Opinieblad Terra (SNM) 2007

32
Terra opinieblad van stichting natuur en milieu jaargang 3 · nummer 2 · maart 2007 Trendwatcher Bakas: toekomst zonder olie De toekomstauto komt eraan Biobrandstof is geen oplossing De toekomstige auto is van ons allemaal AUTOSPECIAL

description

Bijdragen aan autospecial opinieblad Terra van de Stichting Natuur en Milieu

Transcript of Opinieblad Terra (SNM) 2007

Page 1: Opinieblad Terra (SNM) 2007

Terra

opinieblad van stichting natuur en milieu

j a a r g a n g 3 · n u m m e r 2 · m a a r t 2 0 0 7

Trendwatcher Bakas:

toekomst zonder olie

De toekomstautokomt eraan

Biobrandstof is

geen oplossing

De toekomstige auto is

van ons allemaal

A U TO S P E C I A L

Page 2: Opinieblad Terra (SNM) 2007

verwacht rendement:

8 tot 10%

Groen Invest Nederland (GIN) B.V. ���������������������������������������������������������������������������

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Groen beleggen een beter milieu

voor

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������������������������������������������������

Meer informatie?�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

GIN adv Terra.indd 1 01-03-2007 10:24:36

Page 3: Opinieblad Terra (SNM) 2007

Terra 3

A U TO S P E C I A L

Terra

En verderNieuws 6 Bedrijf & Milieu 7 Frank van Pamelen en Matthias Giesen 8 Goed Leven 26 Uit! 27 Berichten van Natuur en Milieu 29

Mirjam de Rijk 31

j a a r g a n g 3

n u m m e r 2

m a a r t 2 0 0 7

Wat maakt de c,mm,n zo bijzonder?

11

14

Tijdsbeeld

16 Trendwatcher

De drie technische universiteiten staan

aan de wieg van de auto in de toekomst.

Verslaggever Eddy Steenvoorden ging op

bezoek bij de uitvinders. “Dit ontwerp staat

voor een nieuw tijdsbeeld.”

Claire

Een toekomst

zonder olie en een

groeiende liefde

voor de natuur.

“We gaan een lieve

tijd tegemoet”,

denkt trendwatcher

Adjiedj Bakas.

Dat is ’m dan

illustratie omslag: remco timmer;

het duinlandschap is van fieldofview.nl

Laat ik het maar meteen

toegeven: ik ben zo’n vrouw

die van een auto alleen ziet

wat voor kleur hij heeft. Het

kan mij geen bal schelen hoe

zo’n blik eruit ziet en wat

voor toeters en bellen erop

zitten, als hij mij maar van A

naar B brengt.

Toch word ik aardig enthou-

siast van de campagne ‘Auto

in de Toekomst’ van Natuur

en Milieu (zie pagina 9 – 25).

Ik vind het verfrissend dat

een milieuorganisatie zich

in het hol van de leeuw, de

AutoRAI, waagt. En het is

spannend om je af te vragen

hoe wij in de toekomst zul-

len reizen en leven. Ik zie het

al helemaal voor me: uit de

uitlaat van mijn toekomst-

bolide komt slechts een

wolkje waterdamp. Binnen

zit ik achterstevoren lekker

te kletsen, liefst onder het

genot van een ouderwetse

Bossche bol. Ik hoef met

mijn plakhanden het stuur

niet aan te raken, want de

auto vindt zelf zijn weg.

Supergebruiksvriendelijk is

mijn auto, omdat andere

gebruikers, die wel autogek

zijn, hebben meegedacht met

de ontwerpers. Ik heb alleen

de kleur gekozen. Groen

natuurlijk.

Claire Tielens

Autorijden op echt schone brandstof

blijft voorlopig

een droom.

20 Schone droom

Autoleasebedrijf Athlon en Rabobank mixen

idealisme en commercie. Met succes. “We

kunnen de vraag niet aan.”

22 Save Lease

Biobrandstoffen zijn vaak veel minder

duurzaam dan wordt gedacht.

24Essay

foto

: m

erli

jn d

oo

mer

nik

/ho

lla

nd

se h

oo

gte

foto

: w

ille

m m

es

Schoon, stil en zuinig. Van – maar vooral dóór – ons allemaal. Dat is de c,mm,n (spreek

uit: common), de auto voor de toekomst die is ontwikkeld door Natuur en Milieu en

studenten van de drie technische universiteiten. Hoewel de term auto de lading niet hele-

maal dekt. De c,mm,n is vooral een toekomstig mobiliteitsconcept, ingevuld door de auto-

mobilist zelf. Het concept wordt gepresenteerd op de AutoRAI, van 29 maart tot en met

9 april in Amsterdam. En natuurlijk in deze special van Terra.

Page 4: Opinieblad Terra (SNM) 2007

Op deze infraroodfoto is het goed te zien: in

Nederland verstoken we per jaar zo’n twee

miljard euro aan aardgas ‘voor de buitenlucht’.

De oorzaak: slechte isolatie. Energiebesparende

maatregelen kunnen per huishouden tot 500

euro per jaar opleveren. Natuur en Milieu voert

actie tegen deze verspilling. Meer weten? Kijk op

www.verspillen.nl. (EE)

Foto: delta GmbG, Leipzig

www.delta24.de/infrarood

Stoken voor debuitenlucht

Page 5: Opinieblad Terra (SNM) 2007
Page 6: Opinieblad Terra (SNM) 2007

Terra 6

Terra

Kort Nieuws

Terra 6

Terra is het opinieblad van Stichting Natuur en Milieu en verschijnt acht keer per jaar.

RedactieadresPostbus 15783500 BN UtrechtTelefoon: 030 - 234 82 11/213E-mail: [email protected]

HoofdredactieClaire Tielens

EindredactieJohan Nebbeling (BLADEN&CO, Utrecht)

Redactie Pieter van den Brand Michel RoblesEva van Esch (stagiair)

DenktankDuco van Dijk, Eric van Kaathoven en Jeroen Winckers

BladconceptMedia Partners, Amstelveen

Vormgeving en productieLouis Nouws(BLADEN&CO, Utrecht)

DrukwerkHoontetijl, Utrecht

AdvertentiesBureau RecentJoop Slor020 - 330 89 [email protected]

Stichting Natuur en Milieu werkt aan een rijke natuur, een divers landschap en een schone

en groene leefomge-ving. Wij dragen bij overheden en bedrij-ven constructieve oplossingen aan voor

milieuproblemen. Dat doen we namens u. Telefoon: 030 - 233 13 28E-mail: [email protected]:www.natuurenmilieu.nl.

Ook een gratis abonnement op onze tweewekelijkse e-mail nieuwsbrief? Kijk dan op onze website.

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7

De nieuwe regering heeft

ambitieuze milieuplannen:

30 procent minder CO2-

uitstoot in 2020 en jaarlijks

500 miljoen euro om de kli-

maat- en energiedoelstellingen

in 2011 te halen. Desondanks

zijn de meeste milieuorganisa-

ties niet tevreden. Zij denken

dat het kabinet te weinig geld

uittrekt om de doelstellingen

daadwerkelijk te kunnen halen.

“De hoge verwachtingen en

doelstellingen die de PvdA en

ChristenUnie zichzelf opleggen

zijn ook lastig waar te maken”,

zegt Jonathan Verschuuren,

hoogleraar milieurecht van

de Universiteit Tilburg. Maar

het is volgens hem wel goed

dat het milieu na zo veel jaren

weer oprecht aandacht krijgt.

Verschuuren kan zich voor-

stellen dat milieuorganisaties

twijfelen of het kabinet genoeg

geld beschikbaar stelt om de

eigen doelstellingen te halen.

“Wel vind ik dat ze niet al te

kritisch moeten zijn. Ze kun-

nen beter de regering stimule-

ren om met betere voorstellen

te komen.” Toch staan in het

regeerakkoord ook enkele

zorgwekkende zaken, meent

Verschuuren. Volgens hem

heeft de regering besloten

bedrijven sneller vergunningen

te verlenen. “En als milieu-

vergunningen te snel worden

afgegeven, kan het milieu daar

de dupe van zijn.”

Daarnaast is de Zuiderzeelijn

terug in het regeerakkoord.

“Daar word ik echt moe van.

Deze lijn loopt dwars door

meerdere natuurgebieden.”

(EE)

Henny Huisman, Geert

Mak en andere Bekende

Nederlanders roepen de

bevolking op een manifest te

tekenen tegen de klimaatver-

andering. Zij willen met het

manifest het kabinet oproepen

direct iets te doen tegen de

opwarming van de aarde.

Samen met GroenLinks richt-

ten de BN’ers Cool Climate op,

voor een ‘cooler’ klimaat. Het

doel: vermindering van het

oliegebruik en energiezuiniger

woningen. Daarnaast wil Cool

Climate nieuwe windmolen-

parken in de Noordzee en een

kilometerheffing op auto’s.

De oproep krijgt steun van

milieuorganisaties, waaronder

Natuur en Milieu. Zie ook

www.coolclimate.nu (EE)

Met Nederlandse technieken

wil Engeland op grote schaal

duurzame woningen gaan

bouwen. In 2016 moeten alle

nieuwe huizen CO2-neutraal

zijn, heeft de regering beslo-

ten. “Nederland heeft een

goede naam op het gebied van

duurzaam bouwen”, verklaart

Gordon MacKenzie van het

Britse bouwbedrijf Kier PLC de

keuze voor Nederlandse bouw-

methoden.

In Groot-Brittannië staat een

aantal grote woningbouw-

projecten op stapel. Zoals

het Thames Gateway project

in Londen, waar meer dan

200.000 duurzame woningen

worden gerealiseerd. De Britse

bouwsector moet daarvoor een

grote omschakeling maken,

omdat nu nauwelijks nog reke-

ning wordt gehouden met duur-

zaamheid.

“Duurzaam bouwen kan niet

meer genegeerd worden”, beseft

Simon Stone van Galliford Try,

een ander Brits bouwbedrijf.

“Daarom kijken we in Groot-

Brittannië met grote belang-

stelling naar de innovaties in

Nederland.” (EE)

Milieu in regeerakkoord fo

to:

go

os

van

der

vee

n/h

h

BN’ers gaan voor ‘cool’

Britten bouwen duurzaam

Page 7: Opinieblad Terra (SNM) 2007

Terra 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7

Steeds meer bedrijven vin-

den milieu belangrijk en

maken een duurzaamheids-

verslag over hun presta-

ties. Terra vroeg Ernst van

Weperen van de Vereniging

van Beleggers voor

Duurzame Ontwikkeling

om er enkele onder de

loep te nemen. Deze keer:

Philips

Good for the world, good for

business, luidt de centrale

boodschap in het duurzaam-

heidsverslag van Philips.

Philips ziet duurzaamheid

als business opportunity. Het

concern speelt in op de kli-

maatveranderingsdiscussie.

Philips stemt zijn duurzame

strategie als geen ander af

op de globale trends buiten

het bedrijf.

Duidelijk is dat voor de

globale marktleider in

verlichting gouden tijden

aanbreken. Verschillende

overheden, waaronder die van

Californië en Australië, zien de

vervanging van de gloeilamp

als eerste stap om het ener-

gieverbruik te verminderen en

daarmee de CO2-uitstoot te

reduceren.

Het eerste deel van het ver-

slag overweldigt de lezer op

bijna Amerikaanse wijze met

getallen over de impact van

een globale vervanging van de

gloeilamp door de nieuwste

energiezuinige ledlampen.

Indrukwekkend!

En het is natuurlijk mooi dat

Philips een grote bijdrage

wil leveren aan de energie-

besparing. In Nederland

bijvoorbeeld hebben Philips

en Natuur en Milieu onlangs

een convenant gesloten om

energiebesparing in openbare

verlichting te realiseren.

Maar het tweede deel van het

verslag is veel minder concreet

dan het eerste. De strategie

van Philips is niet duidelijk

Bedrijf & MilieuPhilips

foto

: g

era

rd

til

/hh

verbonden aan prestatie-indi-

catoren en er zijn voor 2007

en verder geen concrete doel-

stellingen opgesteld. Kortom,

hoe gaat Philips zijn duur-

zaamheidsstrategie concreet

vormgeven?

De lezer van het duurzaam-

heidsverslag blijft daardoor

achter met vragen. Zoals: hoe-

veel lampen worden per wan-

neer vervangen en gerecycled?

Waar worden die nieuwe lam-

pen geproduceerd? En hoeveel

energie bespaart dat? Welke

hindernissen moeten daartoe

nog worden overwonnen?

Het jongste duurzaamheids-

verslag van Philips heeft

daarmee, jammer genoeg,

geen kwaliteitsslag gemaakt

ten opzichte van een jaar eer-

der. De buitenwereld kan zo

niet goed volgen of Philips

echt vorderingen maakt in

de richting van de ‘Nieuwe

Verlichting’.

De Europese Unie gaat

werk maken van de strijd

tegen de klimaatverandering.

Ten opzichte van 1990 moet

de CO2-uitstoot in de EU-

landen in 2020 met 20 procent

zijn afgenomen, zo is afge-

sproken op de EU-conferentie

van begin maart.

De EU streeft naar een

Bindende klimaatafspraken CO2- reductie van 30 procent

na 2012, mits ook de andere

geïndustrialiseerde landen in de

wereld hun uitstoot met dat

percentage verminderen. Verder

moet in 2020 20 procent meer

zonne-, wind- en waterenergie

gebruikt worden en moet

het auto- en vrachtverkeer

10 procent van de brandstof

uit duurzame bronnen halen.

Daarnaast is efficiënter gebruik

van energie nodig. Dat zal lei-

den tot een besparing van 20

procent in 2020.

Het klimaatbeleid kan de

Europese industrie een koplo-

perspositie geven in het leve-

ren van energiezuinige appa-

raten. Zo wordt de positie van

de Europese Unie versterkt ten

opzichte van landen als China

en de Verenigde Staten, die

nog weinig doen met energie-

zuinige apparaten. Daarnaast

wordt Europa door gebruik

van duurzame energie minder

afhankelijk van de import van

fossiele energie uit instabiele

regio’s als Noord-Afrika, het

Midden-Oosten en Rusland.

(EE)

Philipstopman Gerard Kleisterlee met een

nieuwe halogeen spaarlamp

Page 8: Opinieblad Terra (SNM) 2007

Frank van Pamelen

Stilstand is achteruitgang. Zeggen wetenschappers altijd.

Die willen vooruit. Dingen vernieuwen. Dingen verbeteren.

Daarom hebben ze ook ooit de groene golf bedacht. Wie een

gelijkmatige en tegelijk matige snelheid aanhoudt, heeft altijd

de verkeerslichten mee. Dat scheelt een hoop milieuvervui-

lend optrek- en afremwerk, bevordert de doorstroming en

voorkomt dat je onnodig stilstaat. En stilstand is achteruit-

gang. Zeker bij auto’s. Ga maar eens achter een stilstaande

auto staan die stationair blijft draaien. Zeker weten dat je

gezondheid een evenredige achteruitgang laat zien. De kwa-

lijke walmen van auto’s zijn de laatste drie jaar niet verbe-

terd. Las ik laatst op de site van de ANWB. En dat terwijl de

auto-industrie beterschap heeft beloofd. Aan de Europese

Commissie. In 2008 mag de gemiddelde CO2-uitstoot niet

hoger zijn dan 140 gram per gereden kilometer. Op dezelfde

site: juichverhalen over Skoda. De snelste stijger in de auto-

mobiele hitparade. En over de Volkswagen Golf. De best ver-

kochte auto van 2006. Stationair op één. En ook die stilstand

is achteruitgang. Ga er maar eens achterstaan, achter zo’n

Golf. Dik anderhalf keer de beloofde streefemissie. Die toch al

veel hoger is dan nodig. Het is allang mogelijk om elke vorm

van schadelijke uitstoot af te stoten. Maar Volkswagen kijkt

kennelijk liever in de technologische achteruitkijkspiegel. En

deze Duitse dampenramp is dan de marktleider. Maar ja: lei-

der is dan ook Duits voor “jammer”. Overigens: Skoda is een

volle dochter van Volkswagen. En Skoda is weer Tsjechisch

voor “jammer”. Toeval? Hoe dan ook, beste automakers, het

wordt tijd dat juist de marktleiders eens hun verantwoorde-

lijkheid nemen. Dingen vernieuwen. Dingen verbeteren. Het

wordt tijd voor een groene Golf.

Stilstand

foto

: er

ik v

an

der

bu

rg

t (v

erbe

eld

)

Mat

thia

s G

iese

n

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7Terra 8

Page 9: Opinieblad Terra (SNM) 2007

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 Terra 9 Terra 9

A U TO S P E C I A L

Twee jaar geleden riep Natuur en Milieu in een paginagrote

advertentie in de dagbladen de auto-industrie op nu echt eens

werk te gaan maken van zuinige, schone auto’s. Hard nodig,

vond Natuur en Milieu, want de autofabrikanten maken bar

weinig haast met de productie van die duurzame en stille auto

waar iedereen al zo lang op zit te wachten.

Om de industrie te prikkelen en hen een inspirerend voor-

beeld voor te schotelen, kondigde Natuur en Milieu aan zelf

een ‘Auto van de Toekomst’ te ontwikkelen. Met de presenta-

tie van de c,mm,n (spreek uit: common) op de AutoRAI van

2007 maakt N&M die belofte waar.

De c,mm,n is een gezamenlijke productie van Natuur en

Milieu, de TU Twente, de TU Eindhoven en de TU Delft.

Diverse bedrijven en instanties verleenden hun medewerking.

De c,mm,n is te bewonderen in een prachtig paviljoen. En

natuurlijk gaan we in deze special van Terra nader in op deze

bijzondere wagen.

Voor u na uw bezoek aan de AutoRAI of het lezen van deze

Terra naar de dealer snelt om een c,mm,n aan te schaffen:

voorlopig zult u ’m niet aantreffen in de showroom. Rijklaar

is de c,mm,n nog niet. En misschien wordt-ie dat wel nooit.

Want de c,mm,n is vooral een concept, een idee over hoe we

anders om kunnen gaan met mobiliteit. Zonder de individu-

ele vrijheid op te geven die gepaard gaat met het autorijden

kunnen we toch het milieu sparen! De c,mm,n toont aan

dat duurzame automobiliteit geen utopie is, maar realiteit.

Misschien niet vandaag of morgen, maar waarschijnlijk wel in

2020.

De bal ligt nu weer bij de autofabrikanten. Zij beschikken

immers over de kennis en de middelen om van de c,mm,n een

echte, rijklare auto te maken.

Dus doen we op deze plek opnieuw een oproep: autofabrikan-

ten aller landen. Come On!

De redactie

Hier is-ie dan…

Wij dagen jullie uit!

Page 10: Opinieblad Terra (SNM) 2007

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7Terra 10

In de kelder van de faculteit Industrieel

Ontwerpen van de TU Delft duwt Remco

Timmer een schaalmodel van een auto door de

gangen. Uiterst behoedzaam, als een kersverse

vader die voor het eerst achter de kinderwagen

loopt. Met vergelijkbare trots ook, want het

model is zijn geesteskind dat straks levensgroot

staat te pronken op de AutoRAI. De hele wereld

mag daar dit wondertje van duurzaamheid en

vernieuwing voor het eerst aanschouwen.

A U TO S P E C I A L

DroomvoertuigGeïnspireerd door de watermeloen

De drie technische universiteiten staan aan de wieg

van de c,mm,n (spreek uit: common), de auto van

de toekomst. Verslaggever Eddy Steenvoorden ging

op bezoek bij de uitvinders. “Dit ontwerp staat voor

een nieuw tijdsbeeld.”

Page 11: Opinieblad Terra (SNM) 2007

Terra 11 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7

Met dank aan een Griekse watermeloen.

Timmer, bijna afgestudeerd op dit project, kocht

op vakantie bij een kraampje een kolossaal

exemplaar. Hij haalde zijn ontwerp-in-wording

van de c,mm,n voor de geest en bewerkte in een

ommezien de meloen tot het door hem gewens-

te droomvoertuig. “Ik wilde een ontwerp maken

dat staat voor een nieuw tijdsbeeld en ik ben

trots op het eindresultaat”, zegt de student.

De automobilist van de toekomst wil best een

steentje bijdragen aan het milieu, weet Timmer.

Maar hij wil beslist niet het lachertje van de weg

zijn. Het oog wil, heel traditioneel, ook wat.

Daarbij: een auto ontwerpen die alleen goed-

koop en zuinig is, vonden de vier studenten die

in Delft aan het project meewerken minder inte-

ressant. Neele Kistemaker tekende met Caroline

Klop voor het interieur: “Iets extreems ontwer-

pen is makkelijker dan het steeds weer opnieuw

zoeken naar de juiste balans. Dat is voor ons de

grote uitdaging geweest.”

TekkelkopMet z’n spitse snuit en hoge voorhoofd heeft

de c,mm,n wel wat weg van een eigenzinnige

tekkelkop. Verder trekken de zachte lijnen en

grote raampartijen de aandacht. De auto is

niet gemaakt van metaal, maar van kunststof:

licht én makkelijk herbruikbaar. En doordat

de achterwielen dichter op elkaar staan dan de

voorwielen, heeft de auto minder last van de

luchtweerstand.

Het interieur is nog eigenzinniger. Verstopt in

enkele smalle stijlen tussen de ramen zit de

techniek voor onder meer navigatie, het tevoor-

schijn toveren van de digitale plattegrond of het

versturen van een bericht. De bestuurder zet

de functies in werking door stukjes textiel of

kneedbare materialen aan te raken.

En uiteraard kun je, zo is het idee, in 2020 de

c,mm,n best even op de automatische piloot zet-

ten. Dus als de bestuurder onder het genot van

een kop koffie een praatje wil maken, draait hij

gewoon z’n stoel om richting passagiers op de

sofavormige achterbank. Caroline Klop: “Het

interieur is vaak het ondergeschoven kindje,

maar wij wilden er echt op een heel andere

manier naar kijken.”

Heeft de bestuurder behoefte aan privacy of

zoekt hij juist contact? Wil hij achterover leunen

en naar een muziekje luisteren of van andere

c,mm,n-rijders weten wat de handigste route

naar Parijs is en waar er wegwerkzaamheden

zijn? Wie deel uitmaakt van het c,mm,n-netwerk

– de community – heeft mogelijkheden te over.

Let wel: het mag, maar het hoeft niet.

Openheid, communicatie en samenwerking

zijn de sleutelbegrippen van de c,mm,n en niet

alleen wat betreft het interieur. Zo gooit de

De automobilist van de toekomst wil beslist

niet het lachertje van de weg zijn

foto

: er

ik v

an

der

bu

rg

t/ve

rbe

eld

Van links naar rechts:

Remco Timmer, Jacco Lammers,

Caroline Klop, Neele Kistemaker

Page 12: Opinieblad Terra (SNM) 2007

achterspoiler als het ware de wind omhoog,

waardoor het mogelijk wordt een zuinig treintje

te vormen met de achterliggende c,mm,ns. Een

geavanceerd beveiligingssysteem, waarmee de

TU Twente zich onder meer bezighield, zorgt

dat die samenwerking op rolletjes loopt.

Datzelfde systeem signaleert als een alziend

oog verdachte onregelmatigheden op de weg

en ondersteunt de bestuurder bij onder meer

in- en uitvoegen. Ongelukken komen minder

vaak voor en de snelheid bij de botsing zal

lager zijn, waardoor de eisen aan conventionele

beschermingsmethoden als kooiconstructies en

kreukelzones veranderen. Daardoor kan de auto

De automobilist van de toekomst is

geen passieve consument die afhan-

kelijk is van wat de reguliere fabrieken

hebben bedacht en kunnen leveren. Hij

bepaalt naar eigen behoefte hoe de auto

er uitziet, welke uitrusting er wel of juist

helemaal niet inzit.

Elke pakweg drie jaar ruilt de toekom-

stige automobilist zijn auto in voor een

nieuwere versie met de laatste snufjes

en een nog zuiniger aandrijving. De

vorige auto wordt opgetuigd naar de

wensen van een andere gebruiker en

gaat na deze upgrade weer als nieuw de

weg op. Niet alleen hergebruik, maar

ook herfabricage wordt daarmee gang-

baar.

De nieuwe automobilist maakt boven-

dien deel uit van een gemeenschap van

zielsverwanten, een community met

wie hij onder andere in een peloton

vlak achter elkaar zuinig en veilig naar

dezelfde bestemming kan rijden. Of met

wie hij bijvoorbeeld informatie deelt

over mooie en slimme routes.

De auto heeft in 2020 een speciaal vak,

de community box, die met gemeen-

schapsgenoten en anderen met toe-

gangsbevoegdheid kan worden gedeeld.

Een pizzabezorger doet er ’s avonds

een bestelde pizza in, zodat je na de

uitgelopen werkdag onderweg naar huis

alvast kunt eten. Bovendien heeft een

gemeenschapsgenoot de tweedehands

bureaulamp met led-verlichting uit de

box gehaald die hij via internet bij jou

heeft gekocht.

Welkom in de wereld van de c,mm,n,

het nieuwe mobiliteitsconcept van

industrieel ontwerper en autofreak Jacco

Lammers. Hij studeerde af aan de TU

van Delft op zijn concept, dat op de drie

Nederlandse Technische Universiteiten

verder is uitgewerkt. “We leveren geen

concrete oplossingen voor de automo-

biliteit en automobilist in de toekomst,

maar wijzen wel een richting aan. De

kern is dat de c,mm,n duurzaam wordt

geproduceerd en goedkoop, zuinig,

innovatief en onderscheidend is. Het

ontwerp staat bovendien open: iedereen

met kennis van zaken kan bijdragen

aan het ontwikkelen van de auto. Denk

maar aan de internetencyclopedie

Wikipedia. Die wordt ook door en voor

een gemeenschap ontwikkeld.”

Docent vervoersplanning Kasper van

Zuilekom van de TU Twente werkt met

een aantal studenten aan de intelligente

De auto van de toekomst maak je samen

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7

T H EMAA U TO S P E C I A L

foto

: er

ik v

an

der

bu

rg

t/ve

rbe

eld

Terra 12

Page 13: Opinieblad Terra (SNM) 2007

systemen in en om de c,mm,n. “Wij

gaan een aantal veelal zelfstandig ont-

wikkelde technieken steeds verder inte-

greren. Te denken is aan mobiele com-

municatie, het GPS-systeem waarmee

de plaatsbepaling op de aarde wordt

gedaan en technieken om objecten en

bewegingen te meten.”

lichter worden en neemt dus ook het brandstof-

gebruik af.

DelenMaar boven alles komt de openheid tot uit-

drukking in de manier waarop informatie over

de auto wordt gedeeld met iedereen die er

maar interesse in heeft. De blauwdrukken van

alle ontwerpen zijn beschikbaar via internet.

Iedereen mag verbeteringen aanbrengen, zolang

die ook maar weer toegankelijk blijven.

De presentatie van de c,mm,n op de AutoRAI

vormt dan ook eerder een startschot dan een

eindpunt. Wie denkt de aandrijving en de bij-

zondere wielophanging die op de TU Eindhoven

werden uitgedacht in de schaduw te kunnen

stellen, mag z’n gang gaan. Van een traditionele

Openheid, communicatie en

samenwerking zijn sleutelbegrippen

van de c,mm,n

‘motor’ is in ieder geval geen sprake, volgens

student Martin Leegwater: “Je kunt het beter

aandrijflijncomponent noemen.” Hoe dan ook:

een brandstofcel met waterstof is de belang-

rijkste energiebron. De cel krijgt steun van de

Ultracap, die bij het remmen vrijkomende ener-

gie bewaart voor hergebruik.

VeerVoor de wielophanging gebruikt de c,mm,n geen

hydraulisch systeem, maar een voorgespannen

extra veer om het contact met de weg optimaal

te houden. “Omdat je hiervoor nauwelijks ener-

gie verbruikt, is dit wel honderd keer zo zuinig

als de huidige systemen.”

In Delft vinden de studenten het inmiddels de

hoogste tijd om hun eigen energie aan te vullen:

lunchtijd alweer, zegt de klok. Maar zelfs tijdens

de maaltijd gaat het nog over hun project. Je

bent gedreven of niet.

Jacco Lammers, inmiddels afgestudeerd op het

mobiliteitsconcept dat de basis van het c,mm,n-

onderzoek vormt: “Dit project is een voorzet.

De auto zit boordevol ideeën om mensen en

bedrijven te inspireren. Het is nu zaak om de

kritische massa over de streep te krijgen.”

De geleidelijke koppeling van technie-

ken leidt er uiteindelijk toe dat de auto

in de toekomst via allerlei systemen de

bestuurder meer en meer ondersteunt

bij het waarnemen van de omgeving

en de rijtaken. Van Zuilekom: “Nu heb-

ben sommige auto’s bijvoorbeeld al

sensoren die helpen bij inparkeren. De

c,mm,n reageert automatisch op wat

andere auto’s doen en op de verande-

rende omstandigheden. Zo wordt auto-

rijden veiliger en minder inspannend.

We gaan die technieken ook inzetten

om de aandrijving nog efficiënter en dus

zuiniger te maken.”

Heel nieuw is het idee van de Karma.

Deze rij-assistent met gezicht, stem

en handen geeft signalen over de actu-

ele veiligheidssituatie. Als de Karma

bezorgd gaat kijken en ‘ho ho!’ roept,

dreigt het fout te gaan. Slaat hij de han-

den voor de ogen, dan loopt het met

je c,mm,n waarschijnlijk niet goed af.

Maar ach, dat is in pakweg 2020 een

mooie gelegenheid een vernieuwde ver-

sie aan te schaffen.

Tekst Eric Boekel

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 Terra 13

Page 14: Opinieblad Terra (SNM) 2007

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7Terra 14

Draaibare bestuurdersstoel. Handig

wanneer de chauffeur geen zin

heeft om actief te rijden, maar bij-

voorbeeld een praatje met de mede-

passagiers wil maken.

Exterieur. Niet van staal, maar van

plastic. Licht, makkelijk te recyclen,

grotere vormvrijheid in fabricage

mogelijk.

(onder motorkap) Geen motor, maar

verzamelplaats van elektronica die

noodzakelijk is voor het (automatisch)

besturen.

T H EMAA U TO S P E C I A L

Page 15: Opinieblad Terra (SNM) 2007

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 Terra 15

Achterspoiler. Duwt de wind omhoog

waardoor de achterbuurman minder last

heeft van luchtweerstand. Ideaal voor het

‘treintje rijden’, kort op elkaar.

Zijportier met bagagebox. Tevens

bedoeld voor mensen die toestem-

ming hebben van gebruiker om er

iets in achter te laten.

Knipperlicht. Geeft achterlig-

gende auto’s ook aan hoelang

het nog duurt voor de bestuur-

der een afslag neemt.

Wielophanging. Voorgespannen

extra veer vervangt hydraulisch

systeem. Zuinig, houdt auto ook

in bochten vlak, beter wegcontact.

(onderin achterzijde)

Aandrijfsysteem ter

grootte van een paar

schoenendozen via

brandstofcel. Hierin

komt door reactie

van waterstof met

zuurstof energie vrij

ten behoeve van

elektromotoren.

Page 16: Opinieblad Terra (SNM) 2007

Lieve

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7

T H EMAA U TO S P E C I A L

Page 17: Opinieblad Terra (SNM) 2007

Terra 17 Terra 17

Zijn kantoor in hartje Amsterdam met uitzicht

over het IJ, ademt luxe. Het is rijk gestoffeerd

met fluweel en er hangen Oosterse gewaden

aan de muur. De boodschap: hier zetelt een

kosmopoliet. Adjiedj Bakas dendert er als een

lawine van positieve energie doorheen. Hij praat

van de hak op de tak, doorspekt zijn antwoor-

den met persoonlijke anekdotes en grinnikt

regelmatig om zijn eigen verhalen. Wie hem

hoort praten over de toekomstige wereld, krijgt

er meteen zin in.

Heeft het überhaupt nut om over de toekomst te

praten?

“Kijk om je heen. Als ik onzin verkocht, zou

ik dit kantoor niet kunnen betalen. Bedrijven,

politieke partijen en andere organisaties vragen

mijn advies. Ze kunnen hun strategie reframen

als ze weten welke trends eraan komen. Bijna

alles wat ik heb voorspeld, is uitgekomen. Een

keer zat ik er naast. Ik dacht dat de nieuwe paus

uit Azië of Zuid-Amerika zou komen. Het werd

Duitsland. Maar onlangs bleek dat het maar een

stem had gescheeld of het was een Argentijn

geworden. Ik maak het graag concreet. Aan

vaagheden heeft niemand wat.”

Gaan we duurzamer leven in de toekomst?

“Noem het alsjeblieft niet zo. Duurzaam is een

rotwoord. Het klinkt naar duur. Maar natuur

komt weer helemaal in, mede door de opkomst

van de religie. Het rentmeesterschap van de

aarde is terug. Binnenkort is de milieubeweging

niet meer nodig. Die wordt wegens succes opge-

heven, net als het feminisme en de homobewe-

ging.”

“De milieubeweging brengt haar boodschap nu

te zuur en te agressief. Ze zou meer moeten

benadrukken dat een schoon milieu ook econo-

mische waarde heeft. Het schoonmaken van de

Europese rivieren hebben we bijvoorbeeld heel

goed gedaan. Mede door een schone omgeving

is Nederland voor Aziaten een aantrekkelijke

plek om zich te vestigen. Als ik in Bangkok

mijn neus snuit, komt er zwart snot uit. Schone

lucht is gewoon fijner.”

Een toekomst zonder olie en een groeiende liefde voor de natuur.

“We zullen samen dingen verzinnen en ontwerpen. Ook auto’s”, denkt

trendwatcher Adjiedj Bakas. “We gaan een lieve tijd tegemoet.”

tijd

Adjiedj Bakas (1963)

is trendwatcher. Hij is

auteur van verschillen-

de boeken, waaronder

Megatrends Nederland

en adviseert over-

heden, politieke

partijen, maatschap-

pelijke organisaties en

bedrijven, waaronder

Ahold, Nuon, KLM

en de Rabobank, over

toekomstige ontwikke-

lingen. Hij is geboren

in Zuid-Amerika uit

Indiase ouders en stu-

deerde Nederlands in

Utrecht. In september

verschijnt zijn boek

Leven zonder Olie.

Meer informatie over

Bakas: www.adjiedj-

bakas.com.

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7

foto

: d

uc

o d

e vr

ies/

ho

lla

nd

se h

oo

gte

Binnenkort is de milieubeweging

opgeheven wegens succes

Page 18: Opinieblad Terra (SNM) 2007

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7Terra 18

Nieuwe kerncentrales zijn

onafwendbaar

hoorde pas iemand van de TU Delft vertellen

over een verf met zonnecellen, die vanaf vol-

gend jaar rendabel is. Eenderde van onze ener-

gie steken we in gebouwen. Hup, die verf erop,

klaar! Windenergie kan trouwens ook helpen.

Een Japanse rederij neemt nu al vrachtschepen

in de vaart met zeilen van metaal, waarin zon-

necollectoren zitten. Auto’s zullen gaan rijden

op waterstof uit kernenergie.”

“Nieuwe kerncentrales zijn onafwendbaar. We

moeten ophouden daarover te zaniken. Je moet

compromissen sluiten. Het afval kunnen we

prima voor honderd jaar opslaan. Daarna weten

ze er wel raad mee. Moet je kijken hoeveel wij

in de afgelopen honderd jaar geleerd hebben! In

Australië is genoeg uranium voor de komende

eeuw. En daarna is er nog zat in Afghanistan.”

Zullen we ons meer of minder gaan verplaatsen in

de toekomst?

“Een eeuw geleden verplaatsten we ons maar

zeven kilometer in een jaar! Terwijl we in het

nomadentijdperk duizenden kilometers te

voet aflegden. We wisselen mobiele en minder

mobiele perioden af. In het olietijdperk van

de afgelopen eeuw waren we heel mobiel. Dat

zal minder worden. Door het vervagen van de

grenzen tussen de virtuele en de reële wereld,

blijven we meer achter ons bureau zitten. Dat

begint nu al: veel mensen handelen thuis hun

e-mail af en rijden dan na de spits naar kantoor.

Voor een vergadering kom je over een tijdje je

huis niet meer uit.”

“Ik zag pas bij Hewlett-Packard een nieuw

systeem, waarbij je je gespreksgenoten recht in

de ogen kunt kijken, terwijl zij in New York zit-

ten en jij hier. Waarom zou ik er dan nog heen

vliegen, met jetlag en al?”

Blijven de files?

“Minder dan nu, doordat we meer thuis gaan

werken. Maar ook door de vergrijzing. Ouderen

verplaatsen zich verspreid over de dag en niet

allemaal tegelijk in de spits. Angst voor het toe-

nemende terrorisme zal ook maken dat mensen

liever thuis blijven. Al willen ze ook af en toe

uitgelaten worden. Verveling wordt namelijk hét

probleem: we gaan korter slapen en willen al

die extra uren wel vermaakt worden. Het woon-

werkverkeer zal voor een deel vervangen worden

door leasure-ritjes.”

foto

: d

uc

o d

e vr

ies/

ho

lla

nd

se h

oo

gte

Hoe komen we aan energie?

“Er komt meer draagvlak voor onafhankelijk-

heid van olie. We willen niet meer afhankelijk

zijn van zo’n Poetin die ons het mes op de keel

kan zetten. Of van de Saoedies of Iraniërs. Die

houding helpt ook tegen de CO2-uitstoot. Als

het nieuwe kabinet morgen zou aankondigen

dat we binnen tien jaar zonder olie leven, zou

het volk staan te juichen. Natuurlijk zijn er nu

nog grote olievoorraden. Maar het stenen tijd-

perk ging ook niet voorbij omdat de stenen op

waren. We gaan kiezen voor een leven zonder

olie.”

Hoe dan?

“We hebben dringend een nieuwe energiebron

nodig. Zonne-energie kan veel oplossen. Ik

T H EMAA U TO S P E C I A L

Page 19: Opinieblad Terra (SNM) 2007

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7

En het goederenvervoer?

“De gebroeders Das voorspelden twintig jaar

geleden al dat we spullen via light rail zullen

gaan vervoeren. Dat zou goed kunnen. Voor een

deel zal vervoer zelfs digitaal gaan. Architecten

werken al met driedimensionale printers.

Daarmee kun je iets uitprinten op de plek waar

je het nodig hebt. Vrachtwagens zijn in ieder

geval passé. Die vind ik zo negentiende-eeuws.”

Hoe ziet de toekomst van de auto eruit?

“De auto blijft. Die autoloze zondagen zijn lief

hoor, maar dat is flauwekul. Mensen stappen in

hun auto vanwege de privacy. Voor veel mannen

is het de enige plek waar ze even alleen zijn. En

in het drukke spitsgezin van de toekomst is de

auto ook nodig om de kinderen en al die spul-

len te verplaatsen. We zullen wel massaal eisen

dat die krengen zuiniger worden. Toyota zet

de trend met de hybride wagen. Auto’s zullen

ook kunnen communiceren met elkaar en met

de weg. Ik heb net een Lexus besteld. Die kan

dat al. Als ik op de snelweg over een stippellijn

ga, stuurt hij hem vanzelf terug. Ik heb niks

meer te zeggen! En inparkeren doet hij ook zelf.

Heerlijk is dat.”

Hoe gaan we auto’s gebruiken?

“Er komt veel meer informatie-uitwisseling

via internet, afgeschermd met passwords, zodat

de informatie alleen toegankelijk is voor een

bepaalde groep. Mensen kunnen daardoor bij-

voorbeeld gemakkelijk afspreken om hun auto’s

aan elkaar te klikken en gezamenlijk ergens

heen te rijden. Dan hoef je niet meer te sturen.

Intussen klinkt in de ene auto Mozart en in de

andere hardrock.”

Gaan groepen automobilisten bijdragen aan het

ontwerpen van auto’s?

“Ik kan me goed voorstellen dat gebruikers

gezamenlijk een auto ontwerpen. Heel veel

mensen zijn autogek; die willen daar wel aan

bijdragen. Als één merk zo’n open source ont-

worpen auto toestaat, kan het lukken. Er is nu

al een encyclopedie op internet, Wikipedia, die

door alle gebruikers gemaakt is. Over een aantal

jaar kun je dus rijden in een Fiat Wiki. Samen

dingen verzinnen komt helemaal in. We gaan

een lieve tijd tegemoet.”

“Uiteindelijk zullen mensen hun individuele

wensen willen realiseren in hun auto op bestel-

ling. Daarmee wordt het een uitdrukking van

hun identiteit. Gadgets buitenshuis, zoals de

auto, blijven zichtbaar, terwijl apparaten bin-

nenshuis, zoals tv en geluidsinstallatie, steeds

kleiner en onzichtbaarder worden.”

Wat vindt u van de ideeën van Natuur en Milieu

en de technische universiteiten over de auto in de

toekomst?

“In kan me goed voorstellen dat het die kant op

gaat. Maar een ding moeten degenen die naden-

ken over de auto in de toekomst niet vergeten:

mensen hebben een adaptatietijd nodig om te

wennen aan vernieuwingen. Philips kondigde

in 1990 al aan dat er in 2000 een huisrobot zou

zijn. Dat duurt nog even. Je moet een strategie

ontwikkelen hoe je mensen wilt laten wennen

aan nieuwe oplossingen. Neem ze aan de hand

en schets een toekomstvisioen. Maar laat je

vooral niet weerhouden door deze waarschu-

wing. Early adaptors zijn altijd in het voordeel.

Hup, go, go, go!”

We zullen massaal eisen dat auto’s

zuiniger worden

Tekst Claire Tielens

Je moet nadenken over hoe je

mensen wilt laten wennen aan

nieuwe oplossingen

foto

: m

erli

jn d

oo

mer

nik

/ho

lla

nd

se h

oo

gte

Terra 19

Page 20: Opinieblad Terra (SNM) 2007

Wat zou het prachtig zijn als we in pakweg

2030 geen fossiele brandstoffen meer nodig

hebben voor onze auto’s. Nieuwe brandstoffen,

zoals 100 procent biodiesel, ethanol in plaats

van benzine en brandstofcelaandrijving met

waterstof zorgen voor schonere lucht en minder

opwarming van de aarde. Bovendien zijn we

dan niet meer afhankelijk van olieproducerende

landen als Saoedi-Arabië.

Een mooie droom, maar voorlopig nog wel

een droom, blijkt uit een rondje langs des-

kundigen. “De politieke en maatschappelijke

wil is er wel, maar een massale omschakeling

op biobrandstoffen of waterstoftechnieken is

tot 2030 niet te voorzien”, meent bijvoorbeeld

Stephan Slingerland. Hij is senior onderzoe-

ker van het International Energy Programme

bij Clingendael, het Nederlands instituut voor

internationale relaties.

“Volgens het International Energy Agency

maken biobrandstoffen in 2030 hooguit 11 pro-

cent uit van de wereldenergievoorziening. Het

IEA heeft ook doorgerekend wat er gebeurt als

alle politieke maatregelen op het gebied van

energie en klimaat daadwerkelijk worden uitge-

voerd. Dan kan het aandeel van biobrandstoffen

oplopen tot 12 procent. We blijven dus voorlopig

afhankelijk van fossiele brandstoffen.”

PerspectiefDat denkt ook Jasper Vis, senior consul-

tant bij het energieadviesbureau Ecofys.

“Biobrandstoffen bieden een aantrekkelijk

perspectief en er komt gelukkig steeds meer

aandacht voor. Ze zijn relatief goedkoop en

makkelijk toe te passen in de huidige verbran-

dingsmotor. Toepassing op grote schaal vraagt

echter mondiaal een fors landbouwareaal. Dat

zet de voedselproductie en de natuur nog verder

onder druk.”

De brandstofcel en de waterstofmotor zijn veel-

belovend, maar zullen volgens Vis niet binnen

pakweg twintig jaar massaal worden toegepast.

“Met die techniek is de uitstoot van schadelijke

gassen nul: dat is een soort droom. Maar water-

stof moet ook worden geproduceerd. Dat kan uit

duurzame bronnen als wind- en zonne-energie,

maar dat is duur en niet erg efficiënt. Je kunt

wind- en zonne-energie beter gebruiken als

bron voor groene stroom. En kernenergie zien

velen terecht ook niet als een duurzame optie.”

InfrastructuurDaar komt volgens Vis bij dat toepassing van

waterstof en brandstofcellen een drastische,

kostbare ombouw van de auto en de hele infra-

structuur daar omheen vergt. “En die operatie

zal naar alle waarschijnlijkheid vele tientallen

jaren vergen.”

Technisch is het waarschijnlijk best haalbaar om

binnen twee of drie decennia zonder aardolie

auto te rijden, denkt Ewald Breunesse, manager

energietransitie bij energiemaatschappij Shell.

Maar hij voorziet andere problemen, al noemt

hij die liever ‘uitdagingen’. “Het is de vraag of

er voor het hele wagenpark genoeg biobrandstof

beschikbaar zal zijn. Ga maar na: volgens het

CBS tankte Nederland in 2005 5,5 miljard liter

benzine en 4,2 miljard liter diesel.”

Hoe dan ook zullen schonere brandstoffen

op bredere schaal hun intrede doen, verwacht

Schone droomAutorijden op echt schone brandstof. Volgens de deskundigen kan dat

zeker niet voor 2030. “Olie, gas en kolen blijven de komende decennia

voor de energie- en brandstofvoorziening verreweg het belangrijkst.”

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7

Rijden zonder olie

T H EMAA U TO S P E C I A L

Het is de vraag of er voor het hele wagenpark genoeg

biobrandstof beschikbaar zal zijn

Terra 20

Page 21: Opinieblad Terra (SNM) 2007

Breunesse. Zoals synthetische diesel die

uit aardgas, biomassa en kolen kan worden

gemaakt. “Shell zet in op uiterst schone en effi-

ciënte brandstoffen, waaronder de op aardgas

gebaseerde GtL: gas-to-liquids, een synthetische

brandstof die uit aardgas wordt gewonnen en

nu al aan onze V-Power Diesel wordt toege-

voegd.”

WaterstofVoor waterstof en elektriciteit ziet Shell moge-

lijkheden, maar vooralsnog niet op grote schaal.

“De charme van waterstof is een stil voertuig

dat alleen maar waterdamp uitstoot. Waterstof is

een energiedrager, net als elektriciteit. Maar je

moet altijd de vraag stellen hoe waterstof wordt

gemaakt. De duurzaamste opties zijn momen-

teel ook het duurst.”

Peugeot is een van de autofabrikanten die expe-

rimenteert met een brandstofcel die werkt op

waterstof. Vorig jaar presenteerde de fabrikant

het concept voor de 207 EPURE, een auto waar-

bij een speciaal ontwikkelde brandstofcel als

energiebron fungeert. “De EPURE is al onze

vierde variant van een auto met brandstofcel.

De techniek is nu nog ontzettend kostbaar,

maar kan over ongeveer twintig jaar interes-

sant worden voor grootschaliger toepassing,”

meent Joost vermeer, woordvoerder van Peugeot

Nederland.

HybrideDe volgende stap naar een duurzamere en

zuiniger motortechniek wordt de auto met een

hybride-dieselaandrijving, die Peugeot rond

2010 in productie gaat nemen. “Die wordt nog

zuiniger dan de huidige Hdi-diesel, die al een

kwart zuiniger rijdt dan een benzinemotor met

een vergelijkbaar vermogen. Peugeot heeft al

een prototype middenklasser getest, waarbij een

verbruik van nog geen 1 op 30 is gerealiseerd.

Dat is weer een belangrijke stap vooruit,” stelt

Vermeer.

De auto met hybride-dieselaandrijving past ook

helemaal in het meest waarschijnlijke scenario

van Vis van Ecofys. “In de automobiliteit is op

korte termijn de grootste winst tegen de laagste

kosten te behalen door auto’s lichter, kleiner

en zuiniger te maken. De brede invoering van

hybride auto’s die op benzine of diesel en een

elektromotor rijden is voorlopig een van de

meest aantrekkelijke opties. Door het bijmen-

gen van biobrandstoffen kan automobiliteit ook

duurzamer worden. Maar aangezien de trans-

portbehoefte wereldwijd blijft stijgen, zullen we

nog heel lang van olie afhankelijk blijven.”

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7

Tekst Eric Boekel

Op korte termijn

is de grootste winst

tegen de laagste

kosten te behalen

door auto’s lichter,

kleiner en zuiniger

te maken

Terra 21

foto

: ti

m h

eth

erin

gto

n/h

oll

an

dse

ho

og

te

Page 22: Opinieblad Terra (SNM) 2007

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7

In de hal van het kantoor van Athlon Car Lease

in Almere staat een levensgrote foto van een

Panda. De sympathieke beer van het Wereld

Natuur Fonds wel te verstaan, niet het olijke

Italiaanse stadswagentje.

Het WNF steunt het programma Save Lease van

Athlon. Leaserijders die kiezen voor een van de

energiezuinige auto’s uit de Top-10 van Natuur

en Milieu, WNF en ANWB krijgen extra ‘savers’

die ze in kunnen wisselen voor leuke cadeaus.

De deelnemers aan dit programma rijden zuini-

ger en tanken goedkoper. Dat scheelt flink in de

portemonnee, weet Richard Sikkel, commercieel

directeur van Athlon. “Jaarlijks gemiddeld 300

liter brandstof. Ofwel: 400 euro per lease-auto.”

BeloningZonder (financiële) prikkels lukt het niet de

ongeveer 115.000 leaserijders van Athlon tot

ander rijgedrag aan te zetten, is de ervaring van

Sikkel. “Wil je gedragsverandering bereiken,

dan moet daar een beloning tegenover staan.”

Athlon doet mee aan het Save Lease-program-

ma om verschillende redenen, zegt Sikkel.

“Allereerst voelen we ons verantwoordelijk voor

de milieuschade die onze auto’s aanrichten. Dus

kiezen we voor schone auto’s en zuinig rijden.

Maar we zijn natuurlijk geen filantropen. We

willen onze investeringen terugverdienen. Dat

kan alleen als we met Save Lease nieuwe klan-

ten trekken.”

En dat lukt, zegt een glunderende Sikkel. “Save

Lease is ook commercieel een schot in de roos.

Zozeer, dat we op dit moment de vraag niet aan

kunnen. Onze klanten zijn vooral bedrijven die

iets willen doen voor het milieu.

IngewikkeldHet optuigen van het programma was volgens

Sikkel overigens nog knap ingewikkeld. “We

hebben er een jaar aan gewerkt en dik een mil-

joen euro in gestoken. Een statisticus heeft een

programma ontwikkeld waarmee we het brand-

stofverbruik exact kunnen berekenen. Ook naar

potentiële klanten toe kunnen we zo aantonen

dat de Athlon-rijder zuiniger rijdt. Het moet

namelijk wel kloppen wat we zeggen.”

Volgens Tom Gerritsen, projectmanager duur-

zame mobiliteit van de Rabobank, hebben

programma’s als Save Lease ook economische

waarde. “Verkeersvervuiling en filedruk zijn

slecht voor de BV Nederland.”

Samen met andere bedrijven, universiteiten

en de overheid begon de Rabobank daarom

een proef op het traject Zoetermeer-Den Haag.

Automobilisten kregen een beloning (geld of

een smartphone met verkeersinformatie) als ze

buiten de ochtendspits gingen rijden. Het pro-

ject - Spitsmijden - bleek volgens Gerritsen ‘een

ongelooflijk succes’.

Autoleasebedrijf Athlon en Rabobank zijn

partner in het project Auto in de Toekomst.

Over de mix van idealisme en commercie.

Schoner rijden moet lonen

T H EMAA U TO S P E C I A L

Terra 22

Page 23: Opinieblad Terra (SNM) 2007

Terra 23 Terra 23 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 Terra 23

Gehalveerd“Het aantal spitsritten is gehalveerd”, pronkt hij.

“Dat toont aan dat automobilisten bereid zijn

voor een kleine beloning hun gedrag te veran-

deren. Je moet ze niet alleen laten betalen voor

kilometers, maar ook belonen.”

Een (financiële) prikkel zet mensen aan het

denken, aldus Gerritsen. “Ze worden zich

bewust van de alternatieven voor die routineuze

dagelijkse autorit. Dus pakken ze soms gewoon

de auto en de andere keer de trein of een com-

binatie van auto en trein. Evengoed kunnen ze

eerst thuis hun e-mail afwerken en daarna ach-

ter de file aanrijden. Of ze werken gewoon de

hele dag thuis.”

Duurzaamheid loont, maar op de lange termijn,

is het devies van Gerritsen en diens werkgever.

“Aan deze proefprojecten verdienen wij niets.

Maar als bank hechten we aan maatschappelijk

relevante acties. We willen mensen op basis van

vrijwilligheid verleiden om verantwoorde keuzes

te maken.”

GeldstromenHet commerciële belang openbaart zich in de

verre toekomst, verklapt hij. “Met mobiliteit zijn

gigantische geldstromen gemoeid. In de regio

Haaglanden bijvoorbeeld gaat 2 miljard euro

aan mobiliteitskosten om. Dat wordt door werk-

gevers uitgegeven aan auto’s, treinkaarten, alles.

Als je dat geld slimmer kunt besteden, kun je er

als bank aan verdienen.”

Gerritsen ziet op langere termijn voor de bank

een soort makelaarsrol weggelegd. “Stel dat de

inzet van een mobiliteitsmakelaar 5 procent

bespaart op je mobiliteitskosten. Dan kun je

afspreken dat een deel daarvan voor die make-

laar is. Op dit moment zijn wij betrokken bij de

opzet van een dergelijke makelaar.”

BesparingenDe Rabobank wil een volgende proef gaan

houden met een persoonsgebonden budget

waarmee deelnemers zelf een jaar lang hun

mobiliteit bekostigen. “We willen zien of de cal-

culerende burger besparingen kan realiseren.”

Duurzame mobiliteit leeft, concludeert Athlon-

directeur Sikkel. “De markt is er klaar voor. Tal

van bedrijven willen nu investeren in een bij-

drage aan het milieu. Dat was tien jaar geleden

ondenkbaar. Maar essentieel voor succes is dat

het geld oplevert of kosten bespaart. Anders

werkt het niet.”

Rabobank en Athlon Car

Lease zijn partners in het pro-

ject Auto in de Toekomst van

Natuur en Milieu en de drie

technische universiteiten.

“Het is goed om vast na te

denken over concepten die

nog ver van ons af staan

maar al wel een richting

aangeven voor de toekomst”,

verklaart Sikkel de belangstel-

ling van zijn bedrijf.

“Zonder dit soort initiatieven

gebeurt er niks. Over twintig

jaar zou je wel eens heel veel

van de Auto in de Toekomst

kunnen terugzien”, meent hij.

Het innovatieve en duurzame

karakter van de Auto in de

Toekomst spreekt ook de

Rabobank aan. “We vinden

het interessant dat Natuur

en Milieu en de TU’s met

zoiets baanbrekends aan

de slag zijn gegaan”, vertelt

Gerritsen. “Ze kijken verder

vooruit dan de markt zelf.”

Ook het community-aspect

spreekt Gerritsen en Sikkel

aan: “Iedereen doet mee aan

het ontwerp, ook de consu-

ment. Zo wordt het een beter

product. Dat heeft niet alleen

een prijsdrukkend effect,

maar zal het concept op zich

alleen maar sterker en aan-

trekkelijker maken.”

Nieuwe concepten

Schoner rijden moet lonen

Tekst Pieter van den

Brand

Foto’s Verbeeld

Tom Gerritsen van de

Rabobank.

Linksboven: Richard

Sikkkel van Athlon

Lease

Page 24: Opinieblad Terra (SNM) 2007

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7Terra 24

Gele koolzaadvelden die olie leveren waarop

auto’s rijden. Op palmolie draaiende dieselag-

gregaten bij Groningse fabrieken. President

Bush die bij zijn State of the Union het hardste

applaus krijgt als hij met biobrandstoffen de

strijd wil aanbinden tegen de aardolieverslaving.

En een Europese Commissie die met biobrand-

stoffen klimaatverandering te lijf wil. Vloeibare

biobrandstoffen zitten in de lift.

Maar intussen is het: biobrandstoffen voor de

rijken is honger voor de armen. Want in Mexico

komen mensen in opstand omdat maïs, de

basis voor het volksvoedsel, twee maal zo duur

is geworden mede omdat het gewas ook voor

de productie van brandstof wordt gebruikt. En

onder de armen in Azië neemt het gemor toe

over de stijgende prijzen van palmolie, een

vitaal onderdeel van het eten. Intussen blijft de

vraag naar deze en andere gewassen sterk stij-

gen door de groeiende wereldbevolking en de

toenemende vleesconsumptie.

Niet alleen de sociale kant van biobrandstoffen

is zorgelijk. Want erg efficiënt is de teelt van

deze brandstoffen niet. Gaan we bijvoorbeeld in

Nederland voor 100 procent op biodiesel rijden,

dan hebben we ongeveer tweeënhalf keer het

Nederlandse landbouwareaal nodig om in onze

oliebehoefte te voorzien.

Planten zijn gewoon niet efficiënt in het omzet-

ten van zonlicht in biomassa. Raapzaad zet

ongeveer 0,1 procent van het invallende zonlicht

om in olie. Suikerriet is efficiënter, maar dan

nog: een hectare gangbare zonnecellen kan in

ongeveer honderd maal zoveel autokilometers

voorzien als een hectare Braziliaans suikerriet,

grondstof voor bio-ethanol.

Aan de zon ligt dat niet: die bestraalt de aarde

met meer dan 10.000 maal zoveel energie als

de mensheid in de wereldeconomie stopt. Als je

die energie efficiënt kunt aftappen, kost dat niet

veel ruimte. Zo is uitgerekend dat als 5 procent

van de Sahara wordt vol gelegd met efficiënte

zonnecellen, dat genoeg energie oplevert om de

wereldeconomie te laten draaien.

Met alle plantaardige olie die de wereld pro-

duceert, kunnen we ongeveer 3 procent van

de wereldaardolieproductie vervangen. Anders

gezegd: als we bio-olie willen inzetten om af te

kicken van onze verslaving aan fossiele brand-

stoffen, blijft er voor de natuur bar weinig plek

over.

Belangrijke overweging is ook dat, anders dan

vaak gedacht, de huidige vloeibare biobrandstof-

fen niet helpen in de strijd tegen de klimaat-

verandering. Dat gaat in ieder geval op voor

de palmolie die wordt verstookt in energiecen-

trales, voor de ethanol uit Europees graan die

wordt bijgemengd in benzine en voor biodiesel.

Voor deze brandstoffen geldt dat ‘van wieg tot

graf’ de uitstoot van broeikasgassen minimaal

gelijk is aan – en vaak zelfs meer dan – die van

de olieproducten die ze vervangen. Dat komt

deels door de forse hoeveelheid fossiele brand-

Biobrandstoffen, zoals palmolie of raapzaadolie, zijn sterk in opmars als vervanger van

fossiele brandstoffen. Maar zo milieuvriendelijk en sociaal zijn deze brandstoffen niet,

betoogt Lucas Reijnders van Natuur en Milieu.

Lucas Reijnders is

hoogleraar milieukun-

de aan de Universiteit

van Amsterdam en

de Open Universiteit

Nederland. Hij is

medewerker van de

Stichting Natuur en

Milieu.

Valse belofte van biobrandstofT H EMAA U TO S P E C I A L

Onder armen in Azië neemt het gemor toe

over de stijgende prijzen van palmolie

Planten zijn gewoon niet efficiënt

in het omzetten van zonlicht in

biomassa

Page 25: Opinieblad Terra (SNM) 2007

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 Terra 25

Valse belofte van biobrandstof

Dat komt omdat plantaardige vezels zeer

belangrijk zijn voor het op peil houden van de

hoeveelheid organisch koolstof in de bodem. De

bekendste verschijningvorm daarvan is humus.

Organisch koolstof is van groot belang voor de

vruchtbaarheid van de bodem, de bestendigheid

ervan tegen erosie en het vermogen voedings-

stoffen en vocht vast te houden.

Europese akkers lijden nu al aan fors kool-

stofverlies en dat verlies neemt toe, omdat de

bodems door de verandering van het klimaat

opwarmen. Deze opwarming bevordert de

omzetting van organisch koolstof in CO2. Gaan

we bijvoorbeeld stro, dat nu nog wordt onder-

geploegd, gebruiken om biobrandstoffen van

te maken, dan wordt dit koolstofverlies alleen

maar erger.

De hoeveelheid biobrandstoffen die we zonder

gewetenswroeging kunnen benutten is dus

bescheiden. Gelukkig zijn de mogelijkheden

van energie-efficiency, zonnecellen en zonnecol-

lectoren groot genoeg om deze lelijke tegenval-

ler goed te maken.

stoffen die gebruikt wordt om biobrandstoffen

te produceren.

Verder bevat bijvoorbeeld een palmolieplantage

veel minder koolstof dan het oerbos dat voor de

plantage moest verdwijnen. De koolstof die niet

meer in de planten of de bodem zit, zit nu als

kooldioxide in de atmosfeer. Ook het sterk wer-

kende broeikasgas distikstofoxide dat vrijkomt

uit agrarische bodems tikt aan, vooral in het

zwaar bemeste Europa.

Er wordt inmiddels gewerkt aan de ontwikke-

ling van een tweede generatie biobrandstoffen,

gewonnen uit plantaardige vezels: stro, resten

van bosbouw en vezelgewassen, zoals olifants-

gras. Het voordeel van deze gewassen is dat ze

in ieder geval niet of nauwelijks concurreren

met de voedselvoorziening.

Maar de productie van deze brandstoffen staat

nog in de kinderschoenen. De efficiency ervan

is nog onduidelijk en mede daardoor is de onze-

kerheid over de milieubaten nog groot.

Ook is de hoeveelheid bruikbare vezels beperkt.

Illustratie Yvonne Kroese

Wilt u reageren op

dit essay? Stuur

dan uw bijdrage van

maximaal 200 woor-

den naar: redactie@

natuurenmilieu.nl of

naar Redactie Terra,

Donkerstaat 17,

3511 KB in Utrecht.

Huidige biobrandstoffen

helpen niet in de strijd tegen de

klimaatverandering

Page 26: Opinieblad Terra (SNM) 2007

Terra 26 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7

Goed LevenWinkelen, uitgaan, thuis genieten

De rubriek Goed Leven wordt verzorgd door Claudia Dekkers. Tips of suggesties? Mail: [email protected]

In maart ontving de Nederlandse viswinkelketen Fishes het MSC-certi-

ficaat. Dit keurmerk garandeert dat vis afkomstig is uit goed beheerde,

duurzame visgebieden. Het keurmerk is in 1997 opgericht door het

Wereld Natuur Fonds en Unilever, maar opereert geheel onafhankelijk.

Het doel van de Marine Stewardship Council (MSC) is het visaanbod

in de zee op duurzame wijze voor de toekomst veilig te stellen. Helaas

is niet alle vis die te koop is bij Fishes ‘goede’ vis, maar er is keuze uit

tenminste tien soorten. Fishes heeft twee vestigingen in Amsterdam en

verder eentje in Laren en Utrecht. Informatie: www.fishes.nl

Ik heb in de favorietenlijst van Internet Explorer

een hele lijst internetwinkels staan. Onlangs kon

ik daar eentje aan toevoegen: www.fair21.nl.

In deze webwinkel vind je uitsluitend eerlijk

geproduceerde kleding en accessoires. Ik kwam

er tassen tegen die ik eerder in deze rubriek

besprak en leuke herenschoenen. De (dames- én

heren)kleding ziet er goed uit en is alleszins betaal-

baar. Ook mooi: een flink deel van de kleding is

gemaakt van ecologisch katoen. Mijn eerste bestel-

ling is geplaatst…

Meer informatie: 088-4422110 of www.fair21.nl

Eerlijke mode

Goede vis

Op internet vond ik de Solio, een fraaie

oplader op zonne-energie. Hij is zo groot als

een telefoon en weegt slechts 165 gram. In

de opklapbare vleugeltjes zitten zonnepaneel-

tjes, waarmee je de accu overdag kunt opladen.

Mobiele telefoon, i-Pod, digitale camera, GPS: alles kan ermee worden

opgeladen. Ideaal voor op reis dus. De Solio is ontwikkeld door Better

Energy Systems, een Brits bedrijf dat milieuvriendelijke producten

in de markt zet. Medewerkers van het Rode Kruis in rampgebieden

zijn inmiddels met de Solio uitgerust, las ik. Hij kost € 85,- en is in

Nederland o.a. verkrijgbaar bij Apple-winkels en via de webwinkel

www.2serve.nl. Informatie: www.solio.com en www.2serve.nl

Super oplader

foto

: te

o k

rij

gsm

an

Page 27: Opinieblad Terra (SNM) 2007

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 Terra 27

In het tijdschrift Ode kwam ik in een lijst van leukste

duurzame producten van 2006 deze kartonnen speel-

dozen tegen. Ze zijn van de Engelse firma Paperpod.

Deze verkoopt stevig kartonnen speelgoed waarin kin-

deren kunnen spelen. En zoals iedereen met kinderen

weet: niets dat de fantasie zó prikkelt als een grote doos

of verpakking. Het leukst vind ik de speelhuisjes, maar er

is ook een raket, een kasteel, een tipi en een poppenhuis.

Al het speelgoed is gemaakt van gerecycled karton en kan

na jaren speelplezier gewoon bij het oud papier.

Prijs: circa € 40,-. Informatie: www.paperpod.co.uk

Jaren speelplezier

Scheldetunnel Uit!Uit!Uit!Uit!Uit!Uit!Uit!

Bent u zo iemand die vindt dat vinyl

beter klinkt dan een cd? Dan is de

45 iPod case waarschijnlijk niets

voor u. Voor het maken van deze

hoesjes wordt namelijk een echte

langspeelplaat ‘gesloopt’. Ik vind het wel een geestig

idee: een oude geluidsdrager recyclen, zodat die een

nieuwe kan beschermen. Op de website kun je een van

de beschikbare platen kiezen en aangeven welk model

iPod je hebt. Er wordt dan een keurig hoesje van de

plaat gevouwen. Kosten: 45 dollar plus 15 dollar verzend-

kosten (wereldwijd). Informatie: www.45ipodcases.com

Oud en nieuw

“De roltrap is stuk”, zegt de kleine

dame bij de ingang. “U zult de lift

moeten nemen.” Mijn hart begint

te bonzen, ik voel mezelf bleek en

wankel worden. Maar de lift heeft het formaat van een kleine

huiskamer en biedt plaats aan tachtig mensen. Alleen vier

Belgen staren op dit uur zwijgend langs elkaar heen. Aan de

loodgrijze wand laat een A-viertje weten dat de houten roltrap

in reparatie is. Het gaat even duren, tot april volgend jaar.

De onderdelen zijn wegens ouderdom niet meer te krijgen en

moeten opnieuw gemaakt worden.

Eenendertig meter lager begint de voetgangerstunnel. Ruim

een halve kilometer buis met een lambrisering van witte tegel-

tjes. De gladde betonplaten die het middendeel van het loop-

pad bekleden, hebben een subtiel versierd ijzeren randje. De

miljoenen kubieke meters bruingroen water boven je hoofd

ruik je niet. De lucht is zelfs een beetje droog. Nergens op de

wit geschilderde bovenhelft van de buis graffiti. Nergens han-

gende groepjes, jong of anderszins. Twee kleine meisjes fiet-

sen samen naar de overkant. Pubers kuieren met een cola in

de hand, heren keuvelen. Tussendoor rijdt een enkele moun-

tainbiker. Op een gegeven moment zijn begin of einde van de

tunnel niet meer te zien. Alleen blauwgeglazuurde lettertjes

op ooghoogte geven elke honderd meter de afstand tot de

andere oever aan. Ik vind het goed. Deze ondergrondse dorps-

straat mag van mij nog kilometers doorlopen. Na 572 meter

ratelt de roltrap naar boven. Ik hoef niet mee. Ik mag beneden

blijven en terugslenteren. Mijn hart slaat vredig.

Wat? Sint Annatunnel voor voetgangers- en fietsers. Gebouwd

tussen 1931 en 1933

Waar? Scheldeoever Antwerpen, ingang rechteroever Sint

Jansvliet, linkeroever Frederik van Eedenplein

Hoeveel? Gratis

Info? http://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Annatunnel

Tekst Wilmie Geurtjens

Foto Silvia Benschop

Page 28: Opinieblad Terra (SNM) 2007

Kijk op rabobank.nl/leden

Leden van de Rabobank dragen bij aan een beter klimaat. Gewoon, door te betalen met hun nieuwe Rabocard.

Alles wat u koopt, veroorzaakt CO2 uitstoot. Of u nu een vliegreis boekt, of gaat shoppen. Bij alles wat u afrekent met de Rabocard, investeert de Rabobank samen met het Wereld Natuur Fonds in projecten die klimaatverandering tegengaan. Hoe dat precies gaat, kunt u lezen op www.rabobank.nl/leden. Daar staat ook hoe u lid kunt worden van de Rabobank, mocht u dat nog niet zijn.

Exclusief voor leden: een beter klimaat met de Rabocard

Het is tijd voor de Rabobank.

Page 29: Opinieblad Terra (SNM) 2007

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7

Berichten van Natuur en Milieu

Terra 29

www.natuurenmilieu.nl

Het Binnenhof verliest een

fenomeen. Ben Papendorp,

sinds begin jaren negentig

de Haagse lobbyist voor een

groot aantal milieuorganisa-

ties, houdt ermee op.

Zomer en winter liep hij door

de beroemde wandelgangen

met een rode wollen sjaal om

en zijn telefoon aan het oor.

In zijn kenmerkende plastic

koffertje zaten steevast ‘super-

geheime stukken’, waarvan

niemand begreep hoe hij

eraan kwam. Altijd had hij net

geluncht met een heel belang-

rijk persoon.

Liesbeth Spies, milieuwoord-

voerder van het CDA, vindt het

‘absoluut nuttig’ dat er een

Haagse lobbyist van de geza-

menlijke milieuorganisaties is.

“Ben sprak ons op gelegen en

op ongelegen momenten aan

op onze verantwoordelijkheid

voor het milieu. En hij deed

daar concrete suggesties voor

debatten bij.”

Spies noemt Papendorp

‘de spin in het web’ die alle

geruchten steeds het eerst

wist. “Hij las mij bijvoor-

beeld letterlijke citaten uit het

regeerakkoord voor, terwijl hij

die toen echt niet zou mogen

kennen.”

DoordrammenPapendorp kon ook goed

doordrammen. “Soms moest

ik stevig tegen hem zeggen

dat ik niet aan een dood paard

wilde trekken, voordat hij luis-

terde.” Papendorps voorliefde

om namen te laten vallen van

belangrijke mensen met wie

hij contact had, droeg volgens

Spies niet bij aan zijn effecti-

viteit. “Daar ben ik te nuchter

voor.”

Jan Dirx, teamleider

Communicatie en Strategie

van Natuur en Milieu, noemt

Papendorp ‘een van de meest

inhoudelijk gemotiveerde men-

sen in de milieubeweging’.

“Hij kan het grote verhaal

verbinden met politieke actie,

bijvoorbeeld door een bijzin

in een amendement te veran-

deren.”

Ook roemt Dirx het vermogen

van Papendorp om begrotin-

gen te lezen. “Ben wist altijd

geld te ritselen en posten te

verschuiven. Hij weet milieu te

vertalen in euro’s.”

JournalistenDe laatste jaren werkte

Papendorp behalve met

Kamerleden ook veel met jour-

nalisten, vanuit de overtuiging

dat politici een stuk harder

gaan lopen als een onder-

werp op televisie is geweest.

Ferry Mingelen van Nova:

“Papendorp was zeer nuttig

en effectief als lobbyist. Hij

benaderde ons actief en was

zeer bereid om de benodigde

informatie te verzamelen als

het milieu of aanverwante

onderwerpen in de Kamer aan

de orde waren.”

Wyke Smit (32) is de opvolg-

ster van Ben Papendorp. (CT)

Effectieve milieulobbyist

Ben Papendorp vertrekt

Ben Papendorp: letterlijke citaten uit het regeerakkoord.

Natuur en Milieu steunen?

Wilt u het werk van Natuur

en Milieu steunen? Dan kan

dat op verschillende manie-

ren.

Als u zich actief wilt inzetten

is ons O-team misschien iets

voor u. Wilt u ons financieel

steunen, dan kunt u met een

acceptgiro of overschrijving

een eenmalige donatie doen.

En voor structurele steun is

er de mogelijkheid van een

automatische machtiging,

waar u geen omkijken meer

naar heeft.

Voor donateurs die maxi-

maal gebruik willen maken

van de fiscale voordelen

van donaties hebben wij de

notariële schenking. In deze

Terra vindt u een bon waar-

mee u informatie over deze

belastingvrije steun kunt

aanvragen. Ten slotte bestaat

de mogelijkheid om Natuur

en Milieu op te nemen in uw

testament.

Mocht u vragen hebben over

deze of andere manieren

van steun, neemt u dan con-

tact op met Mi’jke Breteler,

bel (030) 232 2348 of mail:

m.breteler@natuurenmilieu.

nl Voor meer informatie over

het O-team, kijk op www.

natuurenmilieu.nl/o-team

(MB)

foto

: ev

elin

e d

e br

uin

Page 30: Opinieblad Terra (SNM) 2007

Terra 30

Gemeenten in Nederland kun-

nen veel energie besparen op

buitenverlichting. Natuur en

Milieu en Philips tekenden

begin maart een overeen-

komst om dat gemeenten

duidelijk te maken. Dit doen

ze in het kader van het project

Economie Light.

Met de gemeente Nijmegen

is een Energie Quick Scan

opgemaakt. Daarin staat dat

Nijmegen het energieverbruik

met 28 procent kan vermin-

deren door gebruik te maken

van energiezuinige lampen.

De jaarlijkse CO2-uitstoot van

Nijmegen van 3.000 ton kan

met 800 ton omlaag. Dit komt

overeen met de opname van

CO2 uit de atmosfeer door

1950 bomen. (EE)

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 2 • n u m m e r 7 • n o v e m b e r 2 0 0 6

Het bestuur van Natuur

en Milieu is uitgebreid met

Marjan Minnesma en Pierre

Hupperts. Minnesma is

directeur van het research-

instituut voor transities Rift

en Hupperts zelfstandig

adviseur op het gebied van

Maatschappelijk Verantwoord

Varkensvlees wordt beter. Dat

hebben Natuur en Milieu, de

Vereniging van Keurslagers en

dertien varkenshouders afge-

sproken. Samen gaan ze aan

de slag om het voer en het die-

renwelzijn te verbeteren, min-

der energie te gebruiken en de

vleeskwaliteit te verhogen.

De dertien varkenshouders,

die verenigd zijn in De Hoeve,

Duurzamer varkensvlees

Bestuur uitgebreidOndernemen. Het bestuur

bestaat verder uit voorzitter

Pier Vellinga, penningmees-

ter Guus van der Kamp en

de leden Annette Augustijn

en Gerard Jutten. Naar een

zevende bestuurslid wordt nog

gezocht. (JN)

Gemeenten besparen op buitenverlichting

hebben al een voorsprong op

andere varkenshouders door

hun Milieukeur Certificaat.

Toch willen zij meer doen

om beter en duurzamer vlees

op de markt te brengen. De

aankomende jaren zullen zij

dan ook stappen ondernemen

om met ‘verantwoorde soja’

(dat wil zeggen: duurzaam

en zonder kap van tropisch

regenwoud) veevoer te pro-

duceren. Ze gaan ook het

varkenswelzijn verbeteren door

de staarten niet meer te cou-

peren. “Daarnaast willen we

de lichaamswarmte van onze

varkens gebruiken om bijvoor-

beeld de biggenstal warm te

kunnen houden”, zegt Gerald

Willemsen van De Hoeve.

De karbonades en andere

producten zullen iets duurder

zijn dan ander vlees. Maar de

partners gaan een campagne

opzetten om te laten zien dat

hun producten het geld waard

zijn. (EE)

foto

: ja

n b

oev

e/h

h

foto

: h

oll

an

dse

ho

og

te

Page 31: Opinieblad Terra (SNM) 2007

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 2 • n u m m e r 7 • n o v e m b e r 2 0 0 6

ToekomstmuziekWe zouden ons met Zeppelins door de lucht verplaatsen. Of

anders in eenpersoonshelikopters. We zouden als een soort

buizenpost met hoge snelheden onder de grond getranspor-

teerd worden. En het woon-werkverkeer zou natuurlijk al lang

zijn afgeschaft, omdat we allemaal achter onze computer van-

uit huis zouden werken.

Tja, weinig zo moeilijk als kijken in de toekomst. Alle prach-

tige toekomstfantasieën ten spijt staan we nog steeds met z’n

allen eindeloos in de file, slibben onze steden dicht en raakt de

lucht verziekt met uitlaatgassen.

Met onze toekomstauto – de c,mm,n – willen wij niet de

zoveelste voorspelling aan het rijtje toevoegen. En we hebben

óók niet de pretentie om een blauwdruk neer te leggen van

hoe mobiliteit er in de toekomst uit zou moeten zien.

De ‘Auto in de toekomst’ is een denkoefening. Een gedachte-

experiment hoe we de mobiliteit van de toekomst zó vorm

kunnen geven dat de auto ons gaat dienen. In plaats van

andersom.

Wij willen in gesprek over hoe het zou kunnen. Hoe we het

zouden willen. En we nodigen iedereen van harte uit om

aan dat gesprek te gaan deelnemen. Ik zie je graag op: www.

autoindetoekomst.nl

Mirjam de Rijk is algemeen directeur van Stichting Natuur en

Milieu

Terra 31

Er komen meer koeien in de

wei. Ook Friesland Foods

– producent van onder meer

Friesche Vlag – garandeert

nu dat vanaf april 2007 alle

dagverse zuivel afkomstig is

van koeien die vanaf de lente

tot de herfst in de wei lopen.

Eerder had Natuur en Milieu al

met zuivelproducent Campina

afgesproken om melk op de

markt te brengen van koeien

die in de wei staan.

Friesland Foods heeft ook een

Weidegangfonds opgezet om

meer koeien in de wei te krij-

gen. Dit gebeurt door boeren

die hun koeien in de wei laten

lopen een bonus van 5 euro-

cent te geven per honderd liter

melk.

Dat is niet veel, erkent Rob

van Dongen van Friesland

Foods. Voor een gemiddelde

boer zal dat neerkomen op

250 euro per jaar. “Maar het

is ook niet meer dan een sti-

mulans aan boeren om meer

koeien in de wei te zetten”,

zegt hij. (EE)

Koe in wei bij Friesche Vlag

De Top10 van zuinigste auto’s

is uitgebreid met zeven nieuwe

modellen. De Volkswagen Polo

Blue Motion staat nog steeds

op nummer 1. Maar de Lancia

Ypsilon is een sterke nieuwe

binnenkomer.

De Lancia, een kleine mid-

denklasser op benzine, stoot

130 gram CO2 per kilometer

uit. Vergeleken met een onzui-

nige auto is dat ruim 70 gram

uitstoot minder. Daarnaast

scheelt een zuinige auto de

eigenaar geld aan brandstof-

kosten. Natuur en Milieu, de

ANWB en het Wereld Natuur

Lancia Ypsilon lekker zuinig Fonds doen een oproep aan

importeurs om op korte ter-

mijn meer zuinige en schone

auto’s in Nederland te intro-

duceren.

In het najaar van 2006 publi-

ceerden de drie voor het

eerst een Top10. “Ik ben er

erg tevreden over. Al zeker

150.000 duizend mensen heb-

ben de Top10-site bezocht”,

zegt Maarten van Biezen van

Natuur en Milieu. “Daarnaast

maken veel autofabrikanten

nu reclame voor hun zuinige

modellen. Het leeft dus zeker.”

Zie ook: www.top10.hier.nu

(EE)

j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7

Page 32: Opinieblad Terra (SNM) 2007

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

����������������������������������������������������������

������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

����������������� ���������������������