Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

Scoren met topsectorenNederland laat nog altijd kansen liggen

actueelBangladesh: wie trekt het boetekleed aan? 18

achtergrondLokale politiek moet gevoeltonen voor ondernemers 28

buiten beeldRita Verdonk: ‘Ik doe nietaan compromissen’ 15

#10/23.05.13

2 FORUM #10/23.05.13

inhoud #10

16

23 15 Rubrieken4 Opinie vno-ncw

• Topsectorenbeleid is meer dan r&d• Hoogste tijd voor volgende stap in

digitale aangifte• Pact moet leiden tot meer technisch

geschoolden• Natuurwetgeving kan en moet

eenvoudiger• BZW: Einde aan incidentendemocratie

8 De fotoOpzij, opzij, opzij

15 Buiten beeldRita Verdonk

16 En zoon‘Ik ben met 1001 dingen tegelijk bezig’

23 Mohikanen‘In Duitsland is ie al afgeschaft’

24 Wat zeg je me nou?‘Doe niet zo hysterisch over techniektekort’

25 ScheerLastpost

26 OndernemerspanelWeg met het techniektekort!

27 Uitspraken

33 Vijf vragen aan Jacqueline Cramer, voorzitter escoNetwerk

35 Vereniging

46 OverleversBruynzeel

46 Colofon

rubrieksnaam

FORUM #10/23.05.133

Artikelen10 Excelleren en toch niet scoren

Goede aanvallers hebben de Nederlandse topsectoren wel, goede spitsen ook. Maar scoren gebeurt nog niet vaak genoeg. Het bedrijfslevenbeleid kan wel wat coaching gebruiken. Hoe voorkomt Rutte II een wk-trauma?

18 Wie trekt het boetekleed aan?De tragedie van Rana Plaza in Bangladesh heeft de textielwereld wakker geschud. Er móet iets gedaan worden om de werkomstandigheden te verbeteren. Ook door het bedrijfsleven. Hoe ver gaat hun invloed en hun verantwoordelijkheid?

28 Knuffelen met de gemeenteHoe komt er weer beweging in de lokale economie? Terwijl bouwbedrijven bij bosjes omvallen en de detailhandel alles doet om het hoofd boven water te houden, merken veel ondernemers niet dat gemeenten hen vertroetelen. Vijf adviezen aan de lokale politiek.

42 Else Bos luistert naar haar buikgevoelZe is een kleindochter van Groningse boeren. Nuchter, een aanpakker en vooral geen dromer. Else Bos is ceo van pensioenbeheerder pggm. En luistert naar haar buikgevoel. ‘Ik heb tijd nodig om te ontdekken hoe mensen in elkaar zitten.’

10

28

opinie vno-ncw

4 FORUM #10/23.05.13

jero

en p

oort

vlie

t

Pact moet leiden tot meer technisch geschoolden• Aandacht voor techniek is niet nieuw• Pact valt op door breed gedragen, concrete maatregelen• Die moeten zorgen voor meer instroom in techniek

Nee, nieuw is de aandacht voor techniek niet. De afgelopen jaren

is een stortvloed aan initiatieven ontplooid om meer jongeren

te interesseren voor een toekomst in de techniek. Want vanzelf-

sprekend is die keuze voor techniek niet. Jongeren hebben

veel met de modernste gadgets op het gebied van bijvoorbeeld

mobiele telefonie, en gaan daar ook reuze handig mee om.

Maar daar blijft het ook wel bij. Kopen is blijkbaar wat anders

dan verzinnen of maken, vatte vno-ncw-voorzitter Bernard

Wientjes het probleem onlangs nog samen.

Of het nu is vanwege het achterhaalde ‘vieze’ imago, of omdat

jongeren onterecht denken dat er geen droog brood in is te

verdienen, velen laten de mogelijkheden die er zijn in de

techniek links liggen. En dat blijft niet zonder gevolgen.

Terwijl de werkloosheid in ons land door de tegenvallende

economische omstandigheden steeds verder oploopt, ontstaat

er in sommige sectoren nu al een tekort aan mensen. Meer

speciaal: aan mensen met een technische opleiding. Als de

verwachtingen uitkomen, zijn er tot 2020 elk jaar dertigduizend

extra mensen met zo’n technische achtergrond nodig. Maar die

komen er niet vanzelf.

Het nieuwste wapen in de strijd is het Nationaal Techniekpact

2020. Een veelomvattend plan waar overheid en organisaties

van werkgevers en werknemers, waaronder vno-ncw, aan

hebben meegewerkt – en waar ze zich ook ten volle achter

hebben geschaard. Het pact, dat vorige week werd gepresen-

teerd, markeert de start van een lang jarige aanpak om te zorgen

voor meer technisch geschoolde vakmensen. Het pact staat

bol van de ambities. Ambities die ook zeer de moeite waard

zijn om voor te strijden.

De ondertekenaars verwachten met het pact te bereiken dat

méér jongeren kiezen voor techniek, leren in de techniek en

dat méér werknemers gaan en blijven werken in de technische

sector. En dat moet er voor zorgen dat Nederland haar positie

in de wereldtop behoudt waar het gaat om concurrentiekracht,

innovatie en wetenschappelijk onderzoek. Bernard Wientjes

gaf bij de presentatie van het pact duidelijk aan wat hij ervan

verwacht. Het moet gaan werken als katalysator die alle plannen

en activiteiten die er al zijn, versnelt en intensiveert.

KeuzesKruispunten. Hoeveel passeren we er wel niet per dag? Gedachteloos meestal, want de weg is bekend of anders

fluistert de TomTom ons wel in welke kant we op moeten. Eens in de zoveel tijd moeten, of beter gezegd, mogen we echter écht kiezen. Wel-ke kant gaan we op? Gaan we rechtdoor, kiezen we voor nieuwe wegen of trappen we op de rem? Over krap een jaar is het weer zover: allereerst de gemeenteraadsverkiezingen in maart en twee maanden later de verkiezingen voor het Europees Parlement. Dat Europa buiten gewoon belangrijk is voor Nederland, hoef ik u waarschijnlijk niet te vertellen. Maar ook bij de gemeenteraadsverkiezingen staat veel op het spel. In deze Forum vertellen ondernemers hoe fnuikend gemeentelijke bureaucratie en tegenwerking kan uitpakken voor bedrijven. Maar ook hoeveel lokale overheden kunnen betekenen voor het bedrijfsleven. Juist in economisch zware tijden hebben we gemeenten nodig met een sterke economische agenda om groei te stimuleren en onnodige belem-meringen weg te nemen. Dat is een keuze. En eentje waarvan ik hoop dat de lokale politieke partijen die alvast expliciet maken in hun verkie-zingsprogramma’s. Zodat we na de gemeenteraadsverkiezingen – ook

al lijken die misschien nog ver weg – snel aan de slag kunnen om van Nederland een land te maken waar ondernemerschap de ruimte krijgt.Met dat laatste zijn we ook al druk bezig door het sociaal akkoord dat we eerder sloten met kabinet en vakbeweging verder uit te werken. Wat dat betreft is het goed nieuws dat de fnv vorige week gekozen heeft voor een nieuwe voorzitter met een sterk mandaat. Met Ton Heerts is er een vakbondsleider gekozen met wie we de afgelopen maanden al vele, vele uren onderhandeld hebben. Nu het op de uitvoering van het sociaal akkoord komt, is het plezierig om dat te kunnen doen met de ploeg die daar al die tijd zeer gemotiveerd aan gewerkt heeft.

Bernard WientjesVoorzitter vno-ncw

Lees het artikel over de gemeenteraadsverkiezingen op pagina 28 en verder

opinie vno-ncw

FORUM #10/23.05.135

wandelgangen

geen totale taaleis in de bouw

vvd-Kamerlid Sjoerd Potters haakt in op een bericht dat in de bouwsector de afgelopen jaren veel meer doden en gewonden zijn gevallen dan in andere sectoren. Heeft dat soms te maken met de gebrekkige beheersing van het Nederlands door buitenlandse bouwvakkers, wil hij van minister Asscher van Sociale Zaken en

Werkgelegenheid weten. Die zegt dat op basis van onderzoek niet kan worden aangetoond dat gebrekkig Nederlands een ‘expliciete’ oorzaak is van bedrijfsongevallen. Potters verwijst naar het voornemen van Asscher om een taaleis in te voeren voor risicovolle beroepen. Asscher zegt in reactie dat deze eis is bestemd voor bijvoorbeeld asbestverwijderaars en kraanmachinisten. ‘Het is niet mijn bedoeling een taaleis in te voeren voor alle beroepen waar zich arbeidsrisico’s kunnen voordoen.’ Daar zal Potters het mee moeten doen.

dijk

sma

dijk

stra

Potters: pass auf!

Bashir: actie!

wandelgangen

sp wil crisis voor binnenvaart

sp-Kamerlid Barshad Bashir werpt zich op als hoeder van de binnenvaart. Hij wil weten wat minister Schultz van Infrastructuur doet om de crisis in de binnenvaart te bestrijden. De Belgische staatssecretaris voor Mobiliteit heeft de Europese Commissie verzocht om de crisis in de binnenvaart officieel uit te roepen, wat de weg opent naar mogelijke reddingsplannen. Waarom doet Schultz dat ook niet, wil Bashir weten. Schultz antwoordt dat zij haar Belgi-sche collega steun heeft toegezegd, en dat een tweede verzoek geen toegevoegde waarde heeft in Brussel. ‘Deelt u de mening dat uw inzet tot nu toe op zijn zachtst gezegd zeer teleurstellend is?’, vraagt Bashir naar de bekende weg. ‘Ik herken mij geheel niet in dat beeld’, antwoordt Schultz. Zij wijst erop dat de sector zelf moet komen met concrete voorstellen die draagvlak hebben en passen binnen het nationale en Europese mededingingsrecht.

Hoogste tijd voor volgende stap in digitale aangifte• Het doen van aangifte bij de politie is nog altijd veel gedoe• Politie zou voorbeeld moeten nemen aan belastingaangiftemodel• Intelligent systeem bespaart zowel ondernemer als politie veel tijd

Winkeldiefstal, roofovervallen, ladingdiefstal, cybercrime: elk jaar worden er

talloze ondernemers het slachtoffer van. Toch doet niet iedere ondernemer

aangifte bij de politie. Teveel gedoe met al die formulieren en de gang naar het

politiebureau. Toch is dat zonde. Zonder aangifte bestaat een misdrijf officieel

niet en telt het niet mee in de statistieken. Daardoor telt het ook niet mee bij het

bepalen van de inzet van capaciteit van politie en om en blijven de daders van

het misdrijf buiten schot.

Het eenvoudiger maken van het doen van aangifte is daarom ook al jaren een aan-

dachtspunt van het bedrijfsleven en politie en justitie. Maar er zou meer kunnen

gebeuren. De politie werkt nu nog met een scala aan delicten die elk hun eigen

nummer en bijbehorend aangifteformulier hebben. In de afgelopen jaren zijn

daarvan een aantal gedigitaliseerd zodat aangifte voor een aantal delicten nu

vanachter de computer mogelijk is. Dat is winst, zeker, maar het is de vraag of dit

ook de weg is die verder gevolgd moet worden. Bestaande formulieren aanpassen

en waar mogelijk op internet plaatsen, getuigt van weinig creativiteit en ook van

weinig inzicht in de mogelijkheden van tegenwoordig. De politie zou daarbij een

voorbeeld kunnen nemen aan het belastingaangiftemodel. Een systeem dat een

stuk intelligenter in elkaar steekt. Ook de politie zou moeten streven naar een

systeem dat een minimum aan tijdverlies oplevert voor zowel degene die de

aangifte doet als degene die deze opneemt. En optimaal gebruik maakt van

de gegevens, zodat patronen van criminaliteit snel bloot gelegd worden en

statistieken zonder onnodige vertraging bekend worden.

Hoe mooi zou het immers niet zijn als ondernemers op het bedrijf of thuis

de gegevens in zouden kunnen vullen via een aantal intelligent en flexibel

ge programmeerde vragen en tot slot een tijdslot zou kunnen kiezen waarin

op het bureau de laatste zaken afgehandeld kunnen worden? En de politie

criminelen beter in beeld krijgt en sneller achter de tralies. www.vno-ncw.nl/criminaliteitsbeheersing

opinie vno-ncw

6 FORUM #10/23.05.13

wandelgangen

bedrijven nog niet allemaal brandveilig

Staatssecretaris Mansveld van Milieu heeft de Tweede Kamer een stand van zaken gegeven aangaande de naleving van brandveiligheids-eisen bij de opslag van gevaarlijke stoffen. Vorig jaar werden 108 bedrijven genoemd die geen actuele vergunning of een goed-keurend inspectierapport hadden. Veertig van die bedrijven voldoen inmiddels aan de regels. 32 Bedrijven hebben een vergunning en een brandbeveiligings installatie, maar die voldoet

niet volledig aan de eisen. Dertig bedrijven hebben nog steeds geen vergunning of inspectierapport, of allebei. Daaruit mag volgens Mansveld niet worden afgeleid dat bij deze bedrijven de veiligheid ‘ernstig tekort schiet’, want er is alleen gekeken naar de naleving van regels. vvd-Kamerlid Remco Dijkstra vindt dat de tekortschietende bedrijven snel maatregelen moeten nemen, ‘anders moeten ze hard worden aangepakt’. Mansveld wijst er echter op dat het om ‘weerbarstige’ situaties gaat. Bedrijven moeten investeringen doen of een vergunning laten wijzigen. ‘Dat zijn langer durende proces-sen waarbij veel partijen betrokken zijn.’ wandelgangen

koopzondagen bijna lokale zaak

In de Eerste Kamer is een meerderheid voor het initiatiefwetsvoorstel om de keuze voor het aantal koopzondagen bij gemeenten te leggen. De initiatiefnemers GroenLinks en D66 krijgen steun van regeringspartijen vvd en PvdA. Tijdens het Kamerdebat werden er wel veel zorgen geuit over de positie van kleine win-keliers. sp-Kamerlid Geert Reuten diende een motie in om het aantal openstellingsuren te maximeren. pvv-Kamerlid Marjolein Faber wil dat voor de duur van lopende huurcontracten een uitzondering wordt gemaakt voor kleine winkeliers. Minister Kamp van Economische Zaken ontraadde beide moties. Er zijn volgens hem geen ‘verontrustende ontwikkelingen’ te bespeuren in het aantal openstellingsuren, en hij wil niet in de contractvrijheid op de huurmarkt treden. Eind mei stemt de Eerste Kamer over het wetsvoorstel.

Natuurwetgeving kan en moet eenvoudiger• Natuurwetgeving veel te complex• Goed dat er gewerkt wordt aan nieuw beleid• Maar wel ruimte houden voor economische ontwikkelingen

Het natuurbeleid is te technocratisch en te ingewikkeld. Dat schreef de Raad voor de

Leefomgeving en Infrastructuur (rli) vorige week in een advies aan staatssecretaris

Sharon Dijksma van Economische Zaken. De Raad wees er in haar advies op dat de

extreme focus op het beschermen van specifieke planten- en diersoorten als de koren-

wolf en de korfslak het draagvlak voor natuurbeleid ondergraaft. Deze conclusie is het

bedrijfsleven uit het hart gegrepen. Ondernemers vinden al jaren dat het natuurbeleid

praktischer en effectiever moet worden ingevuld.

Complexe wet- en regelgeving en gedetailleerde uitvoeringsvoorschriften leiden voor

ondernemers regelmatig tot hoge onderzoekslasten en tot lange vergunningprocedures.

Daar moet hoognodig verandering in komen. Gelukkig werkt staatssecretaris Dijksma

op dit moment al aan verbeteringen. Naar verwachting presenteert zij binnen enkele

maanden haar natuurvisie. Hopelijk wordt dan ook meteen geregeld dat de natuur-

wetgeving integraal onderdeel wordt van de nieuwe Omgevingswet.

Wetgeving is één, uitvoering is twee. Op dit moment wordt er in Nederland gewerkt

aan de implementatie van Natura 2000, het Europese netwerk van natuurgebieden.

Ook hier is het van belang dat er een goede balans wordt gevonden tussen natuurbeleid

en ruimte voor economische ontwikkeling. Provincies zullen dit laatste ook moeten

waarmaken.

De rli wijst erop dat het bewaren van de soortenrijkdom het best kan worden bereikt

door oppervlaktevergroting en verbetering van de kwaliteit van bestaande natuurgebie-

den, in plaats van voor elk van de veertigduizend soorten die in Nederland voorkomen

beleid te ontwikkelen. Dat is een logica die ondernemers aanspreekt, mits er voldoende

ruimte blijft voor andere ruimtelijke functies, zoals bedrijventerreinen, recreatiegebie-

den en mogelijkheden voor woningbouw.

www.vno-ncw.nl/natura2000

Reuten: urennorm

Mansveld: brandschoner

dijk

sma

pier

re c

rom

/an

p

jero

en p

oort

vlie

topinie vno-ncw

FORUM #10/23.05.137

Wie denkt dat de ‘crisis’ tijdelijk is en dat we even moeten afwachten tot we weer vrolijk verder kunnen op het niveau

van 2007, heeft het mis. We zitten in een overgangsperiode. Het casi-nokapitalisme staat onder geweldige druk en de wereld zoekt naar een nieuw evenwicht. Nederland moet daar adequaat op reageren. We moeten van compromissen naar een gedeelde visie en nieuw leiderschap, en het bedrijfsleven kan en gaat daarin de lead nemen. De komende vijftig jaar zal er meer veranderen dan in de afgelo-pen tweehonderd jaar. Dat moet je allereerst beseffen, vervolgens moet je het duiden en daarna moet je er naar handelen. En dat is nu juist waar het momenteel aan ontbreekt bij de landelijke politici en beleidsmakers. Ze hobbelen van incident naar incident en er wordt in Nederland geen enkele stip op de horizon gezet. Niet als het gaat om de economie, niet als het gaat om de zorg, niet als het gaat om het energiebeleid. Hoog tijd dat ook zij zich realiseren dat de economie aan het veranderen is en dat het poldermodel in feite opnieuw moet worden uitgevonden.Waar de politiek in Den Haag tekort schiet in het formuleren en uit-dragen van een gedeelde stip op de horizon, zie ik het bedrijfsleven de

zaak meer en meer in eigen hand nemen. Onze grote internationale, exporterende bedrijven lopen voor de troepen uit en groeien nog steeds. Ze zien nieuwe markten, spelen daar op in en bouwen overal ter wereld nieuwe posities op. Ze zijn bezig met de oplossingen op de belangrijke vragen van morgen en nemen de leiding als het gaat om vraagstukken over duurzaamheid, voeding en gezondheid. Dat lukt omdat ondernemers wars zijn van stroperigheid en beseffen dat je elkaar juist nu hard nodig hebt. De politiek zou daar van kunnen leren. We moeten af van de sleur veroorzaakt door zeven kabinetten in tien jaar. Het is belangrijk echt te durven hervormen en niet bang te zijn om kiezers te verliezen. In de samenwerking tussen overheid, werkgevers en werknemers zijn de verhoudingen de laatste jaren enorm veranderd. We moeten veel meer het idee van oppositie loslaten en dat van complementariteit omarmen. In Brabant en Zeeland gaat dat hand in hand met een sterk gevoel van collectiviteit en een intensieve samenwerking tussen overheden, ondernemers en kennisinstellingen. Wat mij betreft mag dat model over heel Nederland worden uitgerold.

Peter Swinkels Voorzitter bzw

bzw

Einde aan incidentendemocratie

• Topsectorenbeleid na twee jaar langzaam op gang• Belangrijk om niet koers te wijzigen• Er zijn nog beloften die waargemaakt moeten worden

Het is alweer twee jaar geleden dat de toenmalige minister

van Economische Zaken (el&i) Verhagen het Topsectoren-

beleid presenteerde. Daarmee zou meer gefocust worden op

de valorisatie van onderzoek en ontwikkeling. In gewone

mensentaal: dat we ook kunnen verkopen wat we bedenken.

Want daar schortte het nog wel wat aan. Binnenkort wordt

een tussenstand opgemaakt door de Tweede Kamer. Die

zou het Barry Stevens-motto in gedachten moeten houden:

vooral dóórgaan.

De samenwerking tussen wetenschap en bedrijfsleven heeft

de afgelopen jaren de meeste aandacht gehad. Geen wonder

misschien, want daar ging het om geld. Het gevolg is wel dat

andere voornemens zijn ondergesneeuwd, zodat van een

integraal bedrijfslevenbeleid nog geen sprake is. Vooral het

wegwerken van contraproductieve regelgeving, exportbe-

vordering en de rol van de overheid als launching customer

komt te weinig uit de verf.

Het zijn zaken die wel opgepakt moeten worden, want je hebt

weinig aan inventiviteit als de doorlooptijd van procedures

elke innovatie weer op achterstand zet. Datzelfde geldt voor

de rol die de overheid heeft als vertegenwoordiger van de

kennis en kunde in Nederland. Bij bezoeken naar het buiten-

land en de ontvangst van buitenlandse delegaties kan beter

ingespeeld worden op de ondersteuning van het bedrijfs-

leven. Het hoeft niet allemaal van handelsminister Ploumen

te komen. Soms geeft een beetje meer officiële aandacht

van andere kabinetsleden net wat extra glans en aantrek-

kingskracht.

Maar het allerbelangrijkste is dat nu niet alles dat in de

steigers staat weer helemaal wordt verbouwd. Het Top-

sectorenbeleid is een geval van lange adem. Daar gaan

jaren overheen. Op allerlei gebieden worden stappen gezet,

soms grote, vaak kleinere. Om op koers te blijven moet hier

en daar een zetje en aanmoediging worden gegeven.

Het gaat er immers om dat bedrijfsleven, overheid en weten-

schap elkaar versterken.

www.vno-ncw.nl/topsectoren

Topsectorenbeleid is meer dan r&d

8

rubrieksnaam

FORUM #10/23.05.13

de foto

Opzij, opzij, opzijAmsterdam, 16 mei – Een beetje onwennig bestuurt minister Melanie Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu, een grote bulldozer. Na jarenlang voorbereiden en bouwen mocht zij officieel de Tweede Coentunnel en de Westrandweg openen. Volgens de minister is de tunnel een stimulans voor de bedrijvig-heid van het Westelijk Havengebied. ‘Het gebied wordt nu veel beter ontsloten, wat een voorwaarde is voor economische groei.’ Al jarenlang staat de tunnel in de top-3 van meest hardnekkige files in Nederland. Het fileleed is echter nog niet geleden. Dat gebeurt pas als de Eerste Coentunnel in 2014 gerenoveerd is.Tekst: Marcia Timmermans | Foto: Robin Utrecht/anp

9

rubrieksnaam

FORUM #10/23.05.13

FORUM #10/23.05.1310

omslag

FORUM #10/23.05.1311

TopsecToren willen scoren

Hoe voorkomt Rutte II een wk-trauma?

Hoe staat het eigenlijk met het Topsectorenbeleid?

Toenmalig minister Verhagen stond bij ‘zijn’

Topteams als voetbaltrainer Fred Rutten bij Vitesse:

klaar om de club de top-5 binnen te leiden. Maar

het bedrijfslevenbeleid kan nog wel wat coaching

gebruiken. ‘We creëren niet het gevoel dat je bij de

Duitsers hebt: daar gáán ze weer.’

Tekst: Remko Ebbers | Foto: Patrick Post/hh

RAFAEL VAN DER VAARTMIDDENVELDER

1

DE DOORBRAAK

De doorbraken moeten komen

uit de samenwerking met

overheid (Henk Kamp van EZ en

Jet Bussemaker van Onderwijs) en

wetenschap (belangrijke speler is

Jos Engelen, voorman van het NWO

dat veel publiek onderzoeksgeld

beheert).

jasp

er r

uhe/

anp

illustraties: linkdesign

Drie ambities sprak minister Maxime Verhagen

van Economische Zaken, Landbouw en Inno-

vatie uit in de bedrijfslevenbrief van het kabi-

net in 2011: Nederland behoort in 2020 tot de

top-5 van kenniseconomieën in de wereld, de

investeringen in onderzoek en ontwikkeling

stijgen naar 2,5 procent van het bruto natio-

naal product én overheid en bedrijfsleven

ontwikkelen gezamenlijk initiatieven voor

onderzoek en ontwikkeling voor meer dan

500 miljoen euro. Over vier jaar moet dat zijn

gerealiseerd en tenminste 40 procent van dat

bedrag wordt dan door het bedrijfsleven

betaald.

Aan de basis van al die cijfers moest een ster-

kere band staan tussen overheid, bedrijfs-

leven en wetenschap, de Gouden Driehoek.

Door gezamenlijk op te trekken kunnen inno-

vaties vaker en sneller op de markt gebracht

worden (valorisatie) en waar mogelijk inter-

nationaal verkocht, is de gedachte. Op 6 juni

bespreekt de Tweede Kamer de voortgang van

het beleid. Zijn we al in een winning mood?

uiTbreken voor de aanvalHet integrale samen-staan-we-sterk-beleid is

nog niet zo uit de verf gekomen, meent Emmo

Meijer, corporate r&d director van Friesland-

Campina. Hij werkte daarvoor bij Unilever en

dsm, en was verantwoordelijk voor onderzoek

en ontwikkeling. ‘Toen het Topsectorenbeleid

werd voorgesteld, is een beetje onderschat dat

het een hele systeemverandering betekent

voor de kennis- en innovatiesector. De over-

heid heeft gedacht: ‘Dat zoeken bedrijfsleven

en wetenschap zelf wel uit’. Maar de echte dis-

cussie begint eigenlijk nu pas.’

Belangrijk in het beleid is dat iedereen met

iedereen praat. ‘De bedoeling van het Top-

sectorenbeleid is dat het focus in vraagsturing

geeft’, zegt Emmo Meijer. ‘Dat is heel belang-

rijk. Er werd altijd al veel gedaan, maar het

borrelde alle kanten op. Ik merk nog steeds

dat bij de wetenschap de houding is: we kijken

wel wat er gebeurt en of we er iets mee willen.

In het bedrijfsleven wordt daar veel absoluter

over gedacht. Daar leg je een prioriteit of niet.’

Waarom doen die bedrijven het onderzoek

dan niet zelf als ze het zo belangrijk vinden?

Dat kan niet meer, zegt Meijer. ‘Bedrijven heb-

ben nooit afscheid genomen van fundamen-

teel onderzoek. Ze doen het alleen niet meer

in eigen beheer, maar in samen werking met

onderzoeksinstituten en vaak ook in samen-

werking met collega-bedrijven. De weten-

schap gaat zo snel, dat kunnen bedrijven niet

zelfstandig bijbenen. Bij Unilever had ik zes-

duizend r&d-mensen en wij waren toch niet

in staat om het tempo in de wereld te volgen.’

een goede voorzeTDe snelheid van de ontwikkelingen, noopt tot

snel kunnen reageren met innovaties. Wie

vast blijft zitten in een regeljungle, loopt achter-

stand op. Bij de lancering van het Topsec-

torenbeleid beloofde Verhagen dan ook om

conflicterende regels en onnodige drempels

te verwijderen. Dat is belangrijk, merkte Hans

Schikan van het biotechbedrijf Prosensa. Het

bedrijf ontwikkelt geneesmiddelen voor de

ziekte van Duchenne, een zeldzame spier-

ziekte die vooral bij jongens optreedt. De

meeste patiënten belanden rond hun 10de

jaar in een rolstoel en overlijden voor hun

30ste. Prosensa is wereldwijd een pionier op

zijn gebied met internationale waardering

voor het onderzoek. De basis daarvoor werd

gelegd op het Leids Universitair Medisch

Centrum en Prosensa werkt inmiddels samen

met pharmareus GlaxoSmithKline om de

ontwikkeling grootschaliger voort te zetten.

‘De eu stimuleert bedrijven ook actief om de

toepassing van geneesmiddelen voor kinde-

ren speciaal te onderzoeken’, legt Schikan uit.

‘Het is namelijk niet vanzelfsprekend dat het

FORUM #10/23.05.1312

omslag

2

DE VOORZETNederland moet wel laten zien wat het in huis heeft, de etalage moet gevuld blijven. Belangrijk zijn de ministers die ook inhoudelijk veel te maken hebben met de top-sectoren: Henk Kamp (EZ), Melanie Schultz (Infrastructuur en Milieu) en Edith Schippers (Volks-gezondheid).

ARJEN ROBBENAANVALLER

s

tanl

ey g

onth

a/an

p

simpelweg aanpassen van een volwassen

dosering optimaal is. Daarvoor is een speciale

organisatie in het leven geroepen: PedCo. Nu

zijn er ook al geruime tijd algemene Europese

regels voor het testen van medicijnen op men-

sen. Toen wij wilden testen, bleek dat dit in

Nederland alleen mocht met volwassenen. Dat

is dus een probleem voor een bedrijf als het

onze, omdat wij medicijnen ontwikkelen spe-

ciaal voor kinderen. We hebben toen over de

grens gekeken. In België en Zweden bleek er

geen probleem te zijn, terwijl die ook onder

die eu-regels vallen. Het ging dus om een ver-

schillende interpretatie van een paar zinnen.’

Prosensa wist een mouw te passen aan de

opstelling van de Nederlandse toetsingscom-

missie voor klinische testen. De patiëntenver-

eniging met ouders van kinderen met

Duchenne was uitermate ontstemd over die

houding. Het rumoer dat zij maakte zorgde

ervoor dat er een commissie is gekomen die

onderzoekt of de Nederlandse gang van zaken

niet aangepast moet worden. Eind goed, al

goed? ‘Zoiets laat wel een smetje achter op het

imago van Nederland’, vindt Schikan. ‘We zijn

nu een topland op het gebied van medisch

onderzoek, dat moeten we zo houden. Als

regels hier anders worden geïnterpreteerd dan

in buurlanden, wordt Nederland minder aan-

trekkelijk voor klinisch onderzoek.’

Maar ook over de grens kan de overheid zich

nuttig maken op dat gebied. Schikan: ‘Nu zijn

er dus twee Europese instituten die zich bezig

houden met medisch onderzoek. PedCo, dat

zich richt op medicijnen voor kinderen, en de

al eerde opgerichte European Medicine Aut-

hority. De oprichting van PedCo was een uit-

stekend initiatief, maar nu zijn er wel twee

instituten waar we langs moeten met soms

afwijkende visies op een ontwikkelings-

programma.’ Het kabinet moet er dus ook voor

pleiten om in Europees verband regelgeving

te harmoniseren en eventuele dubbelingen

aan de kaak stellen.

dwars door de verdediging heenAls bedrijfsleven en wetenschap iets hebben

ontwikkeld, moet het ook verkocht worden.

En dan moet je niet in Nederland blijven. ‘Een

klein land als Nederland heeft veel buiten-

land’, zei oud-minister Luns al in de jaren vijf-

tig op de vraag waarom Nederland toen twee

ministers van Buitenlandse Zaken had. Dat

had toen vooral te maken met het eerlijk ver-

delen van politieke kleur, maar als het gaat om

valorisatie heeft Nederland aan één minister

die zich bezig houdt met internationale han-

del niet genoeg.

‘Op zich gaat het wel goed’, zegt Bertrand van Ee,

ceo van Royal Haskoning dhv. ‘De combinatie

van exportbevordering en ontwikkelings-

samenwerking wordt goed opgepikt door

minister Ploumen. De relaties met ontwik-

kelde landen in Europa worden prima onder-

houden door premier Rutte. In de transitie-

landen, de brics, Indonesië, Zuid-Afrika,

Turkije, is het goed als de premier ook regel-

matig mee gaat. Alleen het tempo van hande-

len mag wel iets omhoog, sneller reageren op

ontwikkelingen in het buitenland. Twee jaar

geleden was er een grote overstroming in

Thailand. Daar waren we direct bij, maar

daarna duurde het lang om die actie om te zetten

in iets structurelers. Nu is er een publiek-

privaat fonds om die opvolging te faciliteren

en dus gaat het de volgende keer beter. Dit jaar

gaat minister Schultz naar Myanmar (vroeger

Birma; red.), dat had wel iets sneller gekund.

Ik ben blij dat we nu gaan, maar Nederland is

wel een van de laatsten. Duitsland en Frank-

rijk zijn al lang geweest. Dat naar buiten kij-

ken kan beter.’

Maakt het uit of en welk bewindspersoon aan-

schuift bij een handelsmissie? Natuurlijk,

FORUM #10/23.05.1313

ROBIN VAN PERSIEAANVALLER

3

DE GOALSEn dan moet er gehandeld worden. Voor de belangrijke internationale contacten staan drie mensen in de spits: premier Mark Rutte, Lilianne Ploumen (Buitenlandse Handel) en minister en ambassade-baas Frans Timmermans (Buitenlandse Zaken).

stan

ley g

onth

a/an

p

zegt Van Ee direct. ‘Dat heeft te maken met

status en egards. Toen de president van Tanza-

nia Nederland bezocht was het goed dat

minister Kamp ook bij de ontmoeting met

Nederlandse ondernemers was. De nieuwe

president van China begint zijn buitenlandse

bezoeken niet voor niets in Tanzania, hij weet

waar de belangen liggen. In Afrika gaat het

heel hard, we realiseren ons niet hoe groot dat

continent is. In dat spel kan Nederland mee-

spelen, wij hebben daar goede relaties. We

merken dat zelf ook in Mozambique. Daar is

jaren geleden een ontwikkelingshulprelatie

begonnen. Nu dat land economisch boomt,

plukken we er de voordelen van dat ze ons

kennen.’

inkopppen maarEn hoe weet het buitenland wat we allemaal

hebben? De Nederlandse kennis en kunde

moeten in de etalage worden gezet. Zoals de

aanleg van de deltawerken nog doorklinkt in

de Nederlandse bemoeienis in het veiliger

maken van New Orleans na de orkaan Katrina.

De overheid als launching customer. En dan is

het misschien niet zo effectief als staatssecre-

taris Mansveld van Milieu bepleit om straat-

verlichting uit te zetten als er binnen de

landsgrenzen ook hightech techniek aanwe-

zig is die verlichting automatisch regelt naar

behoefte. Van Ee: ‘Als je de etalage niet blijft

vullen, kun je niets verkopen. Het idee van

een rondreizende marktkoopman die alles in

zijn vrachtauto heeft, voldoet niet.’

Nederland heeft genoeg om in die etalage te

zetten vindt Van Ee: Brainport, Wageningen

Food Valley. ‘Deltares maakt de grootste bak

ter wereld om een golf te produceren met alle

modulatie die je kunt wensen. Daarvoor

komen onderzoekers uit de hele wereld naar

Nederland. Met dat soort projecten moeten

we creatiever om gaan. Ik snap heel goed dat

de overheid even niet zoveel geld heeft. Dan

moeten we bijvoorbeeld meer naar publiek-

private oplossingen. Het begint bij de accepta-

tie van de overheid dat die etalage gevuld

moet blijven. Zeg als je in Indonesië bent ook

wat Nederland voor dat land kan betekenen.

Met Schiphol en de haven van Rotterdam kun-

nen we Indonesië helpen hun goederen in

Europa te verspreiden. Een handelsrelatie

moet twee kanten op gaan.’

en goaaaaaaaaaaaalEr valt dus nog veel te doen? Meijer, Schikan

en Van Ee zijn huiverig voor teveel politieke

daadkracht. Als iedereen zijn plasje over het

Topsectorenbeleid gaat doen en het weer wij-

zigt, komt er niets van terecht. ‘Het heeft vijf-

tien jaar geduurd om de technisch topinsti-

tuten op het huidige niveau te krijgen’, zegt

Emmo Meijer. ‘Zoveel tijd heb je echt nodig.

Als je het beleid weer gaat wijzigen wordt het

een chaos. Belangrijk is dat er geen verwijde-

ring optreed omdat de partijen elkaar verkeerd

begrijpen. Het zou goed zijn als de overheid

mensen zoekt die de taal van wetenschappers,

het bedrijfsleven en de overheid kent om te

tolken. Die weten welke lading woorden heb-

ben binnen de verschillende culturen.’

Bertrand van Ee vindt ook dat het beleid aan

de basis goed is. ‘Het moet vooral steeds ver-

der verbeterd worden. Afspraken maken en

afstemmen over wie waar naartoe gaat, gaat

steeds beter. Maar houd het tempo hoog en zet

in op mentaliteit, de wil om samen sterker te

willen zijn. Je moet het gevoel hebben dat je

krijgt bij het Duitse voetbalelftal: daar gáán ze

weer. Niet steeds achterom kijken wat er is

gedaan, maar vooruit kijken naar wat je nog

wilt doen. Als je de aanval goed op orde hebt,

heb je tijd om de verdediging te organiseren.’

Lees ook de artikelen over het Topsectorenbeleid in

Forum 13 en 17 uit 2011 op www.vno-ncw.nl

FORUM #10/23.05.1314

omslag

15 FORUM #10/23.05.13

buiten beeld

Rita Verdonk (57)

Was: minister voor Vreemdelingenbeleid en Integratie, lijsttrekker Trots op Nederland

Is: adviseur bedrijfsleven

‘Het debat van Fred Teeven over Alexandr

Dolmatov was het eerste dat ik van begin

tot eind heb gevolgd. Ik vond het herkenbaar,

Teeven alleen in vak K, en het wantrouwen

vanuit de Kamer. Het is akelig wat er is

gebeurd met Dolmatov, en er zijn grote fouten

gemaakt, maar ik vind het terecht dat Teeven

zijn verantwoordelijk neemt en er wat aan

doet door te blijven. Niet af- maar optreden.’

‘Ik heb zelf goede herinneringen aan het

ministerschap, ondanks mijn aftreden (als

gevolg van de paspoortaffaire rond Ayaan

Hirsi Ali; red.). Het is een fantastische functie,

je bent nauw betrokken bij het besturen van

Nederland. Ik ben wel blij dat ik nu niet meer

dagelijks de media achter me aan heb. Ik hoef

niet steeds te denken over hoe ik de straat

op ga, mag mijn zinnen afmaken, word niet

meteen in een hokje gestopt en kan me op de

inhoud concentreren.’

‘Mijn belangrijkste bezigheid is het bijstaan

van ondernemers die in de knel raken bij de

gemeentelijke overheid. Bijvoorbeeld als een

gemeente al tien jaar weigert om een onder-

nemer een vergunning te verlenen, terwijl hij

alle noodzakelijke stappen heeft doorlopen.

Als hij daarover dan een klacht wil indienen,

blijkt de klachtencommissie te worden geleid

door dezelfde juridische ambtenaar die hij

in het voorafgaande traject is tegengekomen.

Ik schrik ook wel van de incompetentie bij

gemeenten.’

‘Ik heb mijn ministerschap ook als onder-

nemer proberen in te vullen door uit te voeren

waarvoor ik was aangenomen. Normaal sneu-

velt veel in compromissen, maar daar deed ik

niet aan. Ik ben ook altijd voorstander van

een zakenkabinet geweest. Bij de kiezer en de

vvd-achterban leverde me dat staande ovaties

op, maar niet binnen de partijtop. Ik heb er

geen spijt van dat ik de strijd om het lijst-

trekkerschap met Mark Rutte ben aangegaan.

Misschien had ik toch naar het partijcongres

over mijn positie moeten gaan. Ik deed dat

niet omdat ik de partij niet wilde splijten. Dat

risico had ik dan maar moeten nemen.’

‘Daarna kwam Trots op Nederland. Het pro-

bleem was dat er te veel adviseurs in rond-

liepen. Het is een immens karwei om een

eigen politieke partij op te richten. Dat zal ik

nooit meer doen. Ik wil ook nooit meer de

Tweede Kamer in. In de Trots op Nederland-

tijd hing daar een nare sfeer in de wandel-

gangen. Voor de bühne deden mensen aardig,

maar op de gang werden mijn medewerkers

met de nek aangekeken.’

‘Ik weet niet of die vrouwelijke premier er nog

komt. Den Haag blijft een mannenbolwerk.

Vrouwen met een mening vinden ze lastig.’

Tekst: Paul Scheer | Foto: Sam Rentmeester

‘Geen compromissen’

16 FORUM #10/23.05.13

& zoon

naam Akkermans leisure en golfactiviteit Dagrecreatievestigingsplaats De Heenaantal medewerkers Veertien fte (plusminus vijftig mensen)opgericht 1988eigenaren Jos en Jeroen Akkermans

Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

17 FORUM #10/23.05.13

Jeroen Akkermans (32)‘Ik ben in het familiebedrijf opgegroeid. In de weekends verdiende ik

bij met klussen als grasmaaien. En toen ik wat ouder werd als activi-

teitenbegeleider. Maar mijn ouders hebben me altijd vrij gelaten in de

keuzes die ik wilde maken.’

‘Tijdens mijn studie bedrijfskunde vroeg mijn vader me wel regelmatig

hoe ik dacht over de stap naar het familiebedrijf. Maar ik wilde eerst

elders ervaring opdoen. Dus ging ik na het afronden van mijn studie

aan de slag bij een bank. Maar ik merkte al snel dat werken in zo’n logge

organisatie toch niet mijn ding was.’

‘Toen de vergunning voor de aanleg van de golfbaan los kwam, heeft

mijn vader me nog één keer gevraagd of ik toch niet in het bedrijf

wilde komen. Ik had nog geen huis gekocht, had nog geen kinderen,

dus vond ik het wel een mooi moment om in te stappen. Al snel na

mijn overstap wist ik dat dit was wat ik wilde doen.’

‘Het werk spreekt me aan, al is het maar omdat ik met veel verschil-

lende dingen tegelijk bezig kan zijn. Ik ben verantwoordelijk voor het

aansturen van medewerkers. Maar ik ben ook bezig met marketing,

financiën en verkoop. Mijn vader is vooral bezig met de bewaking

van het overzicht. Daarnaast profiteren we van zijn enorme netwerk.

Dat is heel belangrijk voor het bedrijf.’

‘Mijn vader is graag fysiek bezig. Dat wordt overigens wel steeds

lastiger. Ouder worden brengt nu eenmaal lichamelijke beperkingen

met zich mee. Maar luisteren naar zijn lichaam is voor hem moeilijk.

Hij kan niet stilzitten. Zelfs als hij last heeft van zijn rug, kan hij het

niet nalaten om een bezem te pakken en te gaan vegen.’

‘Ik wil naast mijn werk ook tijd overhouden voor m’n privéleven. Mijn

broer Robbert, die ook in het bedrijf werkt, denkt er precies zo over.

Maar voor mijn ouders is dat anders. Het bedrijf is zo verweven met

hun privéleven. Het lukt mijn vader niet eens een dag helemaal niets te

doen. Je kunt er op wachten dat hij hier dan toch weer rondloopt. Ik

begrijp het wel. Hij heeft nog steeds veel plezier in zijn werk. Hij zou

ongelukkig worden als het afgelopen zou zijn.’

Jos Akkermans (62)‘M’n akkerbouwbedrijf bracht niet genoeg brood op de plank. Dus ben

ik op het terrein een natuurcamping begonnen. Pas later is de dag-

recreatie er bij gekomen. Ik was al gestopt met de camping, toen bleek

dat de akkerbouw ook steeds moeilijker was te combineren met de

dagrecreatie. Ik heb daar ook een punt achter gezet, maar voor de

weggevallen inkomsten moest wel iets terugkomen. Het werd een par

3 golfbaan. Toen ik over de investering in die baan moest beslissen,

was dat voor mij het moment om Jeroen te vragen.’

‘Ik wist dat hij graag eigen baas wilde zijn. En ik had het idee dat hij

het familiebedrijf wel zag zitten. Hij heeft het bedrijf zien ontwikkelen

van de boerderij tot wat het nu is. En dat vind ik leuk. We hebben

samen veel meegemaakt. Ik weet nog goed dat ik wildwatercursussen

verzorgde in de Ardennen. Stond dat kleine mannetje er wél bij. En we

stonden zo vaak met een stand op beurzen in de Jaarbeurs, dat hij

het gebouw beter kende dan de conciërge.’

‘Ik ben ontzettend blij dat Jeroen in het bedrijf is gekomen. Het heeft

mij heel veel nieuwe energie gegeven. We waren ook hard toe aan

iemand zoals hij. Ik ben een pionier. Ik wil morgen weer met iets

nieuws beginnen. Maar iets beheren, dat ligt me niet zo. En daar heeft

hij juist wél wat mee. Hij werkt ook zeer gestructureerd. Ik niet. Als ik

niet uitkijk, ben ik met duizend en een dingen tegelijk bezig.’

‘Hij weet wat er moet gebeuren, maakt planningen. Zoals nu, bij de

aankoop van een pand, hier vlakbij. Daar gaan we een restaurantje, café

en theetuin exploiteren. De ruimtelijke procedure heeft, inclusief de

wijziging van het bestemmingsplan, maar een jaar gekost. Hij heeft de

tijdslimieten scherp in de gaten gehouden en ik heb gebruik gemaakt

van mijn netwerk.’

‘Jeroen woont in Amsterdam en heeft daar zijn vrienden. Het is een

stukje zelfbescherming. Ik vind het ontzettend knap dat hij die afbake-

ning tussen werk en privé in stand weet te houden. Ik heb dat nooit

gekund. Ik hoop nog een tijdje door te kunnen gaan. Al is het maar met

simpele zaken. Het is toch een soort verslaving.’

‘Ik ben met 1001 dingen tegelijk bezig’Honderdurige werkweken zijn voor hem doodnormaal. Het is toch een soort verslaving,

vindt recreatieondernemer Jos Akkermans. Maar niet voor zoon Jeroen. ‘Ik wil wél tijd

overhouden voor mijn privéleven.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Jeroen Poortvliet, familie Akkermans

actueel

FORUM #10/23.05.1318

Nooit meer Bangladesh?

FORUM #10/23.05.1319

Nooit meer Bangladesh?

De Rana Plaza-ramp in Bangladesh heeft de

schijnwerpers gericht op de kledingindustrie.

Ook Nederlandse bedrijven moeten verantwoording

afleggen over de productie die zij laten uitvoeren in

ontwikkelingslanden. Maar hoever reikt hun invloed

op wat er aan de andere kant van de wereld gebeurt?

Tekst: Paul Scheer | Foto: Andrew Biraj/Reuters

Het is wrang, maar de tragedie van Rana

Plaza in Bangladesh heeft de textiel-

wereld wakker geschud. Meer dan elf-

honderd doden, vooral vrouwen, waren

er nodig om grote stappen te zetten in

het verbeteren van de arbeidsomstandig-

heden in de Bengalese kledingindustrie.

Drie weken na het instorten van het

gebouw melden westerse bedrijven zich

aan voor de ondertekening van een

Accord on Fire and Building Safety in

Bangladesh.

Het twee jaar oude akkoord was tot dusver

door twee bedrijven getekend. Het zou pas

rechtsgeldig worden met vier handteke-

ningen. c&a is een van de nieuwe onder-

tekenaars. ‘We hebben niet eerder gete-

kend omdat je niet over één nacht ijs moet

gaan. Er zijn meerdere initiatieven waar-

aan we hebben deelgenomen. Het akkoord

is inmiddels ook aangepast door er meer-

dere partijen bij te betrekken’ , zegt woord-

voerder Paulien Straeter. ‘Als individueel

merk kun je niet de grote verandering

brengen. Het is essentieel dat we dit

samen doen, en niet elk bedrijf voor zich-

zelf. Als je de situatie voor werknemers in

Bangladesh wilt veranderen, heb je kriti-

sche massa nodig en de medewerking van

de Bengalese overheid. Pas als bedrijfsle-

ven, overheid en ngo’s meedoen, maak je

een wezenlijk verschil.’

FORUM #10/23.05.1320

actueelab

ir a

bdul

lah/

epa

c&a is actief in Bangladesh, maar had geen

opdrachten uitstaan bij de bedrijven die in het

Rana Plaza huisden. Dat was eerder wel het

geval: eind 2011 werd een contract ‘om zake-

lijke redenen’ beëindigd. Het had volgens

Straeter niets met de arbeidsomstandigheden

te maken. Wel werd kleding voor c&a gemaakt

in de Tazreen-fabriek waar in 2012 brand uit-

brak en waarbij meer dan honderd doden vie-

len. In eerste instantie werd de slechte elek-

trische bedrading als oorzaak genoemd, later

werd gesproken van sabotage. c&a laat de

brandveiligheid van het bedrijf van een leveran-

cier voorafgaand aan de opdracht controleren.

Daarna volgen onaangekondigde controles.

Na de Tazreen-brand worden die nu ver-

scherpt en uitgevoerd door een onafhankelijk

bureau. Maar controles zijn niet heilig: in de

Tazreen-fabriek vielen ook veel slachtoffers

omdat werknemers die het pand uit voorzorg

wilden verlaten, werden tegengehouden door

managers. De nabestaanden worden finan-

cieel gecompenseerd door c&a en andere

opdrachtgevers. In totaal steekt c&a 5 miljoen

euro in de maatregelen.

Er zijn veel organisaties die zich met gedrags-

codes, controles of campagnes bezighouden

voor het verbeteren van de arbeidsomstandig-

heden in lagelonenlanden. In Nederland is

onder meer de Schone Kleren Campagne

actief. De van oorsprong Nederlandse organi-

satie heeft momenteel in vijftien Europese

landen een Clean Clothes Campaign lopen.

Woordvoerder Christa de Bruin kan zich voor-

stellen dat bedrijven met al die organisaties

soms door de bomen het bos niet meer zien.

‘Daarom hebben we ons best gedaan om met

betrekking tot de veiligheid in Bangladesh tot

één akkoord te komen. Het is een ambitieus

programma. Het akkoord is dwingend en

bedrijven móeten er geld in steken. Ze moeten

vakbonden en werknemers een rol geven,

onafhankelijke inspecties toelaten en trans-

parant zijn over hun relaties met leveranciers

en toeleveranciers.’

nieT verTrekkenHet instorten van Rana Plaza staat niet op

zichzelf, stelt De Bruin. ‘Het is begonnen in

2005, met het instorten van de Spectrum-

fabriek, nota bene om de hoek van Rana Plaza.

Daarbij vielen 64 doden. Sinds Tazreen zijn er

alweer 42 brandincidenten geweest. De laat-

ste vond na Rana Plaza plaats en kostte

‘slechts’ acht mensen het leven. In haar optiek

zijn meerdere partijen hiervoor verantwoor-

Geen Rana Plaza’s meerHet Accord on Fire and Building Safety in Bangladesh voorziet in onafhankelijke fabrieksinspecties, waarover publiek wordt gerap-porteerd. De aanbevelingen zijn bindend. De Bengalese wet- en regelgeving wordt ook door een onafhankelijke partij onder de loep genomen. Vakbonden en werkne-mers in de bedrijven krijgen een centrale rol in het identificeren van veiligheidsrisico’s. Er komt ook een klachtensysteem voor werk-nemers. Het programma staat onder toezicht van een commissie waarin alle belanghebbenden een plaats krijgen.

FORUM #10/23.05.1321

de arbeidsomstandigheden.’ Produceren in

Bangladesh past volgens haar niet bij het

‘midhoogsegment’ van de markt waarin

Expresso actief is. ‘Voor een paar dubbeltjes

minder moet je geen moeilijkheden opzoe-

ken, gezien de misstanden daar.’

druk op prijsDe productiemanagers van Expresso gaan elk

modeseizoen op bezoek in de fabrieken. Fair

Wear voert op kosten van Expresso controles

uit van een halve tot een hele dag. Die leiden tot

actieplannen om verbeteringen aan te bren-

gen. De kosten daarvan worden door Expresso

en de leverancier gedeeld, of komen volledig

voor rekening van de leverancier. Dat laatste is

bijvoorbeeld het geval als de brandveiligheid

tekortschiet. Weemaes: ‘Dat hadden ze zelf al

moeten regelen. Bovendien hebben andere

klanten van de leveranciers daar ook baat bij.’

Persoonlijk denkt zij dat op termijn een deel

van de kledingproductie naar Europa terug-

keert. ‘Consumenten willen in toenemende

mate weten waar de kleding vandaan komt, en

je hebt er als bedrijf meer grip op als het dicht-

bij gebeurt. Bovendien zijn er minder cultu-

rele verschillen, waardoor je sneller op één

lijn zit met leveranciers.’

doen aan deze fundamentele koerswijziging.’

Een langdurige relatie aangaan met leveran-

ciers is ook de insteek van Expresso, een

Nederlands damesmodemerk dat zich als

duurzaam afficheert. De productie vindt plaats

in Polen, Griekenland, Bulgarije, Macedonië,

Turkije, Tunesië, India en China. Die laatste

twee landen zijn ‘high risk’ in de terminologie

van de Fair Wear Foundation, een van oorsprong

‘als individueel merk kun je niet de grote verandering

brengen’

delijk, naast de fabrikanten en de inkopende

kledingmerken. De Bengalese overheid moet

de wet- en regelgeving voor bedrijfsgebouwen

herzien, en de naleving strenger controleren.

Het Rana Plaza was bijvoorbeeld ontworpen

voor vier verdiepingen van winkels en kanto-

ren, en niet voor de uiteindelijke acht verdie-

pingen met ook fabrieksactiviteiten.

Als de werkomstandigheden zo slecht zijn,

roept dat de vraag op of westerse bedrijven wel

actief moeten zijn in landen als Bangladesh.

Vertrekken is echter geen optie, vindt De

Bruin. ‘Nu weglopen is je verantwoordelijkheid

ontlopen. Opdrachtgevers moeten juist een

langdurige relatie aangaan met hun leveran-

ciers om verbeteringen door te kunnen voeren.

Nu het akkoord binnenkort in werking kan

gaan, moeten ook Nederlandse bedrijven mee-

Nederlandse organisatie die een gedragscode

heeft ontwikkeld op basis van de normen van

de International Labour Organization.

‘In India en China doen we het minst’, zegt

Marieke Weemaes, sustainability coördinator

bij Expresso. ‘Maar ook daar geldt dat we in

tien jaar tijd een vertrouwensband hebben

opgebouwd met de leveranciers. Je kent elkaar

en kunt dan meer bereiken op het gebied van

FORUM #10/23.05.1322

actueeled

oud

enaa

rden

/an

p

Toch zullen winkels die zich richten op goed-

kope kleding voor de klant actief blijven in

landen als Bangladesh. Paulien Straeter van

c&a benadrukt daarbij dat goedkope kleding

niet per definitie betekent dat de arbeids-

omstandigheden ter plaatse slecht zijn. Maar

de kledingbranche wordt wel gekenmerkt

door een sterke prijsconcurrentie. En dus ook

door het zoeken naar kostenbesparingen.

Volgens de brancheorganisaties Modint (mode,

interieur, tapijt en textiel), Inretail (detail-

handel) en vgt (grootwinkelbedrijven) zijn

Nederlandse bedrijven ‘zeker welwillend’,

maar is hun rol en invloed binnen de markt

ontoereikend om alle misstanden op te lossen

die zich voordoen in de kledingketen, die

zeer complex en gefragmenteerd is. Voor elk

onderdeel van het productieproces worden

bedrijven ingeschakeld. In een brief aan de

Tweede Kamer schrijven zij dat de gebeurte-

nissen in Bangladesh de ‘wrange waarheid

weer aan het licht brengt dat in de wereld-

wijde vrije markteconomie een enorme

druk bestaat om te produceren tegen de laag-

ste prijs’.

even op. Volledige ketentransparantie ligt ook

moeilijk. Als Nederlandse bedrijven al volle-

dig inzicht hebben in de complexe keten van

de kledingindustrie, dan zullen ze die lijst met

bedrijfsnamen niet graag publiek maken. De

concurrentie kan er namelijk met jouw leve-

ranciers vandoor gaan.’ Alleen het Zweedse

h&m heeft tot dusver zijn lijst met leveran-

ciers openbaar gemaakt. Dat was volgens

Wintermans mogelijk omdat het bedrijf

genoeg vertrouwen heeft in de opgebouwde

relatie met zijn leveranciers.

‘Maar de tragedie van Rana Plaza is hard aan-

gekomen in de kledingsector en laat niemand

onberoerd’, zegt hij. ‘De impact ervan is groter

dan honderd branden met elk tien doden. Ook

Nederlandse bedrijven moeten daar iets mee

doen. Anders kun je wachten op het eerste

bedrijf dat voor de rechter moet verschijnen.’

Daar komt bij dat kledingproductie nog steeds

arbeidsintensief is, en Bangladesh een van de

armste landen ter wereld is, waar kleding

goed is voor 80 procent van de export. Voor

het land zelf zijn de opdrachten van westerse

bedrijven dus van groot belang. En uiteinde-

lijk leidt hun bemoeienis toch tot verbetering

van de arbeidsomstandigheden.

De brancheorganisaties komen in juni met

een nationaal actieplan om de Nederlandse

kleding en textiel verder te verduurzamen.

Daar worden de overheid, vakbonden en ngo’s

bij betrokken. Het actieplan is ook een reactie

op een aangenomen motie van GroenLinks,

de SP en de ChristenUnie, waarin opgeroepen

wordt tot het uitbannen van kinderarbeid in

de kledingindustrie, en het volledig transpa-

rant maken van de productieketen. De branche-

organisaties wijzen die motie af, en gaan

liever voor een eigen actieplan. ‘Kinderarbeid

is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid

van de overheid in het land waar die arbeid

plaatsvindt’, zegt Jef Wintermans, directeur

economische zaken bij Modint. ‘Als Neder-

land los je het probleem van kinderarbeid niet

Nederland neemt voortouwNederland wordt samen met Bangladesh voorzitter van een groep donorlanden die zich in wil-len spannen voor veilige arbeids-omstandigheden in Bangladesh. Dat heeft minister Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking bekendgemaakt. Zij wil om de tafel met de Bengalese regering, de Wereldbank, de Europese Unie, de International Labour Organization en Europese kleding bedrijven. Elk land moet een actieplan opstel-len. De Nederlandse overheid stelt zelf 9 miljoen euro beschikbaar voor verbetering en verwacht ook financiële bijdragen uit de industrie.

FORUM #10/23.05.1323

mohikanen

‘In Duitsland is ie al afgeschaft’

‘Nog 4 in Nederland’

beroep: Togamaker

De term ‘oude rot in het vak’ krijgt pas echt betekenis bij Gerrit Gombert. De Groningse kleermaker is inmiddels 80 jaar en werkt nog veertig uur in de week. Hij is één van de laat-ste kleermakers die nog toga’s maakt voor hoogleraren, advocaten en rechters. ‘Dat vak sterft overal uit, het is zeer arbeidsintensief.

In Duitsland hebben ze de toga al afschaft op universiteiten en voor advocaten. En dát was een kleermakersland bij uitstek.’Gombert, derde generatie, nam de zaak in 1956 over toen zijn vader plotseling overleed. ‘Ik had er nooit over nagedacht om dat te doen’, zegt hij. ‘Ik studeerde rechten. Toch heb ik er geen moment spijt van gehad.’‘Toen ik begon, zag je al dat het vak aftakelde.

In de jaren zestig ging het hard en nu ben ik de enige in Groningen. Ik heb vier mensen die al veertig jaar los-vast voor mij werken. Als er één stopt, kan ik daar geen nieuwe meer voor krijgen. Die vakkennis leren ze niet meer op de scholen.’

Tekst: Remko Ebbers | Foto: Ilya van Marle

24

wat zeg je me nou?

FORUM #10/23.05.13

U noemt het bedrijfsleven hysterisch?‘Ik noem de discussie over ‘enorme’ techniek-

tekorten een beetje hysterisch. Daarnaast baal

ik van de gecreëerde tegenstelling tussen

techniekopleidingen en zogenaamde pret-

studies. Alsof scholen maar studenten aan-

nemen ongeacht de arbeidsmarktrelevantie

van een opleiding. Ik durf de stelling aan dat

90 procent van de mbo-opleidingen arbeids-

marktrelevant is. Het Researchcentrum voor

Onderwijs en Arbeidsmarkt zegt dat ook.’

Is een techniekopleiding niet belangrijker dan een musicalopleiding? ‘Ik weet dat fme-cwm-voorzitter Ineke Dezentjé

dat vindt: uitgaven aan cultuur moet je wel

eerst verdienen in het bedrijfsleven. En daar

heeft ze natuurlijk gelijk in. Maar dat geldt

voor zoveel dingen. Wegenaanleg – om maar

eens een technische sector te noemen – wordt

met belastinggeld betaald. Ondertussen zijn

er weinig afgestudeerden van de Frank Sanders

Academie die werkloos zijn. En Joop van den

Ende is ook gewoon een werkgever, hoor.’

Er is dus geen techniektekort?‘Jawel, maar dat tekort van 160 duizend tech-

nici in 2016 waar iedereen het over heeft, is

veel te hoog geschat. Daar wordt een aantal

zaken niet in meegenomen. Ook moeten we

ons niet vergelijken met Duitsland, een land

dat veel meer maakindustrie heeft. Nederland

is óók een diensteneconomie.’

‘Als ik toch een probleem moet noemen, dan

heeft dat veel meer met de uit- dan met de

instroom van technici te maken. Het blijkt dat

de helft van de technisch opgeleiden niet in

de techniek gaat werken. Dat geldt vooral voor

de hoger opgeleiden. Ik weet niet waar dat aan

ligt. Het heeft voor een deel te maken met het

imago van werken in de techniek zoals het

lang heeft gegolden. Wilde je een goede baan

met een goed salaris, dan lagen er betere kan-

sen buiten de techniek.’

Minister Bussemaker wil het aantal stageplaat­sen leidend laten zijn voor het aantal studenten.‘Dat werkt dus niet. In de bouw is nu als gevolg

van de crisis een groot tekort aan stageplaatsen.

Maar we weten dat er weer stageplaatsen komen

als de economie aantrekt. Dus moet je geen

leerlingen aannemen louter op basis van de

stage-mogelijkheden. Het is geen blauwdruk.’

‘Het omgekeerde zie je bij de kappersopleidin-

gen. Daar zijn stages genoeg, maar dat betekent

niet dat iedereen na de opleiding aan de slag

kan. Werkgevers kunnen zich misschien wel

stagiaires veroorloven, maar geen extra werk-

nemer.’

Wat moet er dan gebeuren om vraag en aan­bod beter af te stemmen? ‘In het kader van het Techniekpact dat is geslo-

ten door bedrijfsleven, beroeps onderwijs en

het kabinet, gebeurt al heel veel. Bedrijven

moeten afstappen van het idee dat jongeren

‘smal’ moeten worden opgeleid, specifiek voor

één functie. Jongeren moeten juist breed wor-

den opgeleid, de specialisatie komt later wel.’

‘De samenleving is maar beperkt maakbaar.

Veel jongeren komen ergens anders terecht

dan waarvoor ze zijn opgeleid. Een aantal

jaren geleden leek de kinderopvang veel be-

lovend. Nu, als gevolg van de bezuinigingen

van de overheid, is er een overschot aan werk-

nemers in de kinderopvang. Die moet je dus

herscholen voor een baan in de zorg.’

‘Je ziet ook dat bedrijven juíst mensen aan-

nemen met een andere achtergrond. Zo zoeken

banken naar mensen met een horeca-opleiding

‘Doe niet zo hysterisch over techniektekort’

25 FORUM #10/23.05.13

column scheer

Lastpost Niemand vindt het leuk om belasting te betalen, hoe makkelijk het ook wordt gemaakt. Toch doen we het. De een omdat hij accep-teert dat belasting betalen nodig is om Nederland te maken tot wat het is. De ander omdat hij de Belastingdienst niet achter zich aan wil hebben als hij niet betaalt.

Een deel van Nederland ziet de Belastingdienst – lees: de Staat – als de vijand. Belasting betalen houdt voor die groep in zo weinig mogelijk betalen, en profiteren van de mazen in de wet en van de mogelijkheden die het systeem biedt. Waarom zou de Staat recht hebben op onze zuur verdiende centjes?

Als je het ruim definieert, vallen de frauderende Bulgaren ook onder die groep. Goed, ze maken geen deel uit van de Nederlandse samenleving, maar ze profiteren wel van het systeem. Kun je ze dat kwalijk nemen, als het ze zo gemakkelijk wordt gemaakt om de boel te flessen? Zonde om dat geld te laten liggen. En in Neder-land zijn ze toch rijk genoeg, daar kunnen ze best wat missen.

Maar het zijn niet alleen de buitenlanders; Nederlanders kunnen er ook wat van. Zo kwam onlangs gesjoemel met het persoonsge-bonden budget boven tafel. Dat geld werd helemaal niet gebruikt voor de zorg van personen, maar voor allerhande luxe uitgaven. Mensen reageerden zelfs verontwaardigd als ze vernamen dat ze het geld dat nog op hun pgb-rekening stond – en dus niet nodig was voor zorg – gewoon op hadden kunnen nemen. Waarom was ze dat niet eerder verteld?

Het is de omgekeerde wereld. Mensen zien het budget niet als een tegemoetkoming in zorgkosten, maar als geld waarop ze recht hebben. En ook al hebben ze er niet echt recht op, waarom zou een ander dan wel mogen profiteren? Het lijkt me voor de Belastingdienst niet makkelijk, laat staan leuk, om in zo’n omgeving belasting te innen. En ondertussen te weten dat je de mankracht niet hebt om iedereen achter de vodden te zitten. Tegenover elke gepakte belastingfraudeur staan er velen die de dans ontspringen. Dus heb je meer mensen nodig. Alleen kost dat belastinggeld. Paul Scheer

jero

en p

oort

vlie

t

Wie? Jan van Zijl (60), voorzitter mbo Raad

voor hun loketfuncties. Die worden vooral

ge selecteerd op hun klantvriendelijkheid.’

Niettemin: moet je jongeren niet meer sturen in hun studiekeuze? ‘We zeggen hier niet tegen jongeren welke

opleiding ze moeten volgen. Maar je kunt wel

tijdens een intakegesprek naar de situatie op

de arbeidsmarkt kijken. Dierverzorging is

bijvoorbeeld een opleiding die niet voor ieder-

een werk zal opleveren. Dan kun je de vraag

stellen: waarom niet een keuze voor de zorg?

Dat ligt in het verlengde en biedt kans op werk.’

‘Het mag van mij best een tandje scherper.

Noem me ouderwets, maar ik ben niet van het

type dat jongeren alleen adviseert om hun

droom of hun passie te volgen.’

www.vno-ncw.nl/scholing

Tekst: Paul Scheer | Foto: Friso Keuris

Techniekpact als katalysatorVertegenwoordigers van werkgevers, werknemers en het onderwijs-veld hebben vorige week met het kabinet en regionale overheden het Techniekpact 2020 gesloten. Daaronder vallen 22 afspraken over de scholing van technici. Daar zijn er jaarlijks dertigduizend extra van nodig. Er komt een investeringsfonds waarin bedrijfsleven, kabinet en regionale overheden elk 100 miljoen euro storten. Bedrijven doen dat onder meer door personeel in te zetten voor gastlessen, en laboratoria of machines beschikbaar te stellen voor mbo-opleidingen. Via een digitaal loket kunnen scholen ondersteuning van het bedrijfsleven aanvragen, en kunnen jongeren een stage of leerwerkplek vinden. In 2020 moeten alle basisscholen structureel wetenschap en techniek aanbieden. In 2015 moet al de helft van de vmbo-leerlingen een vakkenpakket met natuur- en scheikunde kiezen. Het pact voorziet volgens het kabinet in de behoefte van bedrijven die zonder technici groei moeten laten lopen, en van jongeren en werklozen die aan de slag willen. vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes zei bij de presentatie het pact te zien als een katalysator die alle plannen en activiteiten die er al zijn, versnelt en intensiveert. Volgens mbo Raad-voorzitter Jan van Zijl kan het pact bij snel succes een voorbeeld zijn: ‘Techniek is immers niet de enige tekortsector.’

26 FORUM #10/23.05.13

ondernemerspanel

Weg met het techniektekort!Terwijl de werkloosheid overal oploopt, komt de technische sector handjes tekort.

Hoe zorgen we dat kinderen vaker kiezen voor techniek? Ondernemers en overheid sloten

vorige week een pact. Om te zorgen dat de dertigduizend extra technici die jaarlijks nodig

zijn er straks ook echt zijn. Met onder meer extra geld en techniek-les op de basisschool.

Tekst: Marcia Timmermans, Jiska Vijselaar | Foto’s: Nout Steenkamp, Christiaan Krouwels

Martin van der Leest / Sealteq / Stadskanaal

‘Absoluut nodig’‘Prachtig dat er nu aandacht voor is. En geld. Dat is abso-luut nodig, maar eigenlijk zijn we er tien jaar te laat mee. Wij hebben een deelneming in een bedrijf dat mensen uitzendt in de olie- en gasindustrie. Honderdzestig man hebben we daar aan het werk. Allemaal hooggekwali-ficeerde technici. Weet je dat we 130 ervan uit Duitsland hebben gehaald? Allemaal mbo-plusniveau en in Neder-land niet te vinden. Dat is toch te gek voor woorden.’

‘Het is in Nederland niet sexy om je kind naar een techniek - opleiding te sturen. En scholen klagen dat ze geen leerlin-gen trekken als ze geen hippe opleidingen aanbieden. Maar daar schieten we allemaal niets mee op. Kinderen moeten een vak leren waar ze een baan mee kunnen vinden. Handen uit de mouwen en aan de slag.’‘Techniek is een vak waar je trots op kunt zijn. Je maakt iets concreets. Er is toch niks mooiers dan dat? Dan maak je maar vuile handen. Nou en? Dát moeten we de jeugd vertellen en laten zien.’

René Kesselaar / Aannemersbedrijf Kesselaar / Alkmaar

‘Laat keuze aan kind’‘Zet geen timmerman met een hamer, een spijker en een stukkie hout voor de klas, maar trek het breed. De bouw is meer dan met je handen werken. Geef workshops waarin je de verschillen laat zien tussen hoe we vroeger bouwden en nu. Laat kinderen meedenken. Hoe kunnen we efficiënter werken, hoe zetten we ict in. De bouw in 2020 zal er heel anders uitzien dan nu. Tegenwoordig printen ze een huis zelfs.’

‘Kinderen zijn al veel verder dan wij denken. De bouw is zo traditioneel en conservatief, het moet bij de jeugd beginnen dat te veranderen. Wij hebben vijf dagen nodig om vier mensen aan tafel te krijgen en die kinderen krij-gen in één week duizenden mensen op de been in Haren.’‘Laat de keuze aan het kind. Mijn vader had een aanne-mersbedrijf. De leraar op school zei tegen mij ‘jij wordt metselaar, want je vader is aannemer’. Dus ben ik naar de lts gegaan. Ik vond het waardeloos. Jaren later bleek dat ik veel beter kon leren en veel meer kan.’

Anne Wassink / Wassink Installatie / Winterswijk

‘Juich ik toe’‘In de Achterhoek organiseren we al jaren techniekdagen voor kinderen tussen 8 en 14 jaar. En we hebben een zogenoemd technieklokaal waar zo’n achtduizend leer-lingen uit groep 7 en 8 kennis kunnen maken met tech-niek. We hebben er succes mee, want de opkomst is altijd groot.’‘We organiseren dit natuurlijk niet voor niets. We mogen met de instroom bij technische opleidingen misschien

minder te klagen hebben dan andere regio’s, maar ook hier is die te laag om straks de uitstroom van de baby-boomers op te vangen.’‘Dat er nu ook landelijk aandacht is voor de tekorten in de techniek, kan ik alleen maar toejuichen. Die extra investering zal het tekort niet wegwerken, maar het helpt wel. Uiteindelijk is het ook belangrijk dat kinderen een opleiding kiezen waarin werk te vinden is. Je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen om kinderen te vertellen hoe leuk techniek is. En dat het zeker een goed belegde boterham oplevert.’

FORUM #10/23.05.1327

uitspraken

‘Ik heb liever een snelle gulden dan een langzame knaak.’Marc Overmars, directeur voetbalzaken bij Ajax, De Telegraaf van 15 mei

‘Ik zeg vaak: als je extern veiligheidsbeleid lastig vindt, probeer dan eens een ramp.’Ben Ale, oud-hoogleraar veiligheid en rampenbestrijding, Chemie Magazine van april

‘Europa is één grote bouwput met zeventien hijskranen.’imf-directeur Christine Lagarde, nrc Handelsblad van 11 mei

‘Geen enkel bouwbedrijf heeft een sociaal psycholoog in dienst. Hoe kun je iets bouwen als je geen verstand hebt van mensen?’Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde, Cobouw van 15 mei

‘Dat is het mooie van de Belastingdienst. Er worden krachtige signalen afgegeven.’Staatssecretaris Frans Weekers van Financiën, nrc Handelsblad van 15 mei

‘Ooit was Kamerlid een eerzaam beroep, nu ben je acteur in een matig toneelstuk met heel zwakke teksten.’ Bert Wagendorp, de Volkskrant van 16 mei

‘Als ik morgen met mijn tandem onder de tram kom – of liever zonder, anders is mijn chauffeur ook naar de barrebiezen – is het ook goed.’ Staatssecretaris Jetta Klijnsma in Vrij Nederland van 18 mei

‘Ik wilde niet per se heel veel geld hebben. Ik vond het veel belangrijker dat ik het kabinet-Biesheuvel om zeep kon helpen.’ Oud-hoofdredacteur Ferry Hoogendijk in Elsevier van 18 mei

FORUM #10/23.05.1328

achtergrond

‘Afstand tussen politiek en ondernemers is onnodig groot’

FORUM #10/23.05.1329

achtergrond

‘Afstand tussen politiek en ondernemers is onnodig groot’

Crisis of niet, gemeenten mogen hun

ondernemers wel eens meer vertroetelen.

Banen, een levendige stad en sponsoring

van lokale initiatieven staan op het spel als

het roer in de lokale politiek niet omgaat.

‘Toon eens interesse in de ondernemers uit

je regio.’

Tekst: Miloe van Beek | Foto: Peter Hilz/hh Beeldbewerking: Link Design

Snappen gemeentebestuurders wel echt wat er aan de hand is? Dat vra-

gen ondernemers Bart Aangenendt, Geert Hurks, Chris Rotteveel, Ton

Poppes en Frank Dirken zich wel eens af. Bouwondernemer Hurks bij-

voorbeeld ziet collega’s bij bosjes omvallen. En ook winkelier Chris

Rotteveel ondervindt het aan den lijve: de detailhandel moet alle zeilen

bijzetten om het hoofd boven water te houden. ‘De gemeente beseft

niet hoe ernstig de situatie is.’ En ook andere ondernemers hebben het

soms moeilijk.

Terwijl de gemeentelijke politiek ook alles uit de kast kan trekken om

ondernemers op de been te houden. Alleen daar merkt de Amster-

damse horecaondernemer Poppes niet altijd wat van. ‘In de horeca

draait alles om gastvrijheid. Dat lijkt de gemeente wel eens te vergeten

met al die regels.’

Niet dwars zitten dus met regeltjes en ambtelijke molens, maar tonen

dat je als lokale politiek gevoel hebt voor de sores van je inwoners,

onder wie je ondernemers. Die zorgen voor werkgelegenheid, groei,

welvaart. En dat is toch ook in het belang van gemeenten?

Nu de programma’s worden geschreven voor de gemeenteraadsverkie-

zingen van volgend jaar moet – wat ondernemers betreft – centraal

staan: hoe komt er weer beweging in de lokale economie? En wie gooit

het roer om?

www.lokalegroeiagenda.nl

achtergrond

‘Wees niet zo bang voor klagende burgers’

FORUM #10/23.05.1330

‘Een week na de vorige gemeenteraadsver-kiezingen kwam de wethouder kennismaken. ‘Jullie moeten verhuizen,’ was het eerste en enige dat hij zei. Wij zijn al sinds 1919 geves-tigd aan de rand van Zeddam, een idyllisch dorpje met een molen en een kerk. Onze in-ternationale klanten komen graag bij ons op bezoek vanwege de oud-Hollandse uitstra-ling. Al die jaren hebben we nooit problemen gehad met omwonenden tot we een nieuwe overbuurman kregen. Hij zat in de wao, was de hele dag thuis en klaagde bij de gemeente over vrachtwagens die door de straat reden. De gemeente nam de klachten zeer serieus en eiste een update van onze vergunningen. Ook moesten we onderzoeken of we de

geluidsnormen overschreden en werden we verplicht tot het doen van bodemonderzoek. Alhoewel er niks uit die onderzoeken kwam, bleef de gemeente erbij dat Pas Reform naar een nabij gelegen industrieterrein moest verhuizen. In juridische zin kon de gemeente ons niets maken, maar ze bleef ons tegen-werken, onder andere met verkeersbeper-kende maatregelen. Daarom besloten we 7 kilometer verderop op een bedrijventerrein een stuk grond te kopen. De internetaan-sluiting moesten we helaas zelf aanleggen. Kosten: 15.000 euro. Aan de onderzoeken en het updaten van vergunningen waren we toen al ruim 40.000 euro kwijt.’ ‘Voor de werkgelegenheid en de economie

‘Kom in actie voor er echt iets aan de hand is’‘Negen jaar geleden hebben inbrekers met een shovel de toegangspoort en twee ruiten van onze showroom kapot gereden om twee nieuwe bmw’s te stelen. De camera’s die we daarna hebben geïnstalleerd, bevatten sen-soren die alle bewegingen op het bedrijven-terrein waar we zijn gevestigd, registreren. In overleg met de andere ondernemers hebben we onlangs besloten om alle bestaande camera’s aan elkaar te koppelen. Zo kunnen we de beveiliging van het terrein uitbreiden. Helaas mogen we uit privacyoverwegingen van de gemeente de openbare ruimten, waaronder de twee ingangen van het bedrij-venterrein, niet filmen. Ook de camera’s die dienen als beveiliging van het naast gelegen stadion van ado Den Haag, mogen wij niet integreren. Heel jammer, op die manier kunnen we namelijk zien van welke kant eventuele daders komen en hebben de camera’s een meer afschrikkende werking.’‘Sinds we de beveiliging hebben verzwaard, zijn er overigens geen zware inbraken meer geweest. Wel worden er soms delen van

auto’s gestolen. Airbags en velgen bijvoor-beeld. Ook hebben we te maken met illegale stortingen van bouwmateriaal of zoals laatst: een lading rotte uien. Na sluitingstijd van de bedrijven worden hier soms straat-races gehouden, hangen er jongeren rond en worden geparkeerde auto’s beschadigd. Als wij het openbare gebied mogen filmen, voorkomen we ook dat soort overlast. Maar de gemeente is van mening dat wij te laag scoren in de calamiteiten statistieken: er moet eerst meer worden ingebroken.’‘We voeren daar veel discussies over. Ons standpunt is dat preventief ingrijpen beter is. We hebben allerlei voorstellen gedaan: camera beelden laten opslaan bijvoorbeeld en ze alleen door de politie laten terugkijken als er een overtreding heeft plaats gevonden. Het overleg verloopt helaas moeizaam, het ambtelijk apparaat is nogal stroperig en het is ingewikkeld om erachter te komen wie de beslissingen neemt en ons daadwerkelijk steunt.’

Frans Dirkendirecteur bmw den haag

Bart Aangenendtceo broedmachinefabrikant pas reform (zeddam)

FORUM #10/23.05.1331

‘Doorbreek de vicieuze cirkel’‘Door de economische crisis zijn we in een vicieuze cirkel terecht gekomen. Gemeenten, bouwbedrijven, woningcorporaties, projectontwikkelaars: alle partijen die dure bouwgronden in bezit hebben, moeten daar flink op afboeken. Accountants waarschuwen gemeenten daarvoor: faillissementen liggen ook bij overheden op de loer. Zeker met het oog op de aankomende verkiezingen, willen gemeenten geen grote afboekingen doen. Het effect is dat iedereen op elkaar wacht, niemand durft een eerste stap te zetten. Dat heeft een verlammend effect en zorgt voor stilstand. Als we nu met z’n allen door de zure appel heen bijten en de prijs van de bouwgronden verlagen, wordt het ondernemerschap in de bouw gestimuleerd en ontvangen gemeenten ook weer wat meer in-komsten. De kiezer zal hen hier niet voor afstraffen, een oplossing bedenken voor de crisis in de bouw is juist een teken van visie, lef en daadkracht. Ook in Den Haag worden impopulaire maatregelen genomen door het kabinet, als ze goed worden onderbouwd dan begrijpt iedereen waarom het nodig is.’‘De overheid is de partij die de eerste stap kan zetten om ruimte te creëren en de woningmarkt tegemoet te treden. Als zij de prijzen en regels rondom de uitgifte van bouwgrond versoepelt, kan de bouwsector weer aan de slag. Het gaat ons om de dialoog, om het meedenken met elkaar, creatieve oplossingen bedenken en het niet te star toepassen van regels en procedures. Die zijn er tenslotte alleen om richting te geven. Door er wat losser mee om te gaan, kan de bouwsector, één van de motoren van onze economie, weer op gang worden geholpen!’

Geert Hurksceo hurks groep (eindhoven)

in de Achterhoek is Pas Reform best belangrijk. Er werken hier tachtig mensen uit de regio, we halen bloemen bij de lokale bloemist, lunch bij de broodjeszaak om de hoek en internationale gasten slapen regelmatig in het hotel in het dorp. In niets is de gemeente ons tegemoet gekomen of heeft interesse getoond in ons bedrijf, maar de klagende buurman namen ze direct serieus, waarschijnlijk uit angst voor juri-dische stappen. De gemeente had op z’n minst als mediator kunnen optreden. Inmiddels hebben we een nieuwe buurman gekregen en niet veel meer gehoord over de vergunningen. De Raad van State heeft ons overigens ook in het gelijk gesteld.’

FORUM #10/23.05.1332

achtergrond

‘Koester de horeca’‘De horeca in Amsterdam is goed voor een omzet van 4 miljard euro per jaar, een enorme bedrijfstak die van groot maatschappelijk belang is voor de stad en zorgt voor veel werkgelegenheid. Tegelijkertijd moeten de onderne-mers veel betalen voor bijvoorbeeld vergunningen en voldoen aan een woud van onduidelijke regels. Op het Rembrandtplein waar ik twee zaken heb, gelden bijvoorbeeld verschillende regels voor de terrasmaat of de hoeveelheid parasols en meubilair. Bij de ene tent mag wel een deurmat liggen of een bloembak op het terras staan, bij de andere is volgens toezichthouders een

vergunning nodig die vervolgens niet blijkt te bestaan. Ridicuul.’‘Iemand in het gemeentehuis verzint iets in en heeft geen idee hoe dat in de praktijk uitwerkt. De geluids belasting bijvoorbeeld. Er was net besloten dat die op de uitgaanspleinen iets ruimer mag liggen, een paar dagen hoorden we dat het toch niet doorging. Dat leidt tot ergernissen, juridische conflicten en geldverspilling en maakt de afstand tussen politiek en ondernemers onnodig groot. Soms denk ik: de gemeente wil overal een graantje van meepikken en kijkt gewoon hoe ver ze kan gaan. Zo willen ze nu toeristenbelasting gaan

Ton Poppes eigenaar discotheek escape en grand café the three sisters (amsterdam)

‘Iedereen zit op een eilandje: praat eens met elkaar’‘Het is momenteel voor veel winkels worste-len om te overleven. Ik ben zelf met mijn kledingwinkel in december verhuisd naar een andere plek in Deventer zodat ik meer ‘in de loop’ zit. De eigenaar van een leegstaand winkelpand heb ik zelf benaderd en een goede deal kunnen sluiten voor de huur. Zoveel lege panden is slecht voor het aangezicht van een binnenstad.’‘Ik probeer de boel in beweging te krijgen en overleg met gemeenten, makelaars, pand-eigenaren en winkeliers. Het valt me op dat iedereen op zijn eigen eilandje zit. Eigenlijk zou de gemeente ondernemers en makelaars moeten uitnodigen om te komen praten over het tegengaan van de leegstand. Hoe denken zij dat er meer traffic naar een binnenstad gehaald kan worden? Mijn advies: stel een citymanager aan die nadenkt over de indeling van een binnenstad en een plan maakt voor een leuke winkelroute. Geef het gebied ook meer allure door bijvoorbeeld een mooie

Chris Rotteveel mede-eigenaar kledingwinkel traffic (deventer)

fontein te plaatsen en themastraten met meubel- of servieswinkels te creëren. Overleg ook met pandeigenaren over flexibele huur-mogelijkheden en verplicht makelaars om een nieuwe bestemming te zoeken voor een pand dat al twee jaar leegstaat.’‘In sommige gemeenten zoals Hengelo bouwt de gemeente voor 55 miljoen euro een nieuw winkelcentrum terwijl 12 procent van de winkelpanden in de binnenstad leegstaat. Dat vind ik bizar. De gemeente beseft niet hoe ernstig de situatie is. Als de er niks verandert, zijn wij binnen vijf jaar failliet en met ons vele andere kleine winkeliers. Een ramp voor de werkgelegenheid, met name jongeren werken in winkels. Daarbij zijn binnensteden cultureel erfgoed, ook dat dreigt zo te verdwijnen.’

heffen over boekingen die hotels via internetsite Expedia binnenkrijgen. De Amsterdamse toeristenbelasting is vrij hoog en hotels moeten Expedia boven-dien al een fee betalen. De toeristische industrie in Amsterdam is kwalitatief erg goed, vanuit de gemeente mag er wel meer positiviteit en vertrouwen zijn. Nodig ondernemers ook eens wat vaker uit op het gemeentehuis om te horen wat ze te zeggen hebben. En gebruik Koninklijke Horeca Nederland regelmatig als klankbord. We worden vaak te laat betrokken bij conflicten of de besluit-vorming.’

vijf vragen aan

FORUM #10/23.05.1333

Kantoren die hun energiehuishouding

overdragen; hele woonwijken die beheerd

worden door een op energiebesparing

gerichte Energy Service Company? Als

het aan de nieuwe voorzitter Jacqueline

Cramer van escoonetwerk.nl ligt, is dat

de toekomst.

Ondernemers moeten hun energie­huishouding uitbesteden?‘Ja, in Nederland is daarmee nog een wereld te

winnen. In het buitenland zijn er al veel meer

voorbeelden van serviceverleners die de ener-

giehuishouding van een kantoor, bedrijf of

een heel complex overnemen. In het Verenigd

Koninkrijk en Duitsland loopt het beter dan in

ons land. Zo’n overdracht is niet alleen goed

voor het milieu, maar ook de energierekening

wordt verlaagd en het schept werkgelegen-

heid. Als zo’n contract afgesloten is, worden

gebouwen bijvoorbeeld beter geïsoleerd, of

worden nieuwe energiezuinige ketels geïn-

stalleerd of van duurzame energie voorzien

door zo’n esco.’

 

Hoe werkt zo’n esco­project precies?‘Een ‘energiedienstenbedrijf’ neemt het be-

heer van de gehele energiehuishouding

over. Dus niet alleen de installaties, maar

kijkt ook hoe energie bespaard kan worden.

Een bedrijf of een woningcorporatie maken

samen met esco een plan, en prijs- en pres-

tatieafspraken. Hoeveel moet er geïnvesteerd

worden om een bepaalde doelstelling te

halen? Wat gebeurt er als het bedrijf krimpt?

Of als de energieprijzen dalen, of stijgen?

Als het goed is daalt de energierekening en

co2-uitstoot voor de opdrachtgever in ruil

voor een bijdrage aan de esco.’

 

Waarom loopt Nederland achter?’‘Koudwatervrees, denk ik. Hier heerst de

mentaliteit van: eerst zien, dan geloven.

Deels ook, omdat het bedrijfsleven het aan

de overheid overliet met initiatieven te ko-

men. Men zat op elkaar te wachten. Het

heeft ook te maken met de financiering.

Eén pand of een complex zoals bij de Rotter-

damse zwembaden is gebeurd, zuiniger laten

draaien na een investering, gaat nog wel.

Mocht er iets veranderen in de loop der jaren,

als bijvoorbeeld de opdrachtgever minder

kantooroppervlakte gebruikt, dan is dat nog

wel op te vangen door één partij. Dat wordt

anders als je een contract krijgt voor het ener-

giebeheer van honderdduizend huizen. Daar

moeten keiharde juridische en financiële

afspraken over gemaakt worden.’

 

Welke hobbels moeten er nog genomen worden?‘We willen de financiering voor de energie-

besparing anders organiseren, want de kosten

gaan zoals altijd voor de baat uit. Ons netwerk

richt zich daarom ook op pps-initiatieven

(publiek-private samenwerking; red.). Als be-

drijfsleven en overheid op dat gebied samen-

werken dan kun je veel meer bereiken dan

wanneer je het in je uppie doet. Waar het

dan om gaat is: welke partijen willen de

verantwoordelijkheid nemen om de risico’s

te dragen voor het doen van een  investering?

Je moet toch ook enige zekerheid hebben dat

je het geld eruit krijgt.’

 

Er wordt nu gesproken over grote projecten? ‘Er wordt gesproken hoe de bouw een boost

kan krijgen als je in een klap honderdduizen-

den woningen energiezuiniger zou maken.

Als het gaat om grote projecten zoals de wo-

ningbouw dan zal dat toch moeten lopen via

een revol verend fonds waarvoor een overheid,

pensioenfonds of bank garant staan. Dat geld

komt op termijn allemaal terug. Tegelijker-

tijd zouden er al bij aanvang van de bouw of

renovatie betere, langlopende onderhouds-

contracten afgesloten kunnen worden bij het

energiebeheer, waardoor de faalkosten dalen.

Nu zie je toch vaak dat projecten slecht over-

gedragen worden als ze opgeleverd zijn.’

www.vno-ncw.nl/energie

Tekst: Walter Devenijns Foto: Jan Luursema/anp

jacqueline cramer

‘Wacht niet op de overheid’

entrepreneurs for entrepreneurs

Bent u op zoek naar een concrete manier om uw MVO-beleid in te vullen? Word dan bedrijfssponsor van PUM. Zo draagt u bij aan de groei van een onderneming in een ontwikkelingsland of opkomende markt, eventueel met de inzet van uw eigen medewerkers.

Meer weten? Neem contact op met Lotte Coosen, telefoon (070) 349 05 15 of kijk op www.pum.nl.

Hoe werkt het? U helpt een ondernemer uit uw eigen sector

in één van de 70 landen waar PUM actief is Uw medewerkers kunnen hier ook

aan bijdragen U ziet commerciële kansen en ontdekt

mogelijk een nieuwe markt

Hij een goed lopende zaak… ...en u nieuwe handelskansen

VNO136_Forum_1812.indd 48 28-01-13 15:20

35

veReniging

FORUM #10/23.05.13

Over zeven jaar is er op elke basisschool in Nederland aandacht voor techniek. Dat is tenminste de doelstelling van het Nationaal Techniekpact 2020, dat vorige week werd gepresenteerd door de overheid, het onderwijs en de werkgevers, onder wie vno-ncw.

Het pact moet bereiken dat meer jongeren kiezen voor techniek en dat meer werknemers in de technieksector gaan werken en daar ook blijven. fme-voorzitter Ineke Dezentjé: ‘Het Techniekpact is gelukkig niet het zoveelste mooie analytische plan, maar een heuse ‘doe-agenda’ geworden. Dus nu de schouders er onder.’ De brancheorganisatie voor de technologische industrie fme-cwm is direct betrokken geweest bij de totstandkoming van het pact. Wat Bernard Wientjes, voorzitter van vno-ncw, betreft moet het pact ‘gaan werken als een katalysator die alle plannen en activiteiten die er al zijn, versnelt en intensiveert.’Om techniek in het onderwijs te stimuleren, is een investeringsfonds opgesteld. ‘Eén en één is in dit geval drie. Elke euro van het Rijk wordt aangevuld met een euro van het bedrijfsleven en de regio’, zei minister Bussemaker van Onderwijs bij de lancering van het investeringsfonds. De betrokkenheid van het bedrijfsleven verbetert naar verwachting de aansluiting van het onderwijs op de regionale vraag van het bedrijfsleven. In totaal hebben werkgevers, werknemers en het onderwijsveld 22 afspraken vastgelegd met het kabinet en regionale overheden. Er komen bijvoorbeeld duizend beurzen per jaar voor techniekstudenten om ze te binden aan het bedrijfsleven. Verder wordt 100 miljoen euro uitgetrokken om de technische kennis van docenten te vergroten en 300 miljoen euro voor bij- en omscholing van mensen met interesse in techniek. Want terwijl de werkloosheid momenteel oploopt, ontstaat er een tekort aan technisch geschoolde werknemers. Tot 2020 zijn er elk jaar dertigduizend extra nodig. www.techniekpact.nl

36 mens

• Personalia

37 branche

• Even bellen met Machiel van der Kuijl, algemeen directeur van evo

• Chemie werkt mee aan verhoging spoorveiligheid

• Hoe kom je in contact met jongeren?• Geen fonds voor sloop zeeschepen• Kantonrechtersformule heeft langste

tijd gehad• Personeelstekort ict loopt op• Bezorging goederen kan beter• Ingenieursbranche in mineur

40 regio

• Schultz tekent voor snelle aanpak A58

• Praten ovrt Zweeds emancipatie- beleid

41 duurzaam

• Kledingsbranche wil arbeids- omstandigheden verbeteren

• Wageningen is Solarcity 2013• Dijksma verduurzaamt buitenruimte

catrinus van

der veen/an

p

‘Techniekpact moet alle plannen versnellen’

Minister van Economische Zaken Henk Kamp, fnv-voorzitter Ton Heerts, vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Lodewijk Asscher en voorzitter van de hbo-raad Thom de Graaf tijdens de ondertekening van het Techniekpact

FORUM #10/23.05.1336

vereniging mens

Wieb van de Donk wordt managing director bij marketing- en communicatiebureau wwav. Hij volgt met ingang van 1 juli Jos de Wit op.

Gerlach Cerfontaine treedt terug als voorzitter van de raad van toe-zicht van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (olvg). Dit als gevolg van de voltooiing van de bestuur-lijke fusie tussen het olvg en het Sint Andreas Ziekenhuis.

Bij de Dura Vermeer groep is Evert Jan Sibinga Mulder begin mei aangesteld als algemeen directeur ad interim van advies- en ingenieursbureau Advin.

Met in gang van 1 juli is Jeroen Verkroost benoemd in de nieuwe functie van chief digital officer van de Persgroep. Verkroost zal in deze rol nagenoeg alle digitale activiteiten van de groep onder zijn hoede krijgen.

Herre Kingma heeft sinds 1 mei het voorzitterschap van de raad van bestuur van Medisch Spectrum Twente overgedragen aan Bas Leerink. Leerink was al lid van de raad van bestuur. Kingma is met pensioen gegaan.

Bij Aon Hewitt is per april een nieuw directieteam aangesteld voor de portefeuille retirement en financial management (rfm). Pascal Hogenboom is benoemd tot ceo van Aon Hewitt rfm. Frank Driessen als cco, Judith van de Ree als coo en Xander ’s­Gravendijk is benoemd tot director it & change.

Bart Vringer is benoemd tot algemeen directeur van deta-cheerder ProfCore Beheer. Hij vervangt Giel Braun, die terug-treedt als algemeen directeur. Braun blijft als directeur-eigenaar van de holding verbonden aan ProfCore en als voorzitter van de raad van advies.

Per 1 augustus is Harmen van Wijnen benoemd als voorzitter van het college van bestuur van de Christelijke Hogeschool Ede. Van Wijnen volgt hiermee Kees Boele op, die sinds december

vorig jaar voorzitter van het college van bestuur van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen is.

Eerste Kamerlid Marleen Barth is sinds 1 mei toegetreden tot de raad van toezicht van de Hogeschool van Amsterdam.

Geert van Maanen wordt met ingang van 1 november directeur van de managementadviesgroep abdtopConsult. Op dit moment is hij secretaris-generaal bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Softwareleverancier Be Informed heeft Erry Stoové benoemd tot voorzitter van de advisory board en adviseur voor het domein zorg en welzijn. Eerder was Stoové voorzitter van de raad van bestuur van de Sociale Verzekeringsbank en president van de Internationale Social Security Association.

Marten Booisma is per 1 oktober benoemd tot chief hr officer bij AkzoNobel. Hij volgt Marjan Oudeman op, die het bedrijf verlaat om voorzitter te worden van het college van bestuur van de Universiteit van Utrecht. Booisma is nu werkzaam bij Koninklijke Ahold.

Nancy Kabalt­Groot start per 1 september als directeur van Stedin Netbeheer, een onderdeel van de Eneco Groep. Zij volgt Jeroen de Swart op. Kabalt is afkomstig van netbeheerder Liander waar zij werkzaam was als director klant & markt.

personalia

Pascal Hogenboom

Marleen Barth

Nancy Kabalt-Groot

Rob Wiegers

aon

pvda

enec

om

argo

t m

eije

r

Nieuw bestuurslid vNo-Ncw Rob Wiegers, voorzitter van de Vereniging Industriële Bouwgrondstoffen (vib), is per 1 juni lid van het algemeen bestuur van vno-ncw. Hij is dit namens de vib en volgt Rob de Ruiter op.

groeNe ambassadeurs

Jannie van Andel (Unilever), Christophe Campe (chep), Marco van Gelder (kpn), Henk van Hoorn (mi-nisterie Infrastructuur en Milieu), Roel Lauwerier (gemeente Tilburg) en Petrouschka Werter (ministerie Infrastructuur en Milieu) zijn donderdag 6 mei tijdens de Lean and Green Connektion in Scherpenzeel be-noemd tot Ambassadeurs Lean and Green. De ambassadeurs gaan helpen om meer aandacht te vestigen op de urgentie van en de kansen voor duurzame mobiliteit. Lean and Green begon als stimuleringspro-gramma voor een duurzame logistiek. Het ondersteunt bedrijven en overheden die zich willen verbinden aan de doelstelling van het programma om hun mobiliteitsopgaven te realiseren met een minimale reductie van 20 procent co2 binnen een periode van vijf jaar. Inmiddels is het programma zich op verzoek van koplopers aan het verbreden.www.lean­green.nl

37 FORUM #10/23.05.13

vereniging branche

even bellen met…

Machiel van der

Kuijl, algemeen

directeur evo

ed c

oen

en

Chemie werkt mee aan verhoging spoorveiligheid Het treinongeval begin mei bij het Belgische Wetteren, waarbij een goederentrein met gevaarlijke stoffen ontspoorde, maakt volgens de vnci eens te meer duidelijk dat veiligheid de aandacht van de industrie moet houden. Gelijktijdig wijst de brancheorganisatie er op dat er al veel gebeurt.

Het vervoer van gevaarlijke goederen is onderworpen aan strenge regels. En de chemische industrie werkt hard mee aan het minimalise-ren van de gevolgen van ongelukken tijdens het transport van chemi-sche stoffen. Als voorbeeld noemt de vnci het pan-Europese Transport Emergency Response Scheme (ice). Het ice, dat er is gekomen op initiatief van de Europese chemische industrie, zorgt ervoor dat hulpverleners in geval van een ongeluk worden ondersteund. Die ondersteuning kan bestaan uit informatie, adviezen en zo nodig apparatuur of ondersteuning door een bedrijfsbrandweer. Ook in

Wetteren verleenden deskundigen uit de chemische industrie bijstand en leverden zij apparatuur om de gevolgen van de brand te minimalise-ren. De vnci wijst er op dat de industrie in samenspraak met overheid en vervoerders bezig is met het zogenoemde Basisnet vervoer gevaarlijke stoffen. Via dat Basisnet zijn alle veiligheidsrisico’s in het spoorvervoer van gevaarlijke stoffen in beeld gebracht en zijn maatregelen genomen om die risico’s te minimaliseren. Zo zijn op risicovolle plaatsen wissels verwijderd en zijn extra maatregelen genomen om te voorkomen dat treinen door een rood sein rijden. Chemiebedrijven streven er naar om gevaarlijke stoffen zoveel mogelijk op de eigen locatie te verwerken tot ongevaarlijke stoffen. Maar volgens de vnci zal vervoer van gevaarlijke stoffen altijd nodig blijven. En ongelukken tijdens die transporten zijn helaas nooit helemaal uit te sluiten, aldus de organisatie. www.vnci.nl

Vorige week protesteerden vracht wagen-chauffeurs bij het hoofdkantoor van verladersorganisatie evo. Zij waren boos over het misbruik van de zogenaamde cabotageregels. Die regels moeten worden ingeperkt, vinden de chauffeurs. ‘Daar denken wij dus anders over’, zegt evo-directeur Machiel van der Kuijl.

Waren de chauffeurs erg boos?‘We hebben samen goed gepraat met koffie, koekjes en kroketten. Er is een menings-verschil, maar ze waren niet onredelijk.’

Wat is cabotage ook al weer?‘Het komt er op neer dat je met bijvoorbeeld een Nederlandse vrachtwagen ook in andere landen lading vervoert. Dat mag drie keer en dan moet je terug naar je eigen land. Dat betekent dus dat een vrachtwagen leeg terug moet naar Nederland. Die kosten komen voor

rekening van de transportondernemer, want een klant wil alleen maar betalen voor de kilometers die zijn lading aflegt. Op het moment dat cabotage wordt vrijgegeven kan een transportonderneming zijn voertuigen veel efficiënter inzetten.’

Nederlandse chauffeurs hebben al last van chauffeurs uit allerlei Oostbloklanden die onder de prijs werken en veel te lang achter het stuur zitten. Dat is toch niet eerlijk?‘Dat is ook niet eerlijk. Over arbeidsverhou-dingen hebben we afspraken gemaakt en daar moeten we ons aan houden. Misstanden moeten aangepakt worden en in Nederland mag daar best meer op gecontroleerd worden. Maar de rijtijdenwet en de cao’s vallen niet onder de cabotageregelgeving. Dat is een heel andere problematiek. Buitenlandse chauffeurs mogen overigens maar een korte tijd ritten uitvoeren in Nederland voordat ze onder de Nederlandse cao vallen.’

Dus het protest was gezeur van de chauffeurs?‘In sommige segmenten van het vrachttrans-port zal er zeker meer concurrentie komen uit het buitenland. Vooral in het internationaal transport waar transportkosten een groot deel van de prijs bepalen, zoals bij halffabri-caten en grondstoffen. Ik snap die angst wel.

Maar er zijn ook genoeg sectoren waar chauffeurs iets extra’s bieden, zoals het onderhouden van klantcontact en de lading in het magazijn rijden. Daarmee creëren ze extra waarde die buitenlandse chauffeurs niet snel bieden.’

U blijft voorstander van cabotage?‘Als je misbruik van regels wilt aan pakken, moet je dat niet doen door de Europese markt minder open te maken. Dat moet je doen door beter te controleren. Transport is ondersteunend aan productie en handel. Je brengt producten van A naar B. Als de markt geen grenzen kent, moet de transportsector volgen. En laten we wel zijn: op kosten con-curreren doen we allemaal als ondernemer.’www.evo.nl

FORUM #10/23.05.1338

techniek.n

uvereniging branche

Hoe kom je met jongeren in contact, wat houdt hen bezig en hoe zijn ze te enthousias-

meren voor de techniek? Op die vragen geeft het nieuw verschenen trendboek TechKnow

antwoord. Het boek is een uitgave van TechniekTalent.nu en is op 22 april aangeboden

aan Paul de Krom door André van der Leest, bestuursvoorzitter van het landelijke

samenwerkingsverband TechniekTalent.nu. De oud-staatssecretaris van Sociale

Zaken en Werkgelegenheid is namens het kabinet aanjager van het Techniekpact.

TechKnow is bedoeld voor technische bedrijven, om hen handvatten en tips te geven

voor een goede communicatie met (nieuwe) jonge werknemers. TechniekTalent.nu

is een samenwerkingsverband van werkgevers en werknemers. Daarin onder andere

bovag, fme-cwm, kivi niria, Federatie Goud en Zilver en uneto-vni.

Geen fonds voor sloop zeeschepenEr komt geen Europese toeslag op het havengeld om het slopen van zee-schepen te bekostigen. Daartoe heeft het Europees parlement besloten. Ondernemersvereniging oram is tevreden.

Met slechts zeven stemmen verschil tussen voor- en tegenstanders werd de oprichting van het fonds verworpen. Als het voorstel wél zou zijn aangenomen, zou dit volgens oram hebben geleid tot een aanzienlijke verhoging van het havengeld. Met de toeslag zou een fonds worden opgericht om sloop op milieu verantwoorde wijze te laten plaats-vinden. Nu worden zeeschepen vaak op stranden in Azië gesloopt. Dit gebeurt onder voor het milieu discutabele omstandigheden. Belangrijkste bezwaar tegen het voorstel is dat het de concurrentiepositie van de Europese havens ondermijnt. Onlangs liet ook minister Schultz van Infrastructuur en Milieu weten niet voor het sloopfonds te zijn. Binnen eu-verband wordt nu gewerkt aan een alternatief voorstel.www.oram.nl

Kantonrechtersformule heeft langste tijd gehadIn 2016 valt het doek voor de kantonrechtersformule. Dat voorspelt werkgevers-vereniging awvn in een analyse van de gevolgen van het onlangs gesloten sociaal akkoord voor het ontslagrecht.

De kantonrechtersformule is de rekenmethode die rechtbanken gebruiken voor het vaststellen van de ontslagvergoeding voor werknemers. awvn verwacht dat de formule overbodig wordt als sociale partners zich houden aan de afspraken uit het sociaal akkoord. Een van die afspraken is dat ontslagen werknemers aan een nieuwe baan worden geholpen. Werkgevers moeten hiervoor een zogenoemde transitievergoeding betalen. Dat geld moet worden ingezet voor zaken als opleidingen, outplacement en sollicitatiebegeleiding. De vergoeding is gemaximeerd op 75.000 euro. De afspraken uit het sociaal akkoord moeten nog worden omgezet in wetgeving, maar gezien de brede steun voor het akkoord verwacht awvn hierbij geen problemen. Net zo goed als de organisatie, zelf betrokken bij een groot aantal cao’s, geen problemen voorziet bij de omzetting van het sociaal akkoord in cao-afspraken. www.awvn.nl

Hoe komt je in contact met jongeren?

koNiNklijke actuaris

In het jaar dat het Actuarieel Genootschap (ag) haar 125-jarig bestaan viert, heeft het de konin-gin behaagd het predicaat koninklijk te verlenen aan het ag. Het bestuur van het genootschap zegt in een reactie enorm vereerd te zijn dat deze status is gekregen.Het predicaat koninklijk is een onderscheiding die kan worden verleend aan verenigingen, stichtingen, instellingen of grote ondernemin-gen. Het symboliseert het respect, de waarde-ring en het vertrouwen van de Koning(in) tegen-over de ontvanger. Tot en met 2038 mag het ag zich koninklijk blijven noemen, waarna een verzoek voor verlenging kan worden ingediend. www.ag­ai.nl

heftruckheldeNDe campagne HeftruckHelden is op 29 april in Dublin bekroond met de European Good Practice Award. De campagne richt zich op het verhogen van het veiligheidsbewustzijn van heftruckchauffeurs. Zo werden bij wehkamp.nl diverse roadshows georganiseerd. Deze HeftruckHelden Roadshow, een veiligheidsdag met een mix van praktisch heftruck rijden en interactieve workshops over heftruckveiligheid, is bedoeld voor chauffeurs, magazijnmedewer-kers en leidinggevenden. De jury roemde in haar rapport de praktische mix van heftruckrijden en interactieve workshops. De campagne is een initiatief van Gezond Transport en verladers-organisatie evo en wordt ondersteund door de Inspectie szw.www.evo.nl

FORUM #10/23.05.1339

vereniging branche

kilometerfraude

De Tweede Kamer heeft unaniem ingestemd met een wetsvoorstel om het terugdraaien van kilometertellers in auto’s strafbaar te stellen per 1 januari 2014. De stichting Nationale AutoPas, bestuurd door bovag, rai Vereniging en vna, is zeer verheugd en spreekt van een doorbraak in de strijd tegen tellerfraude. nap strijdt sinds haar oprichting in 1991 tegen het terugdraaien van kilometertellerstanden. De fraude is jaarlijks goed voor een schadepost van pakweg 250 miljoen euro, voor consumenten en bedrijven. Binnen de huidige mogelijkheden lukt het nap niet om het percentage Nederlandse auto’s met een terug-gedraaide teller verder te laten dalen. Daarom pleiten nap en haar partners al jaren voor het strafbaar stellen van het terugdraaien van kilometertellers. Het wordt dan veel gemakkelijker fraudeurs aan te pakken en het afschrikwekkende effect zal groot zijn.www.bovag.nl

Personeelstekort ict loopt opDe ict-sector verwacht de komende jaren zeven- tot twaalduizend ict-professionals tekort te komen. Ook als de groei van de economie gering of nihil is. Die waarschuwing klinkt door in de ict Marktmonitor van brancheorganisatie Nederland icT.

De Nederlandse ict-bestedingen daalden in 2012 over de hele linie licht (-0,6 procent). Naar verwachting zullen ze dit jaar gelijk blijven en uitkomen op een kleine 30 miljard euro. Een stevige groei zit er in het verschiet bij de softwarebestedingen (2,5 procent) en dan vooral in het segment applicatie-software (4,0 procent). Dramatisch is het verwachte tekort aan ict’ers. Nederland ict gaat uit van een tekort van ruim 6.800 ict’ers in 2017. Maar als de economie aantrekt, kan het zelfs oplopen tot twaalfduizend. De organisa-tie verwacht dat het groeiende belang van ict-oplossingen het probleem alleen maar zal verergeren. Ook nu al moeten gespecialiseerde program-meurs en ontwikkelaars van software met een lampje worden gezocht. De afgelopen jaren begonnen iets meer jongeren een ict-opleiding. Maar de toename is volgens ict Nederland onvoldoende om de voorspelde tekorten op te lossen. De organisatie waarschuwt voor de gevolgen voor de innovatie-kracht van Nederland.www.nederlandict.nl

Bezorging goederen kan beter

In Nederland vinden iedere dag tienduizenden transporten plaats. Vaak

gaat de levering van de goederen volgens afspraak, maar door gebrekkige

communicatie of informatie komen goederen ook geregeld onbestelbaar

retour. Dit blijkt uit onderzoek van tno in opdracht van evo, tln en

Beurtvaartadres. In 5 tot 7 procent van de gevallen gaat er wat mis.

Volgens het onderzoeksinstituut is het ontbreken van correcte adresgegevens

hiervan een van de belangrijkste oorzaken. Dat de levering van goederen

meestal toch volgens plan verloopt, heeft er volgens tno mee te maken dat

bijna iedere professionele organisatie het probleem heeft ‘weggemanaged’.

Bijvoorbeeld door ruimte in te bouwen in de planning of door voorafgaand

aan de aflevering het adres te controleren.

Michiel Jak (tno) overhandigt het rapport aan Machiel van der Kuijl (evo),

Peter Sierat (tln) en René Bruijne (Beurtvaartadres)

www.tln.nl, www.evo.nl

Ingenieursbranche in mineurOp korte termijn zit er nog geen verbetering in voor de Nederlandse ingenieursbranche. En het kabinet lijkt ook geen stappen te zetten die kunnen zorgen voor een ommekeer. Dat beeld schetsen ingenieursbureaus in het conjunctuuronderzoek van brancheorganisatie NLingenieurs.

De omzetten in de sector dalen nog altijd en ook de verwachtingen voor de rest van het jaar zijn niet hoopvol, zo blijkt uit het onderzoek. Van de bij NLingenieurs aangesloten leden verwacht 79 procent dit jaar winst te maken. Dat is het laagste percentage sinds de start van het conjunctuuron-derzoek, in 2010. Met name de problemen in de bouw raken de ingenieurs. Zestig procent van de omzet van de bureaus komt uit die sector. Hoewel de bureaus vooral betrokken zijn bij de bouw van kantoren, fabrieken en dergelijke, zijn ze ook betrokken bij activiteiten in de woning-bouw. Bedrijven uit de sector hoopten daarom dat het onlangs gesloten Woonakkoord zou leiden tot duidelijkheid en stimulering voor de bouw-sector. Maar de realiteit is dat de leden van NLingenieurs in het akkoord weinig zaken kunnen ontdekken die positief uitpakken voor hun markt. Het meest positief staat men nog tegenover het investeringsfonds van 150 miljoen euro voor energiebesparende maatregelen. Meer dan de helft van de leden verwacht hier extra werk uit te kunnen halen. Van de beper-king van de hypotheekrenteaftrek en de striktere financieringseisen voor starters verwachten ze juist een negatief effect.www.nlingenieurs.nl

evo

FORUM #10/23.05.1340

vereniging regio

Schultz tekent voor snelle aanpak A58Met de handttekening van minister Melanie Schultz hebben het

ministerie van Infrastructuur & Milieu, de provincie Noord-Brabant

en het Brabantse bedrijfsleven de samenwerking voor een versnelde

ombouw van de snelweg A58 op 16 mei officieel bekrachtigd. De

partijen gaven daarmee het startsein om gezamenlijk de mogelijkheden

te verkennen om de fileproblemen op de A58 snel en op een innovatieve

manier aan te pakken. De publiek-private aanpak die het Brabantse

bedrijfsleven heeft voorgesteld, moet voorkomen dat oplossing voor de

problemen op de A58 (Sint Annabosch – Galder en Tilburg – Eindhoven)

er pas na 2020 komen. De provincie Brabant staat garant voor de

voorfinanciering voor deze aanpak.

Praten over Zweeds emancipatiebeleidWat kunnen we in Nederland leren van het Zweedse emancipatiebeleid?

Daar bogen 150 ondernemers en relaties van het Vrouwennetwerk van

vno-ncw West zich op 15 mei over. Onder leiding van Sandra Rottenberg werd

gediscussieerd over het emancipatiebeleid in Nederland en Zweden en de voors

en tegens van een vrouwenquotum. Sprekers waren onder andere Kristina

Johansson, manager van ikea Nederland, Heleen Dura-van Oord, Zakenvrouw

van het jaar 2013 en oprichter van de dq&a Media Group en het D66-kamerlid

Kees Verhoeven. Annie Lööf, de Zweedse minister voor het bedrijfsleven, moest

verstek laten gaan, maar in haar plaats kwam Anna Steele, vertegenwoordiger

van de grootste regeringspartij van Zweden naar Siemens in Den Haag.

frieslaNd iNvesteertDe provincie Fryslan investeert bijna 60 miljoen euro in Drachten en Heerenveen. Met name infrastructuur en openbaar vervoer krijgen een impuls. Over de voorstellen is overleg geweest met vertegenwoordigers van de gemeenten Smallingerland en Heerenveen, de ondernemers-vereniging Drachten en de ondernemerskring Heerenveen en vno-ncw Noord. Provinciale Staten moeten zich nog wel buigen over de plannen.www.vno­ncwnoord.nl

techNiek deN bosch Het thema Techniek zou het centrale thema moeten zijn binnen de nieuwe huisvesting van het Stedelijk vmbo college. Dit schrijft de voor-zitter van de bzw ’s-Hertogenbosch in een brief aan het college van b&w. De gemeente oriënteert zich op dit moment op een nieuwe huisvesting voor het college. De bzw pleit er voor de techniek-opleidingen een duidelijke plek te geven in het gebouw. Ook doet zij de suggestie om samen te werken met het Jeroen Bosch College, dat een Technasium kent. Wanneer leerlingen tijdens hun opleiding regelmatig in aanraking komen met techniek stimuleert dit de keus om een vervolgopleiding te kiezen in deze sector. www.bzw.nl

jos braal

rebke klokke

FORUM #10/23.05.1341

vereniging duurzaamvh

g

Kledingindustrie wil arbeids-omstandigheden verbeteren

Wageningen is Solar City 2013

Tijdens het Nationaal Zonne-energiedebat is Wageningen zowel door een vakjury als het publiek verkozen is tot Solar City 2013. De vakjury bestond uit vertegenwoordigers van Holland Solar, uneTo-vni, AgentschapNL en Vereniging Eigen Huis .

Wageningen wist de Friese gemeente Leeuwarden en het Zuid-Hollandse Goeree-Overflakkee achter zich te houden. De Solar City 2013-verkiezing werd georganiseerd als onderdeel van de Europese promotiecampagne Solar Days die in Nederland liep van 5 tot en met 16 mei. Tijdens de Solar Days waren overal in het land informa-tiebijeenkomsten, workshops, open huizen en rondleidingen op het gebied van zonne-energie.De jury koos Wageningen tot winnaar omdat de gemeente niet alleen een hoge zonnepaneeldichtheid kent, maar ook erg dicht bij de burger staat. Niet alleen door informatiebijeenkomsten voor bewoners die de stichting Zonne-energie Wageningen organiseert, maar vooral ook door de diversiteit van de vele initiatieven.De jury waardeerde bijzonder dat Wageningen ook actief marktbelem-meringen aanpakt, zoals de split incentive (verhuurder en huurder maken een andere afweging bij inves-teringen) bij huurwoningen. Solar Days is uitgegroeid tot de meest succesvolle campagne in Europa om het gebruik van zonne-energie onder de aandacht te brengen en te stimuleren. Deze campagne telt meer dan 15 duizend verschillende evenementen in zestien Europese landen.www.solardays.nl

De Nederlandse kleding- en textielsector wil de arbeidsomstandigheden in de textielsector in productielanden structureel verbeteren. Dat hebben brancheorganisaties vgT, modinT en cbw-miTex bekend gemaakt.

Het instorten van een kledingfabriek in Bangladesh toont opnieuw aan dat er een structureel probleem is in de Bengaalse textielsector, zeggen brancheorganisaties op het gebied van kleding en textiel, vgt, modint en cbw-mitex. Om de problemen in landen als Bangladesh daadwerkelijk en structureel op te lossen is samenwerking tussen over-heid, leveranciers, retail en ngo’s nodig, aldus de brancheorganisaties. ‘Dit kan het beste internationaal, omdat we in dat krachtenveld een vuist kunnen maken en dus het beste pro-blemen kunnen aanpakken. Dit betekent niet dat je nationaal geen stappen kunt zetten.’ vgt, modint en cbw-mitex zijn inmiddels een dialoog gestart met vakbonden, overheid en

ngo’s. Samen wordt gewerkt aan een actie-plan, waarvoor in 2012 al de basis werd gelegd. Dat de Europese Unie de Bengaalse overheid oproept om misstanden in de textielsector aan te pakken, verheugt de Nederlandse kleding- en textielindustrie. Ook het Europese bedrijfsleven moet actie ondernemen, vindt de eu, door de mvo-richtlijnen te promoten in de Bengaalse textielindustrie. Nu is maat-schappelijk verantwoord ondernemen (mvo) al een van dé speerpunten geworden voor de Nederlandse kleding- en textielsector en zijn er diverse successen geboekt. Toch doen zich helaas nog steeds misstanden voor. Volgens de brancheorganisaties is de rol en invloed van de Nederlandse kleding- en textielbedrijven bin-nen de markt ontoereikend om alle misstan-den op te lossen die zich voordoen in de keten. ‘Alle ontwikkelingen in Bangladesh tonen keer op keer aan dat er structurele oplossingen geboden zijn’, aldus de brancheorganisaties.www.modint.nl, www.cbwmitex.nl

Dijksma verduurzaamt buitenruimteStaatssecretaris Sharon Dijksma, Egbert Roozen van Branchevereniging vhg, Lodewijk Hoekstra en Nico Wissing

van nl Greenlabel verduurzaamden alvast het dak van een huisje in Madurodam. Op 15 mei ondertekenden zij

de Green Deal Levende Duurzame Buitenruimtes. Daarin maken zij afspraken om de inrichting van buitenruimtes

te verduurzamen en de biodiversiteit te bevorderen.

De drie partijen gaan samen het Paspoort Levende Duurzame Buitenruimte ontwikkelen. Daarmee kan de

duurzaamheid van tuinen, parken en overig groen meetbaar worden gemaakt. Ook willen de partijen particulieren,

professionals en overheden meer

bewust maken van de meerwaarde

van het toepassen van duurzame

materialen en inheemse beplanting

en ze aanzetten tot het toepassen

daarvan. Om een symbolische eerste

stap te maken met het duurzamer

maken van de buitenruimte in

Nederland, werd in Madurodam een

gebouwtje voorzien van een groen

dak door Staatssecretaris Sharon

Dijksma van Economische Zaken.

www.vhg.nl

42 FORUM #10/23.05.11

portret

else bos

‘ik ben zoals ik ben’Else Bos is een van de machtigste vrouwen

van Nederland. De nieuwe voorzitter van

pensioenuitvoerder pggm beheert een

pensioenpot van 134 miljard euro. Geen

dromer, maar een vrouw met lef. ‘Ik volg

mijn hart.’

Tekst: Walter Devenijns | Foto’s: Jeroen Poortvliet

Een vlotte spreker is ze niet. Zeker niet als het over haar privéleven of

gevoelens gaat. Tijdens het interview denkt ze vaak na voordat ze een

antwoord formuleert. Met brede armgebaren worden de zinnen onder-

steund, waarbij de armkettingen rinkelen. Else Bos (53) leidt sinds 6

maart pggm, de op een na grootste pensioenbeheerder van Nederland.

Namens vijf pen sioenfondsen belegt zij de ingelegde premiebedragen

van zo’n 2,5 miljoen deelnemers. En daarmee controleert de slanke en

lange vrouw een pensioenpot van 134 miljard euro.

Pensioenpremies worden onder meer geïnvesteerd in aandelen, obli-

gaties maar ook in windparken en wegen. Wie over de A59 rijdt, rijdt

over een weg die deels met pensioengeld is aangelegd. De pensioenuit-

voerder maakt ook de verbreding van de N33 (Assen) mogelijk.

Bos heeft lef. Ze is officieel nog maar enkele maanden de grote baas, en

geeft al een groot interview. Er zijn veel topbestuurders in Nederland

die zo’n stap niet zo snel zouden zetten. Daarnaast zit ze nog midden

in haar ‘oriëntatiefase’, waarbij ze de tijd neemt om te kijken wat de

twaalfhonderd medewerkers van pggm en externe relaties van de

Zeister pensioenbeheerder vinden. Wat moet er veranderen? Is elke

verandering wel goed, vraagt ze zich af. De geboren Rotterdamse – ‘Ik

krijg die rollende Rotterdamse r er niet uit’ – was lange tijd plaatsvervan-

gend ceo. Als haar baas Martin van Rijn eind vorig jaar vertrekt naar het

kabinet-Rutte II als staatssecretaris, wordt Bos uiteindelijk zijn opvol-

ger. En dat gaf een ander gevoel. ‘Ik dacht dat je in de maanden voor de

benoeming kon wennen aan de nieuwe positie. Nu ik eindverantwoor-

delijk ben, voelt het toch anders. Het is moeilijk te omschrijven. Je weet,

nu kijkt iedereen naar jou. Jij bent diegene die uiteindelijk de knoop

moet doorhakken. Zolang je onder de top zit kon je sparren met je ceo.

Nu niet meer. Dat is wennen. Aan de andere kant voel ik ook wel heel

duidelijk dat ik onder andere diegene ben die een keus moet maken. Een

bepaalde richting inslaan. Stoer.’

Ze steekt haar ambities niet onder stoelen en banken. Toen binnen

pggm de functie van ceo vrijkwam heeft ze thuis overleg gevoerd met

haar man. Die heeft een deeltijdbaan, mede om de drie kinderen op te

voeden. Bos daarentegen werkt fulltime. Ceo worden zou de werkdruk

FORUM #00/00.00.1343

44 FORUM #10/23.05.13

portret

beslist niet verminderen: ‘Mijn man en ik hebben goed overleg gehad

over de nieuwe baan en wat er dan gaat gebeuren. We zijn beiden tot de

conclusie gekomen dat de ceo-baan goed zou passen bij wie ik ben.’ Dat

haar man in deeltijd werkt en zij niet, was een bewuste keuze, vertelt ze.

‘Op het moment dat we kozen voor een gezin, hebben we er ook voor

gekozen dat hij thuis meer tijd zou doorbrengen. Dat past bij ons allebei.’

U bent ambitieuzer dan hij?

‘Ik ben ambitieuzer. Ik haal heel veel plezier uit een werkomgeving.

Hij ontleent heel veel energie aan dingen die meer met thuis te maken

hebben. We zijn beiden exacte types, maar toch zijn we op bepaalde

gebieden heel verschillend.’

Wat maakt u ambitieuzer?

‘Daar kan ik geen antwoord op geven. Ik ben zoals ik ben. Het past

misschien ook bij mijn nuchterheid dat ik daarover niet eindeloos

over filosofeer. Ik volg mijn hart. Ik ben nooit bezig geweest met

de volgende stap. Als je mijn cv bekijkt loopt er wel een rode draad

doorheen. Dat lijkt gepland, maar dat was het niet.’

U zou 70 uur per week werken. Slaapt u nooit?

‘Een dag heeft 24 uur. Ik werk doordeweeks veel, tot heel veel. En in het

weekeinde behoorlijk. Maar daar zit dan voldoende ruimte en tijd

omheen om nog een heleboel andere dingen te doen. Ik gun mezelf ook

regelmatig een weekeinde of een lang weekeinde. Ik ben niet iemand

die zegt: ‘Ik werk 365 dagen per jaar.’ Als je aan mensen vraagt wie ik ben,

dan zeggen ze dat ik een dossiervreter ben, een control freak.’

En, bent u een control freak?

‘Ik denk dat het wel meevalt. Bij een control freak denk ik aan iemand

die eindeloos lijstjes bijhoudt en keer op keer navraagt. Als ik op een

gegeven moment heb gezegd: het is jouw verantwoordelijkheid, dan is

het ook jouw verantwoordelijkheid. Dan vraag ik het echt niet drie keer

na of je je werk hebt gedaan. Maar ik vergeet het ook niet.’

Maar de laptop gaat wel mee in het vrije weekeinde?

‘Ik loop regelmatig door mijn mailbox heen, waardoor mensen verder

kunnen. Dan heb ik nog heel veel uren over om wat anders te doen. Ik

gun mezelf ook wel om dingen te doen waarvan ik veel energie krijg. Je

hebt werk en werk. Ik zit bijvoorbeeld in de raad van toezicht van De

Nederlandse Opera en het Nationale Ballet. Dan bezoek ik wel eens die

voorstellingen. Dat is ontspanning, maar ook werk.’

Hoe ontspant u dan?

‘Opera en ballet zijn heel ontspannend. Je kunt er lekker voor gaan zit-

ten. Als het me boeit, wordt mijn hoofd helemaal leeg.’

Else Bos verklaart haar nuchterheid met het feit dat haar ouders en

grootouders uit Groningen komen. ‘Mijn grootouders van beide kanten

waren Groninger boeren. Ik heb veel meegekregen van die Groningse

nuchterheid, van het aanpakken en ondernemerschap.’ Haar vader trok

uiteindelijk naar Rotterdam om er als ondernemer aan de slag te gaan.

Hij had er een technisch adviesbureau. Haar moeder was docent en is,

net als dochterlief, nog steeds heel actief. ‘Ze is inmiddels 80, maar haar

agenda zit bomvol.’ De gezinsverhoudingen beschrijft ze als warm,

45 FORUM #10/23.05.13

Drie stellingen

Iedereen moet zijn eigen pensioen beheren‘Nee, we delen nu met zijn allen de grootste risico’s tegen lage kosten. In Nederland spelen solidariteit en collectiviteit een hele grote rol. Veel mensen hebben geen verstand van pensioenbeheer. Jongeren zijn niet tegen collectieve oplossingen. Ze zijn wel voor een soort keuzevrijheid.’

De crisis is veroorzaakt door mannen‘Ik vind dat niet relevant. Het is gebeurd zoals het is gebeurd. Laten we kijken hoe we dingen in de toekomst beter kunnen doen.’

Quota voor vrouwen breken het glazen plafond eindelijk‘Ik houd niet van quota. Het gaat lang-zaam die opmars van de vrouwen, maar je moet de cultuur bij werving en selectie aanpassen. Rekening houden met de verschillen tussen de geslachten. Quota zorgen niet voor een cultuuromslag. Dat is forceren en daarmee niet bestendig.’

else bos

1960 Geboren in Rotterdam1978 Econometrie, Erasmus

Universiteit Rotterdam1983 Diverse banen bij abn

(later abn amro) 2001 Co-cio nib Capital Asset

Management2002 Diverse functies bij pggm2013 Ceo pggm

zonder dat er veel details worden losgelaten. ‘Het was en is een lekkere

familie. Je bent er voor elkaar als dat nodig is. Ik vind het hebben van

een familie belangrijk. Ik vind het belangrijk dat ik mensen om me

heen heb.’

Waarom?

‘Ik ben een technisch-logische denker. Ik houd van doorpakken, resul-

taat neerzetten. Maar ik heb uiteindelijk mensen om mij heen nodig om

lekker in mijn vel te zitten. Om sparringpartners te hebben, om ervoor te

zorgen dat ideeën rijpen, of om iets goeds te doen. Dat gaat veel beter als

je dat met elkaar doet dan in je eentje. Ik heb dat nodig om gelukkig te

zijn, en om te kunnen presteren.’

Bos was begin jaren tachtig een van de weinige vrouwelijke studenten

die op de Rotterdamse Erasmus Universiteit econometrie studeerden.

Een studie waarbij economie met veel wiskunde, statistiek en ict in

modellen wordt gegoten en geanalyseerd. De keuze om econometrie te

gaan volgen, was min of meer toeval. Of beter gezegd; het was de enige

studierichting die haar aansprak. ‘Uit de vele beroepstesten die ik deed,

kwam eigenlijk nooit een duidelijke richting. Ik vond alles leuk. Toen-

tertijd was er een redelijk overzichtelijke studierichtinglijst. Na alles

weggestreept te hebben, bleef econometrie over. Waarom? Ik ben een

exact mens. De bètavakken gingen me makkelijk af. Andere vakken min-

der. Ik kan geen bloed zien, dus de medicijnenstudie viel af. Sociale

wetenschappen? Dat was niet mijn ding. Mijn oma zei altijd: ‘Als je maar

geen goog wordt.’ Dat is typisch Gronings. Je had niks met sociologen of

psychologen.’

Te zweverig?

‘Nu ik ouder word, ben ik wel wat meer opgeschoven. Zeker nu ik bij

pggm werk. Daar komen de harde financiële wereld en maatschap-

pelijke betrokkenheid bij elkaar. Omgaan met cijfers en geld gaat me

gemakkelijk af. Maar ik heb veel meer tijd nodig om te ontdekken hoe

mensen in elkaar zitten.’

Ze heeft wat dat laatste betreft levenservaring opgedaan, zo blijkt. Op de

vraag wat het ergste was in haar carrière, aarzelt ze vele secondes lang.

‘Pffff. Dat is een moeilijke vraag… Ik heb op enig moment heel lang

iemand vertrouwd, van wie later bleek dat die niet te vertrouwen was.

Als ik terugkijk, waarschuwde mijn buikgevoel me al, maar ik luisterde

niet. Dan ontdek je dat je nog zo nuchter kan zijn, maar soms moet je

even luisteren naar hier’, zegt ze terwijl ze naar haar buik wijst. ‘Dit voelt

niet goed, dus doen we het gewoon niet. Of het voelt wel goed, maar dat

blijkt niet helemaal uit het model. Dan doen we het toch. Ik heb een

harde les geleerd.’

Droomt u wel eens over de toekomst?

‘Nee. Ik ben géén dromer’, zegt ze met enige nadruk: ‘Dat is een woord

dat echt niet bij me past. Ik ben wel bezig met de vraag waar deze wereld

heen gaat; waar de uitdagingen zitten. Hoe kunnen we meer met elkaar

samen doen? Dan hoef ik niet meer te dromen, maar kan ik gewoon

denken. Dat is veel prettiger.’

FORUM #10/23.05.1346

overlevers

Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

ColofonForum is het tweewekelijkse opinieblad van onderne-mingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 onderne-mingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl

Forum op internet www.vno-ncw.nl

Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (bureauredacteur), Walter Devenijns, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Olaf Koens (Moskou), Maurits Kuypers (Duitsland), Michel Maas (Indonesië), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Joost van Mierlo (Verenigd Koninkrijk), Hans Moleman (België), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Remko Tanis (China), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië)

Aan dit nummer werkten mee Ramona van den Bosch, Jan van den Broek, Gertrud van Erp, Thomas Grosfeld, Els Prins, Jos Rijkhoff, Peter Swinkels

Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102. Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten 25 euro per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abon-nement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari. Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn.

Informatie over het lidmaatschap van vno­ncw Informatie

bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351, e-mail: steeg@vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschapsza-ken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam

Cover Foto Thomas Eisenhuth/anp

Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau

Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort

Bruynzeelopgericht in 1897wat Producent van o.a. keukens,

deuren, parket

Met de hand wordt de knop op het deurtje

van het aanrechtkastje geschroefd. Nog even

en er is weer een kastje klaar. Driehoog staan

ze gestapeld op de montageafdeling van de

Bruynzeelfabriek. Samen met industrieel ont-

werper Piet Zwart maakt Bruynzeel een eerste

keuken die in 1938 op de markt komt. Bedoeld

voor de hogere middenklasse.

Cornelis Bruynzeel start in 1897 stoomtimmer-

fabriek De Arend. De naam is afkomstig van

een afgebrande molen in de buurt. De arend

wordt het beeldmerk van het bedrijf. Er worden

vooral houten vloerdelen en schaverijproduc-

ten gemaakt. Na een grote brand verhuist de

productie van Rotterdam naar Zaandam en

het assortiment wordt uitgebreid met onder

andere deuren. Om te bewijzen hoe stevig

die zijn worden tijdens de opening van de

eerste showroom in 1925 in de Amsterdamse

P.C. Hooftstraat, deuren van grote hoogte naar

beneden gegooid en in het water gehangen.

Als dat geen kwaliteit is!

Tekst: Marcia Timmermans | Foto: Bruynzeel, jaartal onbekend

Samen helpen we kinderkanker de wereld uit!Kinderen en kanker: dat hoort niet bij elkaar.Ieder kind heeft recht op een lang en gezond leven. Kika heeft een missie: in het jaar 2025 moet 95% van alle kinderen met kanker genezen. Ambitieus? Zeker, maar absoluut haalbaar. Daarom zamelt KiKa geld in voor méér wetenschappelijk onderzoek. U kunt helpen, door met uw collega’s mee te doen aan Run for KiKa 95! Een onvergetelijke wandeltocht van 95 km waarbij ‘s nachts wordt doorgewandeld over onverharde paden van de Veluwe. Mis het niet, ga de uitdaging aan en draag je steentje bij in de strijd tegen kinderkanker.

47,5 of 95 km wandelen

prachtige route overde veluwe

team van 2 of meer personen

500 euro sponsorgeldper deelnemer500 euro sponsorgeld

30-31 AUG 2013

Meld nú uw bedrijf aan voor het inspirerendste sponsorevent van het jaar!

WWW.RUNFORKIKA95.NL

magazine-stopper copy.pdf 1 14-3-2013 9:46:10