Economie en risicomanagement in de pluimveehouderijHenk Hogeveen, Miranda Meuwissen, Annet

VelthuisBedrijfseconomie, Faculteit der diergeneeskunde

Inhoud

Economie Kostprijs Producentenprijs vs consumentenprijs Gezinsinkomen (& plenair “practicum”) Keten Toekomst

Risicomanagement Aansprakelijkheid in de keten Risicobarometer pluimveehouderij (& practicum)

Kostprijs (1): vleeskuikenouderdieren

Kostprijs vleeskuikenouderdieren: 2006 = €9,38/hen

35%

17%2%0%

5%1%

1%

3%

15%

0%

0%

0%

1%

1% 9%

7%3%

Kuiken

Voer

Elektriciteit

Water

Verwarming

Strooisel

Snavelkappen

Afleveren

Gezondheidszorg, S.e./S.t.-verz.,AktieplanMg-fonds

PPE-heffing

Heffing Diergezondheidsfonds

Rente levende have

Mest en spoelwater

Huisvesting (incl. grondrente)

Arbeid

Overige vaste kosten

Economie

Kostprijs (2): broedeiKostprijs Broedei: 2006 = € 0.19

32%

1%

34%

2%0%1%0%1%

2%0%0%0%0%0%1%

2%

11%

10%

3%

Hen (incl. haan)

Bijgeplaatste hanen

Voer

Elektriciteit

Water

Verwarming

Strooisel en nestmatjes

Afleveren

Gezondheidszorg

S.e./S.t.-verzekering

Plan van Aanpak

Mg-fonds

PPE-heffing

Heffing Diergezondheidsfonds

Rente levende have

Mest en spoelwater

Huisvesting (incl. grondrente)

Arbeid

Overige vaste kosten

Economie

Kostprijs (3): eendagskuikensKostprijs eendagskuiken: 2006 = €0,28

74%

6%

0%

1%3%

0%

0%

0% 6%

1%

9%

Broedei

Verwarming, elektriciteit en water

Rente levende have

Milieu (afval)

Vervoer

Reinigen en ontsmetten

PPE-heffing

Plan van Aanpak

Huisvesting (incl. grondrente)

Algemeen

Arbeid

Economie

Kostprijs (4): vleeskuikensKostprijs Vleeskuiken:

2007= €1,78 /opgezet kuiken of €0,85 /kg afgeleverd gewicht

16%

53%

1%

0%

3%

4%

1%

0% 3%

0%

0%

0%

3%

9%

5%2%

Kuiken

Voer

Elektriciteit

Water

Verwarming

Afleveren

Strooisel

Ophalen kadavers

Gezondheidszorg

PPE-heffing

Heffing Diergezondheidsfonds

Rente levende have

Mest en spoelwater

Huisvesting (incl. grondrente)

Arbeid

Overige vaste kosten

Economie

Producentenprijs vs consumentenprijs (1)

Economie

Producent Consument (euro/kg)

Per kglevend

gewicht

TotaalPer kg

Poot Filet Schnitzel

2000 0,64 4,81 2,49 6,18 7,07

2004 0,69 5,36 2,72 6,45 8,01

2005 0,73 5,40 2,68 6,41 8,03

2006 0,67 5,48 2,85 6,20 7,78

Vleeskuikens

Producentenprijs vs consumentenprijs (2)

Economie

Eieren

Producent Consument (cent per stuk)

Cent/stuk*

Totaal

Kooi Scharrel

Vrije uitloop

Biologisch

2000 0,05

2003 15,5 12,6 17,2 22,0 29,2

2004 0,03

2005 0,03 12,7 11,6 12,5 17,5 27,7

2006 0,04*Bij 16 eieren per kg

Gezinsinkomen (1): de berekening

Opbrengsten uit bedrijf

-/-Alle kosten (arbeid obv vreemde arbeid, kapitaal obv vreemd kapitaal)

= BEDRIJFSRESULTAAT

+/+ Vergoeding eigen arbeid

= Arbeidsopbrengst

+/+ Vergoeding eigen kapitaal

= GEZINSINKOMEN UIT BEDRIJF

Economie

-100

-50

0

50

100

150

92/9

3

93/9

4

94/9

5

95/9

6

96/9

7

97/9

8

98/9

9

99/0

0

00/0

120

0120

0220

0320

0420

0520

06

Gezi

nsi

nko

men (*1000 e

uro

)

leghennen vleeskuikens

Legbedrijven 2003: niet geruimde bedrijven

Gezinsinkomen (2): ontwikkeling 1992-2006

Economie

-100

-50

0

50

100

150

2001 2002 2003 2004 2005Gezi

nsi

nko

men (*1000 e

uro

)

laagste 10% laagste 25% gemiddelde hoogste 25% hoogste 10%

Gezinsinkomen (3): verschillen tussen bedrijven Vleeskuikenbedrijven

Economie

-150

-100

-50

0

50

100

150

200

2001 2002 2003 2004 2005

Gezi

nsi

nko

men (*1000 e

uro

)

laagste 10% laagste 25% gemiddelde hoogste 25% hoogste 10%

Gezinsinkomen (4): verschillen tussen bedrijven Leghennenbedrijven

Economie

Gezinsinkomen (5): plenair practicumEconomie

Spreadsheet “bedrijfsresultaat per dier” Keuze uit:

Scarrellegkippenhouderij Legkippenhouderij (batterij) Vleeskuikenouderdierhouderij Vleeskuikenhouderij

Wat is het oordeel van de dierenarts?

De keten (1): integraties

Met name bij vleeskuikens Pluimveehouders werken op voergeld;

risico’s liggen bij integratie Integraties in NL minder ver doorgevoerd

dan in o.a. Brazilie, VS en Frankrijk Voordeel van onderlinge concurrentie >>

schaalvoordelen ? Verdergaande integratie en schaalvoordelen

alleen haalbaar bij (veel) grootschaligere slachterijen

Economie

De keten (2): ketenimpact prijsverandering af-boerderij

Economie

Prijs af-boerderij

Na 6 mnd Na 1 jaar Lange termijn

Vleeskuikenhouder

+ 0,05 + 0,15 + 0,22 + 0,32

Groothandel + 0,19 + 0,34 + 0,52

Detailhandel + 0,15 + 0,28 + 0,45

Vleeskuikenhouder

- 0,05 - 0,05 - 0,04 - 0,04

Groothandel 0,00 0,00 + 0,01

Detailhandel + 0,02 + 0,03 + 0,03

Bron: Prijsmodel (LEI, 2003)

Toekomst (1)

Zelfvoorzieningsgraad nog steeds hoog, maar neemt af (zoz)?

Impact van duurzaamheids- en welzijnseisen?

Markt voor “niche-producten”? (o.a. volwaardkip)

Grootschalige bedrijven? (bijv. 1.6 miljoen vleeskuikens)

Economie

Toekomst (2): zelfvoorzieningsgraad Nederland

Economie

Risicomanagement

Aansprakelijkheid De actualiteit Aansprakelijkheid is lastig Hoe nu verder

Risicobarometer Practicum Terugkoppeling

Risicomanagement

Stuwadoor

Sojaverwerker

Additieven-producent

Chipsfabrikant

Soja (zeeschip)

Eiwit Olie

Zuivelfabrikant

BanketbakkerSauzen en margarines

Toetjes KoekjesBanket

M. MayonaisePinda satesaus

Margarines, Halvarines

Chips

De actualiteit (1): verweven ketensRisicomanagement

De actualiteit (2): verweven ketensRisicomanagement

Koe

Slachthuis Zuivelbedrijf

Bloedverwerker

Vleeswarenbedrijf

Bloed VleesZuiveldesserts

Vleeswaren

Varken Slachthuis

Vleeswarenbedrijf

Huid- en bottenverwerke

r

Vleeswaren Gelatine

Collageen

Lactose

De actualiteit (3): aansprakelijkheid dijt uit Voorheen: je levert een product/dienst, doet

daarvoor aantoonbaar je uiterste best (due diligence), en als er iets mis gaat is het bedrag waarvoor je aansprakelijk gesteld kan worden beperkt (leveringsvoorwaarden)

Nu: idem, maar: Rechter: aansprakelijkheid (voorzienbare schade)

neemt toe Ketenpartijen zelf: nemen geen genoegen meer

met “beperkte aansprakelijkheid”

Risicomanagement

Aansprakelijkheid is lastig (1)

Algemeen principe van aansprakelijkheid: de vervuiler betaalt

Maar, in de praktijk: Vervuiler betaalt niet altijd Vervuiler betaalt niet alles Vervuiler betaalt niet op tijd

En: wie IS de vervuiler? Zie MPA 2002 (zoz)

Risicomanagement

Spoor 1 Spoor 2 Spoor 3 Spoor 4

Bron

Brijvoer

Brijvoer

Varkensbedrijven

Brijvoer

Tussen-handel

Mengvoerbedrijf

Varkensbedrijven

Melassebedrijf

Handel

Mengvoer

Mengvoer

Varkensbedrijven

Export

Alcoholfabriek

Mengvoer

Tussenhandel

Mengvoer

Brijvoer

Varkensbedrijven

ExportVarkensbedrijven

Verwerking

Supermarkt

Japan

Korea

Rusland

etcetera

Spoor 1 Spoor 2 Spoor 3 Spoor 4Bron

Brijvoer

Brijvoer

Varkensbedrijven

Brijvoer

Tussen-handel

Mengvoerbedrijf

Varkensbedrijven

Melassebedrijf

Handel

Mengvoer

Mengvoer

Varkensbedrijven

Export

Alcoholfabriek

Mengvoer

TussenhandelMengvoer

Brijvoer

Varkensbedrijven

ExportVarkensbedrijven

Hoe nu verder (1)

Mengvoederbedrijven hebben dekking aansprakelijkheidsverzekering veelal verhoogd (najaar 2007)

Aanpassingen zijn veel minder fors dan in eerste instantie geeist door verwerkende bedrijven

Voorjaar 2008 (!): kán het begin van de keten wel aansprakelijk gesteld worden voor grote schades aan het einde van de keten (denk aan grote verzamelsilo’s melk, vermengen batches vlees etc.)?!

Risicomanagement

Hoe nu verder (2)

Ook aansprakelijkheidsdekkingen van andere ketenpartijen (o.a. primaire sector!) liggen onder de loep

Alternatieve oplossingen (ketenverzekering, schadeverzekering) zouden risicomanagementkosten in de keten flink kunnen verlagen -- maar lijken nog een brug te ver!

Risicomanagement

Risicobarometer

Op hoofdlijnen: wat zijn belangrijke risico’s? Focus op prijzen, welzijnsvriendelijke

systemen, dreiging AI, voedselveiligheid Risico-score = spreiding in

gezinsinkomen / verwachte niveau van het gezinsinkomen

Vragen (kleine groepjes): Welke factor heeft de grootste impact op het

risico? Hoe zou jij het risico aanpakken?

Risicomanagement

Einde

© Wageningen UR