Opinieblad Terra (SNM) 2007
description
Transcript of Opinieblad Terra (SNM) 2007
Terra
opinieblad van stichting natuur en milieu
j a a r g a n g 3 · n u m m e r 2 · m a a r t 2 0 0 7
Trendwatcher Bakas:
toekomst zonder olie
De toekomstautokomt eraan
Biobrandstof is
geen oplossing
De toekomstige auto is
van ons allemaal
A U TO S P E C I A L
verwacht rendement:
8 tot 10%
Groen Invest Nederland (GIN) B.V. ���������������������������������������������������������������������������
����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
Groen beleggen een beter milieu
voor
�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
�����������������������������������������������������������������������������������������������������
Meer informatie?�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
GIN adv Terra.indd 1 01-03-2007 10:24:36
Terra 3
A U TO S P E C I A L
Terra
En verderNieuws 6 Bedrijf & Milieu 7 Frank van Pamelen en Matthias Giesen 8 Goed Leven 26 Uit! 27 Berichten van Natuur en Milieu 29
Mirjam de Rijk 31
j a a r g a n g 3
n u m m e r 2
m a a r t 2 0 0 7
Wat maakt de c,mm,n zo bijzonder?
11
14
Tijdsbeeld
16 Trendwatcher
De drie technische universiteiten staan
aan de wieg van de auto in de toekomst.
Verslaggever Eddy Steenvoorden ging op
bezoek bij de uitvinders. “Dit ontwerp staat
voor een nieuw tijdsbeeld.”
Claire
Een toekomst
zonder olie en een
groeiende liefde
voor de natuur.
“We gaan een lieve
tijd tegemoet”,
denkt trendwatcher
Adjiedj Bakas.
Dat is ’m dan
illustratie omslag: remco timmer;
het duinlandschap is van fieldofview.nl
Laat ik het maar meteen
toegeven: ik ben zo’n vrouw
die van een auto alleen ziet
wat voor kleur hij heeft. Het
kan mij geen bal schelen hoe
zo’n blik eruit ziet en wat
voor toeters en bellen erop
zitten, als hij mij maar van A
naar B brengt.
Toch word ik aardig enthou-
siast van de campagne ‘Auto
in de Toekomst’ van Natuur
en Milieu (zie pagina 9 – 25).
Ik vind het verfrissend dat
een milieuorganisatie zich
in het hol van de leeuw, de
AutoRAI, waagt. En het is
spannend om je af te vragen
hoe wij in de toekomst zul-
len reizen en leven. Ik zie het
al helemaal voor me: uit de
uitlaat van mijn toekomst-
bolide komt slechts een
wolkje waterdamp. Binnen
zit ik achterstevoren lekker
te kletsen, liefst onder het
genot van een ouderwetse
Bossche bol. Ik hoef met
mijn plakhanden het stuur
niet aan te raken, want de
auto vindt zelf zijn weg.
Supergebruiksvriendelijk is
mijn auto, omdat andere
gebruikers, die wel autogek
zijn, hebben meegedacht met
de ontwerpers. Ik heb alleen
de kleur gekozen. Groen
natuurlijk.
Claire Tielens
Autorijden op echt schone brandstof
blijft voorlopig
een droom.
20 Schone droom
Autoleasebedrijf Athlon en Rabobank mixen
idealisme en commercie. Met succes. “We
kunnen de vraag niet aan.”
22 Save Lease
Biobrandstoffen zijn vaak veel minder
duurzaam dan wordt gedacht.
24Essay
foto
: m
erli
jn d
oo
mer
nik
/ho
lla
nd
se h
oo
gte
foto
: w
ille
m m
es
Schoon, stil en zuinig. Van – maar vooral dóór – ons allemaal. Dat is de c,mm,n (spreek
uit: common), de auto voor de toekomst die is ontwikkeld door Natuur en Milieu en
studenten van de drie technische universiteiten. Hoewel de term auto de lading niet hele-
maal dekt. De c,mm,n is vooral een toekomstig mobiliteitsconcept, ingevuld door de auto-
mobilist zelf. Het concept wordt gepresenteerd op de AutoRAI, van 29 maart tot en met
9 april in Amsterdam. En natuurlijk in deze special van Terra.
Op deze infraroodfoto is het goed te zien: in
Nederland verstoken we per jaar zo’n twee
miljard euro aan aardgas ‘voor de buitenlucht’.
De oorzaak: slechte isolatie. Energiebesparende
maatregelen kunnen per huishouden tot 500
euro per jaar opleveren. Natuur en Milieu voert
actie tegen deze verspilling. Meer weten? Kijk op
www.verspillen.nl. (EE)
Foto: delta GmbG, Leipzig
www.delta24.de/infrarood
Stoken voor debuitenlucht
Terra 6
Terra
Kort Nieuws
Terra 6
Terra is het opinieblad van Stichting Natuur en Milieu en verschijnt acht keer per jaar.
RedactieadresPostbus 15783500 BN UtrechtTelefoon: 030 - 234 82 11/213E-mail: [email protected]
HoofdredactieClaire Tielens
EindredactieJohan Nebbeling (BLADEN&CO, Utrecht)
Redactie Pieter van den Brand Michel RoblesEva van Esch (stagiair)
DenktankDuco van Dijk, Eric van Kaathoven en Jeroen Winckers
BladconceptMedia Partners, Amstelveen
Vormgeving en productieLouis Nouws(BLADEN&CO, Utrecht)
DrukwerkHoontetijl, Utrecht
AdvertentiesBureau RecentJoop Slor020 - 330 89 [email protected]
Stichting Natuur en Milieu werkt aan een rijke natuur, een divers landschap en een schone
en groene leefomge-ving. Wij dragen bij overheden en bedrij-ven constructieve oplossingen aan voor
milieuproblemen. Dat doen we namens u. Telefoon: 030 - 233 13 28E-mail: [email protected]:www.natuurenmilieu.nl.
Ook een gratis abonnement op onze tweewekelijkse e-mail nieuwsbrief? Kijk dan op onze website.
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7
De nieuwe regering heeft
ambitieuze milieuplannen:
30 procent minder CO2-
uitstoot in 2020 en jaarlijks
500 miljoen euro om de kli-
maat- en energiedoelstellingen
in 2011 te halen. Desondanks
zijn de meeste milieuorganisa-
ties niet tevreden. Zij denken
dat het kabinet te weinig geld
uittrekt om de doelstellingen
daadwerkelijk te kunnen halen.
“De hoge verwachtingen en
doelstellingen die de PvdA en
ChristenUnie zichzelf opleggen
zijn ook lastig waar te maken”,
zegt Jonathan Verschuuren,
hoogleraar milieurecht van
de Universiteit Tilburg. Maar
het is volgens hem wel goed
dat het milieu na zo veel jaren
weer oprecht aandacht krijgt.
Verschuuren kan zich voor-
stellen dat milieuorganisaties
twijfelen of het kabinet genoeg
geld beschikbaar stelt om de
eigen doelstellingen te halen.
“Wel vind ik dat ze niet al te
kritisch moeten zijn. Ze kun-
nen beter de regering stimule-
ren om met betere voorstellen
te komen.” Toch staan in het
regeerakkoord ook enkele
zorgwekkende zaken, meent
Verschuuren. Volgens hem
heeft de regering besloten
bedrijven sneller vergunningen
te verlenen. “En als milieu-
vergunningen te snel worden
afgegeven, kan het milieu daar
de dupe van zijn.”
Daarnaast is de Zuiderzeelijn
terug in het regeerakkoord.
“Daar word ik echt moe van.
Deze lijn loopt dwars door
meerdere natuurgebieden.”
(EE)
Henny Huisman, Geert
Mak en andere Bekende
Nederlanders roepen de
bevolking op een manifest te
tekenen tegen de klimaatver-
andering. Zij willen met het
manifest het kabinet oproepen
direct iets te doen tegen de
opwarming van de aarde.
Samen met GroenLinks richt-
ten de BN’ers Cool Climate op,
voor een ‘cooler’ klimaat. Het
doel: vermindering van het
oliegebruik en energiezuiniger
woningen. Daarnaast wil Cool
Climate nieuwe windmolen-
parken in de Noordzee en een
kilometerheffing op auto’s.
De oproep krijgt steun van
milieuorganisaties, waaronder
Natuur en Milieu. Zie ook
www.coolclimate.nu (EE)
Met Nederlandse technieken
wil Engeland op grote schaal
duurzame woningen gaan
bouwen. In 2016 moeten alle
nieuwe huizen CO2-neutraal
zijn, heeft de regering beslo-
ten. “Nederland heeft een
goede naam op het gebied van
duurzaam bouwen”, verklaart
Gordon MacKenzie van het
Britse bouwbedrijf Kier PLC de
keuze voor Nederlandse bouw-
methoden.
In Groot-Brittannië staat een
aantal grote woningbouw-
projecten op stapel. Zoals
het Thames Gateway project
in Londen, waar meer dan
200.000 duurzame woningen
worden gerealiseerd. De Britse
bouwsector moet daarvoor een
grote omschakeling maken,
omdat nu nauwelijks nog reke-
ning wordt gehouden met duur-
zaamheid.
“Duurzaam bouwen kan niet
meer genegeerd worden”, beseft
Simon Stone van Galliford Try,
een ander Brits bouwbedrijf.
“Daarom kijken we in Groot-
Brittannië met grote belang-
stelling naar de innovaties in
Nederland.” (EE)
Milieu in regeerakkoord fo
to:
go
os
van
der
vee
n/h
h
BN’ers gaan voor ‘cool’
Britten bouwen duurzaam
Terra 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7
Steeds meer bedrijven vin-
den milieu belangrijk en
maken een duurzaamheids-
verslag over hun presta-
ties. Terra vroeg Ernst van
Weperen van de Vereniging
van Beleggers voor
Duurzame Ontwikkeling
om er enkele onder de
loep te nemen. Deze keer:
Philips
Good for the world, good for
business, luidt de centrale
boodschap in het duurzaam-
heidsverslag van Philips.
Philips ziet duurzaamheid
als business opportunity. Het
concern speelt in op de kli-
maatveranderingsdiscussie.
Philips stemt zijn duurzame
strategie als geen ander af
op de globale trends buiten
het bedrijf.
Duidelijk is dat voor de
globale marktleider in
verlichting gouden tijden
aanbreken. Verschillende
overheden, waaronder die van
Californië en Australië, zien de
vervanging van de gloeilamp
als eerste stap om het ener-
gieverbruik te verminderen en
daarmee de CO2-uitstoot te
reduceren.
Het eerste deel van het ver-
slag overweldigt de lezer op
bijna Amerikaanse wijze met
getallen over de impact van
een globale vervanging van de
gloeilamp door de nieuwste
energiezuinige ledlampen.
Indrukwekkend!
En het is natuurlijk mooi dat
Philips een grote bijdrage
wil leveren aan de energie-
besparing. In Nederland
bijvoorbeeld hebben Philips
en Natuur en Milieu onlangs
een convenant gesloten om
energiebesparing in openbare
verlichting te realiseren.
Maar het tweede deel van het
verslag is veel minder concreet
dan het eerste. De strategie
van Philips is niet duidelijk
Bedrijf & MilieuPhilips
foto
: g
era
rd
til
/hh
verbonden aan prestatie-indi-
catoren en er zijn voor 2007
en verder geen concrete doel-
stellingen opgesteld. Kortom,
hoe gaat Philips zijn duur-
zaamheidsstrategie concreet
vormgeven?
De lezer van het duurzaam-
heidsverslag blijft daardoor
achter met vragen. Zoals: hoe-
veel lampen worden per wan-
neer vervangen en gerecycled?
Waar worden die nieuwe lam-
pen geproduceerd? En hoeveel
energie bespaart dat? Welke
hindernissen moeten daartoe
nog worden overwonnen?
Het jongste duurzaamheids-
verslag van Philips heeft
daarmee, jammer genoeg,
geen kwaliteitsslag gemaakt
ten opzichte van een jaar eer-
der. De buitenwereld kan zo
niet goed volgen of Philips
echt vorderingen maakt in
de richting van de ‘Nieuwe
Verlichting’.
De Europese Unie gaat
werk maken van de strijd
tegen de klimaatverandering.
Ten opzichte van 1990 moet
de CO2-uitstoot in de EU-
landen in 2020 met 20 procent
zijn afgenomen, zo is afge-
sproken op de EU-conferentie
van begin maart.
De EU streeft naar een
Bindende klimaatafspraken CO2- reductie van 30 procent
na 2012, mits ook de andere
geïndustrialiseerde landen in de
wereld hun uitstoot met dat
percentage verminderen. Verder
moet in 2020 20 procent meer
zonne-, wind- en waterenergie
gebruikt worden en moet
het auto- en vrachtverkeer
10 procent van de brandstof
uit duurzame bronnen halen.
Daarnaast is efficiënter gebruik
van energie nodig. Dat zal lei-
den tot een besparing van 20
procent in 2020.
Het klimaatbeleid kan de
Europese industrie een koplo-
perspositie geven in het leve-
ren van energiezuinige appa-
raten. Zo wordt de positie van
de Europese Unie versterkt ten
opzichte van landen als China
en de Verenigde Staten, die
nog weinig doen met energie-
zuinige apparaten. Daarnaast
wordt Europa door gebruik
van duurzame energie minder
afhankelijk van de import van
fossiele energie uit instabiele
regio’s als Noord-Afrika, het
Midden-Oosten en Rusland.
(EE)
Philipstopman Gerard Kleisterlee met een
nieuwe halogeen spaarlamp
Frank van Pamelen
Stilstand is achteruitgang. Zeggen wetenschappers altijd.
Die willen vooruit. Dingen vernieuwen. Dingen verbeteren.
Daarom hebben ze ook ooit de groene golf bedacht. Wie een
gelijkmatige en tegelijk matige snelheid aanhoudt, heeft altijd
de verkeerslichten mee. Dat scheelt een hoop milieuvervui-
lend optrek- en afremwerk, bevordert de doorstroming en
voorkomt dat je onnodig stilstaat. En stilstand is achteruit-
gang. Zeker bij auto’s. Ga maar eens achter een stilstaande
auto staan die stationair blijft draaien. Zeker weten dat je
gezondheid een evenredige achteruitgang laat zien. De kwa-
lijke walmen van auto’s zijn de laatste drie jaar niet verbe-
terd. Las ik laatst op de site van de ANWB. En dat terwijl de
auto-industrie beterschap heeft beloofd. Aan de Europese
Commissie. In 2008 mag de gemiddelde CO2-uitstoot niet
hoger zijn dan 140 gram per gereden kilometer. Op dezelfde
site: juichverhalen over Skoda. De snelste stijger in de auto-
mobiele hitparade. En over de Volkswagen Golf. De best ver-
kochte auto van 2006. Stationair op één. En ook die stilstand
is achteruitgang. Ga er maar eens achterstaan, achter zo’n
Golf. Dik anderhalf keer de beloofde streefemissie. Die toch al
veel hoger is dan nodig. Het is allang mogelijk om elke vorm
van schadelijke uitstoot af te stoten. Maar Volkswagen kijkt
kennelijk liever in de technologische achteruitkijkspiegel. En
deze Duitse dampenramp is dan de marktleider. Maar ja: lei-
der is dan ook Duits voor “jammer”. Overigens: Skoda is een
volle dochter van Volkswagen. En Skoda is weer Tsjechisch
voor “jammer”. Toeval? Hoe dan ook, beste automakers, het
wordt tijd dat juist de marktleiders eens hun verantwoorde-
lijkheid nemen. Dingen vernieuwen. Dingen verbeteren. Het
wordt tijd voor een groene Golf.
Stilstand
foto
: er
ik v
an
der
bu
rg
t (v
erbe
eld
)
Mat
thia
s G
iese
n
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7Terra 8
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 Terra 9 Terra 9
A U TO S P E C I A L
Twee jaar geleden riep Natuur en Milieu in een paginagrote
advertentie in de dagbladen de auto-industrie op nu echt eens
werk te gaan maken van zuinige, schone auto’s. Hard nodig,
vond Natuur en Milieu, want de autofabrikanten maken bar
weinig haast met de productie van die duurzame en stille auto
waar iedereen al zo lang op zit te wachten.
Om de industrie te prikkelen en hen een inspirerend voor-
beeld voor te schotelen, kondigde Natuur en Milieu aan zelf
een ‘Auto van de Toekomst’ te ontwikkelen. Met de presenta-
tie van de c,mm,n (spreek uit: common) op de AutoRAI van
2007 maakt N&M die belofte waar.
De c,mm,n is een gezamenlijke productie van Natuur en
Milieu, de TU Twente, de TU Eindhoven en de TU Delft.
Diverse bedrijven en instanties verleenden hun medewerking.
De c,mm,n is te bewonderen in een prachtig paviljoen. En
natuurlijk gaan we in deze special van Terra nader in op deze
bijzondere wagen.
Voor u na uw bezoek aan de AutoRAI of het lezen van deze
Terra naar de dealer snelt om een c,mm,n aan te schaffen:
voorlopig zult u ’m niet aantreffen in de showroom. Rijklaar
is de c,mm,n nog niet. En misschien wordt-ie dat wel nooit.
Want de c,mm,n is vooral een concept, een idee over hoe we
anders om kunnen gaan met mobiliteit. Zonder de individu-
ele vrijheid op te geven die gepaard gaat met het autorijden
kunnen we toch het milieu sparen! De c,mm,n toont aan
dat duurzame automobiliteit geen utopie is, maar realiteit.
Misschien niet vandaag of morgen, maar waarschijnlijk wel in
2020.
De bal ligt nu weer bij de autofabrikanten. Zij beschikken
immers over de kennis en de middelen om van de c,mm,n een
echte, rijklare auto te maken.
Dus doen we op deze plek opnieuw een oproep: autofabrikan-
ten aller landen. Come On!
De redactie
Hier is-ie dan…
Wij dagen jullie uit!
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7Terra 10
In de kelder van de faculteit Industrieel
Ontwerpen van de TU Delft duwt Remco
Timmer een schaalmodel van een auto door de
gangen. Uiterst behoedzaam, als een kersverse
vader die voor het eerst achter de kinderwagen
loopt. Met vergelijkbare trots ook, want het
model is zijn geesteskind dat straks levensgroot
staat te pronken op de AutoRAI. De hele wereld
mag daar dit wondertje van duurzaamheid en
vernieuwing voor het eerst aanschouwen.
A U TO S P E C I A L
DroomvoertuigGeïnspireerd door de watermeloen
De drie technische universiteiten staan aan de wieg
van de c,mm,n (spreek uit: common), de auto van
de toekomst. Verslaggever Eddy Steenvoorden ging
op bezoek bij de uitvinders. “Dit ontwerp staat voor
een nieuw tijdsbeeld.”
Terra 11 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7
Met dank aan een Griekse watermeloen.
Timmer, bijna afgestudeerd op dit project, kocht
op vakantie bij een kraampje een kolossaal
exemplaar. Hij haalde zijn ontwerp-in-wording
van de c,mm,n voor de geest en bewerkte in een
ommezien de meloen tot het door hem gewens-
te droomvoertuig. “Ik wilde een ontwerp maken
dat staat voor een nieuw tijdsbeeld en ik ben
trots op het eindresultaat”, zegt de student.
De automobilist van de toekomst wil best een
steentje bijdragen aan het milieu, weet Timmer.
Maar hij wil beslist niet het lachertje van de weg
zijn. Het oog wil, heel traditioneel, ook wat.
Daarbij: een auto ontwerpen die alleen goed-
koop en zuinig is, vonden de vier studenten die
in Delft aan het project meewerken minder inte-
ressant. Neele Kistemaker tekende met Caroline
Klop voor het interieur: “Iets extreems ontwer-
pen is makkelijker dan het steeds weer opnieuw
zoeken naar de juiste balans. Dat is voor ons de
grote uitdaging geweest.”
TekkelkopMet z’n spitse snuit en hoge voorhoofd heeft
de c,mm,n wel wat weg van een eigenzinnige
tekkelkop. Verder trekken de zachte lijnen en
grote raampartijen de aandacht. De auto is
niet gemaakt van metaal, maar van kunststof:
licht én makkelijk herbruikbaar. En doordat
de achterwielen dichter op elkaar staan dan de
voorwielen, heeft de auto minder last van de
luchtweerstand.
Het interieur is nog eigenzinniger. Verstopt in
enkele smalle stijlen tussen de ramen zit de
techniek voor onder meer navigatie, het tevoor-
schijn toveren van de digitale plattegrond of het
versturen van een bericht. De bestuurder zet
de functies in werking door stukjes textiel of
kneedbare materialen aan te raken.
En uiteraard kun je, zo is het idee, in 2020 de
c,mm,n best even op de automatische piloot zet-
ten. Dus als de bestuurder onder het genot van
een kop koffie een praatje wil maken, draait hij
gewoon z’n stoel om richting passagiers op de
sofavormige achterbank. Caroline Klop: “Het
interieur is vaak het ondergeschoven kindje,
maar wij wilden er echt op een heel andere
manier naar kijken.”
Heeft de bestuurder behoefte aan privacy of
zoekt hij juist contact? Wil hij achterover leunen
en naar een muziekje luisteren of van andere
c,mm,n-rijders weten wat de handigste route
naar Parijs is en waar er wegwerkzaamheden
zijn? Wie deel uitmaakt van het c,mm,n-netwerk
– de community – heeft mogelijkheden te over.
Let wel: het mag, maar het hoeft niet.
Openheid, communicatie en samenwerking
zijn de sleutelbegrippen van de c,mm,n en niet
alleen wat betreft het interieur. Zo gooit de
De automobilist van de toekomst wil beslist
niet het lachertje van de weg zijn
foto
: er
ik v
an
der
bu
rg
t/ve
rbe
eld
Van links naar rechts:
Remco Timmer, Jacco Lammers,
Caroline Klop, Neele Kistemaker
achterspoiler als het ware de wind omhoog,
waardoor het mogelijk wordt een zuinig treintje
te vormen met de achterliggende c,mm,ns. Een
geavanceerd beveiligingssysteem, waarmee de
TU Twente zich onder meer bezighield, zorgt
dat die samenwerking op rolletjes loopt.
Datzelfde systeem signaleert als een alziend
oog verdachte onregelmatigheden op de weg
en ondersteunt de bestuurder bij onder meer
in- en uitvoegen. Ongelukken komen minder
vaak voor en de snelheid bij de botsing zal
lager zijn, waardoor de eisen aan conventionele
beschermingsmethoden als kooiconstructies en
kreukelzones veranderen. Daardoor kan de auto
De automobilist van de toekomst is
geen passieve consument die afhan-
kelijk is van wat de reguliere fabrieken
hebben bedacht en kunnen leveren. Hij
bepaalt naar eigen behoefte hoe de auto
er uitziet, welke uitrusting er wel of juist
helemaal niet inzit.
Elke pakweg drie jaar ruilt de toekom-
stige automobilist zijn auto in voor een
nieuwere versie met de laatste snufjes
en een nog zuiniger aandrijving. De
vorige auto wordt opgetuigd naar de
wensen van een andere gebruiker en
gaat na deze upgrade weer als nieuw de
weg op. Niet alleen hergebruik, maar
ook herfabricage wordt daarmee gang-
baar.
De nieuwe automobilist maakt boven-
dien deel uit van een gemeenschap van
zielsverwanten, een community met
wie hij onder andere in een peloton
vlak achter elkaar zuinig en veilig naar
dezelfde bestemming kan rijden. Of met
wie hij bijvoorbeeld informatie deelt
over mooie en slimme routes.
De auto heeft in 2020 een speciaal vak,
de community box, die met gemeen-
schapsgenoten en anderen met toe-
gangsbevoegdheid kan worden gedeeld.
Een pizzabezorger doet er ’s avonds
een bestelde pizza in, zodat je na de
uitgelopen werkdag onderweg naar huis
alvast kunt eten. Bovendien heeft een
gemeenschapsgenoot de tweedehands
bureaulamp met led-verlichting uit de
box gehaald die hij via internet bij jou
heeft gekocht.
Welkom in de wereld van de c,mm,n,
het nieuwe mobiliteitsconcept van
industrieel ontwerper en autofreak Jacco
Lammers. Hij studeerde af aan de TU
van Delft op zijn concept, dat op de drie
Nederlandse Technische Universiteiten
verder is uitgewerkt. “We leveren geen
concrete oplossingen voor de automo-
biliteit en automobilist in de toekomst,
maar wijzen wel een richting aan. De
kern is dat de c,mm,n duurzaam wordt
geproduceerd en goedkoop, zuinig,
innovatief en onderscheidend is. Het
ontwerp staat bovendien open: iedereen
met kennis van zaken kan bijdragen
aan het ontwikkelen van de auto. Denk
maar aan de internetencyclopedie
Wikipedia. Die wordt ook door en voor
een gemeenschap ontwikkeld.”
Docent vervoersplanning Kasper van
Zuilekom van de TU Twente werkt met
een aantal studenten aan de intelligente
De auto van de toekomst maak je samen
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7
T H EMAA U TO S P E C I A L
foto
: er
ik v
an
der
bu
rg
t/ve
rbe
eld
Terra 12
systemen in en om de c,mm,n. “Wij
gaan een aantal veelal zelfstandig ont-
wikkelde technieken steeds verder inte-
greren. Te denken is aan mobiele com-
municatie, het GPS-systeem waarmee
de plaatsbepaling op de aarde wordt
gedaan en technieken om objecten en
bewegingen te meten.”
lichter worden en neemt dus ook het brandstof-
gebruik af.
DelenMaar boven alles komt de openheid tot uit-
drukking in de manier waarop informatie over
de auto wordt gedeeld met iedereen die er
maar interesse in heeft. De blauwdrukken van
alle ontwerpen zijn beschikbaar via internet.
Iedereen mag verbeteringen aanbrengen, zolang
die ook maar weer toegankelijk blijven.
De presentatie van de c,mm,n op de AutoRAI
vormt dan ook eerder een startschot dan een
eindpunt. Wie denkt de aandrijving en de bij-
zondere wielophanging die op de TU Eindhoven
werden uitgedacht in de schaduw te kunnen
stellen, mag z’n gang gaan. Van een traditionele
Openheid, communicatie en
samenwerking zijn sleutelbegrippen
van de c,mm,n
‘motor’ is in ieder geval geen sprake, volgens
student Martin Leegwater: “Je kunt het beter
aandrijflijncomponent noemen.” Hoe dan ook:
een brandstofcel met waterstof is de belang-
rijkste energiebron. De cel krijgt steun van de
Ultracap, die bij het remmen vrijkomende ener-
gie bewaart voor hergebruik.
VeerVoor de wielophanging gebruikt de c,mm,n geen
hydraulisch systeem, maar een voorgespannen
extra veer om het contact met de weg optimaal
te houden. “Omdat je hiervoor nauwelijks ener-
gie verbruikt, is dit wel honderd keer zo zuinig
als de huidige systemen.”
In Delft vinden de studenten het inmiddels de
hoogste tijd om hun eigen energie aan te vullen:
lunchtijd alweer, zegt de klok. Maar zelfs tijdens
de maaltijd gaat het nog over hun project. Je
bent gedreven of niet.
Jacco Lammers, inmiddels afgestudeerd op het
mobiliteitsconcept dat de basis van het c,mm,n-
onderzoek vormt: “Dit project is een voorzet.
De auto zit boordevol ideeën om mensen en
bedrijven te inspireren. Het is nu zaak om de
kritische massa over de streep te krijgen.”
De geleidelijke koppeling van technie-
ken leidt er uiteindelijk toe dat de auto
in de toekomst via allerlei systemen de
bestuurder meer en meer ondersteunt
bij het waarnemen van de omgeving
en de rijtaken. Van Zuilekom: “Nu heb-
ben sommige auto’s bijvoorbeeld al
sensoren die helpen bij inparkeren. De
c,mm,n reageert automatisch op wat
andere auto’s doen en op de verande-
rende omstandigheden. Zo wordt auto-
rijden veiliger en minder inspannend.
We gaan die technieken ook inzetten
om de aandrijving nog efficiënter en dus
zuiniger te maken.”
Heel nieuw is het idee van de Karma.
Deze rij-assistent met gezicht, stem
en handen geeft signalen over de actu-
ele veiligheidssituatie. Als de Karma
bezorgd gaat kijken en ‘ho ho!’ roept,
dreigt het fout te gaan. Slaat hij de han-
den voor de ogen, dan loopt het met
je c,mm,n waarschijnlijk niet goed af.
Maar ach, dat is in pakweg 2020 een
mooie gelegenheid een vernieuwde ver-
sie aan te schaffen.
Tekst Eric Boekel
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 Terra 13
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7Terra 14
Draaibare bestuurdersstoel. Handig
wanneer de chauffeur geen zin
heeft om actief te rijden, maar bij-
voorbeeld een praatje met de mede-
passagiers wil maken.
Exterieur. Niet van staal, maar van
plastic. Licht, makkelijk te recyclen,
grotere vormvrijheid in fabricage
mogelijk.
(onder motorkap) Geen motor, maar
verzamelplaats van elektronica die
noodzakelijk is voor het (automatisch)
besturen.
T H EMAA U TO S P E C I A L
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 Terra 15
Achterspoiler. Duwt de wind omhoog
waardoor de achterbuurman minder last
heeft van luchtweerstand. Ideaal voor het
‘treintje rijden’, kort op elkaar.
Zijportier met bagagebox. Tevens
bedoeld voor mensen die toestem-
ming hebben van gebruiker om er
iets in achter te laten.
Knipperlicht. Geeft achterlig-
gende auto’s ook aan hoelang
het nog duurt voor de bestuur-
der een afslag neemt.
Wielophanging. Voorgespannen
extra veer vervangt hydraulisch
systeem. Zuinig, houdt auto ook
in bochten vlak, beter wegcontact.
(onderin achterzijde)
Aandrijfsysteem ter
grootte van een paar
schoenendozen via
brandstofcel. Hierin
komt door reactie
van waterstof met
zuurstof energie vrij
ten behoeve van
elektromotoren.
Lieve
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7
T H EMAA U TO S P E C I A L
Terra 17 Terra 17
Zijn kantoor in hartje Amsterdam met uitzicht
over het IJ, ademt luxe. Het is rijk gestoffeerd
met fluweel en er hangen Oosterse gewaden
aan de muur. De boodschap: hier zetelt een
kosmopoliet. Adjiedj Bakas dendert er als een
lawine van positieve energie doorheen. Hij praat
van de hak op de tak, doorspekt zijn antwoor-
den met persoonlijke anekdotes en grinnikt
regelmatig om zijn eigen verhalen. Wie hem
hoort praten over de toekomstige wereld, krijgt
er meteen zin in.
Heeft het überhaupt nut om over de toekomst te
praten?
“Kijk om je heen. Als ik onzin verkocht, zou
ik dit kantoor niet kunnen betalen. Bedrijven,
politieke partijen en andere organisaties vragen
mijn advies. Ze kunnen hun strategie reframen
als ze weten welke trends eraan komen. Bijna
alles wat ik heb voorspeld, is uitgekomen. Een
keer zat ik er naast. Ik dacht dat de nieuwe paus
uit Azië of Zuid-Amerika zou komen. Het werd
Duitsland. Maar onlangs bleek dat het maar een
stem had gescheeld of het was een Argentijn
geworden. Ik maak het graag concreet. Aan
vaagheden heeft niemand wat.”
Gaan we duurzamer leven in de toekomst?
“Noem het alsjeblieft niet zo. Duurzaam is een
rotwoord. Het klinkt naar duur. Maar natuur
komt weer helemaal in, mede door de opkomst
van de religie. Het rentmeesterschap van de
aarde is terug. Binnenkort is de milieubeweging
niet meer nodig. Die wordt wegens succes opge-
heven, net als het feminisme en de homobewe-
ging.”
“De milieubeweging brengt haar boodschap nu
te zuur en te agressief. Ze zou meer moeten
benadrukken dat een schoon milieu ook econo-
mische waarde heeft. Het schoonmaken van de
Europese rivieren hebben we bijvoorbeeld heel
goed gedaan. Mede door een schone omgeving
is Nederland voor Aziaten een aantrekkelijke
plek om zich te vestigen. Als ik in Bangkok
mijn neus snuit, komt er zwart snot uit. Schone
lucht is gewoon fijner.”
Een toekomst zonder olie en een groeiende liefde voor de natuur.
“We zullen samen dingen verzinnen en ontwerpen. Ook auto’s”, denkt
trendwatcher Adjiedj Bakas. “We gaan een lieve tijd tegemoet.”
tijd
Adjiedj Bakas (1963)
is trendwatcher. Hij is
auteur van verschillen-
de boeken, waaronder
Megatrends Nederland
en adviseert over-
heden, politieke
partijen, maatschap-
pelijke organisaties en
bedrijven, waaronder
Ahold, Nuon, KLM
en de Rabobank, over
toekomstige ontwikke-
lingen. Hij is geboren
in Zuid-Amerika uit
Indiase ouders en stu-
deerde Nederlands in
Utrecht. In september
verschijnt zijn boek
Leven zonder Olie.
Meer informatie over
Bakas: www.adjiedj-
bakas.com.
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7
foto
: d
uc
o d
e vr
ies/
ho
lla
nd
se h
oo
gte
Binnenkort is de milieubeweging
opgeheven wegens succes
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7Terra 18
Nieuwe kerncentrales zijn
onafwendbaar
hoorde pas iemand van de TU Delft vertellen
over een verf met zonnecellen, die vanaf vol-
gend jaar rendabel is. Eenderde van onze ener-
gie steken we in gebouwen. Hup, die verf erop,
klaar! Windenergie kan trouwens ook helpen.
Een Japanse rederij neemt nu al vrachtschepen
in de vaart met zeilen van metaal, waarin zon-
necollectoren zitten. Auto’s zullen gaan rijden
op waterstof uit kernenergie.”
“Nieuwe kerncentrales zijn onafwendbaar. We
moeten ophouden daarover te zaniken. Je moet
compromissen sluiten. Het afval kunnen we
prima voor honderd jaar opslaan. Daarna weten
ze er wel raad mee. Moet je kijken hoeveel wij
in de afgelopen honderd jaar geleerd hebben! In
Australië is genoeg uranium voor de komende
eeuw. En daarna is er nog zat in Afghanistan.”
Zullen we ons meer of minder gaan verplaatsen in
de toekomst?
“Een eeuw geleden verplaatsten we ons maar
zeven kilometer in een jaar! Terwijl we in het
nomadentijdperk duizenden kilometers te
voet aflegden. We wisselen mobiele en minder
mobiele perioden af. In het olietijdperk van
de afgelopen eeuw waren we heel mobiel. Dat
zal minder worden. Door het vervagen van de
grenzen tussen de virtuele en de reële wereld,
blijven we meer achter ons bureau zitten. Dat
begint nu al: veel mensen handelen thuis hun
e-mail af en rijden dan na de spits naar kantoor.
Voor een vergadering kom je over een tijdje je
huis niet meer uit.”
“Ik zag pas bij Hewlett-Packard een nieuw
systeem, waarbij je je gespreksgenoten recht in
de ogen kunt kijken, terwijl zij in New York zit-
ten en jij hier. Waarom zou ik er dan nog heen
vliegen, met jetlag en al?”
Blijven de files?
“Minder dan nu, doordat we meer thuis gaan
werken. Maar ook door de vergrijzing. Ouderen
verplaatsen zich verspreid over de dag en niet
allemaal tegelijk in de spits. Angst voor het toe-
nemende terrorisme zal ook maken dat mensen
liever thuis blijven. Al willen ze ook af en toe
uitgelaten worden. Verveling wordt namelijk hét
probleem: we gaan korter slapen en willen al
die extra uren wel vermaakt worden. Het woon-
werkverkeer zal voor een deel vervangen worden
door leasure-ritjes.”
foto
: d
uc
o d
e vr
ies/
ho
lla
nd
se h
oo
gte
Hoe komen we aan energie?
“Er komt meer draagvlak voor onafhankelijk-
heid van olie. We willen niet meer afhankelijk
zijn van zo’n Poetin die ons het mes op de keel
kan zetten. Of van de Saoedies of Iraniërs. Die
houding helpt ook tegen de CO2-uitstoot. Als
het nieuwe kabinet morgen zou aankondigen
dat we binnen tien jaar zonder olie leven, zou
het volk staan te juichen. Natuurlijk zijn er nu
nog grote olievoorraden. Maar het stenen tijd-
perk ging ook niet voorbij omdat de stenen op
waren. We gaan kiezen voor een leven zonder
olie.”
Hoe dan?
“We hebben dringend een nieuwe energiebron
nodig. Zonne-energie kan veel oplossen. Ik
T H EMAA U TO S P E C I A L
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7
En het goederenvervoer?
“De gebroeders Das voorspelden twintig jaar
geleden al dat we spullen via light rail zullen
gaan vervoeren. Dat zou goed kunnen. Voor een
deel zal vervoer zelfs digitaal gaan. Architecten
werken al met driedimensionale printers.
Daarmee kun je iets uitprinten op de plek waar
je het nodig hebt. Vrachtwagens zijn in ieder
geval passé. Die vind ik zo negentiende-eeuws.”
Hoe ziet de toekomst van de auto eruit?
“De auto blijft. Die autoloze zondagen zijn lief
hoor, maar dat is flauwekul. Mensen stappen in
hun auto vanwege de privacy. Voor veel mannen
is het de enige plek waar ze even alleen zijn. En
in het drukke spitsgezin van de toekomst is de
auto ook nodig om de kinderen en al die spul-
len te verplaatsen. We zullen wel massaal eisen
dat die krengen zuiniger worden. Toyota zet
de trend met de hybride wagen. Auto’s zullen
ook kunnen communiceren met elkaar en met
de weg. Ik heb net een Lexus besteld. Die kan
dat al. Als ik op de snelweg over een stippellijn
ga, stuurt hij hem vanzelf terug. Ik heb niks
meer te zeggen! En inparkeren doet hij ook zelf.
Heerlijk is dat.”
Hoe gaan we auto’s gebruiken?
“Er komt veel meer informatie-uitwisseling
via internet, afgeschermd met passwords, zodat
de informatie alleen toegankelijk is voor een
bepaalde groep. Mensen kunnen daardoor bij-
voorbeeld gemakkelijk afspreken om hun auto’s
aan elkaar te klikken en gezamenlijk ergens
heen te rijden. Dan hoef je niet meer te sturen.
Intussen klinkt in de ene auto Mozart en in de
andere hardrock.”
Gaan groepen automobilisten bijdragen aan het
ontwerpen van auto’s?
“Ik kan me goed voorstellen dat gebruikers
gezamenlijk een auto ontwerpen. Heel veel
mensen zijn autogek; die willen daar wel aan
bijdragen. Als één merk zo’n open source ont-
worpen auto toestaat, kan het lukken. Er is nu
al een encyclopedie op internet, Wikipedia, die
door alle gebruikers gemaakt is. Over een aantal
jaar kun je dus rijden in een Fiat Wiki. Samen
dingen verzinnen komt helemaal in. We gaan
een lieve tijd tegemoet.”
“Uiteindelijk zullen mensen hun individuele
wensen willen realiseren in hun auto op bestel-
ling. Daarmee wordt het een uitdrukking van
hun identiteit. Gadgets buitenshuis, zoals de
auto, blijven zichtbaar, terwijl apparaten bin-
nenshuis, zoals tv en geluidsinstallatie, steeds
kleiner en onzichtbaarder worden.”
Wat vindt u van de ideeën van Natuur en Milieu
en de technische universiteiten over de auto in de
toekomst?
“In kan me goed voorstellen dat het die kant op
gaat. Maar een ding moeten degenen die naden-
ken over de auto in de toekomst niet vergeten:
mensen hebben een adaptatietijd nodig om te
wennen aan vernieuwingen. Philips kondigde
in 1990 al aan dat er in 2000 een huisrobot zou
zijn. Dat duurt nog even. Je moet een strategie
ontwikkelen hoe je mensen wilt laten wennen
aan nieuwe oplossingen. Neem ze aan de hand
en schets een toekomstvisioen. Maar laat je
vooral niet weerhouden door deze waarschu-
wing. Early adaptors zijn altijd in het voordeel.
Hup, go, go, go!”
We zullen massaal eisen dat auto’s
zuiniger worden
Tekst Claire Tielens
Je moet nadenken over hoe je
mensen wilt laten wennen aan
nieuwe oplossingen
foto
: m
erli
jn d
oo
mer
nik
/ho
lla
nd
se h
oo
gte
Terra 19
Wat zou het prachtig zijn als we in pakweg
2030 geen fossiele brandstoffen meer nodig
hebben voor onze auto’s. Nieuwe brandstoffen,
zoals 100 procent biodiesel, ethanol in plaats
van benzine en brandstofcelaandrijving met
waterstof zorgen voor schonere lucht en minder
opwarming van de aarde. Bovendien zijn we
dan niet meer afhankelijk van olieproducerende
landen als Saoedi-Arabië.
Een mooie droom, maar voorlopig nog wel
een droom, blijkt uit een rondje langs des-
kundigen. “De politieke en maatschappelijke
wil is er wel, maar een massale omschakeling
op biobrandstoffen of waterstoftechnieken is
tot 2030 niet te voorzien”, meent bijvoorbeeld
Stephan Slingerland. Hij is senior onderzoe-
ker van het International Energy Programme
bij Clingendael, het Nederlands instituut voor
internationale relaties.
“Volgens het International Energy Agency
maken biobrandstoffen in 2030 hooguit 11 pro-
cent uit van de wereldenergievoorziening. Het
IEA heeft ook doorgerekend wat er gebeurt als
alle politieke maatregelen op het gebied van
energie en klimaat daadwerkelijk worden uitge-
voerd. Dan kan het aandeel van biobrandstoffen
oplopen tot 12 procent. We blijven dus voorlopig
afhankelijk van fossiele brandstoffen.”
PerspectiefDat denkt ook Jasper Vis, senior consul-
tant bij het energieadviesbureau Ecofys.
“Biobrandstoffen bieden een aantrekkelijk
perspectief en er komt gelukkig steeds meer
aandacht voor. Ze zijn relatief goedkoop en
makkelijk toe te passen in de huidige verbran-
dingsmotor. Toepassing op grote schaal vraagt
echter mondiaal een fors landbouwareaal. Dat
zet de voedselproductie en de natuur nog verder
onder druk.”
De brandstofcel en de waterstofmotor zijn veel-
belovend, maar zullen volgens Vis niet binnen
pakweg twintig jaar massaal worden toegepast.
“Met die techniek is de uitstoot van schadelijke
gassen nul: dat is een soort droom. Maar water-
stof moet ook worden geproduceerd. Dat kan uit
duurzame bronnen als wind- en zonne-energie,
maar dat is duur en niet erg efficiënt. Je kunt
wind- en zonne-energie beter gebruiken als
bron voor groene stroom. En kernenergie zien
velen terecht ook niet als een duurzame optie.”
InfrastructuurDaar komt volgens Vis bij dat toepassing van
waterstof en brandstofcellen een drastische,
kostbare ombouw van de auto en de hele infra-
structuur daar omheen vergt. “En die operatie
zal naar alle waarschijnlijkheid vele tientallen
jaren vergen.”
Technisch is het waarschijnlijk best haalbaar om
binnen twee of drie decennia zonder aardolie
auto te rijden, denkt Ewald Breunesse, manager
energietransitie bij energiemaatschappij Shell.
Maar hij voorziet andere problemen, al noemt
hij die liever ‘uitdagingen’. “Het is de vraag of
er voor het hele wagenpark genoeg biobrandstof
beschikbaar zal zijn. Ga maar na: volgens het
CBS tankte Nederland in 2005 5,5 miljard liter
benzine en 4,2 miljard liter diesel.”
Hoe dan ook zullen schonere brandstoffen
op bredere schaal hun intrede doen, verwacht
Schone droomAutorijden op echt schone brandstof. Volgens de deskundigen kan dat
zeker niet voor 2030. “Olie, gas en kolen blijven de komende decennia
voor de energie- en brandstofvoorziening verreweg het belangrijkst.”
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7
Rijden zonder olie
T H EMAA U TO S P E C I A L
Het is de vraag of er voor het hele wagenpark genoeg
biobrandstof beschikbaar zal zijn
Terra 20
Breunesse. Zoals synthetische diesel die
uit aardgas, biomassa en kolen kan worden
gemaakt. “Shell zet in op uiterst schone en effi-
ciënte brandstoffen, waaronder de op aardgas
gebaseerde GtL: gas-to-liquids, een synthetische
brandstof die uit aardgas wordt gewonnen en
nu al aan onze V-Power Diesel wordt toege-
voegd.”
WaterstofVoor waterstof en elektriciteit ziet Shell moge-
lijkheden, maar vooralsnog niet op grote schaal.
“De charme van waterstof is een stil voertuig
dat alleen maar waterdamp uitstoot. Waterstof is
een energiedrager, net als elektriciteit. Maar je
moet altijd de vraag stellen hoe waterstof wordt
gemaakt. De duurzaamste opties zijn momen-
teel ook het duurst.”
Peugeot is een van de autofabrikanten die expe-
rimenteert met een brandstofcel die werkt op
waterstof. Vorig jaar presenteerde de fabrikant
het concept voor de 207 EPURE, een auto waar-
bij een speciaal ontwikkelde brandstofcel als
energiebron fungeert. “De EPURE is al onze
vierde variant van een auto met brandstofcel.
De techniek is nu nog ontzettend kostbaar,
maar kan over ongeveer twintig jaar interes-
sant worden voor grootschaliger toepassing,”
meent Joost vermeer, woordvoerder van Peugeot
Nederland.
HybrideDe volgende stap naar een duurzamere en
zuiniger motortechniek wordt de auto met een
hybride-dieselaandrijving, die Peugeot rond
2010 in productie gaat nemen. “Die wordt nog
zuiniger dan de huidige Hdi-diesel, die al een
kwart zuiniger rijdt dan een benzinemotor met
een vergelijkbaar vermogen. Peugeot heeft al
een prototype middenklasser getest, waarbij een
verbruik van nog geen 1 op 30 is gerealiseerd.
Dat is weer een belangrijke stap vooruit,” stelt
Vermeer.
De auto met hybride-dieselaandrijving past ook
helemaal in het meest waarschijnlijke scenario
van Vis van Ecofys. “In de automobiliteit is op
korte termijn de grootste winst tegen de laagste
kosten te behalen door auto’s lichter, kleiner
en zuiniger te maken. De brede invoering van
hybride auto’s die op benzine of diesel en een
elektromotor rijden is voorlopig een van de
meest aantrekkelijke opties. Door het bijmen-
gen van biobrandstoffen kan automobiliteit ook
duurzamer worden. Maar aangezien de trans-
portbehoefte wereldwijd blijft stijgen, zullen we
nog heel lang van olie afhankelijk blijven.”
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7
Tekst Eric Boekel
Op korte termijn
is de grootste winst
tegen de laagste
kosten te behalen
door auto’s lichter,
kleiner en zuiniger
te maken
Terra 21
foto
: ti
m h
eth
erin
gto
n/h
oll
an
dse
ho
og
te
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7
In de hal van het kantoor van Athlon Car Lease
in Almere staat een levensgrote foto van een
Panda. De sympathieke beer van het Wereld
Natuur Fonds wel te verstaan, niet het olijke
Italiaanse stadswagentje.
Het WNF steunt het programma Save Lease van
Athlon. Leaserijders die kiezen voor een van de
energiezuinige auto’s uit de Top-10 van Natuur
en Milieu, WNF en ANWB krijgen extra ‘savers’
die ze in kunnen wisselen voor leuke cadeaus.
De deelnemers aan dit programma rijden zuini-
ger en tanken goedkoper. Dat scheelt flink in de
portemonnee, weet Richard Sikkel, commercieel
directeur van Athlon. “Jaarlijks gemiddeld 300
liter brandstof. Ofwel: 400 euro per lease-auto.”
BeloningZonder (financiële) prikkels lukt het niet de
ongeveer 115.000 leaserijders van Athlon tot
ander rijgedrag aan te zetten, is de ervaring van
Sikkel. “Wil je gedragsverandering bereiken,
dan moet daar een beloning tegenover staan.”
Athlon doet mee aan het Save Lease-program-
ma om verschillende redenen, zegt Sikkel.
“Allereerst voelen we ons verantwoordelijk voor
de milieuschade die onze auto’s aanrichten. Dus
kiezen we voor schone auto’s en zuinig rijden.
Maar we zijn natuurlijk geen filantropen. We
willen onze investeringen terugverdienen. Dat
kan alleen als we met Save Lease nieuwe klan-
ten trekken.”
En dat lukt, zegt een glunderende Sikkel. “Save
Lease is ook commercieel een schot in de roos.
Zozeer, dat we op dit moment de vraag niet aan
kunnen. Onze klanten zijn vooral bedrijven die
iets willen doen voor het milieu.
IngewikkeldHet optuigen van het programma was volgens
Sikkel overigens nog knap ingewikkeld. “We
hebben er een jaar aan gewerkt en dik een mil-
joen euro in gestoken. Een statisticus heeft een
programma ontwikkeld waarmee we het brand-
stofverbruik exact kunnen berekenen. Ook naar
potentiële klanten toe kunnen we zo aantonen
dat de Athlon-rijder zuiniger rijdt. Het moet
namelijk wel kloppen wat we zeggen.”
Volgens Tom Gerritsen, projectmanager duur-
zame mobiliteit van de Rabobank, hebben
programma’s als Save Lease ook economische
waarde. “Verkeersvervuiling en filedruk zijn
slecht voor de BV Nederland.”
Samen met andere bedrijven, universiteiten
en de overheid begon de Rabobank daarom
een proef op het traject Zoetermeer-Den Haag.
Automobilisten kregen een beloning (geld of
een smartphone met verkeersinformatie) als ze
buiten de ochtendspits gingen rijden. Het pro-
ject - Spitsmijden - bleek volgens Gerritsen ‘een
ongelooflijk succes’.
Autoleasebedrijf Athlon en Rabobank zijn
partner in het project Auto in de Toekomst.
Over de mix van idealisme en commercie.
Schoner rijden moet lonen
T H EMAA U TO S P E C I A L
Terra 22
Terra 23 Terra 23 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 Terra 23
Gehalveerd“Het aantal spitsritten is gehalveerd”, pronkt hij.
“Dat toont aan dat automobilisten bereid zijn
voor een kleine beloning hun gedrag te veran-
deren. Je moet ze niet alleen laten betalen voor
kilometers, maar ook belonen.”
Een (financiële) prikkel zet mensen aan het
denken, aldus Gerritsen. “Ze worden zich
bewust van de alternatieven voor die routineuze
dagelijkse autorit. Dus pakken ze soms gewoon
de auto en de andere keer de trein of een com-
binatie van auto en trein. Evengoed kunnen ze
eerst thuis hun e-mail afwerken en daarna ach-
ter de file aanrijden. Of ze werken gewoon de
hele dag thuis.”
Duurzaamheid loont, maar op de lange termijn,
is het devies van Gerritsen en diens werkgever.
“Aan deze proefprojecten verdienen wij niets.
Maar als bank hechten we aan maatschappelijk
relevante acties. We willen mensen op basis van
vrijwilligheid verleiden om verantwoorde keuzes
te maken.”
GeldstromenHet commerciële belang openbaart zich in de
verre toekomst, verklapt hij. “Met mobiliteit zijn
gigantische geldstromen gemoeid. In de regio
Haaglanden bijvoorbeeld gaat 2 miljard euro
aan mobiliteitskosten om. Dat wordt door werk-
gevers uitgegeven aan auto’s, treinkaarten, alles.
Als je dat geld slimmer kunt besteden, kun je er
als bank aan verdienen.”
Gerritsen ziet op langere termijn voor de bank
een soort makelaarsrol weggelegd. “Stel dat de
inzet van een mobiliteitsmakelaar 5 procent
bespaart op je mobiliteitskosten. Dan kun je
afspreken dat een deel daarvan voor die make-
laar is. Op dit moment zijn wij betrokken bij de
opzet van een dergelijke makelaar.”
BesparingenDe Rabobank wil een volgende proef gaan
houden met een persoonsgebonden budget
waarmee deelnemers zelf een jaar lang hun
mobiliteit bekostigen. “We willen zien of de cal-
culerende burger besparingen kan realiseren.”
Duurzame mobiliteit leeft, concludeert Athlon-
directeur Sikkel. “De markt is er klaar voor. Tal
van bedrijven willen nu investeren in een bij-
drage aan het milieu. Dat was tien jaar geleden
ondenkbaar. Maar essentieel voor succes is dat
het geld oplevert of kosten bespaart. Anders
werkt het niet.”
Rabobank en Athlon Car
Lease zijn partners in het pro-
ject Auto in de Toekomst van
Natuur en Milieu en de drie
technische universiteiten.
“Het is goed om vast na te
denken over concepten die
nog ver van ons af staan
maar al wel een richting
aangeven voor de toekomst”,
verklaart Sikkel de belangstel-
ling van zijn bedrijf.
“Zonder dit soort initiatieven
gebeurt er niks. Over twintig
jaar zou je wel eens heel veel
van de Auto in de Toekomst
kunnen terugzien”, meent hij.
Het innovatieve en duurzame
karakter van de Auto in de
Toekomst spreekt ook de
Rabobank aan. “We vinden
het interessant dat Natuur
en Milieu en de TU’s met
zoiets baanbrekends aan
de slag zijn gegaan”, vertelt
Gerritsen. “Ze kijken verder
vooruit dan de markt zelf.”
Ook het community-aspect
spreekt Gerritsen en Sikkel
aan: “Iedereen doet mee aan
het ontwerp, ook de consu-
ment. Zo wordt het een beter
product. Dat heeft niet alleen
een prijsdrukkend effect,
maar zal het concept op zich
alleen maar sterker en aan-
trekkelijker maken.”
Nieuwe concepten
Schoner rijden moet lonen
Tekst Pieter van den
Brand
Foto’s Verbeeld
Tom Gerritsen van de
Rabobank.
Linksboven: Richard
Sikkkel van Athlon
Lease
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7Terra 24
Gele koolzaadvelden die olie leveren waarop
auto’s rijden. Op palmolie draaiende dieselag-
gregaten bij Groningse fabrieken. President
Bush die bij zijn State of the Union het hardste
applaus krijgt als hij met biobrandstoffen de
strijd wil aanbinden tegen de aardolieverslaving.
En een Europese Commissie die met biobrand-
stoffen klimaatverandering te lijf wil. Vloeibare
biobrandstoffen zitten in de lift.
Maar intussen is het: biobrandstoffen voor de
rijken is honger voor de armen. Want in Mexico
komen mensen in opstand omdat maïs, de
basis voor het volksvoedsel, twee maal zo duur
is geworden mede omdat het gewas ook voor
de productie van brandstof wordt gebruikt. En
onder de armen in Azië neemt het gemor toe
over de stijgende prijzen van palmolie, een
vitaal onderdeel van het eten. Intussen blijft de
vraag naar deze en andere gewassen sterk stij-
gen door de groeiende wereldbevolking en de
toenemende vleesconsumptie.
Niet alleen de sociale kant van biobrandstoffen
is zorgelijk. Want erg efficiënt is de teelt van
deze brandstoffen niet. Gaan we bijvoorbeeld in
Nederland voor 100 procent op biodiesel rijden,
dan hebben we ongeveer tweeënhalf keer het
Nederlandse landbouwareaal nodig om in onze
oliebehoefte te voorzien.
Planten zijn gewoon niet efficiënt in het omzet-
ten van zonlicht in biomassa. Raapzaad zet
ongeveer 0,1 procent van het invallende zonlicht
om in olie. Suikerriet is efficiënter, maar dan
nog: een hectare gangbare zonnecellen kan in
ongeveer honderd maal zoveel autokilometers
voorzien als een hectare Braziliaans suikerriet,
grondstof voor bio-ethanol.
Aan de zon ligt dat niet: die bestraalt de aarde
met meer dan 10.000 maal zoveel energie als
de mensheid in de wereldeconomie stopt. Als je
die energie efficiënt kunt aftappen, kost dat niet
veel ruimte. Zo is uitgerekend dat als 5 procent
van de Sahara wordt vol gelegd met efficiënte
zonnecellen, dat genoeg energie oplevert om de
wereldeconomie te laten draaien.
Met alle plantaardige olie die de wereld pro-
duceert, kunnen we ongeveer 3 procent van
de wereldaardolieproductie vervangen. Anders
gezegd: als we bio-olie willen inzetten om af te
kicken van onze verslaving aan fossiele brand-
stoffen, blijft er voor de natuur bar weinig plek
over.
Belangrijke overweging is ook dat, anders dan
vaak gedacht, de huidige vloeibare biobrandstof-
fen niet helpen in de strijd tegen de klimaat-
verandering. Dat gaat in ieder geval op voor
de palmolie die wordt verstookt in energiecen-
trales, voor de ethanol uit Europees graan die
wordt bijgemengd in benzine en voor biodiesel.
Voor deze brandstoffen geldt dat ‘van wieg tot
graf’ de uitstoot van broeikasgassen minimaal
gelijk is aan – en vaak zelfs meer dan – die van
de olieproducten die ze vervangen. Dat komt
deels door de forse hoeveelheid fossiele brand-
Biobrandstoffen, zoals palmolie of raapzaadolie, zijn sterk in opmars als vervanger van
fossiele brandstoffen. Maar zo milieuvriendelijk en sociaal zijn deze brandstoffen niet,
betoogt Lucas Reijnders van Natuur en Milieu.
Lucas Reijnders is
hoogleraar milieukun-
de aan de Universiteit
van Amsterdam en
de Open Universiteit
Nederland. Hij is
medewerker van de
Stichting Natuur en
Milieu.
Valse belofte van biobrandstofT H EMAA U TO S P E C I A L
Onder armen in Azië neemt het gemor toe
over de stijgende prijzen van palmolie
Planten zijn gewoon niet efficiënt
in het omzetten van zonlicht in
biomassa
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 Terra 25
Valse belofte van biobrandstof
Dat komt omdat plantaardige vezels zeer
belangrijk zijn voor het op peil houden van de
hoeveelheid organisch koolstof in de bodem. De
bekendste verschijningvorm daarvan is humus.
Organisch koolstof is van groot belang voor de
vruchtbaarheid van de bodem, de bestendigheid
ervan tegen erosie en het vermogen voedings-
stoffen en vocht vast te houden.
Europese akkers lijden nu al aan fors kool-
stofverlies en dat verlies neemt toe, omdat de
bodems door de verandering van het klimaat
opwarmen. Deze opwarming bevordert de
omzetting van organisch koolstof in CO2. Gaan
we bijvoorbeeld stro, dat nu nog wordt onder-
geploegd, gebruiken om biobrandstoffen van
te maken, dan wordt dit koolstofverlies alleen
maar erger.
De hoeveelheid biobrandstoffen die we zonder
gewetenswroeging kunnen benutten is dus
bescheiden. Gelukkig zijn de mogelijkheden
van energie-efficiency, zonnecellen en zonnecol-
lectoren groot genoeg om deze lelijke tegenval-
ler goed te maken.
stoffen die gebruikt wordt om biobrandstoffen
te produceren.
Verder bevat bijvoorbeeld een palmolieplantage
veel minder koolstof dan het oerbos dat voor de
plantage moest verdwijnen. De koolstof die niet
meer in de planten of de bodem zit, zit nu als
kooldioxide in de atmosfeer. Ook het sterk wer-
kende broeikasgas distikstofoxide dat vrijkomt
uit agrarische bodems tikt aan, vooral in het
zwaar bemeste Europa.
Er wordt inmiddels gewerkt aan de ontwikke-
ling van een tweede generatie biobrandstoffen,
gewonnen uit plantaardige vezels: stro, resten
van bosbouw en vezelgewassen, zoals olifants-
gras. Het voordeel van deze gewassen is dat ze
in ieder geval niet of nauwelijks concurreren
met de voedselvoorziening.
Maar de productie van deze brandstoffen staat
nog in de kinderschoenen. De efficiency ervan
is nog onduidelijk en mede daardoor is de onze-
kerheid over de milieubaten nog groot.
Ook is de hoeveelheid bruikbare vezels beperkt.
Illustratie Yvonne Kroese
Wilt u reageren op
dit essay? Stuur
dan uw bijdrage van
maximaal 200 woor-
den naar: redactie@
natuurenmilieu.nl of
naar Redactie Terra,
Donkerstaat 17,
3511 KB in Utrecht.
Huidige biobrandstoffen
helpen niet in de strijd tegen de
klimaatverandering
Terra 26 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7
Goed LevenWinkelen, uitgaan, thuis genieten
De rubriek Goed Leven wordt verzorgd door Claudia Dekkers. Tips of suggesties? Mail: [email protected]
In maart ontving de Nederlandse viswinkelketen Fishes het MSC-certi-
ficaat. Dit keurmerk garandeert dat vis afkomstig is uit goed beheerde,
duurzame visgebieden. Het keurmerk is in 1997 opgericht door het
Wereld Natuur Fonds en Unilever, maar opereert geheel onafhankelijk.
Het doel van de Marine Stewardship Council (MSC) is het visaanbod
in de zee op duurzame wijze voor de toekomst veilig te stellen. Helaas
is niet alle vis die te koop is bij Fishes ‘goede’ vis, maar er is keuze uit
tenminste tien soorten. Fishes heeft twee vestigingen in Amsterdam en
verder eentje in Laren en Utrecht. Informatie: www.fishes.nl
Ik heb in de favorietenlijst van Internet Explorer
een hele lijst internetwinkels staan. Onlangs kon
ik daar eentje aan toevoegen: www.fair21.nl.
In deze webwinkel vind je uitsluitend eerlijk
geproduceerde kleding en accessoires. Ik kwam
er tassen tegen die ik eerder in deze rubriek
besprak en leuke herenschoenen. De (dames- én
heren)kleding ziet er goed uit en is alleszins betaal-
baar. Ook mooi: een flink deel van de kleding is
gemaakt van ecologisch katoen. Mijn eerste bestel-
ling is geplaatst…
Meer informatie: 088-4422110 of www.fair21.nl
Eerlijke mode
Goede vis
Op internet vond ik de Solio, een fraaie
oplader op zonne-energie. Hij is zo groot als
een telefoon en weegt slechts 165 gram. In
de opklapbare vleugeltjes zitten zonnepaneel-
tjes, waarmee je de accu overdag kunt opladen.
Mobiele telefoon, i-Pod, digitale camera, GPS: alles kan ermee worden
opgeladen. Ideaal voor op reis dus. De Solio is ontwikkeld door Better
Energy Systems, een Brits bedrijf dat milieuvriendelijke producten
in de markt zet. Medewerkers van het Rode Kruis in rampgebieden
zijn inmiddels met de Solio uitgerust, las ik. Hij kost € 85,- en is in
Nederland o.a. verkrijgbaar bij Apple-winkels en via de webwinkel
www.2serve.nl. Informatie: www.solio.com en www.2serve.nl
Super oplader
foto
: te
o k
rij
gsm
an
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 Terra 27
In het tijdschrift Ode kwam ik in een lijst van leukste
duurzame producten van 2006 deze kartonnen speel-
dozen tegen. Ze zijn van de Engelse firma Paperpod.
Deze verkoopt stevig kartonnen speelgoed waarin kin-
deren kunnen spelen. En zoals iedereen met kinderen
weet: niets dat de fantasie zó prikkelt als een grote doos
of verpakking. Het leukst vind ik de speelhuisjes, maar er
is ook een raket, een kasteel, een tipi en een poppenhuis.
Al het speelgoed is gemaakt van gerecycled karton en kan
na jaren speelplezier gewoon bij het oud papier.
Prijs: circa € 40,-. Informatie: www.paperpod.co.uk
Jaren speelplezier
Scheldetunnel Uit!Uit!Uit!Uit!Uit!Uit!Uit!
Bent u zo iemand die vindt dat vinyl
beter klinkt dan een cd? Dan is de
45 iPod case waarschijnlijk niets
voor u. Voor het maken van deze
hoesjes wordt namelijk een echte
langspeelplaat ‘gesloopt’. Ik vind het wel een geestig
idee: een oude geluidsdrager recyclen, zodat die een
nieuwe kan beschermen. Op de website kun je een van
de beschikbare platen kiezen en aangeven welk model
iPod je hebt. Er wordt dan een keurig hoesje van de
plaat gevouwen. Kosten: 45 dollar plus 15 dollar verzend-
kosten (wereldwijd). Informatie: www.45ipodcases.com
Oud en nieuw
“De roltrap is stuk”, zegt de kleine
dame bij de ingang. “U zult de lift
moeten nemen.” Mijn hart begint
te bonzen, ik voel mezelf bleek en
wankel worden. Maar de lift heeft het formaat van een kleine
huiskamer en biedt plaats aan tachtig mensen. Alleen vier
Belgen staren op dit uur zwijgend langs elkaar heen. Aan de
loodgrijze wand laat een A-viertje weten dat de houten roltrap
in reparatie is. Het gaat even duren, tot april volgend jaar.
De onderdelen zijn wegens ouderdom niet meer te krijgen en
moeten opnieuw gemaakt worden.
Eenendertig meter lager begint de voetgangerstunnel. Ruim
een halve kilometer buis met een lambrisering van witte tegel-
tjes. De gladde betonplaten die het middendeel van het loop-
pad bekleden, hebben een subtiel versierd ijzeren randje. De
miljoenen kubieke meters bruingroen water boven je hoofd
ruik je niet. De lucht is zelfs een beetje droog. Nergens op de
wit geschilderde bovenhelft van de buis graffiti. Nergens han-
gende groepjes, jong of anderszins. Twee kleine meisjes fiet-
sen samen naar de overkant. Pubers kuieren met een cola in
de hand, heren keuvelen. Tussendoor rijdt een enkele moun-
tainbiker. Op een gegeven moment zijn begin of einde van de
tunnel niet meer te zien. Alleen blauwgeglazuurde lettertjes
op ooghoogte geven elke honderd meter de afstand tot de
andere oever aan. Ik vind het goed. Deze ondergrondse dorps-
straat mag van mij nog kilometers doorlopen. Na 572 meter
ratelt de roltrap naar boven. Ik hoef niet mee. Ik mag beneden
blijven en terugslenteren. Mijn hart slaat vredig.
Wat? Sint Annatunnel voor voetgangers- en fietsers. Gebouwd
tussen 1931 en 1933
Waar? Scheldeoever Antwerpen, ingang rechteroever Sint
Jansvliet, linkeroever Frederik van Eedenplein
Hoeveel? Gratis
Info? http://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Annatunnel
Tekst Wilmie Geurtjens
Foto Silvia Benschop
Kijk op rabobank.nl/leden
Leden van de Rabobank dragen bij aan een beter klimaat. Gewoon, door te betalen met hun nieuwe Rabocard.
Alles wat u koopt, veroorzaakt CO2 uitstoot. Of u nu een vliegreis boekt, of gaat shoppen. Bij alles wat u afrekent met de Rabocard, investeert de Rabobank samen met het Wereld Natuur Fonds in projecten die klimaatverandering tegengaan. Hoe dat precies gaat, kunt u lezen op www.rabobank.nl/leden. Daar staat ook hoe u lid kunt worden van de Rabobank, mocht u dat nog niet zijn.
Exclusief voor leden: een beter klimaat met de Rabocard
Het is tijd voor de Rabobank.
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7
Berichten van Natuur en Milieu
Terra 29
www.natuurenmilieu.nl
Het Binnenhof verliest een
fenomeen. Ben Papendorp,
sinds begin jaren negentig
de Haagse lobbyist voor een
groot aantal milieuorganisa-
ties, houdt ermee op.
Zomer en winter liep hij door
de beroemde wandelgangen
met een rode wollen sjaal om
en zijn telefoon aan het oor.
In zijn kenmerkende plastic
koffertje zaten steevast ‘super-
geheime stukken’, waarvan
niemand begreep hoe hij
eraan kwam. Altijd had hij net
geluncht met een heel belang-
rijk persoon.
Liesbeth Spies, milieuwoord-
voerder van het CDA, vindt het
‘absoluut nuttig’ dat er een
Haagse lobbyist van de geza-
menlijke milieuorganisaties is.
“Ben sprak ons op gelegen en
op ongelegen momenten aan
op onze verantwoordelijkheid
voor het milieu. En hij deed
daar concrete suggesties voor
debatten bij.”
Spies noemt Papendorp
‘de spin in het web’ die alle
geruchten steeds het eerst
wist. “Hij las mij bijvoor-
beeld letterlijke citaten uit het
regeerakkoord voor, terwijl hij
die toen echt niet zou mogen
kennen.”
DoordrammenPapendorp kon ook goed
doordrammen. “Soms moest
ik stevig tegen hem zeggen
dat ik niet aan een dood paard
wilde trekken, voordat hij luis-
terde.” Papendorps voorliefde
om namen te laten vallen van
belangrijke mensen met wie
hij contact had, droeg volgens
Spies niet bij aan zijn effecti-
viteit. “Daar ben ik te nuchter
voor.”
Jan Dirx, teamleider
Communicatie en Strategie
van Natuur en Milieu, noemt
Papendorp ‘een van de meest
inhoudelijk gemotiveerde men-
sen in de milieubeweging’.
“Hij kan het grote verhaal
verbinden met politieke actie,
bijvoorbeeld door een bijzin
in een amendement te veran-
deren.”
Ook roemt Dirx het vermogen
van Papendorp om begrotin-
gen te lezen. “Ben wist altijd
geld te ritselen en posten te
verschuiven. Hij weet milieu te
vertalen in euro’s.”
JournalistenDe laatste jaren werkte
Papendorp behalve met
Kamerleden ook veel met jour-
nalisten, vanuit de overtuiging
dat politici een stuk harder
gaan lopen als een onder-
werp op televisie is geweest.
Ferry Mingelen van Nova:
“Papendorp was zeer nuttig
en effectief als lobbyist. Hij
benaderde ons actief en was
zeer bereid om de benodigde
informatie te verzamelen als
het milieu of aanverwante
onderwerpen in de Kamer aan
de orde waren.”
Wyke Smit (32) is de opvolg-
ster van Ben Papendorp. (CT)
Effectieve milieulobbyist
Ben Papendorp vertrekt
Ben Papendorp: letterlijke citaten uit het regeerakkoord.
Natuur en Milieu steunen?
Wilt u het werk van Natuur
en Milieu steunen? Dan kan
dat op verschillende manie-
ren.
Als u zich actief wilt inzetten
is ons O-team misschien iets
voor u. Wilt u ons financieel
steunen, dan kunt u met een
acceptgiro of overschrijving
een eenmalige donatie doen.
En voor structurele steun is
er de mogelijkheid van een
automatische machtiging,
waar u geen omkijken meer
naar heeft.
Voor donateurs die maxi-
maal gebruik willen maken
van de fiscale voordelen
van donaties hebben wij de
notariële schenking. In deze
Terra vindt u een bon waar-
mee u informatie over deze
belastingvrije steun kunt
aanvragen. Ten slotte bestaat
de mogelijkheid om Natuur
en Milieu op te nemen in uw
testament.
Mocht u vragen hebben over
deze of andere manieren
van steun, neemt u dan con-
tact op met Mi’jke Breteler,
bel (030) 232 2348 of mail:
m.breteler@natuurenmilieu.
nl Voor meer informatie over
het O-team, kijk op www.
natuurenmilieu.nl/o-team
(MB)
foto
: ev
elin
e d
e br
uin
Terra 30
Gemeenten in Nederland kun-
nen veel energie besparen op
buitenverlichting. Natuur en
Milieu en Philips tekenden
begin maart een overeen-
komst om dat gemeenten
duidelijk te maken. Dit doen
ze in het kader van het project
Economie Light.
Met de gemeente Nijmegen
is een Energie Quick Scan
opgemaakt. Daarin staat dat
Nijmegen het energieverbruik
met 28 procent kan vermin-
deren door gebruik te maken
van energiezuinige lampen.
De jaarlijkse CO2-uitstoot van
Nijmegen van 3.000 ton kan
met 800 ton omlaag. Dit komt
overeen met de opname van
CO2 uit de atmosfeer door
1950 bomen. (EE)
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 2 • n u m m e r 7 • n o v e m b e r 2 0 0 6
Het bestuur van Natuur
en Milieu is uitgebreid met
Marjan Minnesma en Pierre
Hupperts. Minnesma is
directeur van het research-
instituut voor transities Rift
en Hupperts zelfstandig
adviseur op het gebied van
Maatschappelijk Verantwoord
Varkensvlees wordt beter. Dat
hebben Natuur en Milieu, de
Vereniging van Keurslagers en
dertien varkenshouders afge-
sproken. Samen gaan ze aan
de slag om het voer en het die-
renwelzijn te verbeteren, min-
der energie te gebruiken en de
vleeskwaliteit te verhogen.
De dertien varkenshouders,
die verenigd zijn in De Hoeve,
Duurzamer varkensvlees
Bestuur uitgebreidOndernemen. Het bestuur
bestaat verder uit voorzitter
Pier Vellinga, penningmees-
ter Guus van der Kamp en
de leden Annette Augustijn
en Gerard Jutten. Naar een
zevende bestuurslid wordt nog
gezocht. (JN)
Gemeenten besparen op buitenverlichting
hebben al een voorsprong op
andere varkenshouders door
hun Milieukeur Certificaat.
Toch willen zij meer doen
om beter en duurzamer vlees
op de markt te brengen. De
aankomende jaren zullen zij
dan ook stappen ondernemen
om met ‘verantwoorde soja’
(dat wil zeggen: duurzaam
en zonder kap van tropisch
regenwoud) veevoer te pro-
duceren. Ze gaan ook het
varkenswelzijn verbeteren door
de staarten niet meer te cou-
peren. “Daarnaast willen we
de lichaamswarmte van onze
varkens gebruiken om bijvoor-
beeld de biggenstal warm te
kunnen houden”, zegt Gerald
Willemsen van De Hoeve.
De karbonades en andere
producten zullen iets duurder
zijn dan ander vlees. Maar de
partners gaan een campagne
opzetten om te laten zien dat
hun producten het geld waard
zijn. (EE)
foto
: ja
n b
oev
e/h
h
foto
: h
oll
an
dse
ho
og
te
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7 j a a r g a n g 2 • n u m m e r 7 • n o v e m b e r 2 0 0 6
ToekomstmuziekWe zouden ons met Zeppelins door de lucht verplaatsen. Of
anders in eenpersoonshelikopters. We zouden als een soort
buizenpost met hoge snelheden onder de grond getranspor-
teerd worden. En het woon-werkverkeer zou natuurlijk al lang
zijn afgeschaft, omdat we allemaal achter onze computer van-
uit huis zouden werken.
Tja, weinig zo moeilijk als kijken in de toekomst. Alle prach-
tige toekomstfantasieën ten spijt staan we nog steeds met z’n
allen eindeloos in de file, slibben onze steden dicht en raakt de
lucht verziekt met uitlaatgassen.
Met onze toekomstauto – de c,mm,n – willen wij niet de
zoveelste voorspelling aan het rijtje toevoegen. En we hebben
óók niet de pretentie om een blauwdruk neer te leggen van
hoe mobiliteit er in de toekomst uit zou moeten zien.
De ‘Auto in de toekomst’ is een denkoefening. Een gedachte-
experiment hoe we de mobiliteit van de toekomst zó vorm
kunnen geven dat de auto ons gaat dienen. In plaats van
andersom.
Wij willen in gesprek over hoe het zou kunnen. Hoe we het
zouden willen. En we nodigen iedereen van harte uit om
aan dat gesprek te gaan deelnemen. Ik zie je graag op: www.
autoindetoekomst.nl
Mirjam de Rijk is algemeen directeur van Stichting Natuur en
Milieu
Terra 31
Er komen meer koeien in de
wei. Ook Friesland Foods
– producent van onder meer
Friesche Vlag – garandeert
nu dat vanaf april 2007 alle
dagverse zuivel afkomstig is
van koeien die vanaf de lente
tot de herfst in de wei lopen.
Eerder had Natuur en Milieu al
met zuivelproducent Campina
afgesproken om melk op de
markt te brengen van koeien
die in de wei staan.
Friesland Foods heeft ook een
Weidegangfonds opgezet om
meer koeien in de wei te krij-
gen. Dit gebeurt door boeren
die hun koeien in de wei laten
lopen een bonus van 5 euro-
cent te geven per honderd liter
melk.
Dat is niet veel, erkent Rob
van Dongen van Friesland
Foods. Voor een gemiddelde
boer zal dat neerkomen op
250 euro per jaar. “Maar het
is ook niet meer dan een sti-
mulans aan boeren om meer
koeien in de wei te zetten”,
zegt hij. (EE)
Koe in wei bij Friesche Vlag
De Top10 van zuinigste auto’s
is uitgebreid met zeven nieuwe
modellen. De Volkswagen Polo
Blue Motion staat nog steeds
op nummer 1. Maar de Lancia
Ypsilon is een sterke nieuwe
binnenkomer.
De Lancia, een kleine mid-
denklasser op benzine, stoot
130 gram CO2 per kilometer
uit. Vergeleken met een onzui-
nige auto is dat ruim 70 gram
uitstoot minder. Daarnaast
scheelt een zuinige auto de
eigenaar geld aan brandstof-
kosten. Natuur en Milieu, de
ANWB en het Wereld Natuur
Lancia Ypsilon lekker zuinig Fonds doen een oproep aan
importeurs om op korte ter-
mijn meer zuinige en schone
auto’s in Nederland te intro-
duceren.
In het najaar van 2006 publi-
ceerden de drie voor het
eerst een Top10. “Ik ben er
erg tevreden over. Al zeker
150.000 duizend mensen heb-
ben de Top10-site bezocht”,
zegt Maarten van Biezen van
Natuur en Milieu. “Daarnaast
maken veel autofabrikanten
nu reclame voor hun zuinige
modellen. Het leeft dus zeker.”
Zie ook: www.top10.hier.nu
(EE)
j a a r g a n g 3 • n u m m e r 2 • m a a r t 2 0 0 7
�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
����������������������������������������������������������
������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
����������������� ���������������������