FACULTEIT DIERGENEESKUNDE Academiejaar 2010 …...UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT DIERGENEESKUNDE...
Transcript of FACULTEIT DIERGENEESKUNDE Academiejaar 2010 …...UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT DIERGENEESKUNDE...
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
door
Loes BORDEWIN
Promotor Prof Dr S Croubels Literatuurstudie in het kader
van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
door
Loes BORDEWIN
Promotor Prof Dr S Croubels Literatuurstudie in het kader
van de Masterproef
De auteur en de promotor(en) geven de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen
voor persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder met
betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit deze studie
Het auteursrecht betreffende de gegevens vermeld in deze studie berust bij de promotor(en)
Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het onderwerp heeft benaderd
en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke auteursrecht van de individueel geciteerde
studies en eventueel bijbehorende documentatie zoals tabellen en figuren
De auteur en de promotor(en) zijn niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen die in
deze studie geciteerd en beschreven zijn
VOORWOORD
Deze masterproef is geschreven in het kader van het behalen van het diploma lsquoMaster in de
Diergeneeskundersquo Bij deze zou ik graag mijn promotor Prof Dr S Croubels willen bedanken voor
haar begeleiding bij deze Masterproef
Medicine is not only a science it is also an art It does not consist of compounding pills and plasters it
deals with the very processes of life which must be understood before they may be guided
~ Paracelsus
INHOUDSOPGAVE
SAMENVATTING 1
1 INLEIDING 2
2 LITERATUURSTUDIE 4
21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS 4
22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 6
221 Absorptie 6
222 Distributie 7
223 Eliminatie 7
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 8
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel 8
232 Bijwerkingen op de nieren 9
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel 9
234 Bijwerkingen op het kraakbeen 9
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen 10
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 12
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND 13
251 Stabilisatie 13
252 Decontaminatie 14
253 Bescherming van de maag 14
254 Preventie van nierinsufficieumlntie 15
255 Bijkomende behandeling 15
26 CASUS 15
27 BESLUIT 17
3 LITERATUUR 18
SAMENVATTING
Ibuprofen is een propionzuurderivaat van de niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen
(NSAIDrsquos) en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en antiflogistische
(ontstekingsremmend) werking Dit geneesmiddel is populair in de humane geneeskunde waardoor
frequent toxicoses optreden bij de hond door accidentele opname of door goed bedoelde toediening
door eigenaren Ibuprofen induceert bijwerkingen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal de
nieren het circulatiestelsel en het kraakbeen Ter hoogte van het gastrointestinale kanaal kunnen
ulceraties perforaties enof bloedingen optreden die kunnen leiden tot symptomen als anorexie
braken diarree hematemese enof melena Ter hoogte van de nieren kunnen acute of chronische
interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie enof necrose van de
renale kam optreden die kunnen leiden tot symptomen als polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie
enof azotemie Ter hoogte van het circulatiestelsel kunnen verlengde bloedingstijden worden
opgemerkt en ter hoogte van de gewrichten kan ibuprofen leiden tot kraakbeendegeneratie Bij
dosissen van 25-125 mgkg kan braken diarree misselijkheid abdominale pijn enof anorexie
verwacht worden Bij dosissen groter dan 175 mgkg kunnen bovendien bijkomend hematemese
melena polurie polydipsie oligurie uremie enof acute nierinsufficieumlntie optreden Bij dosissen groter
dan 400 mgkg kunnen zich daarbij nog convulsies ataxie coma enof shock ontwikkelen terwijl
sterfte kan voorkomen bij innames van meer dan 600 mgkg Behandeling van een
ibuprofenintoxicatie bestaat uit 1) stabilisatie zoals artificieumlle respiratie zuurstoftoediening of
intraveneuze vloeistoftherapie 2) decontaminatie zoals inductie van braken maagspoeling of
purgeermiddelen 3) maagbescherming en 4) preventie van nierinsufficieumlntie Door de nauwe
veiligheidsmarge kan toediening van ibuprofen aan de hond niet gerechtvaardigd worden
Sleutelwoorden Bijwerkingen ndash Hond ndash Ibuprofen ndash NSAID ndash Toxiciteit
ABSTRACT
Ibuprofen is a propionic acid derivative from the group of the nonsteroidal anti-inflammatory drugs
(NSAIDs) which possess analgesic antipyretic and anti-inflammatory effects Because it is an over-
the-counter drug in human medicine frequent toxicoses are seen in dogs by accidental intake or
heartfelt administration by owners Ibuprofen induces side effects in the gastrointestinal system the
kidneys the circulatory system and in cartilage In the gastrointestinal system ulcerations
perforations bleeding or anemia can arise leading to symptoms like anorexia vomiting diarrhea
hematemesis or melena In the kidneys it can lead to acute or chronic interstitial nephritis nephrotic
syndrome acute or chronic renal insufficiency and necrosis of the renal crest with symptoms of
polyuria polydipsia oliguria proteinuria or azotemia In the circulatory system prolonged bleeding
times can be detected and in the joints ibuprofen can cause degeneration of cartilage Because of the
narrow safety margin ibuprofen administration to the dog cannot be justified
Key words Adverse effects ndash Dog ndash Ibuprofen ndash NS AID ndash Toxicity
2
1 INLEIDING
Ontsteking is de reactie van een weefsel en zijn microcirculatie op een pathogene prikkel De
klinische symptomen van een ontsteking werden beschreven door Celsus in de eerste eeuw rubor
(roodheid) calor (warmte) tumor (zwelling) en dolor (pijn) Later in de negentiende eeuw werd een
vijfde symptoom toegevoegd door de patholoog Virchow zijnde functio laesa (functieverlies) (Fanton
amp Ward 1999) Ontstekingsremmers zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om deze effecten
tegen te gaan Ze worden onderverdeeld in steroiumldale en niet-steroiumldale ontstekingsremmers
Niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAIDrsquos) worden ingedeeld op basis van
hun chemische structuur (tabel 1) Er zijn twee hoofdgroepen de carboxylzuren (R-COOH) en de
enolzuren (R-COH) (Lees 1998 Lees 2009) In de veterinaire geneeskunde worden NSAIDrsquos vaak
toegediend bij chirurgische ingrepen en acuut trauma maar ook bij pijnbestrijding op lange termijn
(Lees 2009) Bij honden worden deze geneesmiddelen vaak aangewend bij de behandeling van
musculoskeletale aandoeningen zoals artritis tendinitis en myositis (Lees 1998 Richardson 2000)
Tabel 1 Chemische classificatie van de NSAIDrsquos
= geregistreerd voor veterinair gebruik in VS (naar Lees 2009)
Carboxylic Acids (R-COOH) Enolic Acids (R-COH) Salicylates Oxicams Sodium salicylate Meloxicam Acetylsalicylic acid Piroxicam Tenoxicam Indoleacetic acids Etodolac Pyrazolones Phenylbutazone Indolines Oxyphenbutazone Indomethacin Isopyrin (ramifenazone) Dipyrone Thiopheneacetic acids Diclofenac Eltenac 2-Arylpropionic acids Carprofen Ketoprofen Vedaprofen Flurbiprofen Ibuprofen Naproxen Anthranilic acids Flunixin Meclofenamic acid Tolfenamic acid Mefenamic acid Quinolines Cinchophen
3
Tot de groep van de carboxylzuren behoort ibuprofen (figuur 1) Ibuprofen is een
propionzuurderivaat en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en
antiflogistische (ontstekingsremmend) werking Andere afgeleiden van propionzuur zijn onder meer
ketoprofen carprofen flurbiprofen naproxen en vedaprofen (Lees 1998 Lees 2009)
Figuur 1 De structuurformule van ibuprofen = chiraal C-atoom (uit Roberts amp Morrow 2001)
Ibuprofen bevat een asymmetisch centrum zijnde een chiraal koolstofatoom (figuur 1)
waardoor er van dit molecule twee vormen bestaan die elkaars spiegelbeeld zijn ook wel R(-) en S(+)
enantiomeren genoemd NSAIDrsquos als deze worden op de markt gebracht als een racemisch mengsel
(5050) die beide enantiomeren bevat (Geisslinger et al1989 Lees 2009) Hoewel beide
enantiomeren dezelfde fysicochemische eigenschappen bevatten zoals smeltpunt of
vetoplosbaarheid hebben ze niet dezelfde farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen
in het lichaam alleen het S(+) enantiomeer zou farmacologisch werkzaam zijn (Geisslinger et al
1989 Lees 2009)
In de humane geneeskunde is ibuprofen (verschillende merknamen waaronder Advilreg
Brufenreg Midolreg Motrinreg en Nurofenreg) een populair geneesmiddel om acute pijn koorts en
reumatische pijn te bestrijden (Dunayer 2004) Het is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift tot 20
tabletten van 400 mg (BCFI 2010) en daardoor gemakkelijk beschikbaar voor gebruik Ibuprofen
heeft bij humaan gebruik een grote veiligheidsmarge hetgeen betekent dat er weinig bijwerkingen
zullen optreden bij inname van normale dosissen Echter bij toediening aan de hond heeft ibuprofen
een nauwe veiligheidsmarge dat kan resulteren in een toxicose (Kore 1990 Dunayer 2004)
Opname van ibuprofen door de hond gebeurt door accidentele opname van onzorgvuldig opgeborgen
verpakkingen of goed bedoelde toediening bij pijn door eigenaren (Jones et al 1992 Dunayer 2004
Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In de hierna volgende literatuurstudie zal de farmacodynamiek (= het werkingsmechanisme)
van de NSAIDrsquos besproken worden Verder zal de farmacokinetiek de bijwerkingen de toxiciteit en de
behandeling bij toediening van ibuprofen aan de hond aan de orde komen Tenslotte zal een casus
aangaande een ibuprofentoxicose bij een hond beschreven worden
4
2 LITERATUURSTUDIE
21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS
Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een
ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd
waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig
onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie
met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-
oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp
Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het
ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998
Simmons et al 2004)
Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren
na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)
Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme
cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1
wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale
fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg
1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de
maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de
5
bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een
gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000
Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het
circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews
2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens
episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden
door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston
2000)
Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de
induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)
NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-
enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een
selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te
grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het
circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel
2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze
weefsels (Mitchell et al 1994)
6
Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd
voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)
Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA
Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden
Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat
COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston
2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het
gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor
van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur
flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert
acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het
feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling
tot ibuprofen (Kore 1990)
22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
221 Absorptie
Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur
(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de
geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van
bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in
de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op
omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is
en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)
7
Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar
de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm
(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)
Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie
wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert
van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen
beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel
gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)
222 Distributie
Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)
waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels
Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van
deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte
van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn
gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)
223 Eliminatie
Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van
de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de
fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion
trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde
8
ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien
wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan
plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in
ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door
biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom
P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II
reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via
de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur
(Scherkl amp Frey 1987)
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking
met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de
productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een
ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de
fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade
aan deze weefsels (Kore 1990)
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel
De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het
gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in
zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en
hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties
kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot
hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale
kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)
Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de
maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor
ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In
tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de
moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van
ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de
snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies
wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde
eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)
9
232 Bijwerkingen op de nieren
Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond
maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei
en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in
staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute
of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een
necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)
Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden
gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)
op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide
COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij
hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)
Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel
geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk
vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil
houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en
noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier
remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire
necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische
symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel
Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde
bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en
heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al
2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is
het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins
1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de
meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren
stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben
dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij
het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1
enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-
enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan
dat van ibuprofen (Lees 2009)
234 Bijwerkingen op het kraakbeen
Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de
gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde
10
synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle
propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om
kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen
Carprofen
Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate
dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er
minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV
SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)
(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale
stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in
vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-
vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale
kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)
In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine
is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking
Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8
weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)
Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al
2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat
carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking
Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij
gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van
thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO
om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd
(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12
uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat
dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat
er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling
Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd
aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van
stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)
de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al
1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur
gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)
11
Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij
sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden
kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur
voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze
hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een
stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de
behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een
idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden
ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)
Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is
onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of
omgevingsfactoren (Taylor 1999)
Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve
werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening
gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan
te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen
Ketoprofen
Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2
(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van
ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie
en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews
2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de
24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis
van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)
werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen
om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in
vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7
dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er
geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder
werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden
met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)
In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie
werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen
aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening
van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute
nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
door
Loes BORDEWIN
Promotor Prof Dr S Croubels Literatuurstudie in het kader
van de Masterproef
De auteur en de promotor(en) geven de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen
voor persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder met
betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit deze studie
Het auteursrecht betreffende de gegevens vermeld in deze studie berust bij de promotor(en)
Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het onderwerp heeft benaderd
en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke auteursrecht van de individueel geciteerde
studies en eventueel bijbehorende documentatie zoals tabellen en figuren
De auteur en de promotor(en) zijn niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen die in
deze studie geciteerd en beschreven zijn
VOORWOORD
Deze masterproef is geschreven in het kader van het behalen van het diploma lsquoMaster in de
Diergeneeskundersquo Bij deze zou ik graag mijn promotor Prof Dr S Croubels willen bedanken voor
haar begeleiding bij deze Masterproef
Medicine is not only a science it is also an art It does not consist of compounding pills and plasters it
deals with the very processes of life which must be understood before they may be guided
~ Paracelsus
INHOUDSOPGAVE
SAMENVATTING 1
1 INLEIDING 2
2 LITERATUURSTUDIE 4
21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS 4
22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 6
221 Absorptie 6
222 Distributie 7
223 Eliminatie 7
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 8
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel 8
232 Bijwerkingen op de nieren 9
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel 9
234 Bijwerkingen op het kraakbeen 9
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen 10
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 12
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND 13
251 Stabilisatie 13
252 Decontaminatie 14
253 Bescherming van de maag 14
254 Preventie van nierinsufficieumlntie 15
255 Bijkomende behandeling 15
26 CASUS 15
27 BESLUIT 17
3 LITERATUUR 18
SAMENVATTING
Ibuprofen is een propionzuurderivaat van de niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen
(NSAIDrsquos) en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en antiflogistische
(ontstekingsremmend) werking Dit geneesmiddel is populair in de humane geneeskunde waardoor
frequent toxicoses optreden bij de hond door accidentele opname of door goed bedoelde toediening
door eigenaren Ibuprofen induceert bijwerkingen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal de
nieren het circulatiestelsel en het kraakbeen Ter hoogte van het gastrointestinale kanaal kunnen
ulceraties perforaties enof bloedingen optreden die kunnen leiden tot symptomen als anorexie
braken diarree hematemese enof melena Ter hoogte van de nieren kunnen acute of chronische
interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie enof necrose van de
renale kam optreden die kunnen leiden tot symptomen als polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie
enof azotemie Ter hoogte van het circulatiestelsel kunnen verlengde bloedingstijden worden
opgemerkt en ter hoogte van de gewrichten kan ibuprofen leiden tot kraakbeendegeneratie Bij
dosissen van 25-125 mgkg kan braken diarree misselijkheid abdominale pijn enof anorexie
verwacht worden Bij dosissen groter dan 175 mgkg kunnen bovendien bijkomend hematemese
melena polurie polydipsie oligurie uremie enof acute nierinsufficieumlntie optreden Bij dosissen groter
dan 400 mgkg kunnen zich daarbij nog convulsies ataxie coma enof shock ontwikkelen terwijl
sterfte kan voorkomen bij innames van meer dan 600 mgkg Behandeling van een
ibuprofenintoxicatie bestaat uit 1) stabilisatie zoals artificieumlle respiratie zuurstoftoediening of
intraveneuze vloeistoftherapie 2) decontaminatie zoals inductie van braken maagspoeling of
purgeermiddelen 3) maagbescherming en 4) preventie van nierinsufficieumlntie Door de nauwe
veiligheidsmarge kan toediening van ibuprofen aan de hond niet gerechtvaardigd worden
Sleutelwoorden Bijwerkingen ndash Hond ndash Ibuprofen ndash NSAID ndash Toxiciteit
ABSTRACT
Ibuprofen is a propionic acid derivative from the group of the nonsteroidal anti-inflammatory drugs
(NSAIDs) which possess analgesic antipyretic and anti-inflammatory effects Because it is an over-
the-counter drug in human medicine frequent toxicoses are seen in dogs by accidental intake or
heartfelt administration by owners Ibuprofen induces side effects in the gastrointestinal system the
kidneys the circulatory system and in cartilage In the gastrointestinal system ulcerations
perforations bleeding or anemia can arise leading to symptoms like anorexia vomiting diarrhea
hematemesis or melena In the kidneys it can lead to acute or chronic interstitial nephritis nephrotic
syndrome acute or chronic renal insufficiency and necrosis of the renal crest with symptoms of
polyuria polydipsia oliguria proteinuria or azotemia In the circulatory system prolonged bleeding
times can be detected and in the joints ibuprofen can cause degeneration of cartilage Because of the
narrow safety margin ibuprofen administration to the dog cannot be justified
Key words Adverse effects ndash Dog ndash Ibuprofen ndash NS AID ndash Toxicity
2
1 INLEIDING
Ontsteking is de reactie van een weefsel en zijn microcirculatie op een pathogene prikkel De
klinische symptomen van een ontsteking werden beschreven door Celsus in de eerste eeuw rubor
(roodheid) calor (warmte) tumor (zwelling) en dolor (pijn) Later in de negentiende eeuw werd een
vijfde symptoom toegevoegd door de patholoog Virchow zijnde functio laesa (functieverlies) (Fanton
amp Ward 1999) Ontstekingsremmers zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om deze effecten
tegen te gaan Ze worden onderverdeeld in steroiumldale en niet-steroiumldale ontstekingsremmers
Niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAIDrsquos) worden ingedeeld op basis van
hun chemische structuur (tabel 1) Er zijn twee hoofdgroepen de carboxylzuren (R-COOH) en de
enolzuren (R-COH) (Lees 1998 Lees 2009) In de veterinaire geneeskunde worden NSAIDrsquos vaak
toegediend bij chirurgische ingrepen en acuut trauma maar ook bij pijnbestrijding op lange termijn
(Lees 2009) Bij honden worden deze geneesmiddelen vaak aangewend bij de behandeling van
musculoskeletale aandoeningen zoals artritis tendinitis en myositis (Lees 1998 Richardson 2000)
Tabel 1 Chemische classificatie van de NSAIDrsquos
= geregistreerd voor veterinair gebruik in VS (naar Lees 2009)
Carboxylic Acids (R-COOH) Enolic Acids (R-COH) Salicylates Oxicams Sodium salicylate Meloxicam Acetylsalicylic acid Piroxicam Tenoxicam Indoleacetic acids Etodolac Pyrazolones Phenylbutazone Indolines Oxyphenbutazone Indomethacin Isopyrin (ramifenazone) Dipyrone Thiopheneacetic acids Diclofenac Eltenac 2-Arylpropionic acids Carprofen Ketoprofen Vedaprofen Flurbiprofen Ibuprofen Naproxen Anthranilic acids Flunixin Meclofenamic acid Tolfenamic acid Mefenamic acid Quinolines Cinchophen
3
Tot de groep van de carboxylzuren behoort ibuprofen (figuur 1) Ibuprofen is een
propionzuurderivaat en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en
antiflogistische (ontstekingsremmend) werking Andere afgeleiden van propionzuur zijn onder meer
ketoprofen carprofen flurbiprofen naproxen en vedaprofen (Lees 1998 Lees 2009)
Figuur 1 De structuurformule van ibuprofen = chiraal C-atoom (uit Roberts amp Morrow 2001)
Ibuprofen bevat een asymmetisch centrum zijnde een chiraal koolstofatoom (figuur 1)
waardoor er van dit molecule twee vormen bestaan die elkaars spiegelbeeld zijn ook wel R(-) en S(+)
enantiomeren genoemd NSAIDrsquos als deze worden op de markt gebracht als een racemisch mengsel
(5050) die beide enantiomeren bevat (Geisslinger et al1989 Lees 2009) Hoewel beide
enantiomeren dezelfde fysicochemische eigenschappen bevatten zoals smeltpunt of
vetoplosbaarheid hebben ze niet dezelfde farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen
in het lichaam alleen het S(+) enantiomeer zou farmacologisch werkzaam zijn (Geisslinger et al
1989 Lees 2009)
In de humane geneeskunde is ibuprofen (verschillende merknamen waaronder Advilreg
Brufenreg Midolreg Motrinreg en Nurofenreg) een populair geneesmiddel om acute pijn koorts en
reumatische pijn te bestrijden (Dunayer 2004) Het is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift tot 20
tabletten van 400 mg (BCFI 2010) en daardoor gemakkelijk beschikbaar voor gebruik Ibuprofen
heeft bij humaan gebruik een grote veiligheidsmarge hetgeen betekent dat er weinig bijwerkingen
zullen optreden bij inname van normale dosissen Echter bij toediening aan de hond heeft ibuprofen
een nauwe veiligheidsmarge dat kan resulteren in een toxicose (Kore 1990 Dunayer 2004)
Opname van ibuprofen door de hond gebeurt door accidentele opname van onzorgvuldig opgeborgen
verpakkingen of goed bedoelde toediening bij pijn door eigenaren (Jones et al 1992 Dunayer 2004
Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In de hierna volgende literatuurstudie zal de farmacodynamiek (= het werkingsmechanisme)
van de NSAIDrsquos besproken worden Verder zal de farmacokinetiek de bijwerkingen de toxiciteit en de
behandeling bij toediening van ibuprofen aan de hond aan de orde komen Tenslotte zal een casus
aangaande een ibuprofentoxicose bij een hond beschreven worden
4
2 LITERATUURSTUDIE
21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS
Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een
ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd
waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig
onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie
met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-
oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp
Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het
ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998
Simmons et al 2004)
Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren
na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)
Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme
cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1
wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale
fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg
1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de
maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de
5
bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een
gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000
Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het
circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews
2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens
episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden
door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston
2000)
Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de
induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)
NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-
enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een
selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te
grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het
circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel
2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze
weefsels (Mitchell et al 1994)
6
Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd
voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)
Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA
Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden
Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat
COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston
2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het
gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor
van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur
flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert
acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het
feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling
tot ibuprofen (Kore 1990)
22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
221 Absorptie
Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur
(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de
geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van
bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in
de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op
omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is
en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)
7
Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar
de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm
(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)
Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie
wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert
van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen
beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel
gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)
222 Distributie
Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)
waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels
Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van
deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte
van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn
gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)
223 Eliminatie
Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van
de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de
fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion
trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde
8
ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien
wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan
plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in
ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door
biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom
P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II
reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via
de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur
(Scherkl amp Frey 1987)
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking
met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de
productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een
ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de
fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade
aan deze weefsels (Kore 1990)
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel
De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het
gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in
zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en
hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties
kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot
hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale
kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)
Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de
maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor
ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In
tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de
moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van
ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de
snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies
wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde
eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)
9
232 Bijwerkingen op de nieren
Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond
maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei
en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in
staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute
of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een
necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)
Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden
gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)
op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide
COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij
hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)
Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel
geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk
vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil
houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en
noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier
remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire
necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische
symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel
Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde
bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en
heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al
2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is
het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins
1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de
meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren
stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben
dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij
het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1
enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-
enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan
dat van ibuprofen (Lees 2009)
234 Bijwerkingen op het kraakbeen
Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de
gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde
10
synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle
propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om
kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen
Carprofen
Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate
dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er
minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV
SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)
(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale
stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in
vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-
vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale
kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)
In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine
is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking
Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8
weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)
Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al
2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat
carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking
Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij
gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van
thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO
om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd
(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12
uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat
dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat
er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling
Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd
aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van
stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)
de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al
1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur
gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)
11
Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij
sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden
kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur
voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze
hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een
stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de
behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een
idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden
ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)
Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is
onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of
omgevingsfactoren (Taylor 1999)
Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve
werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening
gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan
te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen
Ketoprofen
Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2
(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van
ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie
en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews
2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de
24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis
van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)
werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen
om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in
vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7
dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er
geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder
werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden
met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)
In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie
werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen
aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening
van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute
nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
De auteur en de promotor(en) geven de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen
voor persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder met
betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit deze studie
Het auteursrecht betreffende de gegevens vermeld in deze studie berust bij de promotor(en)
Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het onderwerp heeft benaderd
en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke auteursrecht van de individueel geciteerde
studies en eventueel bijbehorende documentatie zoals tabellen en figuren
De auteur en de promotor(en) zijn niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen die in
deze studie geciteerd en beschreven zijn
VOORWOORD
Deze masterproef is geschreven in het kader van het behalen van het diploma lsquoMaster in de
Diergeneeskundersquo Bij deze zou ik graag mijn promotor Prof Dr S Croubels willen bedanken voor
haar begeleiding bij deze Masterproef
Medicine is not only a science it is also an art It does not consist of compounding pills and plasters it
deals with the very processes of life which must be understood before they may be guided
~ Paracelsus
INHOUDSOPGAVE
SAMENVATTING 1
1 INLEIDING 2
2 LITERATUURSTUDIE 4
21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS 4
22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 6
221 Absorptie 6
222 Distributie 7
223 Eliminatie 7
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 8
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel 8
232 Bijwerkingen op de nieren 9
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel 9
234 Bijwerkingen op het kraakbeen 9
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen 10
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 12
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND 13
251 Stabilisatie 13
252 Decontaminatie 14
253 Bescherming van de maag 14
254 Preventie van nierinsufficieumlntie 15
255 Bijkomende behandeling 15
26 CASUS 15
27 BESLUIT 17
3 LITERATUUR 18
SAMENVATTING
Ibuprofen is een propionzuurderivaat van de niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen
(NSAIDrsquos) en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en antiflogistische
(ontstekingsremmend) werking Dit geneesmiddel is populair in de humane geneeskunde waardoor
frequent toxicoses optreden bij de hond door accidentele opname of door goed bedoelde toediening
door eigenaren Ibuprofen induceert bijwerkingen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal de
nieren het circulatiestelsel en het kraakbeen Ter hoogte van het gastrointestinale kanaal kunnen
ulceraties perforaties enof bloedingen optreden die kunnen leiden tot symptomen als anorexie
braken diarree hematemese enof melena Ter hoogte van de nieren kunnen acute of chronische
interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie enof necrose van de
renale kam optreden die kunnen leiden tot symptomen als polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie
enof azotemie Ter hoogte van het circulatiestelsel kunnen verlengde bloedingstijden worden
opgemerkt en ter hoogte van de gewrichten kan ibuprofen leiden tot kraakbeendegeneratie Bij
dosissen van 25-125 mgkg kan braken diarree misselijkheid abdominale pijn enof anorexie
verwacht worden Bij dosissen groter dan 175 mgkg kunnen bovendien bijkomend hematemese
melena polurie polydipsie oligurie uremie enof acute nierinsufficieumlntie optreden Bij dosissen groter
dan 400 mgkg kunnen zich daarbij nog convulsies ataxie coma enof shock ontwikkelen terwijl
sterfte kan voorkomen bij innames van meer dan 600 mgkg Behandeling van een
ibuprofenintoxicatie bestaat uit 1) stabilisatie zoals artificieumlle respiratie zuurstoftoediening of
intraveneuze vloeistoftherapie 2) decontaminatie zoals inductie van braken maagspoeling of
purgeermiddelen 3) maagbescherming en 4) preventie van nierinsufficieumlntie Door de nauwe
veiligheidsmarge kan toediening van ibuprofen aan de hond niet gerechtvaardigd worden
Sleutelwoorden Bijwerkingen ndash Hond ndash Ibuprofen ndash NSAID ndash Toxiciteit
ABSTRACT
Ibuprofen is a propionic acid derivative from the group of the nonsteroidal anti-inflammatory drugs
(NSAIDs) which possess analgesic antipyretic and anti-inflammatory effects Because it is an over-
the-counter drug in human medicine frequent toxicoses are seen in dogs by accidental intake or
heartfelt administration by owners Ibuprofen induces side effects in the gastrointestinal system the
kidneys the circulatory system and in cartilage In the gastrointestinal system ulcerations
perforations bleeding or anemia can arise leading to symptoms like anorexia vomiting diarrhea
hematemesis or melena In the kidneys it can lead to acute or chronic interstitial nephritis nephrotic
syndrome acute or chronic renal insufficiency and necrosis of the renal crest with symptoms of
polyuria polydipsia oliguria proteinuria or azotemia In the circulatory system prolonged bleeding
times can be detected and in the joints ibuprofen can cause degeneration of cartilage Because of the
narrow safety margin ibuprofen administration to the dog cannot be justified
Key words Adverse effects ndash Dog ndash Ibuprofen ndash NS AID ndash Toxicity
2
1 INLEIDING
Ontsteking is de reactie van een weefsel en zijn microcirculatie op een pathogene prikkel De
klinische symptomen van een ontsteking werden beschreven door Celsus in de eerste eeuw rubor
(roodheid) calor (warmte) tumor (zwelling) en dolor (pijn) Later in de negentiende eeuw werd een
vijfde symptoom toegevoegd door de patholoog Virchow zijnde functio laesa (functieverlies) (Fanton
amp Ward 1999) Ontstekingsremmers zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om deze effecten
tegen te gaan Ze worden onderverdeeld in steroiumldale en niet-steroiumldale ontstekingsremmers
Niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAIDrsquos) worden ingedeeld op basis van
hun chemische structuur (tabel 1) Er zijn twee hoofdgroepen de carboxylzuren (R-COOH) en de
enolzuren (R-COH) (Lees 1998 Lees 2009) In de veterinaire geneeskunde worden NSAIDrsquos vaak
toegediend bij chirurgische ingrepen en acuut trauma maar ook bij pijnbestrijding op lange termijn
(Lees 2009) Bij honden worden deze geneesmiddelen vaak aangewend bij de behandeling van
musculoskeletale aandoeningen zoals artritis tendinitis en myositis (Lees 1998 Richardson 2000)
Tabel 1 Chemische classificatie van de NSAIDrsquos
= geregistreerd voor veterinair gebruik in VS (naar Lees 2009)
Carboxylic Acids (R-COOH) Enolic Acids (R-COH) Salicylates Oxicams Sodium salicylate Meloxicam Acetylsalicylic acid Piroxicam Tenoxicam Indoleacetic acids Etodolac Pyrazolones Phenylbutazone Indolines Oxyphenbutazone Indomethacin Isopyrin (ramifenazone) Dipyrone Thiopheneacetic acids Diclofenac Eltenac 2-Arylpropionic acids Carprofen Ketoprofen Vedaprofen Flurbiprofen Ibuprofen Naproxen Anthranilic acids Flunixin Meclofenamic acid Tolfenamic acid Mefenamic acid Quinolines Cinchophen
3
Tot de groep van de carboxylzuren behoort ibuprofen (figuur 1) Ibuprofen is een
propionzuurderivaat en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en
antiflogistische (ontstekingsremmend) werking Andere afgeleiden van propionzuur zijn onder meer
ketoprofen carprofen flurbiprofen naproxen en vedaprofen (Lees 1998 Lees 2009)
Figuur 1 De structuurformule van ibuprofen = chiraal C-atoom (uit Roberts amp Morrow 2001)
Ibuprofen bevat een asymmetisch centrum zijnde een chiraal koolstofatoom (figuur 1)
waardoor er van dit molecule twee vormen bestaan die elkaars spiegelbeeld zijn ook wel R(-) en S(+)
enantiomeren genoemd NSAIDrsquos als deze worden op de markt gebracht als een racemisch mengsel
(5050) die beide enantiomeren bevat (Geisslinger et al1989 Lees 2009) Hoewel beide
enantiomeren dezelfde fysicochemische eigenschappen bevatten zoals smeltpunt of
vetoplosbaarheid hebben ze niet dezelfde farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen
in het lichaam alleen het S(+) enantiomeer zou farmacologisch werkzaam zijn (Geisslinger et al
1989 Lees 2009)
In de humane geneeskunde is ibuprofen (verschillende merknamen waaronder Advilreg
Brufenreg Midolreg Motrinreg en Nurofenreg) een populair geneesmiddel om acute pijn koorts en
reumatische pijn te bestrijden (Dunayer 2004) Het is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift tot 20
tabletten van 400 mg (BCFI 2010) en daardoor gemakkelijk beschikbaar voor gebruik Ibuprofen
heeft bij humaan gebruik een grote veiligheidsmarge hetgeen betekent dat er weinig bijwerkingen
zullen optreden bij inname van normale dosissen Echter bij toediening aan de hond heeft ibuprofen
een nauwe veiligheidsmarge dat kan resulteren in een toxicose (Kore 1990 Dunayer 2004)
Opname van ibuprofen door de hond gebeurt door accidentele opname van onzorgvuldig opgeborgen
verpakkingen of goed bedoelde toediening bij pijn door eigenaren (Jones et al 1992 Dunayer 2004
Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In de hierna volgende literatuurstudie zal de farmacodynamiek (= het werkingsmechanisme)
van de NSAIDrsquos besproken worden Verder zal de farmacokinetiek de bijwerkingen de toxiciteit en de
behandeling bij toediening van ibuprofen aan de hond aan de orde komen Tenslotte zal een casus
aangaande een ibuprofentoxicose bij een hond beschreven worden
4
2 LITERATUURSTUDIE
21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS
Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een
ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd
waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig
onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie
met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-
oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp
Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het
ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998
Simmons et al 2004)
Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren
na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)
Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme
cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1
wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale
fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg
1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de
maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de
5
bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een
gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000
Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het
circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews
2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens
episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden
door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston
2000)
Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de
induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)
NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-
enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een
selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te
grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het
circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel
2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze
weefsels (Mitchell et al 1994)
6
Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd
voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)
Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA
Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden
Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat
COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston
2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het
gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor
van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur
flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert
acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het
feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling
tot ibuprofen (Kore 1990)
22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
221 Absorptie
Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur
(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de
geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van
bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in
de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op
omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is
en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)
7
Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar
de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm
(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)
Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie
wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert
van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen
beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel
gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)
222 Distributie
Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)
waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels
Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van
deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte
van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn
gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)
223 Eliminatie
Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van
de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de
fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion
trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde
8
ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien
wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan
plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in
ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door
biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom
P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II
reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via
de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur
(Scherkl amp Frey 1987)
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking
met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de
productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een
ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de
fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade
aan deze weefsels (Kore 1990)
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel
De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het
gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in
zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en
hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties
kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot
hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale
kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)
Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de
maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor
ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In
tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de
moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van
ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de
snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies
wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde
eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)
9
232 Bijwerkingen op de nieren
Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond
maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei
en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in
staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute
of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een
necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)
Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden
gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)
op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide
COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij
hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)
Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel
geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk
vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil
houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en
noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier
remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire
necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische
symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel
Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde
bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en
heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al
2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is
het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins
1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de
meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren
stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben
dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij
het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1
enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-
enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan
dat van ibuprofen (Lees 2009)
234 Bijwerkingen op het kraakbeen
Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de
gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde
10
synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle
propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om
kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen
Carprofen
Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate
dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er
minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV
SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)
(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale
stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in
vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-
vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale
kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)
In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine
is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking
Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8
weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)
Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al
2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat
carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking
Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij
gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van
thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO
om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd
(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12
uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat
dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat
er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling
Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd
aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van
stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)
de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al
1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur
gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)
11
Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij
sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden
kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur
voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze
hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een
stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de
behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een
idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden
ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)
Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is
onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of
omgevingsfactoren (Taylor 1999)
Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve
werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening
gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan
te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen
Ketoprofen
Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2
(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van
ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie
en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews
2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de
24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis
van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)
werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen
om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in
vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7
dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er
geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder
werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden
met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)
In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie
werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen
aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening
van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute
nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
VOORWOORD
Deze masterproef is geschreven in het kader van het behalen van het diploma lsquoMaster in de
Diergeneeskundersquo Bij deze zou ik graag mijn promotor Prof Dr S Croubels willen bedanken voor
haar begeleiding bij deze Masterproef
Medicine is not only a science it is also an art It does not consist of compounding pills and plasters it
deals with the very processes of life which must be understood before they may be guided
~ Paracelsus
INHOUDSOPGAVE
SAMENVATTING 1
1 INLEIDING 2
2 LITERATUURSTUDIE 4
21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS 4
22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 6
221 Absorptie 6
222 Distributie 7
223 Eliminatie 7
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 8
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel 8
232 Bijwerkingen op de nieren 9
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel 9
234 Bijwerkingen op het kraakbeen 9
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen 10
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 12
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND 13
251 Stabilisatie 13
252 Decontaminatie 14
253 Bescherming van de maag 14
254 Preventie van nierinsufficieumlntie 15
255 Bijkomende behandeling 15
26 CASUS 15
27 BESLUIT 17
3 LITERATUUR 18
SAMENVATTING
Ibuprofen is een propionzuurderivaat van de niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen
(NSAIDrsquos) en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en antiflogistische
(ontstekingsremmend) werking Dit geneesmiddel is populair in de humane geneeskunde waardoor
frequent toxicoses optreden bij de hond door accidentele opname of door goed bedoelde toediening
door eigenaren Ibuprofen induceert bijwerkingen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal de
nieren het circulatiestelsel en het kraakbeen Ter hoogte van het gastrointestinale kanaal kunnen
ulceraties perforaties enof bloedingen optreden die kunnen leiden tot symptomen als anorexie
braken diarree hematemese enof melena Ter hoogte van de nieren kunnen acute of chronische
interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie enof necrose van de
renale kam optreden die kunnen leiden tot symptomen als polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie
enof azotemie Ter hoogte van het circulatiestelsel kunnen verlengde bloedingstijden worden
opgemerkt en ter hoogte van de gewrichten kan ibuprofen leiden tot kraakbeendegeneratie Bij
dosissen van 25-125 mgkg kan braken diarree misselijkheid abdominale pijn enof anorexie
verwacht worden Bij dosissen groter dan 175 mgkg kunnen bovendien bijkomend hematemese
melena polurie polydipsie oligurie uremie enof acute nierinsufficieumlntie optreden Bij dosissen groter
dan 400 mgkg kunnen zich daarbij nog convulsies ataxie coma enof shock ontwikkelen terwijl
sterfte kan voorkomen bij innames van meer dan 600 mgkg Behandeling van een
ibuprofenintoxicatie bestaat uit 1) stabilisatie zoals artificieumlle respiratie zuurstoftoediening of
intraveneuze vloeistoftherapie 2) decontaminatie zoals inductie van braken maagspoeling of
purgeermiddelen 3) maagbescherming en 4) preventie van nierinsufficieumlntie Door de nauwe
veiligheidsmarge kan toediening van ibuprofen aan de hond niet gerechtvaardigd worden
Sleutelwoorden Bijwerkingen ndash Hond ndash Ibuprofen ndash NSAID ndash Toxiciteit
ABSTRACT
Ibuprofen is a propionic acid derivative from the group of the nonsteroidal anti-inflammatory drugs
(NSAIDs) which possess analgesic antipyretic and anti-inflammatory effects Because it is an over-
the-counter drug in human medicine frequent toxicoses are seen in dogs by accidental intake or
heartfelt administration by owners Ibuprofen induces side effects in the gastrointestinal system the
kidneys the circulatory system and in cartilage In the gastrointestinal system ulcerations
perforations bleeding or anemia can arise leading to symptoms like anorexia vomiting diarrhea
hematemesis or melena In the kidneys it can lead to acute or chronic interstitial nephritis nephrotic
syndrome acute or chronic renal insufficiency and necrosis of the renal crest with symptoms of
polyuria polydipsia oliguria proteinuria or azotemia In the circulatory system prolonged bleeding
times can be detected and in the joints ibuprofen can cause degeneration of cartilage Because of the
narrow safety margin ibuprofen administration to the dog cannot be justified
Key words Adverse effects ndash Dog ndash Ibuprofen ndash NS AID ndash Toxicity
2
1 INLEIDING
Ontsteking is de reactie van een weefsel en zijn microcirculatie op een pathogene prikkel De
klinische symptomen van een ontsteking werden beschreven door Celsus in de eerste eeuw rubor
(roodheid) calor (warmte) tumor (zwelling) en dolor (pijn) Later in de negentiende eeuw werd een
vijfde symptoom toegevoegd door de patholoog Virchow zijnde functio laesa (functieverlies) (Fanton
amp Ward 1999) Ontstekingsremmers zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om deze effecten
tegen te gaan Ze worden onderverdeeld in steroiumldale en niet-steroiumldale ontstekingsremmers
Niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAIDrsquos) worden ingedeeld op basis van
hun chemische structuur (tabel 1) Er zijn twee hoofdgroepen de carboxylzuren (R-COOH) en de
enolzuren (R-COH) (Lees 1998 Lees 2009) In de veterinaire geneeskunde worden NSAIDrsquos vaak
toegediend bij chirurgische ingrepen en acuut trauma maar ook bij pijnbestrijding op lange termijn
(Lees 2009) Bij honden worden deze geneesmiddelen vaak aangewend bij de behandeling van
musculoskeletale aandoeningen zoals artritis tendinitis en myositis (Lees 1998 Richardson 2000)
Tabel 1 Chemische classificatie van de NSAIDrsquos
= geregistreerd voor veterinair gebruik in VS (naar Lees 2009)
Carboxylic Acids (R-COOH) Enolic Acids (R-COH) Salicylates Oxicams Sodium salicylate Meloxicam Acetylsalicylic acid Piroxicam Tenoxicam Indoleacetic acids Etodolac Pyrazolones Phenylbutazone Indolines Oxyphenbutazone Indomethacin Isopyrin (ramifenazone) Dipyrone Thiopheneacetic acids Diclofenac Eltenac 2-Arylpropionic acids Carprofen Ketoprofen Vedaprofen Flurbiprofen Ibuprofen Naproxen Anthranilic acids Flunixin Meclofenamic acid Tolfenamic acid Mefenamic acid Quinolines Cinchophen
3
Tot de groep van de carboxylzuren behoort ibuprofen (figuur 1) Ibuprofen is een
propionzuurderivaat en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en
antiflogistische (ontstekingsremmend) werking Andere afgeleiden van propionzuur zijn onder meer
ketoprofen carprofen flurbiprofen naproxen en vedaprofen (Lees 1998 Lees 2009)
Figuur 1 De structuurformule van ibuprofen = chiraal C-atoom (uit Roberts amp Morrow 2001)
Ibuprofen bevat een asymmetisch centrum zijnde een chiraal koolstofatoom (figuur 1)
waardoor er van dit molecule twee vormen bestaan die elkaars spiegelbeeld zijn ook wel R(-) en S(+)
enantiomeren genoemd NSAIDrsquos als deze worden op de markt gebracht als een racemisch mengsel
(5050) die beide enantiomeren bevat (Geisslinger et al1989 Lees 2009) Hoewel beide
enantiomeren dezelfde fysicochemische eigenschappen bevatten zoals smeltpunt of
vetoplosbaarheid hebben ze niet dezelfde farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen
in het lichaam alleen het S(+) enantiomeer zou farmacologisch werkzaam zijn (Geisslinger et al
1989 Lees 2009)
In de humane geneeskunde is ibuprofen (verschillende merknamen waaronder Advilreg
Brufenreg Midolreg Motrinreg en Nurofenreg) een populair geneesmiddel om acute pijn koorts en
reumatische pijn te bestrijden (Dunayer 2004) Het is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift tot 20
tabletten van 400 mg (BCFI 2010) en daardoor gemakkelijk beschikbaar voor gebruik Ibuprofen
heeft bij humaan gebruik een grote veiligheidsmarge hetgeen betekent dat er weinig bijwerkingen
zullen optreden bij inname van normale dosissen Echter bij toediening aan de hond heeft ibuprofen
een nauwe veiligheidsmarge dat kan resulteren in een toxicose (Kore 1990 Dunayer 2004)
Opname van ibuprofen door de hond gebeurt door accidentele opname van onzorgvuldig opgeborgen
verpakkingen of goed bedoelde toediening bij pijn door eigenaren (Jones et al 1992 Dunayer 2004
Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In de hierna volgende literatuurstudie zal de farmacodynamiek (= het werkingsmechanisme)
van de NSAIDrsquos besproken worden Verder zal de farmacokinetiek de bijwerkingen de toxiciteit en de
behandeling bij toediening van ibuprofen aan de hond aan de orde komen Tenslotte zal een casus
aangaande een ibuprofentoxicose bij een hond beschreven worden
4
2 LITERATUURSTUDIE
21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS
Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een
ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd
waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig
onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie
met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-
oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp
Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het
ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998
Simmons et al 2004)
Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren
na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)
Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme
cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1
wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale
fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg
1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de
maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de
5
bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een
gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000
Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het
circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews
2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens
episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden
door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston
2000)
Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de
induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)
NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-
enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een
selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te
grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het
circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel
2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze
weefsels (Mitchell et al 1994)
6
Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd
voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)
Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA
Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden
Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat
COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston
2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het
gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor
van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur
flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert
acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het
feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling
tot ibuprofen (Kore 1990)
22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
221 Absorptie
Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur
(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de
geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van
bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in
de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op
omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is
en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)
7
Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar
de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm
(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)
Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie
wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert
van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen
beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel
gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)
222 Distributie
Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)
waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels
Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van
deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte
van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn
gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)
223 Eliminatie
Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van
de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de
fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion
trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde
8
ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien
wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan
plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in
ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door
biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom
P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II
reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via
de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur
(Scherkl amp Frey 1987)
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking
met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de
productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een
ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de
fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade
aan deze weefsels (Kore 1990)
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel
De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het
gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in
zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en
hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties
kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot
hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale
kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)
Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de
maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor
ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In
tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de
moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van
ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de
snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies
wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde
eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)
9
232 Bijwerkingen op de nieren
Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond
maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei
en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in
staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute
of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een
necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)
Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden
gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)
op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide
COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij
hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)
Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel
geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk
vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil
houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en
noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier
remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire
necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische
symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel
Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde
bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en
heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al
2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is
het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins
1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de
meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren
stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben
dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij
het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1
enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-
enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan
dat van ibuprofen (Lees 2009)
234 Bijwerkingen op het kraakbeen
Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de
gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde
10
synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle
propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om
kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen
Carprofen
Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate
dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er
minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV
SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)
(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale
stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in
vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-
vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale
kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)
In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine
is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking
Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8
weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)
Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al
2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat
carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking
Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij
gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van
thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO
om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd
(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12
uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat
dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat
er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling
Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd
aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van
stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)
de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al
1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur
gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)
11
Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij
sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden
kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur
voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze
hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een
stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de
behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een
idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden
ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)
Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is
onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of
omgevingsfactoren (Taylor 1999)
Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve
werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening
gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan
te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen
Ketoprofen
Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2
(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van
ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie
en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews
2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de
24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis
van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)
werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen
om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in
vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7
dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er
geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder
werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden
met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)
In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie
werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen
aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening
van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute
nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
INHOUDSOPGAVE
SAMENVATTING 1
1 INLEIDING 2
2 LITERATUURSTUDIE 4
21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS 4
22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 6
221 Absorptie 6
222 Distributie 7
223 Eliminatie 7
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 8
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel 8
232 Bijwerkingen op de nieren 9
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel 9
234 Bijwerkingen op het kraakbeen 9
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen 10
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 12
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND 13
251 Stabilisatie 13
252 Decontaminatie 14
253 Bescherming van de maag 14
254 Preventie van nierinsufficieumlntie 15
255 Bijkomende behandeling 15
26 CASUS 15
27 BESLUIT 17
3 LITERATUUR 18
SAMENVATTING
Ibuprofen is een propionzuurderivaat van de niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen
(NSAIDrsquos) en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en antiflogistische
(ontstekingsremmend) werking Dit geneesmiddel is populair in de humane geneeskunde waardoor
frequent toxicoses optreden bij de hond door accidentele opname of door goed bedoelde toediening
door eigenaren Ibuprofen induceert bijwerkingen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal de
nieren het circulatiestelsel en het kraakbeen Ter hoogte van het gastrointestinale kanaal kunnen
ulceraties perforaties enof bloedingen optreden die kunnen leiden tot symptomen als anorexie
braken diarree hematemese enof melena Ter hoogte van de nieren kunnen acute of chronische
interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie enof necrose van de
renale kam optreden die kunnen leiden tot symptomen als polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie
enof azotemie Ter hoogte van het circulatiestelsel kunnen verlengde bloedingstijden worden
opgemerkt en ter hoogte van de gewrichten kan ibuprofen leiden tot kraakbeendegeneratie Bij
dosissen van 25-125 mgkg kan braken diarree misselijkheid abdominale pijn enof anorexie
verwacht worden Bij dosissen groter dan 175 mgkg kunnen bovendien bijkomend hematemese
melena polurie polydipsie oligurie uremie enof acute nierinsufficieumlntie optreden Bij dosissen groter
dan 400 mgkg kunnen zich daarbij nog convulsies ataxie coma enof shock ontwikkelen terwijl
sterfte kan voorkomen bij innames van meer dan 600 mgkg Behandeling van een
ibuprofenintoxicatie bestaat uit 1) stabilisatie zoals artificieumlle respiratie zuurstoftoediening of
intraveneuze vloeistoftherapie 2) decontaminatie zoals inductie van braken maagspoeling of
purgeermiddelen 3) maagbescherming en 4) preventie van nierinsufficieumlntie Door de nauwe
veiligheidsmarge kan toediening van ibuprofen aan de hond niet gerechtvaardigd worden
Sleutelwoorden Bijwerkingen ndash Hond ndash Ibuprofen ndash NSAID ndash Toxiciteit
ABSTRACT
Ibuprofen is a propionic acid derivative from the group of the nonsteroidal anti-inflammatory drugs
(NSAIDs) which possess analgesic antipyretic and anti-inflammatory effects Because it is an over-
the-counter drug in human medicine frequent toxicoses are seen in dogs by accidental intake or
heartfelt administration by owners Ibuprofen induces side effects in the gastrointestinal system the
kidneys the circulatory system and in cartilage In the gastrointestinal system ulcerations
perforations bleeding or anemia can arise leading to symptoms like anorexia vomiting diarrhea
hematemesis or melena In the kidneys it can lead to acute or chronic interstitial nephritis nephrotic
syndrome acute or chronic renal insufficiency and necrosis of the renal crest with symptoms of
polyuria polydipsia oliguria proteinuria or azotemia In the circulatory system prolonged bleeding
times can be detected and in the joints ibuprofen can cause degeneration of cartilage Because of the
narrow safety margin ibuprofen administration to the dog cannot be justified
Key words Adverse effects ndash Dog ndash Ibuprofen ndash NS AID ndash Toxicity
2
1 INLEIDING
Ontsteking is de reactie van een weefsel en zijn microcirculatie op een pathogene prikkel De
klinische symptomen van een ontsteking werden beschreven door Celsus in de eerste eeuw rubor
(roodheid) calor (warmte) tumor (zwelling) en dolor (pijn) Later in de negentiende eeuw werd een
vijfde symptoom toegevoegd door de patholoog Virchow zijnde functio laesa (functieverlies) (Fanton
amp Ward 1999) Ontstekingsremmers zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om deze effecten
tegen te gaan Ze worden onderverdeeld in steroiumldale en niet-steroiumldale ontstekingsremmers
Niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAIDrsquos) worden ingedeeld op basis van
hun chemische structuur (tabel 1) Er zijn twee hoofdgroepen de carboxylzuren (R-COOH) en de
enolzuren (R-COH) (Lees 1998 Lees 2009) In de veterinaire geneeskunde worden NSAIDrsquos vaak
toegediend bij chirurgische ingrepen en acuut trauma maar ook bij pijnbestrijding op lange termijn
(Lees 2009) Bij honden worden deze geneesmiddelen vaak aangewend bij de behandeling van
musculoskeletale aandoeningen zoals artritis tendinitis en myositis (Lees 1998 Richardson 2000)
Tabel 1 Chemische classificatie van de NSAIDrsquos
= geregistreerd voor veterinair gebruik in VS (naar Lees 2009)
Carboxylic Acids (R-COOH) Enolic Acids (R-COH) Salicylates Oxicams Sodium salicylate Meloxicam Acetylsalicylic acid Piroxicam Tenoxicam Indoleacetic acids Etodolac Pyrazolones Phenylbutazone Indolines Oxyphenbutazone Indomethacin Isopyrin (ramifenazone) Dipyrone Thiopheneacetic acids Diclofenac Eltenac 2-Arylpropionic acids Carprofen Ketoprofen Vedaprofen Flurbiprofen Ibuprofen Naproxen Anthranilic acids Flunixin Meclofenamic acid Tolfenamic acid Mefenamic acid Quinolines Cinchophen
3
Tot de groep van de carboxylzuren behoort ibuprofen (figuur 1) Ibuprofen is een
propionzuurderivaat en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en
antiflogistische (ontstekingsremmend) werking Andere afgeleiden van propionzuur zijn onder meer
ketoprofen carprofen flurbiprofen naproxen en vedaprofen (Lees 1998 Lees 2009)
Figuur 1 De structuurformule van ibuprofen = chiraal C-atoom (uit Roberts amp Morrow 2001)
Ibuprofen bevat een asymmetisch centrum zijnde een chiraal koolstofatoom (figuur 1)
waardoor er van dit molecule twee vormen bestaan die elkaars spiegelbeeld zijn ook wel R(-) en S(+)
enantiomeren genoemd NSAIDrsquos als deze worden op de markt gebracht als een racemisch mengsel
(5050) die beide enantiomeren bevat (Geisslinger et al1989 Lees 2009) Hoewel beide
enantiomeren dezelfde fysicochemische eigenschappen bevatten zoals smeltpunt of
vetoplosbaarheid hebben ze niet dezelfde farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen
in het lichaam alleen het S(+) enantiomeer zou farmacologisch werkzaam zijn (Geisslinger et al
1989 Lees 2009)
In de humane geneeskunde is ibuprofen (verschillende merknamen waaronder Advilreg
Brufenreg Midolreg Motrinreg en Nurofenreg) een populair geneesmiddel om acute pijn koorts en
reumatische pijn te bestrijden (Dunayer 2004) Het is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift tot 20
tabletten van 400 mg (BCFI 2010) en daardoor gemakkelijk beschikbaar voor gebruik Ibuprofen
heeft bij humaan gebruik een grote veiligheidsmarge hetgeen betekent dat er weinig bijwerkingen
zullen optreden bij inname van normale dosissen Echter bij toediening aan de hond heeft ibuprofen
een nauwe veiligheidsmarge dat kan resulteren in een toxicose (Kore 1990 Dunayer 2004)
Opname van ibuprofen door de hond gebeurt door accidentele opname van onzorgvuldig opgeborgen
verpakkingen of goed bedoelde toediening bij pijn door eigenaren (Jones et al 1992 Dunayer 2004
Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In de hierna volgende literatuurstudie zal de farmacodynamiek (= het werkingsmechanisme)
van de NSAIDrsquos besproken worden Verder zal de farmacokinetiek de bijwerkingen de toxiciteit en de
behandeling bij toediening van ibuprofen aan de hond aan de orde komen Tenslotte zal een casus
aangaande een ibuprofentoxicose bij een hond beschreven worden
4
2 LITERATUURSTUDIE
21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS
Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een
ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd
waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig
onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie
met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-
oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp
Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het
ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998
Simmons et al 2004)
Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren
na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)
Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme
cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1
wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale
fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg
1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de
maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de
5
bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een
gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000
Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het
circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews
2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens
episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden
door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston
2000)
Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de
induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)
NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-
enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een
selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te
grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het
circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel
2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze
weefsels (Mitchell et al 1994)
6
Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd
voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)
Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA
Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden
Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat
COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston
2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het
gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor
van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur
flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert
acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het
feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling
tot ibuprofen (Kore 1990)
22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
221 Absorptie
Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur
(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de
geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van
bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in
de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op
omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is
en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)
7
Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar
de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm
(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)
Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie
wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert
van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen
beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel
gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)
222 Distributie
Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)
waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels
Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van
deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte
van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn
gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)
223 Eliminatie
Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van
de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de
fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion
trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde
8
ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien
wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan
plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in
ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door
biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom
P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II
reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via
de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur
(Scherkl amp Frey 1987)
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking
met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de
productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een
ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de
fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade
aan deze weefsels (Kore 1990)
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel
De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het
gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in
zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en
hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties
kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot
hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale
kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)
Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de
maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor
ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In
tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de
moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van
ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de
snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies
wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde
eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)
9
232 Bijwerkingen op de nieren
Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond
maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei
en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in
staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute
of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een
necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)
Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden
gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)
op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide
COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij
hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)
Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel
geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk
vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil
houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en
noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier
remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire
necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische
symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel
Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde
bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en
heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al
2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is
het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins
1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de
meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren
stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben
dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij
het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1
enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-
enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan
dat van ibuprofen (Lees 2009)
234 Bijwerkingen op het kraakbeen
Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de
gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde
10
synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle
propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om
kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen
Carprofen
Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate
dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er
minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV
SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)
(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale
stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in
vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-
vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale
kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)
In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine
is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking
Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8
weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)
Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al
2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat
carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking
Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij
gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van
thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO
om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd
(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12
uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat
dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat
er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling
Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd
aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van
stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)
de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al
1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur
gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)
11
Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij
sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden
kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur
voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze
hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een
stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de
behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een
idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden
ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)
Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is
onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of
omgevingsfactoren (Taylor 1999)
Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve
werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening
gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan
te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen
Ketoprofen
Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2
(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van
ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie
en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews
2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de
24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis
van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)
werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen
om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in
vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7
dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er
geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder
werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden
met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)
In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie
werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen
aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening
van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute
nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
SAMENVATTING
Ibuprofen is een propionzuurderivaat van de niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen
(NSAIDrsquos) en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en antiflogistische
(ontstekingsremmend) werking Dit geneesmiddel is populair in de humane geneeskunde waardoor
frequent toxicoses optreden bij de hond door accidentele opname of door goed bedoelde toediening
door eigenaren Ibuprofen induceert bijwerkingen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal de
nieren het circulatiestelsel en het kraakbeen Ter hoogte van het gastrointestinale kanaal kunnen
ulceraties perforaties enof bloedingen optreden die kunnen leiden tot symptomen als anorexie
braken diarree hematemese enof melena Ter hoogte van de nieren kunnen acute of chronische
interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie enof necrose van de
renale kam optreden die kunnen leiden tot symptomen als polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie
enof azotemie Ter hoogte van het circulatiestelsel kunnen verlengde bloedingstijden worden
opgemerkt en ter hoogte van de gewrichten kan ibuprofen leiden tot kraakbeendegeneratie Bij
dosissen van 25-125 mgkg kan braken diarree misselijkheid abdominale pijn enof anorexie
verwacht worden Bij dosissen groter dan 175 mgkg kunnen bovendien bijkomend hematemese
melena polurie polydipsie oligurie uremie enof acute nierinsufficieumlntie optreden Bij dosissen groter
dan 400 mgkg kunnen zich daarbij nog convulsies ataxie coma enof shock ontwikkelen terwijl
sterfte kan voorkomen bij innames van meer dan 600 mgkg Behandeling van een
ibuprofenintoxicatie bestaat uit 1) stabilisatie zoals artificieumlle respiratie zuurstoftoediening of
intraveneuze vloeistoftherapie 2) decontaminatie zoals inductie van braken maagspoeling of
purgeermiddelen 3) maagbescherming en 4) preventie van nierinsufficieumlntie Door de nauwe
veiligheidsmarge kan toediening van ibuprofen aan de hond niet gerechtvaardigd worden
Sleutelwoorden Bijwerkingen ndash Hond ndash Ibuprofen ndash NSAID ndash Toxiciteit
ABSTRACT
Ibuprofen is a propionic acid derivative from the group of the nonsteroidal anti-inflammatory drugs
(NSAIDs) which possess analgesic antipyretic and anti-inflammatory effects Because it is an over-
the-counter drug in human medicine frequent toxicoses are seen in dogs by accidental intake or
heartfelt administration by owners Ibuprofen induces side effects in the gastrointestinal system the
kidneys the circulatory system and in cartilage In the gastrointestinal system ulcerations
perforations bleeding or anemia can arise leading to symptoms like anorexia vomiting diarrhea
hematemesis or melena In the kidneys it can lead to acute or chronic interstitial nephritis nephrotic
syndrome acute or chronic renal insufficiency and necrosis of the renal crest with symptoms of
polyuria polydipsia oliguria proteinuria or azotemia In the circulatory system prolonged bleeding
times can be detected and in the joints ibuprofen can cause degeneration of cartilage Because of the
narrow safety margin ibuprofen administration to the dog cannot be justified
Key words Adverse effects ndash Dog ndash Ibuprofen ndash NS AID ndash Toxicity
2
1 INLEIDING
Ontsteking is de reactie van een weefsel en zijn microcirculatie op een pathogene prikkel De
klinische symptomen van een ontsteking werden beschreven door Celsus in de eerste eeuw rubor
(roodheid) calor (warmte) tumor (zwelling) en dolor (pijn) Later in de negentiende eeuw werd een
vijfde symptoom toegevoegd door de patholoog Virchow zijnde functio laesa (functieverlies) (Fanton
amp Ward 1999) Ontstekingsremmers zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om deze effecten
tegen te gaan Ze worden onderverdeeld in steroiumldale en niet-steroiumldale ontstekingsremmers
Niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAIDrsquos) worden ingedeeld op basis van
hun chemische structuur (tabel 1) Er zijn twee hoofdgroepen de carboxylzuren (R-COOH) en de
enolzuren (R-COH) (Lees 1998 Lees 2009) In de veterinaire geneeskunde worden NSAIDrsquos vaak
toegediend bij chirurgische ingrepen en acuut trauma maar ook bij pijnbestrijding op lange termijn
(Lees 2009) Bij honden worden deze geneesmiddelen vaak aangewend bij de behandeling van
musculoskeletale aandoeningen zoals artritis tendinitis en myositis (Lees 1998 Richardson 2000)
Tabel 1 Chemische classificatie van de NSAIDrsquos
= geregistreerd voor veterinair gebruik in VS (naar Lees 2009)
Carboxylic Acids (R-COOH) Enolic Acids (R-COH) Salicylates Oxicams Sodium salicylate Meloxicam Acetylsalicylic acid Piroxicam Tenoxicam Indoleacetic acids Etodolac Pyrazolones Phenylbutazone Indolines Oxyphenbutazone Indomethacin Isopyrin (ramifenazone) Dipyrone Thiopheneacetic acids Diclofenac Eltenac 2-Arylpropionic acids Carprofen Ketoprofen Vedaprofen Flurbiprofen Ibuprofen Naproxen Anthranilic acids Flunixin Meclofenamic acid Tolfenamic acid Mefenamic acid Quinolines Cinchophen
3
Tot de groep van de carboxylzuren behoort ibuprofen (figuur 1) Ibuprofen is een
propionzuurderivaat en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en
antiflogistische (ontstekingsremmend) werking Andere afgeleiden van propionzuur zijn onder meer
ketoprofen carprofen flurbiprofen naproxen en vedaprofen (Lees 1998 Lees 2009)
Figuur 1 De structuurformule van ibuprofen = chiraal C-atoom (uit Roberts amp Morrow 2001)
Ibuprofen bevat een asymmetisch centrum zijnde een chiraal koolstofatoom (figuur 1)
waardoor er van dit molecule twee vormen bestaan die elkaars spiegelbeeld zijn ook wel R(-) en S(+)
enantiomeren genoemd NSAIDrsquos als deze worden op de markt gebracht als een racemisch mengsel
(5050) die beide enantiomeren bevat (Geisslinger et al1989 Lees 2009) Hoewel beide
enantiomeren dezelfde fysicochemische eigenschappen bevatten zoals smeltpunt of
vetoplosbaarheid hebben ze niet dezelfde farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen
in het lichaam alleen het S(+) enantiomeer zou farmacologisch werkzaam zijn (Geisslinger et al
1989 Lees 2009)
In de humane geneeskunde is ibuprofen (verschillende merknamen waaronder Advilreg
Brufenreg Midolreg Motrinreg en Nurofenreg) een populair geneesmiddel om acute pijn koorts en
reumatische pijn te bestrijden (Dunayer 2004) Het is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift tot 20
tabletten van 400 mg (BCFI 2010) en daardoor gemakkelijk beschikbaar voor gebruik Ibuprofen
heeft bij humaan gebruik een grote veiligheidsmarge hetgeen betekent dat er weinig bijwerkingen
zullen optreden bij inname van normale dosissen Echter bij toediening aan de hond heeft ibuprofen
een nauwe veiligheidsmarge dat kan resulteren in een toxicose (Kore 1990 Dunayer 2004)
Opname van ibuprofen door de hond gebeurt door accidentele opname van onzorgvuldig opgeborgen
verpakkingen of goed bedoelde toediening bij pijn door eigenaren (Jones et al 1992 Dunayer 2004
Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In de hierna volgende literatuurstudie zal de farmacodynamiek (= het werkingsmechanisme)
van de NSAIDrsquos besproken worden Verder zal de farmacokinetiek de bijwerkingen de toxiciteit en de
behandeling bij toediening van ibuprofen aan de hond aan de orde komen Tenslotte zal een casus
aangaande een ibuprofentoxicose bij een hond beschreven worden
4
2 LITERATUURSTUDIE
21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS
Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een
ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd
waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig
onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie
met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-
oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp
Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het
ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998
Simmons et al 2004)
Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren
na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)
Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme
cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1
wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale
fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg
1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de
maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de
5
bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een
gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000
Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het
circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews
2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens
episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden
door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston
2000)
Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de
induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)
NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-
enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een
selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te
grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het
circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel
2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze
weefsels (Mitchell et al 1994)
6
Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd
voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)
Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA
Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden
Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat
COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston
2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het
gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor
van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur
flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert
acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het
feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling
tot ibuprofen (Kore 1990)
22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
221 Absorptie
Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur
(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de
geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van
bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in
de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op
omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is
en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)
7
Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar
de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm
(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)
Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie
wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert
van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen
beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel
gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)
222 Distributie
Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)
waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels
Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van
deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte
van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn
gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)
223 Eliminatie
Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van
de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de
fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion
trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde
8
ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien
wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan
plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in
ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door
biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom
P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II
reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via
de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur
(Scherkl amp Frey 1987)
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking
met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de
productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een
ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de
fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade
aan deze weefsels (Kore 1990)
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel
De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het
gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in
zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en
hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties
kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot
hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale
kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)
Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de
maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor
ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In
tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de
moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van
ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de
snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies
wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde
eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)
9
232 Bijwerkingen op de nieren
Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond
maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei
en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in
staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute
of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een
necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)
Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden
gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)
op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide
COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij
hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)
Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel
geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk
vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil
houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en
noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier
remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire
necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische
symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel
Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde
bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en
heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al
2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is
het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins
1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de
meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren
stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben
dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij
het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1
enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-
enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan
dat van ibuprofen (Lees 2009)
234 Bijwerkingen op het kraakbeen
Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de
gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde
10
synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle
propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om
kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen
Carprofen
Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate
dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er
minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV
SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)
(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale
stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in
vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-
vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale
kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)
In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine
is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking
Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8
weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)
Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al
2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat
carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking
Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij
gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van
thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO
om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd
(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12
uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat
dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat
er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling
Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd
aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van
stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)
de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al
1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur
gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)
11
Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij
sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden
kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur
voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze
hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een
stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de
behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een
idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden
ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)
Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is
onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of
omgevingsfactoren (Taylor 1999)
Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve
werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening
gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan
te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen
Ketoprofen
Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2
(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van
ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie
en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews
2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de
24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis
van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)
werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen
om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in
vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7
dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er
geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder
werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden
met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)
In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie
werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen
aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening
van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute
nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
2
1 INLEIDING
Ontsteking is de reactie van een weefsel en zijn microcirculatie op een pathogene prikkel De
klinische symptomen van een ontsteking werden beschreven door Celsus in de eerste eeuw rubor
(roodheid) calor (warmte) tumor (zwelling) en dolor (pijn) Later in de negentiende eeuw werd een
vijfde symptoom toegevoegd door de patholoog Virchow zijnde functio laesa (functieverlies) (Fanton
amp Ward 1999) Ontstekingsremmers zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om deze effecten
tegen te gaan Ze worden onderverdeeld in steroiumldale en niet-steroiumldale ontstekingsremmers
Niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAIDrsquos) worden ingedeeld op basis van
hun chemische structuur (tabel 1) Er zijn twee hoofdgroepen de carboxylzuren (R-COOH) en de
enolzuren (R-COH) (Lees 1998 Lees 2009) In de veterinaire geneeskunde worden NSAIDrsquos vaak
toegediend bij chirurgische ingrepen en acuut trauma maar ook bij pijnbestrijding op lange termijn
(Lees 2009) Bij honden worden deze geneesmiddelen vaak aangewend bij de behandeling van
musculoskeletale aandoeningen zoals artritis tendinitis en myositis (Lees 1998 Richardson 2000)
Tabel 1 Chemische classificatie van de NSAIDrsquos
= geregistreerd voor veterinair gebruik in VS (naar Lees 2009)
Carboxylic Acids (R-COOH) Enolic Acids (R-COH) Salicylates Oxicams Sodium salicylate Meloxicam Acetylsalicylic acid Piroxicam Tenoxicam Indoleacetic acids Etodolac Pyrazolones Phenylbutazone Indolines Oxyphenbutazone Indomethacin Isopyrin (ramifenazone) Dipyrone Thiopheneacetic acids Diclofenac Eltenac 2-Arylpropionic acids Carprofen Ketoprofen Vedaprofen Flurbiprofen Ibuprofen Naproxen Anthranilic acids Flunixin Meclofenamic acid Tolfenamic acid Mefenamic acid Quinolines Cinchophen
3
Tot de groep van de carboxylzuren behoort ibuprofen (figuur 1) Ibuprofen is een
propionzuurderivaat en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en
antiflogistische (ontstekingsremmend) werking Andere afgeleiden van propionzuur zijn onder meer
ketoprofen carprofen flurbiprofen naproxen en vedaprofen (Lees 1998 Lees 2009)
Figuur 1 De structuurformule van ibuprofen = chiraal C-atoom (uit Roberts amp Morrow 2001)
Ibuprofen bevat een asymmetisch centrum zijnde een chiraal koolstofatoom (figuur 1)
waardoor er van dit molecule twee vormen bestaan die elkaars spiegelbeeld zijn ook wel R(-) en S(+)
enantiomeren genoemd NSAIDrsquos als deze worden op de markt gebracht als een racemisch mengsel
(5050) die beide enantiomeren bevat (Geisslinger et al1989 Lees 2009) Hoewel beide
enantiomeren dezelfde fysicochemische eigenschappen bevatten zoals smeltpunt of
vetoplosbaarheid hebben ze niet dezelfde farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen
in het lichaam alleen het S(+) enantiomeer zou farmacologisch werkzaam zijn (Geisslinger et al
1989 Lees 2009)
In de humane geneeskunde is ibuprofen (verschillende merknamen waaronder Advilreg
Brufenreg Midolreg Motrinreg en Nurofenreg) een populair geneesmiddel om acute pijn koorts en
reumatische pijn te bestrijden (Dunayer 2004) Het is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift tot 20
tabletten van 400 mg (BCFI 2010) en daardoor gemakkelijk beschikbaar voor gebruik Ibuprofen
heeft bij humaan gebruik een grote veiligheidsmarge hetgeen betekent dat er weinig bijwerkingen
zullen optreden bij inname van normale dosissen Echter bij toediening aan de hond heeft ibuprofen
een nauwe veiligheidsmarge dat kan resulteren in een toxicose (Kore 1990 Dunayer 2004)
Opname van ibuprofen door de hond gebeurt door accidentele opname van onzorgvuldig opgeborgen
verpakkingen of goed bedoelde toediening bij pijn door eigenaren (Jones et al 1992 Dunayer 2004
Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In de hierna volgende literatuurstudie zal de farmacodynamiek (= het werkingsmechanisme)
van de NSAIDrsquos besproken worden Verder zal de farmacokinetiek de bijwerkingen de toxiciteit en de
behandeling bij toediening van ibuprofen aan de hond aan de orde komen Tenslotte zal een casus
aangaande een ibuprofentoxicose bij een hond beschreven worden
4
2 LITERATUURSTUDIE
21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS
Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een
ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd
waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig
onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie
met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-
oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp
Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het
ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998
Simmons et al 2004)
Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren
na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)
Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme
cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1
wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale
fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg
1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de
maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de
5
bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een
gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000
Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het
circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews
2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens
episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden
door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston
2000)
Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de
induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)
NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-
enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een
selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te
grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het
circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel
2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze
weefsels (Mitchell et al 1994)
6
Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd
voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)
Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA
Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden
Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat
COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston
2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het
gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor
van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur
flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert
acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het
feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling
tot ibuprofen (Kore 1990)
22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
221 Absorptie
Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur
(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de
geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van
bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in
de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op
omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is
en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)
7
Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar
de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm
(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)
Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie
wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert
van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen
beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel
gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)
222 Distributie
Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)
waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels
Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van
deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte
van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn
gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)
223 Eliminatie
Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van
de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de
fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion
trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde
8
ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien
wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan
plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in
ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door
biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom
P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II
reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via
de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur
(Scherkl amp Frey 1987)
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking
met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de
productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een
ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de
fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade
aan deze weefsels (Kore 1990)
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel
De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het
gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in
zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en
hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties
kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot
hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale
kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)
Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de
maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor
ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In
tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de
moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van
ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de
snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies
wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde
eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)
9
232 Bijwerkingen op de nieren
Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond
maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei
en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in
staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute
of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een
necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)
Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden
gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)
op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide
COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij
hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)
Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel
geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk
vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil
houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en
noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier
remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire
necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische
symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel
Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde
bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en
heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al
2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is
het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins
1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de
meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren
stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben
dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij
het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1
enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-
enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan
dat van ibuprofen (Lees 2009)
234 Bijwerkingen op het kraakbeen
Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de
gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde
10
synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle
propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om
kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen
Carprofen
Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate
dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er
minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV
SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)
(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale
stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in
vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-
vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale
kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)
In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine
is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking
Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8
weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)
Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al
2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat
carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking
Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij
gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van
thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO
om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd
(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12
uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat
dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat
er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling
Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd
aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van
stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)
de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al
1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur
gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)
11
Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij
sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden
kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur
voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze
hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een
stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de
behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een
idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden
ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)
Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is
onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of
omgevingsfactoren (Taylor 1999)
Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve
werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening
gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan
te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen
Ketoprofen
Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2
(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van
ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie
en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews
2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de
24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis
van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)
werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen
om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in
vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7
dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er
geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder
werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden
met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)
In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie
werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen
aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening
van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute
nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
3
Tot de groep van de carboxylzuren behoort ibuprofen (figuur 1) Ibuprofen is een
propionzuurderivaat en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en
antiflogistische (ontstekingsremmend) werking Andere afgeleiden van propionzuur zijn onder meer
ketoprofen carprofen flurbiprofen naproxen en vedaprofen (Lees 1998 Lees 2009)
Figuur 1 De structuurformule van ibuprofen = chiraal C-atoom (uit Roberts amp Morrow 2001)
Ibuprofen bevat een asymmetisch centrum zijnde een chiraal koolstofatoom (figuur 1)
waardoor er van dit molecule twee vormen bestaan die elkaars spiegelbeeld zijn ook wel R(-) en S(+)
enantiomeren genoemd NSAIDrsquos als deze worden op de markt gebracht als een racemisch mengsel
(5050) die beide enantiomeren bevat (Geisslinger et al1989 Lees 2009) Hoewel beide
enantiomeren dezelfde fysicochemische eigenschappen bevatten zoals smeltpunt of
vetoplosbaarheid hebben ze niet dezelfde farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen
in het lichaam alleen het S(+) enantiomeer zou farmacologisch werkzaam zijn (Geisslinger et al
1989 Lees 2009)
In de humane geneeskunde is ibuprofen (verschillende merknamen waaronder Advilreg
Brufenreg Midolreg Motrinreg en Nurofenreg) een populair geneesmiddel om acute pijn koorts en
reumatische pijn te bestrijden (Dunayer 2004) Het is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift tot 20
tabletten van 400 mg (BCFI 2010) en daardoor gemakkelijk beschikbaar voor gebruik Ibuprofen
heeft bij humaan gebruik een grote veiligheidsmarge hetgeen betekent dat er weinig bijwerkingen
zullen optreden bij inname van normale dosissen Echter bij toediening aan de hond heeft ibuprofen
een nauwe veiligheidsmarge dat kan resulteren in een toxicose (Kore 1990 Dunayer 2004)
Opname van ibuprofen door de hond gebeurt door accidentele opname van onzorgvuldig opgeborgen
verpakkingen of goed bedoelde toediening bij pijn door eigenaren (Jones et al 1992 Dunayer 2004
Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In de hierna volgende literatuurstudie zal de farmacodynamiek (= het werkingsmechanisme)
van de NSAIDrsquos besproken worden Verder zal de farmacokinetiek de bijwerkingen de toxiciteit en de
behandeling bij toediening van ibuprofen aan de hond aan de orde komen Tenslotte zal een casus
aangaande een ibuprofentoxicose bij een hond beschreven worden
4
2 LITERATUURSTUDIE
21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS
Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een
ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd
waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig
onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie
met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-
oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp
Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het
ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998
Simmons et al 2004)
Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren
na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)
Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme
cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1
wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale
fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg
1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de
maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de
5
bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een
gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000
Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het
circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews
2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens
episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden
door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston
2000)
Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de
induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)
NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-
enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een
selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te
grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het
circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel
2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze
weefsels (Mitchell et al 1994)
6
Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd
voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)
Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA
Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden
Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat
COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston
2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het
gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor
van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur
flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert
acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het
feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling
tot ibuprofen (Kore 1990)
22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
221 Absorptie
Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur
(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de
geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van
bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in
de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op
omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is
en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)
7
Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar
de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm
(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)
Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie
wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert
van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen
beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel
gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)
222 Distributie
Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)
waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels
Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van
deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte
van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn
gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)
223 Eliminatie
Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van
de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de
fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion
trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde
8
ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien
wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan
plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in
ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door
biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom
P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II
reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via
de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur
(Scherkl amp Frey 1987)
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking
met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de
productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een
ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de
fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade
aan deze weefsels (Kore 1990)
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel
De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het
gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in
zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en
hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties
kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot
hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale
kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)
Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de
maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor
ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In
tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de
moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van
ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de
snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies
wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde
eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)
9
232 Bijwerkingen op de nieren
Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond
maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei
en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in
staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute
of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een
necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)
Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden
gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)
op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide
COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij
hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)
Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel
geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk
vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil
houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en
noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier
remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire
necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische
symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel
Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde
bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en
heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al
2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is
het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins
1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de
meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren
stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben
dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij
het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1
enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-
enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan
dat van ibuprofen (Lees 2009)
234 Bijwerkingen op het kraakbeen
Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de
gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde
10
synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle
propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om
kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen
Carprofen
Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate
dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er
minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV
SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)
(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale
stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in
vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-
vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale
kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)
In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine
is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking
Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8
weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)
Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al
2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat
carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking
Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij
gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van
thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO
om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd
(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12
uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat
dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat
er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling
Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd
aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van
stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)
de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al
1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur
gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)
11
Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij
sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden
kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur
voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze
hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een
stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de
behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een
idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden
ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)
Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is
onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of
omgevingsfactoren (Taylor 1999)
Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve
werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening
gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan
te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen
Ketoprofen
Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2
(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van
ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie
en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews
2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de
24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis
van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)
werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen
om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in
vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7
dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er
geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder
werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden
met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)
In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie
werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen
aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening
van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute
nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
4
2 LITERATUURSTUDIE
21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS
Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een
ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd
waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig
onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie
met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-
oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp
Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het
ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998
Simmons et al 2004)
Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren
na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)
Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme
cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1
wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale
fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg
1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de
maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de
5
bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een
gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000
Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het
circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews
2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens
episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden
door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston
2000)
Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de
induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)
NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-
enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een
selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te
grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het
circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel
2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze
weefsels (Mitchell et al 1994)
6
Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd
voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)
Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA
Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden
Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat
COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston
2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het
gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor
van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur
flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert
acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het
feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling
tot ibuprofen (Kore 1990)
22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
221 Absorptie
Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur
(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de
geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van
bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in
de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op
omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is
en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)
7
Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar
de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm
(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)
Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie
wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert
van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen
beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel
gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)
222 Distributie
Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)
waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels
Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van
deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte
van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn
gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)
223 Eliminatie
Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van
de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de
fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion
trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde
8
ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien
wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan
plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in
ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door
biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom
P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II
reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via
de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur
(Scherkl amp Frey 1987)
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking
met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de
productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een
ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de
fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade
aan deze weefsels (Kore 1990)
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel
De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het
gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in
zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en
hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties
kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot
hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale
kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)
Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de
maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor
ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In
tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de
moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van
ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de
snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies
wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde
eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)
9
232 Bijwerkingen op de nieren
Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond
maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei
en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in
staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute
of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een
necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)
Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden
gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)
op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide
COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij
hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)
Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel
geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk
vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil
houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en
noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier
remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire
necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische
symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel
Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde
bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en
heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al
2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is
het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins
1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de
meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren
stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben
dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij
het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1
enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-
enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan
dat van ibuprofen (Lees 2009)
234 Bijwerkingen op het kraakbeen
Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de
gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde
10
synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle
propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om
kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen
Carprofen
Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate
dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er
minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV
SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)
(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale
stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in
vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-
vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale
kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)
In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine
is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking
Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8
weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)
Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al
2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat
carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking
Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij
gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van
thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO
om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd
(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12
uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat
dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat
er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling
Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd
aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van
stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)
de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al
1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur
gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)
11
Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij
sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden
kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur
voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze
hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een
stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de
behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een
idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden
ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)
Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is
onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of
omgevingsfactoren (Taylor 1999)
Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve
werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening
gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan
te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen
Ketoprofen
Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2
(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van
ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie
en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews
2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de
24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis
van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)
werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen
om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in
vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7
dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er
geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder
werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden
met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)
In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie
werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen
aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening
van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute
nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
5
bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een
gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000
Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het
circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews
2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens
episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden
door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston
2000)
Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de
induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)
NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-
enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een
selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te
grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het
circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel
2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze
weefsels (Mitchell et al 1994)
6
Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd
voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)
Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA
Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden
Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat
COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston
2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het
gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor
van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur
flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert
acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het
feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling
tot ibuprofen (Kore 1990)
22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
221 Absorptie
Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur
(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de
geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van
bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in
de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op
omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is
en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)
7
Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar
de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm
(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)
Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie
wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert
van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen
beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel
gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)
222 Distributie
Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)
waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels
Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van
deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte
van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn
gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)
223 Eliminatie
Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van
de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de
fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion
trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde
8
ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien
wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan
plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in
ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door
biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom
P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II
reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via
de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur
(Scherkl amp Frey 1987)
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking
met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de
productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een
ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de
fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade
aan deze weefsels (Kore 1990)
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel
De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het
gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in
zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en
hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties
kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot
hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale
kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)
Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de
maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor
ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In
tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de
moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van
ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de
snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies
wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde
eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)
9
232 Bijwerkingen op de nieren
Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond
maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei
en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in
staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute
of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een
necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)
Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden
gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)
op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide
COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij
hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)
Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel
geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk
vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil
houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en
noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier
remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire
necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische
symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel
Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde
bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en
heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al
2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is
het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins
1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de
meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren
stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben
dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij
het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1
enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-
enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan
dat van ibuprofen (Lees 2009)
234 Bijwerkingen op het kraakbeen
Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de
gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde
10
synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle
propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om
kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen
Carprofen
Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate
dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er
minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV
SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)
(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale
stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in
vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-
vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale
kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)
In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine
is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking
Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8
weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)
Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al
2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat
carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking
Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij
gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van
thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO
om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd
(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12
uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat
dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat
er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling
Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd
aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van
stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)
de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al
1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur
gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)
11
Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij
sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden
kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur
voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze
hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een
stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de
behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een
idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden
ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)
Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is
onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of
omgevingsfactoren (Taylor 1999)
Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve
werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening
gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan
te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen
Ketoprofen
Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2
(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van
ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie
en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews
2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de
24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis
van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)
werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen
om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in
vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7
dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er
geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder
werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden
met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)
In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie
werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen
aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening
van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute
nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
6
Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd
voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)
Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA
Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden
Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat
COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston
2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het
gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor
van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur
flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert
acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het
feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling
tot ibuprofen (Kore 1990)
22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
221 Absorptie
Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur
(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de
geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van
bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in
de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op
omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is
en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)
7
Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar
de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm
(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)
Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie
wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert
van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen
beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel
gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)
222 Distributie
Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)
waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels
Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van
deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte
van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn
gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)
223 Eliminatie
Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van
de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de
fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion
trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde
8
ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien
wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan
plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in
ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door
biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom
P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II
reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via
de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur
(Scherkl amp Frey 1987)
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking
met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de
productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een
ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de
fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade
aan deze weefsels (Kore 1990)
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel
De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het
gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in
zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en
hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties
kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot
hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale
kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)
Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de
maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor
ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In
tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de
moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van
ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de
snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies
wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde
eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)
9
232 Bijwerkingen op de nieren
Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond
maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei
en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in
staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute
of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een
necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)
Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden
gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)
op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide
COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij
hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)
Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel
geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk
vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil
houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en
noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier
remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire
necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische
symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel
Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde
bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en
heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al
2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is
het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins
1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de
meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren
stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben
dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij
het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1
enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-
enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan
dat van ibuprofen (Lees 2009)
234 Bijwerkingen op het kraakbeen
Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de
gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde
10
synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle
propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om
kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen
Carprofen
Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate
dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er
minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV
SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)
(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale
stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in
vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-
vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale
kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)
In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine
is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking
Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8
weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)
Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al
2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat
carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking
Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij
gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van
thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO
om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd
(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12
uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat
dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat
er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling
Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd
aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van
stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)
de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al
1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur
gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)
11
Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij
sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden
kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur
voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze
hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een
stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de
behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een
idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden
ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)
Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is
onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of
omgevingsfactoren (Taylor 1999)
Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve
werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening
gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan
te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen
Ketoprofen
Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2
(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van
ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie
en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews
2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de
24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis
van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)
werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen
om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in
vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7
dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er
geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder
werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden
met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)
In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie
werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen
aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening
van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute
nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
7
Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar
de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm
(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)
Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie
wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert
van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen
beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel
gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)
222 Distributie
Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)
waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels
Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van
deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte
van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn
gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)
223 Eliminatie
Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van
de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de
fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion
trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde
8
ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien
wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan
plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in
ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door
biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom
P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II
reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via
de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur
(Scherkl amp Frey 1987)
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking
met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de
productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een
ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de
fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade
aan deze weefsels (Kore 1990)
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel
De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het
gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in
zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en
hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties
kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot
hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale
kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)
Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de
maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor
ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In
tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de
moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van
ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de
snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies
wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde
eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)
9
232 Bijwerkingen op de nieren
Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond
maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei
en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in
staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute
of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een
necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)
Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden
gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)
op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide
COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij
hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)
Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel
geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk
vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil
houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en
noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier
remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire
necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische
symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel
Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde
bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en
heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al
2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is
het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins
1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de
meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren
stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben
dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij
het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1
enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-
enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan
dat van ibuprofen (Lees 2009)
234 Bijwerkingen op het kraakbeen
Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de
gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde
10
synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle
propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om
kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen
Carprofen
Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate
dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er
minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV
SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)
(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale
stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in
vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-
vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale
kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)
In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine
is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking
Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8
weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)
Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al
2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat
carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking
Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij
gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van
thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO
om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd
(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12
uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat
dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat
er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling
Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd
aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van
stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)
de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al
1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur
gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)
11
Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij
sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden
kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur
voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze
hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een
stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de
behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een
idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden
ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)
Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is
onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of
omgevingsfactoren (Taylor 1999)
Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve
werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening
gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan
te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen
Ketoprofen
Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2
(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van
ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie
en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews
2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de
24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis
van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)
werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen
om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in
vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7
dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er
geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder
werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden
met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)
In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie
werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen
aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening
van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute
nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
8
ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien
wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan
plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in
ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door
biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom
P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II
reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via
de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur
(Scherkl amp Frey 1987)
23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking
met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de
productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een
ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de
fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade
aan deze weefsels (Kore 1990)
231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel
De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het
gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in
zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en
hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties
kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot
hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale
kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)
Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de
maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor
ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In
tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de
moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van
ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de
snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies
wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde
eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)
9
232 Bijwerkingen op de nieren
Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond
maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei
en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in
staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute
of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een
necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)
Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden
gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)
op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide
COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij
hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)
Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel
geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk
vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil
houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en
noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier
remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire
necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische
symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel
Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde
bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en
heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al
2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is
het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins
1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de
meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren
stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben
dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij
het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1
enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-
enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan
dat van ibuprofen (Lees 2009)
234 Bijwerkingen op het kraakbeen
Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de
gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde
10
synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle
propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om
kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen
Carprofen
Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate
dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er
minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV
SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)
(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale
stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in
vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-
vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale
kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)
In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine
is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking
Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8
weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)
Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al
2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat
carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking
Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij
gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van
thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO
om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd
(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12
uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat
dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat
er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling
Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd
aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van
stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)
de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al
1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur
gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)
11
Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij
sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden
kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur
voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze
hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een
stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de
behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een
idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden
ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)
Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is
onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of
omgevingsfactoren (Taylor 1999)
Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve
werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening
gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan
te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen
Ketoprofen
Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2
(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van
ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie
en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews
2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de
24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis
van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)
werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen
om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in
vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7
dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er
geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder
werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden
met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)
In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie
werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen
aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening
van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute
nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
9
232 Bijwerkingen op de nieren
Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond
maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei
en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in
staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute
of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een
necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)
Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden
gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)
op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide
COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij
hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)
Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel
geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk
vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil
houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en
noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier
remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire
necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische
symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)
233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel
Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde
bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en
heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al
2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is
het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins
1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de
meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren
stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben
dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij
het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1
enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-
enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan
dat van ibuprofen (Lees 2009)
234 Bijwerkingen op het kraakbeen
Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de
gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde
10
synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle
propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om
kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen
Carprofen
Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate
dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er
minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV
SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)
(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale
stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in
vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-
vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale
kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)
In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine
is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking
Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8
weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)
Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al
2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat
carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking
Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij
gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van
thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO
om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd
(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12
uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat
dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat
er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling
Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd
aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van
stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)
de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al
1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur
gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)
11
Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij
sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden
kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur
voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze
hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een
stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de
behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een
idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden
ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)
Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is
onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of
omgevingsfactoren (Taylor 1999)
Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve
werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening
gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan
te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen
Ketoprofen
Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2
(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van
ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie
en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews
2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de
24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis
van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)
werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen
om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in
vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7
dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er
geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder
werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden
met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)
In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie
werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen
aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening
van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute
nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
10
synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle
propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om
kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)
235 Verschillen met carprofen en ketoprofen
Carprofen
Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate
dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er
minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV
SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)
(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale
stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in
vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-
vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale
kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)
In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine
is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking
Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8
weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)
Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al
2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat
carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking
Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij
gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van
thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO
om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd
(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12
uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat
dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat
er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling
Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd
aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van
stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)
de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al
1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur
gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)
11
Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij
sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden
kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur
voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze
hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een
stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de
behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een
idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden
ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)
Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is
onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of
omgevingsfactoren (Taylor 1999)
Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve
werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening
gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan
te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen
Ketoprofen
Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2
(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van
ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie
en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews
2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de
24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis
van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)
werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen
om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in
vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7
dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er
geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder
werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden
met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)
In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie
werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen
aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening
van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute
nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
11
Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij
sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden
kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur
voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze
hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een
stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de
behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een
idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden
ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)
Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is
onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of
omgevingsfactoren (Taylor 1999)
Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve
werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening
gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan
te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen
Ketoprofen
Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2
(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van
ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie
en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews
2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de
24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis
van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)
werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen
om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in
vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7
dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er
geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder
werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden
met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)
In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een
eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze
waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie
werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen
aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening
van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute
nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
12
Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening
van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar
niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al
2002)
Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het
gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025
mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen
waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden
dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met
bloedstollingsstoornissen
24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND
Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door
de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te
reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot
gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt
tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125
mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg
treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij
dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies
ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie
kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)
In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven
Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)
Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid
abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese
melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie
gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock
gt600 mgkg Sterfte
Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook
al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
13
1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de
tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond
Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een
gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et
al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen
(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990
Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden
tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)
Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te
kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten
Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de
normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen
dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de
gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400
mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale
nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover
ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen
worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur
en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder
frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig
zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie
en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100
mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen
(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma
nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en
metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)
25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND
Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te
stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van
maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en
zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)
251 Stabilisatie
Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is
(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in
stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
14
vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en
om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval
van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige
metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van
natriumbicarbonaat (Richardson 2000)
252 Decontaminatie
Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale
honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter
om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen
geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te
adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een
enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische
purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen
NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar
langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages
nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)
253 Bescherming van de maag
Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt
aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)
Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen
kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde
gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer
2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren
met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van
hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een
combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat
en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)
Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de
inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt
(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is
2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-
inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het
NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de
gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)
maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)
Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een
mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
15
maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998
Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende
werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in
de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend
en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet
ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn
(Matthews 2000)
Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur
inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)
Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter
hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal
toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het
kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur
voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)
254 Preventie van nierinsufficieumlntie
Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het
aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur
(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het
ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale
dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet
reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is
waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)
255 Bijkomende behandeling
Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen
gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven
worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is
02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties
dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)
26 CASUS
Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden
10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen
dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van
de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie
hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
16
Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena
Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie
gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met
subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)
Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde
depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces
Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de
gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren
van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan
plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage
soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd
concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)
De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie
(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende
15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met
intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een
daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)
Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling
waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum
Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-
waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd
meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3
dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum
en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie
Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog
steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen
toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053
mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus
een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve
effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus
De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken
anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
17
Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen
(naar Spyridakis et al 1986)
Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a
Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55
Plasmaproteiumlnen (gdl)
81 - - 51 ndash 78
Albumine (gdl)
51 31 - 26 ndash 43
BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25
Serum creatinine (mgdl)
50 39 21 04 ndash 18
Glucose (mgdl)
163 125 - 60 ndash 125
Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156
Calcium (mgdl)
139 87 normaal 75 ndash 113
Fosfaat (mgdl)
133 64 normaal 21 ndash 63
Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24
Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden
27 BESLUIT
Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal
leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling
tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd
geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen
alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan
zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening
van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet
gerechtvaardigd worden
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
18
3 LITERATUUR
Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd
geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178
Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs
summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62
Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated
glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic
canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292
Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal
function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low
blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721
Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels
during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-
56
Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim
Pract 18 1115-1131
Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when
administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390
Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586
Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven
Philadelphia 38
Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203
Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin
Tech Small Anim Pract 21 215-226
Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after
carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424
Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa
following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181
Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in
healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550
Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and
S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457
Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with
administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736
Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of
ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14
Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62
(10) 1642-1646
Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat
paw Prostaglandins 16 153-162
Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in
16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
19
Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191
(10) 1231-1240
Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the
management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862
Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240
cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477
Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed
Prentice-Hall International London 233-235
Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden
CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in
nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620
Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen
administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)
346-349
Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)
419-430
Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In
Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell
Publishing Ames 252-271
Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human
prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol
Exp Ther 271 (2) 927-934
Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82
Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics
4th ed Blackwell Science Oxford 106-116
Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary
pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492
Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole
blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing
elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822
Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim
Pract 30 (4) 773-781
Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery
on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506
Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)
Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine
ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264
MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular
toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901
Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra
Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51
Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain
management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804
Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
20
Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal
antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA
90 11693-11697
Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and
effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251
Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for
long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120
Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp
Wilkins Philadelphia 306-307
Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339
Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res
Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380
Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen
reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental
osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328
Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35
(2) 115-124
Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse
effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880
Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit
Care 10 (4) 285-291
Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the
treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed
McGraw-Hill New York 710-713
Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc
185 558-562
Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265
Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-
inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211
Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and
inhibition Pharmacol Rev 56 387-437
Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a
dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706
Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal
anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response
relationships Drug Saf 5 (4) 252-274
Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc
188 (9) 918-919
Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339
Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal
toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933
Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin
North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell
Publishing Ames 1450-1456
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
21
Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New
Biol 231 (25) 232-235
Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)
Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the
treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811
Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet
Hum Toxicol 40 (3) 156-162
Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and
application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-
719
Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT DIERGENEESKUNDE
Academiejaar 2010-2011
VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE
door
Loes BORDEWIN
Stageverslag in het kader van de Masterproef
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor
persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder
met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit
deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het
onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke
auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals
tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen
die in deze studie geciteerd en beschreven zijn
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
INHOUDSOPGAVE
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10
2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19
3 ALGEMENE REFLECTIE 22
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
05072010 09u00 Aankomst op praktijk
05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam
eerder binnen met chronische dermatitis
(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)
en neusuitvloei Diagnose
inademingsallergie (atopie) en eventueel
een voedselallergie
Behandeling prednison
antibiotica hond staat al
langer op dd dieet van Hill‟s
(voor voedselallergie)
05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking
rondom een kies ter hoogte van de linker
bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af
en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om
te genezen
Behandeling voor de 2e
keer injectie met antibiotica
(cephovecine werkingsduur
= 2 weken) aangeraden om
mondwater met
choorhexidine te gebruiken
daar de hond vaker uit een
rivier drinkt (remt de
bacteriegroei)
05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder
weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van
linker achterbeen (rondom de knie) is in een
beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt
wonde schoongemaakt nieuw verband
Eigenaar moet even letten op een klein
wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de
hechtingen
Behandeling injectie met
antibiotica (cephovecine
werkingsduur = 2 weken)
prednison handhaven
05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale
chronische sinusitis (unilaterale sereuze
neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per
dag Eerder werd 6 weken antbiotica
gegeven zonder resultaat
Behandeling
corticosteroiden injectie
05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex
Ontstekingen op 2 plekken op de tong
Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het
niet om een maligne tumor ging
Behandeling prednison
injectie antibiotica injectie
(cephovecine werkingsduur
= 2 w) Als verbetering
optreedt kan later door
worden gegaan met
prednison po
05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree
koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk
een virusinfectie Broer van deze kat de
vorige dag ingeslapen omwille van zwakte
door dezelfde symptomen Kitten blijft ter
plekke voor opvolging
Behandeling antibiotica
onstekingsremmer
subcutane injectie van
fysiologische zoutoplossing
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
2
05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met
opengesprongen abces onder de
onderkaak temperatuur meten en wonde
schoonmaken
Temperatuur was goed
(384 ordmC)
05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne
lymfoma Er werd een infuus (met 09
NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om
het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig
vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft
de hond last van ligplekken ter hoogte van
de ellebogen
Bloedbeeld was goed Op
de dag van chemotherapie
krijgt de hond Cerenia tegen
misselijkheid Ligplekken
behandeld met
hydrocortidermzalf
05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in
de bek De kat heeft bovendien lange nagels
en bijt vaak op deze nagels aan de
achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van
de irritatie in de bek
Behandeling Metacam
injectie en nagels geknipt
05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen
Observatie tijdens het buiten lopen en
palpatie
Een RX werd gepland
05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies
en kennelhoest)
05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het
25 weken durende chemotherapieprotocol
heeft doorlopen komt op controle
Behandeling Moderin
injectie met asparaginase
(Paronal)
05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen
de voetzoolkussens aan de linker
achtervoet Waarschijnlijk door stappen op
een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen
Verder hoestte de hond af en toe
thoraxRX gemaakt duidelijke
longaftekening dat duidde op vocht ter
hoogte van de longen
Behandeling de voetzool
wassen met badedas en
inzalven (sokje erover)
Furosemide po
05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole
in verband met dieet
05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
06072010 08u45 Aankomst op praktijk
06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken
diarree en koorts Kitten blijft ter plekke
(Kitten Y zie 05-07-10)
Behandeling vocht
toediening SC Ketofen en
antibiotica
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
3
06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond
(extracapsulaire laterale ondersteuning)
06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de
onderkaak autoplastie en wonde
dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)
Behandeling Ketofen en
antibiotica (cephovecine
injectie)
06072010 12u15 Sterilisatie van een kat
06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee
huidafkrabels nemen voor onderzoek op
mijten
Afkrabsels negatief Omdat
de hond ook wat slomer
was dan normaal werd er
een nieuwe afspraak
gemaakt om een
schildklierhormoonbepaling
te doen
06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot
tegen dexmedetomidine IM
gegeven (Antisedan =
atipamezole)
06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-
07)
06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed
06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)
heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam
Behandeling aanpassing
van voeding pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
keer per maand po
06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-
en onderkaak met lange haken
07-07-10 terugkomen voor
gebitsbehandeling
06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (kattenziekteniesziekte)
06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties
(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat
gevoelig in de rug ter hoogte van de
lendenwervels
Behandeling pijnbestrijding
(Metacam) om te kijken of
de gevoeligheidpijn
weggaat
06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen
licht haarverlies seborrhoe en een lichte
vorm van tandsteen
Behandeling 2 keer per
week wassen met speciale
hondenshampoo voor lichte
seborrhoe
06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose en
kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk
aan de achterpoten en kale plekken ter
hoogte van de oksels Huidafkrabsels
nemen van de achterpoot en oksel
Huidafkrabsels waren
negatief voor mijten
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
4
06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen
en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)
Temperatuur was normaal
06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen
06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
07072010 8u30 Aankomst op praktijk
07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer
verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)
Behandeling Metacam
antibiotica en Cerenia
(tegen misselijkheidbraken)
07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)
Verder was de rechter testikel groter en
vaster dan de linker waarschijnlijk tumor
Aangeraden om een
castratie te plannen
07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond
van 06-07 werd binnengebracht met braken
diarree en sufheid Ook werden bij een
andere dierenkliniek verhoogde lever- en
nierwaarden in het bloed gevonden
Hematocriet en leukocyten
normaal
07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de
hechtdraad
07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor
gebitsbehandeling
07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak
temperatuur gemeten en de wonde
schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)
Temperatuur is normaal
Behandeling antibiotica
toegediend
07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen
van de kiezen in boven- en onderkaak
Na de ingreep een injectie
met Antisedan
07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het
abdomen (beide laterolateraal met
verschillende kV en mAs)
Geen afwijkingen te zien
07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en
vaccinaties (parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus
en kennelhoest) Eeacuten hond had een
duidelijke hartruis
Voor de hond met de
hartafwijking werd een RX
gepland en een eventuele
echografie
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
5
07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX
gemaakt periostale reactie te zien ter
hoogte van de carpus
Behandeling Rimadyl
07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van
de thorax (1 laterolateraal en 2
dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden
leek te hebben met de ademhaling De RX
toonde aan dat de hond een vergroot hart en
vocht op de longen had
Oorzaak zou kunnen zijn
een hartdecompensatie met
leverstuwing (vandaar de
verhoogde leverwaarden)
minder doorbloeding door
de nieren (vandaar de
verhoogde nierwaarden)
uremie braken
07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig
atactisch loopt
Behandeling pijnbestrijding
door Trocoxil (Mavacoxib) 1
x per maand
07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
08072010 08u30 Aankomst op praktijk
08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling
(tandsteenverwijdering)
Voorbehandeling
Dexmedetomidineketamine
injectie
Nabehandeling Antisedan
Rimadyl en antibiotica tegen
tandvleesontsteking
08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond
verbetert wordt hartmedicatie ingesteld
Behandeling Rimadyl
injectie antibiotica
Furosemide po tot de hond
stabiel is dan RX controle
08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in
aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak
wonde schoongemaakt en temperatuur
gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)
Temperatuur is licht
verhoogd (394 ordmC)
Behandeling Metacam
08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose
hondenziekteadenovirusparainfluenza en
kennelhoest) Verder staat de hond op een
hoge dosis schildkliermedicatie
Advies gekregen om de
schildklierhormonen
opnieuw te bepalen
08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie
IN tegen Bordetella brochiseptica)
08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie
(parvovirusleptospirose en
hondenziekteadenovirusparainfluenza)
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
6
08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt
en slecht eet Bovendien heeft de kat een
inspiratoire stridor
Behandeling energierijk
voeder doorgaan met de
schildkliermedicatie en een
nieuwe afspraak gemaakt
om het bloed te checken
08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder
een kras ter hoogte van de cornea (nu
fluorescine-negatief)
Behandeling oogzalf 4-5 x
per dag
08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie
(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom
ter hoogte van de rechter voorpoot De hond
gaat binnenkort naar een pension
Behandeling injectie
bijbehorend het protocol
prednison po om de dag
om de jeuk te verminderen
08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide
ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek
een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch
onderzoek
Temperatuur is verhoogd
(404 ordmC) Behandeling
wonddesinfectie antibiotica
en NSAIDs
08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
09072010 8u30 Aankomst op praktijk
09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat
controle van de buik op knobbeltjes
09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie
(kattenziekteniesziekte)
Behandeling Stronghold
toegediend
09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie
en uitduwen anaalklieren
Verband vernieuwd
09072010 10u50 Hond controle van een wonde door
opengesprongen hechtingen ter hoogte van
de linker knie (Hond X zie 05-07)
Behandeling Vulketan gel
aangebracht op de wonde
voor een betere wondheling
Aanbevolen om door te
gaan met de Moderin De
wonde wordt volgende week
mee hersteld bij een
volgende geplande operatie
(weghalen mastocytoma‟s)
09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook
aan rechter achterpoot
Behandeling injectie
prednisolon en Moderin
tabletten 1 x pd
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
7
09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma
ter hoogte van de rechter liesstreek
Behandeling operatie
gepland om lipoma weg te
nemen
09072010 11u30 Kat voor euthanasie
09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor
verblijf in aangrenzend kattenhotel
Behandeling Stronghold
09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een
selectieve eetlust en de ontlasting was
waterig Daarna katheter uit v cephalica
verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)
Behandeling doorgaan met
Furosemide Extra
medicatie wordt ingesteld
voor het hart (Pimobendan)
09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en
vaccinatie (parvovirusleptospirose en
rabies)
Een van de honden had een
lichte vorm van staar aan
eacuteeacuten oog
09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties
werden taken uitgevoerd als
voederen dieren
schoonmaken gesprekken
over praktijkmanagement
12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN
Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma
Maligne lymfoma
Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide
organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)
Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een
genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker
Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste
honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto
2009)
De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de
multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een
aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)
Patieumlntinformatie
Hond Bowie mannelijk gecastreerd
Ras Boomer zwart-wit langhaar
Geboortedatum 01-09-1999
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
8
Anamnese
Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de
hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt
genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek
kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met
de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere
overlevingstijd met goede levenskwaliteit
Differentiaal diagnoses
Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een
onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en
andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)
Prognose
Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van
gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de
levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de
gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de
dierenarts)
Behandeling
Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele
behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende
chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)
Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of
Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in
tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een
eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander
voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen
hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last
van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken
Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-
infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling
wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet
goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld
Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus
afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het
dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de
tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
9
Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een
verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine
zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met
de dierenarts)
Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol
treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)
Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
Asparaginase 400 Ukg SQ
Prednisone 2 mgkg PO sid
2 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
Prednisone 15 mgkg PO sid
3 Vincristine 05-07 mgm2 IV
Prednisone 10 mgkg PO sid
4 Doxorubicine 30 mgm2 IV
Prednisone 05 mgkg PO sid
6 Vincristine 05-07 mgm2 IV
7 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
8 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
9 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
11 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
13 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
15 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
17 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
19 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
21 Cyclophosphamide 250 mgm
2 IV
23 Vincristine 05-07 mgm
2 IV
25 Doxorubicine 30 mgm
2 IV
If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted
Resultaat
Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel
beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij
een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een
week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was
opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2
e injectie (4000 IE) werd gegeven
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
10
De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is
dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar
overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)
Literatuur
Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small
Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186
Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh
K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative
disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661
Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed
Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845
13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen
In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast
gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld
In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst
In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk
ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van
de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het
gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren
meer toekomst bood voor deze praktijk
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week
- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie
- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding
- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen
Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde
Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste
oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk
- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken
- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding
- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel
Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
11
Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk
eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten
beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten
weekenddienst per maand
De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is
een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren
Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische
aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts
gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te
wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus
dierenarts 1
Winst en economische crisis
De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een
omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten
vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen
De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te
kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot
een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren
Communicatie
- Software
De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP
(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem
niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en
gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat
Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus
niet altijd het geval is
- Reclame
De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de
Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er
recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds
kort een nieuwe internetpagina
SWOT-analyse
Strengths
De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate
Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟
Weaknesses
De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het
geval maar deze keuze werd bewust gemaakt
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
12
Opportunities
Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer
aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van
goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht
Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk
aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren
steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier
Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die
op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de
praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een
professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en
de dieren last hadden van de warmte
Threats
De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de
praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft
dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om
dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om
voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg
Toekomstplannen
De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich
verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de
aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan
uitvoeren
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
13
2 STAGE GROTE HUISDIEREN
21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN
Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen
26072010 9u30 Aankomst op praktijk
26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter
hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk
hierop
Behandeling hoefsmid gaat
de teen bekappen om de
druk niet teveel op de
achterkant van de hoef te
laten komen en er zal een
hoefijzer met een lederen
zooltje gemaakt worden om
de druk te dempen en om
de voetzool verder van de
grond te doen laten staan
26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een
stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf
was de uterus alweer terug op zijn plek
gekeerd Kalf was doodgeboren
Behandeling stuk placenta
weggehaald lokaal
verdoofd met lidocaiumlne en
de vagina een stukje
dichtgehecht om een
volgende prolaps te
voorkomen
26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud
met waterige diarree Vermoedelijk was dit
Cryptosporidium Er werden meststalen
genomen voor verder onderzoek Verder
was er een vaars met een ietwat dikkere hak
linksachter
Behandeling vaars IM
injectie met penicilline en
een pijnstiller
26072010
13u15 Koe met retentie van de placenta in de
baarmoeder na kalving van een tweeling Er
werd koorts vastgesteld
Behandeling spoeling van
de uterus met penicilline
penicilline IM en flunixine
meglumine IV
26072010
14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en
koorts Vrijwel zeker necrobacillose
(ontsteking van de larynx) Verder een
hypothermisch varken dat neerlag in laterale
decubitus Deze had waarschijnlijk een
abces ergens en daar was niks meer aan te
doen
Behandeling kalf penicilline
IM
26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier
rechtsachter
Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde
drinken en geen mest maakte Aangeraden
om verder te gaan met dwangvoederen
Behandeling koe kwartier
van binnen gespoeld met
dexamethason en
enrofloxacine
sulfonamiden-trimetoprim IV
en uitertubes met
cefquinome
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
14
26072010
16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de
echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard
was klaar om te ovuleren en er werd dus
aangeraden om dit laatste paard te laten
dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet
drachtig
26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot
abces ter hoogte van de rechter buikwand
Aangezien het rund op een zeer vuile
bodem stond werd het abces niet
opengemaakt Aangeraden om even af te
wachten
26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek
meerdere paarden waren met verhoogde
leverwaardes werden verschillende planten
in een paardenweide geplukt om te laten
analyseren op giftige planten
26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
27072010 9u30 Aankomst praktijk
27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker
elleboog liep mank geen koorts en de
elleboog was gezwollen Bij druk liep er een
gele dradentrekkende vloeistof uit
Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat
waarschijnlijk het gewricht geraakt is
Behandeling gentamycine
IV penicilline IM
27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter
hoogte van de linkerwang
Behandeling abces
opengesneden na sedatie
met xylazine penicilline IM
27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de
staartvene om te laten testen op BVD
27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week
oud 1 al gestorven bij aankomst op
boerderij Dieren dronken eerst goed en
zelfstandig maar later stopte dat en kregen
ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat
het overlevende kalf aan dehydratatie en
tachypnee leed en dat zowel de inspiratie
als de expiratie volledig gehoord konden
worden Waarschijnlijk waren dit gevallen
van rotacorona Het dode kalfje werd naar
een labo gebracht voor autopsie
Behandeling maag
leeggemaakt metacam IV
electrolytenoplossing met
bicarbonaat IV
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
15
27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig
diarree Klinisch onderzoek toonde niets
abnormaals aan Eeacuten vaars met
endometritis
Behandeling vaars
baarmoeder gespoeld met
ceftiofur (Excenel)
27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben
onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars
ketose had Verder was de vaars duidelijk
geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale
plekken ter hoogte van kop en hals)
Behandeling
dexamethason IV glucose
IV Catosal IV 2 keer per
dag propyleenglycol
opschudden per os
27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van thermische
cauterisatie
Nabehandeling
tetracyclinespray over de
huidwonde
27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met
pentobarbital Deze kalveren waren BVD+
27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
28072010 9u30 Aankomst op praktijk
28072010 10u00
Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM
plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en
onthoornd door middel van zagen met een
draadzaag
28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via
rectaal opvoelen
28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder
spoelen met Metricure
28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de
pens schieten Buscopan IM
28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
29072010 9u30 Aankomst op praktijk
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
16
29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren
tegen tetanus en influenza
Behandeling 1 paard
gesedeerd met Domosedan
trekken wolfskiesje bij 1
afvijlen kiezen
29072010 12u15 Castratie hengst
Follikelcontrole bij twee merries follikels
waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie
Behandeling hengst
Domosedan IV xylazine-
methadon IV penicilline IM
lidocaine lokaal
29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm
groot Mogelijks tweelingdracht na
inseminatie
29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder
gespoeld met gentamycine-
ampicilline
29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden
merries waren juist geovuleerd
29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid
29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
30072010 9u30 Aankomst op praktijk
10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen
koorts
Vaars met endometritis koorts
Behandeling kalf infuus met
Baytril en Finadyne
Behandeling vaars
baarmoeder spoelen met
Neopen (penicilline +
neomycine)
11u30 Twee vaarzen met endometritis
Follikelcontrole vaars kleine ovaria
(anoestrus)
Behandeling baarmoeder
gespoeld met Metricure 1
van de 2 vaarzen kreeg een
infuus met glucose en
Mederantil
12u30 Twee vaarzen met endometritis
Eeacuten van de vaarzen had een
legmaagdilatatie operatie waarbij de
lebmaag aan de rechter buikwand werd
vastgelegd met hechtingen
Behandeling vaars 1
baarmoederspoeling met
Naxel vaars 2
baarmoederspoeling met
gentamycine
Behandeling operatie
lidocaine lokaal Neopen IM
en IP
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
17
13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met
glucose propionaatpil PO
baarmoeder gespoeld met
gentamycine opgelost in
fysiologische zoutoplossing
14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud
verdacht van coccidiose Drie meststalen
werden genomen voor onderzoek
Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de
tepels
Behandeling vaars
proberen om wratten
manueel van de tepels af te
halen
16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na
bedrijfsbezoeken werden
taken uitgevoerd als
inruimen autoclaaf
opbergen van medicatie
gesprekken over
praktijkmanagement
22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN
Ketose bij een melkkoe
Ketose
Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van
hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van
het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de
melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het
bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien
Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-
hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de
oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden
aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en
dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont
hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel
eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)
Anamnese en algemeen onderzoek
Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust
en was er een daling van de melkgifte
De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een
blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de
vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
18
vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden
geen afwijkingen gevonden
Differentiaal Diagnose
- Lebmaagdilatatie
- Mastitis
- Metritis
- Traumatische reticuloperitonitis
- Hypocalcemie
Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor
ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve
energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde
voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)
Behandeling
Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat
de energie van het dier weer op peil wordt gebracht
- Glucose IV
o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een
infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus
sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met
glucose (Shaw 1956)
- Dexamethason IV
o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze
geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking
met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever
en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)
- Catosalreg IV
o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit
geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-
koolhydraten- en vetmetabolisme
httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
19
- Propyleenglycol PO tweemaal daags
o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door
fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat
wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van
gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)
Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de
energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts
Prognose
De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor
secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)
Literatuur
Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van
ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig
Tijdschrift 77 363-375
Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid
metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84
(E suppl) E100-E112
Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal
Internal Medicine 3rd
ed Mosby Inc St Louis 1241-1247
Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433
23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN
Geschiedenis en structuur van de praktijk
In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen
De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later
zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken
Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen
- 7 dierenartsen voor grote huisdieren
o 4 dierenartsen voor herkauwers
o 1 dierenarts specifiek voor varkens
o 1 dierenarts specifiek voor paarden
o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met
paarden als met herkauwers
- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren
o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
20
In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote
huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren
Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen
betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De
para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het
maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders
In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren
werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie
tussen deze praktijken
Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer
veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven
worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse
medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland
waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben
Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en
2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800
de dag erna
‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende
dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie
naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode
voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni
Winst en economische crisis
Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de
slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen
Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden
Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van
merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte
staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk
Communicatie
- Software
Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere
veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren
gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een
computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
21
- Reclame
De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt
Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring
SWOT-analyse
Strengths
De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die
werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit
Weaknesses
De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden
doorgestuurd naar de klinieken
Opportunities
Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op
tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren
uit te breiden
Threats
Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk
Toekomstplannen
De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is
er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer
draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40
uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere
operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal
veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het
aanbod van klanten op de markt
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
22
3 ALGEMENE REFLECTIE
Stage gezelschapsdieren
Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat
ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt
heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een
aandoening in de tijd heb gezien
Vaardigheden
Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral
katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend
ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale
gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij
verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken
Kennis
Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in
farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het
geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof
hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende
patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en
katten normaliter gevaccineerd worden
Praktijk
Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met
andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen
toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk
aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot
een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in
de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij
geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen
Stage grote huisdieren
Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in
zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt
contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
23
vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al
redelijk met paarden omgaan
Communicatie
Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de
praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om
samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die
afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste
stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand
anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar
niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De
paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende
dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen
vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het
leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde
van grote huisdieren
Werk
Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan
het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt
gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat
een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts
Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het
onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen
proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer
emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de
hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende
moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren
ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een
staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de
achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat
veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit
dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn
allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren
minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren
De stages
Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te
vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te
vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-
24
wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het
gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef
Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de
afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle
informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat
was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden
werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken
Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken
in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor
een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me
ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven
van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met
een dierenarts naar keuze
Conclusie
Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt
Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat
ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen
omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf
De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele
waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen
gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt
Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel
dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep
dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts
Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde
ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch
diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat
ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil
opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat
brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet
vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en
mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden
Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als
medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik
noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie
diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van
gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het
werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde
te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden
- LITERATUURSTUDIEpdf
- STAGEVERSLAGpdf
-