driemaandelijks tijdschrift jaargang 11 nummer 1 - 2012 jan. - febr. - maart

GNOP Affligem

Matkop gaat achteruit

Tien jaar Dendriet

Slankpootvliegen herontdekt

BELGIE / BELGIQUE

P.B.GENT X

BC1133Afgiftekantoor Gent X - P109327

Reto

urad

res:

De D

ecke

r Mik

ol, D

okter

Hae

kstra

at 37

, 920

0 Gr

embe

rgen

Is je

adre

s niet

juist

? Meld

het

aan

de re

dacti

e.

2 nr. 1 - jan. 2012

Uit de beoordeling van ongeveer 6000 soorten dieren en planten blijkt dat 44% van alle zoetwater-weekdieren, 37% van de zoetwatervissen, 23% van de amfibieën, 15% van de zoogdieren, 13% van de vogels, 9% van de vlinders en 467 soorten vaatplanten nu met uitsterven worden bedreigd. In deze Dendriet geven we een illustratief overzichtsartikel over één deelgroepje in heel dat biodiversiteitsverhaal. Marc Pollet is niet alleen dé West-Europese specialist op vlak van slankpootvliegen, hij is ook bij het INBO (Instituut voor natuur- en bosonderzoek) auteur van de Belgische rode lijst van deze diergroep en bovenal: hij is een Denderstreker. En dat wekt onze interesse.De achteruitgang aan biodiversiteit is zorgwekkend op vele vlakken. Vooral voor de toekomst van ecosy-steemdiensten waarvan bijvoorbeeld de landbouw afhankelijk is. In het wild levende verwanten van landbouwgewassen die van essentieel belang zijn

voor de voedselzekerheid, worden vaak verwaar-loosd. Enig positief nieuws zijn verschillende soor-ten die dankzij bescherming via de Habitatrichtlijn vooruitgang boeken. En vaak vervullen onze Natuurpuntreservaten een essentiële rol in deze positieve noot.De Europese Commissie lanceerde in mei 2011 een nieuwe biodiversiteitsstrategie om de dalende trend om te buigen en het biodiversiteitsverlies tegen 2020 te stoppen. 2020 wordt op Europees vlak in diverse contexten als cruciaal kantelpunt voor verandering vooruitgeschoven. Eurocommissaris voor Klimaat Connie Hedegaard: “Voor elke dollar die niet geïnves-teerd wordt in schonere technologie voor 2020, zal na 2020 meer dan 4 keer meer moeten besteed worden om te compenseren voor de verhoogde uitstoot.” Dus voor zowel het biodiversiteits- als het klimaatbeleid is 2020 een mikpunt.

2020: een fata morgana?Dik een maand geleden werd de nieuwe Europese Rode Lijst gepubli-ceerd. Een rode lijst is een instrument dat overheden gebruiken om hun soortenbeleid aan op te hangen.

© V

ilda

- Je

roen

Men

tens

nr. 1 - jan. 2012 �

Ook een Duitse studie die de effecten van de intro-ductie van 10% ecologische infrastructuur op pro-ductie en opbrengst van wintertarwe onderzocht, schuift deze datum naar voren. De introductie van 10% ecologische infrastructuur in akkerland levert tegen 2020 een opbrengststijging van 4% op ten opzicht van 2013. Op korte termijn wordt wel een (tijdelijke) daling van de opbrengst met 4,9% ver-wacht. Dit is de opvallende conclusie van deze toon-aangevende studie.Deze studie toont aan dat ecologische focusgebieden noodzakelijk zijn, zeker in zeer intensieve landbouw-gebieden zoals Vlaanderen. Ze bieden niet alleen een leefgebied voor dieren en planten, ze dragen ook bij aan de langetermijn-voedselzekerheid (bvb. inzake bestuiving). Het commissievoorstel voor een nieuw gemeenschappelijk landbouwbeleid ver-plicht landbouwers om 7% van hun akkerlanden ecologisch in te richten. Dit is een hele stap in de goede richting, maar het blijft onvoldoende. Pas bij een goed beheerde ecologische infrastructuur van 10% kunnen we significante milieu- en natuurwinst boeken.Bovendien zitten we nog met landbouwers die heel hun leven geredeneerd hebben in functie van onmid-

dellijke economische opbrengsten. Het is zeer twij-felachtig of we de denkwijze van een hele generatie boeren hier kunnen omschakelen naar ecologisch redeneren (wat uiteindelijk financieel kan vertaald worden), laat staan dat dit tegen 2020 gebeurt. Hopelijk legt men in de curricula voor nieuw op te leiden landbouwers meer belangrijke ecologische accenten. Voor gebieden zoals het Pajottenland, de Denderstreek en de Vlaamse Ardennen, waar natuur verspreid in landbouwgebied zit, is het essentieel dat de horizontaal verspreide natuur een betere bescherming krijgt. Landbouw en natuur moeten hierbij elkaar veel meer als objectieve bondgenoten beschouwen in de bescherming van de open ruimte. Een idee dat moet groeien.Intussen werken we in onze lokale Natuur- puntafdelingen samen met landbouwers en probe-ren we tot win-winsituaties te komen. Je lidmaat-schap en onze lokale vrijwilligers zorgen voor een draagvlak dat nodig is om dit te realiseren. We danken je dan ook voor deze steun en wensen jou en je familie een deugddoend 2012 en een goede gezondheid toe.

De redactie

© V

ilda

- Je

roen

Men

tens

� nr. 1 - jan. 2012

Hoe het begonIn 1996 ondertekent de gemeen- te Affligem het milieuconve- nant, met als gevolg dat er ook een Gemeentelijk Natuur- OntwikkelingsPlan (GNOP) moet worden uitgewerkt. Dit gebeurt onder de begeleiding van het stu-

diebureau Belconsulting. In juni 1997 wordt de begeleidingscom-missie GNOP opgericht. Aan de hand van waarderingskaarten en plaatsbezoeken worden uiteinde-lijk 14 gebieden geselecteerd met interessante natuurwaarden. Twee ervan worden uitgekozen om er

het GNOP-actieplan te realise-ren: de omgeving van Bleregem/Doment en de omgeving van Dries in Teralfene. In 1998 wordt het actieplan door de gemeente goedgekeurd en voorgelegd aan de overheid. In 2000 geven de bevoegde overheden hun fiat en

Gnop Affligem:Domentse en Bleregemse BroekenEen nieuw natuurgebied met bronbossen, graslanden en akkers

Het landschap bij de Domentse Broeken, ten oosten van het gehucht Bleregem, ligt in de smalle vallei van de Koudenbergbeek. De hoogste punten liggen tussen 60 en 40 meter boven zeeniveau. In de omgeving van Bleregem liggen een aantal bossen en graslandcomplexen op afwisselend droge en natte, vaak met kwelwater beïnvloede leem- en zandleemgronden.

Boshyacinten in de vallei van de Koudenbergbeek

Wim

Van

Grie

ken

nr. 1 - jan. 2012 �

in april 2000 brengt de milieu-raad een eerste werkbezoek aan de Domentse en Bleregemse broeken. Een budget van 2 miljoen frank (e 50.000) wordt vrijgemaakt voor de aankoop van gronden.

Op de kooptoerIn augustus 2000 wordt het eerste perceel van 75 are aangekocht. Vanaf 2001 worden de verschil-lende eigenaars aangeschreven en volgen er regelmatig aankopen. Een folder over het GNOP-gebied wordt aan alle inwoners van de gemeente bezorgd. Plannen voor een wandelweg lopen vast omdat de historische voetwegen niet meer in gebruik zijn en omdat die wegen nu in de weilanden van pachters en eigenaars liggen, een heikel punt. Enkele jaren gaan voorbij. Jaarlijks is er een wande-

ling en de gronden die beschik-baar komen worden systematisch aangekocht. In 2010 sluit Affligem aan bij het Regionaal landschap Zenne, Zuun en Zoniën. De gemeente heeft intussen al e 67.000 geïnvesteerd, waarmee in totaal 5,2 ha werd aangekocht in een gebied waarvan de volledige perimeter 67 ha bedraagt. De milieuraad beslist in maart om in het kader van het 30-jarig bestaan van Affligem het GNOP-gebied op 5 december 2010 open te stel-len en een wandellus uit te stip-pelen. Sindsdien wordt er druk gewandeld in de eeuwenoude voetsporen van de monniken van de Abdij van Affligem.

Waardevolle flora en historiekDe combinatie van natuurwaar-den en historische plekken

maken van de Domentse en Bleregemse broeken een uitzon-derlijke omgeving. Door de afwis-seling van klei en leem slingert de Koudenbergbeek diep ingesne-den door het bronbos (Domentse Broeken). Verschillende beek-jes voeden de Koudenbergbeek. Hierdoor vormt zich op meerdere plaatsen kwel, wat zorgt voor een waardevolle vegetatie met goud-veil, dotterbloem, reuzenpaar-denstaart, eenbes, muskuskruid, bosanemoon, sleutelbloem, bos-hyacint en moesdistel. Aan de rand van het bos vindt men zelfs schedegeelster. Kalkminnende planten groeien er naast zuur-minnende. Aan de waterkwali-teit moet nog gewerkt worden. Afvalwater wordt nog geloosd via afloopjes in de achtertuinen van de Domentstraat en ook

Diep ingesneden Koudenbergbeek

Wim

Van

Grie

ken

� nr. 1 - jan. 2012

vanuit de Bleregemstraat komt rioolwater via de zijbeekjes in de Koudenbergbeek terecht.In het valleigebied vindt men relicten van vroegere vijvers van de Abdij van Affligem en ook van een oude groeve waar de fameuze Affligemse zandsteen werd gedolven. Die zandsteen vindt men terug in de kathedraal van Antwerpen en in vele andere kathedralen en kerken uit de toenmalige “Nederlanden”. De naam Doment verwijst naar de herkomst van Waalse steenkap-pers. Het toponiem Koeyvijver doet vermoeden dat hier ook een vijver was. Deze is echter niet op de Ferrariskaart terug te vinden. Nochtans zijn de diepte en de dijk duidelijk herkenbaar in het landschap. Met de hulp van het

regionaal landschap werd hier een poel gegraven, vlak naast het beekje dat vroeger de Koeyvijver met water vulde.Het bronbos in de Bleregemse broeken is een oud bos met forse wilde kersen, oude populieren en Spaanse aak. Hopelijk vinden we hier autochtone bomen, zodat hun genetisch materiaal verder kan gebruikt worden. Onderzoek door de bosgroep zal dit moeten aantonen. In dit stuk bos is er geen beheer zodat hier het dode hout een rijke bron vormt voor nieuw leven.

Beheer door samenwerkingLeden van Natuurpunt zijn van bij het begin betrokken bij de keuze en de begeleiding van het GNOP-gebied. Steeds is

Nieuw wandelpad

Wim

Van

Grie

ken

geijverd voor de ontwikkeling en de bescherming van het gebied. De werkgroep GNOP heeft als taak de verdere ontwikkeling van het gebied te coördineren en het gemeentebestuur te adviseren bij het te volgen beleid. Bij de ont-wikkeling en het beheer van het gebied kan Affligem een beroep doen op het Regionaal Landschap Zenne, Zuun en Zoniën en op de bosgroep “Groene Corridor”. Het gebied is ook opgenomen in het strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos. Binnenkort zullen ook afspraken gemaakt worden met de sociale economie om het onderhoud van de wandelwegen te verze-keren. Een erkenning als bosre-servaat zal een mooie bekroning zijn van deze samenwerking.

nr. 1 - jan. 2012 �

Afdeling Affligem

Wim Van Griekenwim.van.grieken@advalvas.be

INF

O

vind je een aaneenschakeling van bosjes, weilanden, akkers en moerassige gedeelten. Geniet van de verscheidenheid van het land-schap: over een akker, langs en over de Koudebergbeek, langs bos-randen met prachtige uitzichten … Binnenkort wordt de bewegwijze-ring aangebracht. Via een uitbrei-ding op deze wandellus kan men het natuurgebied bereiken vanaf de Abdij van Affligem.

KoestersoortenDe meeste Affligemse koestersoor-ten vinden we terug in het gebied. De boerenzwaluw heeft een thuis-basis in een grote runderstal, ter-wijl de huiszwaluw zijn stek heeft in de Bleregemstraat, niet ver van de Veldekenslos aan de ingang van het gebied. Goudveil vinden we in de kwel langs een van de zij-beekjes van de Koudenbergbeek. Voor de sleedoornpage hebben we speciaal een gemengde haag met veel sleedoorn aangeplant rond de opslagplaats van een plaatselijke landbouwer. De steenuil heeft zijn nest in één van de grote knotwil-gen niet ver van de schaaptunnel. Er werden ook steenuilkasten opgehangen. De patrijs voelt zich thuis in de weilanden en akkers. Behalve de blauwborst en de laat-

vlieger komen alle koestersoorten voor in dit gebied.

Wandellus om te genietenHet gebied werd opengesteld via een wandellus. Deels bestaande wegen werden hierin opgenomen maar ook moesten historische voetwegen opengemaakt worden. In samenspraak met de plaatselijke landbouwer is de voetweg verplaatst naar de rand van de graasweide om zo weinig mogelijk hinder te veroorzaken. Er werden enkele poorten voorzien om de weide te kunnen kruisen. Om een andere voetweg open te maken, werd tussen twee weiden een schaaps-tunneltje gemaakt met rioolbui-zen. De wandelweg loopt door het bos langs de Koudenbergbeek. Op de wandeling door de Broeken

Nieuwe poel aan de Koeyvijver

Wim

Van

Grie

ken

� nr. 1 - jan. 2012

Slechts 75 tot 100 territoria in de DenderstreekTijdens gericht zoekwerk door de vogelwerkgroep werden in 2010 in totaal 28 territoria van matkop vastgesteld. Vrijwel allemaal in het zuiden van de

Denderstreek. Hoewel aange-nomen kan worden dat de soort daar in hogere dichtheden voor-komt, is het weinig aannemelijk dat de soort niet meer voor-komt vanaf Aalst noordwaarts. Men mag ervan uitgaan dat de

getelde aantallen een tamelijk onvolledig beeld geven van de reële situatie. De totale popu-latie in de Denderregio wordt voorzichtig geschat op 75 tot 100 territoria. De vraag is of het gebrek aan meldingen uit de noordelijke Denderregio komt door het klein aantal waarne-mers dat waarnemingen van matkop doorgeeft of door de zeldzaamheid van de soort. Hopelijk kan meer aandacht voor de soort in de toekomst hierover uitsluitsel brengen. In feite is de matkop de voorbije decennia in Vlaanderen sterk afgenomen, en de Denderstreek is uiteraard niet aan deze evolu-tie ontsnapt.

Een onderschatte soort?Het inventariseren van de matkop is niet zo eenvoudig daar de zangpiek in maart-april ligt en gevolgd wordt door een zeer “stille” periode tijdens het broeden. Die vroege zang-piek is mee verantwoordelijk voor het onderrapporteren van de soort, daar de piekactiviteit van de meeste vogelaars zich een maand later situeert (april-mei). Gelukkig laten matkop-pen geregeld hun typische nasale roep horen. Aangezien het in de regel standvogels zijn, kan worden aangenomen dat tijdens het broedseizoen roe-

Duimen voor de matkopMezen doen het in de regel erg goed tegenwoordig. Zo ongeveer elke tuin krijgt af en toe wel eens koolmezen, pimpelmezen of staartmezen over de vloer. Een nestkastje of een paar vetbollen kunnen daarbij zeer behulpzaam zijn. Andere mezensoorten zijn minder algemeen, maar over het algemeen doen hun populaties het anno 2011 vrij goed in ons land. De uitzondering op deze regel is de matkop.

Matkopmees

© V

ilda

- A

gam

i

nr. 1 - jan. 2012 �

pende vogels territoriale exem-plaren zijn, zeker wanneer meer dan één waarneming in hetzelfde gebied wordt opge-tekend. Bovendien vermoeden we dat het een soort betreft met weinig appeal voor de meeste vogelaars. Daarenboven komen solitaire paren vaak voor, en door gebrek aan concurren-tie zijn deze vogels beduidend “stiller”.Op basis van het feit dat er in het zuidelijk deel van de streek (inclusief de streek rond Ninove) nog grote gebieden niet werden onderzocht, gaan we ervan uit dat slechts een relatief klein deel van de populatie effectief werd geteld. In het zuiden komt de soort in sommige gebieden nog steeds in goede dichtheden voor (in de Gavers te Onkerzele en in Kortelake te Overboelare minstens 3 territoria op ca. 30 ha). We durven de totale popu-latie onder voorbehoud op 75 à 100 territoria schatten. Meer gerichte aandacht voor deze soort in de toekomst is wense-lijk om hier met meer nauw-keurigheid een uitspraak over te kunnen doen. Op basis van dichtheden en aantallen in het zuiden van onze regio durven we stellen dat de Denderstreek niet onbelangrijk is voor de matkop op Vlaams niveau, zeker gelet op de negatieve geluiden die overal te horen zijn.

Wellicht een sterke achter-uitgang in de regioIn het kader van het veldwerk voor de Vlaamse broedvogelatlas werden in het uiterste zuiden van de regio (Bever, Geraardsbergen en Galmaarden, ca. 1/5 van het werkingsgebied bedoeld in dit artikel) in de periode 2000-

2002 in totaal maar liefst 64 territoria van matkop geteld. De totale populatie werd geschat op 80 à 120 territoria (Faveyts & Favijts 2003). Zoals voormeld, werden in 2010 in dit uiterst zuidelijke deel van de regio 21 territoria geteld, maar de dekking kan niet als even volledig worden beschouwd als de opgetelde aantallen van de drie atlasjaren. De soort komt in dit deel van de regio nog steeds in de meest bekende gebie-den voor. Toch is er wel reden tot bezorgdheid want er heeft wel degelijk een dui-delijke afname plaatsgevonden. Hoe groot, is moeilijk te ach-terhalen, maar de kans bestaat

dat het om een aanzienlijke af- name met een paar tientallen procenten gaat. De schatting voor de periode 2000-2002 in het zuiden van de regio wordt nu niet meer gehaald voor de hele Denderregio, maar maar

Het succes van pimpelmees en koolmees (zie foto hieronder) is wellicht mede verantwoordelijk voor de achteruitgang van de matkop...

© V

ilda

- Yv

es A

dam

s©

Vild

a -

Rolli

n Ve

rlin

de

10 nr. 1 - jan. 2012

het kan dat de schatting voor de atlasperiode iets te optimistisch is geweest.

Een spectaculaire achter-uitgang in Vlaanderen en West-EuropaIn Vlaanderen is de populatie, vergeleken met de atlasperiode 1973-1977, met 70% vermin-derd. Aangezien de matkop zijn biotoop vaak deelt met de nach-tegaal, spelen mogelijk deels dezelfde factoren als bij deze laatste soort een rol in de achter-uitgang.

Voor al je waarnemingen zie website:

denderstreek.waarnemingen.beop pagina 30

De recentste populatieschatting voor Vlaanderen dateert uit de atlasperiode 2000-2002: 3300-5500 broedparen (Vermeersch et al. 2004). De afname van de matkop wordt in vrijwel alle Noordwest-Europese landen vast- gesteld. Als oorzaken van de afname worden gemeld: grotere com-petitie met andere mezensoor-ten (pimpelmees en koolmees), meer predatie (vooral door de sterk toegenomen grote bonte specht) en het verdwijnen van de typische ideale broedhabitat,

Typische biotoop van Matkop: broekbos (Moenebroek)

Koen

Ste

enho

udt

Wouter Faveyts0479 27 32 78

wouter.faveyts@telenet.be

Vogelwerkgroep Cinerea

INF

O

namelijk jong en vochtig loofbos. Op basis van uitgebreid Brits onderzoek blijkt dat vooral de laatste oorzaak doorslaggevend zou kunnen zijn (Lewis et al. 2009). Vermoedelijk is de sterke afname van matkop nog maar eens een teken aan de wand voor de steeds toenemende bana-lisering van de natuur op ons platteland. De afname van deze mezensoort is des te opvallen-der omdat ze in schril contrast staat tot de stabiele of toegeno-men populaties van vrijwel alle inlandse mezensoorten.

nr. 1 - jan. 2012 11

Boven de doopvontExact tien jaar geleden staken negen Natuur- puntafdelingen uit de Denderstreek de koppen bij elkaar met de bedoeling hun plaatselijke tijdschriftjes te vervangen door één gezamenlijk kwalitatief kwar-taalblad. Uit de verschillende naamvoorstellen voor het nieuwe tijdschrift viel ‘Dendriet’ onmiddellijk op. Bij nader toezien bleek dit woord echter meer in petto te hebben dan enkel zijn frivoliteit. Een dendriet (zoek maar op in Wikipedia) is een vertakte uitloper van een zenuwcel die zorgt voor overbrenging van signalen. En dit is exact wat we nastreven met ons tijdschrift: over-brengen van informatie naar onze leden. Het Griekse ‘dendron’ betekent ‘boom’, een symbool voor mooie natuur. Tegelijk zien we in het woordje ‘Dender’ de

rode draad doorheen onze negen afdelingen. ‘Riet’ is dan weer een biotoop dat verschillende afdelingen nastreven in hun reservaten langs deze waterloop.

Promotie van de eigen regioDendriet wil in de eerste plaats een aanvullend karakter hebben op Natuur.blad, dat alle leden vier keer per jaar ontvangen. Artikels die je in dat tijdschrift of in een commercieel of verenigingsge-bonden natuurtijdschrift kan aantreffen, zal je niet terugvinden in Dendriet. Vrijwel elk Dendrietartikel heeft een bewust gekozen regionale inslag. Algemene natuurinfo vind je immers ook in talloze schitterende natuurboeken en op het wereldwijde web. Dendriet blijft hardnekkig ‘de Denderstreek’

Bloed, zweet en… parels‘The making of’ DendrietAl tien jaar lang probeert een trouwe ploeg lokale Natuurpuntvrijwilligers op een zo professioneel mogelijke wijze lokaal natuurnieuws te brengen over de negen Natuurpuntafdelingen en de diverse werkgroepen die onze Denderregio rijk is. Hoe komt zo’n Dendriet tot stand? En wat zijn onze speerpunten? Naar aanleiding van dit jubileum geven we graag een korte indiscrete blik achter de schermen.

Daa

n St

emgé

e

12 nr. 1 - jan. 2012

als algemeen begrip promo-ten. Met overtuiging.

Door en voor mensenHet tijdschrift probeert ook een goede balans te brengen tussen regionale gebieden en soorten, en de mensen die er achter staan. Steevast zal je op de titel-pagina naast landschap, plant en dier ook mensen zien staan. Dit zijn details die verraden dat onze slogan ‘natuur voor ieder-een’ geen holle woorden zijn, maar een diep doorleefde over-tuiging en de kracht van onze vereniging.

DenderkalenderSuccesnummer in elke Dendriet is de Denderkalender. Hier krijgen leden een aanbod aan activiteiten in de gehele regio. Elk lid is vrij om deel te nemen aan de activiteiten van elke afdeling. Zowel familie-uitstappen, beheerswerken, lucratieve activiteiten als studie staan op het menu. En geen enkel natuuronderwerp is ons vreemd.

Contracten en rekeningenAan deze ogenschijnlijke van-zelfsprekendheid gaat heel wat noest en anoniem werk vooraf. Daan Stemgée valoriseert zijn ervaring in het drukkerswe-reldje tot scherpe prijsvoor-waarden, en legt contacten met sponsors, waardoor de kost-prijs voor de afdelingen wat meer aanvaardbaar wordt. Stijn De Rijck zorgt voor de correcte verrekening per afdeling.

De redactieraadHet moment dat Dendriet thuis in de bus valt, is voor onze hoofdredacteur Wouter Mertens

© V

ilda

- Yv

es A

dam

s©

Vild

a -

Lars

Soe

rink

Wik

iped

ia

nr. 1 - jan. 2012 1�

het signaal om de redactieraad samen te roepen. De nieuweling wordt gekeurd, gewikt en gewogen. En dat gaat over details zoals de kleurkwaliteit tot hoofdzaken zoals het evenwichtig aanbod aan onderwerpen. Op deze wijze proberen we een lerende organisatie te zijn die telkens weer beter wil doen. Hoofdagendapunt van de redactieraad is wel de inhoud van het komende nummer. Onderwerpen, voorziene lengte en auteurs worden bepaald. Na de redactieraad is er dan nog een kleine maand om alles aan te leveren aan redactie- secretaris Koen Steenhoudt.

Nieuw nummer in wordingTwee maanden vóór de verschijndatum stelt Koen op basis van de binnenkomende artikels een gedetail-leerd draaiboek op en selecteert hij zorgvuldig foto’s. Een overeenkomst met het professionele natuurfoto-bureau Vilda is hier van goudwaarde. Eventueel wordt in samenspraak tussen Koen en Wouter een artikel nog wat bijgeschaafd. Wim Van Grieken verzamelt intussen afdelingkalenders en maakt er één geconso-lideerd en eenvormig document van. Marc Symoens onderwerpt elk artikel aan een grondige taaltoets. Op basis van wat er nog overblijft aan ruimte, dich-ten Koen en Wouter de laatste gaatjes en wordt een voorwoord geschreven op basis van de aangeleverde bijdragen.

Lay-outing en eindproductIntussen is Wilfried Veldeman ‘druk in de weer’ om het materiaal volgens de door Koen aangeleverde blauw-druk te lay-outen en eventuele praktische vraagjes opgelost te krijgen. Zijn kennis en ervaring in de druk-kerijsector komt goed van pas om de kleurbalans van het fotomateriaal in evenwicht te brengen. Wilfried is dé trouwe vaste waarde voor het tijdig aangeleverd krij-gen van Dendriet. Elke vertraging in het voorafgaand proces wordt door zijn noeste werkkracht opgevangen. Met als resultaat dat ook dit nummer hopelijk weer op de correcte datum in jouw bus valt. Tot slot gaan Marc, Joachim en Wouter de opmaakproeven bij Wilfried nalezen. Via een digitale aanlevering op de website van Druk in de Weer te Gent, kan de hele redactieraad nog vlug het eindproduct bekijken om eventueel de laatste bugs te verwijderen.

Conclusie: Dendriet wordt gedragen door een goed geolied team. We danken dan ook van harte alle leden van de redactieraad en iedereen die in de voorbije tien jaar heeft bijgedragen aan het welslagen van ons lokaal natuurtijdschrift!

Wouter Mertens

Deredactieraad: “een geolied team”

Daa

n St

emgé

e

1� nr. 1 - jan. 2012

je wat geluk hebben. We zoeken dan ook zoveel mogelijk open plekken en randen op, waar de kans op een glimp van een geruisloos voorbij- glijdende schim het grootst is. Na de wandeling, omstreeks 20.30 uur, praten we gezellig na bij een glühwein, jenever of warme chocomelk.

Hoewel het nog volop winter is, zijn de eerste tekenen van een ontwakende natuur al zicht-baar. Sneeuwklokjes bloeien, wilde narcissen staan klaar om bij de eerste warmte open te bar-sten en boomknoppen zwellen. Bij de bosuil, die zijn paringsritueel en de herafbakening van zijn territorium al achter de rug heeft, is het al virtueel lente. Een goed moment dus voor een kennismaking. Het Raspaillebos en omgeving, waar een 13-tal paren broeden, staat garant voor een avond met op zijn minst een auditief spek-takel. Het bos vult zich met de muzikale, drie-ledige roep van mannetjes en het zenuwachtige kie-wík van vrouwtjes, dat vaak overgaat in een ijzingwekkend gekrijs of een schorre imitatie van de mannelijke zang. Om een bosuil te zien moet

Als de bosuil roept …We verwachten jullie op zaterdag 4 februari om 18 uur bij het NMEC de Helix, Hoogvorst 2, Grimminge, voor onze ‘bosuilentocht’, intussen uitge-groeid tot een jaarlijkse traditie met veel bijval.

Deelname na een seintje aan Koen Steenhoudt

We weten immers graag hoeveel drank we moeten voorzien: koen.steenhoudt@skynet.be, 0472 90 80 57. Kostprijs: e 1 voor leden, e 2 voor niet-leden. Kinderen tot 12 jaar gratis.

Roestende bosuil

© V

ilda

- Ro

llin

Verl

inde

Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis en niet-leden betalen 1 e (2 e per gezin), tenzij expliciet anders vermeld.Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig.Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk (e o,o7 per km/persoon).

uur van vertrek

plaats van afspraak

toelichting

gids

bijzonderheid

contactpersoon

zeker meebrengen

DENDERKALENDER

zondag 8 januari

Glühweinwandeling

afd. Affligem-Liedekerke

9:15 – 12:00 Ingang van het bos, E. Schelfhoutstraat, Liedekerke Samen met Pasar laten we in het Liedekerkebos onze feestvermoeid- heid verdrijven. Maar om in de sfeer te blijven, eindigen we met een glaasje glühwein. Deelname in de kosten: e 2 Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

zondag 8 januari

Natuurwandeling in het Osbroek

afd. Aalst

10:00 – 12:00 Infobord in F. Blanckaertdreef (zijstraat Parklaan) Op zoek naar winterse natuur. Magda De Wolf Stad Aalst, dienst Leefmilieu 053 73 24 12

zaterdag 14 januari

Nieuwjaarsreceptie

afd. Ninove

20:00 – 23:00 Buurthuis 9401 Pollare, Hoek Hoogstraat-Nekkersput Jaarlijks gezellig samenzijn met voorstelling van jaarprogramma, diverse leuke informatieve hoekjes over onze werking en gratis lekkere hapjes en drankjes. Mogelijkheid om toe te treden tot bestuur of beheerteam. Wouter Mertens – 0495 68 89 33 info@natuurpuntninove.be

zondag 15 januari

Uitstap naar kust en polders

afd. Denderleeuwsamen met afd. Erpe-Mere

9:00 – 19:00 Welleplein (kerk) Welle Kijken naar overwinterende watervogels en ganzen. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Warme kledij en schoeisel; picknick

nr. 1 - jan. 2012 1�

zondag 15 januari

Wandeling tussen Molenberg en Bosberg

afd. Boven-Dender

14:00 – 17:00 Kerk, Onkerzelestraat, Onkerzele Winterse landschapswandeling van ca. 10 km doorheen het stiltegebied langs bekende en minder bekende trage wegen. Johnny Cornelis – 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com

vrijdag 20 januari

Algemene vergadering + uilenexcursie

afd. Aalst, Erpe-Mere en Lede-Houtem

19:30 De Boomgaard, Cotthem 15, Sint- Lievens-Houtem Algemene vergadering voor alle leden.Om 20.30 uur nachtwandeling, op zoek naar nachtroofvogels zoals roepende bosuilen Peter D’Hondt – 053 82 72 57 peter.dhondt@telenet.be

vrijdag 20 januari

Open, jaarlijkse algemene vergadering

afd. Denderleeuw

20:00 – 22:00 “Ganzenhof”, Regentiestraat 21, Welle Evaluatie en planning natuurbeheer en verenigingswerking. Bruno de Bruyn – 0496 59 52 43

vrijdag 20 januari

Algemene vergadering en nieuwjaarsdrink

Afd. Dendermonding

20:00 De Snuffel, St. Elooistraat 15, Grembergen Wij nodigen alle leden uit op de algemene vergadering. Bespreking en evaluatie van het voorbije jaar met o.a. verenigingswerking en reservatenbeheer. Voorstel jaarprogramma 2012. Na de vergadering gratis drink en gezellig samenzijn.

Maandelijks elke vierde zaterdag

Natuurpuntcafé

20:00 tot zondag 02:00 Kalisj, Pollarestraat 126, 9400 Ninove Gezellige café-avond en mogelijkheid om met bestuursleden van gedacht te wisselen over koetjes en kalfjes. Voorzitter Wouter tapt. Wouter Mertens – 0495 68 89 33 info@natuurpuntninove.be

zaterdag 28 januari

Ledenfeest

afd. Affligem-Liedekerke

20:00 – 23:00 “De Patro” Hekelgem (Fosselstraat 109a, Hekelgem) Het bestuur nodigt uit voor een hapje en een drankje. We tonen beelden van onze activiteiten van 2011 en een overzicht van de activiteiten van 2012. We praten samen over onze werking. Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

zondag 29 januari

Gorzenakkers te Galmaarden

Werkgroep Cinerea

8:30 – 11:30 Kerk Waarbeke Bezoek aan de graanakkers voor akkervogels in Galmaarden. Wouter Faveyts – 0479 27 32 78

zondag 29 januari

Dierensporenzoektocht

afd. Ninove

13:30 – 16:00 Parking Kapel van Bevingen te Meerbeke (nabij Neigem) Samen gaan we in de buurt van het Neigembos op zoek naar sporen van dieren. Fikse wandeling die hoofdzakelijk de buitenzijde van het Neigembos aandoet. Joachim De Maeseneer en Wouter Mertens Wouter Mertens – 0495 68 89 33 info@natuurpuntninove.be

1� nr. 1 - jan. 2012

eind februari – begin maart

Paddenoverzet

afd. Dendermonding

De Dammenlaan, Dendermonde Paddenoverzet in samenwerking met het buurtcomité en de Stad Dendermonde. Hoe kan je helpen? Geef je gegevens door aan: Vanessa Vandewalle – 0497 45 72 79 Wij zijn tevens op zoek naar vrijwilligers voor het starten van een Paddenoverzet te Schoonaarde. Neem hiervoor contact met: Dirk Van den Bossche – 052 42 49 60

donderdag 2 februari

Info-avond tuinvogels

afd. Aalst

20:00 – 22:00 Qarfa, Stationsstraat 13, Aalst Leer de vogels in je tuin kennen ter voorbereiding van het jaarlijkse Natuurpuntweekend rond “Vogels voeren en beloeren”. Rik De Baere – 053 21 29 13 rik. debaere@telenet.be

zaterdag 4 februari

Uilentocht in het Raspaillebos

afd. Boven-Dender

18:00 – 20:30 Parking Helix, Hoogvorst 2, Grimminge Avondwandeling nabij en in het Raspaillebos, op zoek naar bos- en andere uilen. Bij goed weer is een auditief spektakel gegarandeerd. Met wat geluk krijgen we er ook eentje te zien. Aansluitend borrel, glühwein of warme choco. Om voldoende gidsen en drank te voorzien, graag op voorhand een seintje aan Koen als je denkt te komen. e 1 voor leden, e 2 voor niet-leden, kinderen tot 12 jaar gratis Koen Steenhoudt – 054 58 67 58 koen.steenhoudt@skynet.be

zondag 5 februari

Natuurwandeling Honegem Vogels voeren en beloeren

afd. Aalst

10:00 – 12:00 Honegemstraat bij huisnummer 108, Aalst Vogelwandeling met gelegenheid om vanuit de schuilhut onder deskundige begeleiding vogels te observeren op een speciaal aangelegde voederplaats. Peter D’Hondt – 053 82 72 57 peter.dhondt@telenet.be

zaterdag 11 februari

Uilenwandeling

afd. Ninove

19:00 – 21:00 Kerkje (kapel) van het gehucht Eichem Sfeervolle avondwandeling waar we via geluidsopnames proberen om de aanwezigheid van diverse soorten uilen duidelijk te maken. Glühwein en chocomelk. Bijdrage e 2 Wouter Mertens – 0495 68 89 33 info@natuurpuntninove.be

zondag 12 februari

Uitstap naar Zeeland (Brouwersdam, Serooskerke)

afd. Denderleeuw

7:30 – 19:30 Carpoolparking afrit E40 Affligem Overwinterende ganzen, steltlopers en zeevogels (mogelijks zeehonden). Bruno de Bruyn – 0496 59 52 43 Warme kledij en schoeisel; picknick.

zaterdag 18 februari

Receptie met algemene vergadering

afd. Boven-Dender

20:00 – 22:30 Parochiezaal, Grimmingeplein, Grimminge (steegje naast de kerk) Gratis receptie om bij te praten bij een goed glas en een borrelhap. Doorlopend fotoreportages van onze uitstappen. Halverwege de avond is er de algemene vergadering waarin we op een half uurtje een overzicht geven van wat voorbij is en wat komen gaat. Ook de natuurbelevingsweekends van dit jaar worden voorgesteld. Koen Steenhoudt – 054 58 67 58 koen.steenhoudt@skynet.be

vrijdag 24 februari

Avondwandeling met aandacht voor uilen

Afd. Dendermonding

19:00 Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Een wandeling voor jong en oud langs verharde paden. Verrassing! Word afgesloten met een drink. Vooraf inschrijven bij Dirk De Mesel – 052 42 67 28

zondag 26 februari

Reigers in het Park

afd. Lede-Houtem

10:00 – 12:00 Ingang Park Lede, rechtover

treinstation In het park van Lede huist een reigerkolonie waar al vroeg in het jaar veel activiteit valt te observeren. Peter D’Hondt – 053 82 72 57 peter.dhondt@telenet.be

zondag 26 februari

Pannenkoekenwandeling in Wambeek

afd. Affligem-Liedekerke

13:30 – 17:00 Parking Sint-Remigiuskerk in Wambeek. Carpooling 13 uur parking bibliotheek, Warandestraat 22, Liedekerke Samen met Pasar vertrekken we aan het geboortehuis van Pol De Mont, journalist, schrijver, folklorist en dichter, langsheen de watermolen van Klapscheut, de brouwerij Troch en dwars door het kouterbroek (beschermd natuurgebied). Ca 10 km. e 6 (pannenkoeken en koffie inbegrepen). Inschrijven tot 25 februari Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

zaterdag 3 en zondag 4 maart

Eetfestijn

afd. Ninove

zaterdag 17:30 – 21:00 zondag 11:30 – 14:00 Refter H.H. Hartenschool (‘Zusterhuis’), Onderwijslaan te Ninove, parking ter plekke Jaarlijks smulfestijn ten voordele van de Ninoofse natuurgebieden. Kip, scampi, tong in maderasaus en vegetarische schotel. Democratische prijzen! Kinder- menu’s (tot 12 j) voor halve prijs; voor peuters vraag je gewoon een bordje extra. Waardekaarten te verkrijgen bij de bestuursleden Wouter Mertens – 0495 68 89 33 info@natuurpuntninove.be

zondag 4 maart

Natuurwandeling in Somergembos

afd. Aalst

10:00 – 12:00 Oude Zeebergbrug, einde van Schietbaan (zijbaan Brusselse steenweg) te Aalst Op zoek naar de prille lente in het bos. Geert Rohaert Stad Aalst, dienst Leefmilieu 053 73 24 12

nr. 1 - jan. 2012 1�

zondag 11 maart

Natuur bij de buur: het Molsbroek

afd. Aalst en Erpe-Mere

13:15 – 18:00 Parking St- Annazaal, Roklijf, Aalst In Lokeren op bezoek bij vzw Durme, die ons rondleidt in haar Molsbroek, met speciale aandacht voor het natuurbeheer en winterse watervogels. André Verstraeten Rik De Baere – 053 21 29 13 rik. debaere@telenet.be

zaterdag 17 maart

Zwerfvuilactie te Berlare

afd. Dendermonding

9:00 Kerk van Berlare of om 9.10 uur basisschool Ten Berge, Galgen- bergstraat 39, Berlare Wij nemen zoals ieder jaar deel aan de zwerfvuilactie van de gemeente Berlare. Afsluitend zorgt de gemeente voor een hapje en een drankje aan het gemeentelijk magazijn. Stefaan Thibau – 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

zondag 18 maart

Lentewandeling Liedekerkebos

afd. Affligem-Liedekerke

9:15 – 12:00 Ingang van het bos, E. Schelfhoutstraat, Liedekerke Stilaan wordt het lente: de eerste trekvogels zijn er weer. We kijken naar het ontluiken van de natuur. Bart Tas – 0479 77 78 46 bart.tas@skynet.be

zondag 18 maart

Vroege voorjaarswandeling in Silly

afd. Boven-Dender

14:00 – 17:00 Kerk, Place Communale, Silly (22 km of een half uurtje rijden van Geraardsbergen) Wandeling met speciale aandacht voor de vroege voorjaarsflora van het Bois de Silly, één van de meest biodiverse bossen van Henegouwen. Johnny Cornelis – 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com

zondag 25 maart

Mossen in het Osbroek

afd. Dendermonding

14:00 – 17:00 Frans Blanckaertdreef, Infobord

rechtover atletiekpiste (zijstraat Parklaan) te Aalst We tonen de verborgen en mis- kende pracht van de diverse soorten mossen. Peter Tolleneer Rik De Baere – 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be

zondag 25 maart

Uitstap Bourgoyen - Ossemeersen te Gent

afd. Denderleeuw

13:30 – 18:00 Welleplein (kerk) te Welle Wandeling (6 km); bezoek aan Natuurcentrum. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Stevig schoeisel

zondag 1 april

Bosvogels in het Kravaalbos

werkgroep Cinerea 7:00 – 11: 00 Café “Bij Stinne”, Meldert (Putstraat) Maak kennis met bosvogels in het grootste bosgebied van de noordelijke Dendervallei. Christophe Bert – 0497 26 99 08

zondag 1 april

Natuurbeleving in de reservaten

afd. Dendermonding

9:00 – 12:00 Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Bezoek aan enkele reservaatpercelen in de Heidemeersen, samen met de conservator. Het gaat hier niet om een gegidste wandeling maar om het ontdekken en beleven van de natuur (inventarisatie, fotograferen, gewoon genieten). Aantal deelnemers beperkt Vooraf contact nemen met Stefaan Thibau – 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

zondag 1 april

Wandeling in de Hogedonk + lentedrink

afd. Aalst

10:00 – 12:00 Voet van de Wiezebrug, Disgenaatdreef, Herdersem We wandelen naar jaarlijkse gewoonte de lente in, gevolgd door een gratis drankje. Brian Roelandt – 052 22 57 71

Voorjaar

Wilde bijen

afd. Ninove i.s.m. WID Primeurcursus voor de regio rond een zeer actueel natuurthema! Wilde bijensoorten blijken fantastische bio-indicatoren te zijn. Van vlinders is bekend dat de biodiversiteit de laatste drie decennia spectaculair is gedaald. De voorbije jaren ondergaan wilde bijen echter hetzelfde lot. Om deze dieren beter te kunnen begrijpen, hun ecologisch belang te valoriseren en ze te kunnen beschermen is het nodig deze fascinerende dieren te leren kennen.

woensdagen 29 februari en 7 maart

19:30 – 22:00 Café Kalisj, Pollarestraat 126, 9400 Ninove Theorielessen.

zaterdagen 28/04, 26/05, 09/06 en 04/08

14:00 – 17:00 Praktijklessen

e 25 voor volwassenen en e 10 voor JNM’ers of min 18-jarigen. Inschrijven via 979-3529555-21 van Natuurpunt Ninove met vermelding “cursus wilde bijen” Wouter Mertens – 0495 68 89 33 info@natuurpuntninove.be

Voorjaar

Vogelzang

afd. Ninove

Leer de geluiden van de huis- en tuinsoorten kennen en je ziet (via gehoor als aangrijpingspunt) ineens veel meer natuur op een wandeling. Meer ontdekken is meer genieten!

woensdagen 21 en 28 maart

19:30 – 22:00 Café Kalisj, Pollarestraat 126, 9400 Ninove Theorielessen gegeven door vogelkenner Koen Leysen van NP Educatie.

zondagen 22 april en 6 mei

09:00 – 12:00 Praktijklessen met gids Wouter Mertens

Leden e 10, niet-leden e 20, kinderen en JNM’ers e 5. Overschrijving naar 979-3529555-21 van Natuurpunt Ninove met vermelding “cursus vogelzang” Wouter Mertens – 0495 68 89 33 info@natuurpuntninove.be

CURSUSSEN

1� nr. 1 - jan. 2012

zaterdag 14 januari

Beheerswerken in de Sint-Onolfspolder

afd. Dendermonding

9:00 – 12:00 en 13:30 – 17:00 Maaien van rietkant en kappen houtkant. Vooraf bellen naar Bart Dierickx 052 21 03 81 Laarzen en werkhandschoenen

zondag 15 januari

Beheerswerken

afd. Affligem-Liedekerke

9:00 – 12:30 Palitsebeek, langs Mulhofweg, Liedekerke Beheerswerken in onze reservaten. Drank en een tussendoortje worden aangeboden. Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

zaterdag 21 januari

Werkvoormiddag in één van onze reservaten

afd. Boven-Dender

9:00 – 12:30 Verzamelpunt nog af te spreken In een natuurreservaat is altijd wel een werkje op te knappen: bomen en struiken aanplanten, afsluitingen afbreken of herstellen, een wandelpad inrichten, distels maaien, enz. Wat we precies gaan doen, wordt later beslist. Carlos D’haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be

zaterdag 4 februari

Beheerswerken in de Heidemeersen te Berlare

afd. Dendermonding

9:00 – 12:00 en 14.00 – 17.00 Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Knotten van knotwilgen. Vooraf bellen naar Stefaan Thibau 052 42 69 72 Laarzen/stevig schoeisel en werkhandschoenen

zondag 5 februari

Beheerswerken Groot Schoor, Grembergen

afd. Dendermonding

9:00 – 16:00 De Snuffel, St. Elooistraat 15, Grembergen Maaien van riet. Middagmaal, mits inschrijving

Vooraf bellen naar Tarcy Verstraeten 052 21 11 11 Laarzen en werkhandschoenen

zaterdag 11 februari

Werkvoormiddag in één van onze reservaten

afd. Boven-Dender

9:00 – 12:30 Verzamelpunt nog af te spreken Zoals op 21 januari. Carlos D’haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be

zondag 12 februari

Beheerswerken

afd. Affligem-Liedekerke

9:00 – 12:30 Palitsebeek langs gasstation Sportlaan, Liedekerke Beheerswerken in onze reservaten. Drank en een tussendoortje worden aangeboden. Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

zaterdag 18 februari

Werkvoormiddag in de reservaten

afd. Ninove

09:00 – 12:00 Einde Spoorwegstraat te 9406 Outer Afsluitingen afbreken. Draden doorknippen en palen uitgraven. Zo worden natuurgehelen groter en vervagen op termijn perceel- grenzen. Ten voordele van wandelaars en grote grazers, zoals reeën. Joachim De Maeseneer 0499 80 89 05 joachimdm@yahoo.com Laarzen en wat je zelf hebt van materiaal: tang, klauwhamer, spade (we hebben zelf ook wel wat!)

zondag 19 februari

Beheerswerken Groot Schoor, Grembergen

afd. Dendermonding

9:00 – 16:00 De Snuffel, St. Elooistraat 15, Grembergen Maaien van riet. Middagmaal, mits inschrijving Vooraf bellen naar Tarcy Verstraeten 052 21 11 11 Laarzen en werkhandschoenen

zaterdag 3 maart

Beheerswerkdag Wellemeersen

afd. Denderleeuw

9:00 – 16:00 NP-materiaaldepot, Wellemeersenstraat Aanplanten van bosplantgoed. Bruno de Bruyn – 0496 59 52 43 Laarzen en spade.

zondag 11 maart

Beheerswerken

afd. Affligem-Liedekerke

9:00 – 12:30 Palitsebeek langs gasstation Sportlaan, Liedekerke Beheerswerken in onze reservaten. Drank en een tussendoortje worden aangeboden. Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

zaterdag 17 maart

Werkvoormiddag in één van onze reservaten

afd. Boven-Dender

9:00 – 12:30 Verzamelpunt nog af te spreken Zoals op 21 januari. Carlos D’haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be

BEHEERSWERKEN

Daa

n St

emgé

e

Geniet méér in de natuur...Gear for Adventure

met het juiste materiaal van bij Trekking

Oude Gentbaan 255 - 9300 Aalst 053 705 222

info@trek-king.be - www.trek-king.be

PGore-tex jassenPWindstoppersPThermische t-shirts PWaterdichte schoenen PVerrekijkerPRugzakPGPS

-5% korting op vertoon van

lidkaart Natuurpunt

600m2 vol gespecialiseerde uitrusting

Hernieuwbare energie voor uw bedrijf

Haalbaarheidsstudies en advies inzakebiomassa, zonne-energie en windenergie

voor bedrijven (ook KMO’s)

Zero Emission Solutions bvbaWaverstraat 1, 9310 Moorsel

Tel +32/(0)53/41.66.66Fax +32/(0)53/41.66.00

www.zeroemissionsolutions.com

20 nr. 1 - jan. 2012

Natuur op z’n mooistValnontey, een zijvalleitje van Cogne, kan zeker één van de mooiste plekjes van de Alpen genoemd worden. Hier voelen we ons heel dicht bij de eeu-wige wereld van stilte, sneeuw en ijsvelden, die zich tegen de hoge kammen verdringen.Onder leiding van Christian Pické en Peter

D’Hondt, beiden kenners van deze streek, ver-kennen we de mooiste hoekjes van het massief van de Gran Paradiso. We ontdekken de verschil-lende aspecten van dit typische Alpengebied en krijgen er een zeer afwisselend landschap voor-geschoteld, waar telkens weer nieuwe natuurim-pressies worden opgedaan.

Natuurpunt Ninovetrekt naar de Aostavallei Een aanrader voor wie van woeste natuur houdt!

In het noorden van Italië, grenzend aan Frankrijk en Zwitserland, ligt een fas-cinerende regio: Valle d’Aosta. Verscholen tussen de hoogste toppen van de Alpen bekoort deze vallei elke reiziger, niet alleen met natuurschoon maar ook met culturele bezienswaardigheden en eeuwenoude tradities. De grote ver-scheidenheid in alles wat je kan zien en beleven maakt van Valle d’Aosta een reisbestemming van eerste rang die altijd aangenaam verrast. Met Natuurpunt Ninove logeren we in Valnontey, een diep uitgesneden zijdal aan de voet van de Gran Paradiso (4061 m).

Chr

istia

n Pi

cké

De steenbok van Gran Paradiso Rifugio Vittorio Sella

nr. 1 - jan. 2012 21

Typische fauna en floraIn het Parco Nazionale Gran Paradiso leven grote kudden steenbokken (Capra ibex), in totaal onge-veer vijfduizend dieren. Op één van onze tochten zien we ze op tastafstand. Ook gemzen bevolken in relatief grote aantallen het park. Daarnaast leven er op de alpweiden tienduizenden berg-marmotten en zweeft de gier regelmatig boven de valleien. Ook wie graag op zoek gaat naar vlin-ders zal niet ver moeten zoeken.En aan interessante soorten planten is er in deze streek geen gebrek. Denk aan bijzondere bomen zoals lariks, jeneverbes of bergden. Of aan bloemen zoals pioenroos, gletsjerranonkel, alpenpapaver, huislook, oranjelelie, alpenklaver, alpenviooltje, alpenroosje, edelweiss, diverse soorten gentianen, rotsschildzaad, alpenaster, alpenklokje en ga maar door. Aosta is kortom een Gran Paradiso voor iedereen die van ruwe, onherbergzame natuur houdt.

Praktische informatie

A We overnachten in een hotel in Valnontey, met uitzicht op de Gran Paradiso. Eén keer nemen we de rugzak en onze slaapzak mee voor een overnachting in een heuse berghut op 2588m hoogte (geen bergervaring vereist)!

A Aankomst op maandagnamiddag 2 juli 2012, kostendelend met eigen wagens. Terugreis op zaterdag 7 juli.A Formule half pension voor e 410 per persoon, inclusief overnachting en avond- maal in berghut en bezoek aan het kasteel van Sarre.A Na inschrijving krijg je nog een uitgebreide briefing.A Maximum aantal 20 personen.

Rifugio Vittorio Sella Een van de vele meertjes

Chr

istia

n Pi

cké

Chr

istia

n Pi

cké

Inschrijven

Wil je er graag bij zijn? Schrijf dan e 50 voorschot per persoon over op rekening 979-3529555-21 van Natuurpunt Ninove met vermelding Aosta 2012, en stuur een mailtje naar: christian.picke@natuurpuntninove.be. Het saldo betaal je uiterlijk 31 mei 2012.

Meer info?

Bel naar Christian Pické (0477 300 341)of stuur een mailtje naar christian.picke@natuurpuntninove.be.

22 nr. 1 - jan. 2012

Hoe zien ze eruit en waar vinden we ze?Dolichopodidae zijn een stuk kleiner (1-10 mm) dan de voormelde vliegenfamilies en zijn meestal relatief eenvoudig te herkennen: groen-glanzende kleur (al komen ook niet-metallische bruine of gele soorten voor, zie Figuur 1), zijde-lings afgeplat lichaam, gereduceerde vleugelade-ring en lange poten (vandaar de naam). Sommige

mannetjes hebben een genitaalapparaat dat teruggevouwen is onder het achterlijf, maar het meest fascinerende aan deze familie zijn de ver-sieringen die de mannetjes van heel wat soorten vertonen. Zowel antennen, vleugels als (vooral) poten kunnen voorzien zijn van soortspecifieke vervormingen, borstels of andere uitsteeksels (zie Figuur 2), en zijn belangrijke kenmerken

voor identificatie.Wil je je eerste stappen wagen in het wondere rijk van de slankpootvliegen, dan ga je best op zoek in moeras-sen, vochtige bossen of heide, of op oevers van stilstaande of stromende waterlicha-men. Ze komen weliswaar ook voor in drogere habi-tats, maar dan wel in een lagere verscheidenheid en in lagere dichtheden. In het veld worden ze doorgaans aangetroffen op brede blade-ren van kruiden of struiken, of op een vochtige bodem. Slijkbodems zijn een uitver-koren biotoop voor heel wat soorten.

‘Uitgestorven’ slankpootvliegenNieuwe soorten voor België,ontdekt in de Denderstreek

Slankpoot… wat? Wellicht heb je van deze insectengroep (Diptera: Dolichopodidae) nog nooit gehoord, behalve indien je je zou inlaten met de meer bekende zweef-vliegen, blaaskopvliegen of roofvliegen, want dan moet je willens nillens een deter-minatiesleutel voor vliegenfamilies doorworsteld hebben. Dat je dan nog nooit slankpootvliegen onder de ogen hebt gekregen, zou me bijzonder verbazen, want ze komen werkelijk overal voor.

Auteur: Dr Marc PolletDept. Entomologie, Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN), Brussel,

Onderzoeksgroep Terrestrische Ecologie (TEREC), Universiteit Gent (UGent), Gent, Informatie- en Datacentrum (IDC), Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (INBO), Brussel

Figuur 1 Neurigona pallida

Dm

itry

Gav

ryus

hin,

Rus

land

nr. 1 - jan. 2012 2�

Inventariseren met de WIDWil je bovendien ook een naam op de soorten kleven, dan zit er – helaas voor de vredelievende

zielen – niets anders op dan de diertjes te ver-zamelen en dood te maken. Immers, in België komen meer dan 300 soorten voor en sommige hiervan zijn enkel via stereomicroscopisch onderzoek van verwante soorten te onderschei-den. Vrees echter niet: wat je verzamelt is een uiterst minieme fractie van de aanwezige popu-latie, maar dat merk je zelf wel als je aan het verzamelen slaat.Bij zijn prille oprichting (januari 2002) vatte de Werkgroep Invertebraten Denderstreek (WID, Figuur 3) meteen het idee op om meer kennis op te bouwen over de ongewervelden van dit gebied. Krachten werden gebundeld, verza-melprotocols en -fiches werden opgemaakt, databankstructuren ontwikkeld en verzamel- en opslagmateriaal aangekocht. Amper vier maanden later sierden Malaisevallen (Figuur 4), watervallen (“pan traps”, Figuur 5), bodem-vallen en uitsluipvallen het Osbroek (Aalst), de Molenbeekmeersen en de Wellemeersen (Denderleeuw). In de volgende vier jaren zouden nog zeven andere natuurreservaten in zuidoos-Figuur 2 Dolichopus popularis

Lars

Bru

nkm

an, Z

wed

en

Figuur 3 WID-kerngroep bij de installatie van de vallen in 2002. Van links naar rechts: Marc Pollet, Peter Tolleneer, Bruno De Bruyn, Peter De Pinnewaert, Eric De Tré

Anj

a D

e Br

aeke

leer

2� nr. 1 - jan. 2012

telijk Oost-Vlaanderen volgen (zie verder). De WID verzette een enorme hoop werk met het leegmaken (en hervullen) van de vallen en het uitsorteren en opslaan van de diverse insecten-families voor specialisten. Ik nam de identifi-

catie van de verzamelde slankpootvliegen voor mijn rekening. Maar wat heeft deze vijf jaar lange inspanning finaal opgeleverd?

805 staalnames, 24.421 exemplaren, 134 soortenIn totaal werden 805 stalen met slankpootvlie-gen erin verwerkt, verza-meld tussen 16/5/2002 en 7/10/2006 op 65 verschillende plaatsen in Oost-Vlaanderen. Het overgrote gedeelte van de stalen was afkom-stig van 40 sites in 9 lokaliteiten: Aalst, Berlare, Denderhoutem, Denderleeuw, Grim- minge (Geraards- bergen), Haaltert, Lede, Ninove en Sint-Antelinks (Herzele), waar een con-tinue bemonstering plaatsvond.In een periode van 5 jaar werden 24.421 Dolichopodidae-exem-plaren verzameld, die tot niet minder dan 132 soorten bleken te beho-ren (zie overzichtstabel op de WID-website). Twee overige soorten werden niet binnen de bovengenoemde 40 continue bemonste-ringssites waargeno-men (en komen dus ook niet in de tabel voor): Dolichopus signi-fer, een soort van open modderige plaatsen die in de initiële Rode lijst van Dolichopodidae van Vlaanderen nog als zeldzaam werd ver-meld (Pollet, 2000), maar momenteel als niet bedreigd kan beschouwd worden

Figuur 4 Malaiseval, Braulio Carillo National Park, Costa Rica

Figuur 5 Gele waterval (“pan trap”), Podocarpus National Park, Ecuador. Noot: door de WID werd een ander type van gele waterval ingezet tijdens 2003

Mar

c Po

llet

Mar

c Po

llet

nr. 1 - jan. 2012 2�

(Pollet & Maes, 2005), en Hercostomus nigripen-nis, een bedreigde soort volgens Pollet (2000) van heischrale graslanden, die momenteel evenwel als kwetsbaar moet ingeschat worden (Pollet & Maes, 2005). Beide soorten werden in het natuurreservaat de Wellemeersen (Denderleeuw) vastgesteld.Een vergelijking tussen de verschillende gebie-den op basis van de volledige vangstresultaten is niet zinvol wegens de onderlinge verschillen in verzamelmethodes, verzamelperioden, ver-zameljaren, en vangstinspanningen (= aantal bemonsteringssites per gebied). Daarom zal deze bijdrage zich dan ook beperken tot de faunistische aspecten van de meest bedreigde en zeldzame soorten. Met 134 soorten verte-genwoordigt de Denderstreek meer dan de helft (51,5%) van alle soorten die tot voor kort in Vlaanderen bekend waren (Pollet, 2000). Naast eurytope soorten omvat de soortenlijst bijna uitsluitend moerassoorten en soorten van vochtige bossen. Soorten van meer oligotrofe milieus (vochtige heide, veen), schorren en slik-ken, en droge, zandige habitats ((land)duinen) ontbreken nagenoeg volledig.

Twee rodelijstsoortenSlechts 2 soorten met een huidige rodelijststa-tus komen in de lijst voor: Dolichopus longitarsis, een soort van beboste veenmoerassen, is momenteel bedreigd, terwijl Rhaphium com-mune als kwetsbaar kan omschreven worden. Dit beperkte aantal is niet zozeer een indi-catie van de geringe bedreigingsgraad van deze insectenfamilie, dan wel het directe gevolg van de verza-melinspanningen die sinds 1981 exponenti-eel zijn toegenomen. Ter vergelijking: in de periode 1981-2004 werden 501.634 spe-cimens verzameld én geïdentificeerd, wat 47

maal meer is dan in de vorige 130 jaar samen (10.695 specimens) of nog, 97,9% van alle waarnemingen (Pollet, ongepubliceerde data)!

Vier ‘uitgestorven’ soorten herontdektVier soorten die Pollet (2000) als uitgestor-ven vermeldde, werden sinds 2002 in de Denderstreek herontdekt. Dolichopus cilifemo-ratus was in 1944 voor het laatst in Heusden verzameld, maar is sinds 1997 in 4 verschil-lende lokaliteiten in Oost-Vlaanderen opge-merkt. Van Liancalus virens (Figuur 6) werden in 2002 vier exemplaren op het depotgebouw in de Wellemeersen verzameld terwijl de meest recente waarneming uit Vlaanderen dateert van 1905 (Overijse). De vangst in Denderleeuw is opmerkelijk daar het een soort betreft die heel sterk gebonden is aan grotere snelstromende wateren, en vooral voorkomt bij watervallen of stroomversnellingen. Het blijft nog steeds een raadsel hoe deze soort stand kon houden buiten deze habitat. Neurigona pallida (Figuur 1), een grote geelgekleurde soort van voch-tige, koele bossen, werd volgens Pollet (2000) voor het laatst in 1898 in Kontich vastgesteld. Recente bemonsteringen hebben aangetoond dat deze soort zeldzaam is, maar toch wijd-verbreid in Vlaanderen. In de Denderstreek is ze van 2 gebieden bekend, nl. het Osbroek

Figuur 6 Liancalus virens

Via

inte

rnet

2� nr. 1 - jan. 2012

(Aalst) en het Raspaillebos (Grimminge - Geraardsbergen). En ten slotte werden in 2001 (Erpe-Mere) en 2003 (Denderhoutem) 2 popu-laties van Rhaphium quadrispinosum ontdekt, een soort die sinds 1917 niet meer was opge-merkt.

Vijf nieuwe soorten voor BelgiëVijf soorten werden voor het eerst in België waargenomen. Eén mannetje van Dolichopus nimbatus werd opvallend laat in het seizoen (oktober 2004) met een Malaiseval in Honegem (Lede) verzameld. Medetera incrassata, een Noord-Europese boombewonende soort, werd in 2006 in de Venebroeken (Ninove) eveneens met een Malaiseval gevangen. Ook Medetera peloria kwam in een Malaiseval terecht, dit maal in het Raspaillebos (Grimminge - Geraardsbergen) in 2004. Neurigona lineata werd al in 1999 in Sint-Martens-Latem ontdekt, maar blijkt in de Denderstreek in minstens drie gebieden voor te komen. En van Syntormon macula werd in 2002 één wijfje verzameld in een witte waterval die was opgesteld in een zeggenvegetatie in de Molenbeekmeersen (Denderleeuw). Het betreft hier stuk voor stuk soorten die ofwel een heel beperkte verspreiding hebben in Europa, of waarvan bijzonder weinig bekend is over ver-spreiding en ecologie. Zie Pollet (2007) voor de meeste recente verspreidingskaarten.

Drie nieuwe soorten voor VlaanderenVerder leverden de WID-bemonsteringen drie soorten op, die voorheen nog niet in Vlaanderen waren vastgesteld, maar waar-van wél in Wallonië meldingen bekend zijn. Dolichopus polleti werd ongeveer 20 jaar gele-den beschreven (Meuffels & Grootaert, 1989) op basis van exemplaren uit een moerasspirea-habitat aan de oever van het meer van Virelles (Henegouwen). In 2002 werd deze soort in de Wellemeersen (Denderleeuw) gevonden, in 2006 gevolgd door de Venebroeken (Ninove) als 3de lokaliteit van deze soort in België. Deze soort is bovendien enkel van België bekend. Van Nematoproctus praesectus, een oeversoort van grote rivieren, werd één wijfje geïdentifi-ceerd uit een Malaiseval die in 2002 was opge-steld in de Wellemeersen. Ook Rhaphium rivale is een oeversoort, waarvan recent al een wijfje

in de Denderstreek was vastgesteld (Pollet, ongepubl. data). De WID-verzamelcampagne bevestigde het voorkomen van deze zuide-lijke soort in Vlaanderen met de vangst van één exemplaar (mannetje) in de Venebroeken (Ninove).

Vier voor Vlaanderen zeer zeldzame soortenVier overige soorten zijn van minder dan 2% van de bemonsterde atlasblokken in Vlaanderen bekend en kunnen dus tevens als zeer zeldzaam beschouwd worden. Dit betreft twee Medetera-soorten (M. parenti, M. seguyi), Rhaphium albifrons, en Systenus scholtzii. R. albifrons is een soort van bronbossen en beboste moeras-sen die sinds 1989 van 6 lokaliteiten uit (enkel) Oost-Vlaanderen bekend is. Net als een groot deel van het genus zijn beide Medetera-soorten uitsluitend te vinden op boomstammen, in het bijzonder gladstammige populieren in vochtige gebieden. In het voorjaar (mei-juni) wordt trou-wens een rijke Medetera-fauna in deze habitats aangetroffen. Daar deze fauna heel vaak zeld-zame soorten herbergt, loont het zeer de moeite dergelijke boomstammen te monitoren (zie verder). Systenus-soorten worden ook uitslui-tend op bomen aangetroffen, maar zijn strikt gebonden aan vochtige boomholten of sapstro-men. Eén exemplaar van S. scholtzii werd in het Osbroek (Aalst) in 2002 verzameld.

Ook jij kan slankpootvliegen inzamelen!Wens je de WID te helpen om nog meer ver-rassende ontdekkingen te doen tijdens één van de volgende seizoenen en de Denderstreeklijst verder uit te breiden, dan lijkt het me aangewe-zen om vooral in te zetten op habitattypen die tot hier toe nog niet in de grootschalige bemon-steringen werden opgenomen (bv. oevers van beken en rivieren, voedselarme en venige habitats, slikken en schorren, en open, droge habitats). Een andere typische soort van water-vallen nl. Hercostomus chetifer, die momen-teel ook wordt beschouwd als uitgestorven in Vlaanderen, zou wel eens kunnen opduiken aan één of enkele van de vele sluizen langsheen de Dender (let dan vooral op natte, verticale wanden). Verder kan heel snel resultaat geboekt worden met kortstondige maar intensieve ver-zamelacties op populierenstammen (zie Figuur

nr. 1 - jan. 2012 2�

7). Het meest efficiënt blijkt het gebruik van een middelgroot plastic potje (diameter: 3 cm, diepte: 7 cm), waarvan de binnenzijde vooraf licht gespoeld wordt met alcohol. Met een der-gelijk recipiënt kunnen tientallen Medetera-spe-cimens achtereenvolgens verzameld worden (ze vliegen immers op wanneer het potje over ze heen wordt geplaatst, en ze blijven kleven in de alcohollaag). Bovendien wordt het potje auto-matisch opnieuw gespoeld bij het overbrengen van de gevangen vliegen in een verzamelbuisje. Op die manier werden recent in Liedekerke duizenden Medetera’s verzameld, die evenwel nog steeds geïdentificeerd moeten worden. Vooral in mei - begin juni is de diversiteit aan Medetera-soorten het grootst, en met wat geluk stoot men op een vochtige boomholte met zeld-zame Systenus-soorten, die langs de rand van de holte post hebben gevat. In elk geval verklaar ik me blijvend bereid identificaties uit te voeren, of anderen hierin bij te staan.

Geraadpleegde literatuur:

A Meuffels, H.J.G. & Grootaert, P. (1989) The relatives of

Dolichopus plumipes (Scopoli, 1763), with the description

of a new species from Belgium (Diptera Dolichopodidae).

Bulletin et Annales de la Société royale belge d’Entomologie

125: 83-98.

A Pollet, M. (2000) A documented Red List of the dolichopo-

did flies (Diptera: Dolichopodidae) of Flanders [in Dutch

with English summary]. Communications of the Institute of

Nature Conservation 8: 1-190. Brussels.

A Pollet, M. (2007) Dolichopodidae. In: Pape, T. (Ed.). Fauna

Europaea: Diptera Brachycera. Fauna Europaea, Version 1.3.

Available at www.fauneur.org [Accessed on April 1, 2011].

A Pollet, M. & Maes, D. (2005) Evaluation of the Red Data

Book of Dolichopodidae of Flanders with recent data.

Abstracts of Symposium “Entomology in Belgium”,

December 2nd, 2005, Brussels. Royal Belgian Entomo-

logical Society: 22-23.

Figuur 7 De auteur tijdens het bemonsteren van populierenstammen

Mar

c Po

llet

2� nr. 1 - jan. 2012

Ze biedt daar twee boeiende programma’s op maat aan: een voor de kinderen en een voor de volwasse-nen. Zo is het programma aantrekkelijk voor iedereen. Ook de prijzen houden rekening met deze gemengde samenstelling. Beleving staat centraal. Een gemoede-lijke formule die aanslaat! Reserveer nu je plekje.Traditioneel staat de natuur in de meimaand op haar mooist. Overal valt er wat te beleven. Het komende Hemelvaartweekend biedt van donderdag tot zondag de kans om eens te onthaasten. Voetjes onder tafel, mooie wandelingen en landschappen, meestal goed weer (de Westhoek is bekend voor dit microklimaat) en goed gezelschap van mensen met natuurervaring en interesse. Meer heeft een mens niet nodig.Onze groepslogies in de J-club biedt verzorgde kamers van 4 personen. De prijzen omvatten logies in volpen-sion alsook de begeleiding van de activiteiten. En ’s avonds bieden we zelf drank aan tegen inkoopprijs. We logeren midden de natuur en vlakbij het educatief cen-trum De Nachtegaal, waar enkele actieve programma’s voor de kinderen op het programma staan. Uiteraard wordt ons mooiste Vlaamse duinenreservaat “De Westhoek” verkend. Het is de enige plaats aan onze kust waar nog alle dynamische processen aanwezig zijn die duinen zo natuurrijk maken. Bijzondere aan-dacht gaat naar de vlinders. En aan ‘de schreve’ geko-men, zou het zonde zijn om niet proeven van de lokale specialiteit: een picon’tje met geheim ingrediënt.Een andere dag maken we gebruik van de tram en doen we een vogelexcursie doorheen de IJzermonding. Na een picknick op het strand volgt een strandjut-terswandeling voor volwassenen richting Westende en voor de kinderen een ontspannen strandnamid-dag. De andere twee dagen staan de internationaal bekende “De Blankaart” en een daguitstap naar het landschappelijk onovertroffen Heuvelland op het pro-gramma. Je ziet het: variatie troef! In samenspraak met het Bezoekerscentrum De Nachtegaal wordt in de komende maanden het programma nog verder bijgetimmerd en verrijkt. Voor wie nog avondlijke extraatjes wil toevoegen: de Moeren, het Calmynbos en fossiele duinen liggen op steenworp afstand…

Volpensionprijs: 85 euro per kind (-12j) en 157 per volwassene.Interesse gekregen? Het aantal deelnemers is beperkt. Schrijf je dus nu in via een mailtje naar info@natuurpuntninove.be en door overschrijving van het inschrijvingsgeld naar 979–3529555–21 van Natuurpunt Ninove met vermelding “Inschrijving Hemelvaartuitstap” + de namen van de deelnemers die je inschrijft.

0495 68 89 33info@natuurpuntninove.be

www.natuurpunt.be/ninove

Natuurpunt Ninove

INF

O

Natuurmeerdaagse De Panne: 17 tot 20 meiNa haar zeer geslaagde meerdaagse vorig jaar naar de Viroin, trekt Natuurpunt afdeling Ninove komend verlengd Hemelvaartweekend naar de Westhoek.

Vergrassende Sahara in de Westhoek

© V

ilda

- Ro

llin

Verl

inde

nr. 1 - jan. 2012 2�

Bos ‘zonder grenzen’Omdat 2011 door de Verenigde Naties is uitgeroepen tot Internationaal Jaar van de Bossen, was ‘zonder grenzen’ het thema van deze editie van de Week van het Bos. Ook in het Raspaillebos is deze slagzin zeker van toepassing. Als bezoeker merk je de grens tussen het gedeelte van Natuurpunt en dat van het ANB (Agentschap voor Natuur en Bos) niet op, tenzij je erop attent wordt gemaakt. De vernieuwde uitgestippelde wandelingen die ter gelegenheid van de Week van het Bos werden voorgesteld, illustreren dit perfect. Ze zijn eenduidig gemarkeerd en lopen zowel over percelen van Natuurpunt als over die van het ANB.

900 symbolische boompjes …Voor de openingshappening van de Week van het Bos was een heel programma uitgewerkt. In de voormid-dag waren er verschillende geleide wandelingen. Op de middag was er een receptie met de gebruikelijke speeches door de partners (ANB, Vereniging voor Bos in Vlaanderen, Natuurpunt, Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, De Helix en de stad Geraardsbergen). Na de middag kon iedereen op eigen houtje een uitge-stippeld wandelparcours volgen, waarlangs verschil-

lende infostands waren opgesteld: boomklimmers, insecten- en braakballenonderzoek, onderzoek naar bodemcompactatie bij bosbeheerswerken, zoogdie-ren, houtsnijwerk, wilgenvlechten. Bij deze infostops konden virtuele boompjes verzameld worden, die later in echte boompjes zouden omgezet worden. Ondanks het mindere weer gingen ongeveer 700 mensen op stap in het Raspaillebos. Door enthousiast deel te nemen aan de speelse opdrachten bij de infostanden verzamelden ze ruim 900 symbolische boompjes.

… om te zetten in echt bosAan de Week van het Bos was ook een scholenwed-strijd verbonden. Meer dan 70 klassen uit de buurt stuurden een knutselwerk over het bos in. Per graad

werd een prijs uitgereikt. Op 9 oktober konden alle aanwezigen ook stemmen voor het mooi-ste knutselwerk. Winnaar van deze publieksprijs was de 6de klas van de basisschool Sint-Catharinacollege in Onkerzele. Als beloning mochten zij de sym-bolische boompjes later omzetten in een echt nieuw bos.

Aanplant van 1 ha nieuw bos op 2 december

Beestig babbelbosOp 2 december was het dan zover: de kinderen van de winnende klas

Een terugblik op de Week van het BosOp zondag 9 oktober werd in De Helix en het Raspaillebos in Geraardsbergen de jaarlijkse Week van het Bos officieel geopend door Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege.

Dirk

Dem

eyer

e

Mic

helin

e Va

n de

r Str

icht

Waarnemingen gezocht!Losse natuurwaarnemingen door vrijwilligers vormen de basis van verspreidingskaarten van soorten, en van heel wat onderzoek naar de toestand en de evolutie van de natuur. Recent werd een zeer interessant initiatief gelanceerd waardoor waarnemingen zeer gemakkelijk kunnen worden ingevoerd, maar ook bekeken in een centrale databank: maak kennis met de natuurwaarne-mingen-website: www. waarnemingen.be!Om waarnemingen in te voeren en te bekijken, moet je enkel registreren. Dat is heel simpel: je gaat naar de web-site, en in de rechterbovenhoek klik je op ‘Registreer’. Je geeft vervolgens een gebruikersnaam, je echte naam, je provincie en je e-mailadres in en klaar is kees. De gebrui-kersnaam moet wel uniek zijn en heeft minimaal 5 let-ters en geen spaties of punten. Waarnemingen uit heel Vlaanderen kunnen worden ingevoerd en bekeken.

Als natuurliefhebber uit de Denderstreek maak je bij voorkeur gebruik van het regionale scherm dat werd gecreëerd voor de Denderstreek:

Meer informatie staat in het artikel in het oktobernum-mer van Dendriet uit 2008 over dit onderwerp.Je waarnemingen zijn zeer welkom: van een egel in de tuin tot een overvliegende ooievaar: het is allemaal het invoeren waard! Neem een kijkje op de website en ontdek zelf hoe eenvoudig het is. Door mee te werken draag je niet alleen een steentje bij tot het opvolgen van de fauna en flora van de Denderstreek; het is ook een zeer handige manier om je eigen waarnemingen bij houden.

denderstreek.waarnemingen.be

�0 nr. 1 - jan. 2012

Johnny Cornelisjohnny_cornelis@hotmail.com

Afdeling Boven-DenderIN

FO

trokken gewapend met schoppen en vooral veel goede moed richting Raspaillebos om er 900 bomen te gaan planten. Ze doopten hun bos ‘Beestig Babbelbos’. Op die manier werd het Raspaillebos weer een hectare groter gemaakt.

Het resultaat van goede samenwerkingVoor deze actie sloegen verschil-lende partners de handen in elkaar. Natuurpunt stelde zowel de grond als het plantsoen (inheemse eik, haagbeuk, meidoorn, sleedoorn, hazelaar…) ter beschikking. Het ANB hielp het terrein plantklaar te maken. De Vereniging voor Bos in Vlaanderen zorgde voor de organisatie en de plantbe-geleiding. De Lijn bracht de leerlingen veilig en wel van de school naar De Helix. En De Helix trakteerde de leerlingen na hun plantwerk nog op een boeiende bospuzzeltocht in het Raspaillebos. Hoe kon het Internationale Jaar van de Bossen beter worden afge-sloten dan met de aanleg van een nieuw bos?

Mic

helin

e Va

n de

r Str

icht

Natuurpunt is een open en onge-bonden vereniging die mensen op een aangename wijze kansen wil geven om zich in te zetten voor de duurzaamheid van natuur en landschap vanuit een brede maat-schappelijke visie. Onze activitei-ten situeren zich hoofdzakelijk op het vlak van studie, educatie, beleid en reservatenwerking.www.natuurpunt.be

AFDELINGENAalstRik De Baere - 053 21 29 13rik.debaere@telenet.be

Affligem-LiedekerkeKern AffligemWim Van Grieken - 053 77 70 06wim.van.grieken@advalvas.beKern LiedekerkeErik De Block - 053 68 35 88edebe@advalvas.be

DenderleeuwBruno De Bruyn - 053 67 07 85bruno.de.bruyn@kindengezin.be

DendermondingStefaan Thibau - 052 42 69 72stefaan.thibau@skynet.be

Erpe-MerePeter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Boven-DenderJohnny Cornelis - 0474 58 08 38johnny_cornelis@hotmail.com

Groot-HaaltertJo wittevrongel - 053 39 73 13jo.wittevrongel@telenet.be

Lede-HoutemPeter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

NinoveWouter Mertens - 0495 68 89 33wouter.mertens@natuurpuntninove.be

WERKGROEPENWerkgroep InvertebratenEric De Tré - 053 66 04 32eric.detre@vhm.be

Vogelwerkgroep CinereaWouter Faveyts 0479 27 32 78wouter.faveyts@telenet.be

Plantenwerkgroep AlliumPeter Tolleneer - 0498 40 83 28allium@belgacom.net

Zoogdierenwerkgroep DenderstreekJoachim De Maeseneer 0499 80 89 05Joachimdm@yahoo.com

Paddenstoelenwerkgroep ZwamvlokPeter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Werkgroep amfibieën & reptielen WardKoen De Maeregreatskua2002@hotmail.com0485 68 89 82

RESERVATEN ENNATUURPROJECTEN

Giften Reservatenfonds:rekeningnummer:293-0212075-88 met vermel-ding van de projectnaam en het projectnummer.Giften vanaf e 40 zijn fiscaal aftrekbaar.

Boelaremeersen te Neder-boelare - 6640Johnny Cornelis - 0474 58 08 38johnny_cornelis@hotmail.com

Brede Schoren enKonkelschor te Berlare 6616Stefaan Thibau 052 42 69 72stefaan.thibau@skynet.be

Dendervallei te Ninove6099Wouter Mertens 0495 68 89 33wouter.mertens@natuurpunt ninove.be

Den Dotter/Blauwboste Haaltert/Aaigem/Mere 6149Jo Wittevrongel 053 39 73 13jo.wittevrongel@telenet.be

Everbeekse bossen - 6210Koen Van Den Berge055 42 83 90koen.vandenberge@skynet.be

Gemene Meers te Idegem6647Luc Favijts 054 41 52 17luc.favijts@skynet.be

't Groot Schoor te Grembergen6603Tarcy Verstraeten 052 21 11 11

Heidemeersen te Berlare6644Stefaan Thibau 052 42 69 72stefaan.thibau@skynet.be

Hogedonk te Gijzegem/Herdersem / Mespelare - 6243Brian RoelandtBrian.Roelandt@telenet.be052 22 57 71

Honegem te Erpe-Mere/Aalst/Lede - 6123Wim D’Haeseleer - 0495 87 50 50wim.dhaeseleer@honegem.bewww.honegem.be

Keelman te Denderhoutem6178Jo Wittevrongel 053 39 73 13jo.wittevrongel@telenet.be

Korte Lake te Overboelare6655Willem Boonen - 054 41 75 85willem.boonen@skynet.be

Kravaalbos te Meldert6071Frans Roggemanfransroggeman@msn.com

Dendriet is het regionale contact-blad voor de leden van negen Natuurpuntafdelingen en zes studiewerkgroepen in de Dender-streek. Deze afdelingen en werk-groepen willen zowel occasioneel als structureel intens samenwer-ken. Je kan voor meer inlich-tingen steeds terecht bij de con-tactpersoon voor jouw afdeling of de werkgroep die jouw interesse wegdraagt. Stuur je opmerkingen, aanmoedigingen, belevenissen en natuurpuntjes door naar de redac-tie. Deadline volgende Dendriet:1 februari 2012.

Dendriet ontvangen:Leden van Natuurpunt die lid zijn van een niet-Denderstreek-afdeling kunnen Dendriet ont-vangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit doe je door middel van een overschrijving van e 7,50 op rekeningnummer 393-0491337-24 van Dendriet, Heldergemstraat 161, 9450 Heldergem, met ver-melding van je lidnummer en “abonnement Dendriet, midden-katern afdeling...”.Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuurpunt is niet mogelijk.

REDACTIERAADKoen Steenhoudt - redactiesecretaris.Wouter Mertens - hoofdredacteur en verantwoordelijke uitgever.Daan Stemgée, Joachim De Maese- neer - redactiekern.Stijn De Ryck - budgettering.Marc Symoens - corrector.Mikol De Decker - adresbeheer.Willy Beeckman, Rik De Baere, Eric De Block, Dirk De Mesel, Eric De Tré, Peter D’Hondt, Jo Ottoy, Peter Tolleneer, Wim Van Grieken.Wilfried Veldeman - lay-out.

Werkten ook mee aan dit nr :Johnny Cornelis, Anja De Braekeleer, Dirk Demeyere, Wouter Faveyts, Christian Pické, Marc Pollet, Micheline Van der Stricht, Jean Van Holen, ©Vildaphoto: Yves Adams, Jeroen Mentens, Lars Soerink, Rollin Verlinde.

DrUkDrukkerij Druk in de Weer, GentPapier: CyclusPrint 90 gram, 100% kringlooppapierInkt: gedrukt met vegetale inkten en plantaardige wasmiddelen.

Ledezijde 6657Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Moenebroek te Geraards-bergen/Lierde - 6620Carlos D’Haeseleer - 054 41 87 09carlos.dhaeseleer@skynet.be

Molenbeekmeersen te Den-derleeuw/Okegem - 6646Eric De Tré 053 66 04 32eric.detre@vhm.be

Padde- en Porrebeekvalleite Dendermonde - 6652Dirk Van den Bossche 052 42 49 60

Palitsebeek te Liedekerke - 9427Marc Michiels 053 67 11 91marcusmichiels@skynet.be

Pamelse meersen, Domme-lingen te Liedekerke - 9972Marc Michiels 053 67 11 91marcusmichiels@skynet.be

Phenixberg te Okegem - 6618Wouter Mertens 054 32 51 71wouter.mertens: zie eerder

Raspaillebos te Grimminge 6164Koen Steenhoudt 054 58 67 58k.steenhoudt@skynet.be

Rietbeemd te Moerbeke/Viane/Lessines - 6058Godfried Merlevede 068 30 01 070486 87 17 87derietbeemd@hotmail.com

Sint-Onolfspolder te Appels/Dendermonde - 6623Bart Dierickx 052 21 03 81

Valier te Liedekerke - 9418Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be

Wachtbekken 6In Sint-Gillis/DendermondeStefaan Thibau 052 42 69 72stefaan.thibau@skynet.be

Walputbeek/Dendermeersente Meerbeke - 6213Georges Jacobs 054 33 60 64georges.jacobs@pandora.be

Wellemeersen te Denderleeuw/Erembodegem - 6612Eric De Tré 053 66 04 32eric.detre@vhm.be

Werkgroep Bomen-Park-Osbroek/Gerstjens te AalstPeter Tolleneer 0498 40 83 28 wbpo.aalst@belgacom.net

nr. 1 - jan. 2012 �1

SCHENK EEN LIDMAATSCHAP !Gezinslidmaatschap: e 24 op rekening 230-0044233-21

Je ontvangt natuur.blad en DendrietVoor e 8,50 meer ontvang je ook natuur.focus (studie en beheer) of natuur.oriolus (vogels)

Voor e 38,50 in totaal ontvang je zowel natuur.blad, -focus, -oriolus als Dendriet(vermeld de tijdschriften die je wenst op de overschrijving)

Doe je vrienden een lidmaatschap cadeau

Deze titel verwijst naar:

Ahet Griekse dendron, wat boom betekent,Aeen mineraal in de vorm van een boompje op voegvlakken van sommige gesteenten,Ade vertakte uitlopers van hersen- zenuwcellen: een communicatie - kanaal dus,Ahet Denderbekken met een netwerk van sloten en beken,A tenslotte staat er natuurlijk ook veel riet langs de Dender...

Retouradres: De Decker Mikol,Dokter Haekstraat 37, 9200 GrembergenRedactieadres: Koen Steenhoudt,Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden

E-mail: dendriet@skynet.be

Websites:www.natuurpunt.be/denderstreekwww.denderstreek.waarnemingen.be

Verantwoordelijke uitgever:Wouter Mertens,Pamelstraat 119, 9400 Ninove

Rekeningnummer:393-0491337-24,Dendriet, Heldergemstraat 1619450 Heldergem

Foto’s voorpagina:

Speelbosevenement Ninove: Joachim De MaeseneerOverwinterende blauwe kiekendief. De bleke iris verraadt dat het om een jong mannetje gaat: Jean Van Holen

Subtiele gradaties bij winteravond: Vilda - Jeroen Mentens

2 2020: een fata morgana?

� GNOP Affligem

� Duimen voor de matkop

11 The making of Dendriet

1� Als de bosuil roept!

1� Denderkalender

20 Naar de Aostavallei

22 ‘Uitgestorven’ slankpootvliegen

2� Gezinsmeerdaagse De Panne

2� Terugblik op ‘Week van het bos’

I N H O U D