#14/19.07.12

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

Mark Rutte:

‘Ik sluit zelfs de SP niet uit’

actueel Studiebeurs: bedrijf als sponsor van jong talent 22

achtergrond Kruisbestuiving: sport en zaken kun je best mengen 38

actueel acta afgewezen: piraat gaat (voorlopig) vrijuit 26

Sybrand Buma:

‘Crisis overwin je alleen door het midden’

FORUM #14/19.07.122

inhoud #14

14

13

29

Rubrieken4 Opinie vno-ncw

• Houdmeldingsplichtdigitaleaanvallenlaagdrempelig

•Legstijginglokalelastenaanbanden. En nu echt

• Eindelijkremoponeerlijkeconcurrentiedooroverheden

• Overheidmoetschouderszettenonderduurzaaminkopen

• vno-ncw West:Leegstandisachteruitgang

8 De fotoIkgeefjeeenroosjemijnroosje

13Vreemdeogen‘Positieveinstelling’

14Enzoon‘Echtstoppenzalm’npanietgauw’

19 Podium•VijfvragenaanCarolineRodenburg,seniormanagerbijErnst&Young

•Uitspraken•Meergemeentelijkebelastingen?

25 ScheerVakantie-app

28GroengoedGroene taxi

29Vereniging

46OverleversKoninklijkeTenCate

46Colofon

FORUM #14/19.07.123

rubrieksnaam

Artikelen10 Rutte:‘Ondernemershalenonsuitdecrisis’

Super,top,geweldig.MarkRutte,vvd-lijsttrekkeréndemissionairpremierispositief.OverEuropa,deeuroendeNederlandseeconomie.Zijnrecept:bezuinigen,investerenénlastenverlichten.Endeeuroredden.‘NederlandwerktalleenmaartegeninEuropa?Echtonzin.’

16 Buma:‘Spijkersmetkoppenslaan’Alleskannietbijhetoudeblijven,zegtcda-lijsttrekkerSybrandBuma.Alsweuitdecrisiswillenkomen,ligtdeoplossinginmeerEuropaenmeerverdienen.Zijnrecept:bezuinigen,hervormen,lastenverlichten.EnEuroparedden.‘Wemoetendepijnverdelen.’

22 Betaal me maar!Vijfhonderdeuropermaandmeeropjerekening?Vijfscheikundestudentenkrijgendatditjaar.Vanchemiebedrijvendienietklagenovertekortaangoedechemici,maarzelfactieon-dernemen.Voorbeterestudenteneneenbeterimago.‘Verfwordtnunietalssexygezien.’

26Langlevedepiraterij?Downloaders,aanbiedersvannamaakkleding,imitatiemedicijnen.DathetEuropeesPar-lementhetAnti-CounterfeitingTradeAgreementafschoot,wasvoorhenredenvooreenfeestje.Ondertussenlijdthetbedrijfslevenvoormiljardeneuro’sschade.Wiehelpt?

38‘Ikhebhetbidookeenbeetjebinnengehaald’EensecondopinionvooreenbusinessplanvandeWielrenunie?OfeenconcurrentieanalysevoordeAtletiekUnie?Ruimvijftigbedrijvenlegdenditjaareenlinktussensportorganisa-tiesenbedrijfsleven.‘Onzekritiekwerdmetopenarmenontvangen.’

42VolkertEngelsmanwilzichzelfnietteserieusnemenAlshetevenkan,kiesthijvliegendhetruimesop.Toegevenaanhetzeemansbloedvanzijngrootvader,noemtVolkertEngelsmandat.HijisdirecteurvanEosta,eenbedrijfdatbiologi-schegroentenenfruitdistribueert.‘Eenbeetjeprovocerenkangeenkwaad.’

22

26

38

FORUM #14/19.07.124

Schone handenCrisis?ZehebbenerdemondvolvanindeTweedeKamer,maaralsheteropaankomthoudteenaantalpartijenlieverschonehanden.Ja,ikbennijdig,wanttweewekenvoorhetrecesbleekeenmeerderheidvandeTweedeKamerbereidommiddenincrisistijdhoogwaardigonderzoek,hoogwaardigeontwikkelingenhoogwaardigebanenophetspeltezettendooreenstreeptezettendoorhetjsf-project. Onbegrijpelijkvindikdat.Kamerledendiedemondvolhebbenvanbanenscheppenaandeenekant,brekenzeaandeanderekantevengemakkelijkweeraf.Gelukkigheefthetdemissionairekabinetervoorgekozenomeenonafhankelijkonderzoektelatendoennaardekostenenbatenvanhetprojecteneenbesluitoveraldannietmeeblijvenontwikkelenvandejsfovertelatenaanhetnieuwekabinet.Slechterliephetafmetdevoorgenomenverkoopvanovertollige NederlandsetanksaanIndonesië.HetafblazendaarvandoordeKamerwasookalzo’ndaadvanlichtzinnigheid.Nederlandzetdaarmeegeheelonnodigdeeconomischerelatiemet een sterk opkomend land in het Verre Oosten op het spel. Voor Nederlanddatzijnboterhammetexporteninnovatiemoetverdie-nen,isdatlevensgevaarlijk.Middenineeneconomischecrisistonenweslechtkoopmanschap.Detankdealvoldeednotabeneaanallewapenexportregelsvandeeu.GeenwonderdusdatDuitslandernu

metdeleveringvandoorgaat.SomsdenkikdatwehetinNederlandgewoonnietmeerbegrij-pen.Gewendalswezijnaanonzewelvaart,aanvredeenveiligheid,denkenwedatditallemaalvanzelfsprekendis.Ietsdatonsrechtenstoekomt,ietsdatvanzelfaankomtwaaien.Hetbesefdatelkeeuroeerstverdiendmoetworden,alvorenswehemkunneninvesterenofuitgeven,lijktverweg.Enhetbesefdatindehuidigeomstandighe-deninonzebedrijvenvoorelkeeurodubbelzohardgeknoktmoetworden,nogveelverder.Depolitiekheeftzijneigenroltespelen,uiteraard.Kamerledenhebbeneenanderetaakdangeldverdienen.Maareenbeetjeoogvooronzebanenenbedrijvenistochnietteveelgevraagd.

Bernard WientjesVoorzitter vno-ncw

opinie vno-ncw

Houdmeldingsplicht digitaleaanvallenlaagdrempelig• Meldingsplichtmoedwilligedigitaleinbreukennoodzakelijk• Maaralleenalsdiemaatschappelijkeontwrichtingtotgevolgkunnenhebben

• Primairdoelvandemeldingmoethetkrijgenvanprofessioneleondersteuning zijn

De laatste jaren hebben meldingen over (mogelijke) aanvallen op com-putersystemen voor veel onrust gezorgd. En waar bij ‘gewone’ inbraak geen twijfel bestaat over wie de schuldige is, wordt bij cybercrime vaak gewezen naar het slachtoffer: Had hij zijn beveiliging maar op orde moeten hebben. Als aanvallen op de beveiliging niet openbaar gemaakt zijn, wordt dat het getroffen bedrijf extra aangerekend. Aarzeling om meteen de buitenwereld in te lichten na een digitale aan-val of een lek in het beveiligingssysteem is niet gebaseerd op onver-schilligheid, maar op schroom. Het bedrijf zet met zo’n melding zijn reputatie op het spel en kan niet automatisch rekenen op begrip. Ondernemers vertrouwen op de aanbieders van beveiligingssoftware, je kunt immers niet alles weten. En hackers hebben zich met succes een Robin Hood-imago aan kunnen meten.Ernstige digitale aanvallen die maatschappelijke ontwrichting veroor-

zaken, moeten tijdig worden geïdentificeerd, zodat zij voortvarend kunnen worden aangepakt. Daarom is het noodzakelijk om inbraken in netwerken verplicht te melden. Het Nationaal Cyber Security Cen-trum moet na de melding hulp bieden aan het getroffen bedrijf. De meldplicht gaat alleen gelden voor enkele vitale sectoren, die van essentieel belang zijn voor het functioneren van de Nederlandse samenleving. Dat zijn financiën, drinkwater, elektriciteit, gas, tele-com, keren en beheren van oppervlaktewater, de mainports Rotter-dam en Schiphol én de overheid zelf.Om deze aanpak tot een succes te maken, is het belangrijk dat de pro-cedures eenvoudig en betrouwbaar zijn. Bedrijven die cyberaanvallen melden, moeten er vanuit kunnen gaan dat de gegevens die zij ver-strekken vertrouwelijk worden behandeld. Terecht beperkt het kabi-net de verplichting tot de sectoren waarbij uitval van de vitale dienst-verlening kan leiden tot gevaarlijke situaties voor de maatschappij. In dat licht moet er ook op worden gelet dat de meldingsplicht alleen voor serieuze aanvallen met schade gaat gelden en niet tot een onno-dige papierwinkel en nutteloze overleggen leidt.

www.vno-ncw.nl/ict, www.vno-ncw.nl/regeldruk

jero

en p

oort

vlie

t

crisiswet krijgt open einde

DeCrisis-enherstelwetkrijgtgeennieuweeinddatum.De‘oude’eind-datum stond op 1 januari 2014, maardieisopdelaatstedagvoorhetzomerrecesvandeTweedeKamergeschrapt.Hetisnudebe-doelingdatdewetuiterlijkin2017overgaatindeOmgevingswet.VolgensministerSchultzvanInfra-structuurenMilieuzijninmiddelszeventigprojectenuitgevoerdenbegonnenmetbehulpvandewetdieeensnellerebesluitvormingmogelijkmaakt.Deversnellingkan oplopen tot 25 procent, aldus Schultz.D66endeChristenUniewildeneennieuweeinddatumvaststellen.GroenLinksendePartijvoordeDierenwarentegenverlengingvan

eenwetdieinhunogeninfrastruc-turele projecten doordrukt ten kostevandenatuur.DeoverigeKamerfractiesstemdenvoorver-lengingvanonbeperkteduur.

kuipers lobbyt vanuit de ruimte

MetdankaanastronautAndréKuipersisdebezuinigingophetNederlandseruimtevaartbudgetvoorlopigvandebaan.MinisterVerhagenvanEconomischeZakenenInnovatiewasvanplanomhetbudgetteverlagenvan100miljoeneuro nu naar 63 miljoen in 2015. Hijerkenthetbelangvanderuim-tevaartvoorwetenschap,techniekenbedrijfsleven,maar’slandsfinanciën moeten nu eenmaal op orde. D66-Tweede-KamerlidKeesVer-hoevennamdaargeengenoegenmee.ZijnaangenomenmotieomniettebezuinigenkreegsteunvanKunduz-partnerscda en Groen-Links,envanspenPvdA.vvd en pvvhaddeneeneigenvoorstel–hetbudgetvoorhernieuwbareenergieoverhevelennaarruimte-vaart–maardatkonjuridischniet,aldusVerhagen.Deministerwilnogweleenfinan-

ciëledekkingzienvoorhetbehoudvanhetbudget.DatmagdeKamerbijdealgemenebeschouwingennaaraanleidingvandebegrotingvoor2014latenzien.Verhagen:‘Geenwoorden,maardaden.’Totdietijdzalhijgeenonomkeerbarestappen nemen. Wat altijd raad-zaamisinderuimte.

wandelgangen

Schultz: we zullen doorgaan

Verhoeven: ziet sterren

Legstijginglokalelasten aan banden. En nu echt• Lokalelastenblijvensterkstijgen• Groterbelastinggebiedvoorgemeentenmoetvoorkomen• Herinvoeringmicronormvoorgemeentesnodig

Soms lijken ideeën zo simpel. Als je als gemeente geld tekort komt dan ga je toch gewoon zelf meer belastingen innen. Probleem opge-lost! De Haagse vvd-wethouder van financiën, Sander Dekker, presenteerde dat idee onlangs. Te vaak kibbelen in zijn ogen het Rijk en de gemeentes over geld. Den Haag stoot allerlei ‘dure’ taken af naar de lokale overheden, terwijl de financiering ervan soms niet goed geregeld is. Dat kan anders, vond de wethouder die gesteund werd door de andere grote gemeentes van het land. De gemeentes moeten maar het heft in handen nemen op belastinggebied. Een meerderheid in de Tweede Kamer heeft dat onzalige idee geluk-kig afgeschoten. Gemeentes moeten maar efficiënter gaan werken in plaats de rekening voortdurend bij de burgers en bedrijfsleven te willen leggen. Gelijk hebben de parlementsleden. De klacht over een te sterke stijging van de lokale lasten houdt al jaren aan. Of de economie nu slecht of goed draait, de lasten gáán omhoog. Al in 2005 waarschuwde de voormalige staatssecretaris Joop Wijn de gemeentes voor hun inhaligheid. Want tussen 1996 en 2004 waren de lokale lasten twee keer zo sterk gestegen als de economi-sche groei. Opvallend: het was de tijd waarin het Rijk meer geld overmaakte naar het gemeentefonds en de economie lange tijd op volle toeren draaide. Dat beeld van steeds maar hogere lasten is ook in deze tijd niet ver-anderd. Begin dit jaar werd bekend dat de onroerendezaakbelasting voor bedrijfspanden met 6,5 procent was gestegen. De toeristenbe-lasting klom met 8 procent, de precariobelasting dikte bijna 10 pro-cent aan, de parkeerbelasting 5,6 procent, terwijl de rioolheffing bijna 5 procent pluste. In plaats van meer eigen belastingen te heffen zouden er heel andere afspraken gemaakt moeten worden. De stijging van de lokale lasten moeten aan banden gelegd worden door middel van de (her)intro-ductie van een zogenaamde micronorm voor gemeentes, waardoor voor elke gemeente geldt dat de belastingopbrengst niet hoger mag zijn dan de opbrengst van het jaar ervoor. Er mag alleen gecorri-geerd worden voor inflatie en volume-effecten (bijvoorbeeld door huizenbouw). Zo simpel kan een goed idee zijn.

www.vno-ncw.nl/lokalelasten

FORUM #14/19.07.125

dijk

stra

dijk

stra

FORUM #14/19.07.126

opinie vno-ncw

Eindelijk rem op oneerlijke concurrentie• Regelsvoorondernemendeoverhedengelijkgetrokken

met die voor ondernemers• Daardoorremoponeerlijkeconcurrentieoverheden• Hardleerseoverhedenmoeteningareelgebracht

Een vuilophaaldienst die buiten z’n nutstaken op de com-merciële toer gaat. Het is maar een voorbeeld van een over-heid die op oneerlijke wijze concurreert met bedrijven. Ondernemers storen zich daar al jaren aan. De wet Markt en overheid die op 1 juli is ingegaan, geeft bedrijven eindelijk handvatten om zich hier tegen te verzetten. Met deze wet is een lang bestaand manco in het mededingingstoezicht ein-delijk voor een belangrijk deel opgelost. De afgelopen jaren ontpopten overheden zich steeds vaker als ondernemers. En regelmatig gebruikten ze belastinggeld om die activiteiten te subsidiëren. Een typisch gevalletje concurrentievervalsing. Veel bedrijven, zoals horecazaken, videotheken en fotografen, plukten hiervan de wrange vruchten: zij werden van de markt gedrukt. De nieuwe wet moet hierin verandering brengen.De wet stelt gedragsregels in en zorgt ervoor dat de Neder-landse Mededingingsautoriteit (nma) bij oneerlijke concur-rentie kan ingrijpen. Verder biedt de wet handvatten om het naleven van de regels via de rechter af te dwingen. De uitgangspunten zijn helder. Overheden zullen hun kos-ten volledig moeten doorberekenen in de verkoopprijs. Ver-der mogen ze hun eigen bedrijven niet bevoordelen en mogen ze de gegevens waarover ze beschikken niet herge-bruiken voor economische activiteiten.Deze wet maakt duidelijk dat ook voor de overheid het prin-cipe ‘gelijke monniken, gelijke kappen’ geldt. Overheden zoals Rijk, provincies en gemeenten, maar ook zelfstandige bestuursorganen die zich willen gedragen als ondernemer, zullen zich aan dezelfde regels moeten houden als onderne-mers. Doen ze dat niet, dan kunnen ondernemers bij de betreffende overheid of de nma een klacht indienen. En daarbij blijft het niet. De nma kan bij overtreding van de wet een financiële sanctie opleggen.Hoewel de wet een belangrijke stap voorwaarts betekent, kan deze op een aantal onderdelen nog wel beter. Zo biedt de wet de overheid de ruimte om zelf te bepalen of een activi-teit in het algemeen belang is. Is dat zo, dan hoeft zij zich niet te houden aan de wet. Dat klinkt toch een beetje als een sla-ger die zijn eigen vlees keurt. Waardoor oneerlijke concur-rentie alsnog op de loer ligt. Reden genoeg om voorlopig een vinger aan de pols te houden.

vno-ncw west

Leegstandis achteruitgang Eenschrikbeeld:15procentvanallekantoreninNederlandstaatleeg.Endeverwachtingisdathetdaarbijnietblijft.Hetzouzomaarkunnendatdeleegstandbinnenvijfjaaroploopttot25procentendaterdanruim20miljoenvierkantemeterkantoorruimteteveelis.Steljevoor:datiseenflinkaantalgrotestedentezamen,helemaalleeg!Mobielwerken,thuiswerken,‘papiervrije’kantoren.Doordegroteveran-deringenindewerkomgevingishetaantalvierkantemetersbenodigdekantoorruimteperwerknemerintienjaartijdgehalveerd.Devergrijzingendeverminderingvanoverheidsfunctieszijnhierdebetaan.Voorfinanciëleinstellingen,pensioenfondsenenvastgoedbeleggersisdeleegstandepide-mieeenblokaanhetbeen.Temeerdaardeleegstandinwinkelgebiedendoordeenormeopkomstvanthuiswinkelenvergelijkbareproportiesaanhet aannemen is. Beginjulibezochtikmetvno-ncw-voorzitterBernardWientjesAmsterdamWestpoortenAmsterdamNoord.Westpoort,eenimmensgebiedvoorna-melijkontwikkelddoorprojectontwikkelaars,heeft30procentleegstand.AmsterdamNoord,waardecreatieveindustrieeenforsevingerindepapheeftenondernemersdeinitiatiefnemersvanbouwprojectenzijn,zitveronderhetlandelijkgemiddelde.Binnen10kilometereenwereldvanver-schilinaanpakenresultaat.Maarzelfsdaarwaarhet(relatiefgezien)betergaat,isernoggeenredenomtevredenachteroverteleunen.Deafgelopentijdzijneralveelinitiatievenontplooidomhetleegstand-probleemaantepakken:hetactieprogrammaleegstandkantorenvanhetRijk,inzetvankantorenloodsen,deWetkrakenenleegstand,destichtingleegstandsregisterengazomaardoor.Plannenvanaanpakvariërenvandeombouwvankantorentothotel,studentenwoningen,ouderenwoningen,tijdelijkehuisvestingvoorOost-Europesewerknemersennatuurlijksloop.Mooi,aldieinitiatievenomdeleegstandvankantorenaantepakken.Maarzebiedenonvoldoendesoelaas.ErzoueenDeltaplanleegstandmoetenkomenmetalsinzeteenallesomvattendeoplossing.Eeneffectiefplanvanaanpak,waarmeeallebetrokkenen,publiekenprivaat,vooruitkunnen.Datishardnodig,wantzoveelisinmiddelswelduidelijk:leegstandisachteruit-gang.

René KlawerVoorzitter vno-ncw West

jero

en p

oort

vlie

t

wandelgangen

kamp neemt alternatieven

voor ontslag aan Hetvoorstelvooreennieuwont-slagstelselisnietinbetongegoten.MinisterKampvanSocialeZakenenWerkgelegenheidlietindeTweedeKamerwetendatwerk-geversenvakbondenwelkomzijnomalternatievenaantedragen.DaarvoorgaathijgeenformeleadviesaanvraagindienenbijdeSociaal-EconomischeRaad.Diezalzelfookwelmetsuggestieskomenbij de komende kabinetsformatie, verwachtKamp.HetvoorstelvanKampisgeba-seerdophetontslagstelselzoalsdatinhetLenteakkoordisom-schreven.DeTweedeKamerwildatKampindeuitwerkingrekeninghoudtmetdepositievankleinebedrijven.cda-KamerlidEddyvan

Hijumhamerdeerdaarnaastopdathetschrappenvandeontslag-toetsvoorafniettotwillekeurmagleiden.Kampheeftindatverbandaangegevendatbetrokkenwerk-nemers eerst een hoorprocedure in hetbedrijfmoetenkrijgen.Ookdatgaathijuitwerken.Eindditjaarwilhijeenwetsvoorstelindienen.Alshijdannognietontslagenis.

burger op inspectie

bij chemiebedrijfGroenLinks-KamerlidLiesbethvanTongerengaatnadezomerindeTweedeKamervoorstellenomburgerinspectiesbijchemiebe-drijvenmogelijktemaken.Hetisdebedoelingdateenvastegroepburgersregelmatigeenchemie-bedrijfbezoektomzich,metrapportenvandebrandweerende milieu-inspectie in de hand, te latenvoorlichtendoordedirectieendeondernemingsraadoverdeveiligheidsituatie.Zo’ngroepkanbestaanuitomwonenden,oud-werknemers,ledenvandevrijwil-ligebrandweerenlokalepolitici.Deaandachtvoorveiligheidkánwegzakken.Burgerinspectiesmoe-ten de druk op de ketel houden. ‘Lievereenenkelekeeroverbodigevragendanéénkeerteweinig’,zegtVanTongeren.Volgenshaarkunnenbedrijvendiedeboelop

ordehebbenzolatenziendatzegoedbezigzijn,enwordenanderebedrijvengeprikkeldombeterhunbest te doen. Alsbedrijvennietmeewillenwerkenaaneenburgerinspectie,wilVanTongerenderegulierein-spectiediensten inschakelen om die bedrijvenalsnogzovertekrijgen.

7 FORUM #14/19.07.12

Kamp: toetsing vooraf

Van Tongeren: burgerrecht

dijk

stra

dijk

stra

Overheidmoet nuechtduurzaam gaaninkopen• Duurzaaminkopengoudenkansvoorverduurzaming• Maaroverheidheeftnogweinigvandegrondgekregen• Wanneergaatpolitiekhierserieuswerkvanmaken?

Het duurzaam inkoopbeleid van de overheid zou fundamenteel worden vernieuwd, was het plan een jaar geleden. Niet langer zou de overheid via gedetailleerde technische eisen inkopen. Onder-nemers zouden worden uitgedaagd om zelf met voorstellen te komen om de duurzaamheidambities van de overheid te bereiken. Bedrijven worden dan actief betrokken bij het inkoopbeleid van de overheid. vno-ncw, mkb-Nederland, nevi, mvo Nederland en De Groene Zaak brachten hierover het Advies Duurzaam Inkopen uit dat vorig jaar juni werd omarmd door kabinet en Tweede Kamer.Helaas is er sindsdien weinig van de grond gekomen, zo moeten alle partijen nu concluderen. Overheden doen in de praktijk nog te weinig op het gebied van duurzaam inkopen. Veel overheden lijken ermee onbekend of lij-ken nog steeds te denken dat het duurder is. Of de noodzakelijke kennis en kunde om duurzaam in te kopen ontbreekt. Op deze manier wordt het streven – dat duurzaam inkopen na 2014 op eigen benen kan staan – niet gehaald. Het is daarom de hoogste tijd voor staatssecretaris Atsma van Milieu om het inkoopbeleid van de overheid nu echt gestructu-reerd in te zetten als strategisch economisch instrument voor ver-duurzaming. Want duurzaam inkopen biedt enorme kansen. Inkopen op basis van de prijs voor de gehele levensduur (in plaats van de laagste aanschafprijs) leidt tot kostenefficiëntie voor over-heden en stimuleert innovatie bij ondernemers. Alleen al het Rijk kent zeventigduizend leveranciers. Diezelfde rijksoverheid zou daarom het goede voorbeeld moeten geven. Als het Rijk duidelijk maakt welke duurzaamheiddoelen als uitgangspunt gelden, kun-nen andere overheden dat vertalen naar de eigen inkoopbehoefte en kunnen ondernemers daar investeringen op afstemmen. Ook zou het behulpzaam zijn als er zo spoedig mogelijk één loket voor duurzaam inkopen zou komen. Jammer genoeg lijkt in de concept-verkiezingsprogramma’s van politieke partijen het potentieel van duurzaam inkopen door de overheid nog onvoldoende herkend te worden. Dat zou eeuwig zonde zijn, aangezien de jaarlijkse inkoopomzet van de overheid ongeveer 60 miljard euro bedraagt. Een gouden kans voor ver-duurzaming.

www.vno-ncw.nl/duurzaaminkopen

FORUM #14/19.07.128

rubrieksnaamde foto

Ik geef je een roosje mijn roosjeHoogeveen,14juli–Ondankshetslechteweerwagensommigetoeristenzichtochaaneenterrasje.Omdaardanineenstewor-den‘lastiggevallen’dooreenlijsttrekker.Deverkiezingscampagnevoor12septembermoetnogopgangkomen,maarzaterdag-middagwasPvdA-leiderDiederikSamsomalinHoogeveenomcampagnetevoeren.SamenmetdegeborenHoogeveenseJettaKlijnsmaenanderePvdA`ersginghijdemarktover.Ondernemersklagenondertussenoverhetweer.Endeweers-voorspellingen.‘Slechteweersvoorspellingenkostenonzeondernemersklandizie’,melddeKoninklijkeHorecaNederland.‘Wordtergewaarschuwdvooreendaghondenweer,schijntdeheledaggewoondezon.Maardeklantenzijndanalafgehaakt.’Horecaondernemerswillenberichtgeving‘dichteropdelokalewerkelijkheid’.

Tekst:JiskaVijselaar|Foto:HarmMeter/Novum

FORUM #14/19.07.129

rubrieksnaam

FORUM #14/19.07.1210

omslag

mark rutte: ‘Ik zal mijn huid duur verkopen’

FORUM #14/19.07.1211

mark rutte: ‘Ik zal mijn huid duur verkopen’

Bezuinigenénlastenverlichten.VolgensMarkRutteisdathetreceptomde

Nederlandseeconomieweeraandepraattekrijgen.De vvd-lijsttrekker wil

zijnklusgraagafmaken.‘Alleenondernemerskunnenonsuitdecrisishalen.’

Tekst:JiskaVijselaar|Foto:Hilz&Verhoeff/hh

Super, top, geweldig. Misschien niet direct woorden die je van een demissionair premier verwacht, maar Mark Rutte gebruikt ze graag. Want hij is positief. Positief over ondernemers. ‘Alleen ondernemers kunnen ons uit de crisis halen.’ En over Nederland. ‘We hebben alles in huis om toonaangevend te zijn in de wereld.’ Natuurlijk, er moeten nog een paar problemen opgelost worden, zoals in Nederland de over-heidsfinanciën en de eurocrisis in Europa. Maar als het aan Mark Rutte ligt, komt het daarmee allemaal goed. Tenminste áls hij zijn klus mag afmaken. ‘Dan moet de uitslag van de verkiezingen op 12 september ons wel een beetje helpen natuurlijk.’

Voorlopig lijkt de sp de grootste te worden. Ziet u zichzelf aan-schuiven in een kabinet-Roemer?‘Dat lijkt me heel onwaarschijnlijk. Die partij staat inhoudelijk wel heel ver van ons af. Maar ik sluit niemand uit, zelfs de sp niet.’

En de pvv? U wilt uw vingers vast niet voor een tweede keer branden.‘Ik heb me nergens aan gebrand. Helaas is het sinds de Tweede Wereld-oorlog zo dat een heleboel kabinetten de eindstreep niet halen. En ja, het kabinet-Rutte I hoort ook thuis in de rij ‘voortijdig gevallen’. Dat is dan zo. Toch sluiten we opnieuw niemand uit. De sp niet en ook de pvv niet.’

Het moet toch pijn gedaan hebben.‘Ik heb een uur gevloekt in het Catshuis. We hadden alle plannen rond tot en met de laatste punt. De cpb-doorrekening viel mee. En toch liep Geert Wilders weg. Nou ja, dat weet ik dan ook weer. Als het span-nend wordt, loopt Geert weg. Tegen de kiezer zou ik zeggen: betrek dat in je afweging.’

U hebt het over Rutte I. Het verkiezingsprogramma ook. U gaat uit van een tweede periode?‘Ik ga eerst met de pet in de hand naar de kiezer. Het ergste wat je nu kunt doen is speculeren over wie premier wordt. Daar hoor ik Emile Roemer al twee maanden over praten: over zijn volgende baan als pre-mier. Niet over wat hij wil met Nederland. Ik ga niet praten over wie met wie. Ik zal mijn huid duur verkopen: dat beloof ik de kiezer. En ik zal een combinatie zoeken waarmee ik een zo groot mogelijk deel van mijn programma kan realiseren.’

Wat is uw plan?‘Ik wil drie dingen. In de eerste plaats wil ik het begrotingstekort in

2017 terugbrengen naar nul procent. Niet omdat dit van Europa moet, maar omdat ik ervan overtuigd ben dat dit nodig is. Dat betekent dat we 24 miljard euro gaan bezuinigen. Het resultaat zal zijn dat er rust is bij beleggers en ondernemers als ze weten dat de overheid solide en voorspelbaar is. Iemand die investeert in Nederland weet dat over vijf jaar de belastingen niet ineens dramatisch worden verhoogd.’‘Verder wil ik investeren in onderwijs, infrastructuur en veiligheid. En tot slot gaan we de lasten met 5 miljard verlagen. Die lastenverlich-ting komt voor een groot deel bij het midden- en kleinbedrijf terecht. Bijvoorbeeld in de vorm van een verlaging van de vennootschapsbe-lasting en een hogere winstvrijstelling voor mkb’ers.’

Buma van het cda verwijt u gedraai in Europa: hier geen eurofiel, in Brussel wel.‘Daar ga ik niet eens op reageren. De feiten laten zien dat hij ongelijk heeft. Het is verkiezingstijd, dus ik begrijp dat het cda zich wil profile-ren. Ik moet mij volledig richten op het oplossen van de eurocrisis. Dat is de grote klus die Jan Kees de Jager en ik nu hebben. Ik ga dus geen energie steken in het weerspreken van de Buma’s van deze wereld.’

In Europa krijgen we niets meer voor elkaar door uw opstelling, zeggen cda-politici.‘We hebben het debat over het tweede Griekse noodpakket volledig gedomineerd. Om maar iets te noemen. Dat was echt niet gelukt als Nederland geen invloed had. Ja, we vinden iets, we onderhandelen hard en dat moet ook. De problemen met de euro zijn groot en die moeten we oplossen. Ik weet dat het onder diplomaten en vogue is om te zeggen: ‘Nederland werkt alleen maar tegen.’ Maar dat is echt onzin.’

U hebt geen duidelijk visie over Europa, zeggen cda-politici. Ook oud dnb-directeur Lex Hoogduin verwijt u dat.‘Ik ben altijd heel duidelijk geweest over Europa en nog. Ik ben voor een sterke euro én voor een sterke interne markt. Daar hebben wij belang bij. Voor een sterke euro hebben we onder meer Europees ban-kentoezicht nodig. Of we zelfs naar een Europees depositogarantie-stelsel moeten, weet ik nu nog niet. Dat hangt ook af van de vraag hoe het bankentoezicht wordt geregeld.’‘Verder moeten landen die zich niet aan de afspraken houden over begrotingstekort en staatsschuld aangepakt worden. Streng toezicht, zoveel mogelijk automatische sancties. Voor wat betreft de norm voor het begrotingstekort hebben we dat ook voor elkaar gekregen.’‘Maar ik ben er zwaar op tegen als Europa zich gaat mengen in het eco-

FORUM #14/19.07.1212

Wat zijn de plannen van de vvd voor ondernemers?•Hetbegrotingstekortmoetin2017zijnweggewerkt•Erkomteennieuweontslagprocedure•Geendoorbetalingvanmaximaaleenhalfjaarwwvan ontslagenwerknemers

•Kredietverstrekkingopgangbrengendoordeborgstelling mkb-kredietenteverbeteren

•PensioenfondsenstimulerenhungeldindeNederlandse economieteinvesteren

•Compensatievoordebtw-verhogingnaar21procentin 2013 door:

-verhogingmkb-winstvrijstelling -verlagingtariefwinstbelasting•Werkgeverspremiesgaanomlaag•Omscholenvaninleerwerktrajectenlevert loonkostenvoordeelop

•Zzp’erskrijgentoegangtotcollectiefpensioenenarbeids-ongeschiktheidsregelingen.Enzzp’erskomeninaanmerkingvoordeNationaleHypotheekgarantie

www.vvd.nl

nomisch beleid van landen die zich keurig aan de afspraken houden zoals Nederland. Ik zie dan de meerwaarde niet van Europese bevel-structuren. Komt hier een zeer linkse regering die gods wateren over gods akkeren laat stromen, dan is het terecht dat Europa ingrijpt. Dat zal niet gebeuren zolang ik in deze stoel zit.’

De cda-ministers in uw kabinet klagen over de drukte. Het kabinet zou nu te klein zijn voor alles wat het moet doen.‘Ach kom. Hoe wil het cda uitleggen dat we in heel Nederland terug-moeten in de uitgaven, dat de overheid moet inkrimpen en dat dit geen gevolgen zou hebben voor het kabinet. Als je het druk hebt, stoot je maar taken af.’

Het lijkt te werken. Het cda komt in de peilingen weer iets terug.‘Nou, het cda hád altijd zo’n vijftig zetels. Daar zijn er nog maar zo’n veertien van over in de peilingen. Ik gun het ze niet hoor, want we werken altijd goed samen.Ik zou zeggen: ga uit van je eigen kracht.’

Bent u niet bang dat u het niet redt met ‘de charme van Mark Rutte’?‘Nee hoor: ik doe wat ik altijd doe. Het land zo goed mogelijk besturen en daar werk ik keihard aan. Om de eurocrisis onder controle te krij-gen, de groei te stimuleren en de staatsfinanciën op orde te krijgen. Dáár wil ik het over hebben.’

www.vno-ncw.nl/verkiezingen2012

FORUM #14/19.07.1212

omslag

FORUM #14/19.07.1213

vreemde ogen

‘Als expat moet je steeds opnieuw beginnenmetvriendenmaken.Enals jedanclose bent, trek je weer verder. Dat kan uitputtend zijn.Maar als ik terug in Engelandben,word iknaeen paar maanden rusteloos. Ik mis dan het le-renvaneennieuwetaalenhetontdekkenvaneenanderland.Voormijn30stewilikdrieta-lenvloeiendspreken.Dievoorliefdevoorreizenisbegonnenmetmijnouders,diemealskindoveralmeenaartoenamen.’‘Van Nederland wist ik vooraf niet zoveel.OmdatmijnvadertweejaarinDuitslandheeftgewerkt, was ik altijdmeer op de Duitstaligelandengericht.Opmijn13deheb ikmetmijnouders wel Amsterdam bezocht. Het viel metoenopdatdiestadveelmeerisdaneenplekomtefeesten,zoalszedoorveelBrittenwordtgezien.’‘Het is toevalligdat ik hier terecht ben geko-men. Ik kwam in Engeland iemand tegen vanBBAReman(reparateurvanelektronischeauto-

onderdelen;red.)dieverteldedatzebijdeves-tiginginNederlandiemandzochtenmetEngelsalsmoedertaal.ZobenikinUtrechtbeland,netzo’nmooie,oudestadalsAmsterdam.’‘Het valt me op dat Nederlanders zo actiefzijn.Jezietzejoggen,opdefietsnaarhunwerkgaan,nahetwerknaardesportschoolgaan.InEngelandgebeurtdatalleenindegrotesteden.Datheeftdenkiktemakenmetdepositievein-stelling van Nederlanders. ‘Lekker’ en ‘mooi’zijnwoordendie ikveelhoor. ‘Gezellig’ isookeengoedvoorbeeld.Laatstwasereenstroom-storing in het gebouwwaar ikwoon.Mensenkwamennaarbuitenmetzaklantaarnsenkaar-sen. ‘Wel gezellig’, hoor jedan.Dat bedoel ikmetpositief.Brittenzijncynischer.’‘OoktypischNederlandszijnhuizenmetgroteramenendegordijnenopen.Jezietmensenbin-nentvkijken,eten,debabyvoeren.InEngelandzul jedatnietzien,daarhechtenzemeeraanprivacy. IkhebbegrependatNederlandersdat

doenomtelatenziendatzenietsteverbergenhebben.Maarzegaanerdaarbijwelvanuitdatnietiedereenongegeneerdnaarbinnenkijkt.’‘DeNederlandsearbeidstijdenzijndebeste inEuropa. Jevoelt hier geendrukomonbetaaldovertewerken.Dekeerzijdedaarvanisdatdewinkels vroeg dichtgaan. Misschien heeft heter ook mee te maken dat relatief veel vrou-wen stoppenmetwerkenals ze kinderenkrij-gen. Ze kunnen dan overdag boodschappendoenennaardedokter,dushoevendieookniet’savondsopentezijn.Maardatisdanweljam-mervoormensendieoverdagwerken.’

Tekst: Paul ScheerFoto:SamRentmeester

‘Positieve instelling’

Kathryn Castle (24)

Nationaliteit: BritseFunctie: deputycountrymana-

gerbijBBARemanHiersinds: 2011

FORUM #14/19.07.1214

&zoon

naam VanHerwerdenWielersportactiviteit Verkoop racefietsen enanderesportievefietsenvestigingsplaats Voorburgaantal medewerkers Tienopgericht 1898eigenaar JohnvanHerwerden

Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

FORUM #14/19.07.1215

John van Herwerden (55)‘Als vijfentwintig jaar geleden de Raleigh-ploeg de Tour reed, verkocht je vijftig racefietsen per week. Die tijd is wel voorbij. De eerste Tour-week viel de drukte in de zaak nog mee. Maar nu de Tourkaravaan de bergen in gaat, merk je dat de loop er echt in komt. Opvallend veel vrouwen beginnen met racen. Het is een dankbare groep die weinig van fietsen af weet en nog veel wil leren. En dat vind ik leuk: mensen die niets weten van de sport, binnen hun budget op weg helpen.’‘Ik ben wat klassieker ingesteld. Geef mij maar een fiets met metalen frame en ronde buizen. Daar heb ik meer mee dan met zo’n heden-daagse fiets met van die dikke buizen. Maar jongeren zien de klassieke fiets niet meer staan. Die gaan liever voor het uiterlijk vertoon van een carbon racer.’ ‘Van racefietsen weet Steven minder dan ik. Maar hij weet weer meer van mountainbikes en andere fietsen. We vullen elkaar bij de inkoop dus mooi aan. De inkoop van onderdelen doet hij zelfstandig. Daar is hij ook handiger in dan ik. Voor navigatie heb je nu bijvoorbeeld allerlei smartphone-gerelateerde oplossingen. Daar weet ik gewoon te weinig van af.’‘Ik heb wél gevoel voor de marktstrategie. En voor de financiële kant van de zaak. Ik vind dat ook leuk. Steven bemoeit zich daar nog niet zo mee. Hij heeft zoiets van: ‘Zolang die ouwe het doet, vind ik het wel prima.’ Maar hij zal er toch aan moeten geloven. Rond zijn 30ste moet hij het wel in zijn vingers hebben.’‘Dit is een lastig bedrijf. Ik wil graag iedereen één op één helpen. Het is wel mijn valkuil dat ik de klant zó veel aandacht geef, dat hij als het tegenzit niets meer oplevert. Het kan gemakkelijker, maar dan moet je kiezen voor een andere formule. Met dozen schuiven verdien je het meeste geld. Maar dat vind ik niet leuk.’‘Dit jaar heb ik een hartinfarct gehad. Het was trouwens niet het eer-ste. Ik had me voorgenomen om rustiger aan te gaan doen. Maar ik moet nog een manier vinden om af te bouwen. Dat is best moeilijk. Ik ben nu eenmaal een control freak. Als ik zie dat ergens iets mis dreigt te gaan, probeer ik dat toch voor te zijn.’

Steven van Herwerden (24)‘We hebben net weer een drukke zaterdag achter de rug. Je merkt dat de Tour leidt tot behoorlijk wat extra aanloop. Veel mensen oriënteren zich op racefietsen. En daar zitten opvallend veel stelletjes tussen. Zo’n evenement helpt. Maar mooi weer ook. En de combinatie van beide is helemaal mooi.’‘Ik wilde grafisch vormgever worden. Heb daar ook een opleiding voor gedaan. Maar ik was er al snel achter dat ik daar toch niet zo veel aan vond. Ik ben toen tijdelijk bij m’n pa in het bedrijf gaan werken. En ik ben er nooit meer weggegaan. Ik had er snel mijn draai gevonden, ging fluitend naar mijn werk.’‘Ik zit samen met mijn vader, twee broers en zusje in de zaak. Ik ver-zorg de internetsite, doe de inkoop van goederen en houd me bezig met verkoop, aanmeten en afstellen van racefietsen. M’n pa doet eigen-lijk alles. Dat is gelijk ook een beetje het lastige. Hij moet een keer taken gaan afstoten. Maar daar is hij nog niet zo goed in.’‘Het gaat goed samen. We hebben wél iets andere voorkeuren. Ik ben wat meer van de modernere fietsen, heb bijvoorbeeld veel met carbon frames. Mijn pa niet. Hij houdt nog steeds van klassieke, ranke, stalen frames. Ook op het gebied van kleding, schoenen en dergelijke is hij behoudender.’‘We bespreken veel dingen samen. Ik ben vrij om mijn eigen gevoel achterna te gaan. Maar uiteindelijk is de mening van mijn pa wel door-slaggevend. Niet omdat hij dat per se wil, maar eenvoudig omdat het vaak slimmere keuzes blijken te zijn. Dat is gewoon een kwestie van ervaring.’‘Ik heb redelijk wat technische kennis. Maar ik ben ook commercieel ingesteld. M’n pa heeft de helikopterview, houdt goed in de gaten of alles wel goed gaat. Hij is ook echt een ondernemer. Is scherp op wat er in de markt gebeurt. Administratief en cijfermatig is hij ook heel goed. Ik houd me daar liever niet mee bezig; ik vind het gewoon niet leuk.’ ‘Het kost hem moeite om af te bouwen. Maar hij zal wel moeten. Al was het maar vanwege zijn gezondheid. Hij heeft recent weer last van zijn hart gekregen. Echt stoppen zal hij niet gauw. Ik denk dat hij door-gaat tot de fut er echt uit is. Ik vind dat geen punt. Integendeel: ik zou het pas vervelend vinden als hij nu ineens zijn biezen zou pakken.’

‘Echt stoppen zalm’npanietgauw’Aanvankelijkginghijvooreenloopbaanindegrafischevormgeving.MaarinmiddelswerktStevenvan

HerwerdenalweerjarenbijVanHerwerdenWielersport.VaderJohnmoetnogwelevenlerendelegeren.

‘Ikmoetergewoonvoorzorgendatiknietmeerindekopgroeprijd.’

Tekst:FrankdenHoed|Foto’s:TonPoortvliet,familieVanHerwerden

FORUM #14/19.07.1216

omslag

sybrand buma:

‘Ik ben voor méér Europa’

FORUM #14/19.07.1217

Nederlandmoetzichletterlijkuitdecrisiswerken,zegtcda-

lijsttrekkerSybrandBuma.Datbetekentbezuinigenentegelijkertijd

economischgroeienmetbehulpvaneenWerkakkoord.‘Decrisis

overwinjedoorhetmidden,nietviadeflanken.’

Tekst:PaulScheer|Foto:Hilz&Verhoeff/hh

Terwijl de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen nog moet beginnen, gaf Sybrand Buma al een schot voor de boeg door kritiek te uiten op de opstelling van Mark Rutte over Europa. ‘Ik zag dat de pre-mier aarzelde over de stappen die op de top van eind juni moesten worden genomen. Ik vond dat hij daar spijkers met koppen moest slaan. Nederland is namelijk volkomen afhankelijk van Europa. Als je de Europese crisis wilt oplossen, moet je voorop gaan in Europa. Want dan kun je je eigen voorwaarden stellen.’

U zei dat hij zich niet goed had voorbereid.‘Hij heeft niet voorzien dat op de top zou worden besloten tot recht-streekse steun aan banken van de Europese Centrale Bank. Rutte wilde vooraf eigenlijk niet nadenken over een bankenunie. Ik was verbaasd dat hij terugkwam uit Brussel met heel andere, verdergaande stappen dan was verwacht. Maar gezien de omstandigheden is het wel een ver-standige uitkomst. Het gaat in de richting van een bankenunie. Dat duurt overigens nog jaren.’

En dan een politieke unie? ‘Ik ben niet voor een federaal Europa met deelstaten. Ik ben wel voor méér Europa, want als Nederland kunnen wij die andere landen niet in toom houden. Kijk naar Frankrijk, waar president Hollande denkt aan verlaging van de pensioenleeftijd. Iemand moet zeggen: Frankrijk, wees wijzer.’‘Nederland moet er met Duitsland en andere landen voor zorgen dat de euro blijft bestaan. De gedachte dat we zonder de euro zouden komen te zitten, is ridicuul. We zitten met handen en voeten vast in de wereldeconomie waarvan de euro deel uitmaakt. Dus moeten we flinke stappen zetten en niet uit angst voor de verkiezingen een stapje terug doen.’Buma doelt op de angst in vvd-kringen om stemmen te verliezen aan de pvv. Zelf neemt hij de voormalige gedoogpartner niet meer serieus. ‘Het verkiezingsprogramma van de pvv (uit de Europese Unie, terug-keer van de gulden, aow op 65; red.) plaatst Nederland buiten de wer-kelijkheid. Ik zie er een bevestiging in van mijn standpunt na het mis-lukken van het Catshuis-overleg: niet nog een keer de pvv als partner.’

Denkt u niet: we hadden er nooit aan moeten beginnen? ‘Paars Plus vond ik de meeste logische optie, maar die partijen wilden uiteindelijk niet genoeg inleveren. De pvv was in 2010 in staat om afspraken met ons te maken. Je kunt een partij die 1,5 miljoen mensen aan zich bindt ook niet zomaar aan de kant zetten. Maar toen het er dit jaar echt om ging spannen, gaf de partij niet thuis, uit angst voor de kiezer.’

De sp ziet u wel als coalitiegenoot? ‘Ja, maar dat wordt heel ingewikkeld. Roemer heeft ook geen ant-woord richting Europa. Daarnaast presenteerde hij in april plannen die neerkomen op een belastingverhoging van 26 miljard euro. Dat is ongekend. Zo maak je ondernemen onmogelijk.’

Dus eigenlijk is de sp geen optie? ‘Met hun programma zie ik Nederland niet uit de crisis komen. Als je ontkent dat de oplossing ligt in meer Europa en geld verdienen, dan mis je de essentie van de crisis.’Buma wil uit de crisis komen door de financiën op orde te brengen en de economie te stimuleren. Hij wil een Werkakkoord sluiten met werkgeversorganisaties en de vakbonden, net als in de jaren tachtig met het Akkoord van Wassenaar. ‘Toen waren alle partijen bereid om risico’s te nemen naar hun eigen achterban. Nu is de vraag: gaan we de confrontatie aan of zetten we samen stappen? Bij de Nieuwe Vakbe-weging moet meer het besef komen dat we vooruit moeten en niet alleen tegen moeten houden. De vakbeweging is te veel met zichzelf bezig, net als de politiek. De werkgeversorganisaties zijn nog het meest in staat om mee te denken.’

Wat moet er in de Werkakkoord staan? ‘In elk geval moeten daarin afspraken worden gemaakt over de her-vorming van de arbeidsmarkt. Daar wordt nu verschillend over gedacht. De basishouding moet zijn: flexibiliseren. Er wordt te veel vanuit de loopgraven geroepen dat flexibilisering slecht is. Maar alles kan niet bij het oude blijven.’

FORUM #14/19.07.1218

Wat zijn de plannen van het cda voor ondernemers?• Hetbegrotingstekortmoetinvierjaarzijnweggewerkt• Werkgeversbetalenmaximaaleenhalfjaarwwvanontslagenwerknemers

• ww-duurwordtverkort• Nieuweontslagprocedure,inoverlegmetsocialepartners• Vlaktaksvan35procent,met‘solidariteitsheffing’voor

topinkomens• Ambachtsschoolwordtheringevoerd• Lagercollegegeldvoorarbeidsmarktrelevantestudies• Energieproductieis50procentduurzaamin2050• Bonusindefinanciëlesectormaximaaldriemaandsalarissenwww.cda.nl

Dan hebt u het over het ontslagstelsel? ‘Onder andere. Op de voorstellen in het Lenteakkoord is kritiek, dus daar moeten we over praten met elkaar. Ik streef naar een systeem waarmee grote bedrijven, kleine bedrijven en werknemers uit de voe-ten kunnen, waarbij de pijn wordt verdeeld. Voor kleine bedrijven moet in elk geval een oplossing worden gevonden voor het doorbeta-len van de ww na ontslag.’

U hebt gezegd: de vvd kijkt meer naar grote bedrijven. ‘Dan heb ik het vooral over de lasten voor het bedrijfsleven. Wij wil-len bijvoorbeeld een vlaktaks van 35 procent voor iedereen. De belas-ting op arbeid gaat dan naar beneden, waardoor het in dienst nemen van mensen makkelijker wordt. Het zou mooi zijn als we daarvoor de steun van de vvd zouden krijgen, maar die is er jammer genoeg nog niet.’

Bent u niet bang dat u de economie kapot bezuinigt? ‘Nee, want wij bezuinigen niet alleen. We bieden een mix van bezuini-gen, hervormen, lasten verlichten en investeren. Maar het moet begin-nen met Europa redden en dus de financiën op orde brengen.’

Wordt het cda straks niet vermorzeld tussen de vvd en de sp? ‘Het is mijn opgave om te laten zien dat we een eigen positie hebben. De crisis overwin je alleen door het midden, niet via de flanken. Wij leggen daarbij een relatie tussen werk en gezin. De toekomst van Nederland begint in gezinnen: daar wordt geld verdiend en de vol-gende generatie opgevoed. En daar slaat de crisis nu neer.’

www.vno-ncw.nl/verkiezingen2012

FORUM #14/19.07.1218

omslag

FORUM #14/19.07.121919

belrondje

Elly Brand / Kinderopvang De Bevelanden / Goes

‘Besteding beter te controleren’‘Ikbenerwelvoor.Datiseenanderstandpuntdanjevanveelondernemerszulthoren,maarikhebaltijdeenwatandere mening. In mijn ogen kan de belastinginningbeter aande gemeentesovergedragenwordendandathet,zoalsnu,opdegrotehoopbelandtinDenHaag.Alsdatgeldvoortaandoordegemeenteswordtverzameld,kunnendeburgersdebestedingervanbetercontroleren.Danwordter,denkik,zeerwaarschijnlijkeengemeente-

lijk overleg Belastinginning opgestart waarin onderne-mersenburgershunzegjekunnendoenoverdebeste-dingen.Dat zie je nuook al bij deonderwijssector.Descholenendegemeentehoudenregelmatigcontactoverallerlei zaken. Wel handig. Ik snap dat veel bedrijventegenhetverleggenvandebelastinginningzijnvanwegemogelijkeextrakosten,maaralshetallemaalopregio-naalniveaugoedwordtgeregelddankanikmeerwelinvinden.’

Marcel Beekman / Partycentrum De Peel / Beek

‘Dit loopt altijd uit de hand’‘Moeternietaandenken.Ditsoortspecialeactiesloopttochal gauwuitdehand.Danwordendegatenopdegemeentebegroting weer wat sneller gedicht met hetinnen van verhoogde leges of verhoogde ozb-tarieven.Dat is dus niet zo’n goed idee, hoewel ik snap dat degemeentes hetmomenteel ergmoeilijk hebben. Zekernudecentraleoverheidallerleitakenafstootmaarsomsmindergeldnaarzeovermaakt.Dankomenzeklemte

zitten.Enja,iemandzalderekeningenmoetenbetalen.’‘Ikweetdat als er eengroot gatopdebegroting isdeleges extra worden verhoogd. De rijke huizenbezittersmethuizenvanmeerdanviertonkunnenbestwatgeldmissen,isdansneldegedachte.Bijonzegemeentevaltdestijgingvandelokalelastennogwelmeehoor,maarje weet nooit wat de toekomst zal brengen. Dus nee,geenextraactiesbijdegemeentes.’

Majid Agrandi / Pizzeria Grandi / Nieuwegein

‘Betalen moet je toch’ ‘Ik heb er niksoptegenhoor,dat gemeentes zelfmeerbelastingwillengaaninnen.Waaromookniet?Datgeldwordtdanweergebruiktomwegenaanteleggen,scho-lenenparkenteonderhouden.Datiseenheelgoedezaak,denk ik. Ik vinddat ik als burger vandit land belastingmoetbetalen,maaktnietuitaanwelkorgaan.Ofhetnuaanmijngemeenteisofdestaat.Betalenmoetjetoch.Ikleefhierinditlanddusmoetikbelastingbetalen.’

‘Het kosttemewel eenpaar jaaromaandat ideevanbelastingbetalentewennen,maarnuhebikrustalsikdelegesenandererekeningenbetaal.Datisgoedvoormijnbloeddruk,wantandersvliegtdieweeromhoogmet200tot300procent.Dathebikernietvoorover.’

Meer gemeentelijke belastingen? Degrotegemeenteswillenzelfmeerbelastingengaaninnen.Daarmeewillenze

meergeldbinnenhalennuhetRijkzuinigerwordt.Moetenwebangzijnvooreen

nieuwerondeaanlastenverzwaring?

Tekst:WalterDevenijns|Foto’s:HansStakelbeek,NoutSteenkamp

FORUM #14/19.07.1220

vijf vragen aan

Buitenlandse bedrijven weten

Nederland steeds beter te vinden. Het

afgelopen jaar liet een record aantal

projecten zien, meldt Ernst & Young

in de Barometer over het Nederlandse

vestigingsklimaat. ‘We moeten alles

op alles zetten die stijgende lijn vast

te houden’, zegt E&Y-senior manager

Caroline Rodenburg.

Het aantal investeringsprojecten steeg naar 170. Een record?‘Zo’n sterke stijging en zo’n hoog aantal heb-ben we nog nooit gezien, terwijl Ernst & Young het aantal buitenlandse investeringen in Nederland en Europa al ruim tien jaar bij-houdt. Ook in Europa steeg het aantal projec-ten, zij het dat de plus met 4 procent beschei-den was. Voor Nederland was de groei met 48 procent in 2011 een record. Hoe hoog de bedragen zijn en hoeveel banen er worden geschapen, weten we niet precies. Dat soort getallen maken de bedrijven sporadisch bekend. Als het om de vestiging van een pro-ductiebedrijf gaat dan stijgt de werkgelegen-heid soms met zo’n honderd mensen. Bij een nieuw verkoop- of marketingkantoor gaat het vaak om enkele personen.’

Hoeveel bedrijven hebben ons land verlaten?‘Daar hebben we helaas geen data van. We zouden die wel heel graag willen hebben om de rekensom wat breder te maken, maar een vertrek gaat vaak op kousenvoeten.’

Ondanks de eurocrisis doen Nederland en ook Europa het goed. Opmerkelijk?‘Ja, absoluut. Je ziet dat het vertrouwen in Europa groot is. We hebben zo’n achthonderd bestuurders van internationale bedrijven ondervraagd over Europa. Tachtig procent ervan denkt dat de eurozone de huidige crisis zal overwinnen. Dat sluit aan op het feit dat heel Europa ondanks alles toch nog een inves-teringsgroei laat zien. Daarbij speelt ook een rol dat ook kleinere bedrijven steeds interna-tionaler worden, waardoor het aantal buiten-landse investeringen toeneemt. Nederland heeft daar buitenproportioneel van geprofi-teerd, waardoor we in de top-10 van de meest aantrekkelijke Europese investeringslanden plaats 5 hebben veroverd.’

Waarom is Nederland zo populair? Het oude verhaal van gateway to Europe? ‘Dat speelt zeker een rol. Dat beeld hebben investeerders nog steeds op hun netvlies staan. Nederland is dé toegangspoort tot Europa. Daarnaast kan ook een rol spelen dat investeringsbesluiten vaak een lange looptijd hebben. Zo werken besluiten die in de tweede

helft van 2010 zijn genomen, de periode van economisch herstel, door in de cijfers van 2011. We hebben in de ogen van het buiten-land veel te bieden: een goed leefklimaat, ondanks alles een stabiel politiek systeem en een sterke infrastructuur. Minder goed zijn ze te spreken over het hoge kostenniveau, maar dat is een inkoppertje. Mijn gevoel zegt wel dat het aantal investeringen dit jaar omlaag zal gaan.’

Wat kan Nederland nog doen om meer aandacht te trekken?‘We zouden ons meer kunnen richten op die landen die ons nog niet zo goed weten te vin-den. De bric-landen (Brazilië, Rusland, India en China; red.) investeren nauwelijks in ons land. Ze nemen wel bestaande bedrijven over, of fuseren, maar nieuwe projecten zijn er nauwelijks. Misschien komt dat nog. Neder-land moet ervoor zorgen dat het zich nog nadrukkelijker in het buitenland presenteert door de samenwerking tussen bedrijfsleven, overheid en kennisinstellingen te verstevi-gen. We kunnen er zelf ook wat aan doen. Als ik met een klant in het buitenland praat en hem vertel dat het hier goed leven en werken is, dan kan dat de investering een extra duw-tje in de rug geven.’

www.vno-ncw.nl/buitenlandsehandel

caroline rodenburg

‘India en Chinaweten ons niet echt te vinden’

FORUM #14/19.07.1221

uitspraken

‘Rutte verkoopt Europa als levertraan: misschien is het nodig, maar het is wel vies.’D66-leider Alexander Pechtold, Vrij Nederland van 30 juni

‘De mensen die voor de euro zijn, bewéren alleen maar dingen; een deugdelijke economische analyse is er nooit aan te pas gekomen.’ Derek Scott, oud-adviseur van Tony Blair, HP/De Tijd van juli

‘Het conflict is niet mijn doel. Het is mijn methode.’pvv-voorman Geert Wilders, Elsevier van 7 juli

‘Als kleinkinderen mij later vragen wat ik heb gedaan, kan ik zeggen dat ik oplossingen heb bedacht. Dat zeg ik liever dan dat ik op een bank derivaten heb verzonnen.’dhv-topman Bertrand van Ee, ad van 7 juli

‘We zitten allebei in de lift, maar wij stijgen en zij dalen.’PvdD-leider Marianne Thieme over GroenLinks, HP/De Tijd van juli

‘Mensen die zeggen dat ze 24 uur per dag gelukkig zijn, zijn aan de drugs of hebben illusies over het leven.’Journalist en presentator Eva Jinek, HP/De Tijd van juli

‘Ik voel me genaaid en bedonderd, maar ik moet reëel zijn: bedonderen hoort bij het leven.’Presentator Mart Smeets, HP/De Tijd van juli

‘Van Rompuy is een brave man, maar wel een ambtenaar. Daar krijgen burgers geen warm gevoel van.’D66-europarlementariër Sophie in ’t Veld, de Volkskrant van 30 juni

‘Mijn held is van zijn voetstuk gevallen. Als Icarus, die te dicht bij de zon kwam.’Ex-pvv-Kamerlid Wim Kortenoeven over Geert Wilders, nu.nl van 3 juli

FORUM #14/19.07.1222

actueel

Je kunt als bedrijf klagen over het tekort aan

goede chemici, maar je kunt ook zelf actie

ondernemen. Vijf bedrijven steken elk 5.000

euro per jaar in het opleiden van vijf studenten

scheikunde. Een signaal aan jongeren. ‘We

hebben excellentie nodig.’

Tekst: Paul Scheer | Foto: Christiaan Krouwels

Melanie Balhuizen: ‘Die 500 euro per maand is natuurlijk mooi meegenomen’

FORUM #14/19.07.1223

Vijfhonderdeuropermaandmeeropjerekening.Datklinktnietverkeerdvooreeneerstejaars,wantstuderenistegenwoordigalduurgenoeg.Vijfjon-gerendieinseptemberscheikundegaanstuderenaan de Universiteit van Utrecht krijgen die 500euro straks bijgeschreven. Het geld is afkomstigvan vijf chemiebedrijven die het opleiden vanexcellentechemiciwillenondersteunen.Devijfaankomendestudentenhebbenzichaange-meldvooreeninitiatiefvandeVerenigingvandeNederlandse Chemische Industrie (vnci) en deUtrechtse universiteit. Het achterliggende ideevan de maandelijkse toelage is dat zij geen bij-baantjeshoeventenemenenzichkunnenconcen-trerenophunstudie.Inhuneerstejaargaanzijalsgroep langsbijdedeelnemendevijfbedrijven. Inhettweedejaargevendestudentenendebedrij-venhunvoorkeurvoorelkaaraanendoendestu-dentenbij het bedrijfvanhun keuze eenprojectvaneenaantalweken.

MarliesvanWijhevandegelijknamigeproducentvanondermeerWijzonol-verf in Zwolle is alge-meen directeur van een van de deelnemendebedrijven.Zijkanzichvoorstellendatdestudentdiebijhaarstagekomtlopen,laterookaandeslaggaatbijhetbedrijf,maardathoeftniet.‘Wezienhettekort aan chemici enwillen zoons steentjebijdragen. Ik hoop vooral dat het project twijfe-laarsoverdestreeptrektomeentechnische–endanhetliefsteenchemische–richtingtekiezen.Maarwewillenerookwelietsvooronszelfuitha-len,bijvoorbeeldindevormvaneenstageproject.Wedenkenniet:wegevendiearmestudentwatextrageld.’Metdedeelnamewilzeookhetimagovandever-findustrieverbeterenbij jongeren. ‘Verfwordtnunietalssexygezien.’Definanciëlebijdragezietzenietalsvervangingvandestudiefinancieringdoordeoverheid.Hetonderwijsmoetgeenparticuliereaangelegenheidworden.‘Jemoethetzienalsonze

bijdrageaanhetoverheidsstrevenommeertech-niciopdearbeidsmarkttekrijgen.’

zesjescultuur‘Vroeger waren dit soort beurzen schering eninslag,vooralbijgrotebedrijven’,zegtNeloEme-rencia,manageronderwijseninnovatiebijdevnci.‘Indietijdstondenhooglerarenopdeloonlijstvanbedrijven en vond er uitwisseling van personeelplaats tussen bedrijven en universiteiten. Dat ismindergewordentoendenadrukinhetbedrijfsle-venkwamteliggenopdecorebusiness,enactivi-teitendiedaarnietondervielenwerdenafgesto-ten. Maar nu zie je weer een toenadering.Bedrijfsleven en onderwijs proberen zo het ont-staanvaneenklooftevoorkomen.’Diekloofiservooreendeelal.Hetaantalbètastu-denten loopt terug en bedrijven klagenover hetniveauvanafgestudeerdenenoveropleidingendienietaansluitenbijhunwensen.Destudiebeurs is

StudEREN mEt gEld vaN SuikEROOm

FORUM #14/19.07.1224

actueel

maarten bransen

‘Stimulans om er vol voor te gaan’‘Het geld is leuk, maar daar doe ik het niet voor. Ik ga voorlopig toch

niet op kamers wonen. De chemiebeurs spreekt me vooral aan

vanwege de stagekansen die je krijgt en de wereld van de chemie

die je leert kennen. Het is voor mij een stimulans om er vol voor te

gaan.’

‘Ik heb wel iets met fundamenteel onderzoek. Het kan zijn dat ik

die richting op wil na mijn masteropleiding. Maar het bedrijfsleven

vind ik ook interessant. Daar bereik je meer, leiden je inspanningen

echt tot een product.’

‘Ik wil weten hoe dingen in elkaar zitten. Als biologie de wereld is

die je kunt zien en wis- en natuurkunde de abstracte wereld vor-

men, is scheikunde de verbinding tussen die twee. Jongeren die

niet geïnteresseerd zijn in scheikunde hebben vaak geen beeld van

wat je ermee kunt doen. Bij geneeskunde is het bijvoorbeeld

duidelijker waar het toe dient, namelijk mensen beter maken.’

‘Maar goed, scheikunde kan ook wel ingewikkeld zijn. Je moet het

leuk brengen. Bij mij op school werd bijvoorbeeld een minicongres

georganiseerd met wetenschappers. En je moet het in de les kunnen

toepassen, concreet ergens mee bezig zijn. Het helpt als er een jonge

docent voor de klas staat, en geen saai ouder iemand. Die jonge

docent is nog enthousiast.’

melanie balhuizen

‘Zonder scheikunde zou er niks zijn’‘Ik zie het meedoen aan het studieprogramma als een unieke kans.

Die 500 euro per maand is natuurlijk mooi meegenomen. Dat

betekent dat ik me minder zorgen hoef te maken over bijbaantjes. Ik

ben wel van plan om er dingen naast te doen. Op school was ik

bijvoorbeeld voorzitter van de leerlingenraad. Bij het selectiege-

sprek werd ook benadrukt dat we verder zouden kijken dan alleen

de boeken.’

‘Er is toen niet expliciet gevraagd of ik in het bedrijfsleven wilde

gaan werken. Uiteindelijk lijkt het me wel leuk om iets forensisch te

gaan doen na mijn studie. Maar het kan ook dat ik in het bedrijfsle-

ven terechtkom of voor de klas ga staan, dat weet ik nog niet.’

‘Scheikunde heeft me altijd al aangesproken. Het is de basis van

alles, het allerkleinste deeltje. Zonder scheikunde zou er niks zijn.

Ik vind het interessant om te zien hoe deeltjes en stoffen op elkaar

reageren.’

‘Op mijn school was ik niet alleen het enige meisje maar überhaupt

de enige die scheikunde ging studeren. Op de universiteit is van de

instroom tegenwoordig 40 procent vrouw. Ergens begrijp ik wel

dat het vak niet zo populair is, want het is toch lastige stof. Als je

het niet snapt, heeft het ook geen aantrekkingskracht.’

FORUM #14/19.07.1225

column scheer

Vakantie-appAllesistegenwoordigdoordrenktvanmodernemedia,ookdeva-kantie.Datbegintalindeauto.Opdei-PhonestellenweNavigonin.DeslimmetelefoongebruikenweookommuziektebeluisterenviaSpotify.Achterinzittendekinderenmeteenkoptelefoonopnaarmuziekophuneigeni-Podteluisteren.Waarisdetijdgeble-vendatwemetz’nvierennaarvoorleescd’svanMatilda en Alleen op de wereld luisterden?

Dvd-schermpjesachterinhebbenweniet.Datvondenwedanweertevergaanindemoderniseringvandeautoritnaardezon.MaarwehebbenweleenlaptopendeLord of the rings-trilogieopdvdmee,vooreenregenachtigedagindetent.DatcheckenweopBuienradar.

Campingsvindenweopinternet.OpGoogleMapskunnenwezienofheteruitdeluchtofopStreetvieweenbeetjeuitziet.Gemaak-tefoto’sgaanmeteenopFacebook.Opdecampingzelfspelenwe,alserwifiis,Wordfeudmetelkaarofmetanderenopafstand.Scrabblekunnenwedusthuisgelaten.Danzitje’savondsooknietteturennaarjelettersbijkaarslichtofeengaslamp.

Oververlichtinggesproken:metdezaklamp-appopjemobielkunje’snachts,alscheerlijnenvananderetentenontwijkend,jewegnaarhetsanitairgebouwvinden.Bijwijzevannostalgiewelmeteenwc-rolonderjearm.

Nostalgie,misschienzitdaarwelwatin.Gewoonweerterugnaardebasis.Oppadgaanmetroutekaartendiezoonhandiguitvou-wenindeauto.LekkerruziemakenmetelkaarinplaatsvanmetNavigonalsjeeenafslagmist.Enomhetgoedtemaken,zingenwemetz’nallenMaak geen ruzie in de autovanBert&Ernie.

Alswehetaandurven,nemenwegeenmobielmee.Wekunnenhelaas niet meer luisteren naar de anwb-oproepenviadeWereld-omroep,wantdieisopgeheven.Nietmeerpielenmeteenkleinradiootje,zoekendnaardebesteontvangst.Dusbellenweomdepaardagenvanuiteentelefooncelnaarhuisomtelatenwetenwaarwezitten.Alswenogeentelefooncelkunnenvinden.

Paul Scheer

jero

en p

oort

vlie

t

omdiekloofweerwattedichten.Emerencia:‘Debeursiseensignaal aan jongeren. Daarmee zeggenwe dat de industriealleenmaarinNederlandkanblijvenalservoldoendegoedemensentevindenzijn.Wehebbenexcellentienodig.Jongerenmoetenmeer hunbestdoen.Met een zesjescultuur krijg jegeenondernemingszineninnovatiekracht.’Het beurzenproject blijft in eerste instantie beperkt tot deUniversiteitvanUtrecht.Volgendstudiejaarstaateenlande-lijkeuitrolgeplandmetzestigbeurzen:twintigvoordeuniver-siteitenveertigvoorhethbo.VoorUtrechtisgekozenomdatde scheikundeopleiding met ongeveer zeventig eerstejaarséén van grootste van het land is. ‘We staan bovendien opnummer 1 in de ranking van Elsevier’,merktonderwijsdirec-teur Andries Meijerink fijntjes op. ‘De opleiding heet ookgewoonscheikunde;wehebbengeenfancynaamverzonnendiehetgoedzoumoetendoenbijjongeren.Scheikundeiseenvak,jehebteenbredekennisnodigomhettoetekunnenpas-sen.’Hijverwacht nietdat jongeren enmasse scheikunde kiezenmet de chemiebeurs in het vooruitzicht.Maar het initiatiefkanmisschienjongerenoverdestreeptrekkendiezichzorgenmakenovereenstudiedielangerkandurenendaardoorduur-dervoorhenis.HetaantalaanmeldingeninUtrechtisinelkgevalmet40procentgestegennadebekendmakingvandebeurs.Veelstudenten inspémoestenwordenteleurgesteld.Maar Meijerink is niet bang voor scheve gezichten. ‘Eengroepjevandeslimstenhebjeeraltijdtussenzitten.Dieheb-benookeenextrauitdagingnodigomhuncapaciteitenvolle-digtebenutten.’Deuitverkorenvijf,dieondermeerzijngeselecteerdophuneindexamencijfers, motivatie en maatschappelijke activitei-ten,volgeneenzogenoemdHonoursProgramma,eenextrastudieprogrammavoordebestestudentenvaneenopleiding.Ookvormenzijmetdebestestudentenvanalleopleidingenaandeuniversiteiteengroepwaarvoorondermeersymposiaenexcursieswordengeorganiseerd.VolgensMeijerinkheeft scheikundehet lastig invergelijkingmetanderebètaopleidingen.‘Hetishardwerken,enscholie-renzijndaarbangvoor.Jehebtveelcontacturen–dertigperweek in het eerste jaar. Naast theorie krijg je veel praktijk,wantjemoetdeleerstofineenlaboratoriumkunnentoepas-sen.Jekuntookstellendatjewaarkrijgtvoorjecollegegeld.’‘Metdebeurs laatde industrieziendathethaarmenens is.Hetbelangvanchemieonderwijswordtnietalleenmeermetdemondbeleden,maarookmetgeld.Scheikundestudentenmakenbovendienkansopeengoedebaan.’Hijbenadruktdatchemicioveralhardnodigzijn: inbedrijfsleven,onderwijsenonderzoek.‘Jezietnudatdocentenzonderbevoegdheidschei-kundegevenomdaterteweinigbevoegdedocentenzijn.Dieonbevoegde docenten doen hun best, maar zij zullen nietdegenenzijndiebij jongerenhetvuurvoordechemiedoenontbranden.’

FORUM #14/19.07.1226

actueel

Onder druk wordt alles vloeibaar. En voor het Europees Parlement geldt: als er maar genoeg paniek is onder internetgebruikers (‘Onze vrijheid wordt aangetast’), wordt een copy-rightverdrag weggestemd. Zelfs nog voor het door het Parlement zelf ingeschakelde Euro-pees Hof een uitspraak heeft gedaan over de juridische houdbaarheid van het acta-ver-

drag. Dat is niet alleen een overwinning voor downloaders, maar ook voor de aanbieders van namaakkleding, namaakvliegtuigonder-delen en imitatiemedicijnen.Was die Anti-Counterfeiting Trade Agree-ment (acta) nou niet net bedoeld om digitale piraterij te kunnen bestrijden? Zonder dat het de Europese wetgeving zou veranderen? Het

had door het verdrag inderdaad makkelijker moeten worden om internationaal de produc-tie van illegale, gekopieerde goederen aan te pakken. Het bedrijfsleven lijdt daardoor nu voor miljarden euro’s schade. De vermaaksin-dustrie schat bijvoorbeeld dat op elke tien downloads er twee legale producten niet wor-den verkocht. Dat is 20 procent winkeldief-stal. Het debat is verziekt door alleen te kijken naar de digitale paragraaf, zei Anders Jenssen, hoofd van het directoraat-generaal Handel van de Europese Commissie. ‘Zonder die paragraaf was het verdrag er zeker door geko-men.’

wantrouwen‘Op zich vinden we het natuurlijk goed dat artiesten worden betaald voor hun product’, zegt Tim Toornvliet van Bits of Freedom. Bits of Freedom heeft zich samen met haar Euro-

HELP: WE WORDEN (NOG STEEDS) GENEPTInternetpiraten en bloggers staken twee weken geleden

devlaguit.Deacta-wetgeving werd weggestemd door

hetEuropeesParlement.Maarondernemerstreurennude

beschermingvancopyrightsisafgeschoten.Isernoghoop?

Tekst:RemkoEebbers|Foto:Isifa/GettyImages

pese zusterorganisaties de afgelopen jaren sterk ingezet om acta van tafel te krijgen. Een uitgelekt voorstel om drie keer betrapt worden op illegaal downloaden te laten resul-teren in afsluiting van het internet stuitte bij-voorbeeld op veel weerstand. Toornvliet: ‘Ik geef toe dat er erg veel ruis is geweest doordat mensen op internet dingen over over censuur riepen en zo. Maar de tekst van het acta-ver-drag was zo vaag dat overheden alle kanten op kunnen. Bij twijfel grijpen ze terug op de onderhandelingsdocumenten, maar die zijn geheim. Er wordt steeds gezegd dat er niets verandert, maar waarom zou je dan een acta-verdrag willen ondertekenen? Ze zou-den beter tijd kunnen besteden aan het aan-passen van de wetgeving op auteursrechten.’

stemming makenMichel Frequin, directeur van auteursrech-tenorganisatie Voi©e, kan een lachje niet inhouden als hij de opmerking van Toornvliet over de ‘ruis’ hoort. ‘Bits of Freedom is een beweging die ook van alles heeft gepubliceerd om stemming te maken’, zegt hij. ‘acta was bedoeld om het makkelijker te maken om downloaden uit illegale bron aan te pakken.’ Volgens Frequin is het downloaden uit ille-gale bron funest voor het ontwikkelen van commerciële alternatieven. ‘Die maken wei-nig kans door illegaal gratis aanbod. Het lijkt er op dat acta wat aan het doorschieten was, maar er zou niets gebeuren wat tegen bestaande eu-wetgeving ingaat.’Aanpassen van auteursrechten lijkt Frequin niet hét alternatief voor acta. ‘Zo oud is die wetgeving niet. Ik denk dat we in een over-gangssituatie zitten. Het principe van auteursrechten gaat al honderd jaar mee, dat zie ik niet veranderen. De exploitatie en handhaving moeten veranderen, maar daar is geen andere wetgeving voor nodig. Vroeger ging het om kopieën van cd’s of videobanden.

Nu gaat het om toegang tot informatie en hoe je dat zo kunt reguleren dat je rechten kunt handhaven. Daar is een heel ander business-model voor nodig.’

gewoon namaakOok Artsen Zonder Grenzen was blij dat het Europees Parlement het acta-verdrag niet wilde ondertekenen. Een dag na de stemming ging een juichend persbericht de wereld in. Volgens de hulporganisatie werden vooral fabrikanten van generieke medicijnen, geneesmiddelen waarvan de patenten zijn afgelopen, de dupe van acta. Omdat zij merknamen en verpakkingen gebruiken die erg lijken op de originelen, zouden ze volgens de acta-regels verboden kunnen worden, zegt Artsen Zonder Grenzen.‘Daar kijk ik van op’, zegt Paul Wouters van Nefarma, de brancheorganisatie van de inno-vatieve geneesmiddelensector. Patentrecht is volgens de sector de belangrijkste inkomsten-bron om duur nieuw onderzoek te financie-ren. ‘Productenten van generieke medicijnen concurreren niet op merknaam. Daar steken ze geen energie en geld in. Ze zetten gewoon de werkzame stof groot op de verpakking. Medicijnen met namen en verpakkingen die lijken op die van de oorspronkelijke fabri-kant, zijn gewoon namaak. Wat wel gebeurt, is dat sommige landen, zoals India, toestem-ming hebben gekregen om tegen lagere kos-ten medicijnen te produceren voor de eigen bevolking. Die duiken ook op buiten die lan-den, dán worden ze in beslag genomen.’ De connectie tussen muziek, films, Gucci-tassen en namaakmedicamenten? Ze worden allemaal in groten getale illegaal of vervalst op internet aangeboden. En nu acta door het Europees Parlement is afgeschoten, komt de internationale aanpak daarvan dus niet verder van de grond. De Europese Commissie laat het er overigens niet bij zitten. Het lijkt er op

dat in handelsverdragen met individuele lan-den wel degelijk wordt nagedacht over een acta-variant. Zo wordt nu over een handels-verdrag met Canada onderhandeld. Het zou zomaar kunnen dat daarin wél afspraken worden gemaakt over de aanpak van piraterij en bescherming van intellectuele eigendom à la acta. Voorlopig laat de Commissie niets los over de inhoud. Totdat er al dan niet een verdrag ligt. De internetgemeenschap is alweer in rep en roer. Zeker nu ook de tele-comcommissie van de Verenigde Naties ITU zich over een eigen variant van acta gaat bui-gen.

www.vno-ncw.nl/criminaliteitsbeheering,

www.vno-ncw.nl/europeseunie, www.itu.int

FORUM #14/19.07.1227

HELP: WE WORDEN (NOG STEEDS) GENEPT

HoeravoordeNederlandseaanpakAlshetgaatomhettegenhoudenvanillegalekopieënvanmuziekenfilms,kunnen de acta-partners eens kijken naar deNederlandsepraktijk,beveeltMichelFrequinvanVoi©eaan.‘InNederlandstaatdeaanpakvandebroncentraal.Nietdeconsumentkrijgtdevollelaag,maardeaanbiedervanillegalecontent.Eerstwordtgeprobeerddeaanbiederaantepakken.Alsdatnietlukt,wordtdeprovidergevraagdom de aanbieder te blokkeren. Als ook dat nietwerkt,omdatdeaanbiedernaarhetbuitenlandverkast,wordtdeaccesprovidergevraagdervoortezorgendatdiegegevensNederlandnietinkunnen.’Deinternetge-meenschap duidde dat onterecht aan als censuur,zegtFrequin.‘Eriseenverschiltusseneenvrijinterneteneengratisinternet.’

28

groen goed

Schone taxi

bedrijf: TaxibedrijfDeMeierijinnovatie: co2-neutraaltaxivervoer

Hetvaltnietmeeomalstaxibedrijfduurzaamtezijn.Debasisvanhetbedrijfiszoveelmogelijkkilometersmakenmetjeauto’s.TochdenktJanvanKasteren,directeurvantaxibedrijfDeMeierijinhetBrabantseLiempde,datzijnbedrijfbin-nenkort co2-neutraal opereert.‘Ikbenaleenaantaljarenbezigmetdevraaghoewemilieuvriendelijkerkunnenrijden’,zegtVanKasteren.‘Eenjaarofachtgeledenhaddenweindebrancheeenproefmeteenautoopaardgas.Maarerwarennoghelemaalgeentankstationsvoorendeoverheidwildeons nietsteunenbijdeaanlegdaarvan.Toenis datideeindeprullenbakbeland.’EindvorigjaarkwamVanKasterenincontactmet het Go4mvo-programma.Ditprogrammazorgtervoordathethuidigewagenparkenhetrijgedragvandechauffeursworden‘vergroend’.Samenmetcollega-bedrijfBesttaxwasDeMeierijheteerstetaxibedrijfinhetprogramma.VanKasteren:‘Aanheteindevanhetjaarwordtaandehandvanhetaantalverredenkilometersberekendhoeveelco2wehebbenuitgestoten.DaarbetaalikeenbedragvooraanGo4mvo. Daarvanwordenopdeviesteplekkenindewereldmilieumaatregelengefinancierdalscompensatievooronzeuitstoot.Eigenlijkvind ikdathetenigeminpuntje.Ikzouhetleukgevondenhebbenalsinelkgevaleenklein deelinonzeregiogespendeerdzouworden.’VanKasterenheeftvoordechauffeurseenbeloning-enevaluatietrajectbedacht.Degroenstechauffeurskrijgenelkkwartaaleencadeautje,metde‘slechtstenvandeklas’ wordtgekekenhoehunprestatieomhoog en de co2-uitstootomlaagkan.

Tekst:RemkoEbbers|Foto:AlexCraig/Getty

FORUM #14/19.07.12

FORUM #14/19.07.122929

KoninginBeatrixgafop11julihetstartseinvoorhetsluitenvandezeeweringvanMaasvlakte2.DaarmeeiseenbelangrijkestapgezetopwegnaardeingebruiknemingvanhetnieuwelandinhetRotterdamsehavengebied.

Ronddoodtij,toendestromingminimaalwas,werdmetgrootmaterieelvanaan-nemersBoskalisenVanOordhetgatinde11kilometerlangezeeweringgesloten.Nadrie-en-een-halfjaarhardwerkenisvandaageenbelangrijkemijlpaalbereikt,zeiHansSmits,president-directeurvanHavenbedrijfRotterdam.‘DezeeweringrondMaasvlakte2isgeslotenendeze2.000hectarenieuwNederlandisnugoedbeschermdtegendezee.’Eind2008startteHavenbedrijfRotterdammetdeaanlegvanMaasvlakte2,hetlandwinningprojectindeNoordzeevoordeontwikkelingvandeRotterdamsehaven.Deaanlegvanhetnieuwehavengebiedligtvolgenshethavenbedrijfopschema.In2014moetendeeerstecontainerterminalsingebruikwordengenomen.DoordetoevoegingvanhetnieuwelandwordtdeRotterdamsehavenineenklap20procentgroter.Metditnieuwegebiedkandebedrijvigheidindehavennaarver-wachtingzekerdekomendetwintigtotvijfentwintigjaarblijvengroeien.Verwachtwordtdatditpositiefuitpaktvoordeinternationalehandel,voordepositievanRotterdamalspoortvanEuropaenvoordewerkgelegenheid.Zelfstoerismeenrecreatieprofiterenmeevanhetnieuweland.AandezuidkantvanMaasvlakte2iseenzachtezeeweringaangebrachtvan7,5kilometerlang,opgebouwduitstrandmeteen14meterhoogduin.Hetduinisoverdehelelengteingeplantmethelmgras.Aandezuidzijdeishetstrand100meterbredergemaaktzodatstrandgangersookbijvloedeenmooibreedstrandhebben.

Gat in zeewering Maasvlakte 2 gedicht

veReniging

30 mens

•Personalia•Nieuwebestuursleden

vno-ncw•Eerstspelendannaardebeurs

32 branche • Verborgenkunstcollecties

in beeld• Transportondernemerswillennieuweregelstachocontrole

• fmeblijmetsoepelertewerkstellings- regels

• Ondernemerswillenbetereweersvoorspelling

•Malafideuitzendersbuitenspel• LekkerlobbyhapjevoorKamerleden

35 regio

•EvenbellenmetKoosWeits, beleidsmedewerkerbereikbaarheid&mobiliteit oram

36 duurzaam •Duurzaamheidrestaurant steedsbelangrijker

• ‘Meerspoorvervoergoedvoorhetmilieu’•Binnenvaartsnelgroener•Verpakkingenbelastingverdwijnt, alternatiefverschijnt

•Climate-kicVentureCompetition2012

je

rry

lam

pen

/an

p

FORUM #14/19.07.1230

Frank Ponsioen is per juli benoemd totbestuursvoorzittervanaccoun-tants-enadviesorganisatieGrantThorntoninNederland.Hijvolgtgerard mulder op,diedezefunctiedeafgelopennegenjaarvervulde.MuldermaaktdeoverstapnaarGrant Thornton International.

Frank Ponsioen

Jeroen de Haas treedt per 1 juli 2012toetotderaadvancommis-sarissenvanadvies-eningenieurs-bureauMovaresGroup.DeHaasisvoorzittervanderaadvanbestuurvanEneco.

Eugène van ‘t Hooft is benoemd totvoorzitter-directeurvandeNederlandseVerenigingvanSpeel-automaten van.Hijvolgtdaarmeeannette kok op, die sinds 2003 hetvoorzitterschapbekleedde.Van‘tHooftwashiervooronderanderewerkzaambijFortisendeNederlandseBrouwers.

René van de kieft treedt per 1 juli toetothetbestuurvanpensioen-fonds abp.Hijissinds2009cfo vanparkeerorganisatieQ-Park.Voor2009werkteVandeKieftgeruimetijdindepensioenwereldenfinanciëledienstverlening.

gert askesistotvoorzittervandeledenraadvandeNederlandseverenigingvanCommissarissen enDirecteurenbenoemd.Hijvolgt Hans gelauffop,vanwiede

zittingstermijnverlopenis.Askes isalgemeendirecteurvanveilig-heids-enbeveiligingsbedrijfG4SCashSolutionsvoorNederland enBelgië.

Per 1 juli is Jack tabbers benoemd totalgemeendirecteurvanMars Nederland.Hijvolgttimo Hoogeboom op.TabberswordteindverantwoordelijkvoordeNederlandse markt en locatie-directeuroverdechocoladefabriekinVeghel.DelaatstejarenwashijgeneralmanagervanMarsGlobalInternationalTravelRetail.

Rozan dekker is per 1 juli 2012 benoemdtotcfovanDeltaLloydBankengroep.Zijvolgtgilbert Pluymop,diebuitenDeltaLloydGroepeenfunctieheeftaanvaard.Dekkerissindsdebeursgangvan

DeltaLloydGroepin2009 managerinvestorrelations. Frank Castricum,directeurvanBetonenPrefabbouwIJmonden Harm Beerda,directeurvanOosterhofHolman(infrastructuurengroenvoorziening)zijnbeidenbenoemdtotalgemeenbestuurslidvanBouwendNederland,respec-tievelijknamensdesectiesBouwMiddenenInfraMidden.CastricumvolgtNiek Boltenopdieisterug-getredenvanwegehetbereikenvanheteindevanzijnstatutairezittingstermijnen.Beerdavolgt klaas terpstra op die tussentijds isteruggetreden.

vereniging mens

personaliagr

ant

thor

nto

n

Frank Oostdam, vicevoorzitterendirecteurvande reisbrancheorganisa-tie anvr, is sinds 28junilidvanhet algemeenbestuur

vanvno-ncw.Hijvolgtnamensdeanvr Steven van der Heijden op.

Sinds 28 juni is Hans de Jong,voorzittervandedirectievanPhilips Electronics Benelux,lidvanhetdagelijksenalgemeenbestuur

vanvno-ncw.Hijvolgt Harry Hendriks op namens Philips.

Nico van Staveren, directeurvanbrand-stofdealerN.vanStaverenenvoor-zittervanvno-ncw MiddenFlevoland, isvanaf28junilid

vanhetalgemeenbestuurvanvno-ncw. VanStaverenvervulteenbestaandevacaturenamens vno-ncwMidden.

Neil mcarthur, voorzittervanderaadvanbestuur vanadvies-eninge-nieursondernemingArcadis, is sinds 28 juni namens Arcadis

lidvanhetalgemeenbestuurvanvno-ncw. HijvolgtHarrie Noy op.

Frans van der Wel is sinds28junilidvanhetalgemeenbestuurvanvno-ncw namens vno-ncwWest.Hijvervulthiermeeeenbestaandevacature.

VanderWelishoogleraarAccountancyaandeVrijeUniversiteitAmsterdam.

DirecteurStrategieenInnovatieVanHoutum,Henk van Houtum is sinds 28 juni lid vanhetalgemeenbestuurvanvno-

ncw.HijvervultditlidmaatschapnamensdeKoninklijkeVerenigingvanNederlandsePapier-enkartonfabrikanten.EnvolgthiermeeHenk lingbeek op.

nieuwe bestuursleden vno-ncw

van

sta

vere

n

Nico van Staveren

arca

dis

Neil McArthur

vu A

mst

erda

m

Frans van der Wel

van

hou

tum

Henk van Houtum

phil

ips

Hans de Jong

anvr

Frank Oostdam

FORUM #14/19.07.1231

vereniging mens

De jonge ondernemers van basisschool De Menorah in Oosterhout zijn

de Kids in Bizz-klas van het jaar

Dekinderenuitgroep8vandeMenorah-basisschoolinOosterhoutzijndit jaardebesteondernemersvanhetKidsinBizzprogramma.Zijboektenmet deverkoopvanhunproducteenwinstvanmaarliefst2.043euro.Dewinst isgeschonkenaandeTilburgseOncologieafdelingvoorkinderen.

BasisschoolDeMenorahdeedditjaarvoordederdekeermeemethetKidsinBizzprogramma.DebasisscholierenverzilverdenhunprijsmeteendagjeuitinAmsterdamop28juni.ZijbezochtenhethoofdkantoorvanabnAmro,wetenschaps-centrumNemoendebeurs.Dekinderenslotenom17.30uurdebeursdag afmetdetraditionelegongslag.Ditjaardeden450groepen8meeaanhetprojectvanJongOndernemenom kinderenenthousiasttemakenvoorhetondernemerschapdoorzeindeklas bedrijfjes te laten oprichten.ArkoVeefkind,directeurJongOndernemen,istrotsopderesultaten:‘OokditschooljaarzijnweverrastdoorderesultatenvandeKidsinBizz.Ondernemenisuitdagendenbegintalopdebasisschool.Leerlingenopdezeleeftijdzienkansen enmogelijkheden,geenbrugishuntever.’Ondernemerenzakelijkbegeleider LexBeinszietdeeconomischetoekomstpositiefin:‘Metdenummeréénentwee inBrabantop6kmvanelkaarverwijderd(OosterhoutenTeteringen;red.)moetdezeuitslagtochtoteenexplosievanjongeondernemersinderegiogaanleidenovertien,twintigjaar.’www.jongondernemen.nl

flower innovatieEenstudententeamvanhogeschoolInHollandHaarlemheeftmethetconceptBloomdeeindpresentatievandeInnovatieklasFlowersgewonnen.DatbleektijdensdeeindmanifestatievandederdeeditievandeInnovatieklas,op29juniinAalsmeer.HetHaarlemseteamhadvolgensdejurydebesteideeënomdeverschralingvanhetassortimentsnij-bloementegentegaan.Dewinnaarsop-perdenondermeerdeinzetvaneenappopmobieletelefoonsomdeverkoopvanbloementestimuleren.DeInnovatieklasFlowers,eeninitiatiefvanondermeerGreenport Aalsmeer, moet de sierteelt-sectoronderaandachtvanjongerenbren-genenondernemersindesectorduidelijkmakenwatjongerenbezighoudt.www.vgb.nl

koester amsterdamAandachtvoordeunique selling points vandeAmsterdamseregioisvangrootbelangvoordeNederlandseeconomie.DatzeiMarrydeGaayFortman,voorzit-tervanvno-ncwMetropoolAmsterdam,tijdens een ondernemersbijeenkomst op 2juli.Elkjaarvestigenzichmeerinter-nationalebedrijveninderegio.DatdoenzijvolgensDeGaayFortmanvanwegedegoedeinfrastructuurenhetbredeaanbodvanzakelijkeenfinanciëledienstverlening.Maarmisschienweldemeestgunstigevestigingsfactorishetfiscaleregime, bijvoorbeeldvoorinternationalekennis-werkers.‘Datregimemoetovereindblijven.’DeGaayFortmanvoegdedaareenklantvriendelijke,meedenkendehoudingvandeoverheidaantoe.‘Hetontbre-kendaarvanleidttotonbegriptussengemeenteenondernemers.Deeconomiedrijft op ondernemerschap. Dat moeten wekoesteren.’www.vno-ncwwest.nl

Kids in Bizz: Eerst spelen dan naar de beurs

jon

g on

dern

emen

FORUM #14/19.07.1232

weer beste strandpaviljoenBeachclubRoyaluitHoekvanHollandisvoorhettweedejaaroprijbeloondmetde titel Beste Strandpaviljoen van 2012. Netalsvorigjaarkreeghetpaviljoendehoogsteoverallscore.Dejurywasergtesprekenoverdegastvrijheidenservice.DaarnaastscoordeBeachclubRoyalhoogopdeonderdelenreinheidendeskundigheid.DepublieksprijsgingnaarStrandpaviljoenDeZeemeeuwuitNoordwijk.Deprijsvoorhetschoon-stepaviljoengingnaarPantaRheiinVlissingen.Beachhouse25inGroedewerddoordeDuitsebezoekersgekozenalshetmeestfavorietepaviljoenaandeNederlandsekust.DeverkiezingvanhetbestepaviljoeniseeninitiatiefvanStrandNederland,KoninklijkeHorecaNederland,StichtingNederlandSchoonenhetNederlandsBureauvoorToerisme&Congressen(nbtc).www.khn.nl

hotelbouw- plannenInheteerstehalfjaarvan2012ishetaan-talplannenvoornieuwbouwofverbou-wingvanhotelsafgenomentenopzichtevandeafgelopenvierjaar.Maarhetaan-talkamersdatopderolstaat,isongeveergelijkgebleven.Ditblijktuitcijfersvanbureau hmp. De plannen concentreren zichindeRandstadenZuid-Nederland.Deconcentratieisverklaarbaardoordeeconomische situatie. Tijdens recessies blijfthetoptimismehetgrootstindeeconomischsterkstegebieden.Uitachter-grondinformatiebijdehotelbouwplannenblijktdatdeinitiatiefnemersvooraanwil-lenstaanalsdemarktweeraantrekt.Aandegroteplannenmetsomshonderdenkamersperhotellijktgeeneindtekomen.Hetombouwenvanleegstaandekantorennaar hotels speelt daarbij een rol. www.khn.nl

vereniging branche

Veel bedrijven investeren in kunst of doen aan sponsoring, maar dit blijft voor kunst-liefhebbers vaak verborgen, stelde Rob van de Laar, raadslid en voormalig wethouder economische zaken van Den Haag, vast. Hij besloot het bedrijfsleven uit te dagen en te vragen of ze hun kunstwerken wilden tonen aan een breed publiek. Met public/private als resultaat. De tentoonstelling omvat kunst uit de collecties van abn Amro, aegon, bam, bng, ing, kpmg, kpn, Nationale Nederlanden, nibc en vno-ncw. Er zijn stukken te zien van onder meer Anish Kapoor, Jan Dibbets, Karel Appel, Anton Corbijn, Folkert de Jong, Michael Raedecker en Pyke Koch. vno-ncw stelde de beeldenreeks De7Hoofdzondenter beschikking, kunst die door de leden aan de vereniging werd geschonken ter gelegen-heid van het 100-jarig bestaan. Nog tot en met 23 september is de tentoonstelling in het Gemeentemuseum Den Haag te zien.www.gemeentemuseum.nl

Verborgen kunstcollecties in beeld gebracht

vno-

ncw

Transportondernemers willen nieuwe regels tachocontroleAlshetEuropeesParlementz’nzinkrijgt,kunnencontroleursstraksopafstanddetachograafvanvrachtauto’saflezen.TransportenLogistiekNederland(tln) vreest degevolgenalsderegelsopbasiswaarvandatmoetgebeurenongewijzigdblijven.

Debrancheorganisatievantransportondernemersheeftergeenmoeitemeedatechteovertredersvanderij-enrusttijdenregelingdoordecontrolesopafstandsnellerwordengepakt.Maarzevreestdateu-lidstatendezecontrolemogelijkheidookaangrijpenomhogeboetesopteleggenvoorkleineovertredingen.Omdattevoorkomen,zoudeneerstderegelswaarmeehandhaversmoetenwerkenmoetenwordenaangepast.tlnwiluniformehandhavinginallelidstateneneenregimewaarbijingevalvancontrolesnietlangerwordtteruggekekenovereenperiodevan28dagen,maarmaximaaloverzevendagen.Zoblijftdeverkeersveiligheidgegarandeerd,maarwordentorenhogeboetesvoorkomen.Pasalsdatisgeregeld,zougekekenmoetenwordennaarnieuwecontroletechnieken.www.tln.nl

FORUM #14/19.07.1233

vereniging branche

Slechteweersvoorspellingenkostenondernemersklandizie.Wordtergewaar-schuwdvoorhondenweer,schijntdeheledaggewoondezon.Deklantenhebbendanalwelafgehaakt,verzuchtKoninklijkeHorecaNederland(khn).

khnwilberichtgevingdichteropdelokalewerkelijkheid.Dusgeenberichtenoverwaardeloosweermethagel,onweerenstorm,terwijlinwerkelijkheidhetzonnetjeschijntbijeenaangenametemperatuur.Watzoveeliswelzeker:veelmensenlatenzichdoorslechtevoorspellingenafschrikkenenbesluitenattractieparkenendergelijkelinkstelatenliggen.Deparkenvoelenhetinhunbezoekersaantal-len. Strandtenthouders en andere horeca-exploitanten hebben te lijden onder hetzelfdeprobleem.RuudVismans,voorzittervandesectorvrijetijdvankhn, spreektvaneenernstigprobleem.Hijmaaktzichzorgenoverdeeffectenvanweersvoorspellingendie,oplokaalniveau,geregeldnietblijkenuittekomen.Deorganisatiegaathetgesprekaanmethetknmi.‘Wijwillenberichtgevingdichteropdewerkelijkheid.Dekritiekrichtzichvooralopdejournaals.Zijcreëreneenbepaaldestemming:hetwordtmooi,ofhetwordtslecht.Terwijlerveelregionaleverschillenzijn.Hetknmi moet dat ook meer benadrukken naar hun afnemers, de commerciëleweerbureaus’,aldusVismans.www.khn.nl

krachtenbundelingBoaboreaenNobolhebbenhunkrachtengebundeld.Zegaanverderalsoval, brancheorganisatievoorvitaliteit,activeringenloopbaan.ovalvertegenwoordigteenbreedscalaaanbedrijven:arbodiensten,re-integratiebedrijven,advies-bureausophetgebiedvanoutplacement,loopbaanbegeleidingen-coaching,interventiebedrijvenenjobcoachorganisaties.ovalhoudtkantoorinTilburg.www.oval.nl

fme blij met soepeler regels tewerkstelling Deindustriemoeterwelergveelvoordoenomwerknemers van partnerbedrijven buiten de eu telatenoverkomen.Eenproefmoetuitwijzenofderompslompnietwatminderkan.

‘Eengeweldigeeerstestapinhetwegnemenvaneenvandegrootsteergernissenvaninternatio-naalopererendebedrijven’,zobetiteltDezentjéHammingdestapdienuisgezet.fme pleitte al langervooreenversoepelingvanderegelgeving.Eenvoorbeeldvaneensectorwaarhetprobleemspeelt,isdescheepsbouw.Daarishetgebruikelijkdatinspectieteamsvaneenbuitenlandseklantdevoortgangtotenmetdetewaterlatingkomenvolgen.Maarookinanderesectorenvandetech-nologischeindustrieisdekomstvanwerknemersvanbuitenlandseklantenofpartnerbedrijvennodig.Hoewelhethierbijnietgaatomhetinvullenvanopenstaandevacatures,istocheentewerkstellingsvergunningnodigomdezemensentelatenoverkomennaarNederland.Deaanvraagdaarvankostbedrijvenveeltijd.DeproefwaartoeministerKampvanSocialeZakenenWerkgelegenheidnuheeftbeslotenmoethetallemaalwatklantvriendelijkermaken.Bedrijvenmeteenjaaromzetvanaf50mil-joeneurohoevendekomendetweejaargeentewerkstellingsvergunningaantevragenvoormensenvanbuitendeEUbijordersvanmeerdan5miljoeneuro.Meldingbijhetuwvvolstaat.VolgensDezentjéHammingtoontdeministermetditbesluitbegripvoorhetinternationalekaraktervandeNederlandseindustrie.ZezietdeproefookalsopstekervoordeuitvoeringvanhetTopsectorenbeleid.Innovatieeninternationalise-ringstaandaarincentraaleneensoepelverkeervanwerknemersisdaneenvoorwaardevoorsucces, aldus de fme-voorzitter.Hetbesluitpastdaarnaastinhetkabinetsbeleidomderegeldrukteverminderen.www.fme.nl

Ondernemers willen betere weersvoorspelling

fwar

t/n

atio

nal

e be

eldb

ank

FORUM #14/19.07.1234

vereniging branche

Bedrijven die kiezen vooreengecertificeerduitzendbureau kunnen sinds 1 juli vrijwaring krijgen van aansprakelijkheidvoornietafgedragenloonheffingenenomzetbelasting.StaatssecretarisvanFinanciënFransWeekers,koepels van werkgevers en werknemersendeStichtingNormeringArbeid(sna)hebbenhierovereenakkoordbereikt.

Doordevrijwaringregelingwordenbedrijvendieuitzendkrachteninhurenaangemoedigdzakentedoenmetbonafideuitzenders.Malafideuitzenderskunnenzobuitenspelwordengezeten

uitzendondernemingenkunnenhunafnemerszekerheidbiedendaterlatergeenre-keningenwordengepresenteerddoordeBelastingdienst.Ominaanmerkingtekomenvoorderegeling,moetenondernemersinzeegaanmetuitzendbureausdiegeregis-treerdzijninhetsna-registerenvoldoenaandenen-norm(loonbetalingenafdrach-tenpremiesenbelastingen).Verdermoeteenkwartvanhetfactuurbedragovereengeblokkeerderekeninglopen.DezezogehetenG-rekeningbiedtdeBelastingdienstdewaarborgdateendeelvandefactuursomvoordebelastingbetalingisgereserveerd.NaasthetvoordeelvoorinlenerskrijgtdeBelastingdienstbeterinzichtwiezichaanderegelshouden.ZokanhetkafvanhetkorenwordengescheidenenkunnendecontrolesvandeBelastingdienstzichfocussenophetmalafidedeelvandebranche.Hetuitzendbureaukanzichmetdevrijwaringindemarktonderscheidenalsbonafideaanbieder.www.abu.nl

Malafide uitzenders buitenspel

abu

robi

n u

trec

ht/a

np

buscampagneStichtingbus,waarinwerkgeversenwerkgeversvandetouringcarbranche,de anvr en raiVereniginghunkrachtenhebbengebundeld,isgestartmetdecampagneDe bus krijgt steeds meer fans. Decampagnedientterpromotievanhetreizenpertouringcar,maarookterverbe-teringvanhetimagovandesectorenomtebenadrukkendatdebuseenveiligencomfortabelvervoermiddelis.www.raivereniging.nl | www.anvr.nl | www.knv.nl

blij met tunnelDeopenstellingvandeA2LeidscheRijntunnelendeA27Lunetten-Rijnsweerdisvolgenstln en evopositiefnieuwsvoordedoorstrominginderegioUtrecht.HettrajectAmsterdam–UtrechtindeA2bezorgdehetvervoerendenverladendbedrijfslevenjaarlijksongeveer25miljoeneuro schade. Om ook in de toekomst voldoendewegcapaciteittegaranderen,dringentln en evo er bij de politiek op aanvaarttehoudenindebesluitvor-mingvooruitbreidingvandegeheleringUtrecht,inclusiefdenoordelijkeringwegrond de Domstad. www.evo.nl | www.tln.nl

abu-directeur Aart van der Gaag en staatssecretaris

van Financiën Frans Weekers feliciteren elkaar

met het bereikte akkoord over de vrijwaring

inlenersaansprakelijkheid

Lekker lobbyhapje voor KamerledenBewindslieden,EuroparlementariërsenKamerledenslotenmetdeBinnenhofBarbecueop5julioptraditionelewijzehetParlementairejaaraf.Alsvanoudshoefdenzedaarnietzelfvoorindebuideltetasten:zekregenhunhapjeendrankjeaangebodendooreenbontgezelschapvanorganisaties.HetProductschapVeeenVleesenhetProductschapPluimveeenEieren(ppe)stondgarantvoorondermeerhetvlees,hetProductschapVisvoordevis.Degroente-enfruitproductenwerdenverzorgddoorhetGroentenFruitBureau.EnNederlandseBrouwersenhetProductschapWijntekendenvoordedrankvoorzieningtijdensdealweervijfendertigsteeditievanhetevenement.Eenbijeenkomstmetveelinformeelcontacttussenbewindslieden,journalistenendeagrarischesector.www.nederlandsebrouwers.nl

FORUM #14/19.07.1235

even bellen met…

Koos Weits,

beleidsmedewerker

bereikbaarheid &

mobiliteit oram

HetgemeentebestuurvanAmster-damheefteenplangemaaktommensenzoefficiëntmogelijkmethetopenbaar vervoer de stad in te lood-sen.‘Opzicheengoedplan’,zegtKoosWeitsvanondernemersverenigingORAM,‘maarondertussenverdwijnenbuslijnenvandebedrijventerreinen.’

Een goed plan van de gemeente, dat kan dus?‘Wehebbenerookwelnaargekekenenermetdegemeenteovergesproken,maarhetiseeninitiatiefvandeover-heid.Enhetiseengoedplan.Datmagookweleensgezegdworden.’

Wat is er zo goed aan?‘Decentralevraagis:HoehoudenweAmsterdamindespitsbereikbaarvoorklantenenwerknemers?Terechtpleitdegemeenteervoorommensenviahetspoorzosnelmogelijk,zoveelmogelijkenzobetrouwbaarmogelijknaarhunwerkplektebrengen.Metindespitshoogfrequente,snellereshut-tleachtigetreinen.DatwildegemeentebereikendoorAmsterdamCentraalteontlastenendeanderestationsbelang-rijkertemaken.Enwaaromzoujedatnietdoen?Hetisnietzodatiedereen inhetcentrummoetzijn.’

Willen de ns wel? die gaan toch over het treinverkeer.‘OphetministerievanInfrastructuurenMilieuvindenzeheteengoedplan.Zijkunnendrukzetten.Maarlatenweheteerstmaareensmetargumentenproberen.’

Zoals?‘De nswerkenmetmodellendienaarhetschijntuitdejarenvijftigdateren.Daarommogenerveelmindertreinenoverderailsdannuzoukunnen.InJapangaatopsommigetrajectenelkeminuuteentreinoverhetspoor,hiereensper3minuten.Misschienmogendiemodelleneensgemoderniseerdworden?VerderschijnennergenszoveelwisselsteliggenalsbijAmsterdamCentraal,metallestoringenvandien. Ikvraagmeafofaldiewisselsechtnodigzijn.’

En dan ben je op het station…‘…endanmoetjeverder.Daarzijnwenognietzogelukkigmee.Onderinvloedvandebezuinigingenzienwedatbedrijventerreinenzonderopenbaarvervoerkomentezitten.Dietramsenbussenzijnom11uurmisschienwelleeg,maarindespitsstampvol.Niemandwildataldiemensenmet deautogaan.’

kan het bedrijfsleven het niet beter zelf regelen?‘Datisveelteduur.Dangaanonder-nemershunbedrijfverplaatsennaarstedenwaarhetovbeteris.Watwellichtwelwerkt,isalsondernemerssamenmetdeoverheidoptrekken.Wehebbennueenpilotophetbedrijven-terreinvanSchiphol.Daarwerkenondernemers,overhedenenSchipholsameninhetbusvervoer.Alsdatwerkt,kanheteenmodelzijnvooranderetrajecten.’www.oram.nl

ORA

M

vereniging regio

Malafide uitzenders buitenspel nieuwe banenVeertigmiljoeneuroextrainvesteringeninhetbedrijfslevenentotzeshonderdnieuwearbeidsplaatsenin2017. DitzijntweevandedoelenheeftdenieuwopgerichteStrategischeBoard indeStedendriehoekzichgesteld.Deboardiseenversterktesamenwerkingvanhetbedrijfsleven,onderwijs-enonderzoeksinstellingenendeoverheidinhetgebieddatondermeerApeldoorn,ZutphenenDeventeromvat.Deregiohooptopdezemanierslagvaardigertekunnenwerken.Hetsamenbrengenvanervaring,kennisengeldmoetzorgen voorinnovatiekracht,nieuweproductenendiensten,verbeteringvanbedrijfs-processen en meer handel. www.vno-ncwmidden.nl

industrieel ijsselmeer WordthetIJsselmeergebiedeenindus-trieellandschap?Nubijnaeenderdevandenationaleopgavevoorwindturbines inhetIJsselmeergebiedisgepland, maakt hiswaVerenigingzichzorgenoveraantastingvanhetgebied.Diezorgwerdgeuittijdenseensymposiumdatop5juliwerdgehouden.Aanleidingwasdegroteonduidelijkheidoverhetbeleidtenaan-zienvangrootschaligewindturbineparkeninenaanhetwater.BijhetRijkzijnnualelfgrotewindturbineparkenaangemeldvooreenspoedbehandeling,maarde gemeentenenprovinciesrondhetIJssel-enMarkermeerhebbenhunbeleidnognietklaar.Dewatersportsector–met 36duizendligplaatsenverdeeldover230jachthavensinhetIJsselmeergebiedeneendirecteomzetvan730miljoeneuro–maaktzichernstigzorgenoveraantastingvandeattractiviteitvanhetgebied.HetzouvolgenshiswaVerenigingbeterzijnhethoogwaardigerecreatie-ennatuur-gebiedteontzienentekijkennaarmoge-lijkhedeninlogistiekegebieden,bestaandeindustrieterreinenendeNoordzee.www.hiswa.nl

FORUM #14/19.07.1236

hdk/

nat

ion

ale

beel

dban

k

vereniging duurzaam

DeStichtingGreenAwardheeftop4julihetdriehonderdstemilieukeurmerkvoordebinnenvaartuitgereikt.Demijlpaalisineenrecordtempogerealiseerd:nogmaarneteenjaardaarvoorwerdheteerstebinnenvaartcertificaatoverhandigd.

ChristopherPeeters,schepenvandehaven(wethouder)envoorzitterHavenbedrijfGenthad de eer het driehonderdste certificaat uit temogenreikenaanPascalenYvesBauwensvanmotorschipBeringzee.InzijntoespraakbenadruktePeetersdatdehavenvanGentduurzameinitiatievenvoordebinnenvaart verderwilsteunen.‘Deuitreikingvanditdriehonderdste certificaat in ons kantoor past vollediginonzestrategievaneenduurzamehaven.Wewillenimmershetmilieuvriende-lijkevervoervangoederenviadebinnenvaartmaximaalbevorderen.’Driehonderdcertifi-cateningrofwegeenjaarismooi.Maardeinitiatiefnemerswillenmeer.Zegaanvooreen‘verovering’vanEuropa.‘Nunogvaart88procentvandegecertificeerdeschepenonderNederlandsevlag.MaareriseentoenemendaantalaanvragenvoorDuitse,BelgischeenLuxemburgseschepen.DaaromvindenwehetleukdathetdriehonderdsteschipvaneenBelgischeeigenaarisenvaartonderLuxemburgsevlag.’www.cbrb.nl

NederlandlijktdeEuropesedoelstellingenvoorhetverminderenvandeco2-uitstootbijlangenaniettehalen.DitblijktuitcijfersvandeEuropeseCommissie.KoninklijkNederlandsVervoer(knv)pleitvoormaatregelen. Ondermeereenversneldeoverhevelingvanvervoernaarhetspoor.

De euwildeco2-uitstootin2020met20procenthebbenteruggebrachttenopzich-tevan1990.Maardecijferstonenvolgensknvaandatvooraldemobiliteitssectordiedoelstellingbijlangenanietgaathalen.Terwijldeco2-uitstoot in de eu als geheeldaaldemet4,3procenttenopzichtevan1990,steegdezeinonslandnogmet6,6procent.Desectormobiliteitwaseu-breedgoedvooreentoenamevan29,2procent,inNederlandwasdatzelfs38,8procent.Duitslanddeedhetopvallendveelbeter.Indatlandwasdereductievandetotaleco2-uitstoot 24,3 procent; in de mobiliteitssector 0,5 procent. Eniglichtpuntjeisdatdeco2-uitstootvandetransportsectordaalt,sinds2006 metongeveer1procentperjaar.Maardeorganisatiewijsteropdatdittemaken kanhebbenmetdeverminderdevraagnaarvervoeralsgevolgvandecrisis. AdToet,directeurvanknv,vindthet‘zeerbetreurenswaardig’datinNederlandnogallaconiekwordtgereageerdophetniethalenvandedoelstellingen.‘Alshet onsernstismetdeklimaatdoelstelling,zaldepolitiekdeschouderserondermoetenzetten.Hiertoezalbijvoorbeeldinversneldtempovervoervanpersonenengoederenmoetenwordenovergeheveldnaarhetspoor’.www.knv.nl

Voorbijnaéénopdetienmensenisduurzaamheiddoorslaggevendbijderestaurantkeuze.DatblijktuitonderzoekonderbezoekersvanrestaurantsiteIensdatwerdgepresenteerdtijdensdethemadagDuurzamevoedingvanKoninklijkeHorecaNederland,op28juniinApeldoorn.

OpIens.nllatenrestaurantszienwatzijdoenaanduurzaamheid.Zokunnenzijaan-gevenvoedselverspillingtevoorkomendoorgerechteninverschillendeportiegroottesteserveren.Inmiddelshebben1.360restaurantszo’nzogenoemdduurzaamheidprofielingevuld.Hetonderzoekbrengtinbeelddat60procentvandemensendiebekendismethethoeenwaaromvanhetduurzaamheidprofiel,rekeninghoudtmetditprofiel bijdekeuzevooreenrestaurant.‘Duurzaamheidindehorecadraagtbijaandeverbeteringvandekwaliteitvanheteten,deserviceendeomgeving’,hieldIensBoswijk,oprichtervanrestaurantsiteIens,haargehoorvoor.Eengrootdeelvanderestaurantsvulteenduurzaamheidprofielinomdatzedenkendathungastenditbelangrijkvinden.Eenanderdeelvindthetbelangrijkomdesectorineenpositiefdaglichttezetten.Weerandererestaurantszijnvooralbenieuwdnaarhoezijscoren.www.khn.nl

Binnenvaart snel groener

‘Meer spoorvervoer goed voor het milieu’

Duurzaamheid restaurant steeds belangrijker

FORUM #14/19.07.1237

clim

ate-

kic

ven

ture

com

peti

tion

Van links naar rechts: Loes van Petersen (Solease), Chokri Mousaoui (Eternal Sun),

Steve Blank (juryvoorzitter) en Pierre Vermeulen (Solease)

vereniging duurzaam

Deverpakkingenbelastingkanper1januaridefinitiefwordenafgeschaft.StaatssecretarisAtsma(InfrastructuurenMilieu)enhetverpakkendebedrijfslevenhebbeneenovereenkomstgetekendvooreenalternatief.

Kernvanhetalternatiefvoordein2008ingevoerdeverpakkingsbelastingisdatpro-ducenten,importeursenverkopersvanverpakteproductengaranderendatzijdekomendetienjaardekostenvoorinzamelingenhergebruikvankunststofverpakkingsmateriaalvoorhunrekeningnemen.Hetafschaffenvandeverpakkingenbelastingmaaktonderdeeluitvandefiscaleagenda,devereenvoudigingvandebelastingenwaaraanhetkabinetwerkt.Deafsprakenmethetver-pakkendbedrijfslevenendedaaruitvoortvloei-endeverplichtingenvertegenwoordigeneenwaardevanzo’n1,5miljardeurointienjaar. Deraamovereenkomstisdeuitwerkingvanhetinmaartgeslotenconceptakkoord.Daarinsprakendebedrijvenafdatzedekomendejarenmeerverpakkingsmateriaalgaanhergebruiken,endeverpakkingsketenverderzullenverduur-zamen.Verderzeggenzeborgtestaanvoor‘eenrobuustentoereikendfinancieringsstelsel’,datindeplaatskomtvanhethuidigeAfvalfondsdatdoorhetRijkwordtgevuld.Hetgeldwaarvoordebedrijvengarantstaan,isindeeersteplaatsbedoeldomdegemeententebetalenvoorhetinzamelenvanverpakkings-afval.Verderstaathetbedrijfslevengarantvoor20miljoeneuroperjaarvoordeaanpakvanzwerfafval.DebedrijvenblijvenbetalenvoordelopendecampagneNederlandSchoon.OokbekostigenzeeenKennisinstituutVerpakkingen.Datinstituutmoeteenverduurzamingagendaopstellenenuitvoerendieertoemoetleidendatdeheleverpakkingsketenduurzamerwordt.www.fnli.nl

Verpakkingen­belasting verdwijnt, alternatief verschijnt

Winnaars……Eternal Sun en Solease. Eternal Sun maaktzonnesimulatoreninverschil-lendematenwaarmeezonne-energie-productenopeeneenvoudigewijzegetestkunnenwordenopefficiency.Soleaseontwikkeldeeenmanieromzonnepanelenteleasen.Zondergebruiktemakenvansubsidieszijndekostengelijkoflagerdandemaandelijkseenergierekening.

Beloond met……DeNederlandsehoofdprijsvandeClimate-kicVentureCompetition2012indevormvanondersteuningterwaardevan20.000euro.DewedstrijdiseeninitiatiefvanhetinternationaleClimate-kic entrepreneurship-pro-gramma,dattotdoelheeftklimaat-gerelateerdestartupstegenereren en te ondersteunen. Incubators en valorisatiecentrainNederland,Duitsland,Frankrijk,VerenigdKoninkrijkenZwitserlandwerkendaarinsamen.

uitgereikt tijdens……Een speciale bijeenkomst rond de Climate-kicVentureCompetitioninUtrecht.Zesstartupsverdedigdenhunbedrijfsplaninsessiesvan10minuten

vooreenjuryondervoorzitterschapvanSteveBlank,serial entrepreneur en Silicon Valley-expert. De kic-winnaarsstrijden op 1 en 2 oktober tijdens een internationalecompetitieinBolognavooreenprijsvan40.000euro,om teinvesterenindeverderegroeivan het bedrijf.

Reden……Tijdenshunpitchovertuigdendezetweebeginnendebedrijvendejuryervandatzijdemeestveelbelovendestarterszijnvandecompetitie.Dejurybeoordeelde hun businessmodel als hetmeestveelbelovendinrelatietot derelevantievoorduurzaamheid.

Juryoordeel……JuryvoorzitterBlank:‘Ikbenonderdeindrukvanhethogeniveauvaninnova-tieeninspirerendondernemerschapvandegenomineerdenvandaag.Ikhoop dathetwinnenvandeNederlandsecompetitievoordezetweeonder-nemershendatbelangrijkeduwtje inderugheeftomtegroeien.Wantgroeivangroene,innovatievebedrijvenisdeenigewegomdaadwerkelijkeenpositievebijdrageteleverenaaneenmeerduurzamewereld.’

de prijsClimate-kic Venture Competition 2012

FORUM #14/19.07.1238

achtergrond

Wielrennen,boksen,atletiek.Not my cup of tea voorveelbedrijven.

Tochlegdenruimvijftigvanheneenlinktussensportorganisatiesen

bedrijfsleven.‘Vaneencommercieelbedrijfwordtookwelverwacht

dathetwatterugdoetvoordemaatschappij.’

Tekst:FrankdenHoed|foto’s:ChristiaanKrouwels

‘Normaalbrengik verzekeringen aandeman’

Boksen? Ongetwijfeld had Sander Rupke weleens gehoord van The fight of the century, the rumble in the jungle of the thrilla in Manila;wed-strijdenwaarmeebokserMuhammadAlizijncar-rière zo’n beetje eindigde. Maar verder had deaccountmanager van Nationale Nederlandeneigenlijk niet zoveel met vechtsporten. Tot zijnwerkgeverwerdgevraagdeensuittezoekenwatdelinkistussenhetbedrijfslevenen‘dering’.Alleen al het afgelopen seizoen adviseerden 51bedrijveneensportorganisatieoverhetEKatle-tiek 2016 bid, een stappenplan veiligheid voorevenementen, een businessplan voor een wiel-renexperience of een communicatiestrategievoor deTriatlon Bond.Vijf van hen, waaronderNationale Nederlanden, Andersson Elffers FelixenFinacewerdeneindjunigenomineerdvoordeSportAdviesAward.Wiedeze prijs indewachtsleept,ispasinoktoberbekend.Allemaalzijnze

aangeslotenbijde stichtingSportenZaken (ziekaderTussensportenzaken).Eenstichtingdiealstussenpersoon een bedrijf zoekt met de juisteexpertisebijeenvraagstukvaneensportorgani-satie. Drie van hen vertellen over de voordelenvan samenwerking voor de sportbonden, hetbedrijfenhenzelf.‘Ikhadtochhetideedatikhetbidookeenbeetjehadbinnengehaald.’

TussensportenzakenSport&Zakenwerdin2003opgericht.Datgebeurdeopinitiatiefvansportkoe-pelNOC*NSF,ING,hetministerievanVolksgezondheid,WelzijnenSport,Boer&CroonenVNO-NCW.Deorganisatieheefttotdoelsportorganisatiesensportershundoeltelatenbereikendoorzeteverbindenmetbedrijvendieharthebbenvoorsport.Advieswerkiséénvandeactiviteiten.DaarnaastbegeleidtSport&ZakensamenmetNOC*NSFenRandstadtopsportersnaareenpassendebaaninhetbedrijfsleven.Ookbiedtzesportprogramma’sopmaatvoorbedrijven.www.sportenzaken.nl

FORUM #14/19.07.1239

Hoekrijgjebedrijvenzoverdatzeinvestereninprojectenomdejeugdinachterstandswijkeneenduwtje inde goede richting te geven?Metdievraag zat hetNederlands InstituutvoorVecht-sport en Maatschappij (nivm). Sander Rupke,account manager bij Nationale Nederlanden,maakte zijn sparringpartners bij het instituutduidelijkdathetgeenkwestieisvansimpelwegeen zak openhouden in de hoop dat daar dangeldinwordtgestort.‘Ikhebhengezegddatweinbeeldmoestenkrijgenhoewedekwaliteitenvandesportorganisatiehetbestekonden latenaansluitenopdewensenvanhetbedrijfsleven.’Een eerste brainstorm maakte duidelijk dat er kansen lagen in de hoek van de arbodiensten.‘Vechtsport staat voor flexibiliteit, rust, balans,maar ook voor incasseringsvermogen. En daar-dooreenverbeteringvanhetzelfvertrouwen.Wewarenhetsneleensdatzedaarwatmeemoes-ten gaan doen.’ Een proefsessie, met Rupkeseigen verkoopteam, maakte duidelijk dat degelegenheidspartnersmethunideeophetjuistespoorzaten.Onderzoekvanhetnivm bracht in beeld dat de helftvandeziektemeldingeningroterebedrijvenis terug tevoerenop fysieke klachtenmet eenpsychische oorzaak. ‘Met dat als uitgangspunt

heeft het instituut een training ontwik-keld gericht op hetherstelvandebalanstussen rust en incas-seringsvermogen. Detrainingsteltwerkne-mersinstaatzelfwatdoen.Inhetprogram-mastaatdevechtsportalsinstrumentcentraal.’Het nivm biedt de training voor bewustzijn,motivatieenplezieropdewerkvloernuofficieelaan onder de naam ‘Sportwerkt’. ‘Tijdens eenevaluatievanonzesamenwerkinghoordeikdatinmiddels al drie bedrijven ermee aan de slagzijn.Enmogelijkkrijgthijookeenplaats inhetsportaanbod voor medewerkers van NationaleNederlanden. De training levert het nivm niet alleeninkomstenop,maarbrengtookdemaat-schappelijke en pedagogische kracht van devechtsportinbeeld.’VoorNationaleNederlandenziteendeelvandewinst van de samenwerking erin dat talent uiteigenhuiseenkeeropeenanderemanierwordtingezet. ‘Als account manager ben ik normaalgesprokenvooralaanhetbedenkenhoeweonzeverzekeringen het beste aan de man kunnen

brengen.Ditprojectheeftmegeleerddatjemetdieachtergrondookorganisatieskunthelpendiedecommercienietvannatureinzichhebben.’Collega’sdiehijspreektoverhetbehaalderesul-taat, reageren enthousiast. Zij kijken nu heelandersnaardevechtsport.Behalverespectvoordie tak van sport heeft Rupke er nógwat aanovergehouden.Hetinzichthoebelangrijksportisvoor de gezondheid. Zelf tennissen zit er sindseenmotorongeluknietmeerin.Maarhijzitnietbijde pakkenneer.Metdeopgedane kennis inhet achterhoofd heeft hij een ‘eigen’ stichtingopgericht:Tennis4life.‘MetTennis4lifezettenwijonsintegenkanker.’www.vechtsportenmaatschappij.nl

‘ik kijk nu heel anders naar vechtsport’

Naam Sander RupkeBedrijf Nationale NederlandenSportbond Nederlands instituut voor vechtsport en maatschappij (nivm)Project link bedrijfsleven-sportbond in beeld brengen

‘Normaalbrengik verzekeringen aandeman’

FORUM #14/19.07.1240

DedagdatdeAtletiekuniezouhorenofzehetek Atletiek2016zoumogenorganiseren,staatnogin haar geheugen gegrift. JacquelineGerritsma,adviseur bij Andersson Elffers Felix (aef), ver-wachttehetverlossendewoordindeloopvandemiddag. Maar tot haar verbazing bracht oud-atleteEllenvanLangenhetnieuwsal‘sochtendsopde radio. ‘Toen ik het hoorde,voelde ikmeheel trots. Ik had toch het idee dat ik het bid ook eenbeetjehadbinnengehaald…’aef is een commercieel bureau, dus er moet gewoon brood op de plank komen. Maar, zobenadrukt Gerritsma, het bedrijf wil zich ookmaatschappelijk inzetten. ‘Dankzij John Elffers,eenvandegrondleggersvanonsbedrijf,zijnwein aanrakinggekomenmetSport&Zaken. Elf-fers,zelfoud-hockey-international,vondheteengoedideeomaandeactiviteitenvandezestich-tingeenbijdrageteleveren.’

De Atletiekunie riep de hulp van aef in voor een concurren-tie- en stakeholders-analyse voor het ek-bid.‘Erwarennogdriesteden in het buiten-land in de running

voordeorganisatievanhetek.Devraagwas:hoezorgenweervoordatwebeterzijndandieste-den?Omdatduidelijktekrijgen,hebbenwedekandidatenmetelkaarvergeleken.Aspectendiedaarbijaandeordekwamen,warendetoeganke-lijkheid van vliegvelden, hotels, infrastructuur,stadions en dergelijke. Maar ook zoiets als desfeer.’DemensenvandeAtletiekuniehaddendekluspuurinhoudelijkgezienongetwijfeldzelfkunnenklaren. Maar het ontbrak hen eenvoudig aanmenskracht, steltGerritsma. ‘Zo’n bond draaitdoorhetjaarheenaleenintensiefprogramma.Enhetopstellenvanzo’nbidbookkanerdannietmeer‘even’bij.’Deinbrengvanaefbleefoveri-gens niet beperkt tot de concurrentieanalyse.‘We hebben ook inhoudelijk meegekeken naarhet bidbook. Als opstellers kan je in je enthousi-asmeweleensietsoverhethoofdzien.Ookkan

eenomschrijvingsomswattactischer–endaar-door effectiever. Dan is het goed als iemandandersjedaaropwijst.’Zekijktmetplezierterugopdesamenwerking.‘Vaak voel je je bezwaard door de afhoudendereacties. Maar dat was hier helemaal niet hetgeval.Onze kritiekwerdmetopen armenont-vangen.DemensenvandeAtletiekuniehebbenallepuntendiewehebbenaangedragenoverge-nomen.Mooiom te ziendatmensenmet eenheelverschillendeachtergrondop zo’nprettigemanierkunnensamenwerken.Enhelemaalmooialsdatdanooknogleidttothetbinnenhalenvanhet ek-bid.’De klus was daarmee nog niet geklaard. Naafloop heeft aef nog in kaart gebrachtwat deAtletiekuniedewinstheeftgebracht.NuttigmethetoogopeenevaluatiebinnendeAtletiekunie.Maarookmetalsdoeldatanderebondenerhunvoordeelmee kunnendoen.Het ligtmisschiennietzovoordehand,maarhetschrijvenvanhetbidbook voor het ek heeft ook een Olympisch tintje.‘Alsjezo’ngrootsportevenementbinnenweettehalen,wordenjepapierenvoorhetorga-niserenvandeOlympischeSpelenookbeter.’www.atletiekunie.nl

‘Onze kritiek werd met open armen ontvangen’

achtergrond

Naam Jacqueline gerritsmaBedrijf andersson Elffers Felix (aef)Sportbond atletiek unieProject uitvoering concurrentie- en stakeholdersanalyse

FORUM #14/19.07.1241

‘Prima dat opdracht-gever oppikt wat hij zinvol vindt’

‘Ofweeensecondopinionkondenuitvoerenophet businessplan voor het Huis van deWieler-sport.Wehebbenhierwelwatmensenwerkendie wielrennen leuk vinden. Maar ons bedrijfheeftgeendirecte linkmetdewielersport.Laatstaan met de een of andere wielerorganisatie.Nee,devraagkwampuuroponspadomdatdezeaanslootbijonzeexpertiseopfinancieelgebied.’WimVerheij,managingconsultantbijFinace, isde laatste om te ontkennen dat het aanpakken vanzo’nadviesklusvoorSport&Zakengoed isvoor de naamsbekendheid.Maar dat is niet deenigeredenomeraantebeginnen.Hetheeftookte maken met maatschappelijk verantwoordondernemen. ‘Van een commercieel bedrijf wordt tegenwoordigwél verwacht dat hetwatterugdoet voor demaatschappij. En het is ookleukomeenswatvoororganisatiestebetekenendiewatmindergeldhebbentespenderen.’

De ntfu, knwu en andere betrokkenen wildenmeerdaneentraditioneel museum. HetHuisvandeWie-lersport dat ze ingedachten hadden,moestdehistorievan

de wielersport op een aansprekende manier inbeeldbrengen.Maardaarnaastmoesthetbezoe-kersdemogelijkheidbiedenomdediversevor-menvanwielersportechtteervaren.Erlagaleenbusinessplan.Maardeprojectleiderdiedaarvoorverantwoordelijkwas,wildehetgraaglatentoet-sendooreenonafhankelijkedeskundige.‘Zewil-denerzekervanzijndatzemethunplannenma-kerijopdegoedewegwaren.’Verheijbelegdemetdeprojectleidereenaantalsessiesomdeplussenenminnenvanhetbusi-nessplaninbeeldtekrijgen.Daaruitbleekdatdefinanciëleonderbouwingvanhetplanvoorver-beteringvatbaarwas.Zoontbrakeenliquiditeits-prognose waarin ook rekening werd gehoudenmetseizoensinvloeden.‘Erwasalleeneenschat-ting gemaakt van de bezoekersaantallen in deeerstepaar jaarnadeopeningenwatdaardanaaninkomstenuitzoukunnenvoortvloeien.’

Opbasisvandebrainstormenopbasisvaneigenanalyses zette hij een aantal aanbevelingen oppapier.Vandeaanbevelingenuithetadvieswerdeen aantal overgenomen in het businessplanvoorhetHuisvandeWielersport.Maarzekernietalles.Teleurgesteld is hijdaar nietover.Sterkernog:hijkanerwelbegripvooropbrengen.‘Erisgeenformele,commerciëlerelatie.Endatbete-kent dat je wat meer begripvol met elkaaromgaat.Maartegelijkertijdbenjeveelminderopzoeknaarcompromissen.’NahetafrondenvanhetadviesheeftVerheijnogcontactgehoudenmetdeprojectleider.Er zou-denzichimmerszomaarontwikkelingenkunnenvoordoen,waarinFinaceietszoukunnenbeteke-nen. ‘Onsbedrijfmaaktdeeluitvaneengroterconcern.Binnenhetconcernzijnondermeerookingenieursactief.Zij zoudenbijdeontwikkelingophetgebiedvanterreinen,gebouwenenmilieuwaardevolle expertise kunnen leveren. Jammergenoegishetdaarvannietgekomen.’ www.knwu.nl, www.ntfu.nl

Naam Wim verheijBedrijf FinaceSportbond ntfu (toerfietsunie) en knwu (wielrenunie)Project Second opinion businessplan Huis van de Wielersport

42 FORUM #14/19.07.12

portret

volkert engelsman

‘ik ben een rebel’Opschudden,provoceren,optenenstaan.

VolkertEngelsmanisdirecteur-eigenaar

vanEosta,eengroothandelinbiologische

groentenenfruit.Maarhijzouhetliefst

beroepsrebelzijn.‘Meteenwitpakaanen

eengasmaskeropeensupermarktinlopen.

Lachen.’

Tekst:JiskaVijselaar|Foto’s:JeroenPoortvliet

Als de wind om de cockpit suist en hij koers uitzet naar Joost mag weten waar, voelt hij vrijheid. De motor bromt, voor hem vouwt zich een oneindig landschap uit. Hij kan gaan waarheen hij wil. Als hij ooit met pensioen gaat, gaat hij dit weer meer doen. Vliegen. Toegeven aan het zeemansbloed dat hij van zijn grootvader erfde, noemt Volkert Engelsman (54) dat. Aan de avonturier in hem. Op zoek naar span-ning, de frisse wind en het gevoel dat er een nieuwe wereld aan je voe-ten ligt. In het dagelijks leven is hij oprichter/directeur en mede-eige-naar van Eosta, een bedrijf dat biologisch geteelde groenten en fruit uit de hele wereld haalt en distribueert. Maar als het even kan, kiest hij het ruime sop. Alleen of samen met zijn zoon, die inmiddels ook aan vlie-gen is verslingerd.

Kan een groene ondernemer dat wel maken: vliegen in zijn vrije tijd?Hij barst in lachen uit. ‘Natuurlijk wel. Je moet jezelf vooral niet al te serieus nemen hoor. Anders val je in slaap.’

Maar je hebt toch iets uit te leggen als groene ondernemer?‘Ik had wel een zweefvliegbrevet, maar dat is verlopen. Dus nu móet ik wel met een ‘gewoon’ vliegtuig de lucht in.’

Ergens achteraf op een industrieterrein in Waddinxveen is Eosta geves-tigd. Vrachtwagens rijden af en aan. Geen sprietje groen te bekennen op een paar strookjes gras na. Gewoon bakstenen gebouw, niks biolo-gisch zo op het eerste gezicht. Binnen is het gezellig rumoerig. Aan de wand een grote kaart, waarop met prikkertjes is aangegeven waar de telers van Eosta zitten. Boven op de tweede verdieping is zijn kamer. Ruim, overal glas. Een kast waarop boeken wild liggen opgestapeld. Hier en daar wat persoon-lijke dingen: foto’s, stenen. Engelsman leunt achterover in zijn stoel. Een goed geconserveerde vijftiger in hemdsmouwen. Voor hem staat een kop koffie, die hij bijna in een keer achterover slaat. En al gaat het interview vooral over hem als persoon, hij weet veel van wat hij vertelt

FORUM #14/19.07.1244

portret

meteen te verbinden met zijn bedrijf. Vragen over zijn jeugd, zijn ach-tergrond doet hij af als oninteressant en onbelangrijk. ‘Het verklaart maar voor een deel wie ik ben. De nieuwe ontmoetingen, je eigen zoektocht en keuzemomenten zijn minstens even belangrijk.’

murw slaanZijn vader was textielbaron in Twente en de Achterhoek en naast zijn werk altijd bezig met kunst, filosofie, muziek. Voor zijn vier zoons, Volkert is de een na jongste, haalde hij docenten in huis die het school-programma van overdag aanvulden met cultuuronderwijs en filosofie. Aan tafel werd gedebatteerd. Daarna was er tijd voor muziek. Spiel-trieb stimuleren, werd dat thuis genoemd. De creatieve kant dus, want kinderen murw slaan door alleen een beroep te doen op hun cogni-tieve vaardigheden kan altijd nog. ‘Mijn ouders wilden ons opvoeden tot vrije denkers. Niet geremd door status, door wat de dominee of je buurman ergens van denkt. Dat is wel gelukt, denk ik.’

Iedereen trekt zich toch wel eens wat van een ander aan. Of is gehecht aan de status die een positie in een bedrijf of een nominatie op een duurzaamheidlijst je verleent.‘Iedereen laat wel eens zijn oren hangen naar zijn ego of groepsdog-ma’s. Wel zo makkelijk. Maar van mensen die hun hoofd niet boven het maaiveld durven steken, gaat meestal geen verandering uit. Daar-voor moet je vrij kunnen denken, jezelf kunnen blijven en open staan voor de wereld om je heen. De uniekheid van ieder mens zien, de mogelijkheden. Zo voed ik mijn eigen kinderen ook op: tot vrije den-kers. En zo ga ik met mijn medewerkers om. In elk geval probeer ik dat.’Achter zijn rug glijden voortdurend foto’s over het beeldscherm van zijn computer. Tussen familiekiekjes, beelden van de telers van Eosta in Zuid-Amerika, Afrika, Azië, verschijnt ineens prins Charles tijdens zijn bezoek aan een Chileense teler van Eosta. Engelsman is best trots op de internationale aandacht die hij krijgt met zijn bedrijf. ‘En dat

voor een vage fruitboer in Waddinxveen-zuid.’

Vage fruitboer?‘Kijk, ik vraag mezelf regelmatig af: ‘Wat is nou helemaal onze impact?’ Er is nog zoveel werk te doen om de economie te verduurza-men. Dat gaat lang niet snel genoeg. Ik wil dat de mens weer centraal komt te staan. Dat het niet langer in de economie gaat om shareholder value. Dat we niet langer anderen en de wereld uitbuiten. Dat we ophouden met de volksverlakkerij waaraan de voedingsindustrie zich schuldig maakt: de kosten van obesitas op de maatschappij afwentelen en ondertussen rijk worden van de verkoop van vette suikersurroga-ten in plaats van echte, eerlijke producten.’

Waar u uw geld mee verdient.‘Ja, inderdaad. Maar dat doe ik op een eerlijke, transparante manier. Wij berekenen alle maatschappelijk kosten netjes in de eindprijs. En zijn toch winstgevend. Want natuurlijk wil ik verdienen, maar ik vind het idioot dat retailers die aan het einde van de hele keten zitten nog altijd meer verdienen aan een product dan de teler.’

Ondertussen is Unilever-topman Paul Polman u gepasseerd op de Trouw duurzame top-100. Hij steeg, u daalde. Dat moet zeer doen.‘Dat vind ik echt een saaie discussie. Het is alleen maar goed nieuws als meer mainstreamondernemingen verduurzamen. Wij werken samen met Unilever. Dat is een groot concern dat over een grote breedte kleine stappen kan zetten om de wereld te verbeteren. Eosta is kleiner en kan op een kleiner oppervlak juist grotere stappen zetten. Mijn nakomelingen mogen uitleggen wat nu beter was. Mij maakt het eer-lijk gezegd geen bal uit. Je hebt beide nodig: Unilever om een kritische massa te krijgen en movers and shakers als Eosta om iets nieuws te ont-wikkelen.’

FORUM #14/19.07.1245

Driestellingen

Nederland wordt steeds groener‘Wekomennietverderdaneenbeetjekrabbenaandeoppervlakte,vindik.OndernemendNederlandisnoglangnietduurzaamenmaatschappelijkverantwoordgenoeg.Hierligtnogeengeweldigeuitdaging.Eneenpotentieelconcurrentievoordeelopdeexport-markt.’

Straffen werkt beter dan belonen‘Beidezijnbelangrijk.Ineeneerlijkemarktbetaaltdevervuilerenwordenpositievebijdragenjuistbeloond.Nuwordenkostenvanvervuilingafgewen-teldopdesamenleving.Gebruikfiscalebonus/malusinstrumenten om een gelijkemarkttecreëren.’

Erismeertussenhemelenaarde‘Datdenkikzeker.Welossenonzeproblemennietopmethetbewust-zijnwaaruitzezijnvoortgekomen,zeiEinsteinal.Daarvooriseenmindshift nodig,diejespiritualiteitkuntnoemen.Gelukkigisersteedsmeeroogvoorspiritualiteit. Alleen yesterdays thinkers doendatnogafalsvaag.’

volkert engelsman

1957 GeboreninWinterswijk1969 Vwo, Almelo1973 Vrije school Krefeld,

Duitsland1977 Economie en bedrijfskunde,

RijksuniversiteitGroningen1983 Commoditymerchandising

divisionbijCargill1990 OprichtingEosta VolkertEngelsmanis

getrouwdenheeftdriekinderen

Dan schopt u graag tegen een paar schenen?‘Soms moet je provoceren om mensen wakker te schudden. Dat kan geen kwaad. Het liefst zou ik op een Greenpeace-achtige manier met een wit pak en een gasmasker op een supermarkt in lopen. Lachen. Dat is alleen niet echt handig als je daar ook je boterham wilt verdienen.’‘Als ik geen ondernemer was, was ik rebel geworden. Diep van binnen ben ik het ook, denk ik. Ik realiseer me dat ik mensen weleens afschrik met mijn provocaties. Ik knal er soms iets uit, zie de reactie en heb dan meteen spijt. Vooral als diegene zich niet kan verweren.’

Toch koos u voor ondernemerschap.‘Verbeter de wereld en begin bij jezelf. Daarom ben ik met dit bedrijf begonnen.’ En als iemand u provoceert?‘Tja, terechte vraag. De waarheid gebiedt me te zeggen dat ik dat niet altijd leuk vind. Ik ben ook maar een mens.’

Dan moet u ineens zelf aan de bak.‘Inderdaad. Vanmorgen overkwam me dat nog. Een van mijn mede-werkers slingerde naar mijn hoofd dat hij echt doodmoe van me wordt. Van mijn bemoeizucht, van mijn ongeduld. Heel vervelend, maar ik moet daar iets mee. Het is net als in de natuur: als ergens een broeinest zit, trekt dat schimmel aan. Het enige wat je dan kunt doen, is er licht bij gooien. Ik ga het gesprek dus aan. Dat heb je ervan als je graag wilt dat iedereen zelf nadenkt en zich niet achter zijn moeder, zijn dominee of de baas verschuilt. Dan krijg je dat terug.’

Engelsman begon zijn carrière bij Cargill, een Amerikaans voedings-middelenbedrijf dat een warm voorstander is van gentech. Niet bepaald biologisch én de wereld van het grote geld en shareholder value. ‘Ik heb er genoten’, zegt hij terugkijkend op die tijd. ‘Ik heb me altijd een burger van twee werelden gevoeld. Bij Cargill genoot ik van de directheid van die Amerikanen, hun pragmatisme, het onderne-merschap, het respect voor het individu, de enorme wilskracht en het vermogen om iets voor elkaar te krijgen. Hier, in Nederland, rekenen we elkaar altijd af op de fouten die we maken. Maar no guts, no glory.’

Dus u bent een duurzaamheidkruisridder, maar stiekem ook niet.‘Ik heb beide werelden in me. Bij Cargill hoefde ik niet te beginnen over mijn duurzaamheidkruistocht en over mijn belangstelling voor spirtualiteit. Toch, ik kwam daar alleen maar gelijkgezinden tegen. Mensen voor wie the sky the limit is, yes we can. Gek genoeg botste dat niet.’

Wanneer kwam dan het moment waarop u dacht: ik moet hier weg?‘Toen ik ziek op bed lag. Ik hallucineerde en ineens zag ik dit hele bedrijf voor me. Wat de missie is, hoe ik het wilde aanpakken. Niet tot in detail, maar ik wist wel: dit moet ik gaan doen en nú. De rest is lot, serendipity.’

FORUM #14/19.07.1246

Ietwat gespannen poserend staan ze op de foto, de dames die werken bij de eerste Koninklijke Stoomweverij in Nederland. Een voorganger van TenCate. Het zal een serieuze

zaak zijn, het spannen van katoengarens. Er wordt gewerkt met stoomtechnologie uit Engeland, maar toch zijn er nog heel wat handen nodig om het proces te begeleiden. Blijkbaar een echt vrouwenwerkje. Het fijne draad loopt als spinrag door de zaal. Er mag niets verkeerd gaan, ander zou de boel wel-eens in de knoop kunnen raken. Als het werk gedaan is, gaan de spoelen naar de weverij.Kleine partijen van de geweven ‘Twentse

katoentjes’ worden geëxporteerd naar Neder-lands-Indië. De witkatoenen doeken worden daar gebatikt of bedrukt. Deze vrouwen gaan het eindresultaat waarschijnlijk nooit bewon-deren. Maar zijn ze er wel bij als Koning Wil-lem III in 1852 het bedrijf het predicaat Koninklijk verstrekt?

Tekst:MarciaTimmermansFoto:TenCate,±1852

overlevers

Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Forumishettweewekelijkseopiniebladvanonderne-mingsorganisatievno-ncw. vno-ncwvertegenwoordigtsamenmetdeaangesloten160brancheorganisatiesenvijfregionaleverenigingenintotaal115.000onderne-mingen.vno-ncwwordtinderegiovertegenwoordigddoor: vno-ncw Noord, vno-ncwMidden,vno-ncw West, deBrabants-ZeeuwseWerkgeversvereniging(bzw)endeLimburgseWerkgeversVereniging(lwv).VoormanagerstotveertigjaariserJongManagement.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg12,2594AV DenHaag,Postbus93002,2509AADenHaag,telefoon:070-3490165,e-mail:forum@vno-ncw.nl

Forum op internetwww.vno-ncw.nl

RedactieKarinBojorge(hoofdredacteur),JiskaVijselaar(eindredacteur),MarciaTimmermans(bureauredacteur),WalterDevenijns,RemkoEbbers,MirandeGroot, FrankdenHoed,PaulScheer

Colofon CorrespondentenJeroenAnsink(VerenigdeStaten),PhilipEbels(België),HenkHirs(Hongarije),MaaikeHoman(Spanje),MauritsKuypers(Duitsland),JessicaMaas(Turkije),MiriamMannak(Zuid-Afrika),HansMoleman(China),MaaikeVeen(VerenigdKoninkrijk),FrankRenout(Frankrijk),PetraSjouwerman(Denemarken),JudithStalpers(Japan),EdwinTimmer(Mexico),MaartenVeeger(Italië)

aan dit nummer werkten mee:LindavanBeek,HubertvanBreemen,JannyKamp,RenéKlawer,NicoleMallens,DaviddeNood,SigridVerweij

abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070-3490336,e-mail:kok@vno-ncw.nl,issn 1384 - 2102. Forumwordtgericht–kosteloos–toegezondenaaneengrootaantalNederlandseondernemingen,organisatiesenparticulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusiefbtw.Opzeggingvaneenkosteloosabonnementkanperdirect,vaneenbetaaldabonnementper1januari.Hiervoorgeldtgeenopzeggingstermijn.

informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bijRitaterSteeg,telefoon:070-3490351,

e-mail:steeg@vno-ncw.nl.Opzeggingvanhetlidmaat-schapvanvno-ncwmoetvóór1septembervaneen jaarwordengedaan.Hetlidmaatschapeindigtdanper31decembervandatzelfdejaar.Deschriftelijkeopzeg-gingkanwordengerichtaanRitaterSteeg,coördinatorlidmaatschapszakenvno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA DenHaag.

vormgevingConcept,basisontwerpenvormgeving: LinkDesign,Amsterdam

Cover Foto:PhilNijhuis/anp

drukwerkEm.deJongbv,Visweg8,Postbus8,5110AABaarle-Nassau

advertentieverkoopVanVlietBureauvoorMedia Advies,FrankOudman,telefoon0235714745,e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com,Postbus20,2040AAZandvoort

Koninklijke TenCate

opgericht vóór1704wat Fabrikantvandiverse

soorten textiel

FORUM #14/19.07.1247

rubrieksnaam

Nederland heeft ondernemerschap nodig

Kies op12 septembervoor groei

Focus op ondernemen

Kies voor:

Solide overheid

Duurzamesamenleving

SterkEuropa

Kijk op www.vno-ncw.nl/verkiezingen2012

Vrijewereld

Initiatief van:

AVVM-adv-205x280_Opmaak 1 10/05/12 16:39 Pagina 1