บทที่ 1 - Chiang Mai Universityarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2554/hp21054pt_ch1.pdf ·...
5
บทที่ 1 บทนำ ควำมเป็นมำและควำมสำคัญของปัญหำ ในปัจจุบันความเจริญก้าวหน้าทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีอุตสาหกรรมมีการ พัฒนาก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว มนุษย์ได้ใช้ความรู้ความสามารถและสติปัญญา คิดค้นปรับเปลี่ยน สภาวะธรรมชาติตลอดจนสิ ่งแวดล้อม เพื่ออานวยความสะดวกสบายในการดารงชีวิตให้กับตนเอง และสังคม มีการนาเครื่องจักร เครื่องทุ ่นแรง มาใช้แทนแรงกายเพิ ่มมากขึ ้นตามลาดับ จนทาให้ กิจกรรมที่เคยใช้แรงกายลดลง ส ่งผลให้สมรรถภาพทางกายและสุขภาพถดถอยเพราะขาดการออก กาลังกาย รวมไปถึงการมีกิจกรรมทางกายที่ลดน้อยลงเนื่องจากลักษณะการทางานที่เปลี่ยนแปลง ไปจากอาชีพสังคมเกษตรกรรมกลายมาเป็นอาชีพสังคมอุตสาหกรรม ขณะเดียวกันการดารงชีวิต ในสังคมปัจจุบันมีการแข่งขันกันสูง ทาให้เกิดความกดดันและความเครียดทวีความรุนแรงมาก ยิ่งขึ ้น สุขภาพกายและสุขภาพจิตได้รับความกระทบกระเทือนอย่างหนัก ส่งผลให้เกิดอัตราเสี่ยง ของการนาไปสู ่โรคต่างๆอันได้แก่ โรคเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ ระบบไหลเวียนโลหิต โรคหัวใจ โรคเครียด และโรคซึมเศร้าเพิ ่มสูงขึ ้น ด้วยเหตุนี ้การออกกาลังกายเพื่อคุณภาพชีวิตและ สุขภาพจึงมีความสาคัญและจาเป็นต่อการดารงชีวิตเช่นเดียวกับปัจจัย 4 ซึ ่งจะช่วยให้ชีวิตสามารถ ดาเนินไปได้อย่างมีคุณภาพและมีคุณค่าต่อตนเอง ครอบครัว สังคม และประเทศชาติ ส่วนกิจกรรม ทางกายก็เป็นสิ่งที่ไม่อาจมองข้ามได้ เนื่องจากการเคลื่อนไหวหรือมีกิจกรรมทางกายที่เอื ้อต่อการ เสริมสร้างสุขภาพจะทาให้คนผู้นั ้นมีสุขภาวะที่ดี หลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงที่ทาให้เกิดโรคดังกล่าว ดังจะ เห็นได้จากเวทีโลกที่ตื่นตัวกับสุขภาวะและการเคลื่อนไหวทางกาย (Physical Activity) จากการ ประชุมประจาปีครั ้งที่ 3 ของสภาเครือข่ายระดับโลกเพื่อกิจกรรมทางกาย (GAPA) โดยจัดขึ ้นใน วันที่ 5 - 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2553 ณ เมืองโตรอนโต ประเทศแคนาดา แสดงให้เห็นว่าทิศทางใหม่ ของการบริการสุขภาพและการสาธารณสุข ได้เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม คือมิติการรักษาทาง การแพทย์เมื่อเกิดภาวะเจ็บป ่วยเปลี่ยนแปลงมาสู ่มิติการป้องกันและส่งเสริมสุขภาพ โดยการ ประชุมครั ้งนี ้องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้ชี ้ให้เห็นถึงความสาคัญของการมีกิจกรรมทางกายว่า สามารถเสริมสร้างสุขภาพร่างกายให้แข็งแรงได้
Transcript of บทที่ 1 - Chiang Mai Universityarchive.lib.cmu.ac.th/full/T/2554/hp21054pt_ch1.pdf ·...
บทท 1 บทน ำ
ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ ในปจจบนความเจรญกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยอตสาหกรรมมการพฒนากาวหนาอยางรวดเรว มนษยไดใชความรความสามารถและสตปญญา คดคนปรบเปลยนสภาวะธรรมชาตตลอดจนสงแวดลอม เพออ านวยความสะดวกสบายในการด ารงชวตใหกบตนเองและสงคม มการน าเครองจกร เครองทนแรง มาใชแทนแรงกายเพมมากขนตามล าดบ จนท าใหกจกรรมทเคยใชแรงกายลดลง สงผลใหสมรรถภาพทางกายและสขภาพถดถอยเพราะขาดการออกก าลงกาย รวมไปถงการมกจกรรมทางกายทลดนอยลงเนองจากลกษณะการท างานทเปลยนแปลงไปจากอาชพสงคมเกษตรกรรมกลายมาเปนอาชพสงคมอตสาหกรรม ขณะเดยวกนการด ารงชวตในสงคมปจจบนมการแขงขนกนสง ท าใหเกดความกดดนและความเครยดทวความรนแรงมากยงขน สขภาพกายและสขภาพจตไดรบความกระทบกระเทอนอยางหนก สงผลใหเกดอตราเสยงของการน าไปสโรคตางๆอนไดแก โรคเกยวกบระบบทางเดนหายใจ ระบบไหลเวยนโลหต โรคหวใจ โรคเครยด และโรคซมเศราเพมสงขน ดวยเหตนการออกก าลงกายเพอคณภาพชวตและสขภาพจงมความส าคญและจ าเปนตอการด ารงชวตเชนเดยวกบปจจย 4 ซงจะชวยใหชวตสามารถด าเนนไปไดอยางมคณภาพและมคณคาตอตนเอง ครอบครว สงคม และประเทศชาต สวนกจกรรมทางกายกเปนสงทไมอาจมองขามได เนองจากการเคลอนไหวหรอมกจกรรมทางกายทเออตอการเสรมสรางสขภาพจะท าใหคนผนนมสขภาวะทด หลกเลยงปจจยเสยงทท าใหเกดโรคดงกลาว ดงจะเหนไดจากเวทโลกทตนตวกบสขภาวะและการเคลอนไหวทางกาย (Physical Activity) จากการประชมประจ าปครงท 3 ของสภาเครอขายระดบโลกเพอกจกรรมทางกาย (GAPA) โดยจดขนในวนท 5 - 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2553 ณ เมองโตรอนโต ประเทศแคนาดา แสดงใหเหนวาทศทางใหมของการบรการสขภาพและการสาธารณสข ไดเปลยนแปลงไปจากเดม คอมตการรกษาทางการแพทยเมอเกดภาวะเจบปวยเปลยนแปลงมาสมตการปองกนและสงเสรมสขภาพ โดยการประชมครงนองคการอนามยโลก (WHO) ไดชใหเหนถงความส าคญของการมกจกรรมทางกายวาสามารถเสรมสรางสขภาพรางกายใหแขงแรงได
2
กจกรรมทางกาย (สมพล สงวนรงศรกล, 2546: 29) คอ การเคลอนไหวสวนของรางกายเกดจากท างานของกลามเนอลาย และมการใชพลงงานส าหรบการท ากจกรรมตางๆเปนกจกรรมทมรปแบบการเคลอนไหวของรางกายในรปแบบซ าๆ สามารถแบงกจกรรมเปน 4 ประเภท คอ งานอาชพ, งานบาน, งานอดเรก และการเดนทาง ตวอยางงานอดเรก ไดแก การเลนกฬา, นนทนาการ เชน เดนทางไกล, ถบจกรยาน และการออกก าลงกาย เปนตน ดงนนจะเหนวาไมวาจะมการเคลอนไหวใดกตามกถอวาเปนกจกรรมทางกายแทบท งสน นนแสดงวาถาผ ใดมการเคลอนไหวมากกยอมมกจกรรมทางกายมาก สงผลใหมสขภาพทดตามมาดวย แตจากขอมลทางสถตในชวงสามทศวรรษทผานมานนพบวาคาใชจายดานสขภาพของไทยไดเพมขนอยางมาก โดยเพมจากมลคา 147,837 ลานบาท ในป พ.ศ. 2538 เปนมลคา 248,079 ลานบาท ในป พ.ศ.2548 ซงมอตราการเพมรอยละ 6.6 ตอป เปนทนาสงเกตวาคาใชจายดานสขภาพสามในสสวนเปนการใชไปกบบรการดานการรกษาพยาบาล สวนการใชจายส าหรบการปองกนโรคและสงเสรมสขภาพมเพยงรอยละ 5 ของคาใชจายทางสขภาพรวมเทานน (รายงานสขภาพคนไทย, 2552) นนแสดงใหเหนวาในสงคมไทยการปองกนยงเปนเรองทเขาถงไดยากของภาครฐ เนองจากขาดการตอบสนองของประชาชนอยางจรงจง ถงแมจะมการรณรงคเกยวกบการออกก าลงและการสงเสรมสขภาพ ในชมชนของหนวยงานตางๆของภาครฐ แตกยงเปนผลทไมนาพอใจ เหตผลอยางหนงกคอประชาชนยงขาดความเขาใจในการออกก าลงกายและการมกจกรรมทางกายทถกตอง ดวยเหตนในปจจบนแนวทางการออกก าลงกายจงไดปรบเปลยนไปเพอใหประชาชนมการเคลอนไหวทมากขน โดยไดผสมผสานการออกก าลงกายเขากบการท ากจกรรมในชวตประจ าวน หรอแมแตกจกรรมทางกายตางๆ รวมไปถงกจกรรมนนทนาการ แตกตองมความจ าเปนอยางยงทจะตองเขาใจถงหลกการออกก าลงกายดวยซงไดแก ความถ ความหนกเบา ระยะเวลาหรอความนาน และประเภทหรอชนดของการออกก าลงกาย เพอใหเหมาะสมในแตละบคคล ไมใหเกดอนตรายและไดผลของการออกก าลงกายอยางสงสดในระบบตางๆ อนไดแก ระบบกลามเนอ ระบบประสาท ระบบหายใจ และระบบไหลเวยนเลอด รวมทงถาสามารถเลอกรปแบบการออกก าลงกาย ประเภทของการออกก าลงกายทเหมาะสมกบตนเองแลวไมเพยงแตจะท าใหเกดสขภาพกายทดแลว ยงสงผลตอสขภาพจต และอาจมผลตอสขภาวะทางสงคม และจตวญญาณดวย
การออกก าลงกายทใชอปกรณเขามาเปนองคประกอบกเปนทนยมอยางยง อกทงยงสามารถสรางความสนกสนานใหแกผเลนอกดวย ซงการเลนทเปนทนยมและเปนกระแสทมาแรงกไดแก ฮลาฮบ เหนไดจากการรณรงคลดพงของส านกงานสงเสรมสขภาพแหงชาต (สสส.) ไดจดโครงการเกยวกบการสรางเสรมสขภาพมากมายเปาหมายกเพอลดความอวน และลดพงของประชาชน ซงหนงในหลายโครงการกคอ โครงการออกก าลงกายโดยการใชหวงฮลาฮบ ดงนนการ
3
เลนฮลาฮบนเองกถอไดวาเปนการออกก าลงกายเพอสขภาพชนดหนง โดยจากประสบการณของผวจยจะเหนไดวาเกอบทกหมบานจะมหวงฮลาฮบประจ าไวอยางนอย 4 – 5 ครวเรอนเลยทเดยว นอกจากการออกก าลงกายดวยฮลาฮบจะเปนการลดพงแลว ในกระแสของการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพเพอลดโรคหลอดเลอดหวใจและสมอง เบาหวาน ความดนโลหตสง หรอพวกโรคทเกดจากการกนอาหารประเภทหวาน มน เคมเกนไป และขาดการเคลอนไหวออกก าลงกาย อกทงผทมความเครยด กจะมฮลาฮบเขาไปเปนทางเลอกหนงของการออกก าลงกายเพอสขภาพ
เนองจากชมชนบานดอน ต าบลเวยงตาล อ าเภอหางฉตร จงหวดล าปาง เปนชมชนเกษตรกรรม จะมความเชอเกยวกบการออกก าลงกายทผด เพราะเชอวางานทท าอยเปนงานทหนกอยแลวจงถอไดวาเปนการออกก าลงกาย ไมจ าเปนทออกก าลงกายอกเพราะแคท างานกเหนอยแลวจงเปนเหตใหความสนใจในการออกก าลงกาย และกจกรรมทางกายทนอกเหนอจากชวตประจ าวนลดนอยลงไป แตทนาสงเกตวาประชาชนสวนใหญในชมชนจะมอาการของโรคปวดหลงและกลามเนอเกดขน ถาหากน ากจกรรมทางกายโดยใชฮลาฮบเขามาเพอฟนฟสภาพรางกายกอาจสามารถท าใหสขภาพของคนในชมชนดขนกเปนได แตถงแมจะมการกลาวถงคณประโยชนเกยวกบการเลนฮลาฮบทมผลดตอรางกาย แตกลบพบวางานวจยทเกยวของกบการออกก าลงกายดวยฮลาฮบอยางจรงจงนนมนอยมาก จงเปนสงทนาสงสยวากจกรรมนนทนาการดวยฮลาฮบจะสามารถชวยสงเสรมสขภาพ หรอสงเสรมสขภาวะ เชนเดยวกบการออกก าลงกายแบบแอโรบค (Aerobic Exercise) ไดจรงหรอ เพราะการหมนหวงฮลาฮบเปนเพยงการเคลอนไหวตอเนองในชวงการเคลอนไหวแคบๆ กลามเนอท างานนอยและไมหนก และไมไดเปนกจกรรมทสามารถท าใหเกดการเตนของหวใจไปถงระดบเปาหมายไดเลย จากเหตผลดงกลาวจงท าใหผวจยมความสนใจทจะท าการศกษากจกรรมทใชหวงฮลาฮบโดยการผสมผสานการหมนหวง ฮลาฮบและกจกรรมการเคลอนไหวเพอใหเกดผลตอสขภาวะทพงประสงค โดยน าผลทไดไปใชในการจดโปรแกรมออกก าลงกายดวยฮลาฮบ ท าใหผเลนสามารถไดประโยชนของการเลนหวงฮลาฮบมากกวาทจะใชเปนกจกรรมนนทนาการอยางเดยว วตถประสงคของกำรวจย วตถประสงคทวไป
เพอศกษาการสงเสรมสขภาพทางกายโดยใชกจกรรมทางกายดวยหวงฮลาฮบในชมชน บานดอน ต าบลเวยงตาล อ าเภอหางฉตร จงหวดล าปาง
4
วตถประสงคเฉพำะ 1. เพอศกษาผลการทดสอบสมรรถภาพทางกายกอนและหลงใชกจกรรมทางกายดวยหวงฮลาฮบในชมชนบานดอน ต าบลเวยงตาล อ าเภอหางฉตร จงหวดล าปาง 2. เพอศกษาภาวะสขภาพทางกายกอนและหลงการใชกจกรรมทางกายดวยหวงฮลาฮบในชมชนบานดอน ต าบลเวยงตาล อ าเภอหางฉตร จงหวดล าปาง
สมมตฐำนกำรวจย
1. หลงการทดลองกลมตวอยางทไดรบการสงเสรมสขภาพทางกายโดยใชกจกรรมทางกายดวยหวงฮลาฮบมคาคะแนนทดสอบสมรรถภาพทางกายสงกวากอนการทดลอง
2. หลงการทดลองกลมตวอยางทไดรบการสงเสรมสขภาพทางกายโดยใชกจกรรมทางกายดวยหวงฮลาฮบมคาคะแนนภาวะสขภาพทางกายสงกวากอนการทดลอง ขอบเขตของกำรวจย ขอบเขตประชำกร ประชากรทศกษาเปนสมาชกของคนในชมชนบานดอน ต าบลเวยงตาล อ าเภอหางฉตร จงหวดล าปาง ขอบเขตเนอหำ ศกษาแนวคดการสงเสรมสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ เพอทราบถงวธการและปจจยในการสงเสรมสขภาพทางกาย และการเปลยนแปลงพฤตกรรมสขภาพ รวมกบศกษาหลกการออกก าลงกายทถกตอง ตลอดจนวธการประเมนสมรรถภาพทางกายคอความทนทานของระบบหวใจและหลอดเลอด ความแขงแรงของกลามเนอ ความทนทานของกลามเนอ ความยดหยน และองคประกอบมวลกาย น าแนวคดมาออกแบบแบบประเมนภาวะสขภาพทางกาย และศกษาวธการเลนหวงฮลาฮบ แลวน ามาออกแบบเปนโปรแกรมการเคลอนไหวดวยหวงฮลาฮบโดยใชระยะเวลาในการทดลอง 8 สปดาห นยำมศพทเฉพำะ ภำวะสขภำพทำงกำย หมายถง การแสดงออกของรางกายหรอสงทสามารถมองเหนได ซงหมายถงการเคลอนไหว การท างาน การท ากจวตรประจ าวน โดยค าวาภาวะสขภาพทางกายทดจะตองปราศจากความเจบปวย ความพการ สามารถท ากจกรรมตางๆ ไดโดยปราศจากความรสกไมสบายหรออาการเจบปวยของรางกาย
5
กำรสงเสรมสขภำพ หมายถง การท ากจกรรมใดๆเพอใหเกดการเปลยนแปลงของสขภาพทางกายโดยอาศยทรพยากร สงแวดลอม และกจกรรมตางๆ ทมอยในการสงเสรมใหรางกายแขงแรงขน หรอดขนจากเดมเพอน าไปสสขภาพกายทด
ฮลำฮบ หมายถง กจกรรมทางกายทมการเคลอนไหวนอกเหนอจากชวตประจ าวน โดยมหวงวงกลมภายในกลวงซงมขนาด ส น าหนก และเสนรอบวงแตกตางกนไป ตามแตผสรางและออกแบบ ใชเปนอปกรณการเคลอนไหว วธการใชงานใหหมนหวงฮลาฮบวนรอบเอวและสะโพก
สมรรถภำพทำงกำย หมายถง ความสามารถของบคคลทจะใชระบบตางๆของรางกายประกอบกจกรรมในชวตประจ าวนไดอยางมประสทธภาพ หรอ ไดอยางหนกตดตอกน โดยไมแสดงอาการเหนดเหนอยใหปรากฏและรางกายสามารถฟนตวสสภาพปกตไดในเวลาอนรวดเรวซงสมรรถภาพทางกายประกอบดวย ศกยภาพหรอความสามารถของระบบหายใจและระบบไหลเวยนเลอด ความอดทนของกลามเนอ ความแขงแรงของกลามเนอ ความยดหยน และองคประกอบของรางกาย
พฤตกรรมสขภำพทำงกำย หมายถง การแสดงออกของบคคล หรอกลมคนในการปฏบตตนเพอใหมสขภาพรางกายทแขงแรง ปราศจากโรค ซงประกอบไปดวยพฤตกรรมการปองกนโรค เชน การออกก าลงกาย การรบประทานอาหารทถกสขลกษณะ เปนตน และพฤตกรรมการรกษาโรค เชน การรบประทานยา การทานยาสมนไพร การดแลตนเองเมอไมสบาย เปนตน ประโยชนทไดรบ
1. ผทเลนหวงฮลาฮบมสขภาพรางกายทแขงแรงขน ลดอาการปวดหลงจากการท างาน 2. โปรแกรมออกก าลงกายดวยฮลาฮบเปนอกทางเลอกหนงในการออกก าลงกายเพอ
สขภาพ หรอเพมกจกรรมทางกาย 3. ไดรปแบบโปรแกรมการออกก าลงกายดวยหวงฮลาฮบ และสามารถน าไปใชไดจรง 4. ชมชนเกดการรวมกลมเพอท ากจกรรม เปนการใชเวลาวางใหเปนโยชน และเกด
สมพนธทดระหวางคนในชมชน
