BedrijfsgeheimHoe inlichtingendiensten er vandoor gaan met onze kennis

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

actueel Nederland Kennislandmoet beter z’n best doen 16

achtergrond Zit er nog leven in dewto? 26

buiten beeld Hilbrand Nawijn:‘Moeite met de kopvoddentaks’ 41

#15/12.08.10

FORUM #15/12.08.102

inhoud #15

31 Vereniging•Telefoonhoeswintvanthee-ei•Personalia•evowilvaartachtermarktwerking

spoor•bovagmaaktvakantiegangersblij• Lagebtwhovenierslevertduizendenbanenop

•Agenda•EvenbellenmetFransvanderHoorn

(Modint) •Elektrischrijdeninstroomversnelling•Veneca:‘Praktijkaanbestedingenkannogaltijdbeter’

•DePrijs:EspritenSetpointBestgewaardeerdewinkelketens

•nvzwilduidelijkheidvanministerKlink•Redersblijmetuitbreidingtonnage-

regeling

30

25

40

Rubrieken4 Opinie vno-ncw

•vno-ncwWest:DewereldwachtnietopdeRandstad

• Internationaleregelsvoorinternationalecriminelen

•eu:repareerconstructiefoutco2-beleid•Versterkkenniseconomienú!

6 DefotoWarmwelkom

13ScheerLeesvoer

14&Broer‘Wevullenelkaargoedaan’

22Podium•VijfvragenaanCeesPille,directeurJong

Ondernemen•Uitzendbaanvoorwerklozen?•Uitspraken

25DewerkkamervanBertvanderHaar,directeurdrukkerij!Pet

30Binnenland‘WetenschapscampusOssvraagtomsnelleactie’

40BuitenlandMerkelzetmesinoverheidsuitgaven

41BuitenbeeldHilbrandNawijn

46ReactiesMaximumsnelheid:48uur

47Hoezegtu?Doorrood

FORUM #15/12.08.103

rubrieksnaam

Artikelen8 Afgeluisterdenleeggezogen

Economischespionage?Veelinlichtingendiensten,ookvanbevriendenaties,hebbenhetinhuntaakomschrijvingstaan.Bedrijvenmoetendaaromoppassenmethuninformatie,stelt de aivd.“DetechniekenuitdeJamesBondfilmswerkennogsteeds.”

16DewakeupcalluitOssAlsmultinationalshunlaboratorianaareldersverplaatsen,heeftNederlandalskennis-economieeenprobleem.TopmannenvanDowChemical,DanoneenCanonmanendeoverheidtotactie.

26Waarblijftdewto?Altienjaarslependeonderhandelingenovereennieuwwereldhandelsakkoordzichvoort.EeneindeaandeDoha-rondeisnogaltijdnietinzicht.Watisnoghetnutvaneenwereld-handelsorganisatie?

42DeontdekkingstochtvanSylvoThijsenZijnvaderwasbosbouwerenhijwerdgeborenineenhuisjeinhetbos.SylvoThijsen,bestuursvoorzitterbijGrontmij,werdeenbouwermetrespectvoorhetmirakelvandenatuur.

8

42

16

FORUM #15/12.08.104

opinievno-ncw

007Degeheimagent:sindshetvallenvandemuuriszijnstatusernietopvooruitgegaan.JamesBondmagdaneensindezoveeljaar,nogaltijdvoorzienvandemeestgeavanceerdesnufjesenmetlicence to kill,hetwittedoekonveiligmaken,indeechtewereldwordtdespionnauwelijksmeerserieusgenomen.OokhetRussischespionnennet-werkdatonlangsindeVerenigdeStatenwerdopgerold,brachtgeennieuweglamourvoorhetvak.Ofbekroopuhetgevoeldatdewereldaaneengrootgevaarwasontsnapt?Hetlacherigesfeertjerondspionageisechternietterecht,zosteltdeaivdineenartikelindezeForum.Economischespionage,nietdoordeconcurrentmaardoorbuitenlandseinlichtingendienstendiehandeleninhetbelangvanhunnationaleeconomie,isnogaltijdspringlevend.Deaivdspreektvan‘vermoedelijkenkeletientallen’buitenlandsedienstendieinNederlandactiefzijn.Tegelijkertijdzijnbedrijvenzichernauwelijksvanbewustdatzijdoelwitkunnenzijnvanspionage,al-dusdeAlgemeneInlichtingen-enVeiligheidsdienst.EndatterwijlhetNederlandsebedrijfsleveneenhoopkennisinhuisheeftwaarmeninhetbuitenlandmaarwatgraagzijnvoordeelmeedoet.OokdeontwikkelingenrondmsdenhetmogelijkeontslagvanmeerdanduizendhoogopgeleidekenniswerkersinOssroepende

vraagophoeNederlandzuinigerkanzijnophaarkennis.Wanthetstrevenomonslandweerindetop-vijfvanmeestontwikkeldekenniseconomieëntekrijgen,zalweinigsuccesvolzijnalswezoweldevoor-alsdeachterdeurwagenwijdopenhebbenstaan.Hetbedrijfslevenzelfkandaareenrolinspelen,maarookdeoverheidmoetlatenziendathethaarmenensis.Uitsluitendinnovatiebevorderenisechtnietvoldoende,steltColetteAlma,directeurvandeVerenigingvandeNederlandseChemischeIndustrie,indezeForum.“Energie-enklimaatbeleid,ruimtelijkeordening,demilieuruimtevoorbedrijven,onderwijsniveau,regeldruk.HetzijnallemaalaspectendiemeetellenbijhoeaantrekkelijkNeder-landnogis.”Eenmooieopdrachtvooreennieuwkabinet.

Bernard WientjesVoorzitter vno-ncw

Lees ook ‘My name is Bond, Ir. Bond’ op pagina 8 en verder en ‘De lessen van

msd’ op pagina 16 en verder

Internationaleregelsvoorinternationalecriminelen• Goed dat Justitie internetcriminaliteit harder wil aanpakken• Aanvullingen concentreren zich erg op Nederland• Nu nog de aanpak op internationaal niveau

Demissionair minister Hirsch Ballin van Justitie wil een paar stappen vooruit zetten in de strijd tegen computercriminaliteit. De voorstellen van de minister moderniseren de wetgeving, maar laten ook zien dat er grenzen zijn. En die grenzen moeten wel worden verlegd, wil de bestrijding van internetcriminaliteit op stoom komen.Internetcriminaliteit levert wereldwijd naar schatting net zo veel (of meer) op dan drugshandel. Het bedrijfsleven lijdt grote schade door criminelen die gegevens stelen. Dat kunnen adressenbestanden zijn, maar ook bedrijfsgeheimen en -strategieën.Op een aantal gebieden laat Justitie de praktijk van de digitale wereld aansluiten bij de woorden van de analoge wereld. Het zonder toestem-ming kopiëren van gegevens, zoals adressenbestanden, wordt bijvoor-beeld ook strafbaar als diefstal. Dat was nog niet zo, omdat er tenslotte geen ‘goed’ was verdwenen. In de digitale wereld is informatie het enige goed en zeer het kopiëren en verhandelen waard. Dat het gesto-len goed ook nog te vinden is op de pc, maakt de schade voor het beroofde bedrijf niet minder.

Punt is wel dat het wetsvoorstel zich beperkt tot mensen die wel rech-ten hebben om die informatie te zien. Gaat het dan om werknemers of om mensen die volgens het systeem rechten hebben? Volgens een computer is iedereen die het juiste wachtwoord weet gerechtigd om toegang te krijgen tot bestanden. Daarmee is ook een makke van de wetgeving blootgelegd. Veel internetcriminaliteit gaat niet om het leveren van een bestandje door een (rancuneuze) Nederlandse werkne-mer. Grote criminelen komen via internet binnen en gaan via internet naar buiten met enorme bestanden (zie ook het artikel hierover in Forum #13). Ze gaan via servers uit allerlei landen en kopiëren gegevens zonder dat een computer het merkt. De dreiging van een jaar cel, zal digicriminelen uit bijvoorbeeld het Oostblok niet veel doen. Officieren van Justitie die een website plat kunnen laten leggen, moeten van goe-den huize komen om dat te doen als de server ver over de grens staat.De voorstellen van Hirsch Ballin zijn nuttige aanvullingen die blijk geven van aandacht voor internetcriminaliteit. Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd. Maar om de echt grote criminelen aan te pak-ken, zal op Europese schaal, of groter als dat kan, tot overeenstemming gekomen moeten worden over bevoegdheden van een digi-politie.

www.vno-ncw.nl, dossier Criminaliteitsbeheersing

jeroenpoo

rtvliet

FORUM #07/08.04.105

Politiek:repareerconstructiefoutco2-beleid• Constructiefout in Brusselse systematiek van

emissiehandel• Kans op ‘weglekken’ van industriële activiteiten• Beter emissieplafond per gemaakt product invoeren

Zo denk je co2 te reduceren, zo subsidieer je verplaat-sing van productie naar het buitenland. De eu-regels om schadelijke uitstoot te reduceren kunnen wel eens deze neveneffecten hebben, zo constateerden Neder-landse economen van de universiteit van Groningen onlangs. En dat alleen wegens een eenvoudig repareer-bare constructiefout.Brusselse beleidsmakers zijn bezig met het uitwerken van het nieuwe systeem om emissierechten toe te ken-nen aan de industrie. Die regels moeten in 2013 ingaan, maar niet voordat de lidstaten, inclusief Nederland hierover gestemd hebben. De eu stelt een emissie-plafond in en verdeelt per sector rechten om die ruimte te vullen. Het probleem is dat bedrijven die rechten krijgen op basis van hun capaciteit of historische pro-ductie. Dat is niet erg efficiënt en stimuleert niet om milieuvriendelijker te produceren.Sterker nog, de Brusselse aanpak geeft financiële prik-kels om in Europa te investeren in onbenutte capaciteit maar de productie naar buiten de eu te verplaatsen. Het certificaat wordt verkocht aan een ander bedrijf, terwijl de eerste eigenaar zijn productie en co2-uitstoot ver-plaatst naar een land zonder emissieplafond buiten de eu. Uiteindelijk levert dat dus op wereldschaal een co2-toename op.Dit probleem kan ondervangen worden door rechten per geproduceerde eenheid toe te kennen. Dat stimu-leert bedrijven om schoner te produceren. Daardoor vervalt tegelijk de mogelijkheid om meer emissierech-ten te verkopen door minder te produceren in Europa. In een groeiende economie kunnen de normen per pro-duct aangepast worden om ervoor te zorgen dat het totale emissieplafond niet wordt overschreden. Zo worden productie en werkgelegenheid niet onnodig verplaatst, groei niet bestraft en kan toch gewerkt wor-den aan een lage uitstoot.

www.vno-ncw.nl, dossier Emissiehandel

vno-ncwWest

DewereldwachtnietopdeRandstadAlsceovaneengrotereisorganisatiezieikregelmatighoemetropoleneldersindewereldzichinhoogtempoontwikkelen.DeconcurrentiepositieindeRand-stadstaatonderdruk.Hetpredikaat‘langzaamafzakkendesubtopper’dattno deregiorecentgaf,isveelzeggend.Ondernemerservarendatdebereikbaarheidverslechtert,investeringeninonder-wijsenonderzoekachterblijvenendatdepolitiekwelheellangpraatoverelkbesluitvaneconomischbelang,alseralietswordtbesloten.HandhavingvandeRandstadalsinternationaletopregiovraagtduidelijkekeuzesvanhetnieuwekabinet.vno-ncwWestheeftdaarvoordeGroeiagendaRandstadgepresenteerd:eenoffensieveagenda,dienietalleenknelpuntenoplost,maaruitgaatvandesterkekantenendeeconomischekansenindeRandstad.Watmoeterconcreetgebeuren?Innovatie,onderwijsenonderzoekmoetenopeenambitieuzemanierwordenversterkt.DeuniversiteitenindeRandstadmoetenduidelijkerkiezenvoorinternationaalonderscheidendeenkansrijkesleutelgebieden.Wemoetenzorgenvoorhoogwaardigescience parks rondom dieuniversiteiten.Enhettoepassenvankennisdoorbedrijvenmoeteensterkeimpulskrijgen.Keuzesmoetenookgemaaktwordenvoordieclustersvanbedrijvigheidwaarinwequakenniseneconomischeprestatiewillenexcelleren.Amsterdammoetscorenophetgebiedvanict,financiëledienstverlening,mediaencreatieveindustrieentoerisme.Delftalstopperinwater-enbiotechnologie.Ommaareenpaarvoorbeeldentenoemen.Demetropoolregio’sAmsterdamenDenHaag-RotterdammoetenmetalhundynamiekdeontwikkelingvandeRandstadnogmeergaantrekken.DenkaandeversterkingvanSchipholalshub-luchthaven,hetaantrekkenvanhoofdkantoren,degroeivanAlmere,maarookdeversterkingvanmainportRotterdamenDenHaagalsinternationalestadvoorvrede,rechtenveiligheid.Maardanmoetwelforswordengeïnvesteerdindebereikbaarheid.EenbestuurlijkereorganisatieindeRandstadisbijditallesonmisbaar.Wijplei-tenvooréénprovincieHollandenverminderingvanhetaantalgemeentenmeteenderdeindekomendekabinetsperiode.Eenministermoetdeverantwoor-delijkheidkrijgenvoordecoördinatieenuitvoeringvandegroeiagendavoordeRandstad.Nuergewerktwordtaaneennieuwkabinet,moetdegroeivandeRandstadeenprominenteplaatskrijgeninhetregeerakkoord.Inhetbelangvandeondernemersinonzeregioenoptermijnhethelenationalebedrijfsleven.

René Klawervoorzitter vno-ncw West

www.vno-ncwwest.nl

michelporro

FORUM #15/12.08.106

rubrieksnaamdefoto

FORUM #15/12.08.107

rubrieksnaam

Warm welkomEindhoven,8augustus–EenNederlandsemilitairtiltzijndoch-tertjeopbijterugkomstopVliegbasisEindhoven.DemanmaaktdeeluitvandelaatstestafvanTaskForceUruzgan(tfu) die in Afghanistanactiefisgeweest.DemissionairdefensieministerVanMiddelkoopsprakdethuiskomerstoe.Hijdanktedemilitairen,maarookdediplomatenenontwikkelingswerkers,voorhuninspanningenenweesopderesultatenvanhunwerk.ZoalsdeeerstezestienkilometerasfaltwegtussenChoraenTarinKowtendevoorzichtigontluikendelokaleeconomie.DeterugtrekkingvandeNederlandsemilitairenbetekentnietheteindevandeactiviteitvan‘onzemensen’inAfghanistan.ZoisdeWerkgroepEconomischeWederopbouwAfghanistan(wewa), met daarin ondermeereenvertegenwoordigervanvno-ncw,drukbezigomAfghaanseenNederlandsebedrijvenaanelkaartekoppelen.Voorlandbouwprojectenvoordebinnenlandseenbuitenlandsemarkt,maarookvoorprojectenophetgebiedvanwaterbeheerenenergievoorziening.Tekst:FrankdenHoed|Foto:KoenvanWeel/anp

FORUM #15/12.08.108

actueel

MynameisBond,Ir.Bond

Om hun economie vooruit te helpen, zetten

landen hun geheime dienst in. Spionnen

krijgen daar alle tijd voor en het bedrijfsleven

is zich daar onvoldoende van bewust, zeggen

de spionnenjagers van de aivd.

Tekst:RemkoEbbers|Foto:Topfoto/anp

Het spionnenjachtseizoen is geopend. In de vs werd in juli een – niet erg succesvol naar het zich laat aanzien – spionnennetwerk opgerold, met een ouderwetse Amerikaans-Russische spionnenruil als gevolg. De Duitse geheime dienst luidde ongeveer tegelijkertijd de alarmbel wegens toenemende economische spionage door de geheime diensten uit China, Rusland, het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Materiaal genoeg voor de erven Albert R. Broccoli, de producer van de James Bond films, ironisch genoeg net op een moment dat de filmstudio in financieel zwaar weer is gekomen.Wat niet meehelpt in de strijd tegen spionage, is dat de inlichtingen-diensten van steeds meer landen in hun wettelijke taak hebben staan dat ze ook aan economische spionage moeten doen. De Nederlandse overigens niet, bezweert Roland (account-manager bij de aivd, geeft ook voorlichting aan bedrijven en instanties over spionage. De aivd wil om veiligheidsredenen niet dat hij met zijn achternaam in de krant

FORUM #15/12.08.109

‘Detechniekenuitde

JamesBondfilmswerken

nogsteeds’

FORUM #15/12.08.1010

actueel

komt) van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. Die heeft daar ook de mankracht niet voor. “Wij gaan zoveel mogelijk achter de spionnen aan. Met wie hebben ze contact, welke informatie willen ze hebben en voor welke landen werken ze.”De klassieke spionage was de afgelopen jaren een beetje onder de radar geraakt, zegt Roland. De aandacht werd, in ieder geval voor de buiten-wereld, verlegd naar terrorisme. Maar nu de eerste opwinding daar-over wat is afgezakt, is het internationale klimaat rijp geworden om het ouderwetse handwerk weer in ere te herstellen. Want zo gaat het nog steeds, zegt de aivd-er. Identieke koffertjes die zo onopvallend mogelijk worden verwisseld op stations, spionnen en contraspionnen die elkaar volgen. “De technieken uit de James Bond films werken nog steeds”, zegt Roland.De wereld is er alleen niet overzichtelijker op geworden, sinds de val van de Berlijnse muur en het instorten van het communistische War-schaupact. Voor Bond en zijn collega’s van het witte doek was het nog enigszins te overzien. Hun tegenstanders waren terroristen die vaak nog banden hadden met de Oostblokregimes. Buiten de bioscoop kun je niemand meer vertrouwen.“Nu lopen er zeker niet minder inlichtingenofficieren (spionnen, red.) rond dan tijdens de Koude Oorlog”, zegt Roland. “Maar ze werken op veel meer terreinen. Politiek is nog steeds heel interessant, maar bui-tenlandse inlichtingendiensten gaan ook af op economische informa-tie die hun land vooruit kan helpen. Er zijn vermoedelijk enkele tien-tallen buitenlandse diensten actief in Nederland, ieder met een handvol

figuren. Tijdens de Koude Oorlog waren er enkele tientallen spionnen. We wisten ook zo ongeveer wel wie het waren en in welke onderwer-pen ze geïnteresseerd waren, vrijwel uitsluitend politiek en militair. Dat was veel overzichtelijker dan nu.”Moderne technieken zorgen ervoor dat er nu heel veel informatie in een koffertje kan. Geen stapel kopieën van een nieuw antitankwapen, maar het complete onderzoek van een high-tech bedrijf op een paar externe harddisks. Eventueel inclusief de verslagen van gesprekken met overheden en buitenlandse partners over strategieën.

bevriende afkijkersRussen, Chinezen zijn de usual suspects, maar volgens Roland gaat het verder. Er zijn ook bevriende landen die in hun wet op de inlichtingen-diensten hebben opgenomen dat ze economische spionage moeten plegen voor het welzijn van hun land. Landen waarmee we in de eu samenwerken. Volgens bronnen van het tijdschrift The Economist zet China de actiefste en meest schaamteloze economische spionnen in, maar de Russische geheime dienst is professioneler en subtieler. Die-zelfde bronnen noemen echter de Amerikaanse nsa en de Britse gchq als de besten van de klas.Bedrijven zijn zich er nauwelijks van bewust dat zij doelwit kunnen zijn van spionage. Concurrenten die afkijken, dat kunnen de meeste zich wel voorstellen, maar een ander land? Toch zou het goed zijn als een onderneming naar zijn eigen bescherming kijkt. Welke gegevens zouden echt niet in handen van buitenstaanders moeten komen?

Atoomspionage in Nederland

DePakistaanseatoomgeleerdeAbdulKahnismisschienweleenvandesprekendstevoorbeeldenvanbedrijfsspionagedooreenbuitenlandsemogendheidinNederland.KhanisineigenlandeennationaleheldomdathijwordtbeschouwdalsdevadervandePakistaanseatoombom.DekennisdaarvoordeedhijopindejarenzeventigtoenhijinNederlanddetechniekstalomuraniumteverrijkentotsplijtstofvoorkernwapens.HijwoondeenwerktetoenalachttienjaarinEuropa.In1983werdhijbijverstekveroordeeldtotvierjaargevangenisstrafwegensspionage.Ditvonniswerdtweejaarlaterwegenseenvormfoutnietigver-klaard.Begin2004verschenenerberichtendatKhannucleairekenniszouhebbenverkochtaandubieuzeregimes,zoalsLibië,IranenNoord-Korea.DaaropwerddeatoomgeleerdedoordePakistaanseregeringonderhuisarrestgeplaatst,waarschijnlijkomhemafteschermenvoordewereldpers.KhanhieldvoordePakistaansetelevisieeenredewaarinhijspijtbetuigdevoorzijnhandelwijze.Vorigjaarwerdhethuisarrestopgeheven.

FORUM #15/12.08.1011

Vooral via het internet wordt veel informatie gestolen. Daarmee ver-schilt cyberspionage weinig van andere vormen van cybercrime. “We zetten veel te veel op internet”, meent Roland. “Wie aan welk project werkt, dat soort dingen. Iedereen weet wel iets dat van belang is voor een spion. De portier weet iets over het alarmsysteem, de schoonma-kers over de indeling van het gebouw, secretaresses over het werk-schema van leidende figuren in een bedrijf. Inlichtingendiensten heb-ben zeeën van tijd en op termijn komen ze bij de mensen die ze zoeken. Spionageoperaties duren járen.”Als bekend is wie deelneemt aan een belangrijk project, kan het zomaar zijn dat er een headhunter contact zoekt voor een interessante baan. Er volgen wat gesprekken, wat is de ervaring van de onderzoeker, waar werkt hij tegenwoordig aan? Schiet het een beetje op? Kan hij goed problemen oplossen? Geef eens een voorbeeld? Na een paar gesprek-ken stopt het contact. De baan bestaat niet, de geïnterviewde is leegge-pompt en de headhunter is gevlogen met inlichtingen over het project dat wordt doorgespeeld naar een bedrijf in zijn of haar thuisland.De aivd heeft onderzoek gedaan in vijf economische sectoren – high-tech, telecom, energie, financiën en openbaar bestuur – waarbij bedrij-ven gevraagd is naar hun ‘kernbelangen’. De aivd heeft geïnventari-seerd in hoeverre die van nationaal belang zijn. Het gaat dan om data en blauwdrukken, standpunten en strategieën (bijvoorbeeld over lang-jarige visies, fusieplannen en onderhandelingsstrategieën) en opko-mende technologie (innovaties die de komende jaren belangrijke bij-dragen kunnen leveren aan de Nederlandse economie).

‘Alsbedrijfmoetjegoed

nadenkenwatjebinnenhaalt

enuitbesteedt’’

istockphoto

stephensheffield/hh

FORUM #15/12.08.1012

actueel

Roland: “Soms was het bij de gesprekspartners niet direct helder wat nou eigenlijk de vertrouwelijke informatie was die beschermd zou moeten worden. Een bekend voorbeeld van economische spionage komt uit 1985. Tijdens de onderhandelingen over levering van gevechts-vliegtuigen aan India, wisten Franse inlichtingenofficieren de voor-waarden te achterhalen van het eindbod dat een Amerikaans bedrijf deed. Deze informatie werd doorgesluisd naar de Franse concurrent die daardoor het contract ter waarde van twee miljard dollar kon bin-nenhalen. “Er doet al jaren een gerucht de ronde dat de Concorde des-tijds voorzien was van afluisterapparatuur. In dat geval zijn de zakenlui die daar ongedwongen zaten te praten, allemaal afgeluisterd.”

muren hebben orenInformatie kan waardevol zijn, daar moet meer notie van zijn, vindt de aivd. Roland: “Bedrijven en instituten die belangrijk onderzoek doen, laten in sommige gevallen geheimhoudingscontracten tekenen door stagairs of promovendi. Maar het komt voor dat de verslagen gewoon in de kast worden bewaard op een universiteit.”Ook het bedrijfsleven kan beter op zijn tellen passen, vindt Roland. “Kijk uit wat je op internet zet of wat je doet met usb-stickjes die mede-werkers krijgen op conferenties. Daar kan spionageprogrammatuur op staan. Onderzoekers praten graag over wat ze weten en kunnen, ze moeten zich afvragen welke informatie ze meenemen als ze bijvoor-beeld naar het buitenland gaan. Ik zou zeggen, zo min mogelijk. De mens is echt de zwakste schakel. Diplomaten worden getraind om zich

bewust te zijn van spionnen en zij trappen ook nog soms in de val.”De afgelopen jaren zijn meerdere Iraanse studenten bij technische uni-versiteiten geweigerd. Het kabinet wil een garantie dat ze niet in aan-raking komen met kennis op nucleair gebied en die garantie kan niet worden gegeven. De rechter oordeelde onlangs dat die eis onrechtma-tig is, maar de staat is in hoger beroep gegaan. Onlangs bleek een bui-tenlandse wetenschappelijke delegatie op bezoek bij een Nederlandse universiteit voor meer dan de helft uit onderzoekers te bestaan die ook voor de inlichtingendienst werkten. Ze wilden ‘samenwerken’ op het gebied van nanotechnologie.“Als bedrijf moet je goed nadenken wat je binnenhaalt en uitbesteedt”, zegt Roland. “Buitenlandse wetenschappers die op bezoek komen, uit-wisselingen, stagairs; het zijn allemaal potentiële risico’s. Uitbesteden naar India kan kostenbesparend zijn, maar bedenk wel welke informa-tie je daarbij meelevert. Diezelfde afweging zou je moeten maken als je een bedrijfsonderdeel verkoopt aan een buitenlandse onderneming.” Het bedrijfsleven heeft de inzichten van de aivd nog niet in het hart gesloten. Ze dringen wel erg diep door in de commerciële bedrijfs-voering. Waar ondernemingen vooral op zitten te wachten zijn aan-wijzingen voor specifieke maatregelen om economische spionage te voorkomen. Hoe is een spionerende geheime dienst te onderscheiden van een spionerende concurrent? Die geeft de aivd niet in de kwets-baarheidsanalyse.Nederlandse universiteiten hebben afwijzend gereageerd op de sug-gesties van de aivd. Zij blijven gewoon buitenlandse studenten ver-

‘Economischespionage

gaattenkostevande

slagkrachtvande

Nederlandseeconomie’

debrocke/anp

FORUM #15/12.08.1013

LeesvoerAltijdbelangrijk:welkeboekenneemjemeeopvakantie?Enhoeveel,wantjewiltniethalverwegeveroordeeldzijntotdeaanschafvandoorsneeboekeninhetEngels.Maarvooraldeinhoudelijkekeuzeisvanbelang.Zonamenwijenkelejaren terug‘Komteenvrouwbijdedokter’mee.Nou,datwasme eenvrolijkevakantie.

Veiligheidshalvegingenereenaantaljarenliterairethrillersmee.Maarookdiezijnnietzonderrisico.Wanthoeveelmoordendoodslagkunjehebbenalsjeergensafgelegenineenhuisjezit,waarhet’snachtspikkedonkerwordtenjeallerleivreemdegeluidenhoort?

Dusgajetochmaarweerafwisselenmetverantwoordelectuur.Zostuitteikditjaarbijderamsjop‘Duizendschitterendezonnen’vanKhaledHosseini,bekendvan‘Devliegeraar’.Datlasikenkelejarenterugopvakantie.Eenmooiboek,maarnietzofijnomtelezentussenzwembad,zeeenbezoekaaneenidyllischstadje.

IkdachtDuizendschitterendezonnentekunnenhebben,maardatvieltochweertegen.Gelukkigbenikgeenvrouw,wantdanwashetnogzwaardergeworden.NoglangnietzozwaaralsvoorAfghaansevrouwenindeperiodevandeRussischebezetting,dedaaropvolgendeburgeroorlogendemachtsovernamedoordeTaliban,wantdaargaathetboekover.

Losse–mannelijke–bijgedachte:Nederlandsevrouwenmoetennietzozeuren,wanthetkannogveelerger.Gamaarna.Zominmogelijkdestraatop.Alshetdantochmoetinboerkaenvergezelddooreenman,bijvoorkeurdeechtgenoot.Diewildatzijnvrouwzonenbaart.Alsdatnietgebeurt,gebruikthijhaaralshuissloofenneemthijeenanderevrouw.Alsdebeidevrouwelijkehoofdpersonenuithetboekhunmanenhetlandproberenteontvluchten,wordenzijverradendoordemandiezijbenaderenalsbegeleider.Endanhebikhetlichamelijkengeestelijkgeweldnogbuitenbeschouwinggelaten.

Alsjeditboekleest,besefjedatdeemancipatievandevrouwnogeenlangewegtegaanheeft.Endathetstrevennaarmeervrouwenaandetopeenwesterseluxeis.Ikbetraptemezelftijdenshetlezenopeengroeiendesympathievoordeanti-islamitischedenkbeeldenvandepvv. Volgend jaar toch maar weereenonschuldigethrillermee.

Paul Scheer

columnscheer

diknicolai

welkomen. “Als iemand aan alle vereisten voldoet om te worden toe-gelaten, wat moeten wij dan nog doen?”, aldus een woordvoerder van de tu Twente. “Wij kunnen niet aan iemands oren zien of hij dan toch een risico vormt.” Volgens de universiteit moeten onderwijsinstellin-gen niet verantwoordelijk worden voor spionagebestrijding.De tu Eindhoven verklaarde in het Nederlands Dagblad vaak met de inlichtingendienst te overleggen. Er zouden goede afspraken worden gemaakt om de risico’s klein te houden. Wel noemt de universiteit het een belemmering ‘als het niet meer mogelijk is kennis door te geven via colleges, publicaties in tijdschriften en internet’. Dat is volgens de tu Delft ‘het dilemma van wetenschap’. “Zonder publicaties kan die zich niet ontwikkelen.”“We blijven contact houden met de universiteiten ”, zegt Roland. “Ik begrijp ze ook wel. Nederland en het Nederlandse bedrijfsleven zijn helemaal gericht op het buitenland. Internationaal zakendoen en ken-nisuitwisseling wordt ook gestimuleerd door de overheid. Dat is alleen maar meer geworden in de afgelopen jaren. Dan kunnen we niet zomaar zeggen dat iedereen zijn deuren moet sluiten.”Uiteindelijk gaat het om de Nederlandse staat, benadrukt Roland. Eco-nomische spionage gaat ten koste van de slagkracht van de Neder-landse economie, bedrijven verliezen hun voorsprong. Maar ook het vestigingsklimaat heeft er onder te lijden. Welk bedrijf wil zijn hoofd-kantoor of een researchcentrum vestigen in een land waar informatie niet veilig is? Roland: “Iedere onderneming moet zich afvragen: wat is er te halen, waar ligt dat en hoe is dat beschermd.”

istockphoto

FORUM #15/12.08.1014

& broer

naam Vrolijk Watersportopgericht 1872vestigingsplaats ScheveningenenUitgeestmedewerkers 8broer JaapVrolijk(linksopbeidefoto’s)broer LenVrolijk

FORUM #15/12.08.1015

Jaap Vrolijk (55)“Als ik het kort door de bocht moet zeggen: hij is impulsiever, directer, wat harder en ook zakelijker. Ik ben een stuk bedachtzamer, ik laat dingen altijd eerst op mij inwerken en reageer dan pas. Als een leve-rancier ons eens iets van slechte kwaliteit geleverd heeft, pakt hij me teen de telefoon. Ik zou dat pas een dag later gedaan hebben. Het is goed dat we zulke verschillende karakters hebben. We vullen elkaar heel aardig aan.”“Mijn broer is een echte winkelman. Hij is een goede verkoper, vindt het leuk om met klanten om te gaan, houdt perfect zijn voorraden bij en heeft liefde voor de artikelen. Dat komt natuurlijk ook omdat hij al vanaf zijn twintigste in de winkel is gekomen, ik was veel ouder. Ik heb dat allemaal pas later meegekregen. Als je met elkaar samenwerkt, groei je toch naar elkaar toe. Je leert van elkaar en je wordt natuurlijk ook allebei ouder.”“Het volgen van een goede opleiding interesseerde mijn broer eigenlijk niet zo, hij is meer een doener. Ik ben na mijn middelbare school hogere bosbouw en cultuurtechniek gaan studeren in Velp en daarna Nyen-rode. Later kwam ik in de kaderopleiding van de Amrobank. In een klasje van een man of vijftien werden we in drie jaar klaargestoomd om een bankfiliaal te leiden. Toen dat zo ver was, vroeg mijn vader of ik niet ook in de winkel wilde komen. Het moment kan ik me niet eens meer herinneren. Dat ging heel natuurlijk. Ik heb er ook niet vreselijk over na hoeven denken: wat ik daarvoor gedaan had, was natuurlijk ook een goede voorbereiding. Het enige waar ik wel tegenaan hikte was dat ik niet meer terug zou kunnen. Als je in een familiebedrijf stapt, kun je na vijf jaar niet zeggen: nu ga ik weer helemaal wat anders doen.”“Ik vraag me wel eens af wat er na ons gaat gebeuren. Ik heb drie doch-ters tussen 20 en 26 die alledrie geen echte belangstelling hebben. Ze helpen hier wel eens mee en staan ook wel eens op een beurs. Maar ik zie ze de zaak nog niet overnemen. De kinderen van mijn broer zijn nog wat jonger. Daar praten we wel eens over, maar daar zijn we nog niet uit.”

Len Vrolijk (51)“Ik ben echt iemand van de winkelvloer. Ik vind het leuk om te zorgen dat de goederen er zijn, dat ze geprijsd zijn, netjes in het schap liggen. We hebben een zaak waar mensen komen voor hun hobby. Als je daar werkt, moet je liefde hebben voor je producten en die warmte ook kunnen overbrengen. Iedereen die bij ons binnenkomt, krijgt per-soonlijke aandacht. Mensen mogen alles aanraken, meenemen om te kijken of het past.”“Vroeger woonden we naast de winkel. Als kind vond ik het al leuk om mee te werken na school en in de vakanties, Jaap had dat een stuk minder. Toen ik de detailhandelschool erop had zitten, zorgde mijn vader ervoor dat ik aan de slag kon bij een watersportleverancier in Noord-Duitsland. Al na een jaar vroeg hij of ik terug wilde komen om in een van zijn beide winkels te werken.”“Onze taakverdeling is nu ook dat ik me vooral met de winkels bemoei. Jaap doet meer de groothandel en de financiën. Daar is hij met zijn Nyenrode-achtergrond veel beter in. Ook is hij beter in het persoon-lijke contact, in functioneringsgesprekken met medewerkers bijvoor-beeld. Ik denk dat ik meer op mijn moeder lijk en Jaap meer op mijn vader. Jaap gaat altijd alles eerst uitgebreid bedenken en bepraten. Ik ben vaak wat korter door de bocht, neem geen blad voor de mond en heb ook een korter lontje.”“Aanvankelijk hadden we twee winkels in Scheveningen. Die hebben we samengevoegd en zes jaar geleden hebben we toen de winkel in Uitgeest erbij gekregen. Het was snel duidelijk wie er naartoe zou gaan voor de dagelijkse leiding. Voor Jaap was dat lastig omdat zijn kinderen in Scheveningen naar school gingen.”“De opvolging baart me wel zorgen. Degene die nog het meest in aan-merking komt, is denk ik mijn oudste zoon van 22. Maar dan moet hij wel een andere kant op. Hij werkt nu nog bij een bank. Maar goed: zo is Jaap natuurlijk ook begonnen.”

‘Wevullenelkaargoedaan’Een denker en een doener. Jaap en Len Vrolijk zijn heel verschillend. Het onderscheid

was nog groter toen de broers zo’n twintig jaar terug het familiebedrijf van hun vader,

een winkel in watersportbenodigdheden, overnamen. “Als je met elkaar samenwerkt,

groei je toch naar elkaar toe.”

Tekst:JanBuevink|Foto’s:JeroenPoortvliet,familieVrolijk

FORUM #15/12.08.1016

actueel

de lessen van msd

FORUM #15/12.08.1017

de lessen van msd

Massaontslag bij msd en straks

misschien ook nog bij andere

farmaceutische bedrijven. Wat blijft

er over van Nederland Kennisland?

Nederland moet op zijn tellen passen,

vinden velen. “Ministeries werken

vooral langs elkaar heen.”

Tekst: Jiska Vijselaar | Foto: Ton Poortvliet/hh

AmperviermaandengeledenkwamhetInnovatieplatformvanpremierBalkenendemeteenambitieusplan.Nederlandmoetterugindetop-5(huidigeplaats: 10).Vanduurzamekenniseconomieënwelteverstaan.Maareenpaarmaandenendeaankondigingvaneenmassaontslagbijfarmaciebedrijfmsd (Organon)verder, lijktde realisatievandie ambi-tieverderdanooit.WantweliswaarwordtgezégddatNederlandflinkeambitiesheeft,derealiteitlijkttocheenanderbeeldtelatenzien.Tweejaar geledenverlorenbijnxp,devoormaligePhilips halfgeleiderdivisie,1.300manhunbaan.OokbedrijvenalsAkzoNobel,dsm,Océ(nuCanon)enPhilipsbreidenhunresearch & developmentvooralinhetbuitenlanduit.SolvayPharmaceuticals(inmiddelsonderdeelvanhetAmerikaanseAbbott)ishetvolgendebedrijfdatoverweegtdedeureninNederlandtesluiten.WatiseraandehandinNederlandKennisland?

pijnlijkVolgenshoogleraarinternationaleeconomischebetrekkingenLucSoete(UniversiteitMaastricht),tevenslidvandeNederlandseAdviesraadvoorWetenschapenTechnologie,ishetduidelijk:hetNederlandsebeleidophetgebiedvaninnovatieenkennisontwikkelinglegthetaftegendatvan

FORUM #15/12.08.1018

actueel

deonsomringendelanden.“Hetiseenpijnlijkeconclusie,maarhetisderealiteit. Bedrijven zijn in toenemendemate globalebedrijven,ookdeNederlandse.Zehebbenvestigingeninverschillendelanden.Alszeeeninvesteringsbeslissingmoetennemen,hebbenzeeenruimekeuzewaarzedatzullendoen.Zekijkennaardeeconomischefeiten:welkelocatieishetgunstigst.EndatisnietperseNederland.”DerecentekeuzevanhetAmerikaanseMerck(inNederlandbekendalsmsd)omdeOsseresearch&development-afdelingoptedoeken,maardeactiviteiten inbijvoorbeeldFrankrijkenZwitserlandweltehandha-ven, leverthiervaneenbewijs,meentSoete.“DatdebazenvanMerckdoor de Franse president Sarkozymet alle egardswerden ontvangen,speeldeongetwijfeldookeenrolbijhunbeslissing.Maarbelangrijkernog:inFrankrijkwordeninvesteringeninr&dbijvoorbeeldfiscaalvelemalenvriendelijkerbehandelddaninNederland.Metanderewoorden,bedrij-venhebbeneengrotereaftrekpost.Watdatbetreft isdeNederlandseoverheidveeltevoorzichtig.”Nederlandmoetechtmeerzijnbestdoenbedrijvenhiertehouden.VoorColetteAlma,directeurvandeVerenigingvandeNederlandseChemischeIndustrie,isdattochweldebelangrijkstelesvanmsd.“Hetisnietmeervanzelfsprekend,ooknietvoorbedrijvendievanoudsher inNederlandzijngevestigd,omhierteblijvenenhierteblijveninvesteren.Daarvoorismeernodigdangoedefiscaleregelingen.”WatAlmamaarwilzeggen:industrieheefteenklimaatnodigwaarinhetkangedijen.Voordekennis-intensievechemischebedrijvenbetekentdat:deaanwezigheidvanvol-doendeanderebedrijvenindezelfdetakvansport.Wanthetproductvandeeen,isdegrondstofvoordeander.Maarookopeninnovatie,kortomdeaanwezigheidvankleineinnovatievebedrijfjes.Engoedesamenwer-kingmetuniversiteiten.“Maareenintegralevisieontbreektbijdeover-heid”,zegtAlma.“Uitsluitendinnovatiebevorderenisechtnietvoldoen-de.Ermoetdaarnaasteengoedproductieklimaatzijn.Ookdaaropmoethetbeleidgerichtzijn.Energie-enklimaatbeleid, ruimtelijkeordening,demilieuruimtevoorbedrijven,onderwijsniveau,regeldruk.Datzijnal-lemaalaspectendiemeetellenbijhoeaantrekkelijkNederlandnogis.”

middenmoterDertigjaargeledenbehoordeNederlandinternationaalnogtotdelan-denmetde hoogsteonderzoeksuitgaven per hoofd vande bevolking.Inmiddels behoort Nederland tot demiddenmoot. Hoogleraar Soete:“Vooral de private onderzoeksuitgaven dalen. Niet omdat bedrijvenminderuitgevenaanonderzoekenontwikkeling,maaromdatdieinves-teringensteedsmeerbuitenNederlandenzelfsbuitenEuropawordengedaan.OndankshetfeitdaterinNederlandgenoeggeldbeschikbaarisbijbankenenpensioenfondsen.Maarweslageneronvoldoendeindieinvesteringenhiertelatenneerslaan.”Zonde, vindt Soete. Want Nederland heeft enorm veel wetenschap-pelijke kennis in huis. Bijvoorbeeld binnen de sleutelgebieden die hetInnovatieplatformaanwees(Flowers&Food,Chemie,Water,CreatieveIndustrie,High-TechSystemenenMaterialen,Pensioen&Socialeverze-keringen, red.). “Hetgoedevandesleutelgebiedenaanpakisdaterkeuzeszijngemaakt.OpwelkegebiedenkanNederlandinternationaalexcelleren?Diefocusinhetbeleidisnodig,wantNederlandisinvergelijkingmetlandenals

DuitslandenFrankrijkzoveelkleiner.Enduskunnenwijonseenbredeaanpaknietveroorloven.Hetisalleenjammerdatdedaadwerkelijkein-vesteringenenmaatregelenvandeoverheidachterblijvenbijdeambitiesdieuitdesleutelgebiedenaanpakspreken.”Soete staat niet alleen in zijn kritiek.Het Innovatieplatform zelf kwamooktotdieconclusiebijdeeindevaluatiediebeginmeinaarhetdemis-sionairekabinetwerdgestuurd.Enookinhetbedrijfslevenwordtgevraagdomdedaadbijhetwoordtevoegen.Bijvoorbeelddoormeerregietevoe-renbijhetstellenvanprioriteitenvooronderzoek-enontwikkeling,eensamenhangende strategische onderzoeksagenda, betere stroomlijningvan de financiering van onderzoek en bundeling van onderzoek en on-derzoeksinstituten. “Watwenodig hebben, is eenproactieveoverheid”,concludeertMichelDutrée,directeurvandeNefarmaverenigingvanin-novatievegeneesmiddelenNederland.“EenoverheiddiedeslagkrachtvanhetNederlandsebedrijfslevenhelptvergroten.Maarwatwerondmsdheb-benervaren,isdatministeriesvoorallangselkaarheenwerken.Veelbe-gripvoordesituatie,maarpersaldogebeurterniets.”msdisnaPhilipsenasmlNederlandsgrootsteprivateinvesteerderinresearch&development.

Wat gebeurt er met de 2.175 ontslagen msd’ers?

Het Amerikaanse msd (voorheen Organon) kondigde aan maar liefst 2.175 mensen te ontslaan van de vestiging in Oss. Bij 1.100 daarvan gaat het om kenniswerkers. Het is nog onduidelijk wat er met de ontslagen msd’ers gaat gebeuren.Demissionair minister Maria van der Hoeven van Economi-sche Zaken heeft in elk geval een taskforce in het leven geroe-pen, die gaat onderzoeken of een campus op het msd-terrein levensvatbaar is. Daarin zitten behoudens msd, de ministeries van Economische Zaken en vws, de provincie Noord-Brabant, de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij, de gemeente Oss en Roland Berger Strategy Consultants. In september zal de minister de Tweede Kamer informeren over de voortgang.De brancheverenigingen voor de chemie (vnci) en farmaceu-tische industrie (Nefarma) hebben samen met een aantal andere partijen, de minister ook een ander voorstel gedaan. Volgens de branches kunnen de kenniswerkers – met enige omscholing – ook goed ingezet worden bij bijvoorbeeld projecten op het gebied van life sciences, medische technologie en biotechnologie. vnci-directeur Colette Alma: “Als we niets doen, verdwijnt die kennis. Dat is doodzonde. Wat de over-heid in elk geval kan doen is de overstap faciliteren door bijvoorbeeld programma’s voor omscholing op te zetten.”

Lees ook de rubriek Binnenland op pagina 41

FORUM #15/12.08.1019

Ditbesluitvanmsdmoetdaaromopzijnminsteenwake up callopleve-renvoorEconomischeZaken,vindtDutrée.“Geenafwachtendehoudingmeer,maarregievoeren.”

strategieNeem dan Singapore. Afgezien van het wat minder democratischegehaltevan het regime, is het volgensColetteAlma (Verenigingvande Nederlandse Chemische Industrie) een lichtend voorbeeld voorNederland.“DeoverheidinSingaporeheeftechteenstrategieontwik-keld,welkebedrijvigheidzewillenaantrekken.Enzehandelendaarooknaar.”Datditwerktmagwelblijkenuitdeplaatsdiehetlandinmiddelsinneemt in de imdGlobalCompetitivenessScoreboard2010:Singaporestaat op plaats 1, gevolgd door Hong Kong, deVerenigde Staten enZwitserland.Nederlandzaktverdernaarplaats12(wasvorigjaar:10)enisdaarmeezelfsingehaalddoorMaleisië.Alma:“Deintentiesbijez zijngoed.Hetheeftechtertotnutoeaanregievanez-zijdeontbroken.Hetgaateromnuechtdoortepakkenenvanez een sterk ministerie temaken.”

Behalvenieuwebedrijvenproactiefaantrekken,ishetvolgenshoogleraarSoete(UniversiteitMaastricht)ooknodigeendynamiekteontwikkeleninNederlandwaarin er voortdurend nieuwe bedrijven zoalsTomTomontstaan. “Diedynamiekontbreekt. Jongeren zijn eerder geneigd eengoedebaanbijbijvoorbeeldOcéofnxptenemen,danomeeneigenbe-drijftebeginnen.”Publiekprivateinitiatieven,zoalsophetterreinvandeTechnischeUniversiteitvanEindhovensamenmetPhilipszijnontwik-keld,zullenvolgensSoetezekeraandiedynamiekbijdragen.“Jongon-dernemerschapmoetenweechtmeerstimuleren.Danontstaatereenaantrekkelijkkennis-enontwikkelingsklimaat.EnprofiteertNederlandookzelfvande investeringendiedaarinzijngedaan.Nederlandheeftnogsteedseenenormvoordeelvanzijnligging,metDuitslandenOost-Europainderug.”Hetisalleeneenkwestievandoen.

www.vno-ncw.nl, dossier Innovatie en dossier Industriebeleid

‘InFrankrijkworden

investeringeninr&dfiscaal

velemalenvriendelijker

behandelddaninNederland’

istockphoto

FORUM #15/12.08.1020

actueel

Toen Numico een paar jaar geleden in handen kwam van het Franse Danone, dreigde de Nederlands afdeling voor onder-zoek en ontwikkeling overgeplaatst te worden naar het buiten-land. Wim van Gelder, senior vice-president, wist dat te voorkomen. “Ik heb mijn Franse ‘baas’ destijds om 12 uur ’s nachts uit zijn bed gebeld en gezegd: je begaat de grootste blunder uit je carrière als je de onderzoeksafdeling in Neder-land sluit.” De koers van het Franse moederbedrijf is na dit telefoontje niet ineens gewijzigd, maar samen met Economi-sche Zaken, provinciale overheden en mensen uit de weten-schap, is Van Gelder er wel in geslaagd de board ervan te overtuigen dat Nederland te aantrekkelijk was voor het bedrijf om het te laten vallen. “Onder meer door het hoge niveau van het medisch onderzoek aan onze universiteiten en onze goede samenwerking daarmee, in het bijzonder de Universiteit van Utrecht.”Dat betekent niet dat Van Gelder zich geen zorgen maakt over Nederland als kennisland. “Het kennisniveau van studenten is enorm gedaald. Er heerst een enorme zesjescultuur. Daar maak ik me wel druk over. We zullen met zijn allen heel hard moeten werken om onze welvaart te handhaven, maar dat besef lijkt nog niet tot iedereen te zijn doorgedrongen.”“In Aziatische landen ligt het ambitieniveau zo veel hoger. Zij halen ons inmiddels links en rechts in. Die ambitie moeten wij ook herwinnen: het Singapore van Europa worden bij wijze van spreken. Een paar jaar geleden zouden we daarom misschien hebben moeten lachen. Maar we kunnen echt een voorbeeld nemen aan Singapore, afgezien dan van het weinig democratische gehalte van het regime. Je zit, zelfs als senior vice-president, meteen met de minister van Trade and Industry aan tafel en de minister-president. Ze regelen alles voor je. De overheid daar heeft met een expliciet beleid bepaalde bedrijven willen aantrekken. ‘En wat we willen hebben, krijgen we ook’. Die mentaliteit is er. Maar zo’n omslag kan Nederland ook maken.”

Wim van Gelder (Danone)

‘Neem een voorbeeld aan Singapore’

‘Erheersthiereen

enormezesjescultuur’

alam

y

FORUM #15/12.08.1021

Waarom het Amerikaanse Dow Chemical uitgerekend voor Terneuzen heeft gekozen om er een belangrijk research & develop-ment centrum op te zetten? Voor bestuurs-voorzitter Dow Chemical Benelux, Gerard van Harten is het zo klaar als een klontje. “Nederland is een voorsprongland op het onderzoeksgebied waar Dow behoefte aan heeft. We hebben bovendien nauwe banden met de universiteiten van Delft en Eindhoven, maar ook met Gent en Leuven: Terneuzen ligt zo ongeveer in het midden. Maar wat ook belangrijk is geweest, is dat het om een extra investering ging in een locatie waar we zelf al aanwezig waren. Het was goed in te passen in bestaande opera-ties en bestaand onderzoek.”Inmiddels heeft Dow Terneuzen kans gezien kenniswerkers van over de hele wereld aan te trekken. Van Harten: “Je denkt misschien, wat moeten die in

Terneuzen? Maar als je kans ziet iets neer te zetten dat onderzoekstechnisch heel uitdagend is, dan ben je ook buiten de landsgrenzen heel aantrekkelijk.”“De ligging van Nederland als gateway to Europe maakt Nederland aantrekkelijk voor het bedrijf als Dow. De aanwe-zigheid van goede logistieke verbindingen, een haven, bepaalt voor een groot deel de concurrentiepositie. Maar als er weer investeringsbeslissingen gedaan moeten worden, zal toch telkens een keuze gemaakt moeten worden uit de vestigin-gen die Dow heeft. Is Neder-land dan nog steeds zo aantrek-kelijk? Dat zal toch sterk afhangen van de keuzes die worden gemaakt door de Neder-landse overheid. Lange tijd is het belang van de maakindustrie veronachtzaamd.

Maar als de maakindustrie verdwijnt, vertrekt ook onderzoek- en ontwikkeling. De r&d-afdeling die we hier in Terneuzen hebben, was er ook niet geweest als we hier geen productiefaciliteit hadden.”“De Nederlandse overheid heeft een

belangrijke rol. Overheidsbeleid bepaalt voor een belangrijk deel hoe goed de concurren-tiepositie van bedrijven is. Natio-nale koppen op Europese wetge-ving, die het Neder-landse beleid nog

stringenter maken, helpen bijvoorbeeld niet bepaald. Op dat gebied kan de overheid nog wel wat leren van de Duitse en de Franse overheid.”

De kennis van het Nederlandse Océ op het gebied van sustainable design was voor het Japanse Canon een factor van betekenis. “Die kennis was bij de aankoop van Océ voor Canon zeker aantrekkelijk”, meent senior vice-president corporate public affairs & sustainability Harry Loozen. De onderzoeksafdeling van het voormalige Océ in Nederland blijft gehandhaafd. “Canon heeft ervoor gekozen eigen research & development op drie continen-ten te ontwikkelen. Enerzijds om de risico’s te spreiden, maar ook omdat er dan in drie tijdszones doorgewerkt kan worden. En elk onderzoekscentrum heeft eigen invalshoeken, wat ook weer tot nieuwe ontwikkelingen kan leiden.”Voor Canon is het wel belangrijk dat de

overheid ook echt als een partner wordt ervaren. “Het bezoek van minister van Economische Zaken Maria van der Hoeven aan Canon in Tokyo was daarom een belangrijk signaal.” Maar the proof of the pudding is in the eating. De Japanners willen volgens Loozen ook graag zien dat het de Nederlandse overheid menens is als het om investeringen in research & development gaat. “Er wordt momenteel gewerkt aan een campus voor diensteninnovatie, de Document Services Valley. Als de overheid ook daadwerkelijk bijdraagt, zal dat een belangrijk signaal zijn.”Wat volgens Loozen in elk geval meer moeten gebeuren is van kennis, kassa maken. “Wij kunnen in Nederland uit stekend ontwerpen en Dutch Design

staat wereldwijd hoog aangeschreven. Als wij onze gezamenlijke kennis en vaardig-heden op het gebied van sustainable design inzetten voor het oplossen van grote wereldproblemen als materiaal-schaarste, veiligheid, vervuiling en ener-gieschaarste, dan kunnen we ook als industrie een positie nemen en verbreden. Als we dan vervolgens het label ‘Dutch Sustainable Design’ erop plakken en dat consistent uitdragen, dan zetten we Nederland weer op de kaart. Net zoals destijds met de Deltawerken, die in die sector uiteindelijk voor veel export hebben gezorgd en waar de Nederlandse overheid uitstekend haar rol heeft geno-men als launching customer, forse inves-teerder en betrouwbare partner”.

Wim van Gelder (Danone)

‘Neem een voorbeeld aan Singapore’

Gerard van Harten (Dow Chemical)

‘Belang maakindustrie te lang veronachtzaamd’

Harry Loozen (Canon)

‘Het moet de overheid menens zijn’

‘Nationalekoppenop

Europesewetgeving

helpenbepaaldniet’

FORUM #15/12.08.1022

podium zes vragen aan

Wat wilt u met die bedrijfjes? “We zijn in 1990 opgericht met als doel om jongeren ondernemender te maken. Dat bete-kent niet dat ze allemaal de ambitie moeten hebben om een eigen zaak te beginnen maar wel dat ze over een ondernemende instelling beschikken: proactief zijn, kansen grijpen, doorzetten. Dat soort dingen leer je het beste door het gewoon te doen. Jongeren in het voortgezet onderwijs, het mbo, het hbo en op de universiteit laten we daarom een jaar lang een bedrijfje runnen. Ze schrijven een businessplan, zoeken aandeelhouders en ver-delen de taken: de een doet de verkoop, een ander de administratie. Aan het eind van de rit gaan we de boel liquideren, de aandeelhou-ders uitbetalen en de winst berekenen. De groep die het meest ondernemend is, wint.”

Slaat dat aan?“Toen we hier in 1990 mee begonnen, hadden we veertig bedrijfjes, afgelopen jaar waren het er meer dan 1.100. Daarnaast zijn we voor het basisonderwijs een apart programma gestart: kids in bizz. Dat duurt vijf of zes dagdelen. Een ondernemer komt vertellen wat zakendoen inhoudt. Daarna mogen de kinderen zelf aan de slag met producten van Fair Trade: pakken

koffie of dromenvangers. De opbrengst gaat naar een goed doel dat ze zelf mogen bepalen, meestal iets met dieren of kinderen.”

Hoeveel jongeren bereikt u daarmee?“Afgelopen jaar zaten we voor het eerst aan de 20.000. Aan de studentenbedrijven deden zo’n 13.000 jongeren mee, via kids in bizz bereikten we er 7.000. Als je dat bij elkaar optelt, heb je al gauw een voetbalstadion vol, maar als je het afzet tegen het totale aantal jon-geren is het natuurlijk vrij weinig. Er zijn ruim 7.000 basisscholen in Nederland waarvan we misschien 5 procent bereiken. Daar is dus nog een hele wereld te winnen, maar goed: met kids in bizz zijn we pas vier jaar bezig.”

Doen andere landen het beter?“Dat verschilt heel erg. Onze collega-organi-satie in Noorwegen weet met een op de vier kinderen in contact te komen. Daar zit veel overheidsgeld achter, wij moeten het alleen met sponsoring doen en geld van scholen zelf. In het Verenigd Koninkrijk is Young Enter-prise echt een begrip, maar daar hebben ze dan ook meer dan honderd mensen in dienst. Wij doen het hier met twaalf, plus natuurlijk nog een groot aantal vrijwilligers.”

Wat doen die vrijwilligers?“Dat zijn mensen die ongeveer eens per maand met een groep studenten bij elkaar komen voor coaching. Vaak hebben ze een achtergrond in het bedrijfsleven waardoor ze de juiste vragen kunnen stellen: past dat logo wel bij jullie activiteiten? Moeten jullie niet eens wat met je prijs doen? Daarnaast krijgt elk groepje nog een financiële begeleider van-uit Deloitte of de novaa. Dat zijn onze vaste partners waar we op dit terrein mee samen-werken. Ons acute tekort is nu honderd bege-leiders voor de bedrijfjes. Je moet er toch niet aan denken dat een groepje niet van start kan omdat er onvoldoende begeleiders zijn.”

Wat leveren die inspanningen op?“Je merkt dat jongeren steeds ondernemen-der worden. Volgens een recent onderzoek van eim wil een op de vier jongeren op mbo, hbo en wo ondernemer worden. Drie jaar geleden was dat nog een op de zeven. Ik ga absoluut niet zeggen dat dat alleen door ons komt, maar wij hebben er wel ons steentje aan bijgedragen.”

www.jongondernemen.nl

‘Jongerenwordensteedsondernemender’

cees pille, jong ondernemen

Vorig jaar waren het er 10 procent meer dan

een jaar eerder. In het seizoen 2009/2010

ondersteunde Jong Ondernemen ruim 1.100

studentenbedrijfjes. Voor een organisatie die vooral

op vrijwilligers drijft, betekent die groei dat er een

flink aantal nieuwe krachten bij moet komen. Met

het nieuwe schooljaar voor de deur zoekt directeur

Cees Pille dan ook honderd nieuwe begeleiders.

Tekst:JanBuevink|Foto:JeroenPoortvliet

FORUM #15/12.08.1023

‘Jongerenwordensteedsondernemender’

podium belrondje

Rob Banken | Banken Champignons Groep | Elst

‘Een uitermate goed plan’“Ik vind het een uitermate goed plan.Werklozen hebbenvaakde neigingomte blijven zittenwaar ze zitten.Als zesolliciteren,doenzedatveelalomdatzemoeten.Daarhebikookwelervaringmee.Zonderpassieofdrivemeldenzezichbij ons bedrijfmet een brief van soms nietmeer dan éénregelmetdaarinooknogeenshetverzoekomerzekeroptereageren.Erzaleenattitudeveranderingmoetenplaatsvin-den en de uitzendbureaus mogen best helpen die aan te

jagen.Alsdieveranderingslaagt,hoevenweookmindermetPolenenanderebuitenlanderstewerken.Wijhebbenerookeenaantalindienstendatisechtnietomdatzegoedkoperzijn.Zezijngewoongemotiveerder.”“Watookhelptommeerwerklozenaanhetwerktekrijgen,zijnmeerflexibelearbeidscontracten.Mensendieouderzijndan 27 mag je maar drie keer achter elkaar een tijdelijk contractgeven, jongerenvier.Dat isalbetermaar ikdenkdat die flexibilisering nog wel verder kan. Ondernemerszullen dan makkelijker mensen aannemen en dan krijg jemeerdoorstroming.”

Anneriek Verhoef | Vi.a.Vi (officemanagement) | Amsterdam

’Een stok achter de deur’“Alsjewerklooswordt,ishetbelangrijkomzosnelmogelijkweer een nieuwe baan te vinden. Dat kan dan heel goeduitzendwerkzijn.Dathebikaltijdalgevonden.Datmensenhun uitkering kunnen verliezen als ze niet op een goedaanbod ingaan, is eigenlijkwel een goede stok achter dedeur.Ikvraagmeafwaaromweditalnietveeleerderzijngaandoen.”

“Wijbemiddelenvooral inadministratievefuncties.Opditmomentzijninonzesectornogvoldoendemensentevindenomdevacaturestevervullen.DegrotejongensalsRandstadhoor ikwel roependatdeuitzendmarktweer aantrekt envoorbepaaldesectorenalsde ict zaldatookbest zo zijn,maarwijmerkenereerlijkgezegdnognietzoveelvan.Jezietweleenkentering.Nognietzolangterugwerdersomswelheelspastischgedaanoverhetaannemenvanuitzend-krachten. Door de crisis mocht er in sommige bedrijvengeen enkele meer bij. Dat stadium hebben we inmiddelsachterons.”

Karin Teluy | Sovov, arbeidsmarktadvies | Zeist

‘Werkgevers blijven buiten beeld’“Metdezesamenwerkingerkenthetuwvinfeitedatuitzend-bureaus veel beter geschikt zijn voor de bemiddeling vanwerklozen.Dathebbenzedeafgelopenjarenookzelfgepro-beerd,maardatwasnietzo’nsucces.Bovendienishungeldvoor 2010 op. Voor werklozen is de samenwerking goedomdatzesnellergeholpenzullenworden.Deuitzendbureauswinnenerookbij:diekrijgennuwaarschijnlijkdereïntegratie-gelden.”

“Jammerisdatdewerkgeversbuitenbeeldblijven.Voorhenveranderterniets.Methunvacaturegaanzenogsteedsnaarhet uitzendbureau dat vervolgens één kandidaat voor henselecteertvoorwiezedanveelgeldmoetenbetalenzonderdatzewetenofdievoldoet.Ikvinddatbedrijvenzelfmoetenkunnen selecteren. Daarom vragen we ze altijd wat voorsoortmensenzewillen,waarnawijereenaantallangssturen.Diemoetenzedaneenpaarwekendetijdgevenomtekijkenofzebijelkaarpassen.Zokrijgjeookeenflexibelerarbeids-markt: mensen kunnen makkelijker van de ene naar deanderesectoroverstappen.”

Een uitzendbaan voor werklozen?Werklozen met een uitkering moeten binnenkort ook langs bij het

uitzendbureau. Dat is het gevolg van een nauwere samenwerking tussen

uwv en uitzendbureaus. Wie een redelijk uitzendcontract weigert, loopt

kans zijn uitkering te verliezen. Een goede zaak?

Tekst:JanBuevink|Foto’s:fmax

FORUM #15/12.08.1024

podium uitspraken

“De teugels in handen, maar zelf niet gebonden. Wilders krijgt zijn eigen marionettenkabinet.’’ D66-leider Alexander Pechtold, anp van 4 augustus

“Camiel Eurlings moet er snel voor zorgen dat hij terugkomt. Een gezinnetje stichten kan in drie minuten.”Oud-cda-Kamerlid Annie Schreijer-Pierik, Vrij Nederland van 24 juli

“Ik heb niet de ambitie om terug te keren naar Den Haag. Ik heb nu veel te leuk werk.”Oud-minister Willem Vermeend, De Telegraaf van 24 juli

“Ik klink natuurlijk als een klagende ouwe heer, maar in de PvdA is geen intellectuele activiteit meer.”PvdA-coryfee Harry van den Bergh, Elsevier van 24 juli

“De milieubeweging is verstard. In romantiek, in doemdenken. In ijsberen.”Journalist en filosoof Jaffe Vink, hp/De Tijd van 6 augustus

“Elke grensoverschrijdende opmerking van de pvv zullen we de minister-president aanrekenen. Op dit terrein zullen we het gedogen van de pvv niet gedogen.’’ sp-fractieleider Emile Roemer, anp van 4 augustus

“Vrouwvriendelijke porno lijkt me zoiets als een humanistische atoombom.”Schrijver Arnon Grunberg, de Volkskrant van 2 augustus

“Hij vroeg ons expliciet te gaan onderhandelen over rechts en nu dat lukt, is hij boos. In feite is Cohen de vroedvrouw van het minderheidskabinet.’’ vvd-leider Mark Rutte, De Telegraaf van 2 augustus

“De rode druiven voor sommige partijen zijn toch wel erg zuur.’’ Arie Slob van de ChristenUnie, anp van 4 augustus

FORUM #15/12.08.1025

dewerkkamervan

BertvanderHaar,directeurdrukkerij!Pet

“Dekamerisopgebouwdrondhetbureau.Datis helemaal modulair, alles is afneembaar ofkanwordenverplaatst,ikzitalseenmachinistinhetmidden.Ikbenredelijkrommeligenditbureaudwingtmeallesopeenvasteplaatstezetten,er iseenplekvoormijn laptopeneenandereomtevergaderen.”“Hetblauwedingaanhetplafond isgemaaktvanpapierenmetaaldooreenBelgischekun-stenaar.Wij zijn natuurlijk een papierverwer-kendbedrijf.Delampbovendetafelbestaatuitgevleugeldepeertjes.Heel grappig,die kun jehelemaalzelfvormgeven.HijheetBirds,Birds,Birds.Alsjedateenbeetjeverkeerduitspreektlijkthetopmijnvoornaam:Bert,Bert,Bert.”“De klassiek aandoende schilderijen zijn niet

zo heel oud. Het aparte is dat ik ze eigenlijklelijkvind,maarzezijntoepasselijk.Er zijnereenpaarvanJanNagtegaal,eenschilderuitdebuurtvanWesterbork.Datwaseenvriendvanme.Erhangteréénvaneengemeentesecreta-risvanHoogeveen,daarhebbenweeenboekvanuitgegeven.Linksonderhangteenschilde-rijvanDeWit,datwasdeleermeestervanDePloeg (een kunstenaarscollectief uit Gronin-gen, red.). Verder hangt er een werk van deDrentse schilder Roessingh en een typischDrentsplaggenhutje.”“Opmijn bureau staat een pennenbakje vaneenPoolsekunstenaar.Hetlijktheelslordiginelkaar gezet. Het origineel heeft zwart tape,maar ik heb hem in het rood laten maken

omdatdiekleur inonzehuisstijl zit. Elders indekamerstaatzo’nzelfdebakje,maardanopeentakvaneenhalvemeterhoog.”“Ikbenaljareneenverzamelaarvangebruiks-messen.DatisontstaanopvakantieinLapland,waarhethebbenvaneenmesvooraleennood-zaakis.DevoorsteopdefotoisvanDamasce-nerstaal,gesmeeduitdeloopvaneenLeopard-tank.Diedaarachterzijnnieteensmijnmooiste.Ik heb er duizenden, daar zitten echte kunst-werkentussen.”

Tekst:RemkoEbbersFoto’s:HansStakelbeek/fmax

FORUM #15/12.08.1026

actueel

FORUM #15/12.08.1027

rust zacht?

Voor het eerst in tien jaar onderhandelen over een nieuw wereldhandelsakkoord gebeurt er dit jaar niets. Eind dit jaar hadden er afspra-ken moeten liggen die uitzicht zouden bieden op een akkoord, maar in de officiële stukken is die tijdsaanduiding inmiddels veranderd in ‘zo spoedig mogelijk’. Terwijl de wereld juist nu een handelsakkoord zou kunnen gebrui-ken. Als gevolg van de kredietcrisis staat de wereldhandel immers op een laag pitje. Libe-ralisering in de vorm van bijvoorbeeld het afbreken van tariefmuren of het versoepelen van douaneprocedures zou de wereldhandel juist het zetje kunnen geven dat nodig is. De oorzaak van het uitblijven van een nieuw akkoord ligt grotendeels overzee, in de Ver-

enigde Staten. Dat land, moeilijk over te slaan bij internationale onderhandelingen, heeft momenteel andere zaken aan het hoofd dan de buitenlandse handel. Die andere zaken zijn Irak en Afghanistan, de bestrijding van de olie-ramp in de Golf van Mexico en de hervorming van de binnenlandse financiële sector. Intern is er daarnaast in regeringskringen besluite-loosheid over de te volgen handelskoers. Het waren ook de Verenigde Staten die het sluiten van een akkoord in 2008 in de weg stonden, al waren ze niet de enigen. Amerika zat tijdens de onderhandelingen vlak voor de presidentsverkiezingen, en George Bush wilde niet het risico lopen dat hij in de verkie-zingsstrijd zou worden geconfronteerd met

Tien jaar na de start van de Doha-ronde lijkt een nieuw

wereldhandelsakkoord nog altijd ver weg. Als dat zo

doorgaat, verliest de World Trade Organization steeds

meer aan betekenis. Zit er nog wel leven in de wto?

Tekst:PaulScheer|Foto:iStockphoto,beeldbewerking:Linkdesign

FORUM #15/12.08.1028

achtergrond

negatieve gevolgen van een akkoord voor Amerikaanse werknemers en boeren. Een handelsakkoord is immers een kwestie van geven en nemen. Barack Obama heeft die erfenis van Bush overgenomen. Hij kijkt de kat uit de boom. Andere landen moeten maar bewegen en Amerikaanse bedrijven meer toegang geven op hun markt. Maar zo werkt het natuurlijk niet. Die andere landen, de opkomende eco-nomieën van China, India en Brazilië voorop, willen dat het grote, economisch machtige Amerika eerst beweegt. In 2008 weigerde India om die reden om de eigen landbouw-markt open te gooien.

bestaansredenEen doorbrak zat er dat jaar dus niet in, maar er ging destijds wel een golf van enthousi-asme door het wto-hoofdkwartier in Genève, waar onderhandeld werd door vertegenwoor-digers van de 153 lidstaten. Er was een wil om eruit te komen, psychologisch niet onbelang-rijk bij onderhandelingen. Van dat enthousiasme is dit jaar weinig te bespeuren. Landen zijn vooral bezig met de overheidsfinanciën en de werkgelegenheid. Maar de wto zit niet stil. Zij heeft de afgelo-pen jaren opgetreden tegen protectionistische maatregelen die landen hebben genomen om

de eigen economie te beschermen tegen de klappen van de kredietcrisis. Het systeem om geschillen te slechten draait goed. Had de wto dat niet gedaan, dan was een protectio-nismegolf zoals in de jaren dertig mogelijk geweest. En die jaren staan niet voor niets bekend als dé crisisjaren. Ook zonder een nieuw handelsakkoord heeft de wto dus bestaansreden. Maar als een akkoord lang uitblijft, kan dat de organisatie in haar geheel gaan ondergraven. Als lidstaten het nut van de wto minder gaan inzien, waarom zouden ze zich dan nog iets aan de regels gelegen laten liggen? De Europese Unie gooit het ondertussen over een andere boeg. In plaats van een multilate-raal akkoord met alle 153 landen wordt gemikt op het sluiten van bilaterale akkoorden met afzonderlijke landen. Alhoewel bilateraal in dit verband relatief is, aangezien de Unie 27 lidsta-ten vertegenwoordigt. Het vrijhandelsakkoord dat de eu eind dit jaar met Zuid-Korea hoopt te sluiten, is in dit verband exemplarisch. Het zou kunnen leiden tot een besparing van 1,6 mil-jard euro op de importtarieven die Europese bedrijven moeten betalen. Als het lukt om dit akkoord te sluiten, wil de eu soortgelijke akkoorden sluiten met andere landen. Europa is overigens niet de enige gespreks-partner van Zuid-Korea. Het heeft al handels-

Alslidstatenhetnutvan

de wtomindergaaninzien,

waaromzoudenzezichdan

nog iets aan de regels

gelegenlatenliggen?

europeancom

mission

Kim Jong-Hoon, de Zuid-Koreaanse minister van Handel, en Catherine Ashton, de hoge vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken van de eu, paraferen op 15 oktober 2009

een bilateraal handelsakkoord. Het Europees parlement moet dit najaar nog zijn goedkeuring verlenen

FORUM #15/12.08.1029

akkoorden met de vs, Australië, Canada en een aantal Aziatische landen gesloten. Alle energie die hierin wordt gestoken, gaat ten koste van de inspanningen om de wto-onderhandelingen weer op gang te krijgen. Sterker: als je met elk land afzonderlijk tot overeenstemming kan komen, waarom zou je dan nog proberen om met 153 landen op één lijn te komen? Toch blijft een wto-akkoord de eerste keus. Multilaterale afspraken bieden duidelijkheid voor bedrijven en garanderen een gelijke behandeling. Een waaier aan bilaterale akkoor-den levert een hoop rompslomp op, want elk akkoord heeft eigen regels, afwijkende regels. Het blijft dus belangrijk dat de aandacht in de politieke hoofdsteden van de lidstaten niet verslapt. De druk op de politiek om weer om de tafel te gaan zitten, moet juist worden ver-hoogd door het bedrijfsleven. Het ministerie van Economische Zaken erkent dat de huidige Doha-ronde “minder snel gaat dan veel mensen wensen”. Maar het wijst erop dat de onderhandelingen complex zijn. Ze gaan niet alleen diepgaand over verla-ging van de landbouwimporttarieven, maar ook over liberalisering van de internationale markt voor industriegoederen en diensten. De verschuivende economische macht in de wereld – van het westen naar het oosten –

maakt het nemen van unanieme besluiten er ook niet makkelijker op.

stemrechtEigenlijk moet worden nagedacht over een andere manier om tot akkoorden te komen. Want de toename van het aantal onderwer-pen waarover wordt onderhandeld én de toe-name van het aantal onderhandelingspartners maken unanieme besluitvorming moeilijker. Moet het one man, one vote-principe niet gewoon overboord worden gezet ten faveure van een meer gewogen stemrecht? Een gewaagde gedachte, aangezien het juist de insteek van de Doha-ronde was om de min-der ontwikkelde landen een grotere stem te geven. Invoering van gewogen stemrecht staat daar haaks op. Een andere mogelijkheid om de boel weer vlot te trekken is het sluiten van deelakkoor-den. Nu is er over zo’n 80 procent van het Doha-pakket overeenstemming. De wto-regels schrijven echter voor dat alle landen met het totale pakket moeten instemmen. Waarom zou je een deelakkoord over een bepaalde sector of handelsbelemmerende regel niet tussentijds invoeren? Anders ligt zo’n akkoord maar op de plank en verliest het gaandeweg zijn betekenis. Een deelakkoord kan ook nog een andere vorm aannemen. Een

gedeelte van de wto-leden sluit onderling een akkoord en de rest kan daar op termijn bij aanhaken.Dit soort hervormingsvoorstellen zullen moeten wachten tot de volgende handels-ronde. Het wordt immers al moeilijk genoeg om Doha succesvol af te sluiten. Een normale ronde vergt tien jaar onderhandelen en vijf jaar implementeren. In het geval van Doha kom je dan al snel uit op een jaartal tussen 2015 en 2020. Volgens de planning had er dan eigenlijk al een opvolger voor Doha moeten liggen. Maar de huidige ronde laten voor wat zij is en meteen inzetten op iets nieuws is geen optie. Dat zou zonde zijn van de 80 procent waar-over al overeenstemming is bereikt, en boven-dien is Doha nodig als tussenfase naar verder-gaande liberalisering. Bijvoorbeeld ten aanzien van investeringen in het buitenland. wto-voorzitter Pascal Lamy riep de lidstaten onlangs op om af te stappen van hun tactiek en tot de kern te komen. Wat willen jullie nou echt en echt niet? Wees daar reëel in en stel geen kansloze eisen, hield hij hen voor. Onmiddellijk gehoor aan zijn oproep zal hij niet hebben verwacht. Toch lijkt de aandacht voor handelspolitiek in Washington de laat-ste tijd wat toe te nemen. En Europa weet: als Amerika eenmaal heeft besloten, kan er snel veel in beweging komen.

dsm: ‘Last van traagheid’dsmheefttotdusvergeenlastvanprotectionistischemaatregeleneldersindewereld,steltJeroenJochems,managerGrants&TradePolicybijdsm.Vanhetuitblijvenvaneennieuwhandelsakkoordheefthetchemieconcernwellast,“wantDohakanonstientallenmiljoenenperjaarschelenaanimporttarieven”.HijwilnietalleendeVerenigdeStatenvantraagheidindebesluitvormingbeschul-digen.“Deopkomendelandenmoetenhetonderlingookeenswordenoverhetpakketaanmaatregelen.”Jochemszietbilateraleensectoraleakkoordenalsinteressantetussenoplossingen,maarblijftdewtohetbesteinstrumentvooreenvrijewereldhandelvinden.“Betereenrules-basedsysteemdan helemaal geen rules.”BedrijvenzoudendrukopdeNederlandsepolitiekkunnenuitoefenenommeerwerktemakenvanhunwto-inspanningen.MaaroproepenvanNederlandsebestuursvoorzittersvangrotebedrijven,zoalstotdusverdriekeerisgebeurd,kunnenvolgensJochemsnieteindelooswordenherhaald.“Danverliesjegeloof-waardigheid.Enuiteindelijkwordenditsoortzakentochvooralbeslotening20-verband.”

Stille rondeDeDoha-rondeisin2001vanstartgegaanindehoofdstadvanQatar.DeinzetwasdatEuropaendeVShunlandbouwsubsidiesen-heffingenzou-denafbouwen,endatdeontwikkelings-landeninruildaarvoorhunmarktenzoudenopenstellenvoorindustriepro-ductenuithetwesten.In2006werdbeslotendeonderhandelingenopteschorten.In2007werdenzehervat,omin2008weervasttelopen.Nuginghetomeenbeschermingsconstructievoorontwikkelingslandentegendeimportvanlandbouwproductenuithetwesten.Sindsdienwordteroppolitiekniveaunauwelijksnogonderhandeldinwto-verband.

FORUM #15/12.08.1030

binnenland

‘WetenschapscampusOssvraagtomsnelleactie’

De reorganisatie die het Amerikaanse farma-bedrijf msd heeft aangekondigd bij het doch-terbedrijf in Oss (het vroegere Organon), hakt er stevig in. Bij de bevolking van de Bra-bantse gemeente, maar ook daarbuiten. Vol-gens de plannen die er nu liggen, wordt het bedrijf in Oss ‘afgewaardeerd’ tot productie-locatie. Om het leed te verzachten heeft minister Van der Hoeven van Economische Zaken de gemeente een Life Sciences Park in het vooruitzicht gesteld. Het is het proberen waard, reageert Bert van Dijk, bestuurslid van de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw), op het idee om een wetenschapscampus van de grond te krij-gen. “Als er niets gebeurt, verdwijnen onge-veer 1.100 r&d-banen uit de gemeente om er nooit meer terug te komen. En dan hebben

we het nog niet gehad over het grote aantal banen dat in het kielzog van het verlies van die hoogwaardige werkgelegenheid wordt meegetrokken.”msd, de boodschapper van het slechte nieuws, is ook voorzitter van de taskforce die zich buigt over de toekomst van de bedrijfslocatie in Oss. Van Dijk wijst op het risico dat de msd-vertegenwoordiger in de afwegingen het eigen belang zwaar laat meewegen. Alleen al daarom had hij graag gezien dat het minis-terie van Economische Zaken het voortouw had genomen.De bzw, op andere manieren wél betrokken bij ‘de kwestie-msd’, staat bij de plannenma-kerij rond de campus langs de zijlijn. Van Dijk had het graag anders gezien. Net zo goed als hij ook graag had gezien dat het onderwijs en

de werknemers van het bedrijf meer inbreng hadden gekregen. “Je hoeft geen individuen te polsen, maar je moet wel weten wat er leeft. En ervoor zorgen dat dit dan ook serieus wordt meegewogen.” Oss heeft in ieder geval een aantal unique sel-ling points om de campus tot een succes te maken. Behalve de kenniswerkers die de gemeente rijk is, doelt Van Dijk op de aanwe-zigheid van hardware: gebouwen, instrumen-ten. “msd heeft al laten weten dat over het gebruik daarvan valt te praten.” De bedrijvigheid op de campus moet ook alle ruimte krijgen. Nog te vaak gaan kleine, nieuwe bedrijven ten onder aan een over-vloed aan regelgeving. “Ze zijn veel tijd kwijt aan papierwerk die ze beter zouden kunnen gebruiken om te werken aan hun product.” Instelling van een regelvrije zone zou een oplossing kunnen zijn. “Laat ze maar hun gang gaan en dan na een jaar bekijken of ze alle regels naleven.” Snel handelen is nu wel geboden, stelt Van Dijk. “Voor eind 2011 zijn die r&d-banen bij msd definitief weg. De mensen die zonder werk komen te staan, moeten gauw weer aan de slag kunnen in een omgeving die hen uit-daagt.”

www.bzw.nl

Lees ook het artikel op pag. 16

De wetenschapscampus die Oss na inkrimping van

msd is toebedacht, zou zomaar een succes kunnen

worden. Maar snelheid is geboden, stelt bzw-

bestuurder Bert van Dijk. “Anders verdwijnen de

knappe koppen naar elders.”

Tekst: Frank den Hoed | Foto: Erik van der Burgt

Bert van Dijk: ‘ez had voortouw moeten nemen’

FORUM #15/12.08.1031

rubrieksnaam

De studentondernemers van pim presenteren zich

De hoofdprijs ging aan de bedenkers van het herbruikbare thee-ei voor gebruikte theezakjes voorbij, maar de vrouwen van studentenbedrijf pim hielden aan de strijd om de titel ‘Beste studentenbedrijf van Europa’ wél een mooie ervaring over. Winnaar werd Zwitserland.

AandeEuropesembo-finalevoorstudentenbedrijven,indederdeweekvanjuliophetItaliaanseeilandSardinië,namen175studentenuit34landendeel.Indeeindstrijdmoestpim,hetNederlandseteamvanhetSt.LucascollegeuitBoxtel,eenaantalconcurrerendeteamsvoorzichdulden.DaaronderhetZwitserseteam(meteenhoesjevoordemobieletelefoongemaaktvaneenfietsband).HetnetwerkJuniorAchievement-YoungEnterpriseEurope,bestaandeuitveertigorga-nisatiesinEuropa(waaronderJongOndernemen),organiseertiederjaarineenanderlanddezefinaleonderstudentendieviaonderwijsprogramma’slerenondernemen.InNederlanddedeninschooljaar2009-2010bijna9.000mbo-ersenhbo-ersmeeaandeprogramma’svanJongOndernemen.OpEuropeesniveauproefdendeafgelopenvijfjaaralleenalmeerdaneenmiljoenEuropesembo-studentenvanhetondernemerschapenervoerenzozelfwathetinhoudtomondernemertezijn.www.jongondernemen.nl

Telefoonhoes wint van thee-ei

De kans voor zelfstandigen om arbeids-ongeschikt te worden is gestegen tot het hoogste niveau sinds 1998. Het Verbond van Verzekeraars vindt het ‘aannemelijk’ dat de economische crisis een rol speelt.

Dekansomarbeidsongeschiktteworden,isvoorzelfstandigengestegenvan1,21procentin2008naar1,36procentin2009.UitdegegevensvanhetCentrumvoorVerzekeringsstatistiek(cvs), onderdeelvanhetVerbondvanVerzekeraars,blijktdatdezogenoemdeinvalideringskansvoornieuweziektegevallensinds2007stijgt.Hetafgelopenjaarwasdestijginghetgrootst:dekansoparbeidsongeschiktheidnamtoemetzo’n0,15procentpunt.Hetaantalnieuweziektegevallensteegmet14procent.Bijkomend‘nadeel’voorzelfstandigenwasdatdekansopherstelinheteersteziektejaarin2009daaldevan33tot28procent.Ofdetrendopzichzelfstaat,ofaansluitopontwikkelingenindetotalearbeidsongeschikt-heidsmarktisvolgenshetVerbondmoeilijktezeggen.HetCentraalBureauvoordeStatistieknoteerdein2009ookeenstijgingvanhetaantalarbeidsongeschiktheidsuitkeringen(wia,wao, Wajong en waz),maarhetziekteverzuimwasindiegevallenaleerderingezet.Eenwia-uitkeringkrijgtiemandimmerspasnatweejaarziekte.Decijfersoverzelfstandigengaanechteraloverheteersteziektejaar,aangezienzelfstandigendanaleenberoepkunnendoenophunverzekering.www.verzekeraars.org

Kans op arbeids-ongeschiktheid zelfstandigen stijgt

jon

g on

dern

emen

FORUM #15/12.08.1032

rubrieksnaam

vereniging

Bart Jan Koopmanisper1julibenoemdtotdirecteurvandeorganisatievoorexporteninter-nationaalondernemenFenedex.Tot2009washijwerkzaambijAkzoNobelenheeftdaarruim22jaarinverschillendeinter-nationale senior management functiesgeopereerd,onderanderealsmarketingdirectorvandeGlobalBusinessUnitDecorativeCoatings,directeurvanAkzoNobelDecorativeCoatingsNederlandendirecteurAkzoNobelDecorativeCoatingsEuropa.KoopmanvolgtFrank Hauwert op, die per de-zelfdedatummetpensioengaat.

Bart Jan Koopman

Jan Willem van Hoogstraten wordtdenieuwealgemeendirec-teurvanenergiebedrijfTaqaEnergyinNederland.VanHoogstratenvervangtPaul van Gelder, die per 1septemberalsbestuursvoorzitterindiensttreedtbijGasunie.VanHoogstratenwerkteeerderonderanderealsmanagerbijWintershall

(Basf).HijbegonzijncarrièrebijShellInternational.

Jeanine van der VlistisbenoemdtotvoorzittervanNetelcom,debrancheverenigingvoordefabrikantenenleveranciersvantelecommunicatie-infrastructuurinNederland.Zijheefthetvoor-zitterschapovergenomenvanNils de Baar.VanderVlistisdirecteurvanAlcatel-LucentNederland.

Jeanine van der Vlist

Kees Linse isop1augustustoegetredentotderaadvancommissarissenvanAkzoNobelNederlandbv.HijvolgtSybilla Dekker op,dienatweejaarheeftbeslotenomeenanderekeuzetemakenbinnenhaaromvang-rijkepakketvanwerkzaamheden.LinsewasvoorShellondermeeractiefalsvoorzittervanhetNederlandsepensioenfonds,alsdirectorvanhetCommonInfrastructureManagementenalsexecutivevicepresidentvoor

ContractingandProcurement.DaarvoorbekleeddehijfunctiesbijBasell,MontellenShellinbinnen-enbuitenland.Daarnaastishijactiefgeweestinbestuurs-functiesvoorindustrieassociatiesals cefic,vnci en apme.

Paul HarmsisgekozentotbestuurslidvandeVerenigingvanNederlandseAutoleasemaatschappijen(vna). Metdezebenoemingishetvna-bestuurweeropvollesterkte.

HarmsisalgemeendirecteurAthlonCarLeaseNederland.

Paul Harms

personalia

fen

edex

netelcom

vna

vanmil

lvo

Henk van Hoof,voorzittercollegevanbestuurvandeStichtingLimburgsVoortgezetOnderwijs(lvo)isvanaf24junilidvanhetalgemeenbestuurvanvno-ncw namens de lwv.HijvolgtCock Aquarius op.

Henk van Hoof

Johan van Mil,voorzittervandeDutchDialogueMarketingAssociation(ddma), is per 26junilidvanhetalgemeenbestuurvanvno-ncw namens ddma.HijvolgthiermeeTom Kok op.

Johan van Mil

Nieuwe bestuursleden vno-ncw

FORUM #15/12.08.1033

rubrieksnaam

Teksturl

Kopmeer inlegWerknemershebbenvorigjaar908miljoeneuroingelegdoplevenslooprekeningen,ruim10pro-centmeerdanhetjaarervoor.Daarnaasthebbenzevorigjaar164miljoeneuroopgenomen,ruim35procentmeerdaneenjaareerder.Hettegoedopdelevensloopregelingenbedroegeind2009bijna3,3miljardeuro.DitblijktuitcijfersvanhetVerbondvanVerzekeraars.Nadeintroductievandelevensloopregelingin2006,daaldeelkjaardeinleg.In2009werddezedalingomgebogenineenaanzienlijkestijging.Eenvanderedenendaarvoorzoudediscussieoverdeverhogingvandeaow-leeftijdkunnenzijn.www.verzekeraars.org

meer overslag ZeelandSeaportsheeftheteerstehalfjaarvan2010goedezakengedaan.DeoverslagindehavensvanBorsele,VlissingenenTerneuzengroeidemet25procenttotbijna16,5miljoenton.Hetwasvoorhetlaatstinheteerstehalfjaarvan2008dateendergelijkescorewerdbehaald.Destijgingdeedzichvooralvoorindeoverslagvannatteendrogebulk(waaronderolieproduc-tenenertsen).Eenflinkegroeiwaserookbijdelandbouwproductenenauto’s.www.zeeland-seaports.com

vijf miljardNederlandershebbenvorigjaarruimvijfmiljardeuroingelegdvoorindividuelespaarrekeningenenverzekeringen,bedoeldomonderfiscaalgunstigevoorwaardentesparenvoorhunoudedagofdeaflossingvaneenhypotheek.DatblijktuiteenanalysevanhetCentrumvoorVerzekeringsstatistiek(cvs)vanhetVerbondvanVerzekeraars.Vanhettotaalgespaardebedragkwamruiméénmiljardeuroophetcontovanbankspaarproducten.Deoverigeruimviermiljardwerdingelegdbijlevensverzekeraars.www.verzekeraars.org

evo wil vaart achter marktwerking spoor

Duitse deelstaat laat ecocombi vallenDe Duitse deelstaat Nordrhein-Westfalen wil niet meedoen aan een landelijke proef met extra lange vrachtautocombinaties, de zogenoemde ecocombi’s. Vervoerders en verladers verenigd in tln en evo reageren teleurgesteld. Zij hopen het besluit alsnog van tafel te krijgen.

Nordrhein-WestfalenisvoorNederlandsevervoerdersenverladersdebelangrijkstedeel-staatvanDuitsland.Hetafhakenvandedeelstaatbijdeproefpaktvoorhendanookslechtuit.Veelvervoerdersgingenervanuitdatzestraksmetecocombi’snaarDuitslandkondengaanrijden.Dekansdaaropisnueenstukverkleind.Deaankondigingkomtvoortln en evo alseengroteverrassing.AlseenvandeeerstedeelstatenheeftNordrhein-Westfalentus-sen2005en2007proevengehoudenmetecocombi’s.Deresultatendaarvanwarenzeerpositief.DedeelstaatwassamenmetanderedeelstatenalsNiedersachsenenThuringenookaltijdeenvoortrekkerinhettoestaanvanecocombi’sinDuitsland.Maarmetdekomstvandenieuwedeelstaatregeringishetpositievebeeldoverdeinzetvanecocombi’sradicaalgewijzigd.VolgensdeverkeersministervanNordrhein-Westfalenvormtdeelnameaandeproefeentegrotebelastingvoorhetwegennetwerk.Hettoestaanvanecocombi’szouooknietinlijnzijnmetdemilieu-enverkeersdoelstellingenvandedeelstaat.Bovendienziethijproblemenmetdeverkeersveiligheid.Hetbesluitkomtvolgenstln en evodestevreemderoveromdatdeDuitsespoorwegen,traditioneeldegrootstetegenstandervanecocombi’s,recenttothetinzichtzijngekomendatvoordegroeivanhetgoederenvervoerookdeanderemodaliteitennodigzijn.Zijstaanindatkaderjuistpositievertegenoverdekomstvanecocombi’s.www.tln.nl|www.evo.nl

eu-lidstaten maken veel te weinig tempo met de marktwerking op het spoor. Gevolg is dat de Europese handel en industrie uit onvoldoende aanbieders kunnen kiezen voor het vervoer van hun goederen per spoor, stelt verladersorganisatie evo.

Tergendlangzaam.Zokwalificeertevo hettempowaarmeeeu-lidstatenmarkt-werkingophetspoor(hetzogenoemdeeerstespoorpakket)invoeren.DeEuropeseCommissiehadaangekondigdintegrijpenendertienlidstatennaarhetEuropeseHofvanJustitieteverwijzen.Entransportcom-missarisKallaszoudaarbovenopeisenstellenophetgebiedvanhetvrijgevenvandespoormarkt.Maarhijheeftditlaatstezonderverdereuitlegtothalfseptem-beruitgesteld.Onacceptabel,vindtdeorganisatie.

Heteerstespoorpakketdwingtlidstatendemarktteopenenvoorbuitenlandseconcur-renten,debeheerdervanhetspooreenmeerzelfstandigeroltegevenendespoor-capaciteitopeeneerlijkemanierteverde-len.De21lidstatendieachterlopenbijdeinvoeringvanderichtlijndoendatvolgensevoomhunstaatsspoorwegmaatschappijtebeschermentegenefficiëntereenser-vicegerichtecommerciëledienstverleners.Deorganisatiezietmeerconcurrentieophetspooralsdesleuteltoteenbeteredienstverlening.Pasdankanhetspooreenserieusalternatiefwordenvoorhetoverbelastewegennet,detoekomstigegroeivanhetgoederenvervoeropvangenen(daardoor)eenpositievebijdrageleverenaanhetverminderenvanco

2-uitstoot.DeEuropeseCommissiemoetnuhandelenenverdergaandeeisenstellen,aldusevo. www.evo.nl

FORUM #15/12.08.1034

rubrieksnaamvereniging

slecht planPatiëntenzijnslechterafalsduregeneesmiddelendiezijnunogbuitenhetziekenhuisvoorgeschre-venkunnenkrijgen,straksuitsluitendonderdeziekenhuiszorgvallen.VolgensNefarmaleidtdezeoverhevelingtoteenverminderdetoegangtotdenieuwste,innovatievegeneesmiddelen.Debeoogdekostenbesparingdieaanhetplantengrondslagligt,issnellerterealiserendoorovertestappenopéénprestatiebekostigingssysteem,aldusNefarma.www.nefarma.nl

goed getestDeNederlandsebankendieinjulizijnonderwor-penaaneenstresstest,hebbendezemetsuccesdoorstaan.VolgensdeNederlandseVerenigingvanBanken(nvb)bevestigtditresultaatdatbankenhunverantwoordelijkheidnemenvoorhetborgenvandestabiliteitvanhetNederlandsefinanciëlestelsel.Denvbsteltdatbankenlessentrekkenuitdefinanciëlecrisisenhardwerkenaanhetversterkenvanhunrisicomanagementenhetvergrotenvanhunkapitaalbuffers.www.nvb.nl

vouchers succesvol BijdeWerkpleineninZutphen,ApeldoornenDeventerzijneenmaandnadeintroductiezeventigaanmeldingenbinnengekomenvooreenzogenoemdejongerenvoucher.Dezewaardebonvan2.500euroisinhetlevengeroepenterbe-strijdingvandejeugdwerkloosheid.Hijisbestemdvoorwerkgeversdievoorminimaalzesmaandeneenjongeretot27jaaraannemen.Zijkunnenhetnettobedraginzettenvoorloonkosten,bege-leidingenscholing.Bedrijvendiemetfinanciëlesteuneenjongereindienstwillennemen,kunnenzichviawww.versbloedcadeau.nlaanmelden.DejongerenvoucherszijneeninitiatiefvaneenaantalorganisatiesinderegioStedendriehoek,waar-onder vno-ncwMidden,KamervanKoophandel,uwvWerkbedrijf,leerwerkbedrijfsverbandcolo en gemeenten.www.vno-ncwmidden.nl

bovag maakt vakantiegangers blij

Hoe krijg je meer bezitters van kleine auto’s zover dat ze in vakantietijd hun ‘koekblikje’ verruilen voor een

grotere huurauto? Die vraag hield autoverhuurders al langer bezig. Brancheorganisatie bovag bedacht er

een ludieke omruilactie voor. Vier nietsvermoedende vakantievierders die op 23 juli met een kleine auto

arriveerden bij grensovergang Hazeldonk, konden hun weg vervolgen in een ruime stationwagen.

Steeds meer mensen kiezen voor een kleinere auto. Volgens bovag een logische stap, maar wel een waar

haken en ogen aan zitten als het er echt op aankomt, zoals tijdens de vakantie. Want waar raak je dan al

die bagage kwijt? Bezitters van oudere auto’s en klassiekers hebben een ander, maar wel vergelijkbaar

probleem; zij zien er vaak tegenop om grote afstanden te rijden met hun auto. Volgens bovag hebben

autoverhuurders de oplossing (groter, ruimer en comfortabeler) in huis.

www.bovag.nl

bova

g

Lage btw hoveniers levert duizenden banen op Een verlaging van het btw-tarief op hoveniersdiensten aan particulieren, kan ruim drieduizend nieuwe banen opleveren. Dat blijkt uit een studie in opdracht van branchevereniging vhg.

Deverlagingvanhetbtw-tariefvandehui-dige19naar6procentlevertdehoveniers-bedrijvenookmeeromzetop.HetLandbouwEconomischInstituut(lei),dathetonderzoekvoordevhguitvoerde,denktdateenomzet-stijgingvanzo’n16procent(tot935miljoeneuro)totdemogelijkhedenbehoort.Dewenstotverlagingvanhetbtw-tariefophoveniersdienstenstaatallangerophetverlanglijstjevandebranche.In2006

beslootdeEuropeseCommissietoteenproefmeteenlagertarief.Daarbijwerdeneenaantalsectorenaangewezen,waaron-derfietsenmakers,kappers,schoenlappersenschilders.NaeenevaluatiebeslootdeCommissiein2009deproefomtezettenineendefinitieveregeling.Ookschoon-maak,glazenwassenenonderhoudenrenovatieaanparticulierewoningenvallensindsdienonderderegeling.Juistomdatonderhoudinenaanhuisonderderegelingvalt,ishetvolgensdevhgverdedigbaardatookhetonderhoudrondhethuis(lees:detuin)erondervalt.HelaasisdeEuropeseCommissiedaarin(nog)nietmeegegaan.www.vhg.org

FORUM #15/12.08.1035

rubrieksnaam

vno-ncw WestVrijdag 20 augustus

RegioRotterdam

Midsummerdrinks

Donderdag 26 augustus

Poortwachtercentrum

Noord-HollandZuid

Poortwachterbijeenkomst

Maandag 30 augustus

RegioRijnGouwe

Bedrijfsbezoek Oasen te Gouda

Donderdag 2 september

RegioDenHaag

Workshops over ‘Het nieuwe werken’

Dinsdag 7 september

PoortwachtercentrumAmsterdam

Poortwachterbijeenkomst

Woensdag 8 september

RegioRotterdam

Kringbijeenkomst bij het Erasmus

mc met als thema ‘Het Erasmus mc

wordt steeds ondernemender en

innovatiever’. Spreker is Huib Pols,

vice- voorzitter raad van bestuur

Erasmus mc

Huib Pols

Kijkvoormeerinformatieop

www.vno-ncwwest.nl

vno-ncw MiddenDonderdag 2 september

RegioFlevoland

Ondernemersworkshop Kansrijk

Ondernemen

Vrijdag 3 september

RegioAchterhoek

Bezoek aan Wijndomein

Besselinkschans te Lievelde

Maandag 6 september

RegioArnhem-Nijmegen

Ledenbijeenkomst

Kijkvoormeerinformatieop

www.vno-ncwmidden.nl

vno-ncw NoordVrijdag 3 september

jno Ondernemersgala Diner

jno Ondernemersgala

Woensdag 8 september

Nieuwe Ledenbijeenkomst

Kijkvoormeerinformatieop

www.vno-ncwnoord.nl

lwvVrijdag 27 augustus

RegioZuid-Limburg

lwv-Preuve

Woensdag 1 september

RegioRoermond

Kennismakingsbijeenkomst

Kijkvoormeerinformatieop

www.lwv.nl

bzwWoensdag 1 september

RegioHelmond

Lunchbijeenkomst

Donderdag 2 september

RegioMoerdijk

Nazomerborrel

Dinsdag 7 september

RegioMidden-enNoordZeeland

Lunchbijeenkomst

RegioBergenopZoom

Zomerborrel

Woensdag 8 september

bzwZeeuws-Vlaanderen

Lunchbijeenkomst

bzwRoosendaal

Nazomerborrel

Kijkvoormeerinformatieop

www.bzw.nl

agenda

erasmusmc

Het voorstel voor een nieuwe Aanbestedingswet zoals dat er nu ligt, is niet goed genoeg, oordeelt fme. De reactie van de organisatie volgt op de goedkeuring van het wetsvoorstel door de ministerraad.

fmestelttevredenvastdatdeministervanEconomischeZakenhetbe-drijfslevenistegemoetgekomendoorvooropdrachtenbovendeEuropesedrempelsmeeruniformeregelsintevoerenmetmeeraandachtvoorredelijkheid en proportionaliteit. Ook het plan om een klachtenregeling in tevoeren,dietussentijdsbijstellenvanfouteninaanbestedingsprocedu-resmogelijkmaakt,kanopsympathievandeorganisatierekenen.Kritiekiserook.OnderdeEuropesedrempels,waarhetgrosvandeopdrachtenondervalt,kiestdeministeralleenvoorzachteingrepen,zoalshandreikingen.fmebetreurtdevrijblijvendheidhiervan.Hetrisicobestaatdathetwoudaanverschillendelokaleregelsnietverdwijnt,aanbestedendedienstenterisicomijdendblijvenendetoegangtotaanbestedingenvoorvooralmkb-bedrijvenbeperktblijft.Dehuidigeaanbestedingspraktijkisvoorveelondernemerseenblokaanhetbeen,steltfme.Hetaanbestedingsbeleidisverwordentoteenjuri-dischprocesmetdisproportionele,onnodigzwareeisen.Aanbestedendedienstenontberenvaakdekennisoverdemarktenzijnnadrukkelijkbezigmethetmijdenvanrisico’s.Grootprobleemisdetrendomvanverschillendeopdrachtenéénmega-opdrachttemaken(hetclusteren)diezogrootisdatmkb-bedrijvengeenkansmaken.Devreesbestaatdatlokaleoverhedendoordebezuinigingennogmeerrisicomijdendzullenoptreden,delaagsteprijsvoorranggevenbovenkwaliteitenmeeropdrachtenzullenclusteren.Dewetzouvolgensfmepasechtvanbetekeniszijnalserookeenbeperkingophetsamenvoe-genvanopdrachtenwordtopgenomen.Ookzouereenverbodmoetenkomenoponredelijkzwaregunning-enselectie-eisenencontractvoor-waarden.Alleenzokunnendeadministratievelastenbijaanbestedingenechtwordenteruggebrachtenmakenmkb-bedrijveneeneerlijkekans.www.fme.nl

Kritiek op voorstel Aanbestedingswet

Omzet mode blijft achterDe ontwikkeling van de omzet van de modedetailhandel hapert. Brancheorganisatie cbw-mitex schrijft dat toe aan het moeizaam verlopende herstel van het consumentenvertrouwen.

Deafzetindemodedetailhandeldaaldeindeeerstezesmaandenvanditjaarmet6,4procent.Doordatdeprijzengemiddeldmet3,4procentstegen,bleefde

omzetachterstandbeperkttot 1,7procent.Debestemaandvoordesectorwasmaart.Erwerd 9,1procentmeeromgezetdanindezelfdemaandhetjaarervoor.Deomzetachterstandkomtniethelemaalalseenverras-sing.Eerdersprakcbw-mitex al deverwachtinguitdat2010quaomzetontwikkelingzo’n2procentzouachterblijvenop2009.www.cbwmitex.nl

FORUM #15/12.08.1036

rubrieksnaamvereniging

even bellen met…

Frans van der Hoorn (Modint)De modesector is sterk internati-onaal georiënteerd. Voor branche-organisatie Modint was de stap naar Duitsland dan ook klein. “We proberen onze klant zover mogelijk te volgen”, aldus Frans van der Hoorn, directeur van de kersverse Modint GmbH.

Een Nederlandse brancheorganisatie in Duitsland. Dat hoor je niet vaak.“Wezijnmisschienweldeenigebrancheorganisatiemeteenbuitenland-sevestiging.Hetheefttemakenmetonsbusinessmodel.Opvereniging-niveaudoenweaancollectievebelangenbehartiging.Maarhetbijzondereisdatweonderdieverenigingeencommerciëlevennootschaphebbenhangendiedienstenaanbiedtaandeledenvandevereniging.Endaarvoorzagenweookmogelijkhedeninhetbuitenland.”

Wat was de reden voor deze stap?“Dehandelisinternationaal.Wewildenonzeklantenvolgenenon-dersteunenbijhetzakendoenoverdegrens.EnDuitslandishetland

waardebelangrijkstehandelsstromenliggen.Vandaardatwedaarookonseerstesteunpunthebbengeopend.WerichtenonsermeeoponzeNederlandseklanteninDuitsland.MaaromgekeerdookopDuitsebe-drijvendiedeNederlandsemarktwillenbetredenofdaaralactiefzijn.”

Wel apart dat u ook Duitse ondernemingen wilt gaan bijstaan…“EenvanderedenenomhettedoenisdatGermanFashion,onzebuitenlandsezusterorganisatie,ditsoortdienstverleningnietbiedt.WetredeninDuitslandoverigensnietopalsbrancheorganisatie.Datwillenénkunnenweniet.Wezijneralleenactiefalsservice-bv.Metdienst-verleningophetgebiedvankredietverzekering,factoringenincasso.Maarookmetoplossingenvoormarketingvraagstukken.”

Zit er meer in de pijplijn?“EerstmaareenskijkenhoehetinDuitslandgaat.Maarerzijnzekermogelijkhedenvoorverdereexpansie.NaDuitslandisBelgiëeenbe-langrijkhandelsland.Endaarbijblijfthetwatonsbetreftniet.WewillenhetnetwerkvandeInternationalApparelFederation–hetwereldwijdeplatformvoorinternationalebedrijveninkledingentextiel–benuttenomonzedienstennoginternationaleraandemantebrengen.Ikziedaarvoorzekerkansen.”www.modint.nl

modint

Elektrisch rijden in stroomversnellingDankzij een goede samenwerking van private en publieke partijen zijn grote stappen gezet naar een versnelde introductie van elektrische voertuigen. Die positieve boodschap brengt het Formule E-team in haar voortgangsrapportage elektrisch rijden.

HetFormuleE-team,metdaarinondermeervertegenwoordigersvanderai Vereniging, meldtalswapenfeitendeovereenstemmingoverstandaardstekkers,deuniverseletoe-gangtotoplaadpalenende‘voortvarende’startvandiversesubsidieprogramma’s.Uitdevoortgangsrapportageblijktdatdeauto-industriedeontwikkelingvanelektrischrijdenzeervoortvarendoppakt.Snellerdanvoorzienkomenerdekomendejarengroteaantallenelektrischeauto’sbeschikbaar.Daarbijisdepluginhybridevoordemeestefabrikantendetussenstapnaarvolledigelektrischevoertuigen.Deoverheidwerktdekomendemaandenaaneenregelingdiehetvoorpotentiëlekopersaantrekkelijkermaaktomeenelektrischvoertuigaanteschaffen.raiVerenigingisvertegenwoordigdinhetkernteamvanhetFormuleE-teamenleverteenactievebijdrageaandedoorFormuleE-teamingesteldewerkgroepen.DaarnaastlevertdeorganisatieviahaarPlatformelektrischemobiliteiteenbijdrageaanhetstimu-lerenvanelektrischrijden.www.raivereniging.nl

Pleidooi voor extra bussenDoor een kapotte bovenleiding rijden langere tijd minder treinen tussen Hoofddorp, Lelystad en Schiphol. Vervoerders en verladers verenigd in tln en evo pleiten voor de inzet van extra bussen. Alleen dan blijft de economische schade door files binnen de perken.

DereparatievandebovenleidingvaltsamenmetwerkzaamhedenaandesnelwegenA1,A10Zuid,A9enA4.Rijkswaterstaathoopteeendeelvandeautomobilistenteverleidenomtijdensdewerk-zaamhedenmetdetreintereizen.Datwordtnueenstuklastiger.tln en evoverwachtendatdoordewegwerkzaam-hedenendeuitvalvantreinenvooraldefiledrukopdeA1tussenDiemenenMuiderbergsterkzaltoenemen.Inzetvanextrabussenmoethetleedvandeautomobilistenhelpenverzachten.www.tln.nl

FORUM #15/12.08.1037

rubrieksnaam

Klimaatverandering zorgt voor meer schadeBij ongewijzigde bouwmethoden zorgt klimaat-verandering de komende jaren in Nederland voor meer schade aan woningen. Dat valt op te maken uit een studie naar de impact van klimaatverandering op particuliere opstal- en inboedel verzekeringen.

DestudieisuitgevoerddoorhetCentrumvoorVerzekeringsstatistiek(cvs),onderdeelvanhetVerbondvanVerzekeraars.Volgenshetonderzoekkanvooraldeverwachtetoenamevanheftigeregenbuienindezomermaandenleidentoteentoenamevanhetaantalclaimswegensneerslag-schade.Uitgaandevanklimaatscenario’svanhetknmi tot 2050 loopt de schade per intense regen-buibijopstalverzekeringennaarverwachtingmet 6tot22procentop.Deafgelopentienjaartraddegrootsteschadeoptijdensdejanuaristormvan2007metruim300miljoeneuroschade.Op28februariditjaarwerdbijeenstormvoorcirca23miljoeneuroschadeaangericht.www.verzekeraars.org

Handel gebruikte jachten trekt aanIn het eerste kwartaal van 2010 zijn 28 procent meer gebruikte jachten verkocht dan in dezelfde periode het jaar ervoor. Dat melden de jacht- en scheepsmakelaars aangesloten bij hiswa Vereniging.

TiesvanOs,voorzitterbedrijfsgroephiswa Makelaars,istevredenoverdeopgaandelijnindeverkopen.Ookmetdeverkoopprijzengaathetdegoedekantop;dezelijkenzichlangzamerhandtestabiliserennaeenforsedalingin2009.VanOsschrijftdepositieveontwikkelingtoeaande(extra)inspanningdiezijncollega’szichhebbengetroost.Hetmooieweervanafgelopenwekenendezomervakantiebetekenenmogelijkeenverderestimulansvoordebootverkoop.In2009verwissel-denindezomerperiode,haaksopwatgebruikelijkis,meerbotenvaneigenaar.“Alsdatbeeldzichditjaarherhaalt,dankunnenwewellichtdepositievelijnvoor2010doortrekken”,aldusVanOs.www.hiswa.nl

‘Praktijk aanbestedingen kan nog altijd beter’

Hans Rijnierse (r) en Wouter Stolwijk tonen het eerste exemplaar van het Veneca-jaarbericht

“Het lukt ons goed om het aandeel duurzame producten en duurzame werkwijzen snel te laten groeien. En dat zónder dat de kosten de pan uitrijzen.” Het was een van de weetjes uit het Veneca Jaarbericht 2009, die Hans Rijnierse tijdens de jaarbijeenkomst van Veneca in Utrecht met zijn publiek deelde.

WouterStolwijk,directeurvanhetexpertisecentrumaanbestedingenPIANOo,kreegvanRijnierseheteersteexemplaarvanhetJaarberichtuitgereikt.DeVeneca-voorzitterbena-druktedathetexpertisecentrumeenbelangrijkegesprekspartnervanVenecais.RijnierseroemdeStolwijkvanwegedeopendialoogwaarhijvoorstaatenzijninitiatiefomdejaarbijeenkomsthetkaraktervaneen‘marktontmoeting’tegeven,waartussenPIANOo,Veneca,overheidsinkopers,cateraarsenvertegenwoordigersvantalvaninstantieswerdgediscussieerdoverdepraktijkvanaanbestedingen.Rijniersehamerdeophetbelangvaneenvoortdurendedialoogtussencateraarsenopdrachtgeversovernieuwestappen,bijvoorbeeldophetgebiedvanverduurzaming.Maar,zozeihij,devaakstrakkeregelgevingrondaanbestedingenbemoeilijktdiedialoog.“Hetiszoekennaardebestemanieromdaarwataantedoen.TenderNedvanPIANOozalstrakshopelijkookhelpenomaanbestedingensoepelertelatenverlopen.Speciaalvoordecateringaanbestedingenisernualeenmooihulpmiddel:deAanbestedingsRouteContractcatering.Metditinstrumentkuntueenaanbestedingopdezelfdemanieropstel-lenalsuwbelastingaangifte.”VolgensRijniersemoetenophetgebiedvanaanbestedingennogwelwatdrempelswor-dengeslecht.Hijnoemdealsvoorbeelddeonbeperkteaansprakelijkheid.“Eenirreëleeis,diezelfsgezondebedrijveningevalvancalamiteitoframptoteenfaillissementzoukun-nenbrengen.”Ookmaakthijzichzorgenoverhetrisicovanbundelingvaninkoopmacht.“Hetleidttotminderkansenvoorkleinereorganisatiesommeetedoen.Enhetverstoortgezondeconcurrentie.”Kritischwashijverderoverdebetalingstermijnen.“Diezijnnogsteedstelang,diemoetenéchtkorter.”www.veneca.nl

veneca

FORUM #15/12.08.1038

rubrieksnaamvereniging

de prijsBest gewaardeerde winkelketens

2010

Winnaars……demodeketensEspritenSetpoint

Beloond met……detitelBestgewaardeerdewinkelketen2010.EenjaarprijsvanmarktonderzoeksbureauGfKPanelServicesBeneluxvoordebestgewaardeerdedames-enherenmodewinkel.Ditjaarwer-den29ketensbeoordeeld.Esprithielderdeprijsvoordamesmo-deaanover.Setpointwon,netalshetjaarervoor,deprijsvoorherenmode.Devertegenwoordi-gersvanbeidebedrijvengingennaarhuismeteenreuzenbeker,een oorkonde en champagne.

Uitgereikt op….…5julibijdeprijswinnaarsopkantoor.

Reden…....dehoogstewaarderingineengrootschaligonderzoekondercirca8.000consumenten.

Juryoordeel……inditgevalhetoordeelvandeonderzoekersvanGfKPanelServices(gebaseerdophetcon-sumentenonderzoek:“Espritwistzichteonderscheidenopbasisvanvakkundigheidvanhetper-soneelenpresentatie.Setpointdankt haar eerste plaats aan de hogewaarderingvoorexpertise,vriendelijkheid,behulpzaamheidpersoneelenaanwezigheidvandejuistemaat.”www.cbwmitex.nl

De mensen van Setpoint zijn blij met hun overwinning

gfkpanelservices

Minister Klink van Volkgezondheid wil de ziekenhuizen volgend jaar een korting van 549 miljoen euro opleggen. De vereniging van ziekenhuizen nvz start een wob-procedure om in beeld te krijgen hoe de bewindsman aan dit bedrag komt.

Deministersteltdatziekenhuizenin2009debudgettenmet549miljoeneurohebbenoverschreden.Alsdezogenoemdedoelmatigheidskortingvan150miljoeneurodaarbijwordtopgeteld,brengtdatdetotalekortingop699miljoeneuro,ongeveer5procentvandetotaleziekenhuisomzet.Volgens de nvzontbreekteendeugdelijkeanalyseeneenonderbouwingvandeoverschrijding.“ConcreteenjuistegegevensoptafelleggeniseenchronischprobleemvoorhetministerievanVolksgezondheid”,verzuchtdeorganisatie.ZijheeftdaarombesloteneenberoeptedoenopdeWetOpenbaarheidvanBestuur(wob)omhetdepartementzovertekrijgenomdeinformatievrijtegevenopbasiswaarvandeoverschrij-dingisvastgesteld.Alsaantoonbaarsprakeisvaneenoverschrijding,vindtdenvzdatdeprimaireverantwoordelijkheidligtbijdezorgverze-keraars.Volgensdeorganisatiekunnenziekenhuizenwordenafgerekendopdekwaliteitvanzorg,maarnietophetfeitdatzijzorgleverendiezorgverzekeraarsbijhenhebbengecontracteerd.Denvzvindtdatdeministerverzekeraarsophuninkoopverantwoordelijkheidmoetaanspreken.Rücksichtslosdoorvoerenvaneenextrakortingvan549miljoeneuroheeftvoorinstellingenverstrekkendegevolgen.www.nvz-ziekenhuizen.nl

nvz wil duidelijkheid van minister Klink

Reders blij met uitbreiding tonnageregelingDe tonnageregeling voor de zeescheep vaart is uitgebreid. Nu vallen ook kabel leggers, pijpen-leggers, onderzoeksschepen en kraanschepen er onder. De Koninklijke Vere niging van Neder -landse Reders (kvnr) reageert tevreden.

Deallangerbestaandetonna-geregeling is een manier om de belastbarewinstuitzeescheep-vaartteberekenen–endaarmeedetebetalenwinstbelasting.DeregelingmoetNederlandserederseeneerlijke(r)concurrentiepositiebiedentegenoverbuitenlandsecollega’s.kvnr-voorzitterTineke

Netelenbosisduidelijkoverdeaanpassingvanderegeling.“Ditiseengoedestapinderichtingvaneenverbeterdeconcurrentieposi-tievandeNederlandsezeevaart-sector.MaaromtekunnenblijvenconcurrerenmetlandenbuitenEuropazijnverdereaanpassingennodig.WijhopendathetnieuwekabinetverdergaatopdekoersdiedoorministerDeJagervanFinanciënisingezet.”Demaatregelwasalaangekon-digd,maarisnugoedgekeurddoordeEuropeseCommissie.Hetuitge-breideregimegaatmetterugwer-kendekrachtper1januariin.www.kvnr.nl

FORUM #15/12.08.1039

rubrieksnaam

Ondernemers in Centraal-Gelderland worden geconfronteerd met steeds hogere gemeentelijke lasten. Nijmegen spant onverminderd de kroon. Dit blijkt uit onderzoek van de Kamer van Koophandel. vno-ncw Midden vindt dat gemeenten zouden moeten investeren in ondernemers in plaats van ze op kosten te jagen.

Opverzoekvanvno-ncw Midden en mkb-NederlandsteltdeKamervanKoophandelCentraalGelderlandiederjaareenMonitorlokalelastenop.Inditrapportwordendeontwikkelingenvandetarievenvooronroerendezaakbelasting,rioolrecht,toe-ristenbelastingenbouwlegesonderzocht.Daarnaastwordendeheffingendiedewa-

terschappenjaarlijksinrekeningbrengenbijdebedrijveninbeeldgebracht.Vorigjaarwezenvno-ncw Midden en mkb-Nederlandalophogelastenendegroteverschillentussenlokaleoverheden.Uitdemonitorlokalelasten2010blijktdatermaarweinigisveranderd.Deorganisatiespleitenalsinds2005voorlagerelastenenuniformiteitindelasten.Demonitorlaatduidelijkziendatditsignaalaandove-mansorenisgericht.Tochherhalenzehunpleidooivooreenzoektochtnaareendui-digheidtussengemeenten.Ondernemerskomendannietvoorverrassingentestaanalszijeennieuwevestigingwillenbeginnenofgaanverhuizen.www.vno-ncwmidden.nl

Nijmegen duurte-eiland voor ondernemers

Gemengde gevoelens bij bankenplannen Gematigd positief. Zo oordeelt de Nederlandse Vereniging van Banken (nvb) over de voorstellen van de Commissie Depositogarantiestelsel voor een veiliger en solider financieel stelsel.

Decommissiedoetvolgensdenvbeenaantalgoedevoorstellenomtekomentoteenveiligerensoliderfinancieelstelsel–metmaximaleharmonisatiealsuitgangspunt.ZowordthetdekkingsbedraginheelEuropagesteldop100.000euro,wordtvoorgesteldomovertegaanopeenvoorafgefinancierdfondsgebaseerdoprisicopremiesenwordtmeerinformatieverstrektoverdewerkingvanhetdepositogarantiestelsel.Kritischisdenvboverdeverdereverkortingvandeuitkeringstermijn.Volgensdeorgani-satiewerkendebankenopditmomenthardaaneenverkortingtottwintigwerkdagen.Eerdereervaringenlerenbovendiendaterookanderemogelijkhedenzijnomsnellerge-deeltelijkeuitkeringentedoen.Alsvoorbeeldenhiervannoemtzedemogelijkheidomdriekeergeldoptenemenbijanderebankenenhetverschaffenvaneenvoorschot.DenvbvindthetnietverstandigomdedekkingvanhetDepositogarantiestelseluittebreidennaarmiddelgroteengrotebedrijven.Volgensdeorganisatieishetstelselinprincipealleenbedoeldomervoortezorgendatdekleineparticulierespaarderzijngeldsnelterugkrijgt.www.nvb.nl

Teksturl

Kopdruk op ictDeict-bestedingenstaanzwaaronderdruk.Deoverheidisdegrote‘boosdoener’,zoblijktuitde ictBarometervanErnst&Young.Voordekomendemaandenverwacht25procentvandemanagersinoverheidsdienstdatdebestedingenaanhardware(computersendergelijke)zullengroeien.Bijeenmetinginmeiwasdatnog41procent.Voordebestedingenaansoftwaregeldteenvergelijkbaarbeeld:39procentvandeover-heidsmanagersverwachtnogeengroei,tegen 53procentbijdevoorgaandemeting.www.ey.nl

weer meer auto’sInjulizijninNederland38.603nieuweperso-nenauto’sgeregistreerd,15,2procentmeerdanindezelfdemaandhetjaarervoor.Datvaltoptemakenuitcijfersvanbovag en rai Vereniging. Totenmetjuliwerden308.717personenauto’sgeregistreerd,21,2procentmeerdanindezelfdeperiodehetjaarervoor.Hetfeitdatvoordeacht-stemaandoprijeenstevigepluswordtgenoteerdtenopzichtevancrisisjaar2009wijstvolgensbovag en raiVerenigingopeen‘bestendigherstel’vandeNederlandsemarkt.www.bovag.nl | www.raivereniging.nl

slechtere positie HetProvinciaalMilieuPlan2011-2014(pmp) is doordeBrabants-ZeeuwseWerkgeversvereniging(bzw)kritischontvangen.Onvredeiseroverdetoegenomenenvaakonnodigeregelgeving.Juistomdatdereguleringhoogopdeagendastaatbijhetprovinciebestuurhooptedebzwhieroverietsterugtevindeninhetpmp.Inplaatsdaarvanhoudthethethuidigecomplexeengefragmen-teerdemilieubeleidinstand,ofvoegtdaarzelfsbepalingenaantoe.Deorganisatiepleitvooraanpassingvanhetplanterbeschermingenver-sterkingvandeconcurrentiekracht.www.bzw.nl

FORUM #15/12.08.1040

buitenland

Merkelzetmesinoverheidsuitgaven

Tot nog toe laveert de grootste eu-lidstaat aardig door de crisis. De banken werden met 480 miljard euro gered, in gevaar geraakte ondernemingen kregen geld of garanties, net als de Grieken en andere Zuid-Europese lan-den. De auto-industrie werd met de schroot-premie overeind gehouden en bedrijven kon-den met de hulp van het door de overheid gefinancierde ‘Kurzarbeitergeld’ hun perso-neel behouden.Voor haar crisisbeleid sinds het uitbreken van de kredietcrisis drie jaar geleden heeft Merkel lof gekregen van diverse wetenschappelijke instituten en denktanks. Nu trekt de Duitse economie weer aan, de export loopt op rolle-tjes, ook de werkloosheidscijfers zijn beter dan verwacht. Maar is het grote bezuinigingspak-ket onder deze voorzichtig positievere omstan-

digheden de juiste maatregel? Of brengt het liberaalconservatieve kabinet-Merkel, dat in eigen land al maandenlang onder vuur ligt, de net weer aantrekkende economie in gevaar? De Duitse industriebond bdi is hier niet zo bang voor. Volgens de ondernemingsorganisa-tie is het besluit een ‘slimme stap’: “Het is goed dat de regering in de uitgaven snijdt”, zegt Arndt Kirchhoff, voorzitter van de midden-standscommissie van het bdi in Berlijn. De overheid verkleint onder meer de Bundeswehr en het aantal ambtenaren. Kirchhoff is niet bang dat de Duitse economische groei, hoger dan in Nederland, in gevaar is. “Het betreft geen overheidsinvesteringen, bijvoorbeeld voor infrastructuur of educatie.” Merkel wil volgend jaar 11 miljard euro bezuinigen. Zaken-krant Financial Times noemt het ‘drastisch’,

maar niet vergeten moet worden dat Duits-land een bruto nationaal product kent van dik 2,4 biljoen euro, de vijfde economie van de wereld. En bij een staatsschuld van 1,7 biljoen euro en ruim 65 miljard euro nieuwe schulden in 2010 moet er nog een hoop gebeuren. Wie moeten er inleveren? In Duitsland krij-gen de energiebedrijven er met een speciale atoomstroombelasting van 2,3 miljard euro per jaar van langs, net als de Duitse vliegmaat-schappijen met een kerosinetaks. “Bedenke-lijk”, meent Kirchhoff. Grote bedrijven als rwe en Lufthansa waren woedend. Bij het energieconcern uit Essen, inmiddels eigenaar van Essent, was te horen dat geplande inves-teringen dan niet konden doorgaan. Nog hogere energieprijzen zijn ook goed mogelijk. Lufthansa-chef Wolfgang Mayrhuber vreest dat buurlanden met vliegvelden in de buurt van de grens van de nieuwe vliegbelasting profiteren. Lufthansa-prijsvechter German Wings zou overwegen een gedeelte van de machines in Maastricht te stationeren.Zijn deze maatregelen slim genomen en goed voor het Duitse bedrijfsleven? Voorlopig wor-den door het bezuinigingspakket vooral bepaalde branches extra aangepakt. De Duit-sers kunnen wachten op hogere stroomreke-ningen en duurdere vliegreizen. Terwijl het tweede kabinet-Merkel vorig jaar bij haar aan-treden nog meer ‘netto van bruto’ beloofde.

Op papier zet de Duitse kanselier Angela Merkel het

mes in de begroting. Zo’n tachtig miljard euro willen

onze oosterburen de komende jaren bezuinigen, meer

dan elk ander land in de Europese Unie. Wat betekent

dat voor het Duitse bedrijfsleven?

Tekst: Rob Savelberg | Foto: Treblin/anp

FORUM #15/12.08.1041

buitenbeeld

“Hoe zou het gelopen zijn als wij als lpf niet meteen in het kabinet waren gestapt maar alleen gedoogsteun hadden gegeven, net als de pvv nu? Daar heb ik de laatste tijd wel over nagedacht. Misschien had dat eerste kabinet-Balkenende dan langer kunnen duren. Doordat wij wél meteen in de regering stapten, kwam elke discussie in onze fractie direct flink uitvergroot in de media. We zijn ten onder gegaan aan interne ruzies. Dat was anders waarschijnlijk ook gebeurd, maar wel later.”“Mensen vragen wel eens of ik nog steeds minister ben. Effectief ben ik het maar drie maanden geweest en vervolgens natuurlijk nog tien maanden demissionair. Dat het zo kort duurde, was een klap. Ik had zestien jaar lang in verschillende functies bij de Immigratie en Natura-lisatiedienst gewerkt en wist precies wat ik anders wilde. Doordat het kabinet al zo snel viel, kreeg ik daar geen tijd voor. In mijn demissio-naire periode heb ik veel van mijn plannen nog wel gepresenteerd. Dat werden dan proefballonnetjes genoemd, maar je zag dat ze later door Rita Verdonk allemaal werden omgezet in beleid.” “Jumpen doe ik niet meer. Toen ik in 2006 uit de Kamer kwam, heb ik een soort sabbatical gehad. Ik heb meegedaan aan het televisie-programma so you wanna be a popstar. Dat was een afvalrace met bekende Nederlanders: schaatser Erik Hulzebosch, presentatrice

Nelleke van der Krogt. Elke week deden we een optreden waarna een van ons afviel. Mijn vrouw vond het helemaal niks. Ik kan natuurlijk ook niet zingen maar het was wel erg leuk om te doen, zeker achter de schermen. Pas na vijf rondes werd ik eruit gestemd. Of dat programma me als politicus schade berokkend heeft, weet ik niet. De jeugd vond het prachtig en bij de laatste verkiezingen hier in Zoetermeer had ik na de lijsttrekker van de vvd de meeste voorkeurstemmen, maar zijn partij was dan ook de grootste geworden, wij nummer vier.”“Bij de Kamerverkiezingen heb ik vvd gestemd, bij de Europese pvv. Met een aantal punten van Wilders ben ik het wel eens, op andere draaft hij door. Het is goed dat hij zich tegen de gevestigde orde verzet, maar zijn angst voor de islam deel ik niet. Met zo’n kopvoddentaks heb ik echt moeite.”“Als ik nu nog gepolst zou worden voor een ministerspost, zou ik ‘nee’ zeggen. Die werkdruk en stress wil ik niet meer. Ik heb de laatste tijd nogal gekwakkeld met mijn gezondheid. In maart had ik een open-hartoperatie. Ik kreeg vier bypasses en heb zes weken in het ziekenhuis gelegen. Dan ga je nadenken over de echt belangrijke dingen in je leven. Mijn oudste zoon krijgt binnenkort zijn eerste baby, dan word ik dus opa. Daar hoop ik nog veel van te genieten.”

‘Geen angst voor islam’

Hilbrand Nawijn (62) Was: namens de lpf minister voor

Vreemdelingenzaken en Integratie (Balkenende 1)

Is: advocaat en gemeenteraads-lid voor de Lijst Hilbrand Nawijn in Zoetermeer

Tekst:JanBuevinkFoto: ErikvanderBurgt

FORUM #15/12.08.1042

portret

Hij blijft bij dezelfde auto en dezelfde

vrouw en brengt zijn halve leven al door bij

hetzelfde ingenieursbureau. Sylvo Thijsen:

“De ontdekkingstocht van het leven maak

ik hier bij Grontmij mee.”

Tekst:PaulScheer|Foto’s:ErikvanderBurgt

“Ja, je kunt wel stellen dat dit mijn tweede thuis is”, zegt Sylvo Thijsen (51) over Grontmij. Hij werkt sinds zijn 25ste bij het ingenieursbureau waar zijn vader ook heeft gewerkt. Het hoofdkantoor in De Bilt is geen modern architectonisch hoog-standje, wat je toch zou kunnen verwachten bij een ingenieursbureau. Het is een landhuis uit 1779, aan de rand van een park. “Nee, geen toon-beeld van moderniteit, maar wel van historische continuïteit en van duurzaamheid. Van aandacht en respect voor landschap en cultuur en dus passend bij Grontmij”, zegt Thijsen. Ter verduidelijking refereert hij aan de oorsprong van het ingenieursbureau: Grondverbetering- en ontginningsmaatschappij. Grontmij is tegenwoordig een internationaal bedrijf, met vestigingen in meer dan vijftig landen. De recente overname van het Franse inge-nieursbureau Ginger (spreek uit: dzjindzèr) past daarin. De ambitie is om marktleider in Europa te worden. Het is opvallend: een bedrijfsovername in crisistijd. Thijsen: “En vaak is het andersom, dan neemt een Frans bedrijf een Nederlands bedrijf over. De overname heeft te maken met de consolidatiegolf in de sector. Grote Amerikaanse bedrijven kijken met belangstelling naar lager gewaardeerde bedrijven in Europa.”

Een vlucht naar voren dus? “Nee, het is een bewuste offensieve stap. Omdat er momenteel minder centjes zijn voor nieuwe bouwprojecten komt de nadruk meer te lig-gen op het beheer van bestaande projecten. Dan komt het onder meer op materiaalkennis aan en daarin is Ginger in Frankrijk marktleider. Een tweede reden is dat grote Franse ingenieursbureaus altijd een rol zullen spelen in het internationale bedrijfsleven, en dat we daar op deze manier aansluiting bij houden.”De huidige situatie staat in schril contrast met de dreiging van surse-ance van betaling bij zijn aantreden in 2003. Grontmij bestond toen nog uit ingenieursdiensten, projectontwikkeling en afvalverwerking. Die laatste twee activiteiten slokten te veel geld op. Thijsen werd benoemd om het ‘tafelzilver’ te verkopen en het bedrijf te concentreren

sylvo thijsen

‘ik ben supersaai’

FORUM #15/12.08.1043

FORUM #15/12.08.1044

portret

op ingenieursdiensten. Hij haalde de bezem door het bedrijf en bracht het personeel met 10 procent terug.

U komt niet over als puinruimer. “De Engelsen spreken van een iron hand in een velvet glove. Ik bezie het meer vanuit mijn achtergrond als tuin- en landschaparchitect. Als je de tuin mooi wilt houden, moet je op zijn tijd de schoffel hanteren. Dat is in het belang van het geheel. Daar ben ik nooit voor weggelopen, omdat ik de mogelijkheden zie en voor mezelf kan verklaren waarom ingre-pen nodig zijn. Ik kan mezelf in dat soort gevallen hooguit verwijten dat het me niet is gelukt om een alternatief te vinden voor ontslag.”

Gedraagt u zich dan anders? “Nee. Ik blijf hetzelfde en laat zien wanneer ik het goed of juist niet goed vind. Ik ben straight dutch.”

Er is niet veel bekend over de man die toch al zeven jaar bestuursvoor-zitter is. Thijsen hoeft niet zo nodig op de voorgrond te treden. Zijn zachte stem en bedachtzame manier van praten versterken die indruk. Standbeelden voor managers en leiders moeten volgens hem pas wor-den opgetrokken als er aanleiding voor is. Als ze van betekenis zijn

voor langere tijd en voor een grote groep mensen. “Ik zie nog meer toe-komst voor me dan verleden achter me. Het bedrijf, de medewerkers en de klanten gaan voor.”

Toch: wie is Sylvo Thijsen? “Ik ben zakelijk vriendelijk, maar geen groepstherapeut. Ik ben een denkende doener en een dienend leider, alhoewel ik dat liever anderen laat zeggen. De ontdekkingstocht van het leven maak ik hier bij Gront-mij mee. Ik zie het als mijn levensopdracht om te zorgen dat het goed gaat met het bedrijf.”“Ik ben geen type dat een dure auto rijd. Ik blijf bij dezelfde auto en bij dezelfde vrouw. Supersaai eigenlijk.”

Grontmij gaat niet vervelen? “Nee, daar is het bedrijf te veelzijdig voor. Het is ook niet slecht om hier langer te werken. Bouwprojecten duren zeven tot vijftien jaar. Als medewerkers dan om de drie tot vijf jaar van werk veranderen, verlies je als bedrijf kennis, elan en esprit de corps.”“Als het aan mij ligt, zit ik hier nog twintig jaar. Ondertussen kijk ik wel elke ochtend in de spiegel en stel ik mezelf de vraag: ben je nog wel scherp? Verheug je je op vandaag?”

FORUM #15/12.08.1045

Drie stellingen voor Sylvo Thijsen

Controleapparatuur moet zo snel mo-gelijk worden ingevoerd in het voetbal“Defifamoetmetzijntijdmee,maardathoeftvanmijnietzosnelmogelijk.Erzijnwelbelangrijkerdingeninhetleven.Ikmaakmemeerdrukoverhetgetoonde spel op het wk.Datwasnietsprankelend.Erlooptvoormiljoenenophetveldrond,maarerkomtgeendonderuit.”

We hebben een ander politiek stelstel nodig“Hetprachtigevanonsstelselisjuistdatniemandechtdebaasis.Eenheidinverscheidenheid.Ikerkendatdatproblemenoplevertalskortetermijn-dilemma’smoetenwordenoverwon-nen.Sterkleiderschapisdangebaatbijminderpartijen.Maarikgeloofinhetzelfreinigendevermogenvanditstelsel.”

Windenergie is passé“Striktbekekenvanuitenergie-efficiëntiekloptdat.Kernenergieishetschoonstenhetgoedkoopst.MaarEuropasteektdekomendetienjaarmiljardeninwind-molenparkenopzee.Wijberekenendefundering.Moetenwedaardanmeestoppen?”

sylvo thijsen

1959 GeboreninOmmen1985 Studielandschaparchitectuur

in Wageningen1984 DiversefunctiesbijGrontmij1995 DirecteurAdvies&Techniek

bijGrontmij2001 Lidvanderaadvanbestuur

vanGrontmij2003 Voorzittervanderaadvan

bestuurvanGrontmij

Hij was letterlijk voorbestemd om iets met de inrichting van het land-schap te doen. Zijn voornaam is het Franse bijvoeglijk naamwoord voor ‘bos’. Thijsen: “Mijn vader was bosbouwer en deed onderzoek voor het rivm naar de loofbossen in Overijssel. Mijn ouders woonden toen in een zomerhuisje in het bos. Daar ben ik geboren.”Zijn vader bracht hem het respect voor de natuur bij, terwijl hij vogel-geluiden leerde herkennen. Respect vooral voor het mirakel van de natuur die zich steeds weer weet te herstellen. Zijn moeder bracht de kunst in zijn leven, het creatieve. “Van haar heb ik geleerd om de ruimte te nemen om na te denken alvorens iets neer te zetten. Zij hield me voor om te proberen eens anders tegen dingen aan te kijken en om met anderen erover te praten.” De normen en waarden die hij mee-kreeg, waren echtheid, eerlijkheid en kracht. Je moet je ertoe zetten om iets te bereiken. Het komt niet vanzelf. Landschaparchitectuur was niet zijn eerste keus toen het op studeren aankwam. Hij was altijd al gefascineerd door de wisselwerking tussen mens en omgeving, en wilde zich in eerste instantie op de mens con-centreren. Om precies te zijn: in het beter maken van mensen. Na drie keer uitgeloot te zijn voor de studie geneeskunde besloot hij dan maar voor de omgeving te kiezen, en ging hij in navolging van zijn vader naar de universiteit van Wageningen. En net als zijn vader naar Gront-mij. Die was zelf inmiddels een ingenieursbureau begonnen.

Waarom heeft u uw vader niet opgevolgd? “Bij mijn afstuderen zei hij: ga maar naar Grontmij, daar kun je nog wat leren. Een veelzijdig, multidisciplinair bedrijf was in dat opzicht beter voor mij dan het bureau van dertig man dat hij zelf had. Het was wel de bedoeling om later in het bedrijf te komen, want ik was het oudste kind met verder twee zussen. Maar op een gegeven moment hebben we goed naar onszelf gekeken en besloten dat we beter een goede vader-zoonrelatie konden houden. We waren te eigenwijs om erop te kunnen vertrouwen dat onze gedrevenheid niet zou gaan bot-sen. Hij moet dat jammer hebben gevonden, maar het was beter zo.”Zelf heeft hij drie kinderen, twee zoons (20 en 16) en een dochter van 18. Zijn oudste zoon studeert voor architect. “Het bedenken en maken zit blijkbaar in het bloed. Het gaat mij vooral om de combina-tie: eerst iets bedenken dat nog niet bestaat, en vervolgens zorgen dat het ook wordt gemaakt. Het geeft echt een kick om terug te komen op een project en te zien dat het ontwerp dat je hebt gemaakt ook echt is gebouwd.”

U tast wel het landschap aan.“Dat is het grote dilemma: het verzoenen van de omgeving met de men-selijke behoeften. Ja, wij helpen mee om steden te bouwen. Maar we proberen die steden wel energievriendelijk te maken. Ik wil de opstel-ling van mensen ten opzichte van de omgeving verbeteren. Al Gore heeft daar op gewezen, maar ik ben daar zelf al dertig jaar mee bezig.”“Je kunt het ingrijpen in het landschap puur ethisch bekijken, maar ik heb ook te maken met het zakelijke aspect. Ik moet 11.000 mensen in meer dan vijftig landen van salaris voorzien. De schoorsteen moet wel blijven roken.” Lachend: “Alhoewel die beeldspraak in dit verband niet zo gelukkig is.”

FORUM #15/12.08.1046

reacties

Maximum snelheid: 48 uurIn Forum van 1 juli stond in de opinierubriek

een artikel over zelfstandige chauffeurs. De

Europese Commissie had een voorstel gedaan

om hen uit te sluiten van het maximum van

48 uur werktijd per week dat geldt voor

chauffeurs in loondienst. Dit voorstel werd

weggestemd door het Europees Parlement.

Marije Cornelissen, europarlementariër voor

GroenLinks, stelt dat het bericht onjuiste

informatie bevat.

U schrijft in het bericht ‘Maximum snelheid: 48 uur’ het volgende: “Zelfstandige chauffeurs mogen voortaan net als chauffeurs in loondienst maximaal 48 uur per week werken. Dat is dus inclusief administratie en dergelijke”. Het lijkt er hier op alsof vno-ncw blind vertrouwt op de tegenstanders van de 48-urige werkweek voor zelfstandige chauffeurs, die vaak hebben beweerd dat administratie onder de arbeidstijd zou worden gerekend. In werkelijkheid staat in artikel 3 van de richtlijn die voorlopig blijft gelden het volgende over werktijd van zelfstandigen:

“In het geval van zelfstandige bestuurders geldt dezelfde definitie voor de periode tussen het begin en het einde van het werk, waarin de zelfstandige bestuurder op de werkplek is, ter beschikking van de klant staat en zijn taken of activiteiten uitoefent, andere dan algemeen administratief werk dat niet direct verband houdt met het specifieke vervoer in kwestie.”

Voor zelfstandigen is administratief werk dus uitgezonderd van de maximale werktijd van 48 uur. Of een zelfstandige chauffeur zijn administratie in zijn ‘vrije’ tijd doet, hoeft dus niet gecontroleerd te worden.

Marije CornelissenEuroparlementariër GroenLinks

Brieven van lezers (de redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten)

istockphoto

FORUM #15/12.08.1047

Wat? ReclamebureauinApeldoorn.

Hoe kom je erop? Algemeen directeur Pieter Kestens: “Het be-drijfisontstaanuiteenfusievantweebureaus:iO en brp,waarbij iOvoor‘inopdracht’stonden brpdebeginletterswarenvandeachterna-menvandeoprichters.Zijwerkteneroverigensnietmeer.Wewilden inelkgevalgeenafkor-tingzoalsiobrp.Dieverteltnietsenwordtnietonthouden.”“We wilden een naam die mensen aan hetdenken zet als je ze een hand geeft en jezelfvoorstelt.Zokwamenweoprood,dekleurvanaandacht en agressie,maarookvan liefde enwarmte.Roodalleenbektechterniet. Iemandsteldevooromhetwoordtespiegelen,omdatwe klantenvaak een spiegelvoor houden. Zoontstondhetpalindroomdoorrood.”

Door rood? “Wijgaansomsletterlijkdoorroodvoorklan-ten.Danklimmenweovereenhekomdebestefototenemen.Ofwezeggentoeeendeadline

tehalenterwijldateigenlijknietmogelijkis,om‘mvervolgensweltehalen.Wedagenklantenuitzelfookeensgektedoen.Maarechtdoorroodlichtrijdenvindenwenatuurlijknietgoed.”

Reacties? “De naam bestaat nu 2,5 jaar en we zijn erzielsgelukkigmee.Jehooptdatmensen’mont-houden en dat gebeurt ook.We krijgen altijddevraaghoeweeraankomen.Delinkmeteenspiegelwordtnietspontaangelegd.”

Fotomodel? “Vorig jaar, toen het slecht ging in de reclame, hebbenwe geadverteerdmet een roodharigevrouwdieonzevisieuitdroeg.Hetheeftgehol-pen,wantwehebbenhetin2009betergedaandanin2008.Nietveel,maartoch.”

Tekst:PaulScheerFoto:HansStakelbeek/fmax

Hoezegtu?ColofonForumishettweewekelijkseopiniebladvanvno-ncw.vno-ncwvertegenwoordigtsamenmetdeaangesloten160brancheorganisatiesenvijfregionaleverenigingenintotaal115.000ondernemingen.Daarbijgaathetomcirca80procentvandeNederlandseondernemingenmettientothonderdwerknemers,ruim92procentvandeondernemingenmetmeerdanhonderdwerknemersenvrijwelalleondernemingenmetmeerdanvijfhon-derdwerknemers.vno-ncwwordtinderegiovertegen-woordigddoorvijfregionalewerkgeversverenigingen:vno-ncwNoord,vno-ncw Midden, vno-ncw West, deBrabants-ZeeuwseWerkgeversvereniging(bzw) endeLimburgseWerkgeversVereniging(lwv). Voor managerstotveertigjaariserJongManagement.

Redactie-adresBezuidenhoutseweg12,2594AVDenHaag,Postbus93002, 2509AADenHaag,telefoon:070-3490165, fax:070-3490181,e-mail:forum@vno-ncw.nl

Forum op internetwww.vno-ncw.nl

RedactieKarinBojorge(hoofdredacteur), JiskaVijselaar(eindredacteur),MarciaTimmermans(redactieassistent),JanBuevink,RemkoEbbers, MirandeGroot,FrankdenHoed,PaulScheer

CorrespondentenJeroenAnsink(VerenigdeStaten),HenkvandenBoom(Spanje),ElrovandenBurg(Polen),PhilipEbels(België),RunaHellinga(Hongarije),HansMoleman(China),RuudPeijs(VerenigdKoninkrijk),FrankRenout(Frankrijk),RobSavelberg(Duitsland),PetraSjouwerman(Denemarken),JudithStalpers(Japan),MaartenVeeger(Italië),AlexanderWeissink(Egypte)

Aan dit nummer werkten mee: ErikteBrake, ThomasGrosfeld,JanKlaver,RenéKlawer,NicoleMallens,WinandQuaedvlieg,AnneVolkers

Abonnementen en adreswijzigingenSanderKok,telefoon:070-3490336,e-mail: kok@vno-ncw.nl,issn 1384-2102.Forumwordt gericht–kosteloos–toegezondenaaneengroot aantalNederlandseondernemingen,organisaties enparticulieren.Betaaldeabonnementenkosten €45perjaarexclusiefbtw.

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncwRitaterSteeg,telefoon:070-3490351,e-mail: steeg@vno-ncw.nl,internet:www.vno-ncw.nl

VormgevingConcept,basisontwerpenvormgeving:LinkDesign,Amsterdam

CoverFoto:iStockphoto

DrukwerkEm.deJongbv,Visweg8,Postbus8, 5110AABaarle-Nassau

Advertentieverkoop pshMediaSales,MauricedeDoes,telefoon:026-7501862,fax:026-7501803, E-mail:maurice.de.does@pshmediasales.nl, Postbus30095,6803ABArnhem