driemaandelijks tijdschrift jaargang 8 nummer 1 - 2009 januari. - februari. - maart

Inspanningen opdrijven

Mottige bezigheden

Wandeling Ledezijde

Steenuilen helpen

Reto

urad

res:

Koen

Ste

enho

udt,

Wat

ersc

haap

stra

at 3

0, 1

570

Gal

maa

rden

Is je

adr

es n

iet

juis

t? M

eld

het

aan

de re

dact

ie.

BELGIE / BELGIQUE

P.B.GENT X

BC1133Afgiftekantoor Gent X - P109327

2 nr. 1 - januari 2009

Uit een studie over de financiële natuurinstrumen-ten, op het einde van 2008 uitgevoerd voor minis-ter Crevits, blijkt dat de doelstellingen voor natuur en bos niet worden gehaald. We hadden daarvoor geen studie nodig en wezen daar al op in vroegere voorwoordjes. Dit falen geldt onder meer voor de instandhouding van de Europese soorten en habi-tats, de afbakening van het VEN en de aanduiding van natuurverwevingsgebieden. Een aantal instru-menten kunnen doelgerichter worden ingezet, maar ook lokaal moet meer geld vrijkomen voor natuur- en bosbeleid.

In 2009 willen we met de 9 Natuurpuntafdelingen van de Denderstreek op deze nagel blijven hameren. De inspanning van lokale besturen kan beslist opge-dreven worden. Denderleeuw, Aalst, Liedekerke en Ninove subsidiëren onze natuuraankopen met minstens 10%. Zo kunnen onze medewerkers zich concentreren op het échte werk op het terrein. Geef ze a.u.b. die noodzakelijke ademruimte. Het is wachten tot ook de andere gemeentebesturen uit de regio deze stichtende voorbeelden volgen.Op Erpe-Mere, Haaltert en Denderleeuw na vulden alle Natuurpuntafdelingen uit de regio de biodiver-

De inspanningen opdrijvenDe voltallige redactie wenst je oprecht een gelukkig en geslaagd 2009! We willen er ook dit jaar weer stevig tegenaan gaan. We zouden dan ook een hernieuwing van je lidmaatschap appreci-eren, beter nog, een domiciliëring als blijk van vertrouwen in de tomeloze inzet van onze vrijwillige medewerkers voor meer en betere natuur voor iedereen. En waarom geen lidmaatschap als nieuwjaarscadeau geven?

© V

ilda

- Lu

do G

ooss

ens

nr. 1 - januari 2009 �

siteitbevraging in op de website van Natuurpunt. De reeks van 100 vragen kan een stimulans en een gratis bron van inspiratie zijn voor nieuwe lokale biodiversiteitacties.De deadline voor de realisatie van 13.664 ha bijkomende bossen, zoals opgenomen in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, is ver-streken. Er is maar 3.894 ha bijkomend bos gerealiseerd, 29% van de doelstelling. Vele gemeentebesturen in de regio hebben plannen om ergens op hun grondgebied meer bos te voor-zien: speelbossen, stadsrandbos… Bijkomend bos kan een belangrijk instrument zijn in de strijd tegen de opwarming van de aarde. Maar de kloof tussen plannen en doen blijkt voor vele Dendrietgemeenten en hun besturen vooralsnog zeer groot te zijn.

En ja, als men over bosuitbreiding spreekt, kijkt men onmiddellijk in de richting van de natuursector. Er zijn echter ook andere bio-diversiteit- en natuurwaarden dan bos en het zou niet eerlijk zijn alle natuurgebieden vol te zetten met bomen en zo de specifieke natuur-waarden van schrale graslanden, beemden,

moerassen en hooilanden voorgoed te laten verloren gaan.Uiteraard zijn we als sector op zoek naar mogelijk-heden om méér bos te creëren. Uiteraard zijn we vragende partij voor meer en beter instrumenta-rium ter zake. De opwarming van de aarde is echter niet in de eerste plaats de schuld van de natuur-sector. Alle sectoren (ook industrie, landbouw, gezinnen…) moeten hun verantwoordelijkheid opnemen. We zijn dan ook hevig pleitbezorger van meer bomen in woonzones, industriezones, enz... Deze zullen niet alleen de gebouwen landschappe-lijk beter inkleden, ze zullen ook zorgen voor een aangenamere omgeving en meer psychisch wel-behagen. Bovendien wordt op deze wijze de ons toegemeten oppervlakte in Vlaanderen efficiënter benut. We kunnen de op hol geslagen trein van biodiversiteitverlies niet alleen stoppen met maat-regelen binnen onze reservaten. Ook daarbuiten dient verantwoordelijkheid genomen te worden. Met je lidmaatschap steun je onze doelstellingen en onze aanpak. Dankjewel voor het vertrouwen!

Wouter Mertens,hoofdredacteur

Besneeuwde rozenbottel

Jean

Van

Hol

en

Hoge bomen…Enkele jaren geleden werd het toenmalige Bos en Groen drastisch hervormd tot het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Wat is vandaag de dag jouw functie bij het Agentschap?Als medewerker van de cel Communicatie sta ik in voor de campagnes van het ANB, een bijzonder afwisselende job die elke dag opnieuw erg veel inzet vergt. Er is natuurlijk een brede waaier aan campag-nes. Zo werken we mee aan De Nacht van de Vleermuis en de Zomercampagne van Natuurpunt. Toch maken de campagnes van de Dag van het Park, de boompjesweekends van Kom Op Tegen Kanker en de Week van het Bos de hoofd-moot uit.

Samengevat: het uitdenken van alle campagnes van A tot Z?Dat geldt zeker voor de Dag van het Park en de boompjes-weekends van Kom Op Tegen Kanker. Samen met mijn col-lega Griet coördineer ik trou-wens alle acties in de Kom Op Tegen Kanker-bossen. Het is echt een goede zaak dat we met ons beiden de organisatie voor

alle Vlaamse provincies op ons nemen, zo weten alle Kom Op Tegen Kanker-acties zich ver-zekerd van eenzelfde structuur, verloop en communicatie.Communiceren over natuur

staat veelal gelijk aan balance-ren op een wankel koord…Absoluut, vooral wanneer er verschillende betrokken par-tijen zijn. Zo ziet iedereen zijn huisstijl graag gehand-

Groen als tweede natuur!De natuurlijke reflex van Dirk Demeyere

Bijna een kwart eeuw professionele ervaring in natuurbeheer bij het Agentschap voor Natuur en Bos, een pionier inzake ecologische tuinontwerpen en in het weekend bovendien de rechterhand van vrouwlief in bloemenzaak Ginkgo. Het mag duidelijk zijn: Dirk Demeyere uit Welle bij Denderleeuw is absoluut een groene spring-in-’t-veld.

Joac

him

De

Mae

sene

er

� nr. 1 - januari 2009

haafd, zijn logo het duidelijkst afgebeeld… Wil elke part-ner evenwaardig naar buiten komen, dan is het natuurlijk cruciaal dat de communi-catieve koek gelijk verdeeld wordt. Overigens, ook voor het Agentschap van Natuur en Bos is het niet langer zaak om allerhande evenementen te organiseren, we willen er ook erg graag mee scoren.

‘Wil je de natuur beschermen in Vlaanderen, dan moet je ook leren leven met de kritiek’.

Leven met kritiekGelukkig zijn de Kom Op Tegen Kanker-bossen een succes, niet?De cijfers spreken voor zich! Plantten we bij de eerste editie 30.000 boompjes, dan staken we dit jaar, tijdens de zesde editie, al 72.000 boompjes in de grond. Trouwens, we mogen van geluk spreken dat we nog steeds geschikte loca-ties vinden. Dit jaar werden Zedelgem, Herk-De-Stad, Zoersel, Geetbets en Knesselare geselecteerd, maar we kunnen allerminst kiezen uit een brede waaier aan locaties. Zo zijn we niet alleen sterk afhanke-lijk van de ruimte die we tot onze beschikking hebben: reken maar op een minimum van 3 tot 5 ha aan beschikbare oppervlakte voor bebossing. Vanzelfsprekend moeten we ook rekening houden met het structuurplan en dienen de ter-reinen eigendom te zijn van het Agentschap.

Heb je nooit af te rekenen met de veelgehoorde kritiek dat er alsmaar meer groen aange-

kocht wordt, maar niet ‘onder-houden’ wordt?Om dergelijke kritiek wat te vermijden, plannen we de Kom Op Tegen Kanker-bossen altijd in op terreinen waarvan het Agentschap ook de eigenaar is. Dat we het gebied ook zelf kunnen beheren, geeft ons erg veel zekerheid. Zo kunnen we van meet af aan bosbeheer-plannen met langetermijnvisie maken. Kritiek zal er trouwens

altijd zijn, natuur beschermen is immers altijd een beetje ijve-ren.

Vanwaar eigenlijk die profes-sionele verschuiving van het theoretische naar het commu-nicatieve?Toen ik nog aan de slag was bij de afdeling stedelijk groen, was ik verantwoordelijk voor het sub-sidiëren van parken en bossen. Toen ik vorig jaar kon beslissen

Dirks tuin: uithangbord van zijn ideeën

Joac

him

De

Mae

sene

er

nr. 1 - januari 2009 �

over mijn overstap naar de afde-ling communicatie, voelde het toch wel wat aan als in het diepe springen. Van de hele ploeg kende ik alleen Griet, bovendien kwam er ook een nieuw dienst-hoofd, Dirk Bogaert. Gelukkig werkte ik al enkele jaren achter de schermen mee aan de Dag van het Park, zodat ik toch niet geheel vanaf nul moest begin-nen. Ook mijn technische ach-tergrond over fauna en flora, leverde me al gauw heel wat voordelen op bij het uitdenken van campagnes en communica-tiestrategieën.

Is er een project waar je bijzon-der fier op bent?Eigenlijk geven alle campagnes me veel voldoening. Als een

campagne waaraan je drie tot vier maanden sleutelde, veel volk op de been brengt, voel je je de koning te rijk.

Red De Kouter!Je liefde voor de natuur lijkt wel met de moedermelk mee-gegeven…Dat is ook zo! De aandacht voor de natuur zit er van kinds-been af in. Mijn vader had een tuinontwerpbureau, zodat ook ik binnen de kortste keren ver-zeild raakte in de tuinarchitec-tuur, vervolgens bij Waters en Bossen… Bovendien zetel ik zelfs al enkele jaren in de gemeentelijke commis-sie ruimtelijke ordening (GECORO) in Denderleeuw.Lijkt me geen evidente klus in

de stedenbouwkundige chaos van Denderleeuw…Het is inderdaad veelal moeilijk praten. Wat we al niet moeten doen om een pleintje of wat groen te kunnen behouden… Gelukkig wordt een gloednieuw masterplan voor de herinrich-ting van de stationsomgeving met veel tromgeroffel aange-kondigd. Laat ons hopen dat er eindelijk meer aandacht gaat naar een leefbaar evenwicht tussen wonen en werken. Vanuit de GECORO slaagde je erin om ruchtbaarheid te geven aan de geplande leemontginning in de befaamde kouter van Welle.Samen met Bruno De Bruyn van de plaatselijke Natuur-puntafdeling trok ik aan de

Leemontginning in de kouter van Welle: voorlopig(?) van de baan!

Joac

him

De

Mae

sene

er

� nr. 1 - januari 2009

nr. 1 - januari 2009 �

alarmbel. Al gauw ontstond een groot actieplatform waar-van ook Raldes en de gemeente Denderleeuw deel uitmaakten. Het scenario dat voorlag, was dan ook een regelrechte nacht-merrie. Zo zou 50 tot 60 ha van de beschermde open kouter aangesneden worden en zou men maar liefst 10 meter diep graven naar leem, bedoeld voor bakstenen. Over de nabestem-ming van de krater werd boven-dien met geen woord gerept.

Ik herinner me nog de spraak-makende stoelenactie…Ja, dat was een enorm succes! Onder het motto ‘Zaag de poten niet van onder onze stoel’, plaatsten alle inwoners van Denderleeuw een stoel voor de deur als stil protest tegen de geplande ontgin-ningen. Tijdens de actiedag slaagden duizenden bezorgde inwoners van Denderleeuw er zelfs in om een mensencir-kel te maken rond hun open kouter.

Wat is de stand van zaken?Volgens de laatste geruchten blijft Denderleeuw wellicht bespaard van de ontginning. Denderleeuw is immers niet alleen de tweede dichtst bevolkte gemeente van Oost-Vlaanderen, boven-dien zou alle vrachtverkeer ook door het centrum van Denderleeuw moeten. Een in alle opzichten onaanvaard-baar scenario!

Ben je zelf actief in de plaatse-lijke Natuurpuntafdeling?Er is heel regelmatig contact en we gaan ook vaak wandelen met Natuurpunt in de Wellemeersen,

Een eigen groendak: sfeervol en natuurrijk

maar jammer genoeg blijft het daarbij. Een voltijdse job en een bloemenzaak zorgen er immers voor dat er amper nog tijd rest voor ons gezin. Bovendien geef ik ook nog eens vaak adviezen over ecologische tuinarchitec-tuur, groendaken, gevelvergroe-ning…

Kortom, een eivolle maar groene agenda…

Absoluut! Maar spijten doet het me niet. Wanneer ik zie hoe-veel je kunt bereiken voor het natuurbehoud in Vlaanderen, dan stemt dat me heel erg tevreden.

Ons ook, bedankt voor zoveel inzet!

Aagje De Doncker

Joac

him

De

Mae

sene

er

8 nr. 1 - januari 2009

Een jubilarisAl enige tijd droomde afdeling Lede-Houtem van een eigen project. Honegem, Hogedonk, Osbroek, Wellemeersen zijn ronkende namen bij de na-burige afdelingen. En vijf jaar terug was het dan zover. Onder impuls van de ons helaas ontvallen Herman Derder werd er niet alleen geïnventari-seerd en rondgekeken maar werden ook eventuele kopers gecontacteerd.En al snel met resultaat. Op vijf jaar tijd werden bijna 15 ha verworven. Van een vliegende start ge-sproken.

Lede…zijde een grensgevalGeprangd tussen de deelgemeenten Impe, Wanzele en de zijkant van Lede (vandaar de naam

LedezijdeEen zoveelste Molenbeekvallei?Op het eerste gezicht wel natuurlijk, natte beekbegeleidende weilanden die vol geplant werden met populieren. En toch bevat dit natuurgebied een pareltje…Wie gaat er mee op zoek naar de ‘Gagea lutea’?

Bloem van debosgeelster

© V

ilda

- Ro

llin

verl

inde

Bosgeelster (Gagea lutea)

van het gebied) stroomt de Molenbeek van zuid naar noord richting Schelde. Ze vormt er samen met de Zijpbeek en de Overimpebeek een vochtige

Daa

n St

emgé

e

nr. 1 - januari 2009 9

vallei die in de winter en bij uitzonderlijke regen-val dienst doet als overstromingsgebied.

Terug naar de tijd van ‘toen’Op oude kaarten zien we dat vooral op het grondge-bied Wanzele, maar ook in de rest van de vallei een zeer groot aandeel bos aanwezig was. Geleidelijk werden bijna al deze bospercelen omgezet in wei-land.Zoals in zoveel gevallen in de Vlaamse valleien, waren deze natte gebieden vooral in gebruik als hooiland, met hier en daar een hakhoutbosje. De drogere delen werden begraasd.Voor de moderne landbouw waren deze weilanden ongeschikt en vanaf de jaren zestig gebeurde net het omgekeerde. Vele van deze botanische parel-tjes werden vol geplant, niet met de streekeigen elzen, essen of eiken maar helaas met canadapo-pulieren. Op een paar stukjes na zijn deze dotter-bloemgraslanden dan ook verdwenen. De rest zijn bossen van ‘stekskesbomen’ met een ondergroei van overwegend brandnetels.

De tijd van toen laten herleven, lijkt onbegonnen werk maar… we hebben een plan.‘Toen’, is voor de beheerders niet de negentiende en begin twintigste eeuw. Dit zou ongetwijfeld botanisch het mooiste resultaat leveren. Maar door het arbeidintensieve beheer niet haalbaar. ‘Toen’ wordt een mix van die prachtige vegetaties van de negentiende en begin twintigste eeuw en van wat er nog veel vroeger was, namelijk essen-elzen broekbos.Het wordt dus het bekende verhaal. De meest waardevolle hooilandjes herstellen waar mogelijk. En populierenbossen omvormen tot meer natuur-lijk gemengd loofbos.

Gagea lutea voor de kennersWablief, ik hoor het je al vragen. Inderdaad voor velen onbekend; anderen hebben misschien al eens van de bosgeelster gehoord; voor de specialis-ten… een pareltje.Deze overblijvende plant behoort tot de familie van de lelieachtigen. In Vlaanderen is de bosgeelster

Schitterend broekbos schreeuwt om bescherming!

Daa

n St

emgé

e

10 nr. 1 - januari 2009

uiterst zeldzaam en volgens de Atlas van de Flora van Vlaanderen liggen de vindplaatsen aan de rand van het areaal. De oudst bekende vindplaats ligt trou-wens in het gebied.De bosgeelster komt in Vlaanderen vooral voor op oeverwallen in beekbegeleidende loofbossen. De grootste groeiplaatsen vinden we waar de natuur-lijke beekstructuur nog vrij intact gebleven is, op regelmatig kortstondig overstroomde plekken. De soort markeert er vaak de grens tussen lang en kort onder water staand terrein.Natuurlijk zullen we bij het beheer rekening houden met de wensen van deze zeldzaamheid.Wie het gebied wil verkennen, trekt het best laarzen aan, want zelfs in het droogste seizoen zijn de wegen modderig. Eén regenbui en er staan overal diepe plassen. Wie het er toch op waagt, start zijn wan-deling het best op het kerkplein van Impe. Je kunt er makkelijk de wagen kwijt of je kan het bereiken met de bus vanaf het station van Lede. Een uitgestip-pelde wandeling is er nog niet, maar hier wordt aan gewerkt.Op het plein stappen we richting Lede. Net voor de Molenbeek nemen we de geasfalteerde weg rechts. Een kleine honderd meter verder steken we de

Molenbeek over en stopt het asfalt. Wie hier een blik op de beek werpt merkt dat de waterkwaliteit fel verbeterd is. Het recent geopende waterzuiverings-station van Bambrugge iets meer stroomopwaarts is hier natuurlijk niet vreemd aan. En toch biedt de beek op vele plaatsen een trieste aanblik. Her en der liggen hopen zwerfvuil in de begroeiing langs de randen.Aan de splitsing net voor de bosrand houden we links aan. Eens voorbij de populierenaanplantin-gen vinden we de laatste snippers oude hooilanden. In het voorjaar bloeit hier o.a. de dotterbloem, de pinksterbloem en de echte koekoeksbloem. Even verderop bevindt zich rechts van ons een van de watermolens die de beek rijk is. We vervolgen ons pad, altijd rechtdoor. Het is haast niet te geloven dat tijdens de tweede wereldoorlog hier geen boom stond.Op de asfaltweg (Veldekenswegel) gaan we links terug richting Lede. Op het eerste kruispunt kunnen we links terug richting Impe. Wie er nog niet genoeg van gekregen heeft, kan rechtdoor via een voetwegel richting Biesstraat. In de Biesstraat gaan we links richting Hulst. Hier werd ondanks onze protesten recent nog een verkaveling door de lokale overheid

Samen de lente ontdekken

Pete

r D’ H

ondt

nr. 1 - januari 2009 11

Peter D’Hondtpeter.dhondt@pandora.be

053 80 72 57

Afdeling Lede-Houtem

INF

O

Wie het niet ziet zitten om alleen op verkenning te gaan, kan natuurlijk ook met ons mee op zoek naar de Gagea lutea. Afspraak op 29 maart om 1� uur aan de kerk van Impe. Meer details in de activiteitenkalender.

Een eik ter nagedachtenis van Herman Derder

Rik

De

Baer

e

goedgekeurd. De huizen staan hier letterlijk op de rand van het Ven-gebied, net aan de rand van het overstromingsgebied.Op de Hulst wandelen we rechtdoor via een kleine voetwegel tot op een veel bredere landbouwweg (ver-lengde van de Impse Dam), waar we links de vallei in lopen. Waar deze weg naar rechts draait, ligt een bosje van ‘De Gemzen’. Dit is een lokale vereniging van natuurliefhebbers die hier ook hun steentje bij-dragen tot het beschermen van de natuur. Een bank nodigt uit om hier even uit te rusten. Rechts van dit bosje ligt een hooilandje dat als eerste aankoop ons project op gang bracht. Het was Herman Derder die

de aankoop realiseerde. Natuurpunt Lede-Houtem heeft hier te zijner nagedachtenis een eik gepland.Wij vervolgen onze wandeling links van het bosje en steken weer de Molenbeek over. Bij goed weer kan je even verderop iets drinken in ‘De Wijmenier’. Naast de parking van deze taverne nemen we het voetpad dat ons terugbrengt naar de Ledestraat. Hier nemen we rechts en komen we op het kerkplein van Impe. Voor wie de serie ‘Flikken’ goed kent, het pleintje en café ‘De oude mol’ waren het decor voor het treffen van een motorbende in de serie. Je hoeft echter geen leren laarzen te dragen. Wandelaars zijn er zelfs met schoeisel vol modder nog welkom.

12 nr. 1 - januari 2009

Nieuwe vindplaatsenGoed nieuws verdient een plaats in onze Dendriet. In het kader van een onderzoek naar de versnipperingknelpunten en de mogelijk-heden voor ontsnippering langs de E40 tussen Brussel en Oostende, verrichte Jorg Lambrechts, in opdracht van het ministerie van mobiliteit en openbare werken (MOW), een aantal dagen veldwerk langsheen de E40. Hoewel het nog vroeg op het seizoen was (11 en 12 juni), trof hij er op 10 plaatsen in Affligem en aanpalend in Aalst populaties van de greppelsprinkhaan aan. De tot nu toe dichtstbij bekende vindplaats was ten noorden van Aalst. De soort komt in ons land voor in een aantal ver van elkaar verwij-derde populaties en in relatief lage dichtheden.

Wellemeersen en BellebeekDe vindplaatsen lagen aan weerszijden van de E40, binnen een afstand van 50 meter van de snelweg. De Affligemse populaties situeerden zich in of aan de rand van de Bellebeekvallei, de populaties in Aalst nabij de Dender. De sprinkhaan werd meestal aangetroffen in soortenarme glanshavergraslanden en in een dottergrasland. Op alle locaties werden 1 tot 5 mannetjes gehoord. Op de meeste plaatsen waren ook volop juvenielen aanwezig. Die zijn gemakkelijk herkenbaar aan de witte U op

GreppelsprinkhaanZoemende elektriciteitspalen in opmars

Een onopvallend klankloos gezoem, dat slechts af en toe onderbroken wordt en dat doet denken aan het geluid van sommige elektriciteitspalen in de mist. Zo ontdek je van dichtbij deze verborgen parel van verruigde graslanden: de greppelsprinkhaan. De Metrioptera roeselii lijkt, net zoals in Nederland en Groot-Brittannië, in opmars in Vlaanderen. Na waarne-mingen aan de kust, nabij Leuven en in Limburg, werd ook in onze Denderregio een nieuwe cluster van deel-populaties aangetroffen.

Jorg

Lam

brec

hts

nr. 1 - januari 2009 1�

het halsschild. Alle gecontroleerde mannetjes waren normaal (=kort) gevleugeld, wat inhoudt dat de populaties al minstens sinds 2006 aan-wezig zijn.

Uitzien naar de zomer!Zonder twijfel kan een gerichte zoektocht naar de greppelsprinkhaan nog tal van nieuwe vind-plaatsen opleveren, zeker in de omgeving van de hier besproken populaties. De soort komt voor in halfhoge, matig voedselrijke, maar steeds dichte vegetaties, bijvoorbeeld niet jaar-lijks gemaaide bermen, grachtkanten, op dijken en verruigde graslanden. Ga dit jaar mee op zoek. Meld je waarnemingen aan de WID en aan Jorg Lambrechts en vergeet ze ook niet op denderstreek.waarnemingen.be te zetten!

Wouter Mertens

Langvleugelige vorm (boven) - kortvleugelige (onder)

Jorg

Lam

brec

hts

Eric De Tré053 66 04 32

eric.detre@vhm.be

Werkgroep Invertebraten

INF

O

Jorg

Lam

brec

hts

Tel.: 053 705 222 Oude Gentbaan 259info@trek-king 9300 Aalstwww.trek-king.be

Geniet méér in de natuur...▪ Waterdicht schoeisel (Meindl, Lowa, Hanwag)

▪ Ademende, waterdichte en winddichte kledij

▪ Thermische kledij

▪ Verrekijker (Swarovski, Eschenbach)

▪ Rugzakje

-5% Korting op vertoon van lidkaart Natuurpunt

DENDERKALENDER Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis en niet-leden betalen 1, tenzij expliciet anders vermeld.Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig.Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk ( o,o5 per km/persoon).

uur van vertrek

plaats van afspraak

toelichting

gids

bijzonderheid

contactpersoon

zeker meebrengen

nr. 1 - januari 2009 1�

zondag 4 januari

Natuurwandeling in de Gerstjes

afd. Aalst

10:00 – 12:00 Parking Gerstenhof, Gerstenstraat 12 te Erembodegem–Aalst Natuurwandeling in samenwerking met stad Aalst. Geert Rohaert of Rosanne Snauwaert Dienst leefmilieu – 053 73 24 12 antonia.geerts@aalst.be

zondag 4 januari

Glühweinwandeling in Liedekerkebos

afd. Affligem-Liedekerke

09:30 – 12:00 Samenkomst om 9.15 uur aan ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat Nieuwjaarswandeling met als afsluiter glühwein. Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

vrijdag 16 januari

Foto- avond en jaarlijkse ledenvergadering

afd. Aalst, afd. Lede-Houtem, afd. Erpe-Mere

19:30 – 20:00 Ledenvergadering20:00 – 22:00 Foto-avond zaal De Bron te Lede Jaarlijkse algemene leden- vergadering waarop we(voorzien van een hapje en een drankje) terug- blikken op de realisaties van 2008 en plannen maken voor 2009, gevolgd door presentatie van de mooiste natuurfoto’s van onze leden. Peter D’Hondt - 053 80 72 57

zaterdag 17 januari

Nieuwjaarsreceptie

afd. Ninove

20.00 - 24.00 Buurthuis Pollare (hoek Hoogstraat- Nekkersput) Onze alom bekende nieuwjaars- receptie met een drankje en een hapje, voorstelling jaarkalender 2009 en gezellig samenzijn. Wouter Mertens 0495 68 89 33 wouter.mertens1@telenet.be

zondag 18 januari

Wandeling in Pays des Collines

afd. Boven-Dender 14:00 - 17:30 Parking Colruyt, Grote Weg, Over- boelare, vandaar carpoolend verder Pays des Collines is de Waalse tegenhanger van de Vlaamse Ardennen, net over de taalgrens in Henegouwen. We genieten van de winterse natuur in dit heuvelende landschap. Luc Favijts - 054 41 52 17 luc.favijts@skynet.be

zondag 18 januari

Uitstap naar kust en polder

afd. Denderleeuw 09:00 – 19:00 Welleplein, kerk te Welle Kijken naar overwinterende vogels. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Verrekijker, picknick, drank, stevig schoeisel en warme kledij

vrijdag 23 januari

Open algemene jaarlijkse ledenvergadering

afd. Denderleeuw 20:00 – 22:00 Taverne “De Plesj”, Welleplein te Welle Jaarlijkse open algemene leden- vergadering. Evaluatie natuurbeheer en verenigingswerking. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43

zaterdag 24 januari

Ledenfeest

afd. Affligem-Liedekerke 20:00 Zaal Patro Hekelgem Het bestuur nodigt alle leden, vrienden en sympathisanten uit voor een overzicht van het voorbije jaar en een voorproefje van het nieuwe, alles bij een hapje en een drankje. Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

zaterdag 24 januari

Avondwandeling en Algemene vergadering

afd. Groot Haaltert 18:00 Wandeling 19:30 Vergadering

JC De Kouter, Melkkouter, Haaltert Avondwandeling gevolgd door Algemene vergadering en Nieuwjaarsreceptie. Stijn De Ryck - 0472 70 20 00 stijnderyck@telenet.be Warme kledij en laarzen

Iedere 4e zaterdag van de maand(uitgezonderd zaterdag 28 maart)

Natuur.café

afd. Ninove

20.00 Café Kalisj, Pollarestraat 126, 9400 Ninove Voorzitter Wouter tapt in Café Kalisj. Er zijn ook altijd een aantal bestuurs- leden op post. Alle natuurpunters uit de regio steeds welkom voor een babbel. Wouter Mertens 0495 68 8933 wouter.mertens1@telenet.be

zondag 25 januari

Algemene Ledenvergadering

afd. Dendermonding

10:00 – 11:30 Wandeling 11:30 – 12:30 Vergadering Kunstgalerie Pieter Pauwel, St.Onolfsdijk 66 te Dendermonde Wandeling langs de Dender en te Meirdam met speciale aandacht voor overwinterende watervogels op de Meirdamplas en de Maaie. Daarna Algemene Vergadering voor alle leden. Agendapunten: zie middenkatern. Na de vergade- ring aperitief en broodjeslunch. Dirk De Mesel - 052 42 67 28

zondag 25 januari

Braakballen pluizen

afd. Ninove en Zoogdierenwerkgroep

14.00 - 17.00 Café Kalisj, Pollarestraat 126, 9400 Ninove Op zoek naar schedels en beenderen van onze inheemse muizen, via een gezellige braakbalmiddag. Joachim De Maeseneer 0495 93 53 77 joachimdm@yahoo.comOude tandenborstel, pincet of tandenstoker en loupe

1� nr. 1 - januari 2009

zondag 1 februari

Natuurwandeling in het Osbroek

afd. Aalst 10:00 – 12:00 Infobord Frans Blanckaertdreef (zijstraat Parklaan) te Aalst Natuurwandeling in samenwerking met stad Aalst. Magda De Wolf of Inge Singelyn Dienst leefmilieu – 053 73 24 12 antonia.geerts@aalst.be

zondag 1 februari

Natuurwandeling in De Valier

afd. Affligem-Liedekerke 09:30 – 12:00 Samenkomst om 9.15 uur op de parking hoek Driesstraat en Portugeesstraat te Affligem. Themawandeling ‘Winterkenmerken’. Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

zondag 1 februari

Natuurwandeling in Essene

afd. Affligem-Liedekerke 14:15 – 16:30 Samenkomst om 14 uur aan Van Sompel te Essene Op verkenning in de Overnelle. Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

zondag 1 februari

Een dag op zoek naar watervogels in Zeeland

afd. Boven-Dender 7:00 - 19:00 Parking Lidl, Zonnebloemstraat, Geraardsbergen, vandaar carpoolend (kostendelend) verder Vroeg uit de veren voor een daguitstap naar Zeeland. Wouter neemt ons mee naar de beste plekjes om (overwinterende) watervogels te spotten. Op het programma: verschillende soorten ganzen, eenden, duikers, steltlopers en zaagbekken. Wouter Faveyts - 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be Verrekijker en picknick

zaterdag en zondag 7 en 8 februari

Weekendje Zeeland

afd. Ninove 7.30 Aan de BMW-garage (Elisabethlaan te Ninove) Lekker uitwaaien aan de schorren en slikken van de Oosterschelde, spotten van watervogels, steltlopers, ganzen… en op zoek naar zoutminnende plantjes. Kostprijs 100 per persoon (overnachting, avondmaal, ontbijt, en picknick van zondagmiddag inbegrepen) te storten op

979-3529555-21 van Natuurpunt Ninove met vermelding “Weekend Zeeland”. Christian Pické - 0477 79 94 73 christian.picke@soft-service.net Ronny Van Droogenbroeck 0475 74 86 43

zaterdag 14 februari

Algemene Vergadering en ledenfeest

afd. Boven-Dender 19:00 Parochiale zaal, Grimmingeplein, Grimminge Algemene vergadering van onze afdeling, met een terugblik op 2008 en voorstelling van de activiteiten, reservaatprojecten en bestuursploeg voor 2009. Aansluitend: gezellig samenzijn met aperitief, uitgebreid gevarieerd koud buffet en dessertenbuffet met koffie. Bijdrage voor het ledenfeest: 16 per volwassene, 8 per kind tot 12 jaar, drank inbegrepen tot en met de koffie. Inschrijven via een seintje aan Koen en storting van het juiste bedrag op 443-1658811-23 van Natuurpunt Boven-Dender met vermelding “ledenfeest + aantal volwassenen + aantal kinderen” Koen Steenhoudt - 054 58 67 58 koen.steenhoudt@skynet.be

zondag 15 februari

Uitstap naar Zeeland

afd. Denderleeuw 08:00 – 19:30 Welleplein, kerk te Welle Kijken naar overwinterende vogels en zeevogels, mogelijk ook zeehonden. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Verrekijker, picknick, drank, stevig schoeisel en warme kledij

vrijdag 27 februari

Avondwandeling

afd. Dendermonding 19:00 Kunstgalerie Pieter Pauwel, St.Onolfsdijk 66 te Dendermonde Avondwandeling met aandacht voor uilen. Vooraf inschrijven bij Dirk De Mesel 052 42 67 28

eind februari – begin maart

Paddenoverzet aan de De Dammenlaan, Dendermonde

afd. Dendermonding Hoe kan je helpen? Geef je gegevens door en je wordt verwittigd zodra de trek aanvangt. Vanaf dat moment gaan de vrijwilligers elke avond rond

om de padden veilig over te zetten. Maar één avondje hulp is al zeer welkom. Ook voor kinderen een echte aanrader. In samenwerking met het buurt- comité en de Stad Dendermonde Vanessa Vandewalle 0497 45 72 79

zondag 1 maart

Natuurwandeling in het Somergembos

afd. Aalst 10:00 – 12:00 Op het einde van de Schietbaan (zijbaan Brusselse steenweg) ter hoogte van de oude Zeebergbrug Natuurwandeling in samenwerking met stad Aalst. Rosanne Snauwaert of Antonia Geerts Dienst leefmilieu – 053 73 24 12 antonia.geerts@aalst.be

zondag 1 maart

Natuurwandeling in Liedekerkebos

afd. Affligem-Liedekerke 09:30 – 12:00 Samenkomst om 9.15 uur aan ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat Themawandeling (4km) ‘Op zoek naar de lente’. Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

zondag 1 maart

Natuurwandeling in Teralfene

afd. Affligem-Liedekerke 14:15 – 16:30 Samenkomst om 14 uur aan steenfabriek Van Den Sanden. Themawandeling: ‘Dendervallei van nabij’. Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

zaterdag en zondag 7 en 8 maart

Eetfestijn

afd. Ninove Zaterdag 18:00 - 21:00 Zondag 11:30 – 14:00 Refter van het zusterhuis, Onderwijslaan te Ninove Menu: Tong in madeira, scampi of vol au vent, vegetarisch (allemaal eigen bereidingen van de chefs!) Wouter Mertens 0495 68 89 33

zaterdag 14 maart

Kaas en wijnavond

afd. Affligem-Liedekerke 18:00 Plaats wordt later medegedeeld Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

nr. 1 - januari 2009 1�

zondag 15 maart

Op bezoek in de Damvallei

afd. Erpe-Mere 13.30 - 18.00 Samenkomst aan St. Annakerk Aalst; vandaar carpooling De Damvallei is één van de bekendste natuurgebieden in het Gentse. Dit boeiend laagveengebied heeft veel gemeen met de vochtige gebieden uit onze Denderstreek. De lokale Natuurpunters tonen ons de mooiste hoekjes en bespreken het gevoerde natuurbeheer. Dirk Bogaert Rik De Baere - 053 21.29.13 rik.debaere@telenet.be

zondag 15 maart

Geomorfologische wandeling in de drie bossen van Overboelare

afd. Boven-Dender 14:00 - 17:30 Café Hacienda, Boelarebos, Overboelare Wandeling doorheen Boelare-, Arduin- en Bourengbos, waar met behulp van een grondboor wordt uitgelegd hoe het heuvelend landschap in onze streek is ontstaan. Willem Boonen - 054 41 75 85 willem.boonen@skynet.be

zondag 22 maart

Uitstap naar Bourgoyen-Ossemeersen te Gent

afd. Denderleeuw 13:00 – 18:00 Welleplein, kerk te Welle Wandeling van 6 km, kijken naar eenden en steltlopers. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Verrekijker, stevig schoeisel en warme kledij

zaterdag 28 maart

Nacht van De Duisternis

afd. Ninove Buurthuis Pollare (hoek Hoogstraat- Nekkersput) 20.00 - 24.00 Uilenwandeling in de buurt tot ongeveer 22 uur. Nadien nemen de mensen van de Volkssterrenwacht het over met hun sterrenkijkers en leren ze ons veel bij over de sterrenhemel. Bij regenweer houden ze een binnenactiviteit met dia’s en film. In samenwerking met de Volkssterrenwacht Neigem Christian Pické - 0477 79 94 73 christian.picke@soft-service.net Johnny Van de Velde - 053 77 81 50 johlil@yucom.be Laarzen en zaklamp

zondag 29 maart

Prille lente in Cotthembos

afd. Lede-Houtem 14:00 – 17:00 Dorpsplein St. Lievens-Houtem We gaan op zoek naar de prille lente in een van de mooiste boscomplexen van onze streek. Peter D’Hondt - 053 80 72 57

zondag 5 april

Pannenkoekenslag JNM-Niger

afd. Ninove - Boven Dender15:00 – 19:00Parochiezaal Grimmingeplein, Grimminge Pannenkoeken met warme krieken, advocaat, chocoladesaus... voor ieder wat wils Jens D’ Haeseleer 0479 73 77 45 of www.jnm.be/Niger

zondag 11 januari

Beheerswerken

afd. Affligem-Liedekerke 8:30 – 12:30 Beheerswerken in onze reservaten. Drank en een tussendoortje worden aangeboden. Afspraakplaats en info Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

zaterdag 17 januari

Werkvoormiddag in één van onze reservaten

afd. Boven-Dender 9:00-12:30 Plaats, afspraakpunt en aard van de werken nog te bepalen. Carlos D’haeseleer - 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be

zaterdag 17 januari

Beheerswerken Wachtbekken 6

afd. Dendermonding 09:00 – 12:00 Kappen wilgenopslag (bij hoge waterstand knotten van knotwilgen). Wie hout wil, kan het meenemen. Vooraf bellen naar Dirk De Mesel 052 42 67 28 Laarzen en werkhandschoenen

zondag 1 februari

Beheerswerken Groot Schoor, Grembergen

afd. Dendermonding

09:00 – 16:00 De Snuffel, St. Elooistraat 15, Grembergen Maaien van riet.

Na inschrijving wordt een middagmaal aangeboden Vooraf bellen naar Tarcy Verstraeten 052 21 11 11 Laarzen en werkhandschoenen

zondag 8 februari

Beheerswerken

afd. Affligem-Liedekerke 8:30 – 12:30 Beheerswerken in onze reservaten. Drank en een tussendoortje worden aangeboden. Afspraakplaats en info Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

zaterdag 14 februari

Beheerswerken Heidemeersen

afd. Dendermonding 09:00 – 12:00 Taverne ‘t Oud Brughuys, Brugstraat 55, Berlare Ben je tussen 8 en 15 jaar en wil je op een plezante en educatieve manier meehelpen in de natuur, dan ben je van harte welkom. Ook voor niet-leden een unieke gelegenheid om vrijblijvend kennis te maken met deze jeugdvereniging. In samenwerking met de Jeugdbond voor Natuur en Milieu Heleentje De Brauwer – 052 44 88 38 Stefaan Thibau - 052 42 69 72

zondag 15 februari

Beheerswerken Groot Schoor, Grembergen

afd. Dendermonding 09:00 – 16:00 De Snuffel, St. Elooistraat 15, Grembergen Maaien van riet. Na inschrijving wordt een middagmaal aangeboden Vooraf bellen naar Tarcy Verstraeten 052 21 11 11 Laarzen en werkhandschoenen

zaterdag 21 februari

Werkvoormiddag in één van onze reservaten

afd. Boven-Dender 9:00 - 12:30 Plaats, afspraakpunt en aard van de werken nog te bepalen. Carlos D’haeseleer - 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be

zaterdag 21 februari

Beheerswerken Wachtbekken 6 te St.Gillis Dendermonde

afd. Dendermonding

09:00 – 12:00 Kappen wilgenopslag (bij hoge waterstand knotten van knotwilgen). Wie hout wil, kan het meenemen.

BEHEERSWERKEN

KnooppuntenAl die mooie en veilige wegen werden op een fietskaart gezet, maar dat is slechts de helft van het verhaal. De plaatsen waar ze elkaar krui-sen, kregen een nummer: dat zijn de knoop-punten. Aan de hand van die knooppunten

De knopen aan elkaar fietsenKaartverkoop loopt op wieltjes

stippel je dan een fietstocht uit. Je bepaalt zelf hoe lang je tocht wordt en waar je naar-toe wil. De prima signalisatie ter plaatse doet de rest. Je hebt ze wellicht al in je eigen buurt gezien: op die kruispunten staan groenwitte bordjes met bovenaan het nummer van het

Het idee is even eenvoudig als geniaal. Kenners van onze Dender- en Schelderegio maakten een selectie van alle baantjes en paden waar het veilig, rustig en mooi fietsen is. In alle toeristische diensten in de regio vind je deze nieuwe fietsknooppuntenkaart “Scheldeland, langs Schelde en Dender”. Schaf ze aan. Richt je eigen winterse fietstocht in op jouw maat. Een absolute aanrader voor wie van de com-binatie autonomie, initiatief én verrassing houdt!

Vooraf bellen naar Dirk De Mesel 052 42 67 28 Laarzen en werkhandschoenen

zaterdag 7 maart

Beheerswerkdag Wellemeersen

afd. Denderleeuw 09:00 – 16:00 Samenkomst NP materiaaldepot Wellemeersenstraat Aanplanten van bosplantgoed. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Laarzen en picknick

zondag 8 maart

Beheerswerken

afd. Affligem-Liedekerke 8:30 – 12:30 Beheerswerken in onze reservaten. Drank en een tussendoortje worden aangeboden. Afspraakplaats en info Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

zaterdag 21 maart

Werkvoormiddag in één van onze reservaten

afd. Boven-Dender

9:00 - 12:30 Plaats, afspraakpunt en aard van de

werken nog te bepalen. Carlos D’haeseleer - 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be

maart / juni

Cursus amfibieën en reptielen

afd. Boven-Dender Kennismaking met de leefwereld van de amfibieën en reptielen. Kenmerken, biologie, habitat en verspreiding van alle soorten die in België te vinden zijn.

woensdag 18 maart

20:00 - 22:00 Parochiale zaal, Grimmingeplein, Grimminge Deel 1: theorie: Robert Jooris laat ons kennismaken met de leefwereld van amfibieën en reptielen.

zaterdag 28 maart

9:00 - 12:00 Parking Gavers naast de brug van Schendelbeke (Kampstraat, Onkerzele) Deel 2: excursie in de Gavers: we controleren, onder leiding van

Robert Jooris, de fuiken die de dag ervoor zijn uitgezet in enkele poelen van de Gavers. Met een beetje geluk vinden we verschillende soorten salamanders en kikkers.

zondag 14 juni

14:00 - 17:00 Kerk Everbeek-Boven Deel 3: excursie in de Everbeekse bossen: op eigen houtje, op zoek naar vuursalamanders.

Kostprijs: 10 voor leden van natuurpunt; 15 voor niet-leden. Inschrijven via een seintje aan Johnny Cornelis en storting van het juiste bedrag op 443-1658811-23 van Natuurpunt Boven-Dender met vermelding “Cursus amfibieën en reptielen”. Robert Jooris Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_corne lis@hotmail.com

CURSUSSEN

18 nr. 1 - januari 2009

nr. 1 - januari 2009 19nr. 1 - januari 2009 19

knooppunt en onderaan de doorverwijzingen naar de volgende knooppunten. Als je vooraf de knooppunten op een briefje schrijft, heb je een krachtig samengebald memootje voor een prachtige fietstocht.

Eindeloos combinerenHet idee startte ruim 10 jaar geleden in Limburg. Aanstekelijk, want in alle regio’s worden momenteel dergelijke fietskaarten uit-gewerkt. Men laat de netwerken naadloos op elkaar aansluiten. Zo fiets je bijvoorbeeld met een combinatie van onze regiokaart en de kaart

Een deugddoend winters fietstochtje

info@scheldeland.be078 150 469

Of de toeristische dienst in je gemeente

Dienst Toerisme

INF

O

“Scheldeland, Schelde en Rupel” probleemloos de provincie Antwerpen binnen. De combina-tiemogelijkheden zijn eindeloos. Gebruikers van de kaart zijn alvast laaiend enthousiast. De bewegwijzering wordt prima onderhouden. Doordat je zelf de lengte en moeilijkheidsgraad bepaalt, zijn de kaart en het netwerk zowel bruikbaar voor een familie-uitstap, een toeris-tische dagjestocht, een natuurverkenning, een sportief mountainbike-uurtje als voor de recre-atieve wielertoerist.

Wouter Mertens

© V

ilda

- Yv

es A

dam

s

Koe

n St

eenh

oudt

Knooppunt 72, op naar 75 of 65!

20 nr. 1 - januari 2009

Vulgaire bruine mottenDe meeste mensen kennen nachtvlinders alleen als vulgaire, bruine motten die ’s nachts door licht worden aangetrokken. En vaak is dat ook het enige dat je als leek te zien krijgt. Tot wan-neer je aan de slag gaat met nachtvlindervallen of andere vangtechnieken. Pas dan kan je deze verborgen, onbekende wereld in al zijn pracht aanschouwen.

Meer dan 2400 soortenVeel mensen vinden dagvlinders mooi en lieflijk. Versta me niet verkeerd, de meeste dagvlinders zijn inderdaad heel mooie, kleurrijke dieren. Maar toch gaat mijn liefde veeleer naar nachtvlinders uit. In België komen zowat 30 soorten dagvlinders voor. De meeste daarvan krijgt iedereen vroeg of laat wel eens te zien. Daartegenover staan 2450 soorten nachtvlinders. Ongeveer 1600 daarvan zijn micro-nachtvlinders, vaak onooglijk kleine nacht-vlinders die moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn en gespecialiseerde naslagwerken vergen. De resterende 850 soorten zijn macro-nachtvlinders, grotere soorten die redelijk gemakkelijk te deter-mineren zijn aan de hand van foto’s of goede teke-ningen.

Over knotsjes en staafjesHet verschil tussen een dagvlinder en een nachtvlinder is niet dat de ene overdag vliegt terwijl de andere ’s avonds door je tuinverlich-ting aangetrokken wordt. Dat zou te eenvoudig zijn. Er bestaan ook dagactieve nachtvlinders.

Daarentegen heb ik geen weet van nachtactieve dagvlinders. Dat scheelt natuurlijk wel. Een ken-merkend verschil tussen dag- en nachtvlinders zou kunnen zijn dat dagvlinders hun vleugels in rust gesloten boven hun lichaam houden, ter-wijl nachtvlinders hun vleugels meestal sprei-den. Dat woordje ‘meestal’ gooit dus wat roet in

Een “mottige” bezigheidOp nachtvlinderjacht in Venebroeken

Een aantal jaren geleden ontmoette ik in Hongarije enkele enthousiaste Engelse natuurliefhebbers die zich ’s avonds en ’s morgens (heel) vroeg ledig hielden met… het vangen van ‘motten’. Ik keek ze in het begin nogal meewa-rig aan. De volgende dag geraakten we in een gesprek verwikkeld en toonden ze me een aantal van hun vondsten. En het onvermijdelijke gebeurde: er ging een nieuwe wereld voor me open en ik werd getroffen door de grote verschei-denheid en pracht van de nachtvlinders. In 2009 start in de Venebroeken een project waarin je kennis kan maken met deze wondere wereld.

Sint Jansvlinder

Joos

t Mer

tens

nr. 1 - januari 2009 21

het eten. Maar één kenmerk geeft uitsluitsel en is ook voor een leek gemakkelijk te onthouden: de uiteinden van de antennes. Bij dagvlinders eindigen ze op een bolvormig knotsje, bij nacht-vlinders hebben ze diverse vormen: zonder ver-dikking, een staafvormige verdikking of zelfs zeer sterk geveerd, maar nooit hebben ze de vorm van een knotsje.

Vangen met licht en smeerHet is algemeen bekend dat nachtvlinders aangetrokken worden door licht. Ze vangen met een lichtval lijkt dan ook zeer logisch. Een zogenaamde Skinner-val is niet zo moeilijk te maken, alleen worden speciale eisen gesteld aan de lamp. Niet zozeer de hoeveelheid licht is belangrijk, maar wel het UV-spectrum. Een kwikdamplamp van 125 W is de meest efficiënte lichtbron.Het gebruik van een lichtval is simpel. Zet de lamp bij valavond aan en ga rustig slapen. Het is belangrijk de val de hele nacht in werking te laten, want sommige nachtvlinders vliegen pas

rond 3 à 4 uur ’s nachts uit. ’s Morgens kan je dan op een ontspannen manier de gevangen nachtvlinders op naam brengen. Zodra je klaar bent laat je de beestjes natuurlijk weer vrij.

Er zijn ook nachtvlinders die elke vorm van licht schuwen en dus niet door de lichtval worden aan-getrokken. Deze vlinders kan je toch lokken met behulp van smeer. Dit is doorgaans een mengsel van suiker en rode wijn. Ook bier, rum, fruitsap-pen, rottend fruit en siropen worden wel eens toe-gevoegd. Iedere “mottenvanger” heeft zijn eigen, al dan niet geheime recept. Het plakkerig goedje wordt bij valavond op boombast en weidepaaltjes gesmeerd. Bij deze methode kan je niet rustig gaan slapen. Je moet de smeerplekken regelmatig controleren, al is het wel niet nodig om dit de hele nacht te doen. De meeste nachtvlinders komen rond zonsondergang, tot een uurtje erna op de smeer af.

Een derde, meer gespecialiseerde methode is het gebruik van feromonen. Hier komen dagactieve

Een lichtval trekt een schat aan nachtelijk sprookjesleven aan!

Wou

ter M

erte

ns

22 nr. 1 - januari 2009

wespvlinders op af, die je onder andere omstandig-heden nauwelijks of niet te zien krijgt. Net zoals smeer worden deze sekslokstoffen, die normaal door het vrouwtje worden afgescheiden om man-netjes te lokken, op bomen of paaltjes aangebracht. Elke soort wespvlinder heeft zijn eigen specifieke feromoon, te verkrijgen in entomologiespeciaalza-ken.

Waarom determineren?In de eerste plaats vind ik het determineren van nachtvlinders een boeiende bezigheid. Het besef dat de beestjes die ik in een val aantref gewoon in mijn tuin voorkomen, terwijl ik mij daar helemaal niet van bewust ben, is gewoon fascinerend. De ver-scheidenheid, de kleurenpracht, de spectaculaire camouflagepatronen en figuren zijn vaak adembe-nemend. Elke inventarisatie is telkens weer een ver-

rassing. Ik denk dat de foto’s voor zich spreken.Op lange termijn, en bij een regelmatige inventa-risatie, kunnen nachtvlinders ook een prima bio-indicator zijn. Spijtig genoeg stellen we vast dat in Vlaanderen ook de nachtvlinderpopulatie, net als bij de dagvlinders en heel wat andere dier- en plan-tensoorten, nog steeds sterk achteruitgaat.

Inventarisatie in het Ninoofse natuurreservaat De VenebroekenOm de natuurwaarde in een natuurgebied te kunnen opvolgen en evalueren moet je weten welke flora en fauna er voorkomen en wat de evolutie ervan is op korte en lange termijn. Kwestie van te weten of de inspanningen resul-taat opgeleverd hebben en te controleren of we goed bezig zijn. Heel wat dieren worden daarom regelmatig door medewerkers van het betrokken

Agaatvlinder

Chr

istia

n Pi

cké

Wou

ter M

erte

ns

Goudvenstertje

Wou

ter M

erte

ns

Chr

istia

n Pi

cké

Mi - vlinderGeblokte zomervlinder

nr. 1 - januari 2009 2�

natuurgebied gesignaleerd en geregistreerd. Ook planteninventarisaties vinden regelmatig plaats.Vanaf april 2009 gaat in de Ninoofse Venebroeken een project van start waarbij maandelijks met drie Skinner-vallen en smeer nachtvlinders zullen worden geïnventariseerd.Tijdens een proefinventarisatie in augustus werden in enkele uren tijd meer dan 40 soorten nacht-vlinders aangetrokken. Het belooft dus boeiend te worden. Maar belangrijker is dat de resultaten op lange termijn de fluctuatie in de biodiversiteit van het natuurreservaat zullen helpen meten. Een drietal jaar geleden inventariseerde onze WID (Werkgroep Invertebraten Denderstreek) een jaar lang het insectenleven in de Venebroeken. Bestuurslid Kris De Wit zamelde de vangsten van een aantal bodemvallen en malaisevallen in. We kunnen de inventarisatie van de nachtvlinders als complementair beschouwen aan die vorige inven-tarisatie, gezien de totaal verschillende methode en te verwachten opbrengst.

Geïnteresseerd?Wie ook eens wil kennis maken met deze won-dere wereld kan gerust naar de inventarisaties in de Venebroeken komen. In de volgende Dendriet zullen de exacte data, tijden en plaats worden mee-gedeeld. Je bent welkom om gewoon een kijkje te nemen gedurende een paar uurtjes, maar wie sterk geïnteresseerd is mag gerust het hele project mee

Kris De Wit054 32 52 65

kris.dewit@skynet.be

Afdeling Ninove

INF

O

volgen of meewerken. Je hoeft echt geen specialist te zijn. Al doende leert men. Als je persoonlijk op de hoogte gehouden wil worden van de activiteiten rond dit project, stuur dan een mailtje naar chris-tian@soft-service.net.

Christian Pické

Interessante bronnen:

ABoek Nachtvlinders

Auteurs: Paul Waring en Martin Townsend

Uitgeverij Tirion Natuur

ISBN 978-90-5210-625-0

Verkrijgbaar bij Natuurpunt.Winkel

(http://winkel.natuurpunt.be/toon_artikel.aspx?artikel=1953)

AWebsite www.vlindernet.nl.

Interessant voor zowel dagvlinders als nachtvlinders

Populierenpijlstaart

Chr

istia

n Pi

cké

33Groente-uil

3Pitstooltje

Wou

ter M

erte

ns

Wou

ter M

erte

ns

2� nr. 1 - januari 2009

Even kennismaken met de steenuilDe steenuil is één van de kleinste uilensoorten die in België broeden. In tegenstelling tot vele andere uilen is de steenuil ook regelmatig bij daglicht actief. Daardoor kan hij vrij makkelijk worden waargeno-men. Het zijn luidruchtige beestjes, die hun aan-wezigheid frequent laten horen, via een uitgebreid gamma aan roepjes. De steenuil is te vinden in grote

delen van Europa, met uitzondering van noordelijke streken, zoals Scandinavië. Zijn biotoop bestaat uit vrij open landschap, rijk aan kleine prooien (insecten en kleine knaagdieren) en met voldoende nestplaat-sen en uitkijkposten van waar kan worden gejaagd. Het landbouwlandschap vormt een geschikt bio-toop in flinke delen van het verspreidingsgebied. Zo ook in Vlaanderen, waar de soort vooral voor-komt in weidegebieden met talrijke knotwilgen, die garant staan voor veel nestgelegenheid. De totale Belgische populatie wordt geschat op 9.000-14.200 paren, waarvan 6.000-10.000 in Vlaanderen. Een aanzienlijk deel van de Vlaamse populatie is in de Denderstreek te vinden. Uit onderzoek is gebleken dat de dichtheid aan steenuilen in de streek rond Geraardsbergen tot de hoogst geregistreerde ter wereld behoort! Het mag dan ook geen toeval zijn dat twee van de vier internationale congressen die reeds over de steenuil werden gehouden in de regio of haar directe omgeving plaatsvonden (het laatste in september 2008 te Herzele).

BedreigingenVerschillende factoren zorgen ervoor dat de popu-latie van de steenuil in de problemen kan komen.A Strenge winters: tijdens periodes van langdu-rige sneeuwval heeft de steenuil het moeilijk om aan voedsel te geraken.* Veranderend landschap: als weiden omgezet worden in akkers of als meerdere kleine, omzoomde akkers worden omgetoverd in één grote akker, dan komt de voedselvoorziening in het gedrang. Door de steeds weerkerende bodembewerkingen zijn er veel minder (spits)muizen te vinden in de akkers. De schaalvergroting van de akkers heeft dikwijls

SteenuilNieuws uit eigen streekEr is vast geen enkele vogelsoort waarvoor de Dender-

regio zo belangrijk is als de steenuil. Deze kleine uilen-soort komt in uitzonderlijk hoge dichtheden voor in onze streek. Dat geldt vooral voor het zuidelijk deel, in de omgeving van Geraardsbergen. Door een recente interna-tionale monografie en een op stapel staand project van het Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen wordt dit belang recent weer onder de aandacht gebracht. CINEREA

Steenuil op uitkijk

© V

ilda

- Yv

es A

dam

s

nr. 1 - januari 2009 2�

tot gevolg dat de kleine landschapselementen, bomenrijen en knotbomen verdwijnen, wat nefast is voor de nestgelegenheid. Ook de ruilverkavelin-gen van weleer, waardoor grote open ruimtes ont-stonden, waar opgaande bomen moesten wijken voor de schaalvergroting in de landbouw, speelden niet in de kaart van de steenuil. In de jaren ’70 werden subsidies toegekend voor het rooien van hoogstamboomgaarden ten voordele van (natuur-arme) laagstamboomgaarden, waarin de steenuil zich allesbehalve thuis voelt.A Oprukkende bebouwing: nog steeds wordt de open ruimte meer en meer benut om nieuwbouw neer te poten; nieuwe verkavelingen, sportinfrastruc-tuur, KMO-zones aan de rand van de gemeenten...; allemaal aanslagen op het leefgebied van de steenuil of hoe de natuur nog steeds dient te wijken voor de aanstormende mens. Tevens worden oude schuren afgebroken of opgeknapt, waardoor ze onbereikbaar worden als broedplaats voor de steenuil.A Gebruik van herbiciden en insecticiden in de landbouw: het veelvuldig gebruik van herbiciden om ongewenste kruiden uit de akkers te weren,

heeft als bijkomend effect dat ook insecten achter-wege blijven. Als dan ook nog insecticiden worden aangewend, dan verdwijnen de insecten als voed-selbron voor de steenuil zeker.A Het wegverkeer: veel (jonge) steenuilen vinden de dood onder de wielen van koning auto.A Concurrentie van andere vogels: waar weinig nestgelegenheid is, ondervindt de steenuil concur-rentie van andere, (al dan niet) vroeger broedende holenbroeders zoals holenduif of spreeuw.

Steenuilen zijn honkvaste vogels; de jongen vesti-gen zich meestal in de buurt van de nestplaats. Dit betekent, als bijkomende moeilijkheid wanneer de soort uit een gebied verdwijnt, dat een eventuele toekomstige herkolonisatie van een leeg gebied moeilijk en traag verloopt.

Sinds een aantal jaren wordt in flinke delen van het verspreidingsgebied een afname gemeld van het aantal steenuilen, zowel hier als in het buiten-land. Dit betekent dat minstens een aantal van de gemelde bedreigingen de soort werkelijk in de pro-

© V

ilda

- Ro

llin

verl

inde

Steenuil: landingsgestel uitgeslagen

2� nr. 1 - januari 2009

blemen hebben gebracht. Daar kan echter wat aan gedaan worden.

Een helpende hand via het Regionaal Landschap Vlaamse ArdennenOp heel wat plaatsen heeft men het initiatief geno-men om wat te gaan doen voor de steenuil, en in nogal wat gevallen slagen soortspecifieke maat-regelen erin de afname te stoppen of het tij zelfs te keren. Recent nam het Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen (RLVA) het initiatief voor een steenuilenproject. Het steenuilenproject in de Vlaamse Ardennen is een samenwerkingsverband tussen het RLVA, de lokale Natuurpuntafdelingen Vlaamse Ardennen-plus, Boven-Dender en Herzele, lokale wildbeheereenheden en de landbouwersorga-nisaties (Boerenbond, Vlaams Agrarisch Centrum en Algemeen Boerensyndicaat). Geraardsbergen maakt deel uit van het Regionaal Landschap in kwestie. Er werd een zogenaamd LEADERproject ingediend met als toepasselijke naam De Steenuil in de Vlaamse Ardennen. Leader is een Europees subsidieprogramma voor plattelandsontwikke-ling waarbinnen lokale actoren projectvoorstellen

kunnen indienen. Het is nog niet bekend of het project zal worden goedgekeurd en zal kunnen worden uitgevoerd. De twee belangrijkste factoren voor het behoud van de steenuil komen beide aan bod in het project: het behoud van het kleinscha-lig landschap en het behoud van nestgelegenheid. Deze twee facetten van de soortbescherming zijn gelukkig vaak te combineren. Door het aanplanten en onderhouden van knotbomen en hoogstam-fruitbomen wordt het geschikte voedselbiotoop van deze prachtige uil behouden. Op termijn biedt dit ook extra nestgelegenheid (holle bomen). De andere soortbeschermingsactie is het plaatsen van nestkasten. Deze kunnen zowel tegen schuren als in (knot)bomen bevestigd worden. In gebieden waar steenmarters voorkomen kunnen maatre-gelen genomen worden zodat de nestkasten niet binnen het bereik van deze predator van de steen-uil geplaatst worden. Landbouwers, gemeentebe-sturen, wildbeheerseenheden en geïnteresseerden kunnen hun steentje bijdragen tot het uitvoeren van deze beschermingsmaatregelen.Concreet zal men bij het RLVA terecht kunnen voor zowel plantgoed als steenuilnestkasten. De

Nachtsilhouet: een onmiskenbaar gedrongen postuur

© V

ilda

- Yv

es A

dam

s

nr. 1 - januari 2009 2�

Paul Haustraete055 20 72 65

paul.haustraete@rlva.be

Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen

INF

O

nestkasten worden in het kader van het project gratis ter beschikking gesteld aan belangstellenden die een geschikte locatie aanbieden. Na een plaats-bezoek wordt de beslissing genomen of er een bak kan gehangen worden; niet elke plaats is immers geschikt. Elk jaar zullen de nestbakken gecontro-leerd worden door vrijwilligers die gezocht worden bij de Natuurpuntafdelingen, wildbeheereenhe-den, landbouwers, geïnteresseerden en medewer-kers van het RLVA.Daarnaast zal in het kader van het project ook de nodige aandacht aan communicatie en promotie worden besteed, onder meer door middel van een reizende tentoonstelling en een speciaal voor de gelegenheid gebrouwen steenuilenbier!

Wie interesse heeft om zijn uiltje bij te dragen aan dit project, kan contact opnemen met Paul Haustraete, die de Natuurpuntafdelingen op de hoogte brengt van uw interesse.

Een aanrader voor de lange winteravonden:The little owlVoor wie meer wil weten over de steenuil: recent verscheen een nieuw boek, volledig gewijd aan de

soort. Deze monografie (want zo heet een boek dat over één vogelsoort gaat) is Engelstalig. Dat geeft aan het boek een belangrijk internationaal cachet. In dit boek wordt dieper ingegaan op de biologie en het behoud van de steenuil, in al zijn aspecten. Al wat je ooit zou willen weten over de soort is in dit boek te vinden. Eén van de auteurs van het boek is Belg en streekgenoot Dries Van Nieuwenhuyse. Dries is al jaar en dag een ware steenuil-aficionado. Zijn achtergronden als statisticus en gepassioneerd amateur-ornitholoog hebben er in belangrijke mate voor gezorgd dat dit boek een ware aanwinst is voor de bibliotheek van elke natuurliefhebber. Vast en zeker een ware aanrader om de lange win-teravonden mee te vullen.

Wouter Faveyts & Paul Haustraete

Nestkastje, holenduif-proof

© V

ilda

- Yv

es A

dam

s

28 nr. 1 - januari 2009

Het Groot Schoor is met zijn nagenoeg 9 ha één van de grootste zoetwaterschor-ren in de Schelde- en Denderstreek. Het ligt op het grondgebied van Grembergen, tegenover het kerkje van Vlassenbroek, langs de linker Schelde-oever ten noordoosten van Dendermonde, en zit geprangd tussen de Sigma-dijk en de rivier. In 1980 droeg de stad via een huur-contract het beheer van het schor over aan Natuurpunt.

Fauna en floraDoor de getijdenwerking overspoelt het schor dage-lijks met Scheldewater. Daarom is het niet verstandig om het onoverzichtelijk terrein te betreden zonder een ervaren gids…Door de afzet van slib wordt een ideale situatie besten-digd voor het behoud van rietvelden die hier en daar nog zeer interessante planten en dieren herbergen. Naast de rietvegetaties komen ook nog ruigten en wilgenstruwelen voor. In dit patroon van vegetaties

broeden heel wat vogels: kleine karekiet, blauwborst, grasmus, bosrietzanger, sprinkhaanzanger, koekoek, waterral en rietgors in de riet- en ruigtevegetaties, en ransuil, tuinfluiter, zwartkop, tjiftjaf in het struweel. Bovendien is het schor een ideale rustplaats voor wilde eenden en wintertalingen. De aanwezigheid van buidelmees, grote karekiet, waterrietzanger en snor op doortrek werd aangetoond bij ringwerk. De waarneming van cetti’s zanger, baardmannetje en porseleinhoen toont nog maar eens de waarde van het gebied aan. Speciaal te vermelden en typisch voor schorren zijn de dotterbloemvegetaties die hier het best ontwikkeld zijn in het westelijk wilgenstruweel, maar ook verspreid in de rietvelden voorkomen.

BeheerToch zou het riet zonder aangepast beheer stilaan worden verdrongen door ruigtekruiden zoals grote brandnetel, ridderzuring, lies- en rietgras en door de uitbreiding van wilgenopslag. Ruigtekruiden laten na de zomer een strooisellaag achter die de lichtinval op de bodem belemmert en dus de ont-

Rietbeheer in het Groot Schoor te Grembergen

Groot schoor: links van de Sigmadijk

Dirk

De

Mes

el

nr. 1 - januari 2009 29

Dirk De Mesel052 42 67 28

dirk.de mesel@telenet.be

Afdeling Dendermonding

INF

O

Beheerswerken 1 februari in het Groot Schoor:

zie Denderkalender pagina 1�

Groot Schoor: overjaars riet als broedbiotoop

Dirk

De

Mes

el

wikkeling van het jonge riet in het voorjaar afremt. Daarom werd gekozen voor een cyclisch maaien van de rietvelden. Het gemaaide riet wordt samen met de strooisellaag afgevoerd, waardoor het jonge riet dichter en vooral forser zal uitgroeien. Door dit beheer blijft er bovendien voldoende overjarig riet staan, noodzakelijk voor het in stand houden van slaapplaatsen van o.a. rietgors in de winter en broed-biotopen voor de kleine karekiet in het voorjaar.

Vele handen...Het maaien en afdragen van maaisel is een echte uitdaging voor de natuurliefhebber onder ons.

Vele handen maken echter licht werk. Daarom ook de oproep aan alle vrijwilligers die een handje willen toesteken om de Dendermondse natuur te helpen behouden. Jaarlijks slaan Natuurpunt en Ontmoetingshuis De Snuffel de handen in elkaar om op twee werkzondagen de karwij te klaren. Onder begeleiding van de conservator en van erva-ren medewerkers kan je binnendringen in een ruig en anders ontoegankelijk gebied: een unieke erva-ring. Na inschrijving wordt een aangepast middag-maal aangeboden. Je bent zeer welkom op zondag 1 en 15 februari 2009!

50 jaar Jeugdbond: Excursie vertrekt!

Jubileumboek van de JeugdbondenBJN, WJ(A) en JNMAl vijftig jaar doorkruisen Jeugdbonders de Vlaamse en omliggende velden, bossen en stranden. Je herkent ze van ver, maar vanwaar komen ze?

�0 nr. 1 - januari 2009

www.jnm.be/nigerwww.jnm.be/landvanaalst

JNM - Niger / JNM - LVA

INF

O

In 1958 lekte uit Nederland een eerste afde-ling ons land binnen. Met vallen en opstaan ontstond een nieuwe Jeugdbond, die zich de Belgische Jeugdbond voor Natuurstudie (BJN) noemde. Ondertussen groeide binnen de Vlaamse ornithologische vereni-ging De Wielewaal ook een jongerenbewe-ging, eerst als de Wielewaaljeugdafdeling (WJA) en nadien de iets zelfstandiger Wielewaaljongeren (WJ).

Jaren later vonden beide Jeugdbonden elkaar, en na vele uren nachtelijk overleg besloten ze op 16 april 1983 in het huwelijksbootje te stappen. De JNM werd geboren en de kleine spruit kon aan zijn eerste levensjaren begin-nen…

25 jaar later telt de JNM ruim 3.000 leden, verspreid over zowat vijftig afdelingen in Vlaanderen.

25 jaar JNM, 50 jaar jeugdbond: twee jubi-lea die de gelegenheid bieden om eens terug te blikken in de rijke geschiedenis van deze unieke jeugd-, natuur- en milieubeweging. In de zomer van 2008 kwam dit met harde kaft gedrukt kleurenboek van 303 bladzijden uit. Met twee auteurs en de twee layouters hadden de JNM’ers en oude sokken uit onze Denderregio een belangrijke hand in deze geslaagde uitgave.50 jaar Jeugdbond. Excursie vertrekt! is zowel te koop in de Natuurpuntwinkel te Mechelen

als in de JNM-winkel te Gent en via de web-site www.jnm.be/winkel

Natuurpunt is een open en onge-bonden vereniging die mensen op een aangename wijze kansen wil geven om zich in te zetten voor de duurzaamheid van natuur en landschap vanuit een brede maat-schappelijke visie. Onze activitei-ten situeren zich hoofdzakelijk op het vlak van studie, educatie, beleid en reservatenwerking.www.natuurpunt.be

AFDELINGENAalstRik De Baere - 053 21 29 13rik.debaere@telenet.be

Affligem-LiedekerkeKern AffligemWim Van Grieken - 05 77 70 06wim.van.grieken@advalvas.beKern LiedekerkeErik De Block - 053 68 35 88edebe@advalvas.be

DenderleeuwBruno De Bruyn - 053 67 07 85bruno.de.bruyn@kindengezin.be

DendermondingStefaan Thibau - 052 42 69 72stefaan.thibau@skynet.be

Erpe-MerePeter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Boven-DenderWouter Faveyts - 0479 27 32 78wouter.faveyts@telenet.be

Groot-HaaltertStijn De Ryck 0472 70 20 00stijnderyck@busmail.net

Lede-HoutemPeter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

NinoveWouter Mertens - 0495 68 89 33wouter.mertens1@telenet.be

WERKGROEPENWerkgroep InvertebratenEric De Tré - 053 66 04 32eric.detre@vhm.be - 2255

Vogelwerkgroep CinereaWouter Faveyts 0479 27 32 78wouter.faveyts@telenet.be

Plantenwerkgroep AlliumPeter Tolleneer - 0498 40 83 28allium@belgacom.net

Zoogdierenwerkgroep DenderstreekJoachim De MaeseneerJoachimdm@yahoo.com

Paddestoelenwerkgroep ZwamvlokPeter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Werkgroep amfibieën & reptielen WardKoen De Maeregreatskua2002@hotmail.com0485 68 89 82

RESERVATEN ENNATUURPROJECTEN

Giften Reservatenfonds:rekeningnummer:293-0212075-88 met vermel-ding van de projectnaam en het projectnummer.Giften vanaf 30 zijn fiscaal aftrekbaar.

Boelaremeersen te Neder-boelare - 6640Johnny Cornelis - 0474 58 08 38johnny_cornelis@hotmail.com

Brede Schoren enKonkelschor te Berlare 6616Stefaan Thibau 052 42 69 72stefaan.thibau@skynet.be

Dendervallei te Ninove6099Jeroen Vanhee 054 33 50 29olinda@skynet.be

Den Dotter/Blauwboste Haaltert/Aaigem/Mere 6149Stijn De Ryck 0472 70 20 00stijnderyck@busmail.net

Everbeekse bossen - 6210Koen Van Den Berge055 42 83 90koen.vandenberge@skynet.be

Gemene Meers te Idegem6647Tom Van Muylem 054 24 02 10tom.tinne@telenet.be

't Groot Schoor te Grembergen6603Tarcy Verstraeten 052 21 11 11

Heidemeersen te Berlare6644Stefaan Thibau 052 42 69 72stefaan.thibau@skynet.be

Hogedonk te Gijzegem/Herdersem / Mespelare - 6243Brian RoelandtBrian.Roelandt@telenet.be052 22 57 71

Honegem te Erpe-Mere/Aalst/Lede - 6123Wim D’Haeseleer - 0495 87 50 50wim.dhaeseleer@hongem.bewww.honegem.be

Keelman te Denderhoutem6178Guido Van Rossen054 32 23 01

Korte Lake te Overboelare6655Willem Boonen - 054 41 75 85willem.boonen@skynet.be

Kravaalbos te Meldert6071Frans Roggemanfransroggeman@msn.com

Dendriet is het regionale contact-blad voor de leden van negen Natuurpuntafdelingen en zes studiewerkgroepen in de Dender-streek. Deze afdelingen en werk-groepen willen zowel occasioneel als structureel intens samenwer-ken. Je kan voor meer inlich-tingen steeds terecht bij de con-tactpersoon voor jouw afdeling of de werkgroep die jouw interesse wegdraagt. Stuur je opmerkingen, aanmoedigingen, belevenissen en natuurpuntjes door naar de redac-tie. Deadline volgende Dendriet:1 febuari 2009.

Dendriet ontvangen:Leden van Natuurpunt die lid zijn van een niet-Denderstreek-afdeling kunnen Dendriet ont-vangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit doe je door middel van een overschrijving van 7,50 op rekeningnummer 393-0491337-24 van Dendriet, Heldergemstraat 161, 9450 Heldergem, met ver-melding van je lidnummer en “abonnement Dendriet, midden-katern afdeling...”.Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuurpunt is niet mogelijk.

REDACTIERAADKoen Steenhoudt - verzending en redactiesecretarisWouter Mertens, Daan Stemgée - redactiekernStijn De Ryck - publicatiecontrollerMarc Symoens - correctorWilly Beeckman, Rik De Baere, Aagje De Doncker, Joachim De Maeseneer, Dirk De Mesel, Eric De Tré, Peter D’Hondt, Wouter Faveyts, Jo Ottoy, Peter Tolleneer, Wim Van Grieken,Wilfried Veldeman - lay-out en opmaak

Werkten ook mee aan dit nr :

Jens D’ Haeseleer (JNM), Paul Haustrate, Jorg Lambrechts, Joost Mertens, Christian Pické, Jean Van Holen, Vilda: Yves Adams Ludo Goossens, Rollin Verlinde.

DRukDrukkerij Druk in de Weer, GentPapier: CyclusPrint 90 gram, 100% kringlooppapierInkt: gedrukt met vegetale inkten en plantaardige wasmiddelen.

Ledezijde 6657Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Moenebroek te Geraards-bergen/Lierde - 6620Carlos D’Haeseleer - 054 41 87 09carlos.dhaeseleer@skynet.be

Molenbeekmeersen te Den-derleeuw/Okegem - 6646Eric De Tré 053 66 04 32eric.detre@vhm.be

Padde- en Porrebeekvalleite Dendermonde - 6652Dirk Van den Bossche 052 42 49 60

Palitsebeek te Liedekerke - 9427Marc Michiels 053 67 11 91marcusmichiels@skynet.be

Phenixberg te Okegem - 6618Wouter Mertens 054 32 51 71wouter.mertens1@telenet.be

Park van Mesen te LedePeter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Raspaillebos te Grimminge 6164Koen Steenhoudt 054 58 67 58k.steenhoudt@skynet.be

Rietbeemd te Moerbeke/Viane/Lessines - 6058Godfried Merlevede 068 33 51 06g.merlevede@tiscali.be

Sint-Onolfspolder te Appels/Dendermonde - 6623Bart Dierickx 052 21 03 81

Valier te Liedekerke - 9418Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be

Wachtbekken 6In Sint-Gillis/DendermondeStefaan Thibau 052 42 69 72stefaan.thibau@skynet.be

Walputbeek/Dendermeersente Meerbeke - 6213Georges Jacobs 054 33 60 64georges.jacobs@pandora.be

Wellemeersen te Denderleeuw/Erembodegem - 6612Eric De Tré 053 66 04 32eric.detre@vhm.be

Werkgroep Bomen-Park-Osbroek/Gerstjens te AalstPeter Tolleneer 0498 40 83 28 wbpo.aalst@belgacom.net

nr. 1 - januari 2009 �1

SCHENK EEN LIDMAATSCHAP !Gezinslidmaatschap: 20 op rekening 230-0044233-21

Je ontvangt natuur.blad en DendrietVoor 8,50 meer ontvang je ook natuur.focus (studie en beheer) of natuur.oriolus (vogels)

Voor 34,50 in totaal ontvang je zowel natuur.blad, -focus, -oriolus en Dendriet(vermeld de tijdschriften die je wenst op de overschrijving)

Lidmaatschap hernieuwd?

Deze titel verwijst naar:

Ahet Griekse dendron, wat boom betekent,Aeen mineraal in de vorm van een boompje op voegvlakken van sommige gesteenten,Ade vertakte uitlopers van hersen- zenuwcellen: een communicatie - kanaal dus,Ahet Denderbekken met een netwerk van sloten en beken,A tenslotte staat er natuurlijk ook veel riet langs de Dender...

Retouradres: Koen Steenhoudt,Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden

Redactieadres: Dendriet,Pamelstraat 119, 9400 Ninove

E-mail: dendriet@skynet.be

Websites:www.natuurpunt.be/denderstreekwww.denderstreek.waarnemingen.be

Verantwoordelijke uitgever:Wouter Mertens,Pamelstraat 119, 9400 Ninove

Rekeningnummer:393-0491337-24,Dendriet, Heldergemstraat 1619450 Heldergem

Foto’s voorpagina:Winterwandeling in Honegem: Daan StemgéeRoodborst in meidoornrijp: Wouter FaveytsSneeuw in het Kluysbos te Galmaarden:Koen Steenhoudt

2 De inspanningen opdrijven

4 Mens in de kijker

8 Ledezijde

12 Greppelsprinkhaan langs E 40

15 Denderkalender

18 De knopen aan elkaar fietsen

20 Nachtvlinderjacht in Venebroeken

24 Steenuilen helpen

28 Rietbeheer in het Groot Schoor

30 JNM-boek: excursie vertrekt!

I N H O U D