FACULTEIT DIERGENEESKUNDE Academiejaar 2010 …...UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT DIERGENEESKUNDE...

54
UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT DIERGENEESKUNDE Academiejaar 2010-2011 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND door Loes BORDEWIN Promotor: Prof. Dr. S. Croubels Literatuurstudie in het kader van de Masterproef

Transcript of FACULTEIT DIERGENEESKUNDE Academiejaar 2010 …...UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT DIERGENEESKUNDE...

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

door

Loes BORDEWIN

Promotor Prof Dr S Croubels Literatuurstudie in het kader

van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

door

Loes BORDEWIN

Promotor Prof Dr S Croubels Literatuurstudie in het kader

van de Masterproef

De auteur en de promotor(en) geven de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen

voor persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder met

betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit deze studie

Het auteursrecht betreffende de gegevens vermeld in deze studie berust bij de promotor(en)

Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het onderwerp heeft benaderd

en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke auteursrecht van de individueel geciteerde

studies en eventueel bijbehorende documentatie zoals tabellen en figuren

De auteur en de promotor(en) zijn niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen die in

deze studie geciteerd en beschreven zijn

VOORWOORD

Deze masterproef is geschreven in het kader van het behalen van het diploma lsquoMaster in de

Diergeneeskundersquo Bij deze zou ik graag mijn promotor Prof Dr S Croubels willen bedanken voor

haar begeleiding bij deze Masterproef

Medicine is not only a science it is also an art It does not consist of compounding pills and plasters it

deals with the very processes of life which must be understood before they may be guided

~ Paracelsus

INHOUDSOPGAVE

SAMENVATTING 1

1 INLEIDING 2

2 LITERATUURSTUDIE 4

21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS 4

22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 6

221 Absorptie 6

222 Distributie 7

223 Eliminatie 7

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 8

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel 8

232 Bijwerkingen op de nieren 9

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel 9

234 Bijwerkingen op het kraakbeen 9

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen 10

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 12

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND 13

251 Stabilisatie 13

252 Decontaminatie 14

253 Bescherming van de maag 14

254 Preventie van nierinsufficieumlntie 15

255 Bijkomende behandeling 15

26 CASUS 15

27 BESLUIT 17

3 LITERATUUR 18

SAMENVATTING

Ibuprofen is een propionzuurderivaat van de niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen

(NSAIDrsquos) en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en antiflogistische

(ontstekingsremmend) werking Dit geneesmiddel is populair in de humane geneeskunde waardoor

frequent toxicoses optreden bij de hond door accidentele opname of door goed bedoelde toediening

door eigenaren Ibuprofen induceert bijwerkingen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal de

nieren het circulatiestelsel en het kraakbeen Ter hoogte van het gastrointestinale kanaal kunnen

ulceraties perforaties enof bloedingen optreden die kunnen leiden tot symptomen als anorexie

braken diarree hematemese enof melena Ter hoogte van de nieren kunnen acute of chronische

interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie enof necrose van de

renale kam optreden die kunnen leiden tot symptomen als polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie

enof azotemie Ter hoogte van het circulatiestelsel kunnen verlengde bloedingstijden worden

opgemerkt en ter hoogte van de gewrichten kan ibuprofen leiden tot kraakbeendegeneratie Bij

dosissen van 25-125 mgkg kan braken diarree misselijkheid abdominale pijn enof anorexie

verwacht worden Bij dosissen groter dan 175 mgkg kunnen bovendien bijkomend hematemese

melena polurie polydipsie oligurie uremie enof acute nierinsufficieumlntie optreden Bij dosissen groter

dan 400 mgkg kunnen zich daarbij nog convulsies ataxie coma enof shock ontwikkelen terwijl

sterfte kan voorkomen bij innames van meer dan 600 mgkg Behandeling van een

ibuprofenintoxicatie bestaat uit 1) stabilisatie zoals artificieumlle respiratie zuurstoftoediening of

intraveneuze vloeistoftherapie 2) decontaminatie zoals inductie van braken maagspoeling of

purgeermiddelen 3) maagbescherming en 4) preventie van nierinsufficieumlntie Door de nauwe

veiligheidsmarge kan toediening van ibuprofen aan de hond niet gerechtvaardigd worden

Sleutelwoorden Bijwerkingen ndash Hond ndash Ibuprofen ndash NSAID ndash Toxiciteit

ABSTRACT

Ibuprofen is a propionic acid derivative from the group of the nonsteroidal anti-inflammatory drugs

(NSAIDs) which possess analgesic antipyretic and anti-inflammatory effects Because it is an over-

the-counter drug in human medicine frequent toxicoses are seen in dogs by accidental intake or

heartfelt administration by owners Ibuprofen induces side effects in the gastrointestinal system the

kidneys the circulatory system and in cartilage In the gastrointestinal system ulcerations

perforations bleeding or anemia can arise leading to symptoms like anorexia vomiting diarrhea

hematemesis or melena In the kidneys it can lead to acute or chronic interstitial nephritis nephrotic

syndrome acute or chronic renal insufficiency and necrosis of the renal crest with symptoms of

polyuria polydipsia oliguria proteinuria or azotemia In the circulatory system prolonged bleeding

times can be detected and in the joints ibuprofen can cause degeneration of cartilage Because of the

narrow safety margin ibuprofen administration to the dog cannot be justified

Key words Adverse effects ndash Dog ndash Ibuprofen ndash NS AID ndash Toxicity

2

1 INLEIDING

Ontsteking is de reactie van een weefsel en zijn microcirculatie op een pathogene prikkel De

klinische symptomen van een ontsteking werden beschreven door Celsus in de eerste eeuw rubor

(roodheid) calor (warmte) tumor (zwelling) en dolor (pijn) Later in de negentiende eeuw werd een

vijfde symptoom toegevoegd door de patholoog Virchow zijnde functio laesa (functieverlies) (Fanton

amp Ward 1999) Ontstekingsremmers zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om deze effecten

tegen te gaan Ze worden onderverdeeld in steroiumldale en niet-steroiumldale ontstekingsremmers

Niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAIDrsquos) worden ingedeeld op basis van

hun chemische structuur (tabel 1) Er zijn twee hoofdgroepen de carboxylzuren (R-COOH) en de

enolzuren (R-COH) (Lees 1998 Lees 2009) In de veterinaire geneeskunde worden NSAIDrsquos vaak

toegediend bij chirurgische ingrepen en acuut trauma maar ook bij pijnbestrijding op lange termijn

(Lees 2009) Bij honden worden deze geneesmiddelen vaak aangewend bij de behandeling van

musculoskeletale aandoeningen zoals artritis tendinitis en myositis (Lees 1998 Richardson 2000)

Tabel 1 Chemische classificatie van de NSAIDrsquos

= geregistreerd voor veterinair gebruik in VS (naar Lees 2009)

Carboxylic Acids (R-COOH) Enolic Acids (R-COH) Salicylates Oxicams Sodium salicylate Meloxicam Acetylsalicylic acid Piroxicam Tenoxicam Indoleacetic acids Etodolac Pyrazolones Phenylbutazone Indolines Oxyphenbutazone Indomethacin Isopyrin (ramifenazone) Dipyrone Thiopheneacetic acids Diclofenac Eltenac 2-Arylpropionic acids Carprofen Ketoprofen Vedaprofen Flurbiprofen Ibuprofen Naproxen Anthranilic acids Flunixin Meclofenamic acid Tolfenamic acid Mefenamic acid Quinolines Cinchophen

3

Tot de groep van de carboxylzuren behoort ibuprofen (figuur 1) Ibuprofen is een

propionzuurderivaat en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en

antiflogistische (ontstekingsremmend) werking Andere afgeleiden van propionzuur zijn onder meer

ketoprofen carprofen flurbiprofen naproxen en vedaprofen (Lees 1998 Lees 2009)

Figuur 1 De structuurformule van ibuprofen = chiraal C-atoom (uit Roberts amp Morrow 2001)

Ibuprofen bevat een asymmetisch centrum zijnde een chiraal koolstofatoom (figuur 1)

waardoor er van dit molecule twee vormen bestaan die elkaars spiegelbeeld zijn ook wel R(-) en S(+)

enantiomeren genoemd NSAIDrsquos als deze worden op de markt gebracht als een racemisch mengsel

(5050) die beide enantiomeren bevat (Geisslinger et al1989 Lees 2009) Hoewel beide

enantiomeren dezelfde fysicochemische eigenschappen bevatten zoals smeltpunt of

vetoplosbaarheid hebben ze niet dezelfde farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen

in het lichaam alleen het S(+) enantiomeer zou farmacologisch werkzaam zijn (Geisslinger et al

1989 Lees 2009)

In de humane geneeskunde is ibuprofen (verschillende merknamen waaronder Advilreg

Brufenreg Midolreg Motrinreg en Nurofenreg) een populair geneesmiddel om acute pijn koorts en

reumatische pijn te bestrijden (Dunayer 2004) Het is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift tot 20

tabletten van 400 mg (BCFI 2010) en daardoor gemakkelijk beschikbaar voor gebruik Ibuprofen

heeft bij humaan gebruik een grote veiligheidsmarge hetgeen betekent dat er weinig bijwerkingen

zullen optreden bij inname van normale dosissen Echter bij toediening aan de hond heeft ibuprofen

een nauwe veiligheidsmarge dat kan resulteren in een toxicose (Kore 1990 Dunayer 2004)

Opname van ibuprofen door de hond gebeurt door accidentele opname van onzorgvuldig opgeborgen

verpakkingen of goed bedoelde toediening bij pijn door eigenaren (Jones et al 1992 Dunayer 2004

Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In de hierna volgende literatuurstudie zal de farmacodynamiek (= het werkingsmechanisme)

van de NSAIDrsquos besproken worden Verder zal de farmacokinetiek de bijwerkingen de toxiciteit en de

behandeling bij toediening van ibuprofen aan de hond aan de orde komen Tenslotte zal een casus

aangaande een ibuprofentoxicose bij een hond beschreven worden

4

2 LITERATUURSTUDIE

21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS

Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een

ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd

waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig

onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie

met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-

oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp

Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het

ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998

Simmons et al 2004)

Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren

na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)

Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme

cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1

wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale

fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg

1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de

maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de

5

bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een

gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000

Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het

circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews

2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens

episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden

door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston

2000)

Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de

induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)

NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-

enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een

selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te

grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het

circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel

2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze

weefsels (Mitchell et al 1994)

6

Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd

voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)

Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA

Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden

Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat

COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston

2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het

gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor

van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur

flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert

acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het

feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling

tot ibuprofen (Kore 1990)

22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

221 Absorptie

Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur

(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de

geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van

bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in

de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op

omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is

en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)

7

Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar

de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm

(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)

Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie

wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert

van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen

beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel

gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)

222 Distributie

Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)

waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels

Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van

deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte

van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn

gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)

223 Eliminatie

Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van

de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de

fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion

trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde

8

ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien

wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan

plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in

ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door

biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom

P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II

reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via

de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur

(Scherkl amp Frey 1987)

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking

met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de

productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een

ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de

fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade

aan deze weefsels (Kore 1990)

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel

De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het

gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in

zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en

hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties

kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot

hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale

kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)

Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de

maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor

ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In

tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de

moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van

ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de

snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies

wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde

eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)

9

232 Bijwerkingen op de nieren

Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond

maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei

en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in

staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute

of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een

necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)

Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden

gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)

op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide

COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij

hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)

Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel

geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk

vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil

houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en

noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier

remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire

necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische

symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel

Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde

bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en

heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al

2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is

het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins

1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de

meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren

stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben

dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij

het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1

enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-

enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan

dat van ibuprofen (Lees 2009)

234 Bijwerkingen op het kraakbeen

Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de

gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde

10

synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle

propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om

kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen

Carprofen

Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate

dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er

minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV

SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)

(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale

stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in

vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-

vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale

kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)

In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine

is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking

Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8

weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)

Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al

2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat

carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking

Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij

gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van

thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO

om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd

(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12

uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat

dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat

er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling

Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd

aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van

stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)

de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al

1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur

gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)

11

Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij

sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden

kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur

voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze

hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een

stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de

behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een

idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden

ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)

Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is

onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of

omgevingsfactoren (Taylor 1999)

Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve

werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening

gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan

te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen

Ketoprofen

Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2

(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van

ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie

en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews

2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de

24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis

van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)

werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen

om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in

vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7

dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er

geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder

werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden

met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)

In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie

werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen

aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening

van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute

nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

door

Loes BORDEWIN

Promotor Prof Dr S Croubels Literatuurstudie in het kader

van de Masterproef

De auteur en de promotor(en) geven de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen

voor persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder met

betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit deze studie

Het auteursrecht betreffende de gegevens vermeld in deze studie berust bij de promotor(en)

Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het onderwerp heeft benaderd

en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke auteursrecht van de individueel geciteerde

studies en eventueel bijbehorende documentatie zoals tabellen en figuren

De auteur en de promotor(en) zijn niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen die in

deze studie geciteerd en beschreven zijn

VOORWOORD

Deze masterproef is geschreven in het kader van het behalen van het diploma lsquoMaster in de

Diergeneeskundersquo Bij deze zou ik graag mijn promotor Prof Dr S Croubels willen bedanken voor

haar begeleiding bij deze Masterproef

Medicine is not only a science it is also an art It does not consist of compounding pills and plasters it

deals with the very processes of life which must be understood before they may be guided

~ Paracelsus

INHOUDSOPGAVE

SAMENVATTING 1

1 INLEIDING 2

2 LITERATUURSTUDIE 4

21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS 4

22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 6

221 Absorptie 6

222 Distributie 7

223 Eliminatie 7

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 8

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel 8

232 Bijwerkingen op de nieren 9

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel 9

234 Bijwerkingen op het kraakbeen 9

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen 10

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 12

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND 13

251 Stabilisatie 13

252 Decontaminatie 14

253 Bescherming van de maag 14

254 Preventie van nierinsufficieumlntie 15

255 Bijkomende behandeling 15

26 CASUS 15

27 BESLUIT 17

3 LITERATUUR 18

SAMENVATTING

Ibuprofen is een propionzuurderivaat van de niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen

(NSAIDrsquos) en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en antiflogistische

(ontstekingsremmend) werking Dit geneesmiddel is populair in de humane geneeskunde waardoor

frequent toxicoses optreden bij de hond door accidentele opname of door goed bedoelde toediening

door eigenaren Ibuprofen induceert bijwerkingen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal de

nieren het circulatiestelsel en het kraakbeen Ter hoogte van het gastrointestinale kanaal kunnen

ulceraties perforaties enof bloedingen optreden die kunnen leiden tot symptomen als anorexie

braken diarree hematemese enof melena Ter hoogte van de nieren kunnen acute of chronische

interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie enof necrose van de

renale kam optreden die kunnen leiden tot symptomen als polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie

enof azotemie Ter hoogte van het circulatiestelsel kunnen verlengde bloedingstijden worden

opgemerkt en ter hoogte van de gewrichten kan ibuprofen leiden tot kraakbeendegeneratie Bij

dosissen van 25-125 mgkg kan braken diarree misselijkheid abdominale pijn enof anorexie

verwacht worden Bij dosissen groter dan 175 mgkg kunnen bovendien bijkomend hematemese

melena polurie polydipsie oligurie uremie enof acute nierinsufficieumlntie optreden Bij dosissen groter

dan 400 mgkg kunnen zich daarbij nog convulsies ataxie coma enof shock ontwikkelen terwijl

sterfte kan voorkomen bij innames van meer dan 600 mgkg Behandeling van een

ibuprofenintoxicatie bestaat uit 1) stabilisatie zoals artificieumlle respiratie zuurstoftoediening of

intraveneuze vloeistoftherapie 2) decontaminatie zoals inductie van braken maagspoeling of

purgeermiddelen 3) maagbescherming en 4) preventie van nierinsufficieumlntie Door de nauwe

veiligheidsmarge kan toediening van ibuprofen aan de hond niet gerechtvaardigd worden

Sleutelwoorden Bijwerkingen ndash Hond ndash Ibuprofen ndash NSAID ndash Toxiciteit

ABSTRACT

Ibuprofen is a propionic acid derivative from the group of the nonsteroidal anti-inflammatory drugs

(NSAIDs) which possess analgesic antipyretic and anti-inflammatory effects Because it is an over-

the-counter drug in human medicine frequent toxicoses are seen in dogs by accidental intake or

heartfelt administration by owners Ibuprofen induces side effects in the gastrointestinal system the

kidneys the circulatory system and in cartilage In the gastrointestinal system ulcerations

perforations bleeding or anemia can arise leading to symptoms like anorexia vomiting diarrhea

hematemesis or melena In the kidneys it can lead to acute or chronic interstitial nephritis nephrotic

syndrome acute or chronic renal insufficiency and necrosis of the renal crest with symptoms of

polyuria polydipsia oliguria proteinuria or azotemia In the circulatory system prolonged bleeding

times can be detected and in the joints ibuprofen can cause degeneration of cartilage Because of the

narrow safety margin ibuprofen administration to the dog cannot be justified

Key words Adverse effects ndash Dog ndash Ibuprofen ndash NS AID ndash Toxicity

2

1 INLEIDING

Ontsteking is de reactie van een weefsel en zijn microcirculatie op een pathogene prikkel De

klinische symptomen van een ontsteking werden beschreven door Celsus in de eerste eeuw rubor

(roodheid) calor (warmte) tumor (zwelling) en dolor (pijn) Later in de negentiende eeuw werd een

vijfde symptoom toegevoegd door de patholoog Virchow zijnde functio laesa (functieverlies) (Fanton

amp Ward 1999) Ontstekingsremmers zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om deze effecten

tegen te gaan Ze worden onderverdeeld in steroiumldale en niet-steroiumldale ontstekingsremmers

Niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAIDrsquos) worden ingedeeld op basis van

hun chemische structuur (tabel 1) Er zijn twee hoofdgroepen de carboxylzuren (R-COOH) en de

enolzuren (R-COH) (Lees 1998 Lees 2009) In de veterinaire geneeskunde worden NSAIDrsquos vaak

toegediend bij chirurgische ingrepen en acuut trauma maar ook bij pijnbestrijding op lange termijn

(Lees 2009) Bij honden worden deze geneesmiddelen vaak aangewend bij de behandeling van

musculoskeletale aandoeningen zoals artritis tendinitis en myositis (Lees 1998 Richardson 2000)

Tabel 1 Chemische classificatie van de NSAIDrsquos

= geregistreerd voor veterinair gebruik in VS (naar Lees 2009)

Carboxylic Acids (R-COOH) Enolic Acids (R-COH) Salicylates Oxicams Sodium salicylate Meloxicam Acetylsalicylic acid Piroxicam Tenoxicam Indoleacetic acids Etodolac Pyrazolones Phenylbutazone Indolines Oxyphenbutazone Indomethacin Isopyrin (ramifenazone) Dipyrone Thiopheneacetic acids Diclofenac Eltenac 2-Arylpropionic acids Carprofen Ketoprofen Vedaprofen Flurbiprofen Ibuprofen Naproxen Anthranilic acids Flunixin Meclofenamic acid Tolfenamic acid Mefenamic acid Quinolines Cinchophen

3

Tot de groep van de carboxylzuren behoort ibuprofen (figuur 1) Ibuprofen is een

propionzuurderivaat en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en

antiflogistische (ontstekingsremmend) werking Andere afgeleiden van propionzuur zijn onder meer

ketoprofen carprofen flurbiprofen naproxen en vedaprofen (Lees 1998 Lees 2009)

Figuur 1 De structuurformule van ibuprofen = chiraal C-atoom (uit Roberts amp Morrow 2001)

Ibuprofen bevat een asymmetisch centrum zijnde een chiraal koolstofatoom (figuur 1)

waardoor er van dit molecule twee vormen bestaan die elkaars spiegelbeeld zijn ook wel R(-) en S(+)

enantiomeren genoemd NSAIDrsquos als deze worden op de markt gebracht als een racemisch mengsel

(5050) die beide enantiomeren bevat (Geisslinger et al1989 Lees 2009) Hoewel beide

enantiomeren dezelfde fysicochemische eigenschappen bevatten zoals smeltpunt of

vetoplosbaarheid hebben ze niet dezelfde farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen

in het lichaam alleen het S(+) enantiomeer zou farmacologisch werkzaam zijn (Geisslinger et al

1989 Lees 2009)

In de humane geneeskunde is ibuprofen (verschillende merknamen waaronder Advilreg

Brufenreg Midolreg Motrinreg en Nurofenreg) een populair geneesmiddel om acute pijn koorts en

reumatische pijn te bestrijden (Dunayer 2004) Het is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift tot 20

tabletten van 400 mg (BCFI 2010) en daardoor gemakkelijk beschikbaar voor gebruik Ibuprofen

heeft bij humaan gebruik een grote veiligheidsmarge hetgeen betekent dat er weinig bijwerkingen

zullen optreden bij inname van normale dosissen Echter bij toediening aan de hond heeft ibuprofen

een nauwe veiligheidsmarge dat kan resulteren in een toxicose (Kore 1990 Dunayer 2004)

Opname van ibuprofen door de hond gebeurt door accidentele opname van onzorgvuldig opgeborgen

verpakkingen of goed bedoelde toediening bij pijn door eigenaren (Jones et al 1992 Dunayer 2004

Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In de hierna volgende literatuurstudie zal de farmacodynamiek (= het werkingsmechanisme)

van de NSAIDrsquos besproken worden Verder zal de farmacokinetiek de bijwerkingen de toxiciteit en de

behandeling bij toediening van ibuprofen aan de hond aan de orde komen Tenslotte zal een casus

aangaande een ibuprofentoxicose bij een hond beschreven worden

4

2 LITERATUURSTUDIE

21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS

Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een

ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd

waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig

onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie

met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-

oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp

Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het

ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998

Simmons et al 2004)

Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren

na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)

Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme

cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1

wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale

fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg

1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de

maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de

5

bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een

gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000

Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het

circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews

2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens

episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden

door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston

2000)

Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de

induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)

NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-

enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een

selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te

grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het

circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel

2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze

weefsels (Mitchell et al 1994)

6

Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd

voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)

Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA

Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden

Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat

COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston

2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het

gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor

van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur

flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert

acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het

feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling

tot ibuprofen (Kore 1990)

22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

221 Absorptie

Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur

(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de

geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van

bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in

de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op

omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is

en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)

7

Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar

de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm

(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)

Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie

wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert

van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen

beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel

gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)

222 Distributie

Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)

waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels

Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van

deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte

van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn

gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)

223 Eliminatie

Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van

de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de

fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion

trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde

8

ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien

wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan

plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in

ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door

biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom

P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II

reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via

de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur

(Scherkl amp Frey 1987)

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking

met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de

productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een

ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de

fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade

aan deze weefsels (Kore 1990)

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel

De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het

gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in

zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en

hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties

kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot

hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale

kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)

Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de

maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor

ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In

tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de

moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van

ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de

snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies

wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde

eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)

9

232 Bijwerkingen op de nieren

Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond

maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei

en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in

staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute

of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een

necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)

Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden

gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)

op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide

COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij

hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)

Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel

geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk

vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil

houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en

noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier

remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire

necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische

symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel

Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde

bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en

heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al

2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is

het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins

1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de

meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren

stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben

dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij

het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1

enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-

enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan

dat van ibuprofen (Lees 2009)

234 Bijwerkingen op het kraakbeen

Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de

gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde

10

synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle

propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om

kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen

Carprofen

Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate

dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er

minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV

SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)

(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale

stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in

vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-

vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale

kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)

In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine

is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking

Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8

weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)

Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al

2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat

carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking

Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij

gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van

thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO

om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd

(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12

uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat

dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat

er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling

Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd

aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van

stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)

de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al

1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur

gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)

11

Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij

sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden

kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur

voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze

hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een

stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de

behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een

idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden

ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)

Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is

onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of

omgevingsfactoren (Taylor 1999)

Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve

werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening

gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan

te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen

Ketoprofen

Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2

(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van

ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie

en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews

2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de

24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis

van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)

werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen

om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in

vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7

dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er

geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder

werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden

met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)

In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie

werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen

aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening

van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute

nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

De auteur en de promotor(en) geven de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen

voor persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder met

betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit deze studie

Het auteursrecht betreffende de gegevens vermeld in deze studie berust bij de promotor(en)

Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het onderwerp heeft benaderd

en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke auteursrecht van de individueel geciteerde

studies en eventueel bijbehorende documentatie zoals tabellen en figuren

De auteur en de promotor(en) zijn niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen die in

deze studie geciteerd en beschreven zijn

VOORWOORD

Deze masterproef is geschreven in het kader van het behalen van het diploma lsquoMaster in de

Diergeneeskundersquo Bij deze zou ik graag mijn promotor Prof Dr S Croubels willen bedanken voor

haar begeleiding bij deze Masterproef

Medicine is not only a science it is also an art It does not consist of compounding pills and plasters it

deals with the very processes of life which must be understood before they may be guided

~ Paracelsus

INHOUDSOPGAVE

SAMENVATTING 1

1 INLEIDING 2

2 LITERATUURSTUDIE 4

21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS 4

22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 6

221 Absorptie 6

222 Distributie 7

223 Eliminatie 7

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 8

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel 8

232 Bijwerkingen op de nieren 9

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel 9

234 Bijwerkingen op het kraakbeen 9

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen 10

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 12

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND 13

251 Stabilisatie 13

252 Decontaminatie 14

253 Bescherming van de maag 14

254 Preventie van nierinsufficieumlntie 15

255 Bijkomende behandeling 15

26 CASUS 15

27 BESLUIT 17

3 LITERATUUR 18

SAMENVATTING

Ibuprofen is een propionzuurderivaat van de niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen

(NSAIDrsquos) en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en antiflogistische

(ontstekingsremmend) werking Dit geneesmiddel is populair in de humane geneeskunde waardoor

frequent toxicoses optreden bij de hond door accidentele opname of door goed bedoelde toediening

door eigenaren Ibuprofen induceert bijwerkingen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal de

nieren het circulatiestelsel en het kraakbeen Ter hoogte van het gastrointestinale kanaal kunnen

ulceraties perforaties enof bloedingen optreden die kunnen leiden tot symptomen als anorexie

braken diarree hematemese enof melena Ter hoogte van de nieren kunnen acute of chronische

interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie enof necrose van de

renale kam optreden die kunnen leiden tot symptomen als polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie

enof azotemie Ter hoogte van het circulatiestelsel kunnen verlengde bloedingstijden worden

opgemerkt en ter hoogte van de gewrichten kan ibuprofen leiden tot kraakbeendegeneratie Bij

dosissen van 25-125 mgkg kan braken diarree misselijkheid abdominale pijn enof anorexie

verwacht worden Bij dosissen groter dan 175 mgkg kunnen bovendien bijkomend hematemese

melena polurie polydipsie oligurie uremie enof acute nierinsufficieumlntie optreden Bij dosissen groter

dan 400 mgkg kunnen zich daarbij nog convulsies ataxie coma enof shock ontwikkelen terwijl

sterfte kan voorkomen bij innames van meer dan 600 mgkg Behandeling van een

ibuprofenintoxicatie bestaat uit 1) stabilisatie zoals artificieumlle respiratie zuurstoftoediening of

intraveneuze vloeistoftherapie 2) decontaminatie zoals inductie van braken maagspoeling of

purgeermiddelen 3) maagbescherming en 4) preventie van nierinsufficieumlntie Door de nauwe

veiligheidsmarge kan toediening van ibuprofen aan de hond niet gerechtvaardigd worden

Sleutelwoorden Bijwerkingen ndash Hond ndash Ibuprofen ndash NSAID ndash Toxiciteit

ABSTRACT

Ibuprofen is a propionic acid derivative from the group of the nonsteroidal anti-inflammatory drugs

(NSAIDs) which possess analgesic antipyretic and anti-inflammatory effects Because it is an over-

the-counter drug in human medicine frequent toxicoses are seen in dogs by accidental intake or

heartfelt administration by owners Ibuprofen induces side effects in the gastrointestinal system the

kidneys the circulatory system and in cartilage In the gastrointestinal system ulcerations

perforations bleeding or anemia can arise leading to symptoms like anorexia vomiting diarrhea

hematemesis or melena In the kidneys it can lead to acute or chronic interstitial nephritis nephrotic

syndrome acute or chronic renal insufficiency and necrosis of the renal crest with symptoms of

polyuria polydipsia oliguria proteinuria or azotemia In the circulatory system prolonged bleeding

times can be detected and in the joints ibuprofen can cause degeneration of cartilage Because of the

narrow safety margin ibuprofen administration to the dog cannot be justified

Key words Adverse effects ndash Dog ndash Ibuprofen ndash NS AID ndash Toxicity

2

1 INLEIDING

Ontsteking is de reactie van een weefsel en zijn microcirculatie op een pathogene prikkel De

klinische symptomen van een ontsteking werden beschreven door Celsus in de eerste eeuw rubor

(roodheid) calor (warmte) tumor (zwelling) en dolor (pijn) Later in de negentiende eeuw werd een

vijfde symptoom toegevoegd door de patholoog Virchow zijnde functio laesa (functieverlies) (Fanton

amp Ward 1999) Ontstekingsremmers zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om deze effecten

tegen te gaan Ze worden onderverdeeld in steroiumldale en niet-steroiumldale ontstekingsremmers

Niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAIDrsquos) worden ingedeeld op basis van

hun chemische structuur (tabel 1) Er zijn twee hoofdgroepen de carboxylzuren (R-COOH) en de

enolzuren (R-COH) (Lees 1998 Lees 2009) In de veterinaire geneeskunde worden NSAIDrsquos vaak

toegediend bij chirurgische ingrepen en acuut trauma maar ook bij pijnbestrijding op lange termijn

(Lees 2009) Bij honden worden deze geneesmiddelen vaak aangewend bij de behandeling van

musculoskeletale aandoeningen zoals artritis tendinitis en myositis (Lees 1998 Richardson 2000)

Tabel 1 Chemische classificatie van de NSAIDrsquos

= geregistreerd voor veterinair gebruik in VS (naar Lees 2009)

Carboxylic Acids (R-COOH) Enolic Acids (R-COH) Salicylates Oxicams Sodium salicylate Meloxicam Acetylsalicylic acid Piroxicam Tenoxicam Indoleacetic acids Etodolac Pyrazolones Phenylbutazone Indolines Oxyphenbutazone Indomethacin Isopyrin (ramifenazone) Dipyrone Thiopheneacetic acids Diclofenac Eltenac 2-Arylpropionic acids Carprofen Ketoprofen Vedaprofen Flurbiprofen Ibuprofen Naproxen Anthranilic acids Flunixin Meclofenamic acid Tolfenamic acid Mefenamic acid Quinolines Cinchophen

3

Tot de groep van de carboxylzuren behoort ibuprofen (figuur 1) Ibuprofen is een

propionzuurderivaat en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en

antiflogistische (ontstekingsremmend) werking Andere afgeleiden van propionzuur zijn onder meer

ketoprofen carprofen flurbiprofen naproxen en vedaprofen (Lees 1998 Lees 2009)

Figuur 1 De structuurformule van ibuprofen = chiraal C-atoom (uit Roberts amp Morrow 2001)

Ibuprofen bevat een asymmetisch centrum zijnde een chiraal koolstofatoom (figuur 1)

waardoor er van dit molecule twee vormen bestaan die elkaars spiegelbeeld zijn ook wel R(-) en S(+)

enantiomeren genoemd NSAIDrsquos als deze worden op de markt gebracht als een racemisch mengsel

(5050) die beide enantiomeren bevat (Geisslinger et al1989 Lees 2009) Hoewel beide

enantiomeren dezelfde fysicochemische eigenschappen bevatten zoals smeltpunt of

vetoplosbaarheid hebben ze niet dezelfde farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen

in het lichaam alleen het S(+) enantiomeer zou farmacologisch werkzaam zijn (Geisslinger et al

1989 Lees 2009)

In de humane geneeskunde is ibuprofen (verschillende merknamen waaronder Advilreg

Brufenreg Midolreg Motrinreg en Nurofenreg) een populair geneesmiddel om acute pijn koorts en

reumatische pijn te bestrijden (Dunayer 2004) Het is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift tot 20

tabletten van 400 mg (BCFI 2010) en daardoor gemakkelijk beschikbaar voor gebruik Ibuprofen

heeft bij humaan gebruik een grote veiligheidsmarge hetgeen betekent dat er weinig bijwerkingen

zullen optreden bij inname van normale dosissen Echter bij toediening aan de hond heeft ibuprofen

een nauwe veiligheidsmarge dat kan resulteren in een toxicose (Kore 1990 Dunayer 2004)

Opname van ibuprofen door de hond gebeurt door accidentele opname van onzorgvuldig opgeborgen

verpakkingen of goed bedoelde toediening bij pijn door eigenaren (Jones et al 1992 Dunayer 2004

Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In de hierna volgende literatuurstudie zal de farmacodynamiek (= het werkingsmechanisme)

van de NSAIDrsquos besproken worden Verder zal de farmacokinetiek de bijwerkingen de toxiciteit en de

behandeling bij toediening van ibuprofen aan de hond aan de orde komen Tenslotte zal een casus

aangaande een ibuprofentoxicose bij een hond beschreven worden

4

2 LITERATUURSTUDIE

21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS

Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een

ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd

waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig

onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie

met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-

oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp

Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het

ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998

Simmons et al 2004)

Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren

na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)

Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme

cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1

wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale

fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg

1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de

maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de

5

bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een

gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000

Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het

circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews

2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens

episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden

door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston

2000)

Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de

induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)

NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-

enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een

selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te

grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het

circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel

2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze

weefsels (Mitchell et al 1994)

6

Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd

voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)

Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA

Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden

Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat

COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston

2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het

gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor

van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur

flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert

acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het

feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling

tot ibuprofen (Kore 1990)

22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

221 Absorptie

Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur

(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de

geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van

bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in

de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op

omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is

en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)

7

Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar

de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm

(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)

Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie

wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert

van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen

beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel

gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)

222 Distributie

Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)

waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels

Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van

deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte

van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn

gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)

223 Eliminatie

Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van

de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de

fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion

trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde

8

ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien

wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan

plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in

ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door

biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom

P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II

reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via

de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur

(Scherkl amp Frey 1987)

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking

met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de

productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een

ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de

fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade

aan deze weefsels (Kore 1990)

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel

De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het

gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in

zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en

hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties

kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot

hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale

kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)

Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de

maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor

ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In

tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de

moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van

ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de

snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies

wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde

eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)

9

232 Bijwerkingen op de nieren

Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond

maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei

en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in

staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute

of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een

necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)

Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden

gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)

op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide

COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij

hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)

Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel

geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk

vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil

houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en

noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier

remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire

necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische

symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel

Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde

bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en

heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al

2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is

het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins

1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de

meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren

stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben

dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij

het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1

enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-

enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan

dat van ibuprofen (Lees 2009)

234 Bijwerkingen op het kraakbeen

Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de

gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde

10

synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle

propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om

kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen

Carprofen

Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate

dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er

minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV

SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)

(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale

stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in

vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-

vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale

kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)

In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine

is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking

Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8

weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)

Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al

2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat

carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking

Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij

gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van

thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO

om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd

(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12

uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat

dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat

er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling

Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd

aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van

stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)

de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al

1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur

gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)

11

Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij

sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden

kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur

voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze

hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een

stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de

behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een

idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden

ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)

Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is

onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of

omgevingsfactoren (Taylor 1999)

Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve

werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening

gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan

te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen

Ketoprofen

Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2

(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van

ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie

en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews

2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de

24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis

van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)

werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen

om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in

vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7

dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er

geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder

werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden

met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)

In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie

werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen

aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening

van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute

nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

VOORWOORD

Deze masterproef is geschreven in het kader van het behalen van het diploma lsquoMaster in de

Diergeneeskundersquo Bij deze zou ik graag mijn promotor Prof Dr S Croubels willen bedanken voor

haar begeleiding bij deze Masterproef

Medicine is not only a science it is also an art It does not consist of compounding pills and plasters it

deals with the very processes of life which must be understood before they may be guided

~ Paracelsus

INHOUDSOPGAVE

SAMENVATTING 1

1 INLEIDING 2

2 LITERATUURSTUDIE 4

21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS 4

22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 6

221 Absorptie 6

222 Distributie 7

223 Eliminatie 7

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 8

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel 8

232 Bijwerkingen op de nieren 9

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel 9

234 Bijwerkingen op het kraakbeen 9

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen 10

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 12

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND 13

251 Stabilisatie 13

252 Decontaminatie 14

253 Bescherming van de maag 14

254 Preventie van nierinsufficieumlntie 15

255 Bijkomende behandeling 15

26 CASUS 15

27 BESLUIT 17

3 LITERATUUR 18

SAMENVATTING

Ibuprofen is een propionzuurderivaat van de niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen

(NSAIDrsquos) en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en antiflogistische

(ontstekingsremmend) werking Dit geneesmiddel is populair in de humane geneeskunde waardoor

frequent toxicoses optreden bij de hond door accidentele opname of door goed bedoelde toediening

door eigenaren Ibuprofen induceert bijwerkingen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal de

nieren het circulatiestelsel en het kraakbeen Ter hoogte van het gastrointestinale kanaal kunnen

ulceraties perforaties enof bloedingen optreden die kunnen leiden tot symptomen als anorexie

braken diarree hematemese enof melena Ter hoogte van de nieren kunnen acute of chronische

interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie enof necrose van de

renale kam optreden die kunnen leiden tot symptomen als polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie

enof azotemie Ter hoogte van het circulatiestelsel kunnen verlengde bloedingstijden worden

opgemerkt en ter hoogte van de gewrichten kan ibuprofen leiden tot kraakbeendegeneratie Bij

dosissen van 25-125 mgkg kan braken diarree misselijkheid abdominale pijn enof anorexie

verwacht worden Bij dosissen groter dan 175 mgkg kunnen bovendien bijkomend hematemese

melena polurie polydipsie oligurie uremie enof acute nierinsufficieumlntie optreden Bij dosissen groter

dan 400 mgkg kunnen zich daarbij nog convulsies ataxie coma enof shock ontwikkelen terwijl

sterfte kan voorkomen bij innames van meer dan 600 mgkg Behandeling van een

ibuprofenintoxicatie bestaat uit 1) stabilisatie zoals artificieumlle respiratie zuurstoftoediening of

intraveneuze vloeistoftherapie 2) decontaminatie zoals inductie van braken maagspoeling of

purgeermiddelen 3) maagbescherming en 4) preventie van nierinsufficieumlntie Door de nauwe

veiligheidsmarge kan toediening van ibuprofen aan de hond niet gerechtvaardigd worden

Sleutelwoorden Bijwerkingen ndash Hond ndash Ibuprofen ndash NSAID ndash Toxiciteit

ABSTRACT

Ibuprofen is a propionic acid derivative from the group of the nonsteroidal anti-inflammatory drugs

(NSAIDs) which possess analgesic antipyretic and anti-inflammatory effects Because it is an over-

the-counter drug in human medicine frequent toxicoses are seen in dogs by accidental intake or

heartfelt administration by owners Ibuprofen induces side effects in the gastrointestinal system the

kidneys the circulatory system and in cartilage In the gastrointestinal system ulcerations

perforations bleeding or anemia can arise leading to symptoms like anorexia vomiting diarrhea

hematemesis or melena In the kidneys it can lead to acute or chronic interstitial nephritis nephrotic

syndrome acute or chronic renal insufficiency and necrosis of the renal crest with symptoms of

polyuria polydipsia oliguria proteinuria or azotemia In the circulatory system prolonged bleeding

times can be detected and in the joints ibuprofen can cause degeneration of cartilage Because of the

narrow safety margin ibuprofen administration to the dog cannot be justified

Key words Adverse effects ndash Dog ndash Ibuprofen ndash NS AID ndash Toxicity

2

1 INLEIDING

Ontsteking is de reactie van een weefsel en zijn microcirculatie op een pathogene prikkel De

klinische symptomen van een ontsteking werden beschreven door Celsus in de eerste eeuw rubor

(roodheid) calor (warmte) tumor (zwelling) en dolor (pijn) Later in de negentiende eeuw werd een

vijfde symptoom toegevoegd door de patholoog Virchow zijnde functio laesa (functieverlies) (Fanton

amp Ward 1999) Ontstekingsremmers zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om deze effecten

tegen te gaan Ze worden onderverdeeld in steroiumldale en niet-steroiumldale ontstekingsremmers

Niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAIDrsquos) worden ingedeeld op basis van

hun chemische structuur (tabel 1) Er zijn twee hoofdgroepen de carboxylzuren (R-COOH) en de

enolzuren (R-COH) (Lees 1998 Lees 2009) In de veterinaire geneeskunde worden NSAIDrsquos vaak

toegediend bij chirurgische ingrepen en acuut trauma maar ook bij pijnbestrijding op lange termijn

(Lees 2009) Bij honden worden deze geneesmiddelen vaak aangewend bij de behandeling van

musculoskeletale aandoeningen zoals artritis tendinitis en myositis (Lees 1998 Richardson 2000)

Tabel 1 Chemische classificatie van de NSAIDrsquos

= geregistreerd voor veterinair gebruik in VS (naar Lees 2009)

Carboxylic Acids (R-COOH) Enolic Acids (R-COH) Salicylates Oxicams Sodium salicylate Meloxicam Acetylsalicylic acid Piroxicam Tenoxicam Indoleacetic acids Etodolac Pyrazolones Phenylbutazone Indolines Oxyphenbutazone Indomethacin Isopyrin (ramifenazone) Dipyrone Thiopheneacetic acids Diclofenac Eltenac 2-Arylpropionic acids Carprofen Ketoprofen Vedaprofen Flurbiprofen Ibuprofen Naproxen Anthranilic acids Flunixin Meclofenamic acid Tolfenamic acid Mefenamic acid Quinolines Cinchophen

3

Tot de groep van de carboxylzuren behoort ibuprofen (figuur 1) Ibuprofen is een

propionzuurderivaat en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en

antiflogistische (ontstekingsremmend) werking Andere afgeleiden van propionzuur zijn onder meer

ketoprofen carprofen flurbiprofen naproxen en vedaprofen (Lees 1998 Lees 2009)

Figuur 1 De structuurformule van ibuprofen = chiraal C-atoom (uit Roberts amp Morrow 2001)

Ibuprofen bevat een asymmetisch centrum zijnde een chiraal koolstofatoom (figuur 1)

waardoor er van dit molecule twee vormen bestaan die elkaars spiegelbeeld zijn ook wel R(-) en S(+)

enantiomeren genoemd NSAIDrsquos als deze worden op de markt gebracht als een racemisch mengsel

(5050) die beide enantiomeren bevat (Geisslinger et al1989 Lees 2009) Hoewel beide

enantiomeren dezelfde fysicochemische eigenschappen bevatten zoals smeltpunt of

vetoplosbaarheid hebben ze niet dezelfde farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen

in het lichaam alleen het S(+) enantiomeer zou farmacologisch werkzaam zijn (Geisslinger et al

1989 Lees 2009)

In de humane geneeskunde is ibuprofen (verschillende merknamen waaronder Advilreg

Brufenreg Midolreg Motrinreg en Nurofenreg) een populair geneesmiddel om acute pijn koorts en

reumatische pijn te bestrijden (Dunayer 2004) Het is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift tot 20

tabletten van 400 mg (BCFI 2010) en daardoor gemakkelijk beschikbaar voor gebruik Ibuprofen

heeft bij humaan gebruik een grote veiligheidsmarge hetgeen betekent dat er weinig bijwerkingen

zullen optreden bij inname van normale dosissen Echter bij toediening aan de hond heeft ibuprofen

een nauwe veiligheidsmarge dat kan resulteren in een toxicose (Kore 1990 Dunayer 2004)

Opname van ibuprofen door de hond gebeurt door accidentele opname van onzorgvuldig opgeborgen

verpakkingen of goed bedoelde toediening bij pijn door eigenaren (Jones et al 1992 Dunayer 2004

Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In de hierna volgende literatuurstudie zal de farmacodynamiek (= het werkingsmechanisme)

van de NSAIDrsquos besproken worden Verder zal de farmacokinetiek de bijwerkingen de toxiciteit en de

behandeling bij toediening van ibuprofen aan de hond aan de orde komen Tenslotte zal een casus

aangaande een ibuprofentoxicose bij een hond beschreven worden

4

2 LITERATUURSTUDIE

21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS

Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een

ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd

waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig

onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie

met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-

oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp

Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het

ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998

Simmons et al 2004)

Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren

na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)

Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme

cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1

wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale

fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg

1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de

maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de

5

bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een

gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000

Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het

circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews

2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens

episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden

door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston

2000)

Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de

induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)

NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-

enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een

selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te

grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het

circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel

2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze

weefsels (Mitchell et al 1994)

6

Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd

voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)

Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA

Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden

Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat

COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston

2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het

gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor

van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur

flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert

acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het

feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling

tot ibuprofen (Kore 1990)

22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

221 Absorptie

Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur

(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de

geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van

bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in

de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op

omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is

en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)

7

Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar

de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm

(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)

Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie

wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert

van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen

beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel

gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)

222 Distributie

Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)

waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels

Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van

deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte

van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn

gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)

223 Eliminatie

Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van

de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de

fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion

trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde

8

ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien

wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan

plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in

ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door

biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom

P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II

reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via

de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur

(Scherkl amp Frey 1987)

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking

met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de

productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een

ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de

fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade

aan deze weefsels (Kore 1990)

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel

De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het

gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in

zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en

hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties

kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot

hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale

kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)

Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de

maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor

ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In

tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de

moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van

ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de

snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies

wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde

eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)

9

232 Bijwerkingen op de nieren

Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond

maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei

en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in

staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute

of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een

necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)

Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden

gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)

op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide

COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij

hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)

Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel

geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk

vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil

houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en

noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier

remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire

necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische

symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel

Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde

bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en

heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al

2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is

het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins

1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de

meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren

stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben

dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij

het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1

enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-

enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan

dat van ibuprofen (Lees 2009)

234 Bijwerkingen op het kraakbeen

Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de

gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde

10

synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle

propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om

kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen

Carprofen

Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate

dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er

minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV

SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)

(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale

stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in

vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-

vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale

kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)

In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine

is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking

Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8

weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)

Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al

2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat

carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking

Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij

gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van

thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO

om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd

(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12

uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat

dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat

er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling

Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd

aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van

stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)

de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al

1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur

gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)

11

Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij

sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden

kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur

voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze

hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een

stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de

behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een

idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden

ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)

Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is

onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of

omgevingsfactoren (Taylor 1999)

Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve

werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening

gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan

te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen

Ketoprofen

Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2

(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van

ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie

en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews

2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de

24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis

van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)

werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen

om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in

vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7

dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er

geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder

werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden

met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)

In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie

werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen

aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening

van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute

nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

INHOUDSOPGAVE

SAMENVATTING 1

1 INLEIDING 2

2 LITERATUURSTUDIE 4

21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS 4

22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 6

221 Absorptie 6

222 Distributie 7

223 Eliminatie 7

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 8

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel 8

232 Bijwerkingen op de nieren 9

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel 9

234 Bijwerkingen op het kraakbeen 9

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen 10

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND 12

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND 13

251 Stabilisatie 13

252 Decontaminatie 14

253 Bescherming van de maag 14

254 Preventie van nierinsufficieumlntie 15

255 Bijkomende behandeling 15

26 CASUS 15

27 BESLUIT 17

3 LITERATUUR 18

SAMENVATTING

Ibuprofen is een propionzuurderivaat van de niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen

(NSAIDrsquos) en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en antiflogistische

(ontstekingsremmend) werking Dit geneesmiddel is populair in de humane geneeskunde waardoor

frequent toxicoses optreden bij de hond door accidentele opname of door goed bedoelde toediening

door eigenaren Ibuprofen induceert bijwerkingen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal de

nieren het circulatiestelsel en het kraakbeen Ter hoogte van het gastrointestinale kanaal kunnen

ulceraties perforaties enof bloedingen optreden die kunnen leiden tot symptomen als anorexie

braken diarree hematemese enof melena Ter hoogte van de nieren kunnen acute of chronische

interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie enof necrose van de

renale kam optreden die kunnen leiden tot symptomen als polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie

enof azotemie Ter hoogte van het circulatiestelsel kunnen verlengde bloedingstijden worden

opgemerkt en ter hoogte van de gewrichten kan ibuprofen leiden tot kraakbeendegeneratie Bij

dosissen van 25-125 mgkg kan braken diarree misselijkheid abdominale pijn enof anorexie

verwacht worden Bij dosissen groter dan 175 mgkg kunnen bovendien bijkomend hematemese

melena polurie polydipsie oligurie uremie enof acute nierinsufficieumlntie optreden Bij dosissen groter

dan 400 mgkg kunnen zich daarbij nog convulsies ataxie coma enof shock ontwikkelen terwijl

sterfte kan voorkomen bij innames van meer dan 600 mgkg Behandeling van een

ibuprofenintoxicatie bestaat uit 1) stabilisatie zoals artificieumlle respiratie zuurstoftoediening of

intraveneuze vloeistoftherapie 2) decontaminatie zoals inductie van braken maagspoeling of

purgeermiddelen 3) maagbescherming en 4) preventie van nierinsufficieumlntie Door de nauwe

veiligheidsmarge kan toediening van ibuprofen aan de hond niet gerechtvaardigd worden

Sleutelwoorden Bijwerkingen ndash Hond ndash Ibuprofen ndash NSAID ndash Toxiciteit

ABSTRACT

Ibuprofen is a propionic acid derivative from the group of the nonsteroidal anti-inflammatory drugs

(NSAIDs) which possess analgesic antipyretic and anti-inflammatory effects Because it is an over-

the-counter drug in human medicine frequent toxicoses are seen in dogs by accidental intake or

heartfelt administration by owners Ibuprofen induces side effects in the gastrointestinal system the

kidneys the circulatory system and in cartilage In the gastrointestinal system ulcerations

perforations bleeding or anemia can arise leading to symptoms like anorexia vomiting diarrhea

hematemesis or melena In the kidneys it can lead to acute or chronic interstitial nephritis nephrotic

syndrome acute or chronic renal insufficiency and necrosis of the renal crest with symptoms of

polyuria polydipsia oliguria proteinuria or azotemia In the circulatory system prolonged bleeding

times can be detected and in the joints ibuprofen can cause degeneration of cartilage Because of the

narrow safety margin ibuprofen administration to the dog cannot be justified

Key words Adverse effects ndash Dog ndash Ibuprofen ndash NS AID ndash Toxicity

2

1 INLEIDING

Ontsteking is de reactie van een weefsel en zijn microcirculatie op een pathogene prikkel De

klinische symptomen van een ontsteking werden beschreven door Celsus in de eerste eeuw rubor

(roodheid) calor (warmte) tumor (zwelling) en dolor (pijn) Later in de negentiende eeuw werd een

vijfde symptoom toegevoegd door de patholoog Virchow zijnde functio laesa (functieverlies) (Fanton

amp Ward 1999) Ontstekingsremmers zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om deze effecten

tegen te gaan Ze worden onderverdeeld in steroiumldale en niet-steroiumldale ontstekingsremmers

Niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAIDrsquos) worden ingedeeld op basis van

hun chemische structuur (tabel 1) Er zijn twee hoofdgroepen de carboxylzuren (R-COOH) en de

enolzuren (R-COH) (Lees 1998 Lees 2009) In de veterinaire geneeskunde worden NSAIDrsquos vaak

toegediend bij chirurgische ingrepen en acuut trauma maar ook bij pijnbestrijding op lange termijn

(Lees 2009) Bij honden worden deze geneesmiddelen vaak aangewend bij de behandeling van

musculoskeletale aandoeningen zoals artritis tendinitis en myositis (Lees 1998 Richardson 2000)

Tabel 1 Chemische classificatie van de NSAIDrsquos

= geregistreerd voor veterinair gebruik in VS (naar Lees 2009)

Carboxylic Acids (R-COOH) Enolic Acids (R-COH) Salicylates Oxicams Sodium salicylate Meloxicam Acetylsalicylic acid Piroxicam Tenoxicam Indoleacetic acids Etodolac Pyrazolones Phenylbutazone Indolines Oxyphenbutazone Indomethacin Isopyrin (ramifenazone) Dipyrone Thiopheneacetic acids Diclofenac Eltenac 2-Arylpropionic acids Carprofen Ketoprofen Vedaprofen Flurbiprofen Ibuprofen Naproxen Anthranilic acids Flunixin Meclofenamic acid Tolfenamic acid Mefenamic acid Quinolines Cinchophen

3

Tot de groep van de carboxylzuren behoort ibuprofen (figuur 1) Ibuprofen is een

propionzuurderivaat en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en

antiflogistische (ontstekingsremmend) werking Andere afgeleiden van propionzuur zijn onder meer

ketoprofen carprofen flurbiprofen naproxen en vedaprofen (Lees 1998 Lees 2009)

Figuur 1 De structuurformule van ibuprofen = chiraal C-atoom (uit Roberts amp Morrow 2001)

Ibuprofen bevat een asymmetisch centrum zijnde een chiraal koolstofatoom (figuur 1)

waardoor er van dit molecule twee vormen bestaan die elkaars spiegelbeeld zijn ook wel R(-) en S(+)

enantiomeren genoemd NSAIDrsquos als deze worden op de markt gebracht als een racemisch mengsel

(5050) die beide enantiomeren bevat (Geisslinger et al1989 Lees 2009) Hoewel beide

enantiomeren dezelfde fysicochemische eigenschappen bevatten zoals smeltpunt of

vetoplosbaarheid hebben ze niet dezelfde farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen

in het lichaam alleen het S(+) enantiomeer zou farmacologisch werkzaam zijn (Geisslinger et al

1989 Lees 2009)

In de humane geneeskunde is ibuprofen (verschillende merknamen waaronder Advilreg

Brufenreg Midolreg Motrinreg en Nurofenreg) een populair geneesmiddel om acute pijn koorts en

reumatische pijn te bestrijden (Dunayer 2004) Het is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift tot 20

tabletten van 400 mg (BCFI 2010) en daardoor gemakkelijk beschikbaar voor gebruik Ibuprofen

heeft bij humaan gebruik een grote veiligheidsmarge hetgeen betekent dat er weinig bijwerkingen

zullen optreden bij inname van normale dosissen Echter bij toediening aan de hond heeft ibuprofen

een nauwe veiligheidsmarge dat kan resulteren in een toxicose (Kore 1990 Dunayer 2004)

Opname van ibuprofen door de hond gebeurt door accidentele opname van onzorgvuldig opgeborgen

verpakkingen of goed bedoelde toediening bij pijn door eigenaren (Jones et al 1992 Dunayer 2004

Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In de hierna volgende literatuurstudie zal de farmacodynamiek (= het werkingsmechanisme)

van de NSAIDrsquos besproken worden Verder zal de farmacokinetiek de bijwerkingen de toxiciteit en de

behandeling bij toediening van ibuprofen aan de hond aan de orde komen Tenslotte zal een casus

aangaande een ibuprofentoxicose bij een hond beschreven worden

4

2 LITERATUURSTUDIE

21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS

Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een

ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd

waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig

onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie

met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-

oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp

Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het

ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998

Simmons et al 2004)

Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren

na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)

Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme

cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1

wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale

fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg

1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de

maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de

5

bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een

gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000

Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het

circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews

2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens

episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden

door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston

2000)

Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de

induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)

NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-

enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een

selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te

grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het

circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel

2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze

weefsels (Mitchell et al 1994)

6

Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd

voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)

Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA

Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden

Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat

COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston

2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het

gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor

van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur

flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert

acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het

feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling

tot ibuprofen (Kore 1990)

22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

221 Absorptie

Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur

(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de

geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van

bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in

de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op

omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is

en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)

7

Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar

de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm

(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)

Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie

wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert

van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen

beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel

gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)

222 Distributie

Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)

waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels

Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van

deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte

van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn

gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)

223 Eliminatie

Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van

de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de

fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion

trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde

8

ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien

wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan

plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in

ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door

biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom

P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II

reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via

de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur

(Scherkl amp Frey 1987)

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking

met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de

productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een

ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de

fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade

aan deze weefsels (Kore 1990)

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel

De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het

gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in

zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en

hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties

kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot

hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale

kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)

Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de

maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor

ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In

tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de

moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van

ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de

snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies

wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde

eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)

9

232 Bijwerkingen op de nieren

Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond

maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei

en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in

staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute

of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een

necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)

Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden

gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)

op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide

COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij

hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)

Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel

geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk

vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil

houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en

noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier

remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire

necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische

symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel

Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde

bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en

heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al

2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is

het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins

1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de

meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren

stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben

dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij

het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1

enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-

enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan

dat van ibuprofen (Lees 2009)

234 Bijwerkingen op het kraakbeen

Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de

gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde

10

synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle

propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om

kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen

Carprofen

Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate

dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er

minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV

SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)

(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale

stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in

vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-

vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale

kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)

In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine

is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking

Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8

weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)

Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al

2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat

carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking

Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij

gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van

thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO

om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd

(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12

uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat

dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat

er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling

Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd

aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van

stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)

de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al

1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur

gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)

11

Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij

sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden

kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur

voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze

hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een

stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de

behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een

idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden

ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)

Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is

onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of

omgevingsfactoren (Taylor 1999)

Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve

werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening

gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan

te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen

Ketoprofen

Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2

(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van

ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie

en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews

2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de

24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis

van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)

werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen

om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in

vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7

dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er

geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder

werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden

met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)

In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie

werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen

aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening

van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute

nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

SAMENVATTING

Ibuprofen is een propionzuurderivaat van de niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen

(NSAIDrsquos) en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en antiflogistische

(ontstekingsremmend) werking Dit geneesmiddel is populair in de humane geneeskunde waardoor

frequent toxicoses optreden bij de hond door accidentele opname of door goed bedoelde toediening

door eigenaren Ibuprofen induceert bijwerkingen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal de

nieren het circulatiestelsel en het kraakbeen Ter hoogte van het gastrointestinale kanaal kunnen

ulceraties perforaties enof bloedingen optreden die kunnen leiden tot symptomen als anorexie

braken diarree hematemese enof melena Ter hoogte van de nieren kunnen acute of chronische

interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie enof necrose van de

renale kam optreden die kunnen leiden tot symptomen als polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie

enof azotemie Ter hoogte van het circulatiestelsel kunnen verlengde bloedingstijden worden

opgemerkt en ter hoogte van de gewrichten kan ibuprofen leiden tot kraakbeendegeneratie Bij

dosissen van 25-125 mgkg kan braken diarree misselijkheid abdominale pijn enof anorexie

verwacht worden Bij dosissen groter dan 175 mgkg kunnen bovendien bijkomend hematemese

melena polurie polydipsie oligurie uremie enof acute nierinsufficieumlntie optreden Bij dosissen groter

dan 400 mgkg kunnen zich daarbij nog convulsies ataxie coma enof shock ontwikkelen terwijl

sterfte kan voorkomen bij innames van meer dan 600 mgkg Behandeling van een

ibuprofenintoxicatie bestaat uit 1) stabilisatie zoals artificieumlle respiratie zuurstoftoediening of

intraveneuze vloeistoftherapie 2) decontaminatie zoals inductie van braken maagspoeling of

purgeermiddelen 3) maagbescherming en 4) preventie van nierinsufficieumlntie Door de nauwe

veiligheidsmarge kan toediening van ibuprofen aan de hond niet gerechtvaardigd worden

Sleutelwoorden Bijwerkingen ndash Hond ndash Ibuprofen ndash NSAID ndash Toxiciteit

ABSTRACT

Ibuprofen is a propionic acid derivative from the group of the nonsteroidal anti-inflammatory drugs

(NSAIDs) which possess analgesic antipyretic and anti-inflammatory effects Because it is an over-

the-counter drug in human medicine frequent toxicoses are seen in dogs by accidental intake or

heartfelt administration by owners Ibuprofen induces side effects in the gastrointestinal system the

kidneys the circulatory system and in cartilage In the gastrointestinal system ulcerations

perforations bleeding or anemia can arise leading to symptoms like anorexia vomiting diarrhea

hematemesis or melena In the kidneys it can lead to acute or chronic interstitial nephritis nephrotic

syndrome acute or chronic renal insufficiency and necrosis of the renal crest with symptoms of

polyuria polydipsia oliguria proteinuria or azotemia In the circulatory system prolonged bleeding

times can be detected and in the joints ibuprofen can cause degeneration of cartilage Because of the

narrow safety margin ibuprofen administration to the dog cannot be justified

Key words Adverse effects ndash Dog ndash Ibuprofen ndash NS AID ndash Toxicity

2

1 INLEIDING

Ontsteking is de reactie van een weefsel en zijn microcirculatie op een pathogene prikkel De

klinische symptomen van een ontsteking werden beschreven door Celsus in de eerste eeuw rubor

(roodheid) calor (warmte) tumor (zwelling) en dolor (pijn) Later in de negentiende eeuw werd een

vijfde symptoom toegevoegd door de patholoog Virchow zijnde functio laesa (functieverlies) (Fanton

amp Ward 1999) Ontstekingsremmers zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om deze effecten

tegen te gaan Ze worden onderverdeeld in steroiumldale en niet-steroiumldale ontstekingsremmers

Niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAIDrsquos) worden ingedeeld op basis van

hun chemische structuur (tabel 1) Er zijn twee hoofdgroepen de carboxylzuren (R-COOH) en de

enolzuren (R-COH) (Lees 1998 Lees 2009) In de veterinaire geneeskunde worden NSAIDrsquos vaak

toegediend bij chirurgische ingrepen en acuut trauma maar ook bij pijnbestrijding op lange termijn

(Lees 2009) Bij honden worden deze geneesmiddelen vaak aangewend bij de behandeling van

musculoskeletale aandoeningen zoals artritis tendinitis en myositis (Lees 1998 Richardson 2000)

Tabel 1 Chemische classificatie van de NSAIDrsquos

= geregistreerd voor veterinair gebruik in VS (naar Lees 2009)

Carboxylic Acids (R-COOH) Enolic Acids (R-COH) Salicylates Oxicams Sodium salicylate Meloxicam Acetylsalicylic acid Piroxicam Tenoxicam Indoleacetic acids Etodolac Pyrazolones Phenylbutazone Indolines Oxyphenbutazone Indomethacin Isopyrin (ramifenazone) Dipyrone Thiopheneacetic acids Diclofenac Eltenac 2-Arylpropionic acids Carprofen Ketoprofen Vedaprofen Flurbiprofen Ibuprofen Naproxen Anthranilic acids Flunixin Meclofenamic acid Tolfenamic acid Mefenamic acid Quinolines Cinchophen

3

Tot de groep van de carboxylzuren behoort ibuprofen (figuur 1) Ibuprofen is een

propionzuurderivaat en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en

antiflogistische (ontstekingsremmend) werking Andere afgeleiden van propionzuur zijn onder meer

ketoprofen carprofen flurbiprofen naproxen en vedaprofen (Lees 1998 Lees 2009)

Figuur 1 De structuurformule van ibuprofen = chiraal C-atoom (uit Roberts amp Morrow 2001)

Ibuprofen bevat een asymmetisch centrum zijnde een chiraal koolstofatoom (figuur 1)

waardoor er van dit molecule twee vormen bestaan die elkaars spiegelbeeld zijn ook wel R(-) en S(+)

enantiomeren genoemd NSAIDrsquos als deze worden op de markt gebracht als een racemisch mengsel

(5050) die beide enantiomeren bevat (Geisslinger et al1989 Lees 2009) Hoewel beide

enantiomeren dezelfde fysicochemische eigenschappen bevatten zoals smeltpunt of

vetoplosbaarheid hebben ze niet dezelfde farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen

in het lichaam alleen het S(+) enantiomeer zou farmacologisch werkzaam zijn (Geisslinger et al

1989 Lees 2009)

In de humane geneeskunde is ibuprofen (verschillende merknamen waaronder Advilreg

Brufenreg Midolreg Motrinreg en Nurofenreg) een populair geneesmiddel om acute pijn koorts en

reumatische pijn te bestrijden (Dunayer 2004) Het is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift tot 20

tabletten van 400 mg (BCFI 2010) en daardoor gemakkelijk beschikbaar voor gebruik Ibuprofen

heeft bij humaan gebruik een grote veiligheidsmarge hetgeen betekent dat er weinig bijwerkingen

zullen optreden bij inname van normale dosissen Echter bij toediening aan de hond heeft ibuprofen

een nauwe veiligheidsmarge dat kan resulteren in een toxicose (Kore 1990 Dunayer 2004)

Opname van ibuprofen door de hond gebeurt door accidentele opname van onzorgvuldig opgeborgen

verpakkingen of goed bedoelde toediening bij pijn door eigenaren (Jones et al 1992 Dunayer 2004

Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In de hierna volgende literatuurstudie zal de farmacodynamiek (= het werkingsmechanisme)

van de NSAIDrsquos besproken worden Verder zal de farmacokinetiek de bijwerkingen de toxiciteit en de

behandeling bij toediening van ibuprofen aan de hond aan de orde komen Tenslotte zal een casus

aangaande een ibuprofentoxicose bij een hond beschreven worden

4

2 LITERATUURSTUDIE

21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS

Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een

ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd

waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig

onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie

met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-

oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp

Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het

ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998

Simmons et al 2004)

Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren

na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)

Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme

cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1

wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale

fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg

1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de

maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de

5

bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een

gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000

Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het

circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews

2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens

episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden

door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston

2000)

Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de

induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)

NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-

enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een

selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te

grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het

circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel

2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze

weefsels (Mitchell et al 1994)

6

Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd

voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)

Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA

Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden

Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat

COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston

2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het

gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor

van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur

flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert

acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het

feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling

tot ibuprofen (Kore 1990)

22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

221 Absorptie

Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur

(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de

geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van

bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in

de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op

omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is

en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)

7

Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar

de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm

(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)

Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie

wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert

van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen

beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel

gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)

222 Distributie

Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)

waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels

Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van

deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte

van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn

gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)

223 Eliminatie

Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van

de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de

fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion

trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde

8

ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien

wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan

plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in

ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door

biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom

P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II

reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via

de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur

(Scherkl amp Frey 1987)

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking

met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de

productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een

ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de

fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade

aan deze weefsels (Kore 1990)

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel

De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het

gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in

zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en

hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties

kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot

hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale

kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)

Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de

maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor

ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In

tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de

moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van

ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de

snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies

wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde

eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)

9

232 Bijwerkingen op de nieren

Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond

maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei

en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in

staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute

of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een

necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)

Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden

gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)

op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide

COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij

hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)

Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel

geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk

vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil

houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en

noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier

remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire

necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische

symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel

Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde

bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en

heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al

2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is

het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins

1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de

meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren

stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben

dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij

het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1

enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-

enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan

dat van ibuprofen (Lees 2009)

234 Bijwerkingen op het kraakbeen

Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de

gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde

10

synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle

propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om

kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen

Carprofen

Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate

dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er

minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV

SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)

(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale

stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in

vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-

vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale

kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)

In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine

is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking

Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8

weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)

Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al

2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat

carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking

Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij

gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van

thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO

om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd

(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12

uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat

dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat

er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling

Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd

aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van

stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)

de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al

1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur

gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)

11

Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij

sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden

kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur

voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze

hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een

stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de

behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een

idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden

ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)

Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is

onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of

omgevingsfactoren (Taylor 1999)

Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve

werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening

gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan

te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen

Ketoprofen

Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2

(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van

ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie

en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews

2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de

24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis

van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)

werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen

om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in

vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7

dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er

geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder

werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden

met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)

In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie

werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen

aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening

van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute

nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

2

1 INLEIDING

Ontsteking is de reactie van een weefsel en zijn microcirculatie op een pathogene prikkel De

klinische symptomen van een ontsteking werden beschreven door Celsus in de eerste eeuw rubor

(roodheid) calor (warmte) tumor (zwelling) en dolor (pijn) Later in de negentiende eeuw werd een

vijfde symptoom toegevoegd door de patholoog Virchow zijnde functio laesa (functieverlies) (Fanton

amp Ward 1999) Ontstekingsremmers zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om deze effecten

tegen te gaan Ze worden onderverdeeld in steroiumldale en niet-steroiumldale ontstekingsremmers

Niet-steroiumldale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAIDrsquos) worden ingedeeld op basis van

hun chemische structuur (tabel 1) Er zijn twee hoofdgroepen de carboxylzuren (R-COOH) en de

enolzuren (R-COH) (Lees 1998 Lees 2009) In de veterinaire geneeskunde worden NSAIDrsquos vaak

toegediend bij chirurgische ingrepen en acuut trauma maar ook bij pijnbestrijding op lange termijn

(Lees 2009) Bij honden worden deze geneesmiddelen vaak aangewend bij de behandeling van

musculoskeletale aandoeningen zoals artritis tendinitis en myositis (Lees 1998 Richardson 2000)

Tabel 1 Chemische classificatie van de NSAIDrsquos

= geregistreerd voor veterinair gebruik in VS (naar Lees 2009)

Carboxylic Acids (R-COOH) Enolic Acids (R-COH) Salicylates Oxicams Sodium salicylate Meloxicam Acetylsalicylic acid Piroxicam Tenoxicam Indoleacetic acids Etodolac Pyrazolones Phenylbutazone Indolines Oxyphenbutazone Indomethacin Isopyrin (ramifenazone) Dipyrone Thiopheneacetic acids Diclofenac Eltenac 2-Arylpropionic acids Carprofen Ketoprofen Vedaprofen Flurbiprofen Ibuprofen Naproxen Anthranilic acids Flunixin Meclofenamic acid Tolfenamic acid Mefenamic acid Quinolines Cinchophen

3

Tot de groep van de carboxylzuren behoort ibuprofen (figuur 1) Ibuprofen is een

propionzuurderivaat en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en

antiflogistische (ontstekingsremmend) werking Andere afgeleiden van propionzuur zijn onder meer

ketoprofen carprofen flurbiprofen naproxen en vedaprofen (Lees 1998 Lees 2009)

Figuur 1 De structuurformule van ibuprofen = chiraal C-atoom (uit Roberts amp Morrow 2001)

Ibuprofen bevat een asymmetisch centrum zijnde een chiraal koolstofatoom (figuur 1)

waardoor er van dit molecule twee vormen bestaan die elkaars spiegelbeeld zijn ook wel R(-) en S(+)

enantiomeren genoemd NSAIDrsquos als deze worden op de markt gebracht als een racemisch mengsel

(5050) die beide enantiomeren bevat (Geisslinger et al1989 Lees 2009) Hoewel beide

enantiomeren dezelfde fysicochemische eigenschappen bevatten zoals smeltpunt of

vetoplosbaarheid hebben ze niet dezelfde farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen

in het lichaam alleen het S(+) enantiomeer zou farmacologisch werkzaam zijn (Geisslinger et al

1989 Lees 2009)

In de humane geneeskunde is ibuprofen (verschillende merknamen waaronder Advilreg

Brufenreg Midolreg Motrinreg en Nurofenreg) een populair geneesmiddel om acute pijn koorts en

reumatische pijn te bestrijden (Dunayer 2004) Het is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift tot 20

tabletten van 400 mg (BCFI 2010) en daardoor gemakkelijk beschikbaar voor gebruik Ibuprofen

heeft bij humaan gebruik een grote veiligheidsmarge hetgeen betekent dat er weinig bijwerkingen

zullen optreden bij inname van normale dosissen Echter bij toediening aan de hond heeft ibuprofen

een nauwe veiligheidsmarge dat kan resulteren in een toxicose (Kore 1990 Dunayer 2004)

Opname van ibuprofen door de hond gebeurt door accidentele opname van onzorgvuldig opgeborgen

verpakkingen of goed bedoelde toediening bij pijn door eigenaren (Jones et al 1992 Dunayer 2004

Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In de hierna volgende literatuurstudie zal de farmacodynamiek (= het werkingsmechanisme)

van de NSAIDrsquos besproken worden Verder zal de farmacokinetiek de bijwerkingen de toxiciteit en de

behandeling bij toediening van ibuprofen aan de hond aan de orde komen Tenslotte zal een casus

aangaande een ibuprofentoxicose bij een hond beschreven worden

4

2 LITERATUURSTUDIE

21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS

Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een

ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd

waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig

onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie

met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-

oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp

Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het

ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998

Simmons et al 2004)

Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren

na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)

Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme

cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1

wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale

fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg

1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de

maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de

5

bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een

gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000

Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het

circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews

2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens

episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden

door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston

2000)

Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de

induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)

NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-

enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een

selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te

grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het

circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel

2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze

weefsels (Mitchell et al 1994)

6

Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd

voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)

Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA

Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden

Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat

COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston

2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het

gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor

van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur

flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert

acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het

feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling

tot ibuprofen (Kore 1990)

22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

221 Absorptie

Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur

(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de

geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van

bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in

de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op

omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is

en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)

7

Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar

de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm

(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)

Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie

wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert

van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen

beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel

gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)

222 Distributie

Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)

waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels

Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van

deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte

van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn

gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)

223 Eliminatie

Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van

de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de

fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion

trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde

8

ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien

wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan

plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in

ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door

biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom

P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II

reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via

de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur

(Scherkl amp Frey 1987)

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking

met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de

productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een

ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de

fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade

aan deze weefsels (Kore 1990)

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel

De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het

gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in

zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en

hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties

kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot

hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale

kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)

Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de

maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor

ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In

tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de

moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van

ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de

snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies

wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde

eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)

9

232 Bijwerkingen op de nieren

Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond

maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei

en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in

staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute

of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een

necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)

Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden

gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)

op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide

COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij

hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)

Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel

geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk

vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil

houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en

noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier

remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire

necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische

symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel

Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde

bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en

heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al

2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is

het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins

1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de

meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren

stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben

dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij

het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1

enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-

enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan

dat van ibuprofen (Lees 2009)

234 Bijwerkingen op het kraakbeen

Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de

gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde

10

synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle

propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om

kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen

Carprofen

Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate

dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er

minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV

SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)

(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale

stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in

vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-

vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale

kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)

In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine

is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking

Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8

weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)

Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al

2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat

carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking

Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij

gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van

thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO

om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd

(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12

uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat

dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat

er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling

Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd

aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van

stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)

de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al

1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur

gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)

11

Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij

sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden

kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur

voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze

hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een

stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de

behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een

idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden

ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)

Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is

onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of

omgevingsfactoren (Taylor 1999)

Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve

werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening

gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan

te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen

Ketoprofen

Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2

(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van

ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie

en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews

2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de

24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis

van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)

werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen

om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in

vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7

dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er

geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder

werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden

met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)

In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie

werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen

aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening

van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute

nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

3

Tot de groep van de carboxylzuren behoort ibuprofen (figuur 1) Ibuprofen is een

propionzuurderivaat en heeft een analgetische (pijnstillend) antipyretische (koortsverlagend) en

antiflogistische (ontstekingsremmend) werking Andere afgeleiden van propionzuur zijn onder meer

ketoprofen carprofen flurbiprofen naproxen en vedaprofen (Lees 1998 Lees 2009)

Figuur 1 De structuurformule van ibuprofen = chiraal C-atoom (uit Roberts amp Morrow 2001)

Ibuprofen bevat een asymmetisch centrum zijnde een chiraal koolstofatoom (figuur 1)

waardoor er van dit molecule twee vormen bestaan die elkaars spiegelbeeld zijn ook wel R(-) en S(+)

enantiomeren genoemd NSAIDrsquos als deze worden op de markt gebracht als een racemisch mengsel

(5050) die beide enantiomeren bevat (Geisslinger et al1989 Lees 2009) Hoewel beide

enantiomeren dezelfde fysicochemische eigenschappen bevatten zoals smeltpunt of

vetoplosbaarheid hebben ze niet dezelfde farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen

in het lichaam alleen het S(+) enantiomeer zou farmacologisch werkzaam zijn (Geisslinger et al

1989 Lees 2009)

In de humane geneeskunde is ibuprofen (verschillende merknamen waaronder Advilreg

Brufenreg Midolreg Motrinreg en Nurofenreg) een populair geneesmiddel om acute pijn koorts en

reumatische pijn te bestrijden (Dunayer 2004) Het is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift tot 20

tabletten van 400 mg (BCFI 2010) en daardoor gemakkelijk beschikbaar voor gebruik Ibuprofen

heeft bij humaan gebruik een grote veiligheidsmarge hetgeen betekent dat er weinig bijwerkingen

zullen optreden bij inname van normale dosissen Echter bij toediening aan de hond heeft ibuprofen

een nauwe veiligheidsmarge dat kan resulteren in een toxicose (Kore 1990 Dunayer 2004)

Opname van ibuprofen door de hond gebeurt door accidentele opname van onzorgvuldig opgeborgen

verpakkingen of goed bedoelde toediening bij pijn door eigenaren (Jones et al 1992 Dunayer 2004

Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In de hierna volgende literatuurstudie zal de farmacodynamiek (= het werkingsmechanisme)

van de NSAIDrsquos besproken worden Verder zal de farmacokinetiek de bijwerkingen de toxiciteit en de

behandeling bij toediening van ibuprofen aan de hond aan de orde komen Tenslotte zal een casus

aangaande een ibuprofentoxicose bij een hond beschreven worden

4

2 LITERATUURSTUDIE

21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS

Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een

ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd

waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig

onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie

met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-

oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp

Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het

ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998

Simmons et al 2004)

Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren

na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)

Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme

cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1

wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale

fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg

1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de

maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de

5

bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een

gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000

Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het

circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews

2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens

episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden

door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston

2000)

Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de

induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)

NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-

enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een

selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te

grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het

circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel

2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze

weefsels (Mitchell et al 1994)

6

Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd

voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)

Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA

Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden

Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat

COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston

2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het

gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor

van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur

flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert

acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het

feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling

tot ibuprofen (Kore 1990)

22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

221 Absorptie

Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur

(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de

geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van

bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in

de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op

omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is

en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)

7

Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar

de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm

(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)

Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie

wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert

van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen

beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel

gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)

222 Distributie

Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)

waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels

Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van

deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte

van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn

gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)

223 Eliminatie

Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van

de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de

fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion

trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde

8

ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien

wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan

plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in

ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door

biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom

P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II

reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via

de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur

(Scherkl amp Frey 1987)

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking

met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de

productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een

ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de

fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade

aan deze weefsels (Kore 1990)

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel

De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het

gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in

zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en

hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties

kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot

hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale

kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)

Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de

maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor

ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In

tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de

moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van

ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de

snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies

wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde

eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)

9

232 Bijwerkingen op de nieren

Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond

maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei

en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in

staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute

of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een

necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)

Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden

gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)

op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide

COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij

hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)

Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel

geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk

vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil

houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en

noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier

remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire

necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische

symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel

Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde

bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en

heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al

2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is

het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins

1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de

meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren

stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben

dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij

het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1

enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-

enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan

dat van ibuprofen (Lees 2009)

234 Bijwerkingen op het kraakbeen

Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de

gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde

10

synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle

propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om

kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen

Carprofen

Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate

dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er

minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV

SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)

(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale

stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in

vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-

vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale

kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)

In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine

is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking

Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8

weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)

Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al

2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat

carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking

Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij

gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van

thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO

om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd

(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12

uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat

dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat

er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling

Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd

aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van

stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)

de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al

1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur

gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)

11

Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij

sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden

kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur

voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze

hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een

stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de

behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een

idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden

ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)

Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is

onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of

omgevingsfactoren (Taylor 1999)

Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve

werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening

gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan

te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen

Ketoprofen

Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2

(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van

ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie

en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews

2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de

24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis

van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)

werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen

om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in

vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7

dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er

geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder

werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden

met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)

In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie

werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen

aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening

van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute

nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

4

2 LITERATUURSTUDIE

21 FARMACODYNAMIEK VAN DE NSAIDrsquoS

Bij schade aan cellen wordt een cascade in gang gezet welke ervoor zorgt dat er een

ontstekingsreactie ontstaat (figuur 2) Bij celschade wordt het enzyme fosfolipase A2 geactiveerd

waardoor arachidonzuur gevormd wordt uit membraanfosfolipiden Arachidonzuur is een meervoudig

onverzadigd (204) vetzuur dat verder op twee manieren verwerkt kan worden 1) cyclo-oxygenatie

met de productie van prostanoiumlden (prostaglandinen prostacyclinen en thromboxanen) en 2) lipo-

oxygenatie met de productie van leukotrieumlnen (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Fanton amp

Ward 1999) De prostaglandinen spelen zowel een rol in het ontstaan van inflammatie als in het

ontstaan van pijn en koorts (Ferreira 1972 Higgs et al 1978 Jenkins 1987 Cao et al 1998

Simmons et al 2004)

Figuur 2 De arachidonzuurcascade leidend tot de productie van pro-inflammatoire mediatoren

na schade aan de celmembraan (uit Johnston amp Budsberg 1997)

Voor de vorming van prostanoiumlden uit arachidonzuur bestaan twee vormen van het enzyme

cyclo-oxygenase zijnde cyclo-oxygenase 1 (COX-1) en cyclo-oxygenase 2 (COX-2) (figuur 3) COX-1

wordt gezien als de constitutieve vorm van het enzyme die een noodzakelijke rol speelt in de normale

fysiologie van het gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel (Johnston amp Budsberg

1997 Lees 1998 Livingston 2000) Zo hebben de prostaglandines gevormd ter hoogte van de

maagmucosa (ze induceren secretie van bicarbonaat en mucus vermindering van constrictie van de

5

bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een

gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000

Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het

circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews

2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens

episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden

door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston

2000)

Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de

induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)

NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-

enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een

selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te

grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het

circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel

2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze

weefsels (Mitchell et al 1994)

6

Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd

voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)

Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA

Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden

Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat

COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston

2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het

gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor

van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur

flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert

acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het

feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling

tot ibuprofen (Kore 1990)

22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

221 Absorptie

Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur

(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de

geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van

bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in

de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op

omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is

en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)

7

Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar

de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm

(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)

Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie

wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert

van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen

beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel

gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)

222 Distributie

Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)

waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels

Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van

deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte

van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn

gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)

223 Eliminatie

Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van

de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de

fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion

trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde

8

ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien

wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan

plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in

ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door

biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom

P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II

reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via

de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur

(Scherkl amp Frey 1987)

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking

met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de

productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een

ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de

fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade

aan deze weefsels (Kore 1990)

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel

De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het

gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in

zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en

hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties

kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot

hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale

kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)

Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de

maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor

ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In

tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de

moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van

ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de

snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies

wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde

eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)

9

232 Bijwerkingen op de nieren

Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond

maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei

en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in

staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute

of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een

necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)

Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden

gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)

op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide

COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij

hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)

Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel

geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk

vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil

houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en

noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier

remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire

necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische

symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel

Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde

bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en

heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al

2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is

het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins

1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de

meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren

stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben

dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij

het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1

enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-

enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan

dat van ibuprofen (Lees 2009)

234 Bijwerkingen op het kraakbeen

Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de

gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde

10

synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle

propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om

kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen

Carprofen

Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate

dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er

minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV

SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)

(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale

stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in

vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-

vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale

kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)

In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine

is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking

Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8

weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)

Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al

2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat

carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking

Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij

gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van

thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO

om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd

(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12

uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat

dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat

er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling

Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd

aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van

stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)

de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al

1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur

gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)

11

Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij

sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden

kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur

voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze

hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een

stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de

behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een

idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden

ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)

Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is

onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of

omgevingsfactoren (Taylor 1999)

Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve

werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening

gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan

te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen

Ketoprofen

Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2

(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van

ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie

en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews

2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de

24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis

van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)

werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen

om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in

vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7

dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er

geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder

werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden

met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)

In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie

werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen

aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening

van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute

nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

5

bloedvaten regeneratie van epitheel) en ter hoogte van de nier (ze induceren vasodilatatie bij een

gevaar voor te hevige vasoconstrictie) een beschermende functie (Lees 1998 Livingston 2000

Lamont amp Mathews 2007) De thromboxanen en prostacyclines hebben ter hoogte van het

circulatiestelsel een functie in de bloedstolling en vaattonus (Livingston 2000 Lamont amp Mathews

2007) COX-2 wordt gezien als de induceerbare vorm van het enzyme die alleen een rol speelt tijdens

episodes van ontsteking en de daarmee gepaard gaande pijn Dit enzyme kan geactiveerd worden

door cytokines mitogenen of endotoxines (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998 Livingston

2000)

Figuur 3 De doelwitweefsels van enerzijds de constitutieve (endogene) vorm (COX-1) en anderzijds de

induceerbare vorm (COX-2) van de cyclo-oxygenase enzymen (uit Johnston amp Budsberg 1997)

NSAIDrsquos hebben een analgetische antipyretische en antiflogistische werking omdat ze COX-

enzymen kunnen inhiberen in hun werking (Vane 1971) Uit het voorgaande is af te leiden dat een

selectieve inhibitie van COX-2 (zonder inhibitie van COX-1) deze effecten bewerkstelligt zonder in te

grijpen op de normale fysiologische werking van het gastrointestinale kanaal de nieren en het

circulatiestelsel Echter de meeste NSAIDrsquos werken zowel in op COX-1 als op COX-2 enzymen (tabel

2) waardoor naast de therapeutische werking ook bijwerkingen kunnen ontstaan ter hoogte van deze

weefsels (Mitchell et al 1994)

6

Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd

voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)

Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA

Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden

Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat

COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston

2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het

gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor

van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur

flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert

acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het

feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling

tot ibuprofen (Kore 1990)

22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

221 Absorptie

Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur

(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de

geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van

bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in

de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op

omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is

en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)

7

Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar

de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm

(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)

Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie

wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert

van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen

beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel

gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)

222 Distributie

Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)

waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels

Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van

deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte

van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn

gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)

223 Eliminatie

Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van

de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de

fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion

trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde

8

ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien

wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan

plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in

ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door

biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom

P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II

reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via

de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur

(Scherkl amp Frey 1987)

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking

met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de

productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een

ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de

fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade

aan deze weefsels (Kore 1990)

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel

De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het

gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in

zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en

hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties

kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot

hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale

kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)

Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de

maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor

ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In

tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de

moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van

ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de

snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies

wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde

eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)

9

232 Bijwerkingen op de nieren

Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond

maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei

en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in

staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute

of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een

necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)

Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden

gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)

op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide

COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij

hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)

Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel

geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk

vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil

houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en

noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier

remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire

necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische

symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel

Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde

bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en

heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al

2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is

het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins

1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de

meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren

stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben

dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij

het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1

enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-

enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan

dat van ibuprofen (Lees 2009)

234 Bijwerkingen op het kraakbeen

Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de

gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde

10

synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle

propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om

kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen

Carprofen

Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate

dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er

minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV

SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)

(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale

stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in

vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-

vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale

kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)

In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine

is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking

Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8

weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)

Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al

2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat

carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking

Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij

gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van

thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO

om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd

(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12

uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat

dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat

er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling

Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd

aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van

stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)

de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al

1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur

gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)

11

Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij

sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden

kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur

voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze

hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een

stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de

behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een

idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden

ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)

Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is

onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of

omgevingsfactoren (Taylor 1999)

Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve

werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening

gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan

te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen

Ketoprofen

Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2

(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van

ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie

en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews

2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de

24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis

van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)

werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen

om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in

vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7

dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er

geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder

werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden

met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)

In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie

werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen

aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening

van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute

nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

6

Tabel 2 De relatieve COX-1 en COX-2 activiteit van NSAIDrsquos geregistreerd

voor diergeneeskundig gebruik in Europa (naar Livingston 2000)

Name COX-1 COX-2 Aspirin ++++ - Benzydamine ++ NA Carprofen + +++ Diclofenac ++ ++ Eltenac ++ NA Flunixin +++ + Ibuprofen +++ + Ketoprofen +++ + Meclofenamic acid + +++ Meloxicam + +++ Metamizole (dipyrone) ++ NA Niflumic acid NA NA Nimesulide + +++ Phenylbutazone ++++ - Tolfenamic acid ++ ++ Vedaprofen NA NA

Aantal plustekens weerspiegelt een toenemende activiteit NA = niet voorhanden

Ibuprofen is eacuteeacuten van de NSAIDrsquos die beide COX-enzymen inhibeert Tabel 2 laat zien dat

COX-1 in grotere mate wordt geiumlnhibeerd (+++) dan COX-2 (+) (Laneuville et al 1994 Livingston

2000) Hierdoor kunnen er bij gebruik van ibuprofen meer bijwerkingen worden verwacht dan bij het

gebruik van bijvoorbeeld carprofen of meloxicam Ibuprofen is een reversibele competitieve inhibitor

van COX (gaat in competitie met arachidonzuur) in tegenstelling tot bijvoorbeeld acetylsalicylzuur

flurbiprofen en meclofenamaat welke de COX-enzymen irreversibel beschadigen zo induceert

acetylsalicylzuur een acetylatie van COX (Jenkins 1987) Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het

feit dat acetylsalicylzuur ondanks de korte halfwaardetijd een langdurige werking heeft in tegenstelling

tot ibuprofen (Kore 1990)

22 FARMACOKINETIEK VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

221 Absorptie

Ibuprofen wordt goed geabsorbeerd na orale toediening Doordat ibuprofen een zwak zuur

(pKa = 30-55) is wordt na absorptie van de niet-geiumloniseerde vorm door de maagwand de

geiumloniseerde vorm vastgehouden ter hoogte van de bloedbaan (lsquoion trappingrsquo) omdat de pH van

bloed (pH 74) vele malen hoger is dan die van maagsap (pH 14) (figuur 4) Ondanks het feit dat er in

de dunne darm een hogere pH heerst dan in de maag treedt er ook daar een efficieumlnte absorptie op

omdat de dunne darm een groot oppervlak bezit en de niet-geiumloniseerde vorm van ibuprofen lipofiel is

en dus goed de celmembraan kan passeren (Lees 1998)

7

Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar

de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm

(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)

Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie

wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert

van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen

beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel

gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)

222 Distributie

Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)

waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels

Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van

deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte

van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn

gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)

223 Eliminatie

Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van

de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de

fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion

trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde

8

ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien

wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan

plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in

ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door

biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom

P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II

reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via

de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur

(Scherkl amp Frey 1987)

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking

met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de

productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een

ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de

fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade

aan deze weefsels (Kore 1990)

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel

De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het

gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in

zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en

hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties

kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot

hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale

kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)

Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de

maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor

ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In

tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de

moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van

ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de

snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies

wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde

eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)

9

232 Bijwerkingen op de nieren

Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond

maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei

en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in

staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute

of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een

necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)

Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden

gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)

op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide

COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij

hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)

Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel

geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk

vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil

houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en

noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier

remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire

necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische

symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel

Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde

bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en

heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al

2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is

het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins

1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de

meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren

stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben

dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij

het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1

enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-

enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan

dat van ibuprofen (Lees 2009)

234 Bijwerkingen op het kraakbeen

Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de

gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde

10

synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle

propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om

kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen

Carprofen

Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate

dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er

minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV

SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)

(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale

stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in

vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-

vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale

kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)

In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine

is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking

Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8

weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)

Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al

2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat

carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking

Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij

gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van

thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO

om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd

(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12

uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat

dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat

er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling

Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd

aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van

stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)

de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al

1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur

gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)

11

Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij

sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden

kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur

voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze

hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een

stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de

behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een

idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden

ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)

Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is

onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of

omgevingsfactoren (Taylor 1999)

Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve

werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening

gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan

te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen

Ketoprofen

Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2

(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van

ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie

en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews

2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de

24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis

van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)

werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen

om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in

vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7

dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er

geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder

werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden

met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)

In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie

werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen

aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening

van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute

nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

7

Figuur 4 Absorptie van NSAIDrsquos zoals ibuprofen vanuit een zuur medium (maagsap) naar

de circulatie door diffusie en vasthouden van de geiumloniseerde vorm

(U = niet-geiumloniseerde vorm I = geiumloniseerde vorm)(uit Lees 1998)

Ibuprofen wordt ook snel geabsorbeerd na orale toediening De maximale plasmaconcentratie

wordt bereikt tussen een half uur en drie uur na toediening De biologische beschikbaarheid varieert

van 60-86 (Scherkl amp Frey 1987) Er zijn echter een aantal factoren die het absorptieproces kunnen

beiumlnvloeden ter hoogte van de maag en dunne darm zoals pH aanwezigheid van voedsel

gastrointestinale motiliteit lesies en de concentratie van het geneesmiddel (Jenkins 1987)

222 Distributie

Ibuprofen wordt sterk gebonden (gt95) aan plasmaproteiumlnen (Scherkl amp Frey 1987)

waardoor er maar een kleine biologische actieve vrije fractie overblijft voor verdeling in de weefsels

Daardoor heeft ibuprofen een klein distributievolume (Vd le 03 Lkg) (Lees 1998) Een voordeel van

deze sterke binding aan plasmaproteiumlnen is dat ibuprofen in hoge concentratie aanwezig is ter hoogte

van onstekingen waar er exsudaat (rijk aan plasmaproteiumlnen) uit de bloedbaan treedt en waar het zijn

gewenste effect behoort uit te oefenen (Jenkins 1987 Lees 1998)

223 Eliminatie

Doordat ibuprofen een zwak zuur is wordt de eliminatie via de nier bepaald door de pH van

de urine Bij carnivoren zoals de hond is deze pH normaliter zuur van aard (pH 45) waardoor de

fractie van geiumloniseerde ibuprofenmoleculen minder zal zijn in de urine dan in de bloedbaan (geen lsquoion

trappingrsquo in de urine) Het gevolg is dat het merendeel van de lipofiele niet-geiumloniseerde

8

ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien

wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan

plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in

ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door

biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom

P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II

reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via

de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur

(Scherkl amp Frey 1987)

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking

met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de

productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een

ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de

fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade

aan deze weefsels (Kore 1990)

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel

De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het

gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in

zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en

hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties

kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot

hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale

kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)

Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de

maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor

ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In

tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de

moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van

ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de

snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies

wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde

eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)

9

232 Bijwerkingen op de nieren

Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond

maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei

en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in

staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute

of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een

necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)

Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden

gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)

op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide

COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij

hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)

Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel

geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk

vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil

houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en

noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier

remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire

necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische

symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel

Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde

bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en

heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al

2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is

het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins

1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de

meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren

stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben

dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij

het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1

enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-

enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan

dat van ibuprofen (Lees 2009)

234 Bijwerkingen op het kraakbeen

Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de

gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde

10

synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle

propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om

kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen

Carprofen

Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate

dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er

minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV

SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)

(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale

stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in

vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-

vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale

kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)

In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine

is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking

Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8

weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)

Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al

2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat

carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking

Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij

gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van

thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO

om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd

(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12

uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat

dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat

er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling

Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd

aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van

stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)

de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al

1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur

gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)

11

Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij

sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden

kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur

voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze

hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een

stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de

behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een

idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden

ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)

Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is

onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of

omgevingsfactoren (Taylor 1999)

Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve

werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening

gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan

te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen

Ketoprofen

Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2

(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van

ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie

en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews

2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de

24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis

van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)

werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen

om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in

vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7

dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er

geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder

werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden

met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)

In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie

werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen

aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening

van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute

nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

8

ibuprofenmoleculen weer geabsorbeerd worden door de capillairen ter hoogte van de nier Bovendien

wordt de glomerulaire filtratie van ibuprofen tegengewerkt door de sterke binding aan

plasmaproteiumlnen Het resultaat is dat slechts een klein deel van de toegediende ibuprofen in

ongewijzigde vorm wordt geeumlxcreteerd via de urine Ook wordt ibuprofen geeumllimineerd door

biotransformatie ter hoogte van de lever Hierbij ondergaat ibuprofen een oxidatie via het cytochroom

P450 systeem ter hoogte van de microsomen (fase I reactie) en vervolgens een conjugatie (fase II

reactie) Hierbij worden minder actieve of inactieve metabolieten gevormd die afgevoerd worden via

de urine en de faeces (Jenkins 1987 Lees 1998 Dunayer 2004) De halfwaardetijd is 36 tot 54 uur

(Scherkl amp Frey 1987)

23 BIJWERKINGEN VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Zoals eerder beschreven inhibeert ibuprofen in grotere mate het COX-1 enzyme in vergelijking

met het COX-2 enzyme (tabel 2) Door remming van COX-2 enzymen reduceert ibuprofen de

productie van pro-inflammatoire prostaglandines zoals PGE2 en PGF2α hetgeen leidt tot een

ontstekingsremmend effect Door remming van COX-1 enzymen interfereert ibuprofen met de

fysiologie van het gastrointestinaal kanaal de nieren en het circulatiestelsel hetgeen leidt tot schade

aan deze weefsels (Kore 1990)

231 Bijwerkingen op het gastrointestinale stelsel

De meest uitgesproken en belangrijkste bijwerking van ibuprofen is het negatief effect op het

gastrointestinale kanaal (Johnston amp Budsberg 1997 Lees 1998) Er kunnen ulceraties ontstaan in

zowel de maag als de dunne darm waardoor secundaire anemie (door bloedverlies) en

hypoproteiumlnemie (door verlies van plasmaproteiumlnen) kunnen optreden (Jenkins 1987) Ulceraties

kunnen uiteindelijk leiden tot perforaties bloedverlies in de peritoneale holte eventueel leidend tot

hypovolemische shock endotoxemische shock doordat micro-organismen uit het gastrointestinale

kanaal de bloedbaan bereiken en sterfte (Lees 2009)

Doordat ibuprofen de productie van PGE2 ter hoogte van de maagmucosa remt neemt de

maagzuursecretie en vasoconstrictie toe en de mucus- en bicarbonaatproductie af waardoor

ulceraties door het eigen maagzuur veel makkelijker kunnen ontstaan (Jenkins 1987 Lees 1998) In

tegenstelling tot deze systemische reactie induceert ibuprofen (beter gezegd de carboxylgroep in de

moleculaire structuur) ook een lokale irritatie van de mucosa die een rol speelt in de pathogenese van

ulceraties (Jenkins 1987 Shaaya et al 2003 Wang et al 2005) Verder reduceert ibuprofen de

snelheid van mitose ter hoogte van de randen van de ulceraties waardoor de heling van deze lesies

wordt geremd (Lees 1998) De klinische symptomen die hierbij horen zijn lethargie verminderde

eetlust tot anorexie braken diarree hematemese en melena (Hinton et al 2002)

9

232 Bijwerkingen op de nieren

Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond

maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei

en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in

staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute

of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een

necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)

Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden

gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)

op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide

COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij

hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)

Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel

geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk

vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil

houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en

noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier

remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire

necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische

symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel

Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde

bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en

heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al

2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is

het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins

1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de

meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren

stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben

dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij

het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1

enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-

enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan

dat van ibuprofen (Lees 2009)

234 Bijwerkingen op het kraakbeen

Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de

gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde

10

synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle

propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om

kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen

Carprofen

Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate

dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er

minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV

SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)

(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale

stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in

vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-

vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale

kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)

In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine

is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking

Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8

weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)

Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al

2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat

carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking

Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij

gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van

thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO

om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd

(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12

uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat

dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat

er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling

Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd

aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van

stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)

de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al

1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur

gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)

11

Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij

sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden

kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur

voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze

hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een

stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de

behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een

idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden

ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)

Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is

onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of

omgevingsfactoren (Taylor 1999)

Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve

werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening

gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan

te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen

Ketoprofen

Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2

(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van

ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie

en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews

2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de

24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis

van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)

werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen

om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in

vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7

dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er

geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder

werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden

met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)

In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie

werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen

aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening

van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute

nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

9

232 Bijwerkingen op de nieren

Renale bijwerkingen van normale dosissen ibuprofen zijn ongewoon bij de gezonde hond

maar bij honden met hypovolemie hypotensie een natriumtekort met een verlaagde renale bloedvloei

en glomerulaire filtratiesnelheid of congestief hartfalen is ibuprofen na herhaaldelijke toediening in

staat om een nefropathie te veroorzaken (Jenkins 1987 Lees 1998 Lees 2009) Zo kan een acute

of chronische interstitieumlle nefritis nefrotisch syndroom acute of chronische nierinsufficieumlntie of een

necrose van de renale kam ontstaan (Jenkins 1987 Kore 1990 Lees 1998)

Het is aangetoond dat zowel COX-1 als COX-2 constitutief in de nier tot expressie worden

gebracht (Khan et al 1998) Dit heeft als gevolg dat ibuprofen (dat zowel COX-1 als COX-2 inhibeert)

op beide enzymen kan inwerken en hierdoor bijwerkingen kan veroorzaken De producten van beide

COX enzymen spelen een rol in het behoud van renale bloedvloei en glomerulaire filtratiesnelheid bij

hypotensie hypovolemie en natriumtekort (Lees 2009)

Bij de aandoeningen die hierboven werden beschreven wordt het sympathische zenuwstelsel

geactiveerd en het renine-angiotensine systeem in de nier gestimuleerd waardoor uiteindelijk

vasodilatorische prostanoiumlden worden geproduceerd (PGE2 en PGI2) die de renale bloedvloei op peil

houden en zo de nieren beschermen tegen de vasoconstrictorische werking van angiotensine II en

noradrenaline (Lees 1998) Doordat ibuprofen de productie van PGE2 en PGI2 ter hoogte van de nier

remt wordt deze vasodilatatie geremd met als gevolg dat er door de ischemie een acute tubulaire

necrose en acute nierinsufficieumlntie kan optreden (Bennett et al 1996 Lees 1998) De klinische

symptomen die hierbij horen zijn polyurie polydipsie oligurie proteiumlnurie enof azotemie (Kore 1990)

233 Bijwerkingen op het circulatiestelsel

Ibuprofen is in staat tot remming van de bloedstolling dat kan leiden tot verlengde

bloedingstijden (Roberts amp Morrow 2001) Thromboxaan A2 is een product van de COX-1 cascade en

heeft als functie de aggregatie van thrombocyten en arterieumlle constrictie te induceren (Morrison et al

2005) Doordat ibuprofen de productie van thromboxaan A2 ter hoogte van de thrombocyten remt is

het in staat om deze functies tegen te werken en dus daardoor de bloedstolling te remmen (Jenkins

1987 Kore 1990 Morrison et al 2005) Dit effect heeft meestal geen ernstige gevolgen bij de

meeste honden maar men moet aandachtig zijn bij dieren met een verworven of aangeboren

stollingsstoornis (Kore 1990) Hierdoor kan het dier een significante verlengde bloedingstijd hebben

dat belangrijk wordt bij chirurgie of ongewenste verwondingen Dit effect heeft ook grotere gevolgen bij

het gebruik van acetylsalicylzuur als antithrombotische therapie Omdat acetylsalicylzuur het COX-1

enzyme irreversibel beschadigt en thrombocyten geen kern hebben (en dus geen nieuwe COX-

enzymen kunnen vormen) zal het effect van acetylsalicylzuur op de thrombocyten langer duren dan

dat van ibuprofen (Lees 2009)

234 Bijwerkingen op het kraakbeen

Ibuprofen heeft bovendien als bijwerking dat het bijdraagt aan de kraakbeendegeneratie in de

gewrichten van honden met osteoartritis Dit is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde

10

synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle

propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om

kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen

Carprofen

Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate

dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er

minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV

SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)

(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale

stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in

vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-

vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale

kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)

In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine

is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking

Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8

weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)

Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al

2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat

carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking

Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij

gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van

thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO

om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd

(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12

uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat

dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat

er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling

Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd

aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van

stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)

de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al

1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur

gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)

11

Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij

sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden

kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur

voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze

hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een

stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de

behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een

idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden

ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)

Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is

onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of

omgevingsfactoren (Taylor 1999)

Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve

werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening

gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan

te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen

Ketoprofen

Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2

(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van

ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie

en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews

2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de

24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis

van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)

werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen

om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in

vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7

dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er

geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder

werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden

met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)

In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie

werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen

aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening

van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute

nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

10

synthese van glycosaminoglycanen (Morrison et al 2005) Echter dit geldt niet voor alle

propionzuurderivaten binnen de NSAIDrsquos er is aangetoond dat carprofen in staat is om

kraakbeenlesies bij honden met osteoartritis te verminderen (Pelletier et al 1999)

235 Verschillen met carprofen en ketoprofen

Carprofen

Carprofen (Rimadylreg) inhibeert in tegenstelling tot ibuprofen COX-2 (+++) in grotere mate

dan COX-1 (+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat carprofen een veiliger NSAID is doordat er

minder bijwerkingen zullen optreden De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 40 mgkg IV

SC of IM bij inductie en later le 22 mgkg PO om de 12-24 uur (ook in geval van chronische pijn)

(Lamont amp Mathews 2007) Uit studies waarbij de bijwerkingen van NSAIDrsquos op het gastrointestinale

stelsel werden bestudeerd blijkt dat carprofen de minste gastroduodenale lesies veroorzaakt in

vergelijking met bijvoorbeeld ketoprofen (Forsyth et al 1998 Luna et al 2007) Ook niet-

vergelijkende studies tonen aan dat de negatieve effecten van carprofen op het gastrointestinale

kanaal nihil tot minimaal zijn (Vasseur et al 1995 MacPhail et al 1998)

In onderzoek naar de renale effecten van carprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 4 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) Deze klaring van creatinine

is een maat voor de glomerulaire filtratiesnelheid en dus een afspiegeling van de renale werking

Daarentegen in een andere studie waarbij honden dagelijks een dosis van 4 mgkg PO gedurende 8

weken kregen werden geen veranderingen in de renale functie gedetecteerd (Raekallio et al 2006)

Soortgelijke bevindingen werden ook gevonden in andere studies (Vasseur et al 1995 Ko et al

2000 Bostroumlm et al 2002 Crandell et al 2004) Er kan dus geconcludeerd worden dat

carprofentoediening waarschijnlijk een minimaal negatief effect heeft op de renale werking

Ook is er onderzoek gedaan naar het effect van carprofen op het circulatiestelsel Er is daarbij

gebleken dat toediening van 07 mgkg carprofen PO geen remmend effect heeft op de productie van

thromboxaan A2 In dezelfde studie werd ook aangetoond dat toediening van 9 mgkg carprofen PO

om de 24 uur gedurende 14 dagen geen significante stijging veroorzaakte in de bloedstollingstijd

(McKellar et al 1990) In een andere studie werd aangetoond dat carprofen (22 mgkg PO om de 12

uur gedurende 5 dagen) een significante daling in de bloedplaatjesaggregatie veroorzaakte maar dat

dit klinisch gezien niet tot afwijkingen leidde (Hickford et al 2001) Deze bevindingen geven aan dat

er geen belangrijke bijwerkingen van carprofen te verwachten zijn bij de bloedstolling

Effecten van carprofen op het kraakbeen zijn eveneens onderzocht In een in vitro studie werd

aangetoond dat hogere concentraties van carprofen (ge 20 microgml) in het onderhoudsmedium van

stukjes kraakbeen de chondrocytenfunctie onderdrukten maar dat lagere concentraties (1-10 microgml)

de glycosaminoglycanensynthese ter hoogte van de kraakbeenmatrix stimuleerden (Benton et al

1997) In een in vivo studie bleek dat behandeling met carprofen (22 mgkg PO om de 12 uur

gedurende 8 weken) de ernst van kraakbeenlesies kan reduceren bij honden (Pelletier et al 1999)

11

Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij

sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden

kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur

voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze

hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een

stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de

behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een

idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden

ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)

Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is

onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of

omgevingsfactoren (Taylor 1999)

Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve

werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening

gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan

te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen

Ketoprofen

Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2

(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van

ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie

en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews

2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de

24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis

van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)

werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen

om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in

vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7

dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er

geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder

werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden

met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)

In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie

werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen

aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening

van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute

nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

11

Verder is er in de Verenigde Staten aangetoond dat carprofen hepatotoxisch kan zijn bij

sommige honden (Labrador Retrievers sterk vertegenwoordigd) (MacPhail et al 1998) De honden

kregen gedurende gemiddeld 31 dagen een dosis van 157 tot 31 mgkg carprofen PO om de 12 uur

voor de behandeling van musculoskeletale pijn Klinische symptomen geassocieerd met deze

hepatotoxiciteit waren anorexie braken en icterus Bovendien werd op biochemisch onderzoek een

stijging van de leverenzymen en hyperbilirubinemie vastgesteld Indien er gestopt werd met de

behandeling met carprofen verbeterden de meeste van deze honden Er wordt gesproken van een

idiosyncratische cytotoxische reactie van dit NSAID op de lever Dit betekent dat bepaalde honden

ongebruikelijk overgevoelig zijn voor carprofen door onbekende reacties (MacPhail et al 1998)

Echter in Europa zijn er nog geen gelijksoortige problemen met carprofen beschreven Het is

onbekend of de oorzaak gelegen is bij een ander doseringsbeleid genetische factoren of

omgevingsfactoren (Taylor 1999)

Samengevat heeft carprofen dus minimale nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Bovendien kan het zelfs een positieve

werking hebben op de lesies ten gevolge van kraakbeendegeneratie Tenslotte zal er rekening

gehouden moeten worden met eventuele idiosyncratische reacties ter hoogte van de lever Het is aan

te bevelen om bij langdurige toediening van carprofen aan de hond de leverfunctie goed op te volgen

Ketoprofen

Ketoprofen (Ketofenreg) inhibeert net als ibuprofen COX-1 (+++) in grotere mate dan COX-2

(+) (tabel 2) Er wordt aldus verwacht dat de bijwerkingen ongeveer gelijk zullen zijn aan die van

ibuprofen De aanbevolen dosis bij chirurgie van de hond is le 20 mgkg IV SC IM of PO bij inductie

en later le 10 mgkgdag IV SC IM of PO (PO ook in geval van chronische pijn) (Lamont amp Mathews

2007) Ketoprofen (dosis van 2 mgkg om de 24 uur gedurende 4 dagen gevolgd door 1 mgkg om de

24 uur) veroorzaakt vaker gastroduodenale lesies na 90 dagen in vergelijking met carprofen (dosis

van 4 mgkgdag) (Luna et al 2007) Milde gastroduodenale lesies (zonder klinische symptomen)

werden ook aangetoond in een andere studie waarbij aan honden een dosis van 1 mgkg ketoprofen

om de 24 uur gedurende 7 dagen werd toegediend Ze werden als minder ernstig geclassificeerd in

vergelijking met de lesies bij toediening van acetylsalicylzuur (15 mgkg om de 12 uur gedurende 7

dagen) (Forsyth et al 1996) Echter bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur werden er

geen bijwerkingen gevonden na een toediening gedurende 30 dagen (Hazewinkel et al 2003) Verder

werd er aangetoond dat deze lagere dosis nog steeds voldoende effectief is als pijnstiller bij honden

met chronische musculoskeletale aandoeningen (Hazewinkel et al 2003)

In onderzoek naar de renale effecten van ketoprofen werd aangetoond dat dit NSAID bij een

eenmalige dosis van 2 mgkg IV een significante daling van de creatinineklaring veroorzaakte deze

waarde bleef nochtans binnen de referentiewaarden (Forsyth et al 2000) In een andere studie

werden bij een dosis van 025 mgkg ketoprofen om de 24 uur geen renale nevenwerkingen

aangetoond na een toediening gedurende 30 dagen (Narita et al 2006) Bij een eenmalige toediening

van 1 mgkg ketoprofen bij 10 honden werd bij 2 honden een tijdelijke azotemie (zonder acute

nierinsufficieumlntie) aangetoond (Lobetti amp Joubert 2000)

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

12

Ook effecten op het circulatiestelsel zijn onderzocht Pre-operatieve eenmalige toediening

van 2 mgkg IM ketoprofen leidde tot een significante remming van de bloedplaatjesaggregatie maar

niet tot een klinische verandering in bloedingstijd of andere hematologische parameters (Lemke et al

2002)

Samengevat heeft ketoprofen bij veel gebruikte dosissen nevenwerkingen ter hoogte van het

gastrointestinale kanaal de nieren en het circulatiestelsel Echter bij de gereduceerde dosis van 025

mgkgdag lijken de problemen ter hoogte van het gastrointestinale kanaal en de nieren te verdwijnen

waarbij bovendien de analgetische werking voldoende behouden blijft Verder kan er gesteld worden

dat er extra aandacht besteed moet worden bij ketoprofentoediening aan honden met

bloedstollingsstoornissen

24 TOXICITEIT VAN IBUPROFEN BIJ DE HOND

Ibuprofen heeft bij de hond een nauwe veiligheidsmarge en voorzichtigheid is geboden door

de trage excretie van dit geneesmiddel (Kore 1990) Een aanbevolen dosis om zwelling en pijn te

reduceren is 5 mgkgdag verdeeld over twee toedieningen maar 8 mgkgdag kan al leiden tot

gastrointestinale bijwerkingen (Romatowski 1984 Conlon 1988) Acute opname van ibuprofen leidt

tot braken diarree misselijkheid ulceraties in de maag en abdominale pijn bij dosissen van 50-125

mgkg (Paradise 1988 Stephenson 1988 Villar amp Buck 1998) Bij dosissen groter dan 175 mgkg

treedt er bovendien acute nierinsufficieumlntie op (Spyridakis et al 1986 Villar amp Buck 1998) en bij

dosissen groter dan 400 mgkg treden er nog eens centrale zenuwstoornissen op zoals convulsies

ataxie en coma (Villar amp Buck 1998) Bij oudere honden en honden met een verminderde nierfunctie

kan nierinsufficieumlntie optreden bij lagere dosissen (lt175 mgkg) (Meadows amp Gwaltney-Brant 2006)

In tabel 3 worden de dosissen van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond beschreven

Tabel 3 Dosis van ibuprofen met bijbehorende symptomen bij de hond (naar Dunayer E 2004)

Dosis Symptomen 25-125 mgkg Braken diarree misselijkheid

abdominale pijn anorexie gt175 mgkg Het bovenstaande + hematemese

melena polyurie of polydipsie oligurie uremie acute nierinsufficieumlntie

gt400 mgkg Het bovenstaande + convulsies ataxie coma shock

gt600 mgkg Sterfte

Veelvoudige toedieningen van dosissen lager dan 25 mgkg over een langere tijd kunnen ook

al aanleiding geven tot braken lethargie perforaties van de maag en zelfs sterfte (Scherkl amp Frey

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

13

1987 Godshalk et al 1992 Smith amp Taylor 1993) Dit wijst erop dat niet alleen de dosis maar ook de

tijdsduur en frequentie van toediening van ibuprofen zeer belangrijk is voor de toxiciteit bij de hond

Katten zijn twee keer zo gevoelig voor ibuprofen in vergelijking met honden omdat ze een

gelimiteerde glucuronidatiecapaciteit bezitten ter hoogte van de lever (Richardson 2000 Fitzgerald et

al 2006) waardoor ibuprofen trager wordt afgebroken Katten vertonen nevenwerkingen

(gastrointestinale irritatie bloedingen tachypnee) bij dosissen groter dan 50 mgkg (Kore 1990

Osweiler 1996 Fitzgerald et al 2006 Talcott 2006) Dosissen groter dan 300 mgkg kunnen leiden

tot acute nierinsufficieumlntie en dosissen groter dan 600 mgkg kunnen leiden tot sterfte (Kore 1990)

Humane data over de toxiciteit van NSAIDrsquos zijn onvoldoende om een betrouwbaar verband te

kunnen leggen tussen de opgenomen hoeveelheid de plasmaconcentraties en de klinische effecten

Over het algemeen treden er significante bijwerkingen op na opname van meer dan 5 tot 10 keer de

normale therapeutische dosis (Keller 1994) Voor aandoeningen als reuma en osteoartritis mogen

dagelijkse dosissen tot 3200 mg (verdeeld in kleinere porties) ingenomen worden maar de

gebruikelijke dosis is 1200 tot 1800 mg Voor milde tot gemiddelde pijn is de gebruikelijke dosis 400

mg om de 4-6 uur Ibuprofen wordt het best ingenomen met melk of voedsel om de gastrointestinale

nevenwerkingen te minimaliseren (Martindale 1996 Roberts amp Morrow 2001) Intolerantie tegenover

ibuprofen treedt op bij 10 tot 15 van de humane patieumlnten Gastrointestinale nevenwerkingen

worden waargenomen bij 5 tot 15 van de patieumlnten maagpijn misselijkheid brandend maagzuur

en een gevoel van overvulling van het gastrointestinale kanaal komen het meest frequent voor Minder

frequente nevenwerkingen zijn thrombocytopenie huiduitslag hoofdpijn duizeligheid en een wazig

zicht Zeer weinig frequent voorkomende nevenwerkingen zijn amblyopie (lsquolui oogrsquo) vloeistofretentie

en oedeem (Roberts amp Morrow 2001) Er worden geen symptomen verwacht bij een ingestie van 100

mgkg of minder Symptomen zijn niet levensbedreigend tenzij meer dan 400 mgkg wordt ingenomen

(Smolinske et al 1990) Bij een massale overdosis van ibuprofen kunnen convulsies coma

nierinsufficieumlntie en hartstilstand optreden Een dysfunctie van de lever hypoprothrombinemie en

metabole acidose komen ook nogal eens voor (Keller 1994)

25 BEHANDELING VAN EEN IBUPROFEN TOXICOSE BIJ DE HOND

Bij inname van ibuprofen door de hond kan het noodzakelijk zijn om een behandeling in te

stellen De belangrijkste doelen van behandeling zijn het voorkomen of behandelen van

maagulceraties en nierinsufficieumlntie (Richardson 2000) De prognose is goed als de hond correct en

zo snel mogelijk behandeld wordt (Poortinga amp Hungerford 1998 Richardson 2000)

251 Stabilisatie

Artificieumlle respiratie en zuurstoftoediening kunnen nodig zijn als de hond comateus is

(Richardson 2000) Convulsies kunnen behandeld worden met diazepam IV (05 -10 mgkg) in

stappen van 5-10 mg totdat effect optreedt (Kore 1990) Bij hypotensie kan intraveneuze

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

14

vloeistoftherapie gegeven worden om de bloeddruk te verhogen om de nierfunctie te behouden en

om de electrolytenafwijkingen te corrigeren (Kore 1990) Een bloedtransfusie kan nodig zijn in geval

van ernstige anemie en hypovolemie ten gevolge van bloedende ulceraties (Kore 1990) Ernstige

metabole acidose dat zelden voorkomt moet behandeld worden met een intraveneuze infusie van

natriumbicarbonaat (Richardson 2000)

252 Decontaminatie

Braken dient opgewekt te worden (vooral binnen de twee uur na ingestie) bij klinisch normale

honden (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij honden die neurologische symptomen vertonen is het beter

om een maagspoeling toe te passen (Dunayer 2004) Toediening van meerdere dosissen

geactiveerde houtskool (elke 6-8 uur) is nodig om de ibuprofen in het gastrointestinale kanaal te

adsorberen deze medicatie moet meerdere malen herhaald worden daar ibuprofen een

enterohepatische kringloop ondergaat (Kore 1990 Richardson 2000) Ook kunnen hyperosmotische

purgeermiddelen zinvol zijn om de transit in de darm te versnellen (Kore 1990) Soms vormen

NSAIDrsquos concrementen in het gastrointestinale kanaal waardoor de absorptie vertraagd maar

langdurig zal plaatsvinden Het gevolg is dat adsorbantia zoals houtskool purgeermiddelen of lavages

nog nuttig kunnen zijn na meer dan twee uur na ingestie (Kore 1990)

253 Bescherming van de maag

Bescherming van de maag is een belangrijk onderdeel van de behandeling en het wordt

aanbevolen om dit minimaal 7-14 dagen voort te zetten (Richardson 2000 Dunayer 2004)

Bij ingestie van lage dosissen ibuprofen (lt100 mgkg) zonder gastrointestinale symptomen

kunnen antacida zoals magnesium- of aluminiumhydroxide gebruikt worden om bij milde

gastrointestinale irritatie de symptomen weg te nemen (Kore 1990 Villar amp Buck 1998 Dunayer

2004) Formules met bismuth subsalicylaat moeten vermeden worden daar deze kunnen interageren

met de ibuprofen en zo de gastritis kunnen verergeren (Kore 1990 Dunayer 2004) Bij ingestie van

hogere dosissen ibuprofen of wanneer er gastrointestinale symptomen aanwezig zijn kan een

combinatie van maagzuurremmers (H2-receptor antagonisten of protonpomp-inhibitoren) sucralfaat

en misoprostol gebruikt worden (Dunayer 2004)

Ranitidine is een reversibele en competitieve H2-receptor antagonist die instaat voor de

inhibitie van de werking van histamine en aldus een verlaging van de maagzuursecretie veroorzaakt

(Willard 1998 Richardson 2000) Het middel wordt peroraal of intraveneus toegediend en de dosis is

2 mgkg met een interval van 8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Omeprazole is een protonpomp-

inhibitor welke bindt ter hoogte van de luminale zijde van de parieumltale cellen van de maag op het

NaK-ATPase Hier inhibeert omeprazole op een irreversibele wijze zowel de basale als de

gestimuleerde (na stimulatie van de acetylcholine- histamine- of gastrinereceptoren)

maagzuursecretie (Willard 1998 Matthews 2000)

Sucralfaat is een aluminiumzout van gesulfateerde sucrose en werkt als een

mucosaprotectivum dat bindt aan de proteiumlnen ter hoogte van de basis van de defecten in de

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

15

maagmucosa het vormt hier een beschermende laag tegen het maagzuur (Kore 1990 Willard 1998

Matthews 2000) Verder bevordert het de heling van de ulceraties en erosies door een stimulerende

werking op de productie van lokale prostanoiumlden (PGE2 en PGI2) waardoor er een stijging ontstaat in

de mucus- en bicarbonaatsecretie (Kore 1990 Willard 1998) Het middel wordt peroraal toegediend

en de dosis is 05-10 gram met een interval van 8-12 uur (Richardson 2000) Sucralfaat moet

ingenomen worden op een lege maag eacuteeacuten uur voor de maaltijd en constipatie kan een bijwerking zijn

(Matthews 2000)

Misoprostol is een synthetisch prostaglandine E1-analoog dat de secretie van maagzuur

inhibeert en een beschermende effect heeft op de maagmucosa (Parrott amp Christensen 1984)

Bovendien stimuleert het de secretie van mucus en bicarbonaat en verhoogt het de bloedcirculatie ter

hoogte van de maagmucosa (Willard 1998 Richardson 2000) Het product wordt peroraal

toegediend en de dosis is 1-3 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Het

kan samen met sucralfaat gebruikt worden maar toediening van misoprostol is preferentieel eacuteeacuten uur

voor of twee uur na toediening van sucralfaat (Matthews 2000)

254 Preventie van nierinsufficieumlntie

Indien de ingenomen dosis van ibuprofen 175 mgkg benadert of overschrijdt is het

aanbevolen om intraveneuze vloeistoftherapie (120 mlkgdag) toe te passen gedurende 24 tot 48 uur

(Richardson 2000 Dunayer 2004) Bij gevaar voor nierinsufficieumlntie is het aan te raden om het

ureumgehalte en creatininegehalte in het bloed en de dichtheid van de urine op te volgen Peritoneale

dialyse kan noodzakelijk zijn in het geval van een nierinsufficieumlntie met oligurie of anurie die niet

reageert op behandeling (Richardson 2000) De ontwikkeling van necrose van de renale kam is

waarschijnlijk een irreversibele toestand (Kore 1990)

255 Bijkomende behandeling

Verder is het aanbevolen om de hond te controleren op acidose en electrolytenveranderingen

gedurende de behandeling (Richardson 2000) Anti-emetica als metoclopramide kunnen gegeven

worden om braken tegen te gaan Dit middel wordt peroraal of subcutaan toegediend en de dosis is

02-04 mgkg met een interval van 6-8 uur (Parrott amp Christensen 1984) Gastrointestinale perforaties

dienen chirurgisch behandeld te worden (Villar amp Buck 1998)

26 CASUS

Door een zwarte Labrador Retriever van 10 maanden oud met een gewicht van 18 kg werden

10 tabletten ibuprofen (600 mg per tablet) ingenomen (Spyridakis et al 1986) De totale opgenomen

dosis van ibuprofen in deze hond was dus 333 mgkg Er wordt verwacht dat deze hond meerdere van

de volgende symptomen zal krijgen braken diarree misselijkheid abdominale pijn anorexie

hematemese melena polyurie polydipsie oligurie uremie en acute nierinsufficieumlntie (tabel 3)

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

16

Op dag 1 en 2 na ingestie vertoonde de hond braken (echter niet frequent) en melena

Gedurende de daaropvolgende 3 dagen ontwikkelde de hond een ernstige depressie anorexie

gewichtsverlies polydipsie en polyurie Tijdens de eerste 7 dagen werd de hond behandeld met

subcutane vloeistoftherapie (Ringer lactaat) en penicilline (onbekende dosis)

Op dag 7 werd de hond onderworpen aan een klinisch onderzoek De hond vertoonde

depressie 8 dehydratatie cachexie multipele orale ulceraties van 1-2 mm groot en zwarte faeces

Voor het bloed- en urineonderzoek wordt verwezen naar tabel 4 Er werd aangenomen dat de

gastrointestinale ulceraties en mogelijk ook de uremie (BUN = Blood Urea Nitrogen) de oorzaak waren

van het braken en de melena Zowel de hoge hematocriet als de hoge concentraties aan

plasmaproteiumlnen en albumine worden beschouwd als een indicatie voor dehydratatie Het lage

soortelijke gewicht van de urine kan duiden op een probleem ter hoogte van de nieren (verminderd

concentratievermogen leidend tot polyurie en polydipsie)

De hond werd gehospitaliseerd op dag 8 en behandeld met intraveneuze vloeistoftherapie

(Ringer lactaat (60 mlkgdag) gealterneerd met een 10 dextrose-oplossing (22 mlkg) gedurende

15 uur met intervallen van 8 uur) de H2-receptor antagonist cimetidine (66 mgkg intraveneus met

intervallen van 8 uur) en sucralfaat (1 gr peroraal met intervallen van 8 uur) Op dag 9 werd een

daling waargenomen van bijna alle parameters die ook gemeten werden op dag 7 (tabel 4)

Op dag 12 (dus na 5 dagen van intraveneuze vloeistoftherapie) werd een daling

waargenomen van serum creatinine en BUN en een stijging van de natriumconcentratie in het serum

Ook de andere electrolytenconcentraties werden genormaliseerd (tabel 4) De creatinine en BUN-

waarden waren echter nog steeds te hoog in vergelijking met de referentiewaarden De hond werd

meer alert en vertoonde geen braken en melena meer De ontwikkeling van polyurie en polydipsie 3

dagen na de ingestie van ibuprofen en een persisterende azotemie (verhoogde waarden van ureum

en creatinine in het bloed) na rehydratatie is een indicatie voor een primaire renale dysfunctie

Op dag 16 werd de hond naar huis gestuurd Twee maanden later vertoonde de hond nog

steeds polyurie en polydipsie De enige afwijking die gevonden werd was dat de klaring van exogeen

toegediende creatinine te laag was zijnde 18 mlminkg (normaal [gemiddelde plusmn SD] = 414 plusmn 053

mlminkg) Dit is een indicatie voor een gereduceerde glomerulaire filtratiesnelheid (lt50) en dus

een nefropathie Door de dehydratatie veroorzaakt door het braken en de melena zou het negatieve

effect van ibuprofen op de nierfunctie versterkt kunnen zijn geweest bij de hond in deze casus

De ingenomen dosis van 333 mgkg komt aldus goed overeen met de verwachte symptomen (braken

anorexie melena polyurie polydipsie uremie en acute nierinsufficieumlntie) volgens tabel 3

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

17

Tabel 4 Samenvatting van de resultaten van het klinisch onderzoek op dag 7 9 en 12 na ingestie van ibuprofen

(naar Spyridakis et al 1986)

Dag 7 Dag 9 Dag 12 Referentiewaarden a

Hematocriet () 59 - - 37 ndash 55

Plasmaproteiumlnen (gdl)

81 - - 51 ndash 78

Albumine (gdl)

51 31 - 26 ndash 43

BUN (mgdl) 235 139 32 7 ndash 25

Serum creatinine (mgdl)

50 39 21 04 ndash 18

Glucose (mgdl)

163 125 - 60 ndash 125

Natrium (mEqL) 140 133 149 141 ndash 156

Calcium (mgdl)

139 87 normaal 75 ndash 113

Fosfaat (mgdl)

133 64 normaal 21 ndash 63

Anion gap (mEqL) 35 14 normaal 12 ndash 24

Urinedichtheid 1011 - - 1015 ndash 1045 a Bronnen Tilley amp Smith jr 2007 en Lawhead amp Baker 2005 Cijfers in rood zijn gestegen en cijfers in blauw zijn gedaald ten opzichte van de referentiewaarden

27 BESLUIT

Zowel ibuprofen als ketoprofen inhiberen COX-1 in grotere mate dan COX-2 hetgeen zal

leiden tot een gelijke mate van toxiciteit bij toediening van deze NSAIDrsquos aan de hond In tegenstelling

tot ibuprofen is ketoprofen dat in relatief lage doseringen wordt toegediend een geregistreerd

geneesmiddel voor toepassing bij gezelschapsdieren in Belgieuml Omwille van het feit dat ibuprofen

alleen voorhanden is voor humaan gebruik en daarnaast hoog gedoseerd is (tot 600 mgtablet) kan

zelfmedicatie of accidentele opname door gezelschapsdieren snel leiden tot intoxicatie De toediening

van ibuprofen tabletten uit de humane geneeskunde aan de hond (en de kat) kan dus niet

gerechtvaardigd worden

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

18

3 LITERATUUR

Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) (2010) Gecommentarieerd

geneesmiddelenrepertorium Maloteaux JM Les Bons Villers 178

Bennett WM Henrich WL Stoff JS (1996) The renal effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs

summary and recommendations Am J Kidney Dis 28 56-62

Benton HP Vasseur PB Broderick-Villa GA Koolpe M (1997) Effect of carprofen on sulfated

glycosaminoglycan metabolism protein synthesis and prostaglandin release by cultured osteoarthritic

canine chondrocytes Am J Vet Res 58 (3) 286-292

Bostroumlm IM Nyman GC Lord PE Haumlggstroumlm J Jones BE Bohlin HP (2002) Effects of carprofen on renal

function and results of serum biochemical and hematologic analyses in anesthesized dogs that had low

blood pressure during anesthesia Am J Vet Res 63 712-721

Cao C Matsumura K Yamagata K Watanabe Y (1998) Cyclooxygenase-2 is induced in brain blood vessels

during fever evoked by peripheral or central administration of tumor necrosis factor Mol Brain Res 56 45-

56

Conlon PD (1988) Nonsteroidal drugs used in the treatment of inflammation Vet Clin North Am Small Anim

Pract 18 1115-1131

Crandell DE Matthews KA Dyson DH (2004) Effect of meloxicam and carprofen on renal function when

administered to healthy dogs prior to anesthesia and painful stimulation Am J Vet Res 65 1384-1390

Dunayer E (2004) Ibuprofen toxicosis in dogs cats and ferrets Vet Med 99 (7) 580-586

Fanton JC Ward PE (1999) Inflammation In Ruben E Farber JL (Ed) Pathology 3rd ed Lippincot-Raven

Philadelphia 38

Ferreira SH (1972) Prostaglandins aspirin-like drugs and analgesia Nat New Biol 240 (102) 200-203

Fitzgerald KT Bronstein AC Flood AA (2006) ldquoOver-the counterrdquo drug toxicities in companion animals Clin

Tech Small Anim Pract 21 215-226

Forsyth SF Guilford WG Haslett SJ Godfrey J (1998) Endoscopy of the gastroduodenal mucosa after

carprofen meloxicam and ketoprofen administration in dogs J Small Anim Pract 39 (9) 421-424

Forsyth SF Guilford WG Lawoko CRO (1996) Endoscopic evaluation of the gastroduodenal mucosa

following non-steroidal anti-inflammatory drug administration in the dog N Z Vet J 44 179-181

Forsyth SF Guilford WG Pfeiffer DU (2000) Effect of NSAID administration on creatinine clearance in

healthy dogs undergoing anesthesia and surgery J Small Anim Pract 41 547-550

Geisslinger G Stock K-P Bach GL Loew D Brune K (1989) Pharmacological differences between R(-)- and

S(+)-ibuprofen Agents and actions 27 (34) 455-457

Godshalk CP Roush JK Fingland RB Sikkema D Vorhies MW (1992) Gastric perforation associated with

administration of ibuprofen in a dog J Am Vet Med Assoc 201 (11) 1734-1736

Hazewinkel HAW Van den Brom WE Theijse LFH Pollmeier M Hanson PD (2003) Reduced dosage of

ketoprofen for the short-term and long-term treatment of joint pain in dogs Vet Rec 152 (1) 11-14

Hickford FH Barr SC Erb HN (2001) Effect of carprofen on hemostatic variables in dogs Am J Vet Res 62

(10) 1642-1646

Higgs EA Moncada S Vane JR (1978) Inflammatory effects of prostacyclin (PGI2) and 6-oxo-PGF1α in the rat

paw Prostaglandins 16 153-162

Hinton LE McLoughlin MA Johnson SE Weisbrode SE (2002) Spontaneous gastroduodenal perforation in

16 dogs and seven cats (1982-1999) J Am Anim Hosp Assoc 38 (2)176-187

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

19

Jenkins WL (1987) Pharmalogical aspects of analgesic drugs in animals an overview J Am Vet Med Assoc 191

(10) 1231-1240

Johnston SA Budsberg SC (1997) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids for the

management of canine osteoarthritis Vet Clin North Am Small Anim Pract 27 (4) 841-862

Jones RD Baynes RE Nimitz CT (1992) Nonsteroidal anti-inflammatory drug toxicosis in dogs and cats 240

cases (1989-1990) J Am Vet Med Assoc 201 (3) 475-477

Keller KH (1994) Nonsteroidal anti-inflammatory drugs In Olson KR (Ed) Poisoning amp drug overdose 2nd ed

Prentice-Hall International London 233-235

Khan KN Venturini CM Bunch RT Brassard JA Koki AT Morris DL Trump BF Maziasz TJ Alden

CL (1998) Interspecies differences in renal localization of cyclooxygenase isoforms implications in

nonsteroidal antiinflammatory drug-related nephrotoxicity Toxicol Pathol 26 (5) 612-620

Ko JCH Miyabiyashi T Mandsager RE Heaton-Jones TG Mauragis DF (2000) Renal effects of carprofen

administered to healthy dogs anesthesized with propofol and isoflurane J Am Vet Med Assoc 217 (3)

346-349

Kore AM (1990) Toxicology of nonsteroidal antiinflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 20 (2)

419-430

Lamont LA Mathews KA (2007) Opioids nonsteroidal anti-inflammatories and analgesic adjuvants In

Tranquilli WJ Thurmon JC Grimm KA (Ed) Veterinary anesthesia and analgesia 4th ed Blackwell

Publishing Ames 252-271

Laneuville O Breuer DK Dewitt DL Hla T Funk CD Smith WL (1994) Differential inhibition of human

prostaglandin endoperoxide H synthases-1 and -2 by nonsteroidal anti-inflammatory drugs J Pharmacol

Exp Ther 271 (2) 927-934

Lawhead JB Baker M (2005) Introduction to veterinary science Delmar Learning New York 82

Lees P (1998) Non-steroidal anti-inflammatory drugs In Gorman N (Ed) Canine medicine and therapeutics

4th ed Blackwell Science Oxford 106-116

Lees P (2009) Analgesic antiinflammatory antipyretic drugs In Riviere JE Papich MG (Ed) Veterinary

pharmacology amp therapeutics 9th ed Wiley-Blackwell Ames 457-492

Lemke KA Runyon CL Horney BS (2002) Effects of preoperative administration of ketoprofen on whole

blood platelet aggregation buccal mucosal bleeding time and hematological indices in dogs ondergoing

elective ovariohysterectomy J Am Vet Med Assoc 220 (12) 1818-1822

Livingston A (2000) Mechanism of action of nonsteroidal anti-inflammatory drugs Vet Clin North Am Small Anim

Pract 30 (4) 773-781

Lobetti RG Joubert KE (2000) Effect of administration of nonsteroidal anti-inflammatory drugs before surgery

on renal function in clinically normal dogs Am J Vet Res 61 1501-1506

Luna SPL Basίlio AC Steagall PVM Machado LP Moutinho FQ Takahira RK Brandatildeo CVS (2007)

Evaluation of adverse effects of long-term oral administration of carprofen etodolac flunixin meglumine

ketoprofen and meloxicam in dogs Am J Vet Res 68 (3) 258-264

MacPhail CM Lappin MR Meyer DJ Smith SG Webster CRL Armstrong PJ (1998) Hepatocellular

toxicosis associated with administration of carprofen in 21 dogs J Am Vet Med Assoc 212 (12) 1895-1901

Martindale W (1996) Analgesics anti-inflammatory agents and antipyretics In Reynolds JEF (Ed) The Extra

Pharmacopoeia 31st ed Royal Pharmaceutical Society of Great-Britain London 50-51

Matthews KA (2000) Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics Indications and contraindications for pain

management in dogs and cats Vet Clin North Am Small Anim Pract 30 (4) 783-804

Meadows I Gwaltney-Brant S (2006) The 10 most common toxicoses in dogs Vet Med 101 (3) 142-147

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

20

Mitchell JA Akarasereenont P Thiemermann C Flower RJ Vane JR (1994) Selectivity of nonsteroidal

antiinflammarory drugs as inhibitors of constitutive and inducible cyclooxygenase Proc Natl Acad Sci USA

90 11693-11697

Morrison A Lascelles BD McFarland J Swann H Peregrine A Squires A (2005) Guidelines for safe and

effective use of NSAIDs in dogs Vet Ther 6 (3) 237-251

Narita T Sato R Tomizawa N Tani K Komori S Hara S (2006) Safety of reduced-dosage ketoprofen for

long-term oral administration in healthy dogs Am J Vet Res 67 (7) 1115-1120

Osweiler GD (1996) The national veterinary medical series for independent study Toxicology Williams amp

Wilkins Philadelphia 306-307

Paradise GP (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 339

Parrott KA Christensen JM (1984) Influence of cimetidine on the disposition of ibuprofen in the rat Res

Commun Chem Pathol Pharmacol 43 369-380

Pelletier JP Lajeunesse D Hilal G Jovanovic D Fernandes JC Martel-Pelletier J (1999) Carprofen

reduces the structural changes and the abnormal subchondral bone metabolism of experimental

osteoarthritis Osteoarthritis Cartilage 7 (3) 327-328

Poortinga EW Hungerford LL (1998) A case-control study of acute ibuprofen toxicity in dogs Prev Vet Med 35

(2) 115-124

Raekallio MR Hielm-Bjoumlrkman AK Kejonen J Salonen HM Sankari SM (2006) Evaluation of adverse

effects of long-term orally administered carprofen in dogs J Am Vet Med Assoc 228 (6) 876-880

Richardson JA (2000) Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats Vet Emerg Crit

Care 10 (4) 285-291

Roberts LJ Morrow JD (2001) Analgesic-antipyretic and antiinflammatory agents and drugs employed in the

treatment of gout In Goodman LS Gilman A (Ed) The pharmalogical basis of therapeutics 10th ed

McGraw-Hill New York 710-713

Romatowski J (1984) Comparative therapeutics of canine and human rheumatoid arthritis J Am Vet Med Assoc

185 558-562

Scherkl R Frey HH (1987) Pharmacokinetics of ibuprofen in the dog J Vet Pharmacol Ther 10 261-265

Shaaya O Magora A Sheskin T Kumar N Domb AJ (2003) Anhydride prodrugs for nonsteroidal anti-

inflammatory drugs Pharm Res 20 (2) 205-211

Simmons DL Botting RM Hla T (2004) Cyclooxygenase isozymes the biology of prostaglandin synthesis and

inhibition Pharmacol Rev 56 387-437

Smith KJ Taylor DH (1993) Another case of gastric perforation associated with administration of ibuprofen in a

dog (letters) J Am Vet Med Assoc 202 (5) 706

Smolinske CS Hall AH Vandenberg SA Spoerke DG McBride PV (1990) Toxic effects of nonsteroidal

anti-inflammatory drugs in overdose an overview of recent evidence on clinical effects and dose-response

relationships Drug Saf 5 (4) 252-274

Spyridakis LK Bacia JJ Barsanti JA Brown SA (1986) Ibuprofen toxicosis in a dog J Am Vet Med Assoc

188 (9) 918-919

Stephenson R (1988) Ibuprofen toxicity (letter) Vet Rec 122 338-339

Talcott PA (2006) Nonsteroidal antiinflammatories In Peterson ME Talcott PA (Ed) Small animal

toxicology 2nd ed Elsevier Saunders St Louis 902-933

Taylor PM (1999) Newer analgesics Nonsteroid anti-inflammatory drugs opioids and combinations Vet Clin

North Am Small Anim Pract 29 (3) 719-735

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwellrsquos five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed Blackwell

Publishing Ames 1450-1456

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

21

Vane JR (1971) Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs Nat New

Biol 231 (25) 232-235

Vasseur PB Johnson AL Budsberg SC Lincoln JD Toombs JP Whitehair JG Lentz EL (1995)

Randomized controlled trial of the efficacy of carprofen a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the

treatment of osteoarthritis in dogs J Am Vet Med Assoc 206 (6) 807-811

Villar D Buck WB (1998) Ibuprofen aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats Vet

Hum Toxicol 40 (3) 156-162

Wang P Qi M Liu L Fang L (2005) Determination of ibuprofen in dog plasma by liquid chromatography and

application in pharmacokinetic studies of an ibuprofen prodrug in dogs J Pharm Biomed Anal 38 (4) 714-

719

Willard MD (1998) Gastrointestinal drugs Vet Clin North Am Small Anim Pract 28 (2) 377-394

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2010-2011

VERSLAG VAN DE DIERENARTSENSTAGE

door

Loes BORDEWIN

Stageverslag in het kader van de Masterproef

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

De auteur geeft de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor

persoonlijk gebruik Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht in het bijzonder

met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit

deze studie Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het

onderwerp heeft benaderd en neergeschreven De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke

auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie zoals

tabellen en figuren De auteur is niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen

die in deze studie geciteerd en beschreven zijn

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

INHOUDSOPGAVE

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN 1

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN 7

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN 10

2 STAGE GROTE HUISDIEREN 13

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN 13

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN 17

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN 19

3 ALGEMENE REFLECTIE 22

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

1 STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

11 LOGBOEK STAGE GEZELSCHAPSDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

05072010 09u00 Aankomst op praktijk

05072010 10u00 Controle van een hond de hond kwam

eerder binnen met chronische dermatitis

(pachydermie pigmentatie seborrhoe jeuk)

en neusuitvloei Diagnose

inademingsallergie (atopie) en eventueel

een voedselallergie

Behandeling prednison

antibiotica hond staat al

langer op dd dieet van Hill‟s

(voor voedselallergie)

05072010 10u30 Hond met chronische tandvleesontsteking

rondom een kies ter hoogte van de linker

bovenkaak (paradontose) De hond bloedt af

en toe uit de mond en dit heeft tijd nodig om

te genezen

Behandeling voor de 2e

keer injectie met antibiotica

(cephovecine werkingsduur

= 2 weken) aangeraden om

mondwater met

choorhexidine te gebruiken

daar de hond vaker uit een

rivier drinkt (remt de

bacteriegroei)

05072010 10u50 Hond X met operatiewonde (eerder

weggehaalde mastocytoma) ter hoogte van

linker achterbeen (rondom de knie) is in een

beek gesprongen Hechtingen wat afgeknipt

wonde schoongemaakt nieuw verband

Eigenaar moet even letten op een klein

wondje van 05 cm lengte ter hoogte van de

hechtingen

Behandeling injectie met

antibiotica (cephovecine

werkingsduur = 2 weken)

prednison handhaven

05072010 11u05 Controle van een kat met een unilaterale

chronische sinusitis (unilaterale sereuze

neusuitvloei) eigenaar stoomt 5 keer per

dag Eerder werd 6 weken antbiotica

gegeven zonder resultaat

Behandeling

corticosteroiden injectie

05072010 11u15 Kat met een eosinofiel granuloma complex

Ontstekingen op 2 plekken op de tong

Eerdere bioptname heeft uitgewezen dat het

niet om een maligne tumor ging

Behandeling prednison

injectie antibiotica injectie

(cephovecine werkingsduur

= 2 w) Als verbetering

optreedt kan later door

worden gegaan met

prednison po

05072010 11u30 Kitten Y11 weken oud suf braken diarree

koorts (405 ordmC) Kitten heeft waarschijnlijk

een virusinfectie Broer van deze kat de

vorige dag ingeslapen omwille van zwakte

door dezelfde symptomen Kitten blijft ter

plekke voor opvolging

Behandeling antibiotica

onstekingsremmer

subcutane injectie van

fysiologische zoutoplossing

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

2

05072010 12u00 Kat Z die ter plekke verbleef met

opengesprongen abces onder de

onderkaak temperatuur meten en wonde

schoonmaken

Temperatuur was goed

(384 ordmC)

05072010 14u00 Chemotherapie bij een hond met maligne

lymfoma Er werd een infuus (met 09

NaCl) aangelegd om 1) bloed te nemen om

het bloedbeeld te bepalen 2) eenmalig

vincristine-sulfaat te injecteren Verder heeft

de hond last van ligplekken ter hoogte van

de ellebogen

Bloedbeeld was goed Op

de dag van chemotherapie

krijgt de hond Cerenia tegen

misselijkheid Ligplekken

behandeld met

hydrocortidermzalf

05072010 14u50 Oude kat met een lichte irritatieontsteking in

de bek De kat heeft bovendien lange nagels

en bijt vaak op deze nagels aan de

achtervoeten Dit is wellicht de oorzaak van

de irritatie in de bek

Behandeling Metacam

injectie en nagels geknipt

05072010 15u10 Hond die kreupel is aan zijn linker voorbeen

Observatie tijdens het buiten lopen en

palpatie

Een RX werd gepland

05072010 15u25 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose rabies

en kennelhoest)

05072010 15u40 Hond met maligne lymfoma die eerder het

25 weken durende chemotherapieprotocol

heeft doorlopen komt op controle

Behandeling Moderin

injectie met asparaginase

(Paronal)

05072010 16u00 Hond met een (al oudere) snijwonde tussen

de voetzoolkussens aan de linker

achtervoet Waarschijnlijk door stappen op

een scherp voorwerp Dit zal vanzelf helen

Verder hoestte de hond af en toe

thoraxRX gemaakt duidelijke

longaftekening dat duidde op vocht ter

hoogte van de longen

Behandeling de voetzool

wassen met badedas en

inzalven (sokje erover)

Furosemide po

05072010 17u15 Eeacuten hond en drie katten op gewichtscontrole

in verband met dieet

05072010 18u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

06072010 08u45 Aankomst op praktijk

06072010 09u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

06072010 9u30 Kitten terug op controle nog steeds braken

diarree en koorts Kitten blijft ter plekke

(Kitten Y zie 05-07-10)

Behandeling vocht

toediening SC Ketofen en

antibiotica

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

3

06072010 9u45 Kruisbandoperatie bij een hond

(extracapsulaire laterale ondersteuning)

06072010 11u00 Kat met grote open wonde ter hoogte van de

onderkaak autoplastie en wonde

dichtgehecht (Kat Z zie 05-07-10)

Behandeling Ketofen en

antibiotica (cephovecine

injectie)

06072010 12u15 Sterilisatie van een kat

06072010 13u30 Hond bloedafname uit v cephalica en twee

huidafkrabels nemen voor onderzoek op

mijten

Afkrabsels negatief Omdat

de hond ook wat slomer

was dan normaal werd er

een nieuwe afspraak

gemaakt om een

schildklierhormoonbepaling

te doen

06072010 14u00 Operatie pup aan navelbreuk Post-operatief antidoot

tegen dexmedetomidine IM

gegeven (Antisedan =

atipamezole)

06072010 14u45 Dwangvoederen van kitten (Kitten Y zie 05-

07)

06072010 15u00 Controle sterilisatiewonde van een kat Wonde was goed

06072010 15u30 Hond die moeilijk rechtkomt (osteoartritis)

heeft ook veel vetbultjes over hele lichaam

Behandeling aanpassing

van voeding pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

keer per maand po

06072010 15u45 Konijn controle gebit kiezen in de boven-

en onderkaak met lange haken

07-07-10 terugkomen voor

gebitsbehandeling

06072010 15u55 Twee katten voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (kattenziekteniesziekte)

06072010 16u00 Kat voor klinisch onderzoek en vaccinaties

(kattenziekteniesziekte) Ook is de kat

gevoelig in de rug ter hoogte van de

lendenwervels

Behandeling pijnbestrijding

(Metacam) om te kijken of

de gevoeligheidpijn

weggaat

06072010 16u20 Hond met lichte entropion traanstrepen

licht haarverlies seborrhoe en een lichte

vorm van tandsteen

Behandeling 2 keer per

week wassen met speciale

hondenshampoo voor lichte

seborrhoe

06072010 17u00 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose en

kennelhoest) Een van de honden heeft jeuk

aan de achterpoten en kale plekken ter

hoogte van de oksels Huidafkrabsels

nemen van de achterpoot en oksel

Huidafkrabsels waren

negatief voor mijten

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

4

06072010 17u40 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

06072010 17u50 Kitten temperatuur meten dwangvoederen

en vocht toedienen SC (Kitten Y zie 05-07)

Temperatuur was normaal

06072010 18u00 Infuus bij hond verwijderen

06072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

07072010 8u30 Aankomst op praktijk

07072010 9u00 Controle van kitten Temperatuur was weer

verhoogd (Kitten Y zie 05-07 en 06-07)

Behandeling Metacam

antibiotica en Cerenia

(tegen misselijkheidbraken)

07072010 9u15 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus)

Verder was de rechter testikel groter en

vaster dan de linker waarschijnlijk tumor

Aangeraden om een

castratie te plannen

07072010 9u30 Bloedname bij een hond Q die op de avond

van 06-07 werd binnengebracht met braken

diarree en sufheid Ook werden bij een

andere dierenkliniek verhoogde lever- en

nierwaarden in het bloed gevonden

Hematocriet en leukocyten

normaal

07072010 9u50 Controle sterilisatiewonde bij een hond Een weinig reactie op de

hechtdraad

07072010 10u00 Ketamine ingespoten bij een konijn voor

gebitsbehandeling

07072010 10u10 Kat met gesloten wonde aan de onderkaak

temperatuur gemeten en de wonde

schoongemaakt (Kat Z zie 05-07)

Temperatuur is normaal

Behandeling antibiotica

toegediend

07072010 10u20 Gebitsbehandeling bij konijn vijlen en slijpen

van de kiezen in boven- en onderkaak

Na de ingreep een injectie

met Antisedan

07072010 11u10 Hond Q twee RX‟en gemaakt van het

abdomen (beide laterolateraal met

verschillende kV en mAs)

Geen afwijkingen te zien

07072010 11u45 Twee honden klinisch onderzoek en

vaccinaties (parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenzavirus

en kennelhoest) Eeacuten hond had een

duidelijke hartruis

Voor de hond met de

hartafwijking werd een RX

gepland en een eventuele

echografie

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

5

07072010 12u00 Hond met manke rechter voorpoot RX

gemaakt periostale reactie te zien ter

hoogte van de carpus

Behandeling Rimadyl

07072010 12u30 Hond Q er werden 3 RX foto‟s gemaakt van

de thorax (1 laterolateraal en 2

dorsoventraal) omdat de hond moeilijkheden

leek te hebben met de ademhaling De RX

toonde aan dat de hond een vergroot hart en

vocht op de longen had

Oorzaak zou kunnen zijn

een hartdecompensatie met

leverstuwing (vandaar de

verhoogde leverwaarden)

minder doorbloeding door

de nieren (vandaar de

verhoogde nierwaarden)

uremie braken

07072010 13u30 Hond die slecht rechtkomt en een weinig

atactisch loopt

Behandeling pijnbestrijding

door Trocoxil (Mavacoxib) 1

x per maand

07072010 14u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

08072010 08u30 Aankomst op praktijk

08072010 9u00 Hond gebitsbehandeling

(tandsteenverwijdering)

Voorbehandeling

Dexmedetomidineketamine

injectie

Nabehandeling Antisedan

Rimadyl en antibiotica tegen

tandvleesontsteking

08072010 10u00 Hond Q mag naar huis Als de hond

verbetert wordt hartmedicatie ingesteld

Behandeling Rimadyl

injectie antibiotica

Furosemide po tot de hond

stabiel is dan RX controle

08072010 10u15 Kat klinisch onderzoek voor verblijf in

aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

08072010 10u25 Kat met operatiewonde onder de onderkaak

wonde schoongemaakt en temperatuur

gemeten (Kat Z zie 05-07 06-07 en 07-07)

Temperatuur is licht

verhoogd (394 ordmC)

Behandeling Metacam

08072010 11u00 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose

hondenziekteadenovirusparainfluenza en

kennelhoest) Verder staat de hond op een

hoge dosis schildkliermedicatie

Advies gekregen om de

schildklierhormonen

opnieuw te bepalen

08072010 11u15 Kat klinische onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte en extra vaccinatie

IN tegen Bordetella brochiseptica)

08072010 11u30 Hond klinisch onderzoek en vaccinatie

(parvovirusleptospirose en

hondenziekteadenovirusparainfluenza)

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

6

08072010 11u50 Kat met hyperthyroidie die sinds kort braakt

en slecht eet Bovendien heeft de kat een

inspiratoire stridor

Behandeling energierijk

voeder doorgaan met de

schildkliermedicatie en een

nieuwe afspraak gemaakt

om het bloed te checken

08072010 12u15 Hond controle oog Deze hond had eerder

een kras ter hoogte van de cornea (nu

fluorescine-negatief)

Behandeling oogzalf 4-5 x

per dag

08072010 12u30 Hond hyposensibilisatieprotocol voor atopie

(stof pollen) Hond heeft een likgranuloom

ter hoogte van de rechter voorpoot De hond

gaat binnenkort naar een pension

Behandeling injectie

bijbehorend het protocol

prednison po om de dag

om de jeuk te verminderen

08072010 13u45 Hond met ligplekken ter hoogte van beide

ellebogen Aan de linkerkant is deze ligplek

een open wonde die ontstoken lijkt Klinisch

onderzoek

Temperatuur is verhoogd

(404 ordmC) Behandeling

wonddesinfectie antibiotica

en NSAIDs

08072010 14u30 Kitten klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

08072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

09072010 8u30 Aankomst op praktijk

09072010 10u00 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte) Bij een andere kat

controle van de buik op knobbeltjes

09072010 10u30 Kat klinisch onderzoek en vaccinatie

(kattenziekteniesziekte)

Behandeling Stronghold

toegediend

09072010 10u35 Hond controle verband kruisbandoperatie

en uitduwen anaalklieren

Verband vernieuwd

09072010 10u50 Hond controle van een wonde door

opengesprongen hechtingen ter hoogte van

de linker knie (Hond X zie 05-07)

Behandeling Vulketan gel

aangebracht op de wonde

voor een betere wondheling

Aanbevolen om door te

gaan met de Moderin De

wonde wordt volgende week

mee hersteld bij een

volgende geplande operatie

(weghalen mastocytoma‟s)

09072010 11u05 Hond last van jeuk al 2-3 weken likt ook

aan rechter achterpoot

Behandeling injectie

prednisolon en Moderin

tabletten 1 x pd

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

7

09072010 11u20 Hond met een groot (vermoedelijk) lipoma

ter hoogte van de rechter liesstreek

Behandeling operatie

gepland om lipoma weg te

nemen

09072010 11u30 Kat voor euthanasie

09072010 11u45 Twee katten voor klinisch onderzoek voor

verblijf in aangrenzend kattenhotel

Behandeling Stronghold

09072010 12u10 Controle van hond Q De hond heeft een

selectieve eetlust en de ontlasting was

waterig Daarna katheter uit v cephalica

verwijderen (hond Q zie 07-07 en 08-07)

Behandeling doorgaan met

Furosemide Extra

medicatie wordt ingesteld

voor het hart (Pimobendan)

09072010 13u15 Twee honden voor klinisch onderzoek en

vaccinatie (parvovirusleptospirose en

rabies)

Een van de honden had een

lichte vorm van staar aan

eacuteeacuten oog

09072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na consultaties

werden taken uitgevoerd als

voederen dieren

schoonmaken gesprekken

over praktijkmanagement

12 CASUIumlSTIEK GEZELSCHAPSDIEREN

Chemotherapie bij een hond met maligne lymfoma

Maligne lymfoma

Maligne lymfoma (ie lymfosarcoma) is een clonale proliferatie van neoplastische lymfocyten in solide

organen als de lymfeknopen lever milt en het beenmerg (Tilley amp Smith 2007)

Bij honden is dit een multifactorieumlle aandoening waarin zeker een rol is weggelegd voor een

genetische component daar het meer voorkomt bij bepaalde hondenrassen (eg Boxer Cocker

Spaniel Golden Retriever) in vergelijking met andere rassen (Modiano et al 2005) De meeste

honden die maligne lymfoma krijgen zijn van middelbare of oudere leeftijd (6-12 jaar oud) (Couto

2009)

De meest voorkomende vorm van maligne lymfoma bij de hond (in 80 van de gevallen) is de

multicentrische vorm die gekarakteriseerd is door een gegeneraliseerde lymfadenopathie en een

aantasting van lever enof milt enof beenmerg (Couto 2009)

Patieumlntinformatie

Hond Bowie mannelijk gecastreerd

Ras Boomer zwart-wit langhaar

Geboortedatum 01-09-1999

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

8

Anamnese

Bowie kwam op 08-10-2008 (op 9-jarige leeftijd) voor het eerst op consultatie Sinds 1 maand had de

hond fors verdikte lymfeknopen (lymfadenopathie) en een collega dierenarts had eerder een biopt

genomen van de rechter ln prescapularis voor histologisch onderzoek De uitslag van dit onderzoek

kwam een dag later B-cel lymfoma met hoge mitose-index oftewel maligne lymfoma In overleg met

de eigenaar werd afgesproken dat de hond chemotherapie zou ondergaan in de hoop op een langere

overlevingstijd met goede levenskwaliteit

Differentiaal diagnoses

Opgezette lymfeknopen kunnen behalve door maligne lymfoma ook veroorzaakt worden door een

onsteking (lymfadenitis) een infectie (reactieve lymfeknopen) immuun-gemedieerde ziektes en

andere neoplastische processen (Tilley amp Smith 2007)

Prognose

Maligne lymfoma die onbehandeld wordt gelaten geeft bij de hond een levensverwachting van

gemiddeld 3 maanden nadat de diagnose gesteld is Door chemotherapie in te stellen kan de

levensverwachting verlengd worden tot 1 jaar (in 65 van de gevallen) tot 2 jaar (in 35 van de

gevallen) of langer (in een klein percentage van de gevallen) (persoonlijke communicatie met de

dierenarts)

Behandeling

Eens de diagnose van maligne lymfoma gesteld is zullen de prognose en eventuele

behandelmethoden met de eigenaar overlegd moeten worden Honden behandeld met verschillende

chemotherapie protocols hebben 80 - 90 kans op een remissie (Couto 2009)

Het chemotherapie protocol waarmee Bowie behandeld werd is het 25 weken durende bdquoUniversity of

Wisconsin-Madison protocol‟ (tabel 1) Dit protocol is een redelijk agressieve behandeling en heeft in

tegenstelling tot andere methoden geen onderhoudsfase na de behandeling zelf het is dus een

eindige behandeling waardoor het aantrekkelijker wordt voor de eigenaar (Couto 2009) Een ander

voordeel van deze methode is dat de hond poliklinisch behandeld kan worden en niet opgenomen

hoeft te worden in de dierenkliniek Bovendien heeft de hond in vergelijking met de mens niet veel last

van bijwerkingen als haaruitval misselijkheid en braken

Meer praktisch krijgt de hond ‟s morgens een tablet Cereniareg (maropitant) op de dag van het chemo-

infuus om eventuele misselijkheid tegen te gaan Iedere keer als de hond komt voor behandeling

wordt het bloedbeeld gecontroleerd voordat het chemo-infuus wordt aangelegd Is het bloedbeeld niet

goed dan wordt de behandeling tot een later tijdstip uitgesteld

Tumorcellen kunnen in tegenstelling tot normale cellen zelf geen asparagine synthetiseren ze zijn dus

afhankelijk van het aanwezige asparagine in de circulatie Door asparaginase toe te dienen aan het

dier wordt het circulerende asparagine afgebroken tot asparaginezuur en ammonia waardoor de

tumorale cellen selectief worden geremd in hun groei (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

9

Verder dient er met voorzichtigheid gewerkt te worden met doxorubicine Indien het dier een

verminderde hartfunctie heeft zal de dosis verlaagd moeten worden Bijwerkingen van doxorubicine

zijn onder andere ECG-veranderingen zoals aritmieeumln en hartfalen (persoonlijke communicatie met

de dierenarts)

Tabel 1 University of Wisconsin-Madison protocol short canine lymphoma protocol

treatment (persoonlijke communicatie met de dierenarts)

Week Toediening van 1 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

Asparaginase 400 Ukg SQ

Prednisone 2 mgkg PO sid

2 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

Prednisone 15 mgkg PO sid

3 Vincristine 05-07 mgm2 IV

Prednisone 10 mgkg PO sid

4 Doxorubicine 30 mgm2 IV

Prednisone 05 mgkg PO sid

6 Vincristine 05-07 mgm2 IV

7 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

8 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

9 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

11 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

13 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

15 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

17 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

19 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

21 Cyclophosphamide 250 mgm

2 IV

23 Vincristine 05-07 mgm

2 IV

25 Doxorubicine 30 mgm

2 IV

If in complete remission at week 25 all therapy stops and monthly re-evaluations are instituted

Resultaat

Bowie begon op 20-10-2008 met het 25 weken durende protocol en op 04-05-2009 werd het geheel

beeumlindigd Op 24-06-2010 werden weer vergrote lymfeknopen gevonden en 4 dagen later kreeg hij

een injectie met Paronalreg (asparaginase) 6000 IE en Moderinreg (methylprednisolon) po Weer een

week later op 05-07-2010 werd door de eigenaar verteld dat er een duidelijke verbetering was

opgetreden na de 1e injectie met Paronalreg en een 2

e injectie (4000 IE) werd gegeven

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

10

De overlevingstijd van Bowie vanaf de dag van de diagnose van maligne lymfoma tot nu (juli 2010) is

dus ongeveer 1 jaar en 7 maanden Hierdoor behoort Bowie al tot de groep van honden die tot 2 jaar

overleeft met chemotherapie voor maligne lymfoma (35)

Literatuur

Couto CG (2009) Oncology Lymphoma in the cat and dog In Nelson RWCouto CG Small

Animal Internal Medicine 4th ed Mosby Elsevier St Louis 1174-1186

Modiano JF Breen M Burnett RC Parker HG Inusah S Thomas R Avery PR Lindblad-Toh

K Ostrander EA Cutter GC Avery AC (2005) Distinct B-cell and T-cell lymphoproliferative

disease prevalence among dog breeds indicates heritable risk Cancer Research 65 5654-5661

Tilley LP Smith jr FWK (2007) Blackwell‟s five-minute veterinary consult canine and feline 4th ed

Blackwell Publishing Ames Iowa 844-845

13 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GEZELSCHAPSDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk (BV) werken momenteel drie dierenartsen en drie para-veterinairen

In april 1986 werd de praktijk geopend door dierenarts 1 Er werden op dat moment naast

gezelschapsdieren ook paarden (redelijk gespecialiseerd) behandeld

In 1990 kwamen er collega‟s bij dierenarts 1 in loondienst

In 2005 werd de paardenpraktijk verkocht daar de collega die vooral met paarden werkte de praktijk

ging verlaten en het paardengedeelte qua management niet vlot samenging met het management van

de gezelschapsdierenpraktijk Op deze manier kon de praktijk dan ook betere kwaliteit bieden op het

gebied van gezelschapsdieren Deze keuze werd ook gemaakt met de visie dat gezelschapsdieren

meer toekomst bood voor deze praktijk

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen (PV) en de werkuren per week

- Dierenarts 1 (50 uur) oncologie orthopedie en dermatologie

- Dierenarts 2 (25 uur) internistische ziektes operaties boekhouding

- Dierenarts 3 (10 uur) tandheelkundige ingrepen

Alle dierenartsen houden zich daarnaast ook bezig met eerstelijns diergeneeskunde

Bij moeilijkere zaken als complexe operaties werken deze dierenartsen samen om tot de juiste

oplossing te komen Dierenarts 3 werkt daarnaast nog in een andere praktijk

- PV 1 (25 uur) inkoop medicijnen amp medische materialen roumlntgenfoto‟s maken

- PV 2 (25 uur) oncologie en orthopedie roumlntgenfoto‟s maken inkoop voeding

- PV 3 (15 uur) verantwoordelijk voor het kattenhotel

Alle para-veterinairen zijn ook verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) en schoonmaken van gebruikte materialen

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

11

Bovendien wordt er met drie andere praktijken in de omgeving samengewerkt zo neemt elke praktijk

eacuteeacuten avonddienst van maandag tot en met donderdag voor haar rekening De weekenddiensten

beginnen op vrijdagavond om 1900 en eindigen op maandagochtend om 800 Elke praktijk heeft eacuteeacuten

weekenddienst per maand

De kliniek is ook aangesloten bij de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) Dit is

een vereniging die als doel heeft om de behandeling van dieren met kanker te optimaliseren

Ongeveer 25-30 van de dagelijkse taken van dierenarts 1 bestaat dan ook uit oncologische

aspecten van de diergeneeskunde In bijna iedere provincie van Nederland is een dierenarts

gevestigd die aangesloten is bij het SDK Zij komen 6 keer per jaar samen om informatie uit te

wisselen soms in de vorm van een congres ldquoOncologie is de ziekte van de toekomstrdquo aldus

dierenarts 1

Winst en economische crisis

De praktijk merkt lichtelijk dat er een economische crisis aan de gang is In 2009 was er nog een

omzetstijging in 2010 was die er niet meer Ook merkt men dat clieumlnten steeds meer naar de kosten

vragen van bepaalde ingrepen en behandelingen

De inkomsten worden gebruikt voor het salaris van de medewerkers om materialen en voeding aan te

kopen en om langdurige investeringen te doen Deze investeringen leiden op den duur dan ook tot

een praktijk die in staat is om betere zorg te leveren

Communicatie

- Software

De praktijk gebruikt als programma voor patieumlntenadministratie Animana ASP

(Application Service Provider) Het voordeel is dat het vroegere kaartenbaksysteem

niet meer nodig is en dat de patieumlnteninformatie op een overzichtelijke en

gebruiksvriendelijke manier opgeslagen staat

Het nadeel hiervan is dat er altijd een goede online-verbinding nodig is en dat dat dus

niet altijd het geval is

- Reclame

De praktijk plaatste vroeger altijd een advertentie in de Gouden Gids en de

Telefoongids maar omdat tegenwoordig meer de nadruk ligt op internet is er

recentelijk een advertentie geplaats op Google AdWords en heeft de praktijk sinds

kort een nieuwe internetpagina

SWOT-analyse

Strengths

De kwaliteit en service van de dierenkliniek die zelf wordt omschreven als bdquoCompassionate

Care‟ oftewel bdquoZorg met toewijding naar het dier en de eigenaar toe‟

Weaknesses

De praktijk is niet meer 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open Dit was vroeger wel het

geval maar deze keuze werd bewust gemaakt

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

12

Opportunities

Volgens dierenarts 1 is voeding bij dieren een groeiende markt omdat er steeds meer

aandacht aan wordt besteed Net als bij de mens ziet men steeds vaker het belang in van

goede voeding bij bepaalde ziekten of overgewicht

Verder is de oncologie en de toetreding tot het SDK een goede kans geweest voor de praktijk

aangezien het aantal patieumlnten met kanker toeneemt Hierin speelt ook een rol dat eigenaren

steeds meer waarde hechten aan een goede diagnostiek en behandeling van het dier

Bovendien geeft dierenarts 1 wel eens evaluatieformulieren mee aan eigenaren van dieren die

op consult komen Hierdoor krijgt hij een beter beeld van de visie van de eigenaren over de

praktijk en kan hij inspelen op verbeteringen die de clieumlnt graag ziet Zo is er onlangs een

professionelere airconditioning installatie geplaatst in de wachtruimte omdat de eigenaren en

de dieren last hadden van de warmte

Threats

De straat waaraan de praktijk gevestigd is is eens maanden gesloten geweest waardoor de

praktijk zeer slecht bereikbaar was Om de clieumlnten beter van dienst te kunnen zijn heeft

dierenarts 1 toen verkeersborden gemaakt om mensen om te leiden door andere straten om

dichterbij de praktijk te kunnen komen dan via de normale weg Bovendien bood hij aan om

voeding langs de huizen te brengen als men daarom vroeg

Toekomstplannen

De dierenartsen in de praktijk kijken zeker naar de toekomst en zijn van plan om door te gaan en zich

verder te specialiseren in de oncologische diergeneeskunde Verder wordt er gedacht aan de

aanschaf van digitale roumlntgenapparatuur en wil dierenarts 1 graag kijkoperaties in zijn praktijk gaan

uitvoeren

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

13

2 STAGE GROTE HUISDIEREN

21 LOGBOEK STAGE GROTE HUISDIEREN

Datum Uur Aard consultatie huis- bedrijfsbezoek Opmerkingen

26072010 9u30 Aankomst op praktijk

26072010 11u00 Paard kreupel rechtsachter Gevoelig ter

hoogte van de erg zachte hoefballen bij druk

hierop

Behandeling hoefsmid gaat

de teen bekappen om de

druk niet teveel op de

achterkant van de hoef te

laten komen en er zal een

hoefijzer met een lederen

zooltje gemaakt worden om

de druk te dempen en om

de voetzool verder van de

grond te doen laten staan

26072010 11u45 Koe met uterusprolaps en retentie van een

stuk placenta Bij aankomst op het bedrijf

was de uterus alweer terug op zijn plek

gekeerd Kalf was doodgeboren

Behandeling stuk placenta

weggehaald lokaal

verdoofd met lidocaiumlne en

de vagina een stukje

dichtgehecht om een

volgende prolaps te

voorkomen

26072010 12u15 Drie kalveren van ongeveer 3 weken oud

met waterige diarree Vermoedelijk was dit

Cryptosporidium Er werden meststalen

genomen voor verder onderzoek Verder

was er een vaars met een ietwat dikkere hak

linksachter

Behandeling vaars IM

injectie met penicilline en

een pijnstiller

26072010

13u15 Koe met retentie van de placenta in de

baarmoeder na kalving van een tweeling Er

werd koorts vastgesteld

Behandeling spoeling van

de uterus met penicilline

penicilline IM en flunixine

meglumine IV

26072010

14u15 Kalf met stridor ter hoogte van de larynx en

koorts Vrijwel zeker necrobacillose

(ontsteking van de larynx) Verder een

hypothermisch varken dat neerlag in laterale

decubitus Deze had waarschijnlijk een

abces ergens en daar was niks meer aan te

doen

Behandeling kalf penicilline

IM

26072010 15u30 Koe met mastitis ter hoogte van het kwartier

rechtsachter

Kalf met zwakke zuigreflex dat niet wilde

drinken en geen mest maakte Aangeraden

om verder te gaan met dwangvoederen

Behandeling koe kwartier

van binnen gespoeld met

dexamethason en

enrofloxacine

sulfonamiden-trimetoprim IV

en uitertubes met

cefquinome

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

14

26072010

16u30 Twee paarden voor follikelcontrole met de

echo 1 paard was al geovuleerd en 1 paard

was klaar om te ovuleren en er werd dus

aangeraden om dit laatste paard te laten

dekken Eeacuten paard op dracht gescand niet

drachtig

26072010 17u10 Rund met sinds 1 maand een zeer groot

abces ter hoogte van de rechter buikwand

Aangezien het rund op een zeer vuile

bodem stond werd het abces niet

opengemaakt Aangeraden om even af te

wachten

26072010 17u40 Aangezien er op een bepaalde plek

meerdere paarden waren met verhoogde

leverwaardes werden verschillende planten

in een paardenweide geplukt om te laten

analyseren op giftige planten

26072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

27072010 9u30 Aankomst praktijk

27072010 10u30 Pony met wonde ter hoogte van de linker

elleboog liep mank geen koorts en de

elleboog was gezwollen Bij druk liep er een

gele dradentrekkende vloeistof uit

Doorgestuurd naar de kliniek in Luik omdat

waarschijnlijk het gewricht geraakt is

Behandeling gentamycine

IV penicilline IM

27072010 11u30 Kalf met sinds 1 maand een abces ter

hoogte van de linkerwang

Behandeling abces

opengesneden na sedatie

met xylazine penicilline IM

27072010 12u15 Bij 32 runderen bloed afgenomen uit de

staartvene om te laten testen op BVD

27072010 13u30 Twee slechte kalveren van circa 1 week

oud 1 al gestorven bij aankomst op

boerderij Dieren dronken eerst goed en

zelfstandig maar later stopte dat en kregen

ze diarree Bij klinisch onderzoek bleek dat

het overlevende kalf aan dehydratatie en

tachypnee leed en dat zowel de inspiratie

als de expiratie volledig gehoord konden

worden Waarschijnlijk waren dit gevallen

van rotacorona Het dode kalfje werd naar

een labo gebracht voor autopsie

Behandeling maag

leeggemaakt metacam IV

electrolytenoplossing met

bicarbonaat IV

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

15

27072010 14u30 Twee slechte kalveren met een weinig

diarree Klinisch onderzoek toonde niets

abnormaals aan Eeacuten vaars met

endometritis

Behandeling vaars

baarmoeder gespoeld met

ceftiofur (Excenel)

27072010 15u30 Vaars die niet goed at Na urine te hebben

onderzocht met dipsticks bleek dat de vaars

ketose had Verder was de vaars duidelijk

geiumlnfecteerd met dermatofyten (ronde kale

plekken ter hoogte van kop en hals)

Behandeling

dexamethason IV glucose

IV Catosal IV 2 keer per

dag propyleenglycol

opschudden per os

27072010 16u50 Twaalf kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van thermische

cauterisatie

Nabehandeling

tetracyclinespray over de

huidwonde

27072010 18u00 Twee kalveren voor euthanasie met

pentobarbital Deze kalveren waren BVD+

27072010 19u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

28072010 9u30 Aankomst op praktijk

28072010 10u00

Dertig kalveren gesedeerd met xylazine IM

plaatselijk verdoofd met lidocaiumlne en

onthoornd door middel van zagen met een

draadzaag

28072010 13u40 Drachtigheidsonderzoek bij 45 vaarzen via

rectaal opvoelen

28072010 16u00 Drie vaarzen met endometritis Behandeling baarmoeder

spoelen met Metricure

28072010 17u10 Rund met traumatische reticuloperitonitis Behandeling magneet in de

pens schieten Buscopan IM

28072010 18u15 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

29072010 9u30 Aankomst op praktijk

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

16

29072010 10u30 Vijf paarden controle gebit en vaccineren

tegen tetanus en influenza

Behandeling 1 paard

gesedeerd met Domosedan

trekken wolfskiesje bij 1

afvijlen kiezen

29072010 12u15 Castratie hengst

Follikelcontrole bij twee merries follikels

waren 3 - 35 cm groot Nog geen ovulatie

Behandeling hengst

Domosedan IV xylazine-

methadon IV penicilline IM

lidocaine lokaal

29072010 14u00 Follikelcontrole merrie 2 follikels van 5 cm

groot Mogelijks tweelingdracht na

inseminatie

29072010 14u45 Merrie met endometritis Behandeling baarmoeder

gespoeld met gentamycine-

ampicilline

29072010 15u45 Follikelcontrole twee merries Beiden

merries waren juist geovuleerd

29072010 16u15 Paard dat hoest Lichte verkoudheid

29072010 17u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

30072010 9u30 Aankomst op praktijk

10u30 Kalf van 4 weken oud met diarree geen

koorts

Vaars met endometritis koorts

Behandeling kalf infuus met

Baytril en Finadyne

Behandeling vaars

baarmoeder spoelen met

Neopen (penicilline +

neomycine)

11u30 Twee vaarzen met endometritis

Follikelcontrole vaars kleine ovaria

(anoestrus)

Behandeling baarmoeder

gespoeld met Metricure 1

van de 2 vaarzen kreeg een

infuus met glucose en

Mederantil

12u30 Twee vaarzen met endometritis

Eeacuten van de vaarzen had een

legmaagdilatatie operatie waarbij de

lebmaag aan de rechter buikwand werd

vastgelegd met hechtingen

Behandeling vaars 1

baarmoederspoeling met

Naxel vaars 2

baarmoederspoeling met

gentamycine

Behandeling operatie

lidocaine lokaal Neopen IM

en IP

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

17

13u45 Vaars met ketose en endometritis Behandeling infuus met

glucose propionaatpil PO

baarmoeder gespoeld met

gentamycine opgelost in

fysiologische zoutoplossing

14u30 Een groep kalveren van 3-4 maanden oud

verdacht van coccidiose Drie meststalen

werden genomen voor onderzoek

Vaars met wratten (BPV) ter hoogte van de

tepels

Behandeling vaars

proberen om wratten

manueel van de tepels af te

halen

16u00 Vertrek uit praktijk Tussen en na

bedrijfsbezoeken werden

taken uitgevoerd als

inruimen autoclaaf

opbergen van medicatie

gesprekken over

praktijkmanagement

22 CASUIumlSTIEK GROTE HUISDIEREN

Ketose bij een melkkoe

Ketose

Ketose ook wel slepende melkziekte genaamd is een afwijking in het energiemetabolisme van

hoogproducerende melkkoeien dat meestal voorkomt enkele dagen tot 6 weken na de geboorte van

het kalf De koe raakt in een negatieve energiebalans doordat de energie die nodig is voor de

melkproductie groter is dan de opgenomen energie via het voeder Het gevolg is dat het glucose in het

bloed verbruikt wordt en het lichaamsvet wordt afgebroken om in deze energiebehoefte te voorzien

Bovendien worden alternatieve energiedragers (ketolichamen) zoals aceton acetylazijnzuur en β-

hydroxy-boterzuur gevormd in de lever en afgegeven aan het bloed Deze ketolichamen zijn de

oorzaak van de verminderde eetlust Verder is de lever vaak niet in staat om de grote hoeveelheden

aangevoerde vetten via de bloedbaan te verwerken tot lipoproteinen en ontstaat leververvetting en

dus een verminderde functie van de lever De koe heeft weinig eetlust wordt mager vertoont

hypoglycemie en een verminderde melkgifte Bovendien stijgt het aandeel vet en daalt het aandeel

eiwit in de melk (persoonlijke communicatie met de dierenarts Fleming 2002)

Anamnese en algemeen onderzoek

Volgens de veehouder had de vaars (die zich in de post-partum fase bevond) een verminderde eetlust

en was er een daling van de melkgifte

De vaars maakte een slome indruk maar had geen koorts Er werd wat urine gecollecteerd via een

blaassonde en deze werd onderzocht op ketolichamen door middel van dipsticks Hieruit bleek dat de

vaars ketose had Verder had ze kleine kale ronde plekken ter hoogte van de kop en de hals De

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

18

vaars was bijkomend geiumlnfecteerd met dermatophyten Bij het overige lichamelijke onderzoek werden

geen afwijkingen gevonden

Differentiaal Diagnose

- Lebmaagdilatatie

- Mastitis

- Metritis

- Traumatische reticuloperitonitis

- Hypocalcemie

Koeien die lijden aan eacuteeacuten van bovenstaande afwijkingen vertonen meestal anorexie Hierdoor

ontstaat een ketose waarbij de primaire oorzaak niet te vinden is in de fysiologische negatieve

energiebalans die in de post-partum fase plaatsheeft (primaire ketose) maar in de verminderde

voederopname die te wijten is aan het primaire ziekteproces (secundaire ketose) (Fleming 2002)

Behandeling

Het doel van de behandeling van ketose is om de glucosespiegel in het bloed te normaliseren zodat

de energie van het dier weer op peil wordt gebracht

- Glucose IV

o De meest makkelijke methode om de glucosespiegel van het bloed te verhogen is een

infuus met glucose geven Het nadeel is dat de glucosespiegel snel daalt en dat dus

sommige koeien daardoor weinig voordeel ondervinden aan een eenmalig infuus met

glucose (Shaw 1956)

- Dexamethason IV

o Dexamethason behoort tot de groep van de glucocorticosteroiumlden Deze

geneesmiddelen zorgen voor een langere duur van de hyperglycemie (in vergelijking

met alleen glucose IV) door de gluconeogenese te stimuleren ter hoogte van de lever

en door het glucoseverbruik en de melkproductie te remmen (Cools et al 2008)

- Catosalreg IV

o Catosalreg bestaat uit butafosfan en cyanocobalamine (vitamine B12) Dit

geneesmiddel ondersteunt de leverfunctie stimuleert de eetlust en het eiwit-

koolhydraten- en vetmetabolisme

httpwwwanimalhealthbayerhealthcarecom56200html (31-03-2011)

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

19

- Propyleenglycol PO tweemaal daags

o Door propyleenglycol PO toe te dienen stijgt in de pens de propionaatfractie (door

fermentatie van het propyleenglycol) ten opzichte van de acetaatfractie Dit propionaat

wordt in de bloedbaan opgenomen en is een belangrijk substraat voor het proces van

gluconeogenese in de lever (Drackley et al 2001)

Verder is het belangrijk dat de koe zo snel mogelijk weer gaat eten zodat ze zelf kan voorzien in de

energiebehoefte en geen hulp meer nodig heeft van de veearts

Prognose

De prognose voor primaire ketose is goed als er adequaat behandeld wordt De prognose voor

secundaire ketose hangt af van de primaire oorzaak (Fleming 2002)

Literatuur

Cools S Bossaert P Van Loo H de Kruif A Opsomer G(2008) De behandeling en preventie van

ketonemie en leververvetting bij hoogproductieve melkkoeien Vlaams Diergeneeskundig

Tijdschrift 77 363-375

Drackley JK Overton TR Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long-chain fatty acid

metabolism in liver of dairy cows during the periparturient periode Journal Of Dairy Science 84

(E suppl) E100-E112

Fleming SA(2002) Metabolic disorders ketosis of ruminants In Smith BP(Ed) Large Animal

Internal Medicine 3rd

ed Mosby Inc St Louis 1241-1247

Shaw JC (1956) Ketosis in dairy cattle Journal of Dairy Science 38 402-433

23 ANALYSE VAN STRUCTUUR EN MANAGEMENT PRAKTIJK GROTE HUISDIEREN

Geschiedenis en structuur van de praktijk

In de groepspraktijk werken momenteel negen dierenartsen en vijf para-veterinairen

De praktijk is in 1974 opgericht door vier dierenartsen die zijn toegetreden tot een maatschap Later

zijn er nog 5 dierenartsen bijgekomen die allen in loondienst werken

Taakverdelingspecialisaties van de dierenartsen en para-veterinairen

- 7 dierenartsen voor grote huisdieren

o 4 dierenartsen voor herkauwers

o 1 dierenarts specifiek voor varkens

o 1 dierenarts specifiek voor paarden

o 1 dierenarts gespecialiseerd in inwendige ziekten paard werkt zowel met

paarden als met herkauwers

- 2 dierenartsen voor kleine huisdieren

o beide dierenartsen werken deeltijds voor kleine huisdieren

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

20

In het kader van regelingen voor verlof van de dierenartsen zijn er bepaalde dierenartsen voor grote

huisdieren die af en toe het spreekuur opvangen bij kleine huisdieren

Alle para-veterinairen zijn verantwoordelijk voor het werk aan de receptie (telefoon opnemen

betalingen ontvangen van klanten) schoonmaken van gebruikte materialen en de administratie De

para-veterinaire van het gedeelte grote huisdieren is ook verantwoordelijk voor de boekhouding en het

maandelijks versturen van de rekeningen naar de veehouders

In de regio Zuid-Limburg (NL) zijn drie dierenartspraktijken (waaronder deze) voor grote huisdieren

werkzaam die allen hun eigen werkgebied respecteren Op deze manier is er bijna geen concurrentie

tussen deze praktijken

Het werkgebied van de dierenartsen is in een straal van 40 km rondom de praktijk waarbij er ook zeer

veel klanten in Duitsland wonen Het gevolg hiervan is dat geneesmiddelen die voorgeschreven

worden aan klanten in Duitsland ook in Duitsland aangekocht moeten worden want Nederlandse

medicijnen mogen niet worden toegediend Hiervoor heeft de praktijk ook een adres in Duitsland

waarop de medicijnen geleverd worden omdat levering ook alleen in Duitsland mag plaatshebben

Gemiddeld genomen begint een werkdag bij grote huisdieren om 800 en eindigt tussen 1800 en

2000 Indien de dierenarts in kwestie daarna nog dienst heeft moet hijzij oproepbaar blijven tot 800

de dag erna

‟s Ochtends tot 930 kunnen de veehouders bellen om een afspraak te maken voor de betreffende

dag Dit wordt allemaal in een grote klapper geschreven Later verdelen de dierenartsen onderling wie

naar welk bedrijf gaat zodat elke dierenarts logistiek gezien een goede route heeft De drukste periode

voor het gedeelte van grote huisdieren is van februari tot juni

Winst en economische crisis

Het praktijkgedeelte van grote huisdieren ondervindt hinder van de economische crisis Door de

slechte melkprijs zal de boer minder geld verdienen en zal hij ook minder snel de dierenarts bellen

Bovendien gaan de paardenfokkers veel minder fokken met paarden als ze niet verkocht worden

Hierdoor hoeft de dierenarts voor paard minder vaak langs te komen om follikel- en drachtcontrole van

merries uit te voeren De praktijk heeft in 2010 dan ook minder winst gehad dan in 2009 Tenslotte

staat de praktijk in de regio bekend als een goedkope praktijk

Communicatie

- Software

Er is geen computerprogramma voor het deel grote huisdieren van de praktijk Iedere

veehouder heeft ter plekke een map waarin bij wordt gehouden wat er bij de dieren

gebeurd is (zoals vaccinaties bloeduitslagen) Wel is de praktijk bezig om een

computerprogramma op te zetten voor bedrijfsbegeleiding

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

21

- Reclame

De praktijk heeft nog geen website maar daar wordt momenteel wel aan gewerkt

Verder doet de praktijk nogal eens aan sponsoring

SWOT-analyse

Strengths

De praktijk is 24 uur per dag en 365 dagen per jaar bereikbaar Er zijn veel dierenartsen die

werkzaam zijn in de praktijk waardoor veel kennis gebundeld zit

Weaknesses

De praktijk doet alleen aan eerstelijns diergeneeskunde De moeilijkere gevallen worden

doorgestuurd naar de klinieken

Opportunities

Doordat de dierenartsen goed opmerken dat het aantal veehouders afneemt kunnen ze op

tijd ervoor zorgen dat het klantenaantal niet terugloopt door het gedeelte van kleine huisdieren

uit te breiden

Threats

Een economische crisis is een bedreiging voor de financieumlle situatie van de prakijk

Toekomstplannen

De praktijk is van plan om een roumlntgenapparaat voor het gebruik bij paard aan te schaffen Verder is

er al begonnen met het plaatsen van een airconditioning installatie om de temperaturen in de zomer

draaglijker te houdenTenslotte is het de bedoeling dat het gedeelte van kleine huisdieren met 30-40

uitgebreid en tevens gemoderniseerd wordt (zoals de aankoop van een echo-apparaat moeilijkere

operaties wil men zelf gaan doen) De dierenartsen bij grote huisdieren merken dat het aantal

veehouders in de regio aan het afnemen is dus anticiperen ze op deze manier op een shift in het

aanbod van klanten op de markt

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

22

3 ALGEMENE REFLECTIE

Stage gezelschapsdieren

Aangezien ik al vaker bij een praktijk voor gezelschapsdieren heb meegelopen kan ik niet zeggen dat

ik nu meer heb geleerd over het reilen en zeilen in zo‟n praktijk Hetgeen dat ik nu wel meegemaakt

heb is dat dezelfde patieumlnt meerdere keren terug op consultatie komt zodat ik de evolutie van een

aandoening in de tijd heb gezien

Vaardigheden

Een nieuwe vaardigheid die ik vooral geleerd heb is het fixeren van dieren (honden maar vooral

katten) die niet graag meewerken Dit is positief voor me geweest daar ik een beetje terughoudend

ben bij de fixatie van agressieve katten Verder heb ik meerdere keren naar verschillende normale

gezonde harten geluisterd om een beter idee te krijgen hoe een normaal hart kan klinken bij

verschillende dieren Ten slotte heb ik vaker dieren gefixeerd om roumlntgenfoto‟s te maken

Kennis

Kennis die ik heb opgedaan zijn bijvoorbeeld de merknamen van de actieve stoffen die in

farmacologie ter sprake komen Door steeds te vragen of op te zoeken wat de actieve stof van het

geneesmiddel was dat voorgeschreven werd wist ik vrij snel welke merknaam bij welke actieve stof

hoorde Dit kwam ook doordat steeds dezelfde producten weer terugkeerden bij verschillende

patieumlnten en aandoeningen Verder weet ik nu precies tegen welke virussen en bacterieumln honden en

katten normaliter gevaccineerd worden

Praktijk

Naar mijn mening is de praktijk een fijne omgeving om in te werken Door de goede afspraken met

andere praktijken in de omgeving zijn er genoeg avonden en weekenden waarop de dierenartsen

toch gewoon vrij zijn en een normaal gezinsleven kunnen onderhouden Een minder aantrekkelijk

aspect is misschien dat een dierenarts gezelschapsdieren niet veel buiten komt in tegenstelling tot

een dierenarts grote huisdieren Het feit is toch dat zo‟n dierenarts zich vrijwel de hele dag binnen in

de consultatieruimte bevindt en maar af en toe op huisbezoek gaat Desalniettemin is dat voor mij

geen reden om geen gezelschapsdieren te kiezen

Stage grote huisdieren

Ik was benieuwd naar de stage grote huisdieren daar ik eigenlijk helemaal geen idee had hoe het in

zo‟n praktijk in zijn werk ging Ik had voordat mijn studie diergeneeskunde begon nog nooit echt

contact met runderen gehad en mijn affiniteit met deze dieren was daarom ook miniem Daar ik

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

23

vroeger een tijd aan paardrijden heb gedaan had ik meer affiniteit met paarden en kon ik dus ook al

redelijk met paarden omgaan

Communicatie

Het eerste dat me opviel bij het regelen van de stage grote huisdieren was dat de communicatie op de

praktijk tussen de verschillende dierenartsen niet goed was Toen ik een afspraak had gemaakt om

samen met een dierenarts de stageformulieren in te vullen was niemand op de hoogte dat ik die

afspraak had en moest ik het hele verhaal van de stages weer uitleggen Toen ik op mijn eerste

stagedag arriveerde was de dierenarts met wie ik alles geregeld had op vakantie en wist niemand

anders dat ik in die week stage kwam lopen Ik voelde mij daardoor ongewenst gezelschap daar

niemand van de dierenartsen echt zin had om mij mee te nemen naar de veehouders De

paraveterinairen lieten ook doorschemeren dat ze vaker problemen ondervonden van de betreffende

dierenarts omdat hij niet goed communiceerde met de rest van de praktijk Bepaalde dierenartsen

vonden bovendien dat hij teveel stagaires aannam Ondanks dit gebrek aan communicatie vond ik het

leerzaam om een keer gezien te hebben hoe het in zijn werk gaat bij de eerstelijns diergeneeskunde

van grote huisdieren

Werk

Het viel me op dat de dierenartsen hier lange werkdagen hadden en dat het salaris niet voldeed aan

het aantal uur dat ze daadwerkelijk gewerkt hadden Een in loondienst werkende dierenarts werkt

gemiddeld 60 uur per week en krijgt een salaris voor 40 uur Deze dierenarts liet ook blijken dat ze dat

een minder plezierig aspect vond van haar werk als veearts

Ik heb helaas niet veel zelf mogen doen (behalve een paar keer rectaal opvoelen bij een vaars en het

onthoornen van kalveren) terwijl ik wel had verwacht dat ik bij nutsdieren toch vaker iets zou mogen

proberen als student dan bij kleine huisdieren (waar de eigenaar vaak naast staat en waar hijzij meer

emotionele waarde aan hecht) Wat ik ook een minder prettig aspect vind is dat de dierenartsen de

hele dag in de auto zitten en niet echt een pauzemoment hebben en dus in de auto al rijdende

moeten eten Bovendien vind ik dat de handelingen die verricht worden bij grote huisdieren

ergonomisch meer belastend voor het lichaam zijn dan bij kleine huisdieren Zo is de houding bij een

staande castratie van een hengst niet echt fijn om aan te nemen en dan ook nog onder de

achterbenen van het paard hetgeen redelijk gevaarlijk kan zijn Ik kan me dan ook voorstellen dat

veeartsen op oudere leeftijd deze handelingen niet meer kunnen uitvoeren Tenslotte is het een feit

dat er gewerkt moet worden onder alle weersomstandigheden een hete zon of harde regen Dit zijn

allemaal zaken die voor mij het werken in de eerstelijns diergeneeskunde voor grote huisdieren

minder prettig maken dan in de praktijk bij kleine huisdieren

De stages

Naar mijn mening is 40 uur stage lopen in een praktijk veel te weinig om genoeg informatie te

vergaren over de structuur en het management van de praktijk om er een gegronde mening over te

vormen Ik vind dus dat ik daarover eigenlijk geen suggesties voor verbetering mag hebben Wat ik

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf

24

wel durf te zeggen is dat in de praktijk grote huisdieren er een hele verbetering mag gebeuren op het

gebied van communicatie zoals ik al eerder beschreef

Verder vond ik het niet zo prettig om steeds vragen te stellen over het management tussen de

afspraken door (vooral bij kleine huisdieren) omdat de dierenarts nadat de patieumlnt weg was alle

informatie in de computer moest invoeren en daarna meteen de nieuwe patieumlnt naar binnen riep Dat

was beter te doen bij de stage grote huisdieren omdat er tussen de afspraken door in de auto gereden

werd naar de volgende locatie er was daar dus meer tijd om het een en ander te bespreken

Natuurlijk begrijp ik dat de stages als doel hebben de studenten kennis te laten nemen van het werken

in een praktijk bij zowel grote als kleine huisdieren om op die manier een betere keuze te maken voor

een afstudeerrichting in de tweede master Daarvoor is 40 uur stage zeker genoeg Maar het lijkt me

ook dat studenten die het echt nog niet weten zelf ook het initiatief zullen nemen om eens te proeven

van de diergeneeskunde in de praktijk en zelf afspraken maken om eens een tijd mee te lopen met

een dierenarts naar keuze

Conclusie

Voor ik aan de studie diergeneeskunde begon had ik mijn keuze voor gezelschapsdieren al gemaakt

Dit is na de stages niet veranderd Ook de optie onderzoek had ik vantevoren al afgeschreven omdat

ik na een studie medische biologie in Nederland juist uit de wereld van het onderzoek wilde stappen

omdat het mij niet voldoende genoegdoening gaf

De varieumlteit van het werk is naar mijn mening bij gezelschapsdieren veel groter De grotere emotionele

waarde van de dieren brengt ook met zich mee dat eigenaren van gezelschapsdieren verder willen

gaan in de diagnose en behandeling van hun dier dat vaak als deel van het gezin gezien wordt

Bovendien is het feit dat de tak van de gezelschapsdieren meer heelkundige ingrepen bij eacuteeacuten enkel

dier met zich meebrengt terwijl bij grote huisdieren meer preventieve geneeskunde op een groep

dieren gebeurt voor mij ook een grote reden om gezelschapsdierenarts te verkiezen boven veearts

Daar ik vroeger ook in Nederland geloot heb voor een toegang tot de studie humane geneeskunde

ligt mijn hart toch echt bij het helen van een individueel mens of dier Het is dan uiteindelijk toch

diergeneeskunde geworden daar ik altijd een voorliefde heb gehad voor dieren Ik hoop dan ook dat

ik na mijn studie een carriegravere in een gezelschapsdierenpraktijk zal krijgen Of ik een eigen praktijk wil

opstarten is voor mij nog maar een vraag Het lijkt natuurlijk mooi om voor jezelf te beginnen maar dat

brengt natuurlijk veel extra werk en verantwoordelijkheid met zich mee Ook is het niet

vanzelfsprekend dat de praktijk succesvol zal zijn Aspecten als het kunnen bdquoveroveren‟ van klanten en

mogelijke concurrentie vanuit de omgeving zijn risico‟s waar rekening mee gehouden moet worden

Wat dat betreft is het veiliger om een bestaande praktijk (samen met de klanten) over te nemen of als

medewerker in loondienst te gaan bij een bestaande dierenkliniek Ik heb dus niet het idee dat ik

noodzakelijkerwijs een eigen praktijk moet hebben Mijn voorlopige plannen zijn om de studie

diergeneeskunde met succes af te ronden en daarna een baan te vinden in de sector van

gezelschapsdieren het liefst ergens in Nederland Het lijkt me daarnaast ook interessant om naast het

werk cursussen te gaan volgen om mij zo langzaam in een bepaald aspect van de diergeneeskunde

te specialiseren en mijn kennis op die manier te verbreden

  • LITERATUURSTUDIEpdf
  • STAGEVERSLAGpdf