dendriet 2006 nr 1 jaargang 5

Vreemde snuiters

Boeiende Boelaremeersen

Nacht van de duisternis

Probleemputten in de regio

BC1133

BELGIE/BELGIQUEP.B.

GENT X

Afgiftekantoor Gent X - P109327

januari - februari - maartdriemaandelijks tijdschrift jaargang 5 nummer 1 - 2006

Reto

urad

res:

Koen

Ste

enho

udt,

Wat

ersc

haap

stra

at 3

0,15

70 G

alm

aar d

en.

Is je

adr

es n

iet

juis

t? M

eld

het

aan

de re

dact

ie.

Ecofundamentalisten, ecofascisten! Als je jeengageert, loop je in het vizier. En dus weet je ookdat er kan geschoten worden. Maar dergelijkezware verwijten blijven voor vele natuurpuntersuiterst kwetsend als je weet dat nuance, overleg,democratie en maatschappelijke consensus voorons juist essentiële en hoogste goederen zijn.Mensen met minder ecologische bedoelingengebruiken bovenstaande woordenkramerij enkelom ons - nochtans zuivere - streven in diskrediet tebrengen. En om die demagogische retoriek tebewijzen, gebruikt men dan nog eens een amal-gaam van verwrongen argumenten.

Een van die verwrongen argumenten is datnatuurliefhebbers niet hoog oplopen met exotenin de natuur. En een simpele vergelijking met wathet extreem rechtse ideeëngoed over allochtonenverkondigt, is dan ook snel gemaakt. Maar devergelijking gaat helemaal niet op en getuigteigenlijk van een grote perversiteit. De natuurheeft er alle belang bij om haar genetische biodi-versiteit - ook ten dele voor de mens - ten volle tevrijwaren. Cultuur en maatschappij hebben allebeimaximaal belang bij interactie. Vlaanderen is zowelvarend en heeft zo’n rijke cultuur omdat we devoorbije millennia op het kruispunt gestaanhebben van dergelijke interacties. Bang zijn voordie interactie is kiezen om te krimpen.

“Je bent dan toch niet echt consequent”, hoor ikdaar een vernufteling zeggen? Jawel hoor! En westaan hierin zelfs heel sterk in onze schoenen.Centraal punt is: wij hebben respect voor diver-siteit. Zowel respect voor de biodiversiteit in denatuur, als respect voor andere meningen ofandere etnische, sociale of culturele achtergron-den. De finale keuze is volledig gelijklopend,alleen de strategie verschilt omdat je nu eenmaalappelen niet met peren kan vergelijken.

Voorts is het in dergelijke discussies steeds nodigom genuanceerd te zijn en te blijven. Als er pro-blemen zijn - en die zijn er overduidelijk - danmoeten die ook grondig blootgelegd en besprokenkunnen worden, niet zwart-wit, maar juist in alle

K3-kleuren van de regenboog om zowel pijnpun-ten als mogelijke oplossingen duidelijk in kaart tebrengen. Dit geldt én voor de multiculturelesamenleving én voor de ecologische biodiversiteit.In deze Dendriet gaan we vanuit onze infor-matieplicht in op het exotenvraagstuk. Het hoofd-artikel maakt er de nodige nuanceringen bij enverder lees je over de diepere achtergrond van eendeelproblematiek. Voorts krijg je ook een handigoverzicht van alle invasieve soorten van de regio.Wat is invasief? Lezen maar!

Wouter MertensHoofdredacteur

2 nr 1 - januari 2006

Ten geleide

Wij wensen je een

Natuur.rijk2006!

Wij wensen je een

Natuur.rijk2006!

©Vi

lda

- Ro

llin

verl

inde

nr 1 - januari 2006 3

Een lieflijk tafereel?

Vroege zomer. Een gans metlange hals klieft door de nevel-slierten en duwt als een strijkijzerde waterrimpels statig voor zichuit. Enkele fraaie waterschildpad-den raken opgeschrikt en latenzich onder een tropisch uitziendgordijn van oeverplanten wegzak-ken in het water. Eén ervan doettegelijkertijd een spectaculaireuitval naar een voorbijzwem-mend leuk, blauw geflankeerdvisje. Een idyllisch tafereel… Watkan de natuur toch mooi zijn! Ofbedriegt de schijn?

In werkelijkheid gaat het hier omrespectievelijk de Canadese gans,de Roodwangschildpad, deReuzenbalsemien en de Japanseduizendknoop en de Blauw-bandgrondel. Een tropisch tafe-reel ergens in Yellowstone ofmisschien een Aziatisch natuur-park? Nee hoor, dit is op en topDenderstreek en actueel! Doorhun aanpassingsvermogenhebben vele soorten met de hulpvan de mens een nieuwe plekveroverd in onze natuur. Maarvoor deze uiterst dominantekapers op de kust blijft het daarniet bij…

De Canadese gans, die vanuit deGentse kasteelparken haar popu-latie naar onze regio uitbreidt, iszo agressief dat ze maar weinig

andere watervogels laat broedenin haar omgeving. De rood-wangschildpad, door menige ker-misklant uitgezet in de natuur,nadat het beestje ineens té grooten té bijterig werd, vreet zowatalle waterorganismen op die inhaar buurt komen. Gelukkig ishet voor haar (voorlopig?) nog tekoud bij ons om zich voort teplanten in de vrije natuur.Reuzenbalsemien en JapanseDuizendknoop palmen licht ver-stoorde waterige biotopen in enlaten vervolgens door hun hoogteen groeikracht geen ruimte meervoor andere planten. Ook over deagressiviteit van de Blauwband-grondel kon je reeds in een vorigeDendriet lezen.

Invasieve soorten

Een exoot is een soort die in hetwild voorkomt in een gebied waardit in oorsprong niet het geval is.Wanneer een exoot, zoals deaangehaalde voorbeelden, zichmassaal verbreidt in zijn nieuweomgeving spreekt men van een“invasieve soort”. Wanneer eeninvasieve soort bovendien ooknog eens een bedreiging gaat vor-men voor economie of ecologie,spreekt men van een “pestsoort”.Een invasieve soort kan dus somsevolueren tot pestsoort. De lijstvan invasieve soorten is lang,maar vormt op zich slechts eenklein deel van het aantal exoten.Invasieve soorten zijn echter ver-antwoordelijk voor 40% van debekende extincties van planten endieren. De Roodwang-schildpadden in de Osbroek-vijvers zijn bijvoorbeeld domi-nante alleenheersers. Met delopende natuurinrichtingsplan-nen wil men er een oplossingvoor zoeken.

Vreemde snuitersHet is een mondiaal gegeven. Dus ook de natuur in onzeDenderstreek ontsnapt er niet aan. Er zijn de laatstedecennia letterlijk en figuurlijk steeds meer “vreemdeeenden” in de bijt. Vormt deze toename van exotenreële problemen? Ja … soms! Maar welke? En zijn alle“exoten” hierbij even problematisch? Neen, er zijnduidelijk verschillende probleemniveaus! Welke? Eenreportage…

Brulkikker

©Vi

lda

- Ro

llin

verl

inde

Dergelijke exoten vormenimmers een reëel gevaar voor hetevenwicht van ecosystemen. Hetis de taak van ons, natuur-liefhebbers, om dit aan het bredepubliek duidelijk te maken. Inhet geval van de Roodwang-schildpadden kan je ingrijpen,omdat de dieren zich niet repro-duceren. Om het met eenpassend spreekwoord te zeggenis lokaal ingrijpen in dit geval niethetzelfde als “uilen naar Athenedragen”.

Na het verlies aan habitats(bossen, waterrijke gebiedenenz.) vormen invasieve soortende grootste bedreiging voor onzebiodiversiteit. Het doemscenariois dat we binnen afzienbare tijdeen sterk verarmde natuur zullenhebben, maar dan wel met enkeleen beperkt aantal planten- endiersoorten die sterk kosmopoli-tisch zullen voorkomen. Regio’sen zelfs continenten verliezenhierbij een deel van hun speci-ficiteit en diversiteit. Een mondi-

alisering van de natuur dus.Karakteristieke planten en dierenzullen dan nog enkel kunnenoverleven in geïsoleerde biotopenmet uitgesproken specifieke abio-tische kenmerken… Vermoe-delijk is de abiotiek van deDenderstreek van dien (alge-mene) aard dat wij voornamelijkgastheer zullen zijn voor de kos-mopolieten (en niet voor de “spe-ciallekes”)… De vraag of dit welnog te vermijden valt, is zeer rele-vant.

Forse toename

De mens vervoert al jaren langsoorten over de gehele wereld. Deeerste grootschalige uitwisselingvan soorten, de Columbiaanseuitwisseling, had zowel voor- alsnadelen. De voordelen warenvaak economisch (denken wemaar aan de aardappel), de nade-len vaak ecologisch. Het aantal inde natuur vrijgestelde soorten enblijvende populaties nam vooraltoe vanaf de 19e eeuw. Vooral op

het vlak van ongewervelde dierenzien we de voorbije decennia eenduidelijke fors stijgende trend inhet cumulatief aantal exotischesoorten. Dikwijls krijgen dezeexoten in het nieuwe gebied eenvrijgeleide omdat hun typischepredatoren of parasieten niet meeverhuizen of hier in ons klimaatniet aarden.

Bekendste recente invasievesoort is het VeelkleurigAziatisch lieveheersbeestje. Hetdier werd vanaf 1997 aangewendvoor biologische bestrijding inde gangbare klassieke glastuin-bouw (paprika en in minderemate tomaat, komkommer,aubergine en courgette).In 2001 stelt men het voor heteerst vast in de vrije natuur.Momenteel is het over vrijwelgeheel Vlaanderen uitgebreid eneet het naast bladluizen ookonze eigen inheemse zuster-soorten op. Van de 30 inheemselieveheersbeestjessoorten is zo-wat de helft met uitstervenbedreigd. De landbouw is in-tussen wel al overgeschakeld ophet inheemse Tweestippeliglieveheersbeestje. Dit is echterminder vraatzuchtig en dusminder efficiënt, en bovendieniets moeilijker te kweken…

Economie, veiligheid, volks-gezondheid

Aan een invasieve pestsoortwordt vaak niet alleen ecologi-sche schade toegedicht, ookeconomische schade is mogelijk.Denken we maar aan deColoradokever, die decennialang elke aardappelkweker heelwat hoofdbrekens bezorgde. Zowordt bijvoorbeeld ook deMuskusrat, die in het begin vanvorige eeuw werd ingevoerdomwille van de mooie pels, nogsteeds intensief bestredenomdat ze met haar gangenstelsel


Gevlekte Amerikaanse rivierkreeft

©Vi

lda

- Yv

es A

dam

s


onze dijken ondergraaft. Nietalleen voor de veiligheid, ookvoor de volksgezondheid zijn eral exoten geweest die eenbedreiging vormen. Dé op ditvlak letterlijke pestsoort is deZwarte rat, die de pestbacterieoverbracht door middel van haarvlooien. In de 14e eeuw richtteze hiermee ook in onze con-treien een ware slachting aan.

Discussie troef!

Bovenstaande soorten warentypische voorbeelden van pest-soorten. Over sommige plantenen dieren (zowel invasief alsniet-invasief) bestaat er echternog heel wat discussie… ook bin-nen het natuurbehoudwereldjezelf. Zo is de Halsbandparkieteen invasieve soort die al enkelejaren o.a. in het Neigembosvoorkomt. Velen beweren dat deHalsbandparkiet de plaatsen ver-dringt van onze eigen inheemseholenbroeders. De enen, diemisschien ook wat vallen voorzijn exotische verschijnings-vorm, stellen dat dit nog nietwetenschappelijk bewezen is; deanderen stellen dat, als je op eenbewijsstelling moet wachten, hetprobleem al te ver gevorderd isom nog in te grijpen.De Canadapopulier is zo’n andervoorbeeld van een discus-siegeval. Het is een kruisingtussen een Europese en Ameri-kaanse soort. Hij is niet invasief,want plant zichzelf niet voort.Vooral oudere klonen hebbenook ecologische functies…Bovendien is het voor velen eenboom met een verhaal in onzeregio… voor anderen is en blijfthet een te verwijderen exoot,want streekeigen soortenhebben toch nog steeds eengrote ecologische meerwaarde.De lijn is soms moeilijk tetrekken en het laatste woord noglang niet gesproken…

Is dat een exoot?

Kunnen exoten zich dan nietinpassen in onze ecosystemen?Zolang het geen dominanteinvasieve soorten zijn en preda-toren ook hier hun rol spelen, isintegratie op langere termijnsoms mogelijk. Een aantalexoten hebben zich al zo sterkingeburgerd dat ze door velenals inheems beschouwd worden;Zo is het Konijn vanaf de der-tiende eeuw ingevoerd bij ons enneemt het er de natuurlijkeplaats in van de vaak verdwenengrotere grazers. Hun knaagwerkzorgt voor structuur en dezevariatie brengt extra leven in denatuur! Anderzijds brengen zedan weer economische schadetoe aan de landbouw… Het ismaar welke bril je opzet!

Alles is relatief. Elke Natuur-puntconservator zal trots zijn alsons eigen Zwartsprietdikkopje(Rietbeemd, Dendervallei Ninove,Wellemeersen, Honegem,…)rondfladdert op de graslanden inhet natuurgebied dat hij of zijbeheert. In 1910 raakte dedagvlindersoort echter methooitransporten tot in Canada;nu is het er een plaagsoort vaneconomische relevantie in zowatalle geschikte biotopen in deoostelijke helft van het continent.

Met de mondialisering van deeconomie ziet het er niet naaruit dat er minder risicotrans-porten zullen plaatsvinden voorhet overbrengen van exoten.Misschien kunnen duidelijkeregels enig soelaas brengen,maar als je weet wat een bijzon-dere collectie exotische spinnener bijvoorbeeld bij elke ladingmeegeleverd wordt op de kadesvan de Antwerpse haven, danbesef je dat ook dit misschiendweilen is met de kraan open.Bulk transport van voedsel is

hierbij een belangrijke boos-doener. Zolang we kiezen voorgemondialiseerde landbouw enniet investeren in lokale land-bouweconomieën is het moeilijkom het probleem bij de bron aante pakken.

Wat kan ik doen?

Dan maar eigen verantwoor-delijkheid opnemen. Rood-wangschildpadden, Brulkikkersen Halsbandparkieten zijn be-kende voorbeelden van exotendie zich verspreidden door parti-culiere onvoorzichtigheid. Ditbewijst dat we wel degelijk zelfiets kunnen doen door meer ver-antwoord met dieren en plantenom te gaan! Als je dus op zoekbent naar huisdieren: hou je bijde klassieke, gecultiveerde huis-diersoorten. Hoe leuk ze er ookuitzien: exotische huisdierenzijn wilde dieren en nietgeschikt om ons gezelschap tehouden. Bovendien worden zevaak uit de vrije natuur geroofden worden hierbij derdewereld-landen uitgebuit.

Het recente natuurrapport somt16 invasief geworden planten op.Hierbij is het opmerkelijk dat er12 afkomstig zijn uit tuinen. Hoekan je nu een tuin op basis vandeze achtergronden inrichten?Zijn exoten en cultivars te vermij-den? En wanneer kan je ze tochwel verdedigen? Hier enkelegouden regels. Kies maximaalvoor inheemse bomen en strui-ken. Het aanbod is groot genoeg.

Wanneer kies je toch een exootin de tuin?

Bij de klimplanten heb je voorbepaalde toepassingen maarweinig inheemse soorten(Klimop, Kamperfoelie …), die jebovendien qua omvang moeilijkkan beperken. Ook op naar het


Soort Verspreiding in de regio Evolutie in de regio / Opmerkingen

ZoogdierenZwarte Rat Weinig bekend Pestqoort / Zou comeback kennen / profess. BestrijdingBruine rat Gebiedsdekkend, alle biotopen, riolen Pest/Discussiesoort: actuele vespreiding ook zonder mens?Beverrat 1 waarneming 2001 Lierde Occasioneel ontsnapt dier (gevangen)Muskusrat Vrij talrijk, sterk watergebonden Econ. pestsoort langs dijken / Zeer intensieve bestrijdingKonijn Algemeen Invasief / Vrij ingeburgerd / herstellende populatie na ziekte Wasbeer 3-tal waarnemingen voor regio Rukken op vanuit Duitsland / 3 ex. lokaal ontsnaptDamhert Hoofdz. Z-Dendervallei Bep. voortpl. in vrije natuur mogelijk / Boscomplexen

VogelsBrandgans Grote Meersen, Okegem Invasief / Enkele half verwilderde exemplarenCanadese gans Hele regio Pestsoort / zeer dominantCasarca Duikt onregematig verspreid op Invasief, zonder zware populatieuitbouwNijlgans Hele regio Invasief, zonder zware populatieuitbouwMandarijneend Aalst, Wellemeersen, RWZI Liedekerke, Lede Onregelmatige jaarlijkse broedvogel (holenbroeder)Zwarte Zwaan Dendermonde Broedvogel, losse waarnemingen elders in de DendervalleiFazant Gebiedsdekkend Invasief, wordt nog steeds illegaal uitgezet!Halsbandparkiet O.a. Neigembos, Liedekerke Invasief, gestage toename vanuit Brusselse regio

VissenKarper (en kweekvormen) Dender, visvijvers Invasief/ wordt uitgezetGoudvis Overal GEEN exoot, maar cultivar van de giebel (giebel=inheems)Zonnebaars Gatesvijver Wellemeersen, aantal visvijvers Invasief, toenemend in private vijversSnoekbaars Dender InvasiefBlauwbandgrondel Dender, zijbeken en andere wateren Pestsoort (eet verwoed kuit van de andere vissen)

Amfibieën en ReptielenRoodwangschildpad Osbroek, Wellemeersen, Dender, vijvers Niet reproductief / Zeer dominantGeelwangschildpad Wellemeersen Niet reproductiefMeerkikker Vlassenbroekse Polder, Oordegem... Ecologisch geen schade, toename, VUB studie volgtBrulkikker Affligem Invasief in VI./ Regio1 ex weggevangen uit tuinvijver / zeer dominant

InsectenFaraomier Aalst Moorselbaan, Opwijk Gasthuisstraat,.. Invasief / Talrijk in Brusselse rand! Economische schadeColoradokever Verspreid Pestsoort / Omvang variërend (2004 bv vrij grote plaag)Paardenkastanjemineermot Verspreid Op 4 jaar tijd uitgegroeid tot pestsoort id regioHuiskrekel Aalst stoomnet omgeving station Lokaal, verwarmde plaatsenVeelkleurig Aziatisch Lhb. Verspreid Pestsoort. Uitermate dominant / invasief/ op 3 jaar overal!

Andere ongewerveldenChinese wolhandkrab Schelde, sluizen Dender te Dendermonde Invasief op getijdenrivieren (sluizen Dender is uitzonderlijk)Gevlekte Amerikaanse rivierkreeft Gatesvijver, Gavers LokaalDriehoeksmossel Dender Beperkte aantallenKaspische vlokreeft Dender te Aalst Eerste waarneming 25 sept 2005 Slak sp.: Physella acuta Dender InvasiefSlak sp.:Potamopyrgus jenkinsi Zijwaterlopen Dender/goede waterkwaliteit InvasiefPlatworm sp.: Dugesia tigrina Dender Beperkte aantallen

zuiden gerichte muren kom jebiotopen tegen die eigenlijk nietecht voorkomen in Vlaanderen.Hetzelfde verschijnsel doet zichvoor met tegeltuintjes of helekleine stukjes natuur in steden,vaak met een ingekapseldmicroklimaat. Op deze plaatsenis het ecologisch te verantwoor-den om zuiderse klimmers, vet-

plantjes en zonneminners zoalslavendel e.d. te voorzien. Hierbijkan je je vrijwel beperken totsoorten van zuiderse, stenige ofmediterrane origine. Doe ditdoordacht. Vermijd ook plantenuit andere continenten.Cultivars van inheemse soortenstruiken zijn in tuinen verant-woord als ze voor de inpas-

baarheid in de tuin qua vorm ofgrootte specifieke eigenschap-pen hebben die de natuurlijkemoederplant van bij ons nietheeft. Uiteraard zijn denutssoorten uit je tuin in demeeste gevallen cultivars. Kieshier voor de oude rassen.

Wouter Mertens


Verschillende soorten amfibieën en reptielen worden decennia langin wisselend aantal in ons land geïmporteerd: Chinese beeksala-mander, Chinese en Japanse vuurbuiksalamander, Egyptischegroene kikker, Noord-Amerikaanse stierkikker en enkele Noord-Amerikaanse commerciële waterschildpadden zoals de Roodwang-schildpad (Trachemys scrypta elegans), de Geelwangschildpad (T.s. scripta) en de Missisippi Zaagrug (Jooris, 2002).

Eén van de bekendste is de Roodwangschildpad. Ze is gemakkelijkte herkennen aan de brede rode streep achter het oog. Haarnatuurlijk verspreidingsgebied strekt zich uit over nagenoeg hetgehele zuidoosten van de Verenigde Staten. Roodwangen wordenop grote schaal gekweekt in Turtle Farms, vooral in de statenMissisippi en Louisiana, om vervolgens als babyschildpadjesverkocht te worden. Miljoenen exemplaren zijn in het verledennaar Europa en het Verre Oosten geëxporteerd. Tot eind vorigeeeuw verkocht men ze overal en kinderen konden ze zelf “verdie-nen” op een of ander kraam op de jaarlijkse kermis. In nauwelijksvijf maanden werden in 1997 in België meer dan 400.000Roodwangschildpadden geïmporteerd (Jooris et al., 1998)!

Maar die kleintjes werden groot, te groot voor het plastiek bakjein de huiskamer. Ze werden dan maar noodgedwongen in denatuur gedumpt.Vandaar dat ze nu overal in Vlaanderen in diversewaterpartijen gesignaleerd worden, ook in de Denderstreek (ziekaart Vlaanderen). Omdat ze als predator voor vele inheemsedieren een ecologische bedreiging vormen, heeft de EEG deimport eind 1997 verboden. Het verbod was echter te specifiekgericht, enkel op het taxon elegans en de commerciële kwekers inNoord-Amerika veranderden hun strategie en kweken nu naastRoodwangen andere soorten zoals Geelwang en MissisippiZaagrug. Nog geen jaar na het importverbod verschenen de

eerste importen in de handel (Jooris, 1999). Daarenboven blijft erook een intracommunautaire handel in Roodwangen bestaan.

Gelukkig dat deze Noord-Amerikaanse waterschildpadden zichin ons te koud Atlantisch klimaat niet kunnen voortplanten enwellicht zal de import van de andere commerciële Noord-Amerikaanse soorten in de toekomst eveneens aan banden wor-den gelegd. Het ziet er dus naar uit dat de aanwezigheid van diewaterschildpadden in ons land maar van tijdelijke aard zal zijnen ze uit ons landschap zullen verdwijnen zodra de Europese“stock” zal uitgeput zijn!

Robert JoorisLitteratuur.

Jooris, R., B. Hellemans & G. Dossche, 1998.- Over het voorkomen van de Roodwangschildpad(Trachemys scripta Schoepf, 1792) in Vlaanderen. De W, 64(3): 81-85).

Jooris, R., 1999.- En na de Roodwangschildpad komen de anderen! De Wielewaal, 65(2): 46-47.

Jooris, R., 2002.- Exoten onder de inheemse herpetofauna. Bulletin van het Koninklijk BelgischInstituut voor Natuurwetenschappen, Biologie, 72-suppl.: 223-238.

Hoe schattig! Roodwang- en Geelwangschildpadden

Kilometerhokken waarin Roodwangschildpadden in Vlaanderen zijn gesignaleerd (periode 1982-2005).(Bron: HYLAdatabank)

©Vi

lda

- Yv

es A

dam

s

Roodwangschildpad


Stout

Desolate percelen met hopenkruinhout en daartussen een een-zame ruwe berk of zomereik diegespaard kon worden, waren hetresultaat. En natuurlijk lokt ditcommentaar uit van voorbijgan-gers. Zo bijvoorbeeld een jongetjedat samen met zijn ouders langsfietst en naar zijn ouders roept: “Isdat één van die stoute mannen diehier al die bomen omzagen?”. Ofeen wandelaar die spontaan eenpraatje komt slaan en zegt dat hetjammer is van die mooie eiken(Amerikaanse eiken bedoelt hijweliswaar) want de bladeren zijntoch zo mooi om in bloemstukkente verwerken, vooral in de herfstwanneer ze prachtig rood verkleu-ren. Als beheerder tracht je dan zogoed mogelijk uit te leggen waar-om dit nodig is. Niet zo eenvoudig:het draait allemaal om aantallen…Enerzijds het behoud en herstelvan zoveel mogelijk soorten,ofwel de biodiversiteit; anderzijdshet behoud of de groei van eengezonde levensvatbare populatievan een welbepaalde soort.

Bospest

De overheersende aanwezigheidvan uitheemse boomsoorten is fu-

nest voor de biodiversiteit binneneen bepaald gebied. Vooral Ame-rikaanse vogelkers is een sterk ver-spreide soort, tevens het moeilijkstte bestrijden, vandaar ook zijn bij-naam “bospest”. Zelfs na kappenworden nieuwe scheuten en uit-lopers gevormd en de grote hoe-veelheid zaden die deze boomoplevert worden gemakkelijk ver-spreid door vogels en blijven de-cennia lang hun kiemkracht be-houden. Dit geldt ook, zij het inmindere mate, voor de Amerikaan-se eik. Beide soorten zijn relatiefsnelle groeiers en laten door hundicht bladerdek weinig zonlichtdoordringen tot op de bodem.Afgevallen bladeren van Ameri-kaanse eik verteren moeilijk, waar-door op de bosbodem een dikkeondoordringbare laag wordt ge-vormd. Bovenstaande factoren re-sulteren in de afwezigheid vanenige struiken- of kruidenlaag.Gevolg: minder soorten plantenen dus ook minder soorten insec-ten die afhankelijk zijn van dezeplanten. Bovendien vinden slechtsongeveer 30 soorten insectenvoedsel op deze exoten, terwijl ditvoor bijvoorbeeld zomereik albijna 300 soorten bedraagt. Ophun beurt dienen deze insectenals voedselbron voor sluipwespenen roofwantsen, waardoor er in

totaal 450 insectensoorten opzomereik voorkomen. Op wilgkomen ongeveer 266 insecten-soorten voor en als derde volgtruwe berk met 229 soorten.Neem ook nog eens in rekeningdat hoe minder inheemse bomener in verhouding in een gebiedvoorkomen, hoe lager het aantalinsectensoorten als gevolg vanvoedselgebrek en habitatversnip-pering, wat dan weer leidt tot eenkleiner voedselaanbod voor insec-tenetende vogels. Uiteindelijkkomt het erop neer dat uitheemsebomen een sterke verarming vande fauna en flora teweegbrengen.Of anders gezegd: hoe minder uit-heemse boomsoorten, hoe rijkerde levensgemeenschap.

Verdwenen

Doordat een belangrijk deel vande bosoppervlakte in de Heide-meersen ingenomen wordt dooruitheemse bomen, zijn een aan-tal oorspronkelijke soorten ver-dwenen. Veel van deze soortenzullen waarschijnlijk nooit meerterugkomen. Belangrijk voor hetbehoud van de nog aanwezigesoorten is de omvang van de rest-populatie en de aanwezigheid vankiemkrachtig materiaal in dezaadbank. Ook herkolonisatie iseen mogelijkheid.Wanneer je als gids het resultaatkan tonen van bloeiende brem,struikheide, vingerhoedskruid,opgroeiende ruwe berk en zomer-eik op percelen waar voordienenkel exoten voorkwamen, dangroeit de goedkeuring van dewandelaars voor het gevoerdebeheer. Meestal volgt er enigehilariteit als je de term zaadbank

Stoute mannen kappen exoten!Het waarom…

Een van de meest ingrijpende maatregelen waar hetbeheerteam van een natuurgebied mee te maken krijgt,is wel het kappen van uitheemse boomsoorten. Ook hetteam van de Heidemeersen te Berlare ontsnapt hier nietaan. De eerste aangekochte percelen in de Kleine Heidewaren immers hoofdzakelijk begroeid met Amerikaansevogelkers, Amerikaanse eik - twee soorten die goed gedij-en op de droge zandgronden - en Canadapopulier. Er zatniets anders op dan een zo goed als volledige kaalkap vandeze terreinen.


uitlegt, oh, dat is zoiets als een …-bank, ja inderdaad. Zaden vanvroegere generaties blijven nogeen lange tijd in de bodembewaard. Hoe lang ze kiem-krachtig blijven, is afhankelijk vande plantensoort, maar meestal ishet een aantal decennia en zelfsvoor een aantal soorten benadertdit de honderd jaar. Dus, waarooit berkenbos stond, komt weervolop ruwe berk… tenminste alsde zaden voldoende zonlicht krij-gen en de bodemconditie goed is.Hetzelfde geldt voor brem enstruikheide. Deze laatste soort isin een zeer beperkt gedeelte vande Kleine Heide na tientallenjaren afwezigheid teruggekeerd.Na het kappen van exotenbe-standen kunnen bestaande rest-populaties van insecten of plantengevoelig uitbreiden. Het opval-lendste resultaat is de terugkeer

en/of uitbreiding van de rest-populaties van een aantal soortenals zomereik, ruwe berk, struik-heide, brem, zandzegge, klein tas-jeskruid, zandblauwtje, buntgras,vingerhoedskruid, grasklokje,enz. Verdwenen soorten zoalsbepaalde vlinders, en in minderemate sprinkhanen, kunnen hetgebied herkoloniseren. Voor-beelden hiervan zijn de waarne-mingen van het groot dikkopje(een dagvlinder) en van de sikkel-sprinkhaan in het berkenstruweelmet brem en hoge kruidenlaag inde Kleine Heide, waar eengeschikt biotoop is ontstaan voordeze soorten. Ook vogels vindener weer hun gepaste levensruimtemet voldoende voedselaanbod.Zangertjes als tjiftjaf, zwartkop,grasmus of tuinfluiter komenweer tot broeden. Voor insectenspeelt de omvorming in het

voordeel van verschillende groe-pen zoals bijen, hommels ensprinkhanen en tal van de boom-bewonende insecten.Maar helaas komen niet alleen deinheemse boomsoorten weer totkiemen, maar ook de uitheemse,wat betekent dat elk jaar opnieuwde jonge zaailingen van exotendienen verwijderd te worden. Eenwerk van lange adem, dat nogdecennia kan duren.

Peter De Pinnewaert

Afdeling Dendermonding

Stefaan Thibau052 42 69 72

[email protected]

INF

O

Zomereik laat voldoende licht door tot op de bodem

Pete

r De

Pinn

ewae

rt


Natuurgebied in de kijker

De Boelaremeersenin Geraardsbergen

Zicht op waar we met het moeraslandschap naartoe willen na de kappingen, struweelrijke moeras-ruigte met hier o.m. reuzenpaardenstaart (met op de achtergrond een nog ongekapt perceel)

Rietveld vóór ...

Sinds 2000 werktNatuurpunt Geraards-bergen aan de uitbouwvan een reservaat in deDendervallei in Neder-boelare: de Boelare-meersen. Het gebied ligttussen de Baronie vanBoelare en het provinciaaldomein De Gavers.

Landschap en bodemDe Boelaremeersen vallenvolledig binnen de vallei van deDender. Het reliëf is er dus uit-gesproken vlak. Het landschaplangs de rechteroever van deDender is bijna volledig open en

bestaat vooral uit soortenrijkeweilanden, soms omringd dooreen rij knotwilgen. Langs de lin-keroever is het landschap meergesloten: we vinden er verruigdegraslanden, enkele valleibossenen riet- en zeggevegetaties waarpopulieren zijn ingeplant.Het grootste deel van de valleiwerd eeuwenlang gebruikt alshooiland of weiland. Alleen opde linkeroever, tegen de vallei-rand, kwamen ook vroegerenkele bospercelen voor. Depopulierenaanplanten zijn gro-tendeels van recente datum.Vooral de voorbije 30 jaar wer-den heel wat verlaten grondenomgezet naar populierplantages.

De bodem langs de linkeroevervan de Dender bestaat ter hoogtevan de Boelaremeersen hoofdza-kelijk uit klei. Deze kleiafzettin-gen bevinden zich in de kom-gronden van de rivier. Dichter bijde Dender gaat de bodem overnaar leem en vlak langs deDender, op de oeverwal, naarzandleem. De rechteroever wordtgevormd door een zandleemlaag,die stroomafwaarts overgaat naarklei tot zware klei, ter hoogte vande Gavers. Het grondgebruik is

Waterviolier in de grachten en greppels


duidelijk gerelateerd aan de bo-demsamenstelling en zeker aande drainageklasse. De natte klei-gronden zijn meestal beplant metpopulieren, de drogere leemgron-den worden als weide gebruikt.

VegetatieIn de soortenrijke weilandenstaan soorten als Scherpeboterbloem, Grasmuur, Kam-gras en Reukgras. Verspreidkomen ook Glad walstro,Pinksterbloem, Echte koekoeks-bloem, Egelboterbloem, Zomp-rus, Liesgras, Tweerijige zeggeen Gewone waterbies voor.In de verruigde graslanden vin-den we naast verruigingssoortenals Akkerdistel, Grote brandnetel,Moerasspirea, Gewone beren-klauw, Gewone engelwortel enHarig wilgenroosje ook soortendie wijzen op een begrazingsbe-heer en soorten die wijzen op eenhooilandbeheer. Waarschijnlijkwerd het gebied dus vroeger alswisselweide gebruikt. In de zonesmet kwelinvloed vindt men ondermeer Tweerijige, Ruige, Scherpe,

Moeras- en Valse voszegge, Zomp-rus, Holpijp, Moerasrolklaver,Moesdistel, Pinksterbloem enEchte koekoeksbloem. Hegge-doornzaad, Gewoon knoopkruid, Moerasandoorn, Wolfspoot, Hop-klaver, Moeraswalstro, Penning-kruid en Veenwortel vervolledi-gen het beeld. Boswilg, Schiet-wilg, Ruwe berk, Zomereik, Slee-doorn en Eenstijlige meidoornkomen zeer verspreid voor.Het westelijk deel van het gebiedbestaat uit een riet- en zeggevege-tatie waar populier was ingeplant.Vooral onder de jongste bomenwas de rietvegetatie nog opvallendaanwezig. Naarmate de populie-ren ouder worden, vermindert hetaandeel van het Riet, en komenScherpe en Moeraszegge in deplaats. De struiklaag bestaat uit en-kele wilgenbollen, Sleedoornstru-welen en Gelderse roos. Opval-lend is de aanwezigheid van Euro-pese vogelkers, Wilde kardinaals-muts en Zwarte bes. In de kruid-laag vinden we Gewone smeerwor-tel, Moerasspirea, Gewone engel-wortel, Gele lis, Geoord helmkruid,

Moesdistel, Grote valeriaan, Wolfs-poot, Boszegge, Slanke sleutel-bloem en Dagkoekoeksbloem.Tegen het talud aan vinden weverspreid enkele oude vallei-bossen. De boomlaag wordtgevormd door Es en Zwarte els.Hier en daar zijn populiereningeplant. In de struiklaag vindenwe o.a. Aalbes, Gelderse roos,Ruwe olm en Eenstijlige mei-doorn. De kruidlaag bevat ondermeer Dotterbloem, Reuzenpaar-denstaart, Muskuskruid, Krui-pend zenegroen, Slanke sleutel-bloem en Gele lis.In de grachten en greppels vin-den we onder meer Gewoonsterrenkroos, Gekroesd fontein-kruid, Kleine watereppe, Water-zuring, Waterviolier en Water-torkruid. Op de oevers komenBlaartrekkende boterbloem,Geoord helmkruid, Riet, Lis-dodde, Lidrus, Moerasvergeet-me-nietje en Kruldistel voor.

FaunaVooral wat vogels betreft, biedthet gebied heel wat potenties. Er

... en na de verwijdering van de populieren


broeden o.a. Buizerd, Sperwer,Bosrietzanger, Kleine karekiet,Rietgors, IJsvogel Wielewaal,Groene en Grote bonte specht,Gaai, Koekoek en tal van mezen-soorten. Ook Blauwe kiekendief,Boomvalk, Blauwborst, Water-ral, Watersnip en Houtsnip wor-den regelmatig waargenomen.Voor libellen, vlinders en andereinsecten is het eveneens eeninteressant gebied. Zo werden alGewone oeverlibel, Platbuik,Blauwe glazenmaker, Grote kei-zerlibel, Bloedrode en Steenrodeheidelibel, Vuurjuffer en Hout-pantserjuffer waargenomen.Opvallende vlinders zijn o.a.Oranjetipje, Groot dikkopje,Boomblauwtje, Kleine vuurvlin-der, Kleine vos, Distelvlinder enKoninginnenpage.In de Boelaremeersen komt ookde zeldzame Zeggekorfslak voor,

een soort van de EuropeseHabitatrichtlijn.

BeheerIn het beheerplan is een beheer-visie voor het hele gebied ontwik-keld. Landschappelijk willen wijin de zones grenzend aan deDender het typische open land-schap van de Dendermeersenbehouden. In de zone tegen detaludrand op de linkeroever is erplaats voor een halfopen land-schap, zijnde een afwisselingvan bosjes en open terreinen.Qua vegetatie luiden de beheers-doelstellingen als volgt: behouden herstel van soortenrijkegraslanden, natte ruigten envalleibossen en een rijke water-vegetatie in de grachten en grep-pels. Qua fauna is het beheervooral gericht op het aantrekkenvan moeras- en rietvogels.

In 2000 en 2001 werden in hetgebied samen 20 ha aangekocht.Het ging om 8 ha sterk verruigdgrasland en 12 ha riet- en zegge-vegetatie onder populier. Het ver-ruigde grasland wordt extensiefbegrazen door runderen.Hierdoor ontstaat een mozaïekmet zeer korte grazige plekken,ruigere stukken en opslag vanbomen, struiken en struweel. Erwas al een groot aandeel aaninheemse bomen en struikenaanwezig in het terrein zodat eenmooie uitgangssituatie voorhan-den was. Alleen de populierenop-slag is verwijderd om deinheemse soorten vrij te stellen.In 2003 werd, na erkenning vanhet reservaat door de minister,gestart met het omvormen vande moerasvegetatie. Ongeveer250 populieren werden gekapt,waarbij geprobeerd werd om

zoveel mogelijk inheemse bo-men en struiken uit de ondereta-ge te vrijwaren. Met tientallenvrijwilligers werd het kruinhoutvan de populieren opgeruimdzodat riet en zeggen alle ruimtekregen die ze nodig hebben omte ontwikkelen. Ook in het 3 hagrote rietveld werden de jongepopulieren gekapt, hoewel ze nogniet kaprijp waren, om te verhin-deren dat de rietvegetatie zoudegraderen naarmate ze meeren meer overschaduwd raakt.In augustus 2005 werdenopnieuw zowat 300 populierengekapt. Dit maal werd eennationaal natuurbeheerweekendvan Natuurpunt georganiseerdom het kruinhout van de popu-lieren op te ruimen. Eind sep-tember werd door een 25-tal le-den van Natuurpunt uit heelVlaanderen, bijgestaan door heelwat lokale vrijwilligers, op ééndag tijd zowat drie kwart van hetpopulierenkruinhout opge-ruimd. Het resterende kwartwordt verder afgewerkt doorlokale vrijwilligers (in ruil voorhet gratis brandhout). Deze win-ter wordt door de terreinploegvan Natuurpunt een rastergeplaatst en vanaf 2006 wordtde moerasvegetatie mee opge-nomen in het begrazingsblok.Bedoeling is dat door de exten-sieve begrazing het dichtgroeienvan de moerasvegetatie metbomen en struiken verhinderdwordt, zodat het halfopen land-schap behouden blijft. In 2007of 2008 worden nog eens tweeha populieren gekapt. De kap-ping van het laatste perceel metpopulier dat momenteel in

eigendom is, is gepland in 2010.

Eerste resultaten van hetomvormingsbeheerEr is dus nog heel wat werk aande winkel, maar de eerste resul-taten van het omvormingsbe-heer laten alleszins het beste ver-hopen voor de toekomst. Vooralvoor de rietvogels heeft het kap-pen van de populieren zeer gun-stige gevolgen. Zo is het aantalzangposten van Bosrietzanger inde reservaatspercelen gestegenvan 4 in 2001 tot 16 in 2004.Het aantal broedende Rietgor-zen is gestegen van 1 naar 5 enhet aantal broedende Kleinekarekieten is verdubbeld van 2naar 4. In 2005 werden boven-dien voor het eerst Cetti’s zangeren Rietzanger waargenomen!Ook andere soorten profiterenvan het uitgevoerde beheer.Zowel het aantal libellen als hetaantal amfibieën is zeer sterk toe-genomen. De uitbreiding van Wa-terviolier in de hoofdgracht is zelfsronduit spectaculair te noemen.Deze resultaten sterken ons in deovertuiging dat we goed bezigzijn en we verwachten dan ookdat deze gunstige evoluties zichin de toekomst nog zullendoorzetten.

ToegankelijkheidHet reservaat is ontsloten doortwee fiets- en wandelpaden.Enerzijds is er het jaagpad op derechteroever van de Dender,anderzijds het fietspad dat deGentsestraat in Nederboelareverbindt met de Turfstraat inSchendelbeke. Vanuit het cen-trum van Geraardsbergen is het

op die manier mogelijk om opeen kleine drie uur door en rondhet gebied te wandelen. Volg hetjaagpad langs de Dender tot aande jeugdherberg ’t Schipken inSchendelbeke. Steek daar hetbrugje over, volg het pad onderde grote brug en via deVissenholstraat, Pijlekaartstraaten Turfstraat kom je via eenfietspad op de Gentsestraat uitdie je opnieuw naar het centrumvan Geraardsbergen brengt.Vanop dat fietspad heb je eenperfect overzicht over derietvelden van de Boelare-meersen. Op termijn wordt eenpad gepland door de reser-vaatspercelen, maar zolang hetomvormingsbeheer niet is afge-rond, zijn deze enkel tijdensgeleide wandelingen toeganke-lijk. Raadpleeg hiervoor deDenderkalender.

Wil je de Boelaremeersen zelfeens bewonderen? Dat kanonder begeleiding van de con-servator tijdens een winterwan-deling. De laatste maanden ishet landschap in deBoelaremeersen sterk veranderddoordat heel wat populieren zijngekapt en opgeruimd. Tijdensde wandeling leggen de be-heerders uit waarom dit is ge-beurd en wat de te verwachteneffecten zijn.

Afspraak: zondag 22 januari van14 tot 17 uur, Kasteeldreef Baro-nie Boelare, einde Gentsestraat,Nederboelare.

Johnny Cornelis


Afdeling Geraardsbergen

Johnny Cornelis0474 58 08 38

[email protected]

O

Financiële steunHet reservaat steunen kan door te storten op reservatenrekening

293-0212075-88 van Natuurpunt met vermelding “Projectnummer 6640 - Boelaremeersen”.Giften vanaf € 30 zijn fiscaal aftrekbaar.

Regioquiz groeit!Op 22 oktober jongstleden ging de zesdeDendrietregioquiz van start te Ninove. Met 28deelnemende ploegen stond het als een paalboven water: na de gezelligste natuurquiz, zijnwe nu ook Vlaanderens grootste geworden. Meteen actieradius van Opwijk over Herzele totvoorbij Halle bereiken we zowat iedereen die inde ruime regio wat te betekenen heeft voornatuur en milieu: 8 Natuurpuntafdelingen, 3JNM-afdelingen, heel wat losse natuurliefheb-bers, een delegatie van het ecologisch wereld-café Kalisj, enz… bijna iedereen was er!Opvallend was de deelname van 13 JNM-ploe-gen. JNM Ninove-Geraardsbergen had immersmee zijn schouders gezet achter de organisatie,met o.a. de promotie bij de jeugd en het verza-melen van de zeer mooie prijzentafel. Ze wistenzelfs de kersverse buurafdeling Pajottenlandmet drie ploegen te strikken. Welkom!

De avond verliep in een opperbeste sfeer vangemoedelijkheid en strijd, spanning en ontspan-ning en veel superleuke babbels en contacten.Tijdens het eerste deel was er weer een leuketafel-puzzelronde die elke vrije minuut in beslagnam. Themareeksen waren ditmaal Lucht enGenotmiddelen. Stefan Kestens won een flesjenever en het “Grote kamasutraspel”. Het schijntdat we daar thuis het eerste half jaar niet meermogen passeren.

Iedereen wil er volgende keer weer bij zijn; hetdaverend applaus op het einde sprak boekdelen.We kijken alvast uit naar een grotere zaal! Alseerste eindigden uiteindelijk de morele win-naars, professionals van afdeling Natuur en hetInsituut voor natuuren bosonderzoek (INBO),op de voet gevolgd door Natuurpunt Ninove ende ringers van onze regiovogelwerkgroepCinerea. In het klassement van de jeugdploegenging de eerste prijs naar JNM-snoeihard metKarl Van Ginderdeuren. Een dikke proficiat aanalle deelnemers!

Wil je volgende keer meer vooraan zitten? Wieeerst inschrijft, krijgt de beste plaats! Noteeralvast nu in je agenda: Zevende natuur- enmilieuquiz: 2 december 2006!


Jacq

uelin

e A

rickx

en

Mar

c Sy

moe

ns


bijzonderheid

h contactpersoon

zeker meebrengen

uur van vertrek

plaats van afspraak

toelichting

☺ gids

Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis en niet-leden betalen € 1, tenzij explicietanders vermeld.Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig.

Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk (€ o,o5 per km/persoon).

DDEENNDDEERRKKAALLEENNDDEERR

zondag 8 januari

Natuurwandeling in het Osbroek

Afdeling Aalst

10:00 – 12:00Infobord Frans Blanckaertdreef (zijstraat Parklaan) te AalstNatuurwandeling in samenwerking met stad Aalst.Uitzonderlijk op de 2e zondag van de maand.

☺ Magda de Wolf of Inge Singelynh Dienst leefmilieu – 053 73 24 12

[email protected]

zondag 8 januari

Glühweinwandeling in Liedekerkebos

afd. Affligem-Liedekerke

10:00 – 12:00Samenkomst om 9.45 uur aan de ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat te LiedekerkeNatuurwandeling met glühwein als afsluiter: 4 km.

h Erik De Block - 053 68 35 [email protected]

vrijdag 13 januari

Nieuwjaarsreceptieen Volle Maan-wandeling

Afdelingen Aalst, Erpe-Mere en Lede-Houtem

19:00 – 22:00Centrum “De Waterkant”, De Gheeststraat 16 te Aalst (Zeebergbrug)Algemene vergadering en nieuw-jaarsreceptie. Aansluitend nacht-wandeling in het park en het Osbroek… bij volle maan, op vrijdagde 13de, als dat maar goed afloopt…

h Herman Derder - 0495 32 42 61

zaterdag 14 januari

Jubileum en Nieuwjaarsreceptie

afd. Ninove

19.30 - 24.00Buurthuis van Pollare, hoek Nekkersput/HoogstraatGezellig samenzijn met een hapje en een drankje (alles gratis!), voorstelling jaarprogramma, terug-blik en vooruitblik, door-

lopend diverse dia-voorstellingen.h Bestuur Natuurpunt Ninove

054 32 52 65

zondag 15 januari

Wandeling in de polders en schorren

afd. Denderleeuw

08:00 – 20.00Welleplein kerk te WelleWandeling in de Schelde-schorren, achterland Doel, Saeftinge, Paal.

h Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43Verrekijker, picknick, drank, stevig schoeisel

vrijdag 20 januari

Algemene jaarlijkse ledenvergadering

afd. Denderleeuw

19:30 – 23.00Taverne “De Plesj” Welleplein te WelleJaarlijkse open, algemene ledenver-gadering

h Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43

vrijdag 20 januari

Avondwandeling

afd. Dendermonding

19:00 – 22:00Taverne ‘t Oud Brughuys in Berlare aan Schoonaardebrug kant BerlareAvondwandeling met inventarisatie van de bosuil.

h Vooraf inschrijven bij Dirk De Mesel - 052 42 67 28

zaterdag 21 januari

Ledenfeest


20:00 – 24:00Ontmoetingscentrum Ter Muilem, Muilemstraat 33 te LiedekerkeHet bestuur nodigt alle leden, vrien-den en sympathisanten uit voor ’n hapje en ’n drankje en de algemene ledenvergadering. We bekijken het voorbije jaar en lonken naar het nieuwe.


zaterdag 21 januari

Algemene vergadering & ledenfeest

afd. Geraadsbergen19:00Parochiale zaal Grimminge (steegje naast de kerk)19 uur: Algemene vergadering, met voorstelling van de kalender 2006, de projecten en de bestuursploeg.20 uur: Aansluitend, gezellig samenzijn met aperitief, uitgebreid gevarieerd koud buffet, koffie, zelf-bereid dessertenbuffet, een glas bierof wijn.€ 14 per volwassene, € 6 per kind jonger dan 12 jaar, drank inbe-grepen tot en met de koffie.Inschrijven via een seintje aan Koenen na storting op rekening523-0456963-71 van Natuurpunt Geraardsbergen met vermelding “ledenfeest + aantal volwassenen + aantal kinderen”.

h Koen Steenhoudt – 054 58 67 [email protected]

zondag 22 januari

Wandeling: winter in de Boelaremeersen

afd. Geraadsbergen14:00 – 17:00Kasteeldreef Baronie Boelare, einde Gentsestraat, NederboelareHet artikel in deze Dendriet schept het achtergrondkader voor deze wandeling in de vallei van de Dender. De laatste maanden is het landschap in de Boelaremeersen sterk veranderd doordat er heel wat populieren zijn gekapt en opgeruimd. Tijdens de wandeling leggen we uit waarom dit is gebeurden wat de te verwachten effecten zijn.

h Johnny Cornelis – 0474 58 08 [email protected]

zondag 22 januari

Natuuruitstap naar Zeeland

afd. Denderleeuw

07:00 – 21:00Welleplein, aan de kerk te WelleWandeling met aandacht voor over-winterende ganzen en zeevogels.


Verrekijker, picknick, drank, stevig schoeisel en warme kledij.

vrijdag 27 januari

Algemene vergadering

afd. Dendermonding

20:00De Snuffel, St. Elooistraat 15, GrembergenWij nodigen alle leden uit om con-structief mee te werken binnen de afdeling.

h Dirk De Mesel - 052 42 67 28

zaterdag 28 januari

Algemene ledenvergadering

afd. Groot Haaltert

19:00 – 21.00Jeugdcentrum De Kouter, Middenkouter 10, HaaltertNieuwjaarsreceptie en Algemene vergadering.

h Stijn De Ryck – 0472 70 20 [email protected]

REGIO-ACTIVITEITzondag 29 januari

Boottocht op de Schelde

8:00 – 16:00Parking einde Noordlaan te Dendermonde (van daar met wagennaar Temse)Onvergetelijke klassieke topactiviteitvoor iedereen! Zie ook in vorige Dendriet.Vertrek stipt om 8 uur!Inschrijven verplicht! € 12 (€ 8kinderen 3 tot 12 jaar)Rekening 001-3663323-97

h Peter D’hondt 053 80 72 57

zondag 5 februari

Natuurwandeling in de Gerstjes

afd. Aalst

10:00 – 12:00Parking Gerstenhof, Gerstenstraat 12 te Erembodegem – AalstNatuurwandeling in samenwerking met stad Aalst.

☺ Geert Rohaert of Bart Backaerth Dienst leefmilieu – 053 73 24 12

[email protected]

zondag 5 februari

Natuurwandeling in het Liedekerkebos


10:00 – 12:00Samenkomst om 9:45 uur aan de ingang Liedekerkebos,

Schelfhoutstraat te LiedekerkeNatuurwandeling (4 km). Thema: “Gallen”.


zondag 5 februari

Natuurwandeling in de Valier


14:30 – 16:30Samenkomst om 14u op de parking hoek Driesstraat-Portugeesstraat te AffligemNatuurwandeling in en rond ons natuurreservaat.


zondag 12 februari

Natuurwandeling in het Park van Mesen

afd. Lede-Houtem

10:00 – 12:00Ingang park van Mesen, kant sta-tion LedeNatuurwandeling. Thema: “Bomen in winterkleed”.

h Herman Derder – 053 80 01 10

zondag 12 februari

Glüh-winterwandeling avifaunaWellemeersen

afd. Denderleeuw

14:00 – 17.00Wellemeersen, infobord Rodestraat te DenderleeuwWandeling met focus op de vloei-weiden en de vogelkijkhut, met glühwein om op te warmen

h Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43Verrekijker, laarzen en warme kledij.

zondag 12 februari

Landschapswandeling langs deOudenberg en de Molenberg

afd. Geraadsbergen

14:00 – 17:30Vijver van de Oudenberg te Geraardsbergen. Voldoende par-keergelegenheidLandschapswandeling met bijzon-dere aandacht voor geologie. Hier en daar ook een vleugje cultuur metonder andere de Wambashoeve, de Oudenberg, de Muur,... Glooiend landschap, zichten op de Bosberg en de Dendervallei.Een tussendoortje in Den Athayet.Bijdrage € 1 per persoon: hiervoor krijg je onderweg een consumptie naar keuze (het verschil wordt door onze afdeling bijgelegd).

h Koen Steenhoudt – 054 58 67 58 [email protected]

zondag 26 februari

Wandeling: sneeuwklokjes in hetSteenbergbos en langs de Terkleppebeek

afd. Geraadsbergen14:00 – 17:30Kerk Everbeek BovenHet glooiende en bosrijke Everbeekse landschap hoeft wellichtweinig uitleg. Minder bekend zijn de mooie hoekjes waar sneeuwklok-jes in massale hoeveelheden de eerste lentebeelden oproepen.

h Koen Van Den Berge – 055 42 83 90

REGIO-ACTIVITEITzaterdag 4 maart

Daguitstap naar Cape Gris-Nez

07:00 – 20:00Vertrek parking St. Annakerk, Roklijf te AalstThema: fossielen en vogels

☺ Romain De Moor en Peter D’Hondth Peter D’Hondt - 053 80 72 57

zaterdag 4 maart

Nacht van de duisternis, uilenwandeling

afd. NinoveBegin 20:00 – 22:00Buurthuis Pollare, hoek Nekkersput/HoogstraatNatuurpunt Ninove i.s.m. de Volkssterrenwacht Neigem organi-seren een gezamenlijke activiteit: uilenwandeling met informatie van +/- 1,5 u aan het buurthuis. Een gidsvan de sterrenwacht geeft uitleg over de sterrenhemel. Nadien volgt een korte presentatie over lichthin-der. De telescopen van de ster-renwacht zullen de hele avond opgesteld staan in de tuin van het buurthuis. Bij regenweer geeft de Sterrenwacht een vervangprogram-ma met dia’s/film. Deelname is gratis!

h Willem Goubert (Sterrenwacht)054 33 09 59Wouter Mertens – 054 32 51 71

zondag 5 maart

Natuurwandeling in Somergembos

afd. Aalst10:00 – 12:00Op het einde van de Schietbaan, (zijbaan van de Brusselsesteenweg) te Aalst, aan de oude ZeebergbrugNatuurwandeling in samenwerking met stad Aalst.

☺ Rosanne Snauwaert of Antonia Geerts

h Dienst leefmilieu – 053 73 24 [email protected]


zondag 5 maart

Natuurwandeling in het Liedekerkebos


10:00 – 12:00Samenkomst om 9.45 uur aan de ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat te LiedekerkeThemawandeling: “Boomknoppen”,4 km.

☺ Wenke Devrieseh Erik De Block - 053 68 35 88

[email protected]

zondag 5 maart

Natuurwandeling in Hekelgem


14:15 – 16:30Samenkomst om 14 u aan De Patro Fossestraat (achter de kerk) te HekelgemNatuurwandeling in de omgeving van de Nieuwe Molen en de Duivelsputten.


zaterdag 11 maart en zondag 12 maart

Eetfestijn Natuurpunt Ninove

afd. Ninove

zaterdag 18:00 – 22:00zondag 11:30 – 14:00In de refter van het Heilige Harteninstituut (zusterhuis), Onderwijslaan NinoveEetfestijn ten voordele voor de wer-king van afd. Ninove. Op het menu:soep, diverse vleesgerechten en een vegetarische schotel. Dit alles aan democratische prijzen.

h Bestuur Natuurpunt Ninove054 32 51 71Kaarten te verkrijgen bij de bestuurs-leden

zondag 12 maart

Wandeling: spechten in Raspaillebos& Karkoolbos

afd. Geraadsbergen

8:30 – 11:30Parking bij Café Den Uitkijktoren,top Bosberg, GalmaardenMaak kennis met de groene specht, en met de grote, kleine en met wat geluk ook de middelste bonte. We mogen zowel auditief spektakel als baltsvluchten verwachten.

h Wouter Faveyts – 054 33 91 [email protected]

zondag 19 maart

Boompjesdag

“Kom Op Tegen Kanker”

zondag 19 maart

Natuurwandeling in het Park van Mesen

afd. Lede-Houtem

10:00 – 12:00Ingang park van Mesen, kant sta-tion Lede.Natuurwandeling, thema: “Reigers”.

h Herman Derder - 053 80 01 10

zaterdag 25 maart

Lente eetfestijn


18:30 – 22:00Ontmoetingscentrum Muilem, Muilemstraat 33 te LiedekerkeHet jaarlijkse eetfestijn ten voordelevan de reservaatwerking.Ook vegetarische schotel verkrijg-baar.


zondag 26 maart

Fietstocht langs de lokale natuurge-bieden

afd. Denderleeuw

13:00 – 16.00Wellemeersen, infobord Rodestraat te DenderleeuwGezinsuitstap: fietstocht met haltes aan de rand van de lokale natuurge-bieden.

☺ Eric De TréFietstocht op eigen risico


zaterdag 1 april

Excursie vogelgeluiden:vogels van park en tuin, Moenebroek

afd. Geraadsbergen

8:00 – 11:30Infobord ingang reservaat, kruis-punt Moorhofstraat – Moenebroek-straat, OphasseltWe concentreren ons op de “gewone” soorten, die iedereen kentuit zijn eigen tuin. Verschillende gidsen maken het mogelijk om in kleine groepjes te splitsen. Zo kun-nen zowel gevorderden (mensen diein 2005 aan de cursus deelnamen) als totale leken aan hun trekken komen.Zie 13 mei voor een vervolgwande-ling over vogels van ruigte en riet.

h Wouter Faveyts – 054 33 91 [email protected]

zondag 2 april

Natuurwandeling in het Osbroek

afd. Aalst

10:00 – 12:00Infobord Frans Blanckaertdreef

(zijstraat Parklaan) te AalstNatuurwandeling in samenwerking met stad Aalst.

☺ Inge Singelyn of Rosanne Snauwaert

h Dienst leefmilieu – 053 73 24 [email protected]

zondag 2 april

Natuurwandeling Liedekerkebos


14:15 – 17:15Samenkomst om 14 uur aan de ingang van Liedekerkebos, Schelfhoutstraat te LiedekerkeNatuurwandeling van ongeveer 3 uur in en rond het Liedekerkebos.


zondag 2 april

Voorjaarswandelingin de Heidemeersen

afd. Dendermonding

9:00 - 12:00Waterzuiveringsstation, Sluis 64, BerlareSpeciale aandacht voor de reeds teruggekeerde weidevogels zoals de Grutto.

h Stefaan Thibau - 052 42 69 [email protected]

BEHEERSWERKENzondag 15 januari

Beheerswerken Pamelse Meersen


8:30 – 12:30Samenkomst Langestraat, baantje rechtover de vijver MolenhofWeghalen oude afsluiting.Er wordt gezorgd voor drank en eentussendoortje.

h Marc Michiels - 053 67 11 [email protected]

zaterdag 21 januari

Beheerswerken De Heidemeersen

afd. Dendermonding

9:30 - 16:00Opruimen van kruinhout populier. Wie hout wil, kan het meenemen.

h Vooraf bellen naar Stefaan Thibau 052 42 69 [email protected]


zaterdag 28 januari

Beheerswerken Wachtbekken 6

afd. Dendermonding

9:00 – 16:00Afzagen wilgenopslag, bij hoge waterstand knotten van knotwilgen. Wie hout wil, kan het meenemen.

h Vooraf bellen naar Dirk De Mesel 052 42 67 28Laarzen en werkhandschoenen

zondag 5 februari

Beheerswerken Groot Schoor,Grembergen

afd. Dendermonding

9:00 – 16:00De Snuffel, St. Elooistraat 15, GrembergenMaaien van het riet.Er wordt een middagmaal aangebo-den na inschrijving.

h Vooraf bellen naar Tarcy Verstraeten - 052 21 11 11Laarzen en werkhandschoenen

zaterdag 11 februari

Beheerswerken Heidemeersen

afd. Dendermonding

9:30 - 16:00Knotten en aanplanten van knotwilgen. Wie hout wil, kan het meenemen.

h Vooraf bellen naar Stefaan Thibau 052 42 69 [email protected] en werkhandschoenen

zondag 12 februari

Beheerswerken Palitsebeek


8:30 – 12:30Samenkomst Sportlaan te Liedekerke, aan de brug over de PalitsebeekVrijmaken van de doorgang in het reservaat.Er wordt gezorgd voor drank en eentussendoortje.


zondag 19 februari

Beheerswerken Groot Schoor,Grembergen

afd. Dendermonding

9:00 – 16:00De Snuffel, St. Elooistraat 15, GrembergenMaaien van het riet.Er wordt een middagmaal aangebo-den na inschrijving.

h Vooraf bellen naar Tarcy Verstraeten - 052 21 11 11Laarzen en werkhandschoenen

zaterdag 4 maart

Beheerswerkdag Wellemeersen

afd. Denderleeuw09:00 – 16:00Samenkomst NP materiaaldepot WellemeerenstraatKnotten wilgen omgeving depot.Gratis barbecue en drank mede-werkers.


zondag 12 maart

Beheerwerken Palitsebeek

afd. Affligem-Liedekerke8:30 – 12:30Samenkomst Sportlaan te Liedekerke, aan de brug over de PalitsebeekVrijmaken van de doorgang in het reservaat.Er wordt gezorgd voor drank en eentussendoortje.


CURSUSSENdinsdag 21 en 28 maart

zaterdag 15 april

Plantendeterminatievoor beginners

afd. Ninove.19:30 – 22:00Bovenzaaltje van Café Kalisj, Pollarestraat 126, 9400 NinoveCursus over determinatie van planten voor beginners: 2 lesavon-den theorie gegeven door de lesge-vers van Natuurpunt educatie en 1 les praktijk op zaterdag 15 april in de Walputbeek te Meerbeke.

☺ Hans Vermeulen en/of Wim Verachtert, lesgevers van Natuurpunt educatie.Inschrijven: leden € 10, niet leden € 15 of € 25 (inbegrepen promo-tielidmaatschap Natuurpunt) te storten op rekening 979-3529555-21 van NP Ninove met vermelding “cursus planten”.

h Gery de Munter – 054 33 03 03.

april

Planten in en om de stad

afd. AalstTheorie: dinsdag 18 en donderdag 20 april

19:30 – 22:00Praktijk: zaterdag 29 april

9:00 - 12:00

C.C. De Werf, Molenstraat, AalstReeks van 2 theoretische lessen en één praktijkles over de in het stedelijk milieu voorkomende kruidige planten, varens en mossen.

☺ Hans Vermeulen, natuurpunt-educatieBijdrage € 15 voor de hele reeks20% reductie voor leden Natuurpunt.Inschrijven door storting van het inschrijvingsgeld op rekening 001-2063861-68

h Magdelien Roobroeck - 053 70 27 [email protected]

mei

Inheemse wilde orchideeën te Aalst

afd. Aalst/Erpe-Mere/Lede-Houtem

Theorie: dinsdag: 9 en 16 mei19:30 – 22:30

Praktijk: zondag 21 mei en zaterdag 17 juni8:00 – 18:00, 2 dag-uitstappen (eigen of kostendelend vervoer)

Centrum “De Waterkant”, De Gheeststraat 16, 9300 Aalst (nabij Zeebergbrug)Ook in onze streken groeien en bloeien er mysterieuze orchideeën. Deze cursus brengt inzicht in de meest ingenieuze plantengroep van onze planeet. In de gedrukte cursus vind je veel informatie terug. Tijdens twee geleide uitstappen maak je ook tastbaar kennis met deze inheemse en volledig be-schermde planten.

☺ Daan StemgéeBijdrage leden: € 14; niet-leden: € 21 Inschrijven door storting van het inschrijvingsgeld op rekening 001-2063861-68

h Magdelien Roobroeck - 053 70 27 [email protected]


Daa

n St

emgé

e


Er valt goed nieuws te rapen in dezedonkere dagen te Lede.Als we de milieubegroting van de gemeen-te Lede erop naslaan, dan merken we dater reeds enkele jaren een aanzienlijk be-drag voorzien is voor GNOP-acties. Vanuithet gemeentebestuur werd hieromtrentechter nog geen actie ondernomen.Daarom heeft afdeling Lede-Houtem enigetijd geleden een aantal voorstellen uitge-werkt voor het betoelagen van aanplant enonderhoud van kleine landschapselemen-ten (KLE’s) en voor het ondersteunen vande aankoop van ecologisch waardevollegronden door natuurverenigingen.

KLEDe door ons ingediende voorstellen werden, zij hetmet enige vertraging, op de milieuraad van 12oktober jl. gewikt en gewogen. Na nog eens eengrondige toelichting van de voorstellen, bleek uitde discussies dat de meeste leden van de milieu-raad wel te vinden waren voor de voorstellen. Deafgevaardigden van de landbouwsector steldenvoor om in een eerste fase de landbouwers te latengenieten van de subsidie van aanplant en onder-houd van de KLE’s. Pas in een latere fase kongedacht worden aan de milieuvriendelijke burgerof vereniging.De landbouw mag natuurlijk meegenieten vandeze subsidie. Maar de betoelaging van de KLE’s isin de eerste plaats bedoeld om de natuur een hand-je te helpen.

AankopenUit de stemming over het voorstel voor aankoop-subsidie binnen VEN- en habitatrichtlijngebieden(eerste maal dat er op de milieuraad in Lede gestemdwordt over voorstellen!) bleek dat een over-weldigende meerderheid voor het ondersteunen vande natuurvriendelijke initiatieven gewonnen was.Een groot succes voor ons lanschap.De strijd is echter nog niet gestreden. Beidevoorstellen moeten nu nog goedgekeurd wordenop de gemeenteraad. Wij hopen natuurlijk datonze bestuurders zullen ingaan op de ingediendevoorstellen.

BermbeheerNa lang aandringen heeft de gemeente Lede het nodi-ge gedaan om zijn wegbermbeheer uit te voeren

zoals het hoort. Het bermbesluit van de VlaamseRegering van 27 juni 1984 beoogt een natuurvrien-delijker bermbeheer te stimuleren. Drie bepalingenvan het bermbesluit zijn belangrijk:A Er mag maar een eerste maal gemaaid worden

na 15 juni en een tweede maal mag pas na 15september.

A Het bermmaaisel moet verwijderd worden.A Het is verboden de bermen te bespuiten met

herbiciden en insecticiden.

Dat afvoeren van het maaisel is in Lede elk jaar eenpunt van discussie geweest. Dit jaar werd een eersteproef gedaan met uitbesteding van de werken, maarde gemeente heeft beslist een eigen installatie te ko-pen. In de toekomst zal er geen gras meer op de stra-ten blijven liggen en zullen de grachten niet toeslib-ben door alle maaisel dat blijft liggen. En de bermenzullen steeds bloemrijker en “natuurrijker” wordenZo zie je maar dat de aanhouder wint.

Herman Derder

Hoop in donkere tijden!

Nieuwe werkgroepZoals in een vorige Dendriet vermeld, zijn we al van 2003bezig met de uitbreiding van het “project Ledezijde” nr.6657. Aankoop van gronden is één ding, onderhoud enbeheer is een ander. Daarom doen we een warme oproeptot mensen die geïnteresseerd zijn in een werking rondeen reservaat in hun eigen gemeente. Rustige wandelin-gen doorheen het gebied, inventarisaties, beheerswerken,overleg over wat en hoe, en nog vele andere dingen kun-nen en zullen in die werkgroep Ledezijde aan bod komen.

Geef een seintje ofwel telefonisch of via e-mail. Als heteven kan, misschien vóór eind februari. Dan kunnen we2006 beginnen met de geboorte van een gloednieuwewerkgroep voor een gloednieuw reservaat. Denk er evenover na!

Afdeling Lede-Houtem

Herman Derder 053 80 01 10

[email protected]

INF

O


Dat het in Vlaanderen reeds op heel watplaatsen nooit meer echt donker wordt,staat als een paal boven water.Stadsbewoners kunnen zich nognauwelijks een sterrenhemel voorstellen.Maar ook daarbuiten vreet het licht zicheen weg en verdrijft het de heilzameduisternis.

Witte nachtenOns dicht wegennet, verlicht tot in de kleinste uit-hoeken van de landelijke gebieden, de vele verlichteindustrieterreinen, sportterreinen, verlichte serres,monumenten, reclamepanelen maken het plaatjecompleet. Nachtfoto’s uit de ruimte genomen latenVlaanderen zien als één grote lichtvlek.Onze economie draait 24 op 24 uur, zodat ver-lichten ’s nachts een must is. Maar wat met de oer-oude dag-en-nachtcyclus?Deze regelmatige cyclus bestond reeds lang voor-dat er leven was op aarde. Het is evident dat deeerste levensvormen hier ook al op afgesteldwaren. Mens, dier en plant hebben daardoor hunbioritme ontwikkeld, volledig afgestemd op dezeregelmatige licht/duisternis-cyclus. Dit bioritmekan dus ernstig verstoord raken door de vervagingdag/nacht. Depressiviteit en slaapstoornissen kun-nen optreden, en vooral dat eerste dreigt dé kwaalvan de 21ste eeuw te worden.Verlichting tijdens de slaap is volledig af te keuren,zoals het strooilicht van een straat-lantaarn of gewoon van een nacht-lampje. Het is trouwens weten-schappelijk bewezen dat kinderendie met licht slapen meer kansmaken myopie (bijziendheid) teontwikkelen.Vlaanderen is al geen groot natuur-park; daarom is het des te schrijnen-der dat de kleinere natuurgebiedendie gevrijwaard bleven - dankzijverenigingen zoals Natuurpunt - nogeens geplaagd worden door licht-vervuiling van ondoordacht geplaat-ste verlichting. Het is onrechtvaardigom nachtdieren de duisternis te ont-nemen. Lichtschuwe dieren wordendaardoor “opgesloten” in veel tekleine biotopen. Daardoor dreigt

inteelt, met als gevolg zwakkere dieren die op termijnmogelijk uitsterven in dat gebied. Heel Vlaanderen isimmers opgedeeld in kleine compartimenten door delichtlinten van de talrijke wegen.

Lichtvervuiling aanpakkenLucht-, bodem- en watervervuiling kennen we allanger. Dit zijn wereldwijde problemen die regel-matig in het nieuws komen.Lichthinder, lichtvervuiling… zijn termen die nogmaar vrij recent zijn. Een zoveelste manier om nogmaar eens vanuit de milieuhoek het vingertje op testeken? Neen, het onbehagen komt eigenlijk uit debevolking zelf (waaronder amateur-astronomen).Toen ik als jonge knaap vanuit de tuin ’s avondsomhoog keek, zag ik nog een vrij mooie sterren-hemel; de straatverlichting was afgeschermd doorhet huis, en die straatlampen hadden de krachtvan een fietslichtje, vergeleken met wat er hedenten dage bestaat. De kerk een eindje verder kreegna de restauratie een beetje verlichting mee. Vierjoekels van grondspots! De lichtbundels schotenals het ware mijn mooie sterrenhemel aan flarden.Mijn omgeving vond de kerk “mooi”. Voor mijnpart mocht ze op Mars staan mooi te wezen.Dit soort omhoog stralende verlichting zou gelei-delijk aan heel Vlaanderen inpalmen, de fietslam-pjes werden krachtige edelgaslampen enz…Moeten we dan terug naar de middeleeuwen? Ochneen, met wat goede wil kan men de bestaande

De dag dat de duisternis verdween

Sportterrein Sinaai met foute verlichting gefotografeerd op 10 km

©G

eert

De

Coc

k


verlichting aanpassen. Zij werd ooit min of meerondoordacht geplaatst. Daarom heerst op veleplaatsen een overdaad aan licht. Met even de toe-stand te evalueren kan men deze overdaad weg-werken. Enorm veel licht komt terecht op plaatsenwaar het niet nodig is. Door bestaande armaturente vervangen door aangepaste toestellen, kan menniet alleen het licht richten waar het nodig is, maarook het vermogen van de lamp kan daardoor dik-wijls flink gereduceerd worden. Wat dan weergoed is voor de energiefactuur. Lichtvervuilingbestrijden is veeleer een ontlasting dan een belas-ting voor de bevolking! Maar vooral de natuur zouons daarvoor dankbaar zijn.

Doe ook eens een proefOp geregelde tijdstippen wandel ik bij duisternisdoor de velden in een open landschap. Bij maanlozenachten en open hemel heb ik steeds mijn kleinezaklampje nodig om tijdig uit te wijken voor mod-der of oneffenheden. Onlangs was het een nogalvochtige lucht (ook maanloos) zodat enkel dehelderste sterren zwak zichtbaar waren. Ik had mijnlampje helemaal niet nodig “dankzij” de oplich-tende vlekken in de hogere vochtlagen, veroorzaaktdoor steden en wegen die teveel licht omhoogstralen. Doe zelf maar eens de proef vanuit de tuinof het veld. Je zult niet lang moeten zoeken naar datstrooilicht. Kijk vooral naar de horizon.Kijk ook eens naar verlichte gebouwen dieopwaarts aangestraald zijn (schijnwerpersgeplaatst op de grond). Anderzijds zijn ergebouwen met meerdere bescheiden lampen,ingebouwd onder de kroonlijst en naar benedenstralend. Ik durf te wedden dat je de laatste manier

veel mooier vindt. Wij zijn vooral het natuurlijklicht gewoon (zonlicht). En dit licht schijnt steedsvan boven naar onder. En trouwens… probeerthuis eens vloerverlichting uit in de woonkamer,de kans is groot dat mevrouw/meneer u laatinterneren.

Praktisch voorbeeldDe sportterreinen van Sinaai (Sint-Niklaas) warenooit zo lichtvervuilend dat het niet mooi meer was.Na deskundig overleg met de werkgroepLichthinder van de Vereniging voor Sterrenkunde(VVS) werd deze sportsite omgebouwd tot eenschoolvoorbeeld van verantwoord verlichten. Degevolgen waren ronduit spectaculair. Minderverblinding voor de spelers, beter verspreid licht ophet terrein, een aanvaardbaar strooilicht en een elek-triciteitsrekening die 40% goedkoper was. Gevolg:spelers tevreden, natuur tevreden, budget tevreden,klagers: nihil. Wie doet beter? Waar wachten wij op?Wanneer treedt de Denderstreek in de voetsporenvan Het Zoete Waasland?

11de Nacht van de DuisternisNatuurpunt Ninove en Volkssterrenwacht Neigemorganiseren een gezamenlijke activiteit in en rondhet buurthuis van Pollare. Tijdens een uilenwan-deling van ongeveer anderhalf uur krijg je onder-weg uitleg over het gedrag en leefwijze van dezeboeiende nachtroofvogels. Er stapt ook een gidsmee van volkssterrenwacht Neigem die, als hetweer meevalt, uitleg geeft over de sterrenhemel.Saturnus zal dan aan de avondlijke hemel prijken.Nadien volgt een korte presentatie in het buurt-huis over lichthinder. De telescopen van de ster-

renwacht zullen de hele avondopgesteld staan in de tuin van hetbuurthuis. Mis deze unieke kans niet. Natuuren Kosmos in één en dezelfdewandeling!Deelnemen is volledig gratis.

Willem GoubertSecretaris Volkssterrenwacht NeigemSportterrein Sinaai met aangepaste verlichting

©F

ilip

Bro

kken

Nacht van de duisternisZaterdag 4 maart om 20 uur stipt

Buurthuis,hoek Neckersput - Hoogstraat

te Pollare


Heel wat mensen hebben wat met vogels. Demanier waarop kan echter al eens verschillen. Wij,als natuurliefhebbers, verkiezen om vogels in hunnatuurlijke element en biotoop te zien. Anderenprefereren om de dieren in gevangenschap tehouden. Door de handel in dieren met wereldwij-de vertakkingen, komen heel wat exotische vogelshier op de markt. Deze veelal kleurrijke exotenhebben vaak een bijzondere aantrekkingskracht envinden dus gretig aftrek. Een kwalijk gevolg vandeze “dierenliefhebberij” is echter dat dezevreemde vogels niet steeds blijven waar ze zijn. Zeontsnappen of worden moedwillig vrijgelaten en

ze komen in onze natuur terecht. Velen zijn nietaangepast aan onze omgeving en kunnen niet langvan hun vrijheid genieten. Andere soorten vindenechter een niche in ons ecosysteem: ze vinden hiervoedsel en nestgelegenheid en ze gaan zich voort-planten. Dit is het moment waarop het verhaal aleens uit de hand durft te lopen. Sommige exoti-sche vogels hebben het hier zodanig naar hun zindat ze grote populaties gaan opbouwen die vaak opde een of andere manier schade veroorzaken.De recent uitgebrachte Vlaamse broedvogelatlasbracht dertien soorten exoten als regelmatigebroedvogel aan het licht, merendeels watervogels.

De aantallen van de meestevan deze soorten zijn heelgering, maar enkele soortenspringen toch in het oog:wat had je gedacht vanVlaamse populaties van1400-1800 paar Canadeseganzen en 800-1100 paarNijlganzen! Heel wat anderesoorten zijn (voorlopig) nogniet doorgebroken als vastebroeder, maar zijn wel inonze natuur aanwezig.

De exoot bij uitstek onder devogels is de fazant. Sinds deachttiende eeuw werd dezesoort bewust uitgezet, vooralvoor jachtdoeleinden. Jagershebben vaak de mond volover “uitgezette” vossen,maar het is net dit heiligboskieken dat een vreemd

Wou

ter F

avey

ts

Over ganzen van de Nijlen andere vreemde vogels

Canadese gans

Vogels kijken verveelt maar zelden. Er is altijd wel iets dat jenog nooit gezien hebt. Vogelkijkers die dit lezen begrijpenvast wel dat het een hele opwinding is om nieuwe soortente zien! De laatste jaren is dit plaatje echter een beetjegewijzigd: een nieuwe soort is immers niet meer altijd evenopwindend… Het blijkt immers al eens dat het beestje in kwestie nietvan wilde origine is. Ook het gevederde volkje telt dus tegenwoordigde nodige exotische leden in zijn rangen!

CINEREA

element is! De aanwezig-heid van de meeste andereexotische vogelsoorten isechter van een veel recen-tere datum. In de tweedehelft van de twintigste eeuwzijn er in versneld temponieuwe soorten exoten ver-schenen, in steeds grotereaantallen. Het sterk toege-nomen houden van vreem-de vogels is uiteraard nietvreemd aan deze evolutie.Vandaag de dag zitten wemet grote en groeiende po-pulaties van Canadese gan-zen, Nijlganzen, halsband-parkieten enz. De versprei-ding van deze soorten startvanuit één of meerdere ker-nen. Aanvankelijk was derespons op deze soorteneerder lauw: men vond hetwel mooie dieren of men stond er gewoon onver-schillig tegenover. Tegenwoordig slaat de stem-ming om: de kleine groepjes zijn heuse populatiesgeworden en daarmee samenhangend komt er ookoverlast. Iets wat van nature niet in een ecosys-teem thuishoort, levert nu eenmaal vaak proble-men op.Canadese ganzen blijken lawaaierige agres-sievelingen te zijn die hele percelen “kapot-schijten”, Nijlganzen zijn behoorlijk onver-draagzaam tegenover inheemse watervogels,fazanten dragen duchtig bij aan de verarming vanonze inheemse reptielenfauna en ga zo maar door.Het valt sterk te betwijfelen of deze vreemdenieuwkomers een aanwinst zijn voor onze fauna.Het gaat vrijwel stuk voor stuk om soorten dieweinig eisen stellen aan hun omgeving en in velebiotopen tot broeden kunnen komen. De winstvan die exoten weegt absoluut niet op tegen hetenorme verlies aan meer gespecialiseerdeinheemse soorten tijdens de jongste decennia. Devestiging van exotische vogels vormt eenonderdeel van de sterke verarming en vervlakkingdie onze huidige natuur kenmerken.

Ook de Denderregio is niet aan deze evolutieontsnapt. Canadese ganzen en Nijlganzen komeninmiddels in heel de streek voor. Beide soortentellen elk tientallen broedparen in de Dendervalleien buiten het broedseizoen vormen groepen vanenkele tientallen exemplaren al lang geen uitzon-

dering meer. Vanuit hun Brusselse kerngebiedlijken halsbandparkieten de jongste jaren vastevoet te krijgen in onze streek, met reeds meerderemeldingen van broedgevallen of territoria, o.a. inhet Neigembos te Ninove. Mandarijneendenkomen vooral voor in de omgeving van Aalst enDenderleeuw, maar het is onduidelijk of dezekleine populatie hier recent nog aanwezig is.

In de toekomst mogen we een verdere toenamevan de exotische vogels verwachten, en tegelijkmisschien een grotere impact van deze soorten ophun omgeving. Het is van belang dat deze evolutiegoed wordt gevolgd. Daarom is de vogelwerkgroepgeïnteresseerd in uw waarnemingen en informatieover exoten. De nieuwe portaalsitewww.vlaamsevogelwerkgroep.be voor vogelwaar-nemingen, besproken in het vorige nummer vanDendriet, leent zich uitstekend om deze evolutieop adequate wijze te registeren.

Wouter Faveyts


Vogelwerkgroep Cinerea

Wouter Faveyts054 33 91 06

[email protected]

INF

OEen koppeltje nijlganzen

©Vi

lda

- Yv

es A

dam

s

Zo zien we langs de oevers van de Molenbeek detypische weidepercelen met kleinschalige land-schapselementen (haagjes, wilgenrijen, enz.). Ietshogerop vinden we een aantal boskernen terug dieal vermeld werden op de Ferrariskaarten van heteinde van de 18de eeuw. En op de hoogst gelegenzones kunnen we ten volle genieten van devergezichten die de kouters te bieden hebben.

We staan er misschien nooit bij stil, maar dit land-schap is er niet zo maar gekomen. Opgravingenhebben aangetoond dat de vroegste tekenen vanbewoning in de streek van Den Dotter terug tebrengen zijn tot de Steentijd, meer dan 4000 jaarterug. Silexscherven, vermoedelijk bijlfragmenten,wijzen op een eerste georganiseerde vorm vansamenwonen. Van de paar duizend jaar die hetSteentijdperk scheiden van de Romeinse over-heersing werden geen noemenswaardigerestanten gevonden. Maar rond het begin van onzejaartelling was een behoorlijk uit de kluitengewassen en welvarend landbouwbedrijf actief ophet grondgebied van het huidige Heldergem.Vanaf de derde eeuw gaat het bergaf met hetRomeinse imperium en maken de Germanen hunintrede. Plaatsnamen eindigend op -inaghem,later verkort tot -hem of -gem zijn terug te brengentot dit tijdperk. Tussen de 6de en 10de eeuwontstaan de gehuchten Aaigem, Heldergem enHaaltert. In deze periode werd een begin gemaaktmet bosontginningen. Dit bleef nog steeds klein-


Historische blik op Den DotterDat Den Dotter een bijzonder rijk natuur-gebied is, weten we al een tijdje. Minderbekend is zijn cultuurhistorische envooral landschappelijke waarde. Met eenbeetje goede wil kan je het gebied zelfszien als een landschapsreservaat, geëtstdoor de tand des tijds.Vandaag de dag zien we nog steeds derestanten van een turbulent verleden, watresulteert in diverse landschapstypes opeen toch wel relatief beperkte oppervlakte.

Wandelaars welkom!

Jo O

ttoy

schalig en resulteerde in eilandjes van gecultiveerdlandschap binnen een zee van bos.Tijdens de 11de tot 13de eeuw werd het geweer vanschouder gewisseld. In deze periode dikte debevolking flink aan en werd Den Dotter geboet-seerd tot het gebied zoals we het nu kennen. Omaan de continue groeiende vraag naar voedsel teblijven voldoen, werden de eens geïsoleerde akkersaangesloten tot grote open koutercomplexen. Delandbouw was toen nog een collectief gebeuren endus werden de kouters niet omheind.De minder toegankelijke en minder gedraineerdegronden bleven niet van kaalslag gespaard, debeekvalleien kregen rond deze tijd hun bestem-ming als weide en hooiland. Aanvankelijk warenhier ook geen omheiningen terug te vinden: dedorpsgemeenschap liet het vee gewoon vrijgrazen. Maar dit veranderde tegen de late mid-deleeuwen. Om te voorkomen dat de akkers tenprooi vielen aan het vee, werden de valleigrondenmeer en meer omzoomd. De vaste begroeiing dienu nog in de Molenbeekvallei te vinden is, heeftmogelijk hier haar basis.Hoewel de hakbijl zeker niet werd gespaard, zijn debossen nooit volledig uit het landschap verdwenen.De uitdijende bevolking had namelijk steeds nood

aan brand- en constructiehout. In deze historischekernen vinden we nu nog oude bossoorten terug dieDen Dotter kleuren zoals bosanemoon, gele dovene-tel, paarbladig goudveil, enz….Een belangrijke leidraad bij het beheer van DenDotter is dat onze voorouders het gebied maakten totwat het vandaag is. Het mag duidelijk zijn dat bij delangetermijnvisie, de geschiedenis niet uit het oogverloren wordt en dat we niet enkel rekening houdenmet de natuurwaarden, maar ook met de cultuurhis-torische en landschappelijke elementen eigen aan hetgebied. Het is onze finale betrachting alle aspectenvan het reservaat zo goed mogelijk te beheren en doorte geven aan de volgende generaties.

Jo Ottoy


Feeëriek en breugeliaans aandoend zicht op de Dotterkouter in wintertijd

Afdeling Groot-Haaltert

Stijn De Ryck0472 70 20 00

[email protected]

INF

O

Wal

ter L

oy


In vorige Dendriet meldden we reedsbeknopt de commotie van maart 2005 teDenderleeuw over de bedoeling van deafdeling Natuurlijke Rijkdommen enEnergie (ANRE) om er leemwinning teplannen. Door haar voorstel om hethuidige ontginningsgebied“Vlamovenkouter” van 18,5 ha uit tebreiden met 29,5 ha, worden immersoude wonden opengereten.

Dertigjarige administratieve oorlogHet hard labeur rond de hete veldovens van destijdsis legendarisch. Tussen 1867 en 1968 registreerdeDenderleeuw welgeteld 200 steenbakkerijen, waareen arme bevolking letterlijk zijn karige kost verza-melde met de schop en veel schouderwerk. In dejaren 60 werd deze traditie lokaal nog enkel doorfirma Dendersteen voortgezet midden de centralelandbouwkouter van 1377 ha. Een ringoven werd eruitgegraven tot op het niveau van de aanpalendeonverharde landbouwweg. Begin 1974 werd deactiviteit ietwat systematischer hervat door firma DeSimpel “voor rekening van Dendersteen”. In 1975regende het echter PV’s wegens illegale uitgravin-gen en reliëfwijzigingen. Een regularisatievergun-ning uit 1976 voor de duur van 1 jaar, waarbijheropvullen en afdekken van de ontstane krater bin-nen 6 maanden werd verplicht, mocht niet baten.De metersdiepe Vlamovenvijver was geboren: 80are groot, temidden 2,75 ha afgravingen metmetershoge en soms loodrechte leemtaluds. HetGewestplan van 1978 situeerde de vijver daarop inde uithoek van een 18,5 ha groot “ontginningsge-bied met nabestemming landbouw”.

Afval in landschappelijk waardevol agrarischgebied?Tien jaar later was de Vlamovenomgeving reedseen drukbezochte natuursite: een vijver metmetersbrede riet- en lisdoddekraag en broedendemeerkoeten, rietgorzen en ijsvogels temiddengevarieerde bloemrijke biotopen, kolonies oever-zwaluwen in de steilranden, met gele kwik, gras-mus, graspieper en veldleeuwerik in de aanpa-lende akkers en weiden. Afvalbaron De Letter had

evenwel andere plannen: tussen 1978 en 1984werden aan deze firma door de bestendige depu-tatie vijfmaal weliswaar telkens afzwakkende,stortvergunningen verleend (soms binnen 2 kalen-derdagen). Na evenveel uitgeputte beroepsproce-dures en gedingen bij de Raad van State door destrijdvaardige gemeente Denderleeuw, hierintelkens ook ondersteund door RALDES en delokale Milieugroep Denderleeuw, leverde ministerLenssens in 1985 een stortvergunning voor inertematerialen af, waarna De Letter 1,6 ha van devijversite opkocht en vrachtverkeer in de toe-gangsweg werd toegelaten. Nadat het afvalverhaaljarenlang de pers bleef halen, verstreek de stortver-gunning einde 1989, zonder enige uitvoering.

Afgraven? Evenveel visies als politiciInmiddels startte Denderleeuw in september 1986een eerste BPA-procedure voor landbouwzone ennatuurbouw en passieve recreatie. Na uitputtingvan de 2 nieuwe beroepsprocedures verleendeminister G. Geens eind 1987 een vergunning voorfasegewijze ontginning. In 1988 worden dewerken gestart.In 1989 volgt zelfs een tweede exploitatieaanvraagdoor dezelfde firma voor 2 bijkomende ha, ditmaalvoor afgraving die 4 tot 5 m dieper ging. Er wordtweer lokaal juridisch weerwerk gegeven, maar menmoest uiteindelijk plooien. Intussen werden de kou-terwegen gebetoneerd. In 1990 werd een compro-mis overeengekomen tussen partijen, waarbij 9 halandbouwgebied onaangeroerd zou blijven, 9 hamocht worden ontgonnen en de gemeente ná ex-ploitatie eigenaar van de gronden zou worden.Denderleeuw diende hierop voortbouwend eentweede BPA in, waarbij de nabestemming van 1 havijver passieve recreatie en van 8 ha ontgonnengronden actieve recreatie (surfen) werd. MinisterWaltniel veegde dit in 1991 echter van tafel met hetargument dat “nabestemming landbouw” als nietachterhaald werd beschouwd. Intussen had de be-stendige deputatie in 1990 al een exploitatievergun-ning verleend. Ze voorzag hierin het “herstel van deterreinen in hun oorspronkelijke staat”. Dit was voornv Vandersanden natuurlijk het signaal om op-nieuw voor de volle 18,5 ha te gaan. Dat Dender-

Landschap en oude wonden opengereten?Opnieuw bedreigingvoor Vlamovenkouter Denderleeuw

leeuw ook de bijkomende exploi-tatie-vergunning voor 2 ha in 1993aanvocht bij de Raad van State zouimmers weinig aarde aan de dijk bren-gen: 5 jaar later was immers nog geenuitspraak ontvangen.

Situatie 2005Thans is 30% van de 18,5 ha ook effec-tief ontgonnen, waarvan de helft vanaf1988. Voor nog eens 35% werd eenmilieu- en bouwvergunningafgeleverd, maar is het terrein nog nietafgegraven. Voor de resterende 35%zijn er geen vergunningen. De leemre-serve beloopt aldus 918.602 m3.Volgens de bedrijfscijfers worden gemiddeld 6.423m3 per jaar afgevoerd, wat in de praktijk betekentdat 920 vrachten van 7 m3 of 1840 rittenDenderleeuw gedurende 2-3 weken per jaar op stel-ten zet. In dit tempo is er lokaal nog voor 143 jaarleemreserve. Niettemin voorziet de ANRE thanstwee uitbreidingen voor leemontginning dekomende 25 jaar, voor in totaal 29,5 ha en 9,8 mdiepte of 2.244.931 m3. In het huidige ontginning-stempo is dit een speculatieve reserve van ca. 350jaar. Hiervoor zouden dan 36.154 transporten perjaar of 164 transporten per werkdag nodig zijn.Hierbij wordt dus resoluut elk perspectief verlatenvoor lokale rendabele uitbatingen door de overblij-vende landbouwbedrijven, aangezien de meestvruchtbare gronden verdwijnen en de kwaliteit vande cultuurgronden rond de ontginningszone doorverdroging wellicht sterk achteruit zal gaan. Datmen als onrealiseerbare nabestemming enkel land-bouw blijft is feitelijke onzin, want in de praktijkblijven i.p.v. vruchtbare landbouwgronden enkelplas-dras-situaties na de ontginningen over. Ga dezewinter eens kijken aan de Vlamoven. De economi-sche belangen van de steenbakkerijsector primerenhier dus duidelijk, want dergelijke leemverwerkingis op nationale schaal en middellange termijnonmogelijk.

Oude wijn en nieuwe zakkenDe ANRE-plannen druisen ook in tegen het goed-gekeurd Ruimtelijk Structuurplan Denderleeuw,waarin de landbouwgrond maximaal gevrijwaardmoet worden en de uitgegraven putten een na-tuurlijk, zacht-recreatieve ontwikkeling moetenkrijgen. Ook de wetenschappelijke studies voor hetafbakeningsproces Regionaal Stedelijk GebiedAalst en de Landschapsatlas van het VlaamseGewest komen tot dezelfde conclusies: “de

waardevolle kouter is van het allergrootste belangvoor Denderleeuw”. Gewestelijk belang zal echtersowieso primeren.Rest uiteraard de vraag of de enkele resterendelandbouwbedrijven niet liever een deel van hungronden voor meer lucratieve doeleinden gaanverkopen, zoals Dendersteen, De Simpel, DeLetter en Vandersanden eerder quasi telkens weerondervonden. Biologische landen tuinbouw in dekouter werd door de lokale Landbouwraad eerderweggehoond. Men spreekt in de GECORO enkelover de optie veeteelt, ondanks de oprukkendemaïsvlakten. Hopelijk wordt hierop thans teruggekomen. Het gemeentelijk uitstippelen vanbewegwijzerde wandelen fietsroutes door ditwaardevolle landschap, waarin rond de Vlamovenheel wat jonge en zeldzame natuur aanwezig is, ende recente private ontwikkeling van hoevetoerismezijn al lovenswaardig. Een meer realistische(na)bestemming voor de hele kouter blijft echterop termijn voor de goedgemeenschap broodnodig.De directe materiële belanghebbenden kunnenimmers niet tezelfdertijd van alle walletjes (land-bouw, afval, leem, KMO) blijven eten, tenzij in eenbananenrepubliek met steeds wisselende visiesvan de overheid.

Natuurpunt Denderleeuw (plaatsvervangend lid inde GECORO Denderleeuw).


Afdeling Denderleeuw

Eric De Tré053 66 04 32

[email protected]

INF

O

Joos

t Mer

tens

Het sluimerend gevaar

Door het stort sijpelt regenwater. Doordat het stortonderaan niet ingepakt werd met een ondoor-dringbare laag, is contact met grondwater niet uit-gesloten. Over welk afval er allemaal gestort werddoen vele verhalen de ronde. Sommige stoffen zijneen paar honderd jaar onderweg door de bodemvoor ze met bron- of kwelwater weer aan de opper-vlakte komen. Een afdekking van het stort zalenkel de verdere vrijkoming van giftige stoffenkunnen beperken. Op enkele plaatsen kan doorsij-pelend water dat uit het stort komt weer opgevan-gen worden. De zuivering van dit percolaat wordt

een van de eerste actiepunten van de sanering vanhet stort. In de onmiddellijke omgeving van hetstort worden allerlei vreemde stoffen aangetroffenin hoge concentraties in gronden oppervlaktewa-ter (aluminium, antimoon, arsenicum, barium,benzeen, broom, chroom, lood, molybdeen,nikkel, enz.). Recent werden drie peilbuizen in hetBrakelbos geplaatst. In twee ervan werden ooklood en arsenicum aangetroffen in concentratieshoger dan normaal. Het is ook mogelijk dat dezevervuiling komt van een ouder stort aan deModderodde dat dichter ligt. Het blijft een grootvraagteken of men het grondwater in de buurt vandeze prachtige bossen ooit nog gezond zal krijgen.In principe moet het stortbedrijf (NV Fort-Labiau)instaan voor de kosten van de sanering. Dit bedrijfmaakte twee jaar terug nog miljoenen winst, maarheeft nu plots 8 miljoen euro verlies.Waarnemend burgemeester Philippe Mettensheeft al enkele vrachtwagens van het bedrijf inbeslag laten nemen om achterstallige gemeentebe-lastingen mee te betalen. Er zal alvast veel meer


Het groot vraagteken?

Na enkele jaren van actie zijn het stortaan het Pottelbergbos en de zandontgin-ningsput aan het bos van Modderoddedicht. De zavelput staat nu te koop. Eencommissie werd opgericht om de sane-ring van het stort voor te bereiden.Hiermee is het verhaal allerminstafgelopen. Vele vraagtekens blijvenbestaan. Op zaterdag 29 oktober namendaarom in Flobecq ca. 600 mensen deelaan een betoging getiteld “het grootvraagteken?”.

Klar

a St

emgé

e

Klar

a St

emgé

e


nodig zijn om niet de gemeenschap te latenopdraaien voor de kosten.

Europese veroordeling nakend

Europa oordeelt dat de gemeenschap, of beter deoverheid, wel mee schuldig zijn aan de feiten. Inde stortvergunning van 1990 stond dat uitsluitendongevaarlijk en niet-giftig afval mocht wordengestort. De overheidsdiensten hebben nagelatendit te controleren. Het controleren van grond- enoppervlaktewater gebeurde ook veel te laat.Hoewel het stort begin 2002 definitief geslotenhoorde te zijn, stelde men eind 2004 nog steedsde aanvoer van zwaar verontreinigde aarde vast.De kers op de taart was dat zelfs bepaalde overhe-den in die periode nog illegaal afval transporteer-den naar het gesloten stort. De stadGeraardsbergen dumpte daar nog snel 3150 tonafval. Informeel zegde de burgemeester dat zevoor deze locatie gekozen hadden omdat “dit tochzo goedkoop was”. Begin juli 2005 stuurde deEuropese Commissie een “met reden omkleedadvies” naar België. Dit is de stap voordat onze lid-staat voor het Hof van Justitie gedaagd wordt. Ineen recent arrest tegen Italië oordeelde het Hof datal het illegaal gestorte afval weer verwijderd dientte worden.

Toekomstige afvalstromen

Het sluiten van het stort in d’Hoppe betekent dathet afval op andere plaatsen gestort zal worden.Een van die firma’s die aan het groeien is, is DeCubber uit Brakel. Ze richtte recent een breekwerfop in de vallei van de Dorenbosbeek. Ze vroeg dit

najaar een vergunning aan omhaar activiteiten uit te breidenen deze zomer een vergun-ning om een zandput uitRoborst vol te storten. Voordeze zandput werd in 1999het gewestplan gewijzigd,zodat hij na de ontginningvoor natuurontwikkeling inaanmerking zou komen. DeVlaamse milieuwetgevingbiedt weinig garanties vooreen duurzame natuurontwik-keling van een met afvalvolgestorte put. VolgensVlarem moet een afvalputafgewerkt worden met eenplastic van 2,5 cm en een

afdeklaag van 70 cm. Zo een plastic begint naenkele decennia te verweren. Aangezien de wor-tels van bomen tot meer dan 2 m diep reiken, wor-den geen bomen toegelaten op afgewerkte storten.Een dunne laag van 70 cm op een plastic bodem isgedurende bepaalde perioden te nat en lange peri-oden te droog, waardoor geen interessant milieuzich kan ontwikkelen. Wij geloven dat de bestekansen voor natuurontwikkeling liggen in het nietopvullen van een ontginningsput. Dan word jegeconfronteerd met de vraag waar Vlaanderen metzijn afval heen moet.Toch blijkt Vlaanderen ondanks goede inspanningnog te slecht te scoren op het vlak van voorkomenen recycleren van afval. Eén voorbeeldje: 25% vanonze afvalberg bestaat uit ongeveer 7 miljoen tonbouw- en sloopafval. Hiervan wordt nog steeds 1,5miljoen ton niet gerecycleerd. Volgens OVAM zijnde normen voor de verwerking van ons bouwafvalin beton te streng in vergelijking met enkele buur-landen. Momenteel is de zuiverheid van die 1,5miljoen ton niet voldoende. Maar het is eigenlijkeen vicieuze cirkel, want er wordt niet gewerkt aaneen betere kwaliteit omdat er geen toelating is.Hierdoor dienen nieuwe bronnen (steengroeven)aangesproken te worden. De strenge normenzouden ook te maken hebben met eenafscherming van de eigen markt van primairegrondstoffen. Meer investeren in recyclage enhergebruik kan nochtans minstens even veelmensen aan het werk zetten. Het blijft voorlopigeen groot vraagteken waar Vlaanderen zal blijvengaan met al zijn afval.

Lode De Beck

Klar

a St

emgé

e

Toelichting door mede-organisator Filip De Bodt


Ergens ten zuidoosten van Aalst, tussenhet Kluisbos en de Gerstjes, ligt eensmal, 14 ha groot beekvalleitje. Metzijn dotterbloemgraslanden,moerasspirearuigtes, droge hooilandenen zelfs een hoogstamboomgaard metoude inheemse fruitsoorten, eenzeldzaam mooi gebiedje!

In het kader van Go4Nature, een wedstrijd uit-geschreven door CERA-bank, sloegen JNM, demilieudienst en de groendienst de handen inelkaar om iets moois te maken van dit gebied.Dankzij het mooie en goed onderbouwdedossier dat werd ingediend bij Go4Nature,ontvingen we als winnend project dan ook2000 euro. Volgens de organisatie is hetSomergembos-project een voorbeeld dankzij desuccesvolle mix tussen natuurbeheer enerzijdsen natuureducatie en recreatie anderzijds.Door het gebied loopt een wandelen fietspadwaar tegen het voorjaar van 2006 verschillendeeducatieve panelen langs komen. Ook kunnende Aalsterse jeugdbewegingen zich naar harte-lust uitleven op de aangelegde “speelheuvels”.Begin september hebben JNM en de milieudi-enst/groendienst voor het eerst samen beheer-swerken uitgevoerd. Het vochtige stukje beek-vallei werd gemaaid en het maaisel werdafgevoerd. Binnenkort zullen een hele reeks

prachtige maar dringend aan onderhoud toezijnde knotwilgen onder handen genomen wor-den.

Een ander hoogtepunt voor het gebied was deofficiële opening. Op 16 oktober was er eenware volkstoeloop naar het gebied. Met een toe-spraak van de schepen van leefmilieu van Aalst,een wandeling voor de volwassenen, geleid doorde milieudienst, een wandeling voor dekinderen, geleid door de JNM, en een gratisdrankje achteraf konden we zomaar even 750mensen lokken om kennis te maken met ditnieuwe groene vlekje op de Aalsterse kaart.

Het Go4Nature project loopt nog tot eind vol-gend jaar maar dankzij het engagement vanJNM en de milieudienst van de stad Aalst zaldeze groene long ook na het project blijvenbestaan.

Jelle Van den Berghe

INFO JNM

Een nieuw stukje groene long voor Aalst

In de bres voor Somergembos

Mili

eudi

enst

Aal

st

Mili

eudi

enst

Aal

st Ninove-GeraardsbergenWout Van der Auwermeulen0497 07 23 [email protected]

Land van AalstTim Speleers053 80 02 [email protected]


Natuurpunt is een open en onge-bonden vereniging die mensen opeen aangename wijze kansen wilgeven om zich in te zetten voor deduurzaamheid van natuur enlandschap vanuit een brede maat-schappelijke visie. Onze activitei-ten situeren zich hoofdzakelijk ophet vlak van studie, educatie,beleid en reservatenwerking.Tel.: 015 29 72 20www.natuurpunt.be

AFDELINGENAalstDaan Stemgée - 053 41 35 [email protected]

Affligem-LiedekerkeKern AffligemWim Van Grieken - 053 -77 70 [email protected] LiedekerkeErik De Block - 053 68 35 [email protected]

DenderleeuwBruno De Bruyn - 053 67 07 [email protected]

DendermondingStefaan Thibau - 052 42 69 [email protected]

Erpe-MerePeter D’Hondt - 053 80 72 [email protected]

GeraardsbergenKoen Steenhoudt - 054 58 67 [email protected]

Groot-HaaltertStijn De Ryck 0472 70 20 [email protected]

Lede-HoutemHerman Derder - 053 80 01 [email protected]

NinoveWouter Mertens - 054 32 51 [email protected]

WERKGROEPENWerkgroep InvertebratenEric De Tré - 053 66 04 [email protected] - 22225555

Vogelwerkgroep CinereaWouter Faveyts 054 33 91 [email protected]

Plantenwerkgroep AlliumPeter Tolleneer - 053 84 00 [email protected]

Zoogdierenwerkgroep ElioAxel Neukermans - 0478 88 07 [email protected]

Paddestoelenwerkgroep ZwamvlokHerman Derder - 053 80 01 [email protected]

Werkgroep amfibieën & reptielen WardKoen De [email protected] 68 89 82

RESERVATEN ENNATUURPROJECTEN

Giften Reservatenfonds:rekeningnummer:293-0212075-88 met vermel-ding van de projectnaam enhet projectnummer.Giften vanaf € 30 zijn fiscaalaftrekbaar.

Boelaremeersen te Neder-boelare - 6640Johnny Cornelis - 0474 58 08 [email protected]

Brede schorren enKonkelschor te Berlare 6616Stefaan Thibau 052 42 69 [email protected]

Dendervallei te Ninove6099Joachim De [email protected] 93 53 77

Den Dotter /Blauwboste Haaltert/Aaigem/Mere 6149Walter Loy - 053 83 89 [email protected]

Everbeekse bossen - 6210Conservator Koen Van Den Berge055 42 83 90

't Groot Schoor te Grembergen6603Tarcy Verstraeten 052 21 11 11

Heidemeersen te Berlare6644Stefaan Thibau 052 42 69 [email protected]

Hogedonk te Gijzegem/Herdersem / Mespelare - 6243Brian [email protected] 22 57 71

Honegem te Erpe-Mere/Aalst /Lede - 6123Wim D’Haeseleer - 0495 87 50 [email protected]

Keelman te Denderhoutem6178Guido Van Rossen054 32 23 [email protected]

Kravaalbos te Meldert6071Frans [email protected]

Ledezijde 6657Herman Derder - 053 80 01 [email protected]

Moenebroek te Geraards-bergen/Lierde - 6620Carlos D’Haeseleer - 054 41 87 [email protected]

Dendriet is het regionale con-tactblad voor de leden van negenNatuurpuntafdelingen en vierstudiewerkgroepen in deDenderstreek. Deze afdelingenen werkgroepen willen zoweloccasioneel als structureel in-tens samenwerken. Je kan voormeer inlichtingen steeds terechtbij de contactpersoon voor jouwafdeling of de werkgroep diejouw interesse wegdraagt. Stuurje opmerkingen, aanmoedigin-gen, belevenissen en natuur-puntjes door naar de redactie.Deadline volgende Dendriet:1 februari 2006.

Dendriet ontvangen :Leden van Natuurpunt die lid zijnvan een niet-Denderstreek-afdeling kunnen Dendriet ont-vangen door hun lidmaatschap tewijzigen naar de afdeling binnende Denderstreek van hun keuzeof door zich te abonneren opDendriet. Dit doe je door middelvan een overschrijving van € 7,50op rekeningnummer 393-0491337-24 van Dendriet,Heldergemstraat 161, 9450Heldergem, met vermelding vanje lidnummer en “abonnementDendriet, middenkatern afde-ling...”.Een afzonderlijk abonnementzonder lidmaatschap vanNatuurpunt is niet mogelijk.

REDACTIERAADWouter Mertens - hoofdredacteurDaan Stemgée - redactiesecretarisStijn De Ryck - publicatiecontrollerMarc Symoens - correctorKoen Steenhoudt - verzendingWilly Beeckman, Joachim DeMaeseneer, Dirk De Mesel,Herman Derder, Eric De Tré,Peter D’Hondt, WouterFaveyts, Peter Tolleneer,Wim Van Grieken, WilfriedVeldeman

Werkten ook mee aan dit nr :Jacqueline Arickx, JohnnyCornelis, Lode De Beck, PeterDe Pinnewaert, WillemGoubert, Robert Jooris, WalterLoy, Jo Ottoy, Klara Stemgée,Jelle van de Berghe, Vildaphoto

DDRRUUKKDrukkerij Druk in de Weer, GentPapier: CyclusPrint 90 gram,100% kringlooppapierInkt: gedrukt met vegetale inktenen plantaardige wasmiddelen

Molenbeekmeersen te Den-derleeuw/Okegem - 6646Eric De Tré 053 66 04 [email protected]

Paddebeekvalleite Dendermonde - 6652Dirk Van den Bossche 052 42 49 60

Palitse beek te Liedekerke - 9427Marc Michiels 053 67 11 [email protected]

Pamelse meersen, Domme-lingen te Liedekerke - 9972Marc Michiels 053 67 11 [email protected]

Phenixberg te Okegem - 6618Wouter Mertens 054 32 51 [email protected]

Park van Mesen te LedeHerman Derder 053 80 01 [email protected]

Raspaillebos te Grimminge164Koen Steenhoudt 054 58 67 [email protected]

Rietbeemd te Moerbeke/ Viane/Lessines - 6058Godfried Merlevede 068 33 51 [email protected]

Sint-Onolfspolder te Appels/Dendermonde - 6623Bart Dierickx 052 21 03 81

Valier te Liedekerke - 9418Marc Michiels - 053 67 11 [email protected]

Wachtbekken 6in Sint-Gillis /DendermondeStefaan Thibau 052 42 69 [email protected]

Walputbeek/Dendermeersente Meerbeke - 6213

Georges Jacobs 054 33 60 [email protected]

Wellemeersen te Denderleeuw/Erembodegem - 6612Eric De Tré 053 66 04 [email protected]

Werkgroep Bomen-Park-Osbroek/Gerstjens te AalstPeter Tolleneer 053 84 00 [email protected]

Foto’s voorpagina:Koen Steenhoudt, Marc Symoens,Vilda - Yves Adams.

Deze titel verwijst naar:

Ahet Griekse dendron, wat boombetekent,A een mineraal in de vorm van een

boompje op voegvlakken van sommige gesteenten,Ade vertakte uitlopers van hersen-

zenuwcellen: een communicatie-kanaal dus,Ahet Denderbekken met een

netwerk van sloten en beken,A tenslotte staat er natuurlijk ook

veel riet langs de Dender...

Redactieadres: Dendriet,Pamelstraat 119, 9400 Ninove

E-mmail: [email protected]

Website:www.natuurpunt.be/denderstreek

VVeerraannttwwoooorrddeelliijjkkee uuiittggeevveerr::Wouter Mertens,Pamelstraat 119, 9400 Ninove

Rekeningnummer:393-0491337-24,Dendriet, Heldergemstraat 1619450 Heldergem

I N H O U D

2 Ten geleide

3 Vreemde snuiters

8 Stoute mannen kappen exoten

10 Boeiende Boelaremeersen

14 Regioquiz groeit

15 Denderkalender

19 Hoop in donkere tijden

20 De dag dat de duisternis verdween

22 Over ganzen van de Nijl

24 Historische blik op de Dotter

26 Vlamovenkouter bedreigd!

28 Groot vraagteken in d’ Hoppebos!

30 JNM in de bres voor Somergembos

SCHENK EEN LIDMAATSCHAP !Gezinslidmaatschap: € 20 op rekening 230-0044233-21

Je ontvangt natuur.blad en DendrietVoor € 8,50 meer ontvang je ook natuur.focus (studie en beheer) of natuur.oriolus (vogels)

Voor € 34,50 in totaal ontvang je zowel natuur.blad, -focus, -oriolus en Dendriet(vermeld de tijdschriften die je wenst op de overschrijving)

29 januari: Boottocht op de Schelde (zie p. 16)

Schrijf je snel in!

dendriet 2006 nr 1 jaargang 5

Documents

Transcript of dendriet 2006 nr 1 jaargang 5