#21/15.11.12

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

Blik te veel op Europa gericht

Mkb vaart op safe

actueel Lokale lasten 2013: betalen on der nemers de rekening? 10

tegenspraak John Kerstens (PvdA): ‘Quotum is stok achter deur’ 30

achtergrond Rutte II: ondernemers over de kabinetsplannen 22

FORUM #21/15.11.122

inhoud #21

14

21

46

Rubrieken4 Opinie vno-ncw

•BlijdatAanbestedingswetisaangenomen•Bruggenhoofdenexportinzwaarweer•Ploumenkanvoortopmvo-lijnvanvorige

kabinet•Hoogstetijdommicronormintevoerenvoorgemeenten

•vno-ncw Noord: Ondernemerschap bij Defensiegevraagd

8 DefotoStratenmakervoorééndag

14Enzoon‘Watzijnhetmooiejarengeweest’

20Binnenland‘Noordenkanweleenimpulsgebruiken’

21BuitenbeeldMichielBoersma

27 ScheerValse start

28BelrondjeTurkije, eu-lidofniet?

29 Uitspraken

32VijfvragenaanMarjanOudeman,AkzoNobel

33Vereniging

41 Mohikanen‘Erisgeenmiddenmootmeer’

46BuitenlandExporteertSpanjezichuitdecrisis?

47OverleversFokker

47Colofon

FORUM #21/15.11.123

rubrieksnaam

Artikelen10Betalenondernemers(weer)derekening?

Veelgemeentenhebbenmoeitedeeindjesaanelkaarteknopen.BezuinigingenvanhetRijk,deaanhoudendecrisis.Hethakterstevigin.Dusknaldenzeditjaardebelastingtarie-venomhoogomdeinkomstenopteschroeven.Maarwatzijnzevoor2013vanplan?

16Wietrektdemkb’eroverdegrens?Hetmidden-enkleinbedrijfdurftnauwelijksoverdegrenstekijken.Enalshetalgebeurt,danzijnondernemersteveelopEuropagericht.Doodzonde,vindtHansBiesheuvel,voorzit-tervanmkb-Nederland.‘Internationaalondernemenisnognooitzogemakkelijkgeweest.’

22OndernemersoverRutteIIIneenrecordtijdlagheter:hetregeerakkoordvanvvdenPvdA,degrotekemphanenvanvóórdeverkiezingen.Metstevigeingrepen.AchtondernemersoverdeplannenvanRutteii. ‘Iedereenweetdatdrastischemaatregelennodigzijn.’

30Quotum:stokachterdedeur?Vanaf2015moetelkbedrijf5procentarbeidsgehandicaptenindiensthebben.Slechtezaakvindenwerkgevers:‘Degeschiedenisleertdatquoteringfaalt’.Onzin,zegtPvdA-KamerlidJohnKerstens.Zo’nquotumisjuisthardnodig.‘Wemoetenondernemershelpen.’

42GodisdemotorvoorHenkWillemvanDorpHijiswathyperactief.BoerenzoonHenkWillemvanDorpisdirecteur-grootaandeelhoudervanVanDorpInstallaties,politiekenindekerkactief.Enhijmaaktzichdrukovereengroenetoekomst.‘Vroegerkreegjeeenpilletjealsjeadhdhad,nugajewerken.’

10

30

42

FORUM #21/15.11.124

DoorstartZeldenheefteenkabineteenrommeligerstartlatenziendanhetkabinet-Rutte ii.Hetistreurigomdattemoetenconstateren.NietalleenvoorditkabinetonderleidingvanMarkRutteenLodewijkAs-scher,maarvooralookvoorNederlandalsgeheel.Eenkabinetdatnoodzakelijkeenmoedigehervormingendoorvoerténeennieuwelanmetzichmeebrengt:datleeknoggeentweewe-kenterugdeglanzendeuitkomstvaneenhistorischkorteformatie.Eenopstekervoordeconsumentenhuizenkoper,dieweetwaarhijaantoeis.Eenopstekervoordeondernemer,dieeenperiodevanstabiliteittegemoetkanzien.Enduseenopstekervoordeeconomiealsgeheel.Vandatlaatsteisvoorlopiggeensprake.Doordevérgaandenivel-leringsplannenviaderoutevandegezondheidszorgraaktenzowelburgersalspoliticideafgelopenwekenvolledigdewegkwijtineendoolhofvanpuntenwolkenenkoopkrachtplaatjes.Eenvalsestartdus,enterechtwerdgezochtnaaralternatievendiemetnamedemiddeninkomensvooraltegroteuitschietersmoetenbehoeden.Datnuisbeslotenomhetzorgstelseltelatenwathetisengeeninkomensafhankelijkezorgpremieintevoeren,iseengoedezaak.Gelukkigbestaathetregeerakkoord–ookversie2–uitmeerdanalleenmaardoorgeschotennivellering.ZoalsondernemerseldersindezeForumconcluderenishetingrotelijneneengoedakkoord.Eriswaarderingbijhetbedrijfslevenvoordehandelbevorderendediplomatieenvoorhetaanpakkenvandeimpasseopdewoning-

markt.Ookwordtdepro-Europeseopstellingvanhetnieuwekabinetenhetbehoudvanhettopsectorenbeleidgeroemd.Natuurlijkzijnerookkritiekpunten:‘bizar’noemtonderneemsterMarliesvanWijhehetvoorstelvooreenquotumvanarbeidsgehandicapten.Zoisernogweleenaantalpunten,bijvoorbeeldalshetgaatomdepensi-oenenendearbeidsmarkt,waarhetkabinet–liefstsamenmetdesocialepartners–bijdeuitwerkingvanhetregeerakkoordnogeensgoednaarzoumoetenkijken.Eéndingheeftdedoorstartvanhetkabinet-Rutte iiongetwijfeldalopgeleverd:hetinzichtdatdraagvlakvanlevensbelangisvoorheteffectiefuitvoerenvannoodzakelijkehervormingen.

Bernard WientjesVoorzitter vno-ncw

opinie vno-ncw

BlijdatAanbestedingswetisaangenomen• Bedrijfsleven loopt bij aanbestedingen tegen problemen op• Huidige regelgeving schiet tekort• Nieuwe wetgeving vergroot kansen, óók voor het mkb

Hoge administratieve lasten, zware selectie-eisen, contractvoorwaar-den die wel heel erg ver gaan. Het zijn maar een paar voorbeelden van problemen waar ondernemers in de aanbestedingspraktijk tegenaan lopen. In een Forum-onderzoek uit 2005(!) regende het al klachten. En in al die jaren erna veranderde er maar weinig ten goede. Daarom is het goed dat na de Tweede Kamer nu ook de Eerste Kamer eindelijk groen licht heeft gegeven voor een nieuwe Aanbestedingswet. Forse kritiek van het bedrijfsleven was er, toen minister Van der Hoe-ven van Economische Zaken in het najaar van 2009 alweer haar tweede voorstel voor de wet presenteerde (nadat het eerste het jaar ervoor in de Eerste Kamer was gesneuveld). In Forum zei ze resoluut: ‘Als er niets gebeurt, heeft het bedrijfsleven een lege dop. Nu is er tenminste een half ei.’ Toch haalde het voorstel het niet. Het duurde tot maart 2011 voordat minister Verhagen van Economi-sche Zaken, Landbouw & Innovatie een aangepaste versie van de wet presenteerde die wél aansloot bij de wensen van het bedrijfsleven. Een

maand later lag het wetsvoorstel ter behandeling bij de Tweede Kamer. Uiteindelijk werd die behandeling ook een zaak van lange adem. In september 2011 werd de behandeling zelfs nog voor onbepaalde tijd opgeschort. Maar het wachten is niet voor niets geweest. Ondernemers kunnen blij zijn met wat er nu ligt. De nieuwe Aanbe-stedingswet geeft (vooral) het midden- en kleinbedrijf een eerlijker kans op het binnenhalen van overheidsopdrachten. Opdrachten kun-nen niet meer nodeloos groot worden gemaakt. Ook mogen er geen onredelijke omzeteisen meer worden gesteld. Bedrijven kunnen bovendien in een eigen verklaring aangeven dat zij aan de eisen vol-doen. Ze hoeven dus geen berg papierwerk meer mee zenden met de inschrijving. Het Aanbestedingsbesluit dat bij de wet hoort, moet nog worden beoordeeld door de Raad van State. Maar als het oordeel van dit advies-orgaan van de regering niet te lang op zich laat wachten, kan de wet op 1 januari worden ingevoerd. Hebben ondernemers na al die jaren ein-delijk duidelijkheid.

www.vno-ncw.nl/aanbesteden

jero

en p

oort

vlie

t

�boeten�voor�roken�buiten�pauze

cda-KamerlidPieterHeermawildewetenwatdeministervanSocialeZakenenWerkgelegenheidvanhetanti-rookbeleidvanihcMerwedevond.Dieondernemingheefteenboeteingesteldvoorrokenbuitendepauze.MinisterKampgingdaarvlakvoorzijnoverstapnaarEconomischeZakenopin.Hijwijsteropdathetbedrijf‘flink’heeftge-investeerdinhetgezondheidsma-nagement,meteenfitnessruimteendeaanstellingvaneenmedischteam. Werknemers kunnen hulp krijgenbijhetstoppenmetroken.Deboetegeldtalssluitstukenvolgtpasalsdebetrokkenwerk-nemerisgewaarschuwdenhulpisaangeboden.Deondernemingsraadheefthiermeeingestemd.‘Alswerkgever

enwerknemerbinnendewet-telijkekadersafsprakenmaken,ishetnietaanmijomteoordelen’,zegtKamp.Ooklaathijzichnietuitoverdehoogtevandeboete,maximaal10procentvanhetjaar-inkomen(dewinstdelingdiehetbedrijfuitkeert).Inbeginselmageentotaleboeteperweekhetloonvooreenhalvedagnietoverschrij-den.Derechtergaatdaaruitein-delijkover.Endieisernognietaantepasgekomen.Welzijndeeerstewaarschuwingengegeven.

sp�voelt�zich�opgelicht�door�opstelten

sp-KamerlidSharonGesthuizenwildat minister Opstelten met spoed naardeTweedeKamerkomtomuitteleggenwatermisisgegaanindeaanpakvandefaillissements-fraude.Gesthuizenmaaktdaarallangereenpuntvan.ZijheeftOpstelteneerdergevraagdhoehetmethetzogenoemdeRadar-systeemstondwaarmeeveelple-gendefraudeurskunnenwordenaangepakt.Opbasisvaneenartikelin Het Financieele Dagblad con-cludeertzijdathetsysteem‘faalt,laterisingevoerddanbeloofd,stichtingenongemoeidlaatenforsekostenoverschrijdingenkent’.Gesthuizenvoeltzichonjuistenonvollediggeïnformeerddoor

Opstelten. ‘Dat is onacceptabel en nietuitteleggen.Ditiseenheelslechtbeginvoordeze‘nieuwe’minister.’

wandelgangen

Kamp: geen mening

Gesthuizen: valsheid in geschrifte

Bruggenhoofdenexportinzwaarweer• Bezuinigingen op Buitenlandse Zaken gaat postennetwerk raken• Sluiting van ambassades moet zoveel mogelijk worden

vermeden• Export heeft bruggenhoofden nodig in nieuwe markten

De bruggenhoofden van het Nederlandse exportklimaat krijgen het zwaar te verduren. Het ministerie van Buitenlandse Zaken krijgt een algemene korting van 60 miljoen euro opgelegd. Dat geld wordt deels bij de buitenlandse posten weggehaald. Vanaf 2015 zal daar bovenop ook nog eens 40 miljoen euro worden gekort op het pos-tennetwerk. Bij een bezuiniging van deze forse omvang kan het bijna niet anders dan dat er ambassades worden gesloten. Maar bedrijven die nieuwe markten betreden, zowel in bestaande als in opkomende econo-mieën, hebben baat bij een bruggenhoofd dat hen kan helpen de weg te vinden in een nieuwe omgeving. Verder kan de aanwezig-heid van een Nederlandse vertegenwoordiging werken als smeer-middel en helpen bij de zichtbaarheid van het Nederlandse potenti-eel. Juist daarvoor is in het vorige kabinet economische diplomatie speerpunt geworden van beleid.Als er toch wordt bezuinigd op het postennetwerk, dan zou eerst goed naar het takenpakket moeten worden gekeken. Worden er geen zaken gedaan die ngo’s en multilaterale organisaties als de eu en de vn ook doen? Grootte en takenpakket van diplomatieke pos-ten dienen uiteraard wel optimaal te zijn afgestemd op de belangen-behartiging van Nederland.Het zou een uiterst slechte zaak zijn als Nederlandse ambassades moeten sluiten als gevolg van de bezuinigingen van het nieuwe kabinet. Nederland moet het juist van de export hebben. Daarvoor is meer economische diplomatie nodig, niet minder.

www.vno-ncw.nl/buitenlandsehandel

FORUM #21/15.11.125

dijk

stra

dijk

stra

FORUM #21/15.11.126

opinie vno-ncw

Ploumenkanvoortopmvo-lijn vanRutteI• ser geeft positieve evaluatie over mvo-inspanningen

bedrijfsleven• Ook voormalig staatssecretaris Bleker was tevreden• Geen reden dus voor minister Ploumen om lijn van

Rutte I niet voort te zetten

Transparantie is onmisbaar in mvo. Daarvoor is maat-schappelijke verslaglegging essentieel, constateerde voormalig staatssecretaris Bleker onlangs terecht. Al was het alleen maar om te laten zien wat er gebeurt en om het thema goed tussen de oren te krijgen. Steeds meer bedrijven rapporteren over Maatschappe-lijk Verantwoord Ondernemen (mvo). Tegelijkertijd maken die rapporten een verdiepingsslag. Dat schreef staatssecretaris Henk Bleker op de valreep van het kabi-net-Rutte I aan de Tweede Kamer. Volgens hem spelen ondernemers een hoofdrol als het gaat om de praktische invulling.Bleker reageerde tevreden op de positieve eindevaluatie van het ser-initiatief Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (imvo). De ‘Verklaring imvo’ werd in 2008 ondertekend door werkgevers- en werknemersorganisaties. Wel vond Bleker dat meer bedrijven, vooral kleine en middelgrote, aan de slag moeten gaan met mvo.Verder verwees Bleker in de brief naar de publicatie Onze gemeenschappelijke toekomst van vno-ncw en mkb-Nederland. Volgens hem blijken bij de beide ondernemingsorganisaties de begrippen mvo en duur-zame ontwikkeling stevig verankerd in hun integrale visie. Ook is hij lovend over de vakcentrales die imvo op de agenda hebben gezet bij cao-onderhandelaren en bij bedrijven.Minister Ploumen van Buitenlandse Handel kan op deze positieve basis voortbouwen. Het zou goed zijn als ze de lijn van het eerste kabinet-Rutte doorzet naar de toekomst.

www.vno-ncw.nl/mvo, www.vno-ncw.nl/duurzaamondernemen

vno-ncw noord

Ondernemerschap bijDefensiegevraagdIngeruktmars?Defensiewordtuitgekleed,kopteForum recentboveneenartikeloverdegevolgenvandebezuinigingenopDefensie.OokhetnieuwekabinetsnijdtverderinhetbudgetvoorDefensie.Hetwordtteruggebrachtnaar7miljardeuro,slechts1procentvanonsnationaalinkomen.Terverge-lijking:7miljardisongeveerdejaarlijksegroeivanhetzorgbudget.Naar derichtlijnenvandenavozouonsDefensiebudgettweekeerzogrootmoetenzijn.Doordezeaanhoudendebezuinigingenkomtonzeglobalepositiesteedsverderonderdruktestaan.WehebbengeenvasteplekbijhetG20-overleg,buitenlandsemissieskomeninhetgeding.OokvoordebvNederlandhebbendebezuinigingenvergaandegevolgen.Defensieiséénvanonzegrootstewerkgeverséneenbelangrijkepartnervoorhetbedrijfsleven.VeelbedrijvenzijnverbondenaanDefensie,bijvoorbeeldalstoeleverancierofbijhetontwikkelenentoepassenvannieuwetechnologieën.BezuinigenopDefensiebetekentbezuinigenopinnovatie.NaasteeneconomischerolvervultDefensieookeenbelangrijkemaat-schappelijkerol,alwordtdatnietaltijdzogevoeld.DeburgerzietDefen-sieeigenlijkalleenbijcalamiteiten.DitgebrekaanzichtbaarheidspeeltDefensieparten.WiezijnnogdevriendenvanDefensie?vno-ncwiseréénvan.JuistnuDefensieinzwaarweerzit,ishetbelangrijkdebandenmetdesamenlevingenhetbedrijfslevenaantehalen.Meerondernemerschapbin-nenDefensieishierbijnoodzakelijk.DefensieisopveleplekkeninNederlandregionaalverankerd,maarkannauwelijkszakendoenmetdedirecteomgeving.Doormeerruimtetebiedenaanondernemerschapoplocatie,kanDefensienadrukkelijkerinhetmiddenvandesamenlevingfunctionerenenontstaatmeerdirectverkeerinderegio.NaalledoorgevoerdeengeplandebezuinigingenishethoogtijdomderolvanDefensieweerteversterken.IedereenisgebaatbijeenkrachtigDefensieapparaat.Meerondernemerschapeneensterkermandaatvoorderegionalebasesspelenhierbijeencrucialerol.vno-ncwwilzichindezegraagalsvriendvanDefensiemanifesteren.

Bert van der Haarvoorzitter vno-ncw Noord

jero

en p

oort

vlie

t

wandelgangen

�dijsselbloem�vindt�transac-tietaks�uitda-ging

�MinistervanFinanciënDijssel-bloemzoektinBrusselaansluitingbijdekopgroepvanelflidstatendieaandegangwillenmeteenfinanciëletransactietaks(ftt).TotdusverweesNederlandzo’ntaksaf,maarDijsselbloemzittochliever‘indecockpitdanindestaartvanhetvliegtuig’,wantdanheefthijinelkgevalnogietstezeggenoverdevormgevingvandeftt. Die geldtalleenvoordekopgroepenmoet unaniem door de lidstaten wordenaangenomen.Deministersteltweldrievoorwaarden:deNederlandsepensioensectorblijftgevrijwaardvandeftt,deopbrengstvloeitterugnaardelidstaten,enermaggeen‘disproportionelesamenloop’zijnmetdebankenbelasting.HetEuropeesParlementheefteerder

geprobeerdomdepensioensectorbuiten schot te laten, maar dat is afgewezendoordeEuropeseCom-missie. Ook hebben Nederlandse ambtenarenaandeinformateurslatenwetendathetonmogelijkisomdepensioenfondsenbuitendeftt te laten. De pvv, het cdaenD66zijnomdieredensceptischoverhetvoorne-menvanDijsselbloem.Diespreektzelfvaneen‘politiekeenintellec-tueleuitdagingvanjewelste’.Maarhijwilhettochproberen.

red�zzp’er�van�de�voedselbank

�PvdA-KamerlidMeiLiVosmaaktzichzorgenoverhetgroeiendaantalzzp’ersdatzichbijdevoed-selbankenmeldt.Zijvraagtzichafofdezezelfstandigenzonderpersoneelwelbekendzijnmetregelingenwaaropzijeenberoepkunnendoen,zoalshetBesluitBijstandverleningZelfstandigenendemogelijkheidvankwijtscheldingvangemeentelijkeheffingen.VoswilvandeministersKamp(Econo-mischeZaken)enAsscher(SocialeZakenenWerkgelegenheid)wetenofgemeenten,dieoverdezerege-lingengaan,zzp’erswelvoldoendeinformerenoverhetbestaanhier-van.VolgensVoszijnerinmiddels

bijnaeenmiljoenzzp’ers,‘dieeenbelangrijkebijdrageleverenaandeeconomieendeveerkrachtvandearbeidsmarkt’.

7 FORUM #21/15.11.12

Dijsselbloem: sturen

Vos: veerkrachtig

dijk

stra

dijk

stra

Hoogstetijdvoormicronorm• ozb-opbrengsten blijven stijgen in 2013• Sommige gemeenten maken het weer bont

Ondernemers zijn oké. Ze zorgen voor werkgelegenheid, zor-gen ervoor dat het geld circuleert in de economie. Ze betalen belasting, waardoor ze hun aandeel aan de maatschappij ook op een andere manier leveren. Dat laatste weten veel gemeen-tes op waarde te schatten. In een tijd van economische tegen-slag, waarin de grootste financier de rijksoverheid de broek-riem aanhaalt, weet een gemeente de ondernemer soms maar al te goed te vinden. Tovermiddel: de onroerendezaakbelasting (ozb). In 2012 is de ozb voor bedrijven in veel gemeentes fors omhoog gegaan. Meer dan de helft van de gemeentes ver-hoogde dit jaar het ozb-tarief met meer dan 5 procent. Bijna een vijfde dikte het tarief aan met ruim 10 procent. En sommi-gen maakten het helemaal bont met stijging tot wel 60 pro-cent. Nu zegt een tariefstijging – zeker in tijden van daling van de waarde van het vastgoed waarover dit tarief wordt geheven – niet alles. Maar uit cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek half oktober publiceerde, blijkt dat ook de belasting-opbrengst flink steeg. Die had mogen stijgen met 3,75 procent tot maximaal 3.178 miljoen euro. In werkelijkheid begrootten gemeenten een opbrengst van 3.237 miljoen euro waarmee ze de zogenoemde macronorm, die het Rijk alle gemeente teza-men oplegde, hebben overschreden. Dat komt de gemeenten wel op een verlaging voor volgend jaar te staan. Maar of gemeenten daarvan onder de indruk zullen zijn?Het doet het ergste vrezen voor de rekeningen die in 2013 op de deurmat zullen vallen van ondernemend Nederland. Terwijl het ook heel anders kan, laat Sittard-Geleen zien. In 2012 werd het ozb-tarief verhoogd met 60 procent, waardoor de vraag opdook of die gemeente nog wel ondernemersvriendelijk was. Blijkbaar schrok de gemeente Sittard-Geleen, want de ozb voor bedrijven gaat volgend jaar met… 60 procent omlaag.Maar Sittard-Geleen lijkt toch een beetje een uitzondering. Ja, ten opzichte van 2012 lijkt de ozb-opbrengst volgend jaar beperkter te groeier. Maar de stijging is – als de trend zich lan-delijk doorzet – zo dat de gemeentes ook volgend jaar de macronorm van het Rijk overschrijden. Het wordt tijd dat er per gemeente een micronorm wordt ingevoerd. Dat betekent dat voor elke gemeente de belastingopbrengst niet hoger mag zijn dan die van het jaar ervoor. Er mag alleen gecorrigeerd worden voor inflatie en volume-effecten (als er huizen worden gebouwd). Ondernemers willen immers graag oké blijven.

www.vno-ncw.nl/lokalelasten

FORUM #21/15.11.128

rubrieksnaamde foto

FORUM #21/15.11.129

rubrieksnaam

Stratenmaker voor een dagAmsterdam, 12 november – De Techniekweek is begonnen. Even kruipen vmbo-leerlingen in de huid van een stratenmaker, schil-der, onderhoudsmonteur of elektrotechnicus. Marjan Oudeman, lid van de Raad van Toezicht Platform Bèta Techniek, loste het startschot voor de week. Het doel: ervaren hoe het is om een technisch beroep uit te oefenen. Met een enorm tekort aan mensen in sommige technische secto-ren liggen de banen voor het oprapen. Toch kiezen steeds minder jongeren voor een carrière in de techniek. De week is georgani-seerd door jinc, een non-profit organisatie grotendeels gefinan-cierd door het bedrijfsleven én technische opleidingsbedrijven. Ruim zevenhonderd vmbo’ers uit de 2e klas deden eraan mee.Tekst: Jiska Vijselaar | Foto: Rein van Zanen/Novum

FORUM #21/15.11.1210

actueel

LokaLe Lasten: ondernemers weer de kLos?

FORUM #21/15.11.1211

Boarnsterwat? Wie niet in Friesland woont, zal er misschien nog nooit van gehoord hebben: de gemeente Boarnsterhim. Zo’n twintig jaar geleden ontstaan uit het gebied dat overbleef bij de Friese gemeen-telijke herindeling. En tenzij de plannen van het nieuwe kabinet roet in het eten gooien, bestaat Boarnsterhim over twee jaar niet eens meer. Dan worden de twintigduizend inwoners, inclusief de ruim dertienhonderd bedrijven die er gevestigd zijn, ondergebracht bij buurgemeenten als Leeuwarden, Heerenveen en Scharsterland. Maar je zult er nu maar ondernemer zijn. En een winkel of een bouw-bedrijf hebben. Dat is al geen vetpot in deze tijd. Krijg je komend jaar ook nog een vette rekening voor de onroerendezaakbelasting (ozb)voor je kiezen. De tarieven voor ondernemers (niet-woningen) stij-gen er in 2013 met 39 procent. Tenminste als de gemeenteraad er geen stokje voor steekt. En dat zal moeilijk zijn vanwege de artikel-12-sta-tus van de gemeente. In feite heeft de raad weinig keus. Als het ver-loopt als vorig jaar, dan is die tariefverhoging binnenkort gewoon een feit. En dat terwijl er in 2012 ook al een behoorlijke schep bovenop het tarief werd gedaan (22 procent). En net als toen sparen de lokale poli-tici de burger. Er wordt wel vanuit gegaan dat die opbrengst in 2013 met 1,6 procent stijgt, maar dat lijkt vooral te komen door de opleve-ring van een paar nieuwbouwprojecten. En het valt in het niet in ver-gelijking met de meeropbrengst van bedrijfspanden (niet-woningen) van 23 procent waarmee de gemeente rekening houdt. Boarnsterhim zit in de financiële problemen en de rekening daarvoor wordt dus vooral bij ondernemers neergelegd.

krap bij kas?Boarnsterhim is niet de enige gemeente in Nederland die krap bij kas zit. Er zijn er meer die elk dubbeltje moeten omdraaien. Niet voor niets hebben veel van de gemeentebegrotingen voor het komende jaar ondertitels als Een forse opgave, Kiezen en delen, De enige zekerheid is dat alles onzeker is. Het is als rijden in een dichte mist, zegt een van de colleges in de inleiding op het voorstel voor de gemeentebegroting. En ja, geeft een aantal gemeenten in meer of minder bedekte termen toe, de inkomsten vergroten is nodig om de begrotingspositie te verbete-ren ofwel de gaten te dichten.Natuurlijk, het zijn ook moeilijke tijden voor gemeenten. Voor twee-derde van hun inkomsten zijn ze afhankelijk van de rijksoverheid en die heeft broekriem flink aangehaald. Bovendien krijgen gemeenten er taken bij van het Rijk, die ze goedkoper moeten uitvoeren. En zijn ze als gevolg van de crisis ook nog eens meer geld kwijt aan bijvoor-beeld bijstandsuitkeringen. Daar komen verliezen op bijvoorbeeld grond nog bovenop. Geen wonder dat gemeenten nog eens goed kij-ken of ze hun inkomsten wat kunnen opschroeven. Dat lijkt in elk

Krap bij kas? Dan in je als gemeente toch gewoon wat meer belasting.

En als het even kan met tientallen procenten tegelijk. Het mag niet,

maar het gebeurt soms wel. Wie is het zwartste schaap van 2013?

Tekst:JiskaVijselaar|Foto:GettyImages

FORUM #21/15.11.1212

actueel

geval eenvoudiger dan de tering naar de nering zetten.En als de financiële druk maar hoog genoeg wordt, kunnen er gekke dingen gebeuren. Dat blijkt wel uit de cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek (cbs) half oktober publiceerde. Meer dan de helft van de gemeenten verhoogde in 2012 het ozb-tarief met meer dan 5 procent en bijna één vijfde deed een schep van meer dan 10 procent op de tarieven. Met uitschieters tot zelfs meer dan 50 procent in Zuidplas en bijna 60 procent in Lingewaard. Dat doet het ergste vrezen voor komend jaar.

verhoog de rekeningUit een eerste inventarisatie van de begrotingen voor 2013 van de vijf-tien grootste gemeenten, de tien duurste (2012) en de tien grootste zondaars (hoogste stijging tarieven 2012) blijkt dat er ook gemeenten zijn die de verleiding lijken te weerstaan volgend jaar extra belasting te innen om hun inkomsten te vergroten. Den Haag, Amsterdam, Arnhem en Enschede laten de opbrengst van de ozb met een percen-tage van ergens tussen de 0,8 (Amsterdam) en 2,1 (Den Haag, Enschede) stijgen. Bovendien zien zij allemaal kans om de rekening niet alleen bij ondernemers neer te leggen, maar ook de burger te laten meebetalen (zie kader Bij wie leggen de vijftien grootste gemeenten de rekening neer?).

Blijkbaar was de gemeente Sittard-Geleen zo geschrokken van de nummer-2-notering op de ranglijst van duurste gemeenten voor ondernemers in Forum, dat ze inmiddels de rekening weer heeft ver-laagd met 60 procent. Precies het percentage waarmee deze vorig jaar steeg. Woning-eigenaren zullen wel even moeten slikken: hun tarief – het percentage dat vermenigvuldigd met de woz-waarde de hoogte van de aanslag bepaalt – stijgt met meer dan 60 procent.Het kan dus anders. Ook als gemeenten krap bij kas zitten. Dat is vooral een politieke keuze. Net als de keuze om als gemeente wel of niet aantrekkelijk te zijn voor ondernemers. En als er toch anders besloten wordt, is er nog altijd de zogenoemde macronorm die het Rijk oplegt. Die bepaalt met welk percentage de belastingopbrengst van gemeenten in heel Nederland maximaal mag stijgen. Dat zou gemeenten moeten disciplineren.

dat wordt afgestraftOf dat werkt? Dit jaar in elk geval niet blijkt uit de cijfers van het cbs. De belastingopbrengst had mogen stijgen met 3,75 procent tot maxi-maal 3.178 miljoen euro. In werkelijkheid begrootten gemeenten een opbrengst van 3.237 miljoen euro waarmee ze de norm dus hebben overschreden. Dat komt de gemeenten wel op een verlaging voor vol-gend jaar te staan. De opbrengst mag niet met 3 maar met maximaal

Boarnsterhim23%

Venlo20,7%

Lingewaal14%

Amersfoort8,5%

Lingewaard8,5%

Eindhoven7,6%Breda

7,3%

Stijging in procenten van de ozb-opbrengst die ten laste komt

van ondernemers.

Bij de berekening is uitgegaan van de begrotingen voor 2013. Die zijn

doorgaans nog niet vastgesteld door de gemeenteraad. In hoeverre

de toename van de opbrengst is toe te schrijven aan volumegroei, is

niet duidelijk.

De bedragen zijn de bedragen in euro’s die betaald

moeten worden door de eigenaar van een bedrijfspand

(niet-woning in gemeentetermen) van 1 miljoen

euro. Voor 2013 is uitgegaan van de tarieven die door

de colleges van burgemeester en wethouders zijn

voorgesteld. De gemeenteraden moeten hiermee nog

instemmen.

2013

€ 4.137 Nijmegen

€ 3.816 Groningen

€ 3.518 Delfzijl

€ 3.299 Eemsmond

€ 3.080 Arnhem

de vijf duurste gemeenten voor ondernemers de zwartste schapen van 2013

Bron

: Beg

rotin

gsst

ukke

n 20

13 o

f eig

en o

pgaa

f gem

eent

en, w

aars

taat

jege

mee

nte.

nl

FORUM #21/15.11.1213

2,76 procent stijgen. Alleen of ze daarvan onder de indruk zijn? Dat valt te betwijfelen. Uit de inventarisatie van Forum blijkt dat zeven van de tien grootste zondaars van 2012 denken meer op te halen dan de (voor alle gemeenten tezamen) toegestane 2,76 procent bij bedrijven. En ook tien van de vijftien grootste gemeenten hou-den rekening met een hogere opbrengst van lokale ondernemerslas-ten dan het Rijk toestaat. Nijmegen overschrijdt de norm net met een meeropbrengst van 2,95 procent. Utrecht, Tilburg, Almere en Groningen gaan er forser overheen met een stijging van tussen de 3,5 en 4,5 procent. Haarlem, Breda en Amersfoort maken het nog wat bonter met een percentage van tussen de 6,1 en 8,5 procent. Maar Rotterdam spant echt de kroon met een stijging van maar liefst 26,5 procent. Dat hakt er wel in bij een gemeente waarin meer dan dertigduizend ondernemers zijn gevestigd. Nu kan de opbrengst behalve door een tariefverhoging natuurlijk ook hoger uitvallen doordat er nieuwbouw is opgeleverd of doordat de gemeente groter is geworden na een gemeentelijke herindeling. En dat is volgens een voorlichter van de gemeente Rotterdam voor de havenstad de verklaring voor de spectaculaire stijging van de ozb-opbrengst. Areaaluitbreiding, investeringen in het industrie- en havencomplex zoals de Tweede Maasvlakte en een beperkt aantal majeure bouwprojecten in de stad veroorzaken de enorme groei. Het

tarief stijgt er maar met zo’n 1 procent. In hoeverre de meeropbrengst van andere gemeenten aan dit soort ontwikkelingen valt toe te schrij-ven, is niet duidelijk. Het kan de uitslagen in elk geval wat nuanceren. En – het moet gezegd worden – gemeenten houden de stijgingen iets beter in de hand dan dit jaar. Uitschieters als die van Zuidplas en Lingewaard zijn er niet echt meer.Nu kan het Rijk wachten op de cijfers van het�cbs en besluiten om de norm naar beneden bij te stellen als gemeenten de verleiding weer niet hebben kunnen weerstaan meer belasting te innen. Verstandiger zou zijn: nu bepalen een zogenoemde micronorm te introduceren voor gemeentes. Dat betekent voor elke gemeente dat de belastingop-brengst niet hoger mag zijn dan de opbrengst van het jaar ervoor. Er mag alleen gecorrigeerd worden voor inflatie en volume-effecten (bijvoorbeeld door huizenbouw).Twee jaar geleden zei premier Rutte op een congres van mkb-Neder-land dat hij niet zou toestaan dat gemeenten de bezuinigingen die ze opgelegd krijgen door het Rijk gaan terughalen bij ondernemers. Dat is tot nu toe niet gelukt. Het wordt tijd dat hij de daad bij het woord voegt.

www.vno-ncw.nl/lokalelasten

Amsterdam

Rotterdam

Den Haag

Utrecht

Eindhoven

Tilburg

Almere

Groningen

Breda

Nijmegen

Enschede

Apeldoorn

Haarlem

Arnhem

Amersfoort

de ondernemer of de burger(niet-woningen) (woningen)

+26,5%* +1,1%

+7,6% +3,75%

+6,1% +3,75%

+4,5% +2,5%

+3,75% +2,7%

+3,5% +1,9%

+3,2% +1,75%

+2,7% +2,1%

+7,3% +7,3%

+4,5% +4,5%

+2,9% +2,95%

+2,1% +2,2%

+8,5% +12,7%

+0,8% +1,1%

- - - - - -

bij wie leggen de vijftien grootste gemeenten de rekening neer?

Stijging in procenten van de (begrote) ozb-opbrengst in 2013 ten

opzichte van 2012. Het percentage van de gemeente Apeldoorn

ontbreekt. Ondanks diverse verzoeken, werd geen opgaaf van de

opbrengsten gedaan .

Rotterdam heeft geen uitsplitsing gemaakt van de begrote opbrengst

van de ozb naar eigenaren en gebruikers van niet-woningen.

De opbrengst kan behalve door een tariefverhoging ook hoger

uitvallen door volumegroei (nieuwbouw bijvoorbeeld). In hoeverre

de meeropbrengst hieraan valt toe te schrijven, is niet duidelijk. Dat

kan de uitslagen dus wat nuanceren.

* Volgens een voorlichter van de gemeente Rotterdam is de stijging

van de ozb-opbrengst het gevolg van areaaluitbreiding en

investeringen in het industrie- en havencomplex zoals de Tweede

Maasvlakte en een beperkt aantal majeure bouwprojecten in de stad

Bron

: Beg

rotin

gsst

ukke

n 20

13 o

f eig

en o

pgaa

f gem

eent

en

Bron

: Beg

rotin

gsst

ukke

n 20

13 o

f eig

en o

pgaa

f gem

eent

en, w

aars

taat

jege

mee

nte.

nl

Infographics: Link Design

FORUM #21/15.11.1214

& zoon

naam AutobedrijfTerpstraactiviteit Verkoopenonderhoud(personen)auto’svestigingsplaats Sexbierumaantal medewerkers Zevenopgericht 1986eigenaar HesselTerpstra

Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

FORUM #21/15.11.1215

Jaap terpstra (69)‘Op z’n 16de probeerde Hessel al auto’s te verkopen. Dat ging ‘m goed af. Hij is daar sterk in. Het zat er al vroeg in. In z’n schooltijd had hij al handeltjes. Verkocht hij z’n werkstukken. Hij heeft een leuke babbel. Schrijft ook moeiteloos mooie verhalen voor klassiekerbladen. Nee, taal ligt mij niet. Maar techniek… Werken met mijn handen gaat me goed af. Ik hoef iets maar te zien en ik weet hoe het werkt.’ ‘Hessel doet veel in youngtimers – auto’s die bijna de klassiekerstatus hebben. Hij profileert zich sterk in die markt, onder meer via klassie-kerbladen. Ik vind die aandacht voor het bedrijf wel mooi. En het levert ook nog wat op. De klanten komen uit het hele land naar Friesland toe om auto’s te kopen en in onderhoud te brengen. De onderdelenvoor-ziening voor dit soort auto’s houdt niet over. Maar dankzij z’n uitge-breide netwerk vindt hij vaak een oplossing.’‘Ik haalde vaak auto’s uit Holland; daar had je mooie exemplaren voor nette prijzen. Ik deed zaken met twee vaste leveranciers. Ging ik ’s avonds de Afsluitdijk over om ze te halen. M’n vrouw en kinderen gin-gen dan gewoon mee. Hessel heeft het wat dat betreft een stuk gemak-kelijker. Met internet kun je nu uitzoeken wat je wilt. En de auto’s wor-den gewoon voor de deur afgeleverd. Alles gaat telefonisch, in ver trouwen. Is een auto niet goed, dan gaat deze gewoon weer terug.’ ‘Hessel doet het goed. Maar ik stuur ‘m ook weleens. Hij vraagt me ook nog vaak om advies, zeker als het gaat om technische kwesties of over de aanschaf van gereedschap. Hij betrekt me daar ook graag in. Ik doe nog een deel van de administratie. Zo houd ik toch nog een vinger aan de pols. En dat vind ik mooi. De administratie ligt mij. En het is ook belangrijk. De eigenaar van een bedrijf hoort van de administratie af te weten om te zien hoe de boel draait.’ ‘Ik heb nooit gemakkelijk de deur achter mij kunnen dichttrekken. Het is weleens voorgekomen dat een klant langskwam met een probleem, juist op het moment dat we bepakt en bezakt klaar stonden voor een vakantie. En dan probeerde ik zo iemand toch nog te helpen. Ik was de werkplaatschef; ik kon de klant toch niet wegsturen? Hessel trekt wat duidelijker een grens. Hij durft een klus gemakkelijker aan iemand anders over te dragen.’

Hessel terpstra (33)‘In m’n middelbareschooltijd had ik nogal wat kritiek op de gang van zaken binnen het bedrijf. Ik zag alleen de dingen die verkeerd gingen. Tot het moment dat ik naar het mbo ging en stages ging lopen. Toen kwam ik er achter dat overal fouten worden gemaakt.’‘Mijn tijd bij de Seat-dealer in Leeuwarden was een wijze les. Het bedrijf werd gerund door twee compagnons. Het was me snel duide-lijk dat twee kapiteins op één schip niet werkt. Voor mij was het een bevestiging dat je goed moet weten wat je aan elkaar hebt. Het scheelt dat ik in mijn vaders nabijheid ben opgegroeid; we weten al zo lang wat we aan elkaar hebben.’‘Ik ben de man van de commercie. Verkoop, klantencontact ligt mij gewoon goed. Mijn grootvader was veehandelaar. Ik denk dat ik wat van zijn genen heb meegekregen. Mijn vader heeft minder met de ver-koop. Hij is een echte technicus. Vindt graag dingen uit, is creatief, oplossingsgericht. Ik heb wel verstand van techniek. En ik ben niet bang voor vieze handen. Maar ik word er niet gelukkig van als ik elke dag moet sleutelen.’‘Als mijn vader op de zaak is, klopt hij nog weleens wat facturen in op de computer. Hij verzorgt ook de belastingaangifte. Hij is sterk met balans lezen. Ik was op school niet slecht met cijfers. Het zit er wel in, maar het is gewoon niet mijn hobby. Als ik de cijfers voor m’n neus heb liggen, zou ik er ook niet zo gauw een foutje uit halen. Mijn vader wel. Hij ziet het onmiddellijk als er iets niet klopt.’‘Ik denk weleens: was ik maar tien jaar eerder geboren, dan had ik nog wat langer kunnen samenwerken met mijn vader. Want wat zijn het mooie jaren geweest. Door de crisis gaat alles nu een stuk stroever. Maar ik leer er ook van. Je hoort me trouwens niet klagen. Ik heb een leuke vrouw en twee mooie dochters, kan drie weken op vakantie, een rally rijden. Dus zo slecht heb ik het niet.’ ‘Om me heen zie ik iets te veel mensen waarmee het qua gezondheid verkeerd afloopt. Zoals laatst nog een klant van me. De man was net zijn bedrijfsactiviteiten aan het afbouwen, bleek hij een hersentumor te hebben. Dat raakte me echt. Het was voor mij het zoveelste bewijs dat je nú moet genieten van het leven!’

‘Watzijnhetmooiejarengeweest’Jaap Terpstra werkt graag met zijn handen. Met verkoop heeft hij niet zo veel. Zoon Hessel juist wel.

Vier jaar geleden deed senior z’n autobedrijf over aan junior. ‘Hij vraagt me nog vaak om advies.’

Tekst:FrankdenHoed|Foto’s:JeroenPoortvliet,familieTerpstra

FORUM #21/15.11.1216

omslag

Het midden- en kleinbedrijf laat een

enorme pot met geld liggen. Maar liefst

46 miljard aan extra omzet valt er te halen

door de grens over te trekken, berekende

abn Amro onlangs. Wat weerhoudt de

mkb’er om te internationaliseren?

Tekst:KarinBojorge|Foto:Ever-JanDaniëls/ anp

Die eerste stap. Twee op de drie Nederlandse mkb-ondernemers heeft hem nog niet durven te nemen. De grens over met je handel, je productie of allebei: het lijkt niet voor iedereen weggelegd. Slechts één op de drie mkb-bedrijven is op dit moment op enige wijze actief op de internationale markt. Via export, import, buitenlandse investe-ringen of internationale samenwerking.‘Doodzonde’, stelt Hans Biesheuvel, voorzitter van mkb-Nederland, die komende week met een grote handelsmissie naar Brazilië trekt. Internationaal ondernemen is nog nooit zo makkelijk geweest, stelt hij. ‘Eigenlijk bestaan er ook helemaal geen grenzen meer als je kijkt naar de ontwikkelingen online. Met een goede webshop kun je tegen-woordig in je eentje al een multinational zijn.’Dat internationaliseren een must is, met name voor het midden- en kleinbedrijf, vindt ook Nanno Kleiterp, directeur van fmo, de Neder-landse Financierings Maatschappij voor Ontwikkelingslanden. ‘De groei vindt de komende jaren vooral plaats in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. We moeten er niet alleen naartoe exporteren maar ook meer investeren. Daar liggen fantastische mogelijkheden’, stelde hij onlangs op een seminar over wereldwijd ondernemen. Ook Biesheu-vel denkt dat de kans op groei in Nederland en Europa beperkt is. ‘De

Premier Rutte (midden) bezoekt een project van Royal Haskoning op de tweede dag van de handelsmissie in Turkije. Het Nederlandse

adviesbureau bouwt een brug voor de metro over een van de zijtakken van de Bosporus.

FORUM #21/15.11.1217

Het gras is groener aan de overkantkomende jaren zal dat zo blijven. De grote groei zit bij landen als Brazilië, Rusland, India en China, de zogenoemde bric-landen. Dus ben je ambitieus en wil je toch groeien, kijk dan internationaal.’De cijfers geven hen gelijk. Als je kijkt naar de bric-landen, dan zijn die goed voor bijna 50 procent van de totale wereldwijde economi-sche groei. Des te verontrustender dat Nederland maar 4 procent naar deze landen exporteert. Als Nederlandse ondernemers al over de grens exporteren, is dat namelijk vooral gericht op onze directe buren. Maar liefst 80 procent van onze export gaat naar de vier landen om ons heen.

dicht bij huisDat is natuurlijk niet zonder reden. Internationaal ondernemen is namelijk ook weer niet zó makkelijk. ‘Bedrijven die over de grens willen, zou ik altijd adviseren om eerst eens dicht bij huis te begin-nen’, stelt Biesheuvel, die zelf jarenlange ervaring heeft met onderne-mer over de grens. ‘Ervaar hoe het is. Zelfs buiten je eigen regio in eigen land is het vaak al anders. In Amsterdam is het anders zaken-doen dan in Limburg bijvoorbeeld. Waag dus niet gelijk een té grote sprong.’

‘Als je nog nooit over de grens zaken hebt gedaan, is je bedrijf daar ook nog niet op ingericht’, waarschuwt hij. ‘Denk aan je financiën, je ict. Die zul je toch moeten afstemmen op export. In Italië is het betalingssysteem bijvoorbeeld helemaal ingericht op een betalings-termijn van 120 dagen. Dat is daar heel normaal. In Nederland is dertig dagen de norm. Dus als je kredietlijn daarop afgestemd is, kun je zomaar in de problemen komen.’Zelf begon hij als jonge ondernemer - heel traditioneel - met zaken-doen in Duitsland. ‘Eind jaren tachtig, begin jaren negentig had ik een bedrijf in Venlo. Dat zit zo dicht tegen de grens, die stap naar Duitsland was dus niet zo heel groot. Zakendoen net over de grens gaat daar vrij natuurlijk. Maar als je wat verder de grens over gaat, is dat al anders. Beieren bijvoorbeeld kent al een heel andere zakelijke cultuur.’‘Je zou het niet verwachten, maar dat geldt ook voor België’, stelt Biesheuvel. Door overnames kreeg hij daar twee bedrijven. ‘En dan denk je dat je dezelfde taal spreekt, maar dat valt dan toch tegen. Ga je ervan uit dat je met zijn allen een besluit hebt genomen, blijken zij dat als niet meer dan een conclusie te zien. En dus nog helemaal geen besluit. In heel veel landen vindt men onze directe manier van

FORUM #21/15.11.1218

omslag

handelen heel gek. Samen met de baas brainstormen: dat vinden Belgen bijvoorbeeld helemaal niks.’ Ook fmo-directeur Kleiterp vindt dat er niet te romantisch gedaan moet worden over internationaal ondernemen. ‘Het is niet eenvou-dig. Het vergt een heel gedegen voorbereiding. In onze ervaring is een betrouwbare partner cruciaal. Bij voorkeur een partij met wie je dat vertrouwen al eerder hebt opgebouwd. En als je dan gaat samenwer-ken is een ruime meerderheid van de aandelen beter dan een krappe 50-50-jointventure.’ Een goede zakenpartner vinden is belangrijk, stelt ook Biesheuvel. ‘Uiteindelijk ben ik als ondernemer op heel veel plekken geweest. Ik heb zaken gedaan in China, India, Canada, de Verenigde Staten. En dan geldt toch: echte ondernemers, waar ze ook vandaan komen, vinden elkaar toch wel.’ ‘Uiteindelijk gaat het erom dat je elkaar goed moet leren kennen. Je moet elkaar vertrouwen.’ Nederlanders zijn daar goed in, stelt Bies-heuvel. ‘We staan als betrouwbaar bekend. Toch een beetje ‘een man een man, een woord een woord’. Alleen kom je in de Nederlandse context wat sneller tot de kern. In het buitenland kost dat meer tijd. Maar heb je dat vertrouwen eenmaal, dan voelt het ook vaak als een deal voor het leven.’

multinationalHoe succesvol dat uit kan pakken voor een typisch mkb-bedrijf kan Ewald Raben vertellen. Door te internationaliseren wist hij het familiebedrijf in relatief korte tijd uit te bouwen tot een logistieke multinational met achtduizend medewerkers, 5.500 vrachtauto’s op de weg in tien landen en op 130 locaties. De holding zit in Nederland,

maar het operationele centrum zit tegenwoordig in Poznan in Polen. De eerste stap daarnaartoe was letterlijk een sprong in het diepe. Als jonge student aan de hes in Rotterdam nam hij het besluit om zijn studie eraan te geven en naar het oosten te trekken. Toen hij dat op Kerstavond in 1989 aan zijn ouders vertelde, waren ze daar in eerste instantie niet echt blij mee. ‘Het is gelukkig helemaal goed gekomen’, stelt Raben. ‘Al zou ik het zelf mijn kinderen nooit toestaan. Eerst die opleiding afmaken.’ Toen Raben in 1991 definitief naar Polen toog om daar een vestiging te openen voor het familiebedrijf dat zijn opa in 1931 was gestart, had hij niet meer dan een auto en een laptop bij zich. In 2003 waagde het bedrijf zich in Oekraïne, een jaar later ook in Estland, Letland en Litouwen. In 2005, na lang aarzelen, ook in Duitsland, een paar jaar later gevolgd door Tsjechië, Slowakije en Hongarije. Ging het in 1991 nog om 5 miljoen omzet, inmiddels zit de Raben Group op 1 miljard.De stap om over de grens te gaan, heeft niet alleen heel veel extra omzet opgeleverd, maar is ook essentieel geweest voor het overleven van het bedrijf, is de overtuiging van Raben. ‘Als we dit allemaal niet hadden gedaan, waren we er nu niet meer geweest in Nederland.’ Ondernemerschap – ‘op elke locatie, op elk kantoor’ – is de basis voor het succes, stelt Raben. En niet terugschrikken voor moeilijke omstandigheden in andere landen: ‘Hoe moeilijker het is, hoe meer kansen er zijn.’ Doorbijten waar anderen afhaken, kan je een mooie positie opleveren, is zijn ervaring in Oekraïne. ‘De perceptie is dat het daar één grote maffia is, maar dat is onterecht.’ Wat wel helpt is de rol die het Fonds Opkomende Markten van de fmo gespeeld heeft, want ‘de banken stonden niet in de rij toen we die kant op gingen.’

Missie naar TurkijeHetnieuwekabinetRutte-IIlietergeengrasovergroeien.AmperbekomenvandebeëdigingendebordesfotostaptenpremierRutteenministerPloumenvorigeweekopdenachtvluchtnaarAnkaravoorhuneerstebuitenlandsebezoek.Hetbezoekvormdedepolitiekeaf-sluitingvanhetjubileumjaarvan400jaardiplomatiekebetrekkingentussen Nederland en Turkije.Inhetkielzogvandebewindsliedenvolgdeeengrotehandelsmis-sie.Ofmeereenconglomeraatvanmissiesengroepen:agrofood,verkeersmanagementenveiligheid,vrouwelijktoptalent, life sciences en cleantech.OokvloogervanuitNederlandeendelegatievannegenNederlandsetopondernemersnaarTurkijevooreenrondetafelgesprekonderleidingvanVNO-NCW-voorzitterWientjesmetdeTurksevice-premierBabacan,premierRutteenministerPloumen.RuttebeloofdehetbedrijfslevendathijdekomendeperiodeveelgaatreizenendeNederlandseeconomischediplomatiegestaltegaatgeven.OokministerLiliannePloumenvanBuitenlandseHandelenOntwikkelingssamenwerkingsprakmooiewoorden:‘Nederlandsebe-drijvenhebbeneengoedereputatieinhetbuitenland.Ikbenervooru.Ikwilveelnaarhetbuitenland.EnikzalalsechteministervanHandelindeministerraadhetkabinetbijde(handels)leshouden.’

mur

at ta

ner

/ g

etty

imag

es

FORUM #21/15.11.1219

Achteraf lijkt het natuurlijk altijd makkelijk, zegt oud-ondernemer Biesheuvel. ‘Maar ik heb er zelf ook 23 jaar over gedaan.’ Volgens hem is het echter een feit dat áls Nederlanders de grens overgaan ze over het algemeen heel succesvol zijn. Daarom vindt de mkb-voorzitter het ook zo jammer dat veel ondernemers blijven steken bij de buur-landen. ‘Dat is zonde. Ondernemers stoppen misschien te snel. Zijn misschien een beetje te lui. Kijk ook eens wat verder als je eenmaal bezig bent, zou ik zeggen. Denk aan Vietnam, China, Brazilië of Afrika.’Dat is wel weer echt een stap verder, erkent Biesheuvel. ‘Met mijn bedrijven in België was het zo: als er echt een probleem was, stapte ik in de auto en kon ik er in anderhalf uur zijn. Ik reed sowieso elke week even naar Antwerpen. Als je in Brazilië zit, kan dat natuurlijk niet zo makkelijk. Daar moet je dan sowieso een week voor uittrekken. Dat kan voor kleine bedrijven natuurlijk lastig zijn. Daarom zeg ik ook altijd: probeer zoveel mogelijk samen te werken.’Zelf heeft hij dat in Polen ook ooit gedaan. ‘Philips Lighting was daar één van mijn klanten. Toen heb ik samen met een paar andere toele-veranciers de stap naar Polen gewaagd. Naar mijn idee gebeurt dat niet genoeg in Nederland. Dat is misschien typisch Nederlands dat we dat niet zo snel doen. Terwijl samenwerking steeds belangrijker wordt. Zeker in deze tijd, nu financiering vaak lastig is.’ Handelsmissies zoals de recente naar Turkije en de komende naar Brazilië zijn daarom niet alleen belangrijk om contacten op te doen met buitenlandse partijen. Ook Nederlandse bedrijven vinden elkaar daar. Handelsmissies kunnen sowieso net dat duwtje opleveren om die eerste stap te zetten, stelt Biesheuvel. Wat hem betreft kan het aantal missies nog wel omhoog. ‘De Dutch Trade Board probeert

tegenwoordig een en ander beter op elkaar én op de topsectoren aan te laten sluiten. Dat moet nóg soepeler gaan functioneren.’Ook economische diplomatie kan een rol spelen. ‘Dat staat tegen-woordig al veel nadrukkelijker op de agenda. Dat is best een revolutie hoor’, stelt Biesheuvel. ‘Natuurlijk is dat nog best nieuw voor ambas-sades en zit niet iedereen meteen op hetzelfde niveau, maar het is wel heel belangrijk, met name voor het midden- en kleinbedrijf. De hele grote jongens regelen hun zaakjes vaak wel zelf, die hebben daar ook hun mensen voor.’Ondernemingsorganisaties kijken daarom met een schuin oog naar de bezuinigingen die ambassades boven het hoofd hangen. Als daardoor Nederlandse ambassades moeten sluiten, is dat een uiterst slechte zaak, liet vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes onlangs weten. Biesheuvel hoopt dat het nieuwe kabinet de blik sowieso meer op het buitenland richt. ‘Het vorige kabinet heeft weinig gereisd. Ik hoop dat de nieuwe ploeg dat meer gaat doen. Dat geldt ook voor Rutte zelf. Merkel is onlangs nog met acht ministers naar China geweest, Rutte is er überhaupt niet geweest. Maar dat hij op de eerste dag van zijn nieuwe kabinet naar Turkije afreisde, is een mooie start.’

Voor de uitgebreide brochure Eerste hulp bij internationaal ondernemen kijk op

www.mkbservicedesk.nl. Voor meer informatie over fmo en het Fonds Opkomende

Markten kijk op www.fmo.nl

Missie naar BraziliëOp18novembervertrekteengrotehandelsmissienaarBrazilië,NederlandsbelangrijkstehandelspartnerinLatijns-Amerika.Ergaan175bedrijvenmee,leidervandehandelsdelegatieis mkb-voorzitterHansBiesheuvel.HetnieuwekabinetvaardigtministerLiliannePloumenvanBuitenlandseHandelenstaatssecretarisSanderDekkervanOnderwijsaf.DemissieisgekoppeldaaneenofficieelbezoekaanBraziliëvanprinsWillem-AlexanderenprinsesMáxima.HetgezelschapkrijgteendrukprogrammavoordekiezenmetbezoekenaandehoofdstadBrasíliaendestedenRibeirãoPreto,SãoPauloandRiodeJaneiro.DemissiemoetervooraltoeleidendatNederlandsebedrijvenincontactkomenmetBraziliaansebedrijvenenoverheden.VoorhetmerendeelvandedeelnemersgeldtdatzeopditmomentnoggeenzakendoeninBrazilië.Zekerisdaterindecontextvaneendergelijkbezoekdeurenopengaandieandersgeslotenblijven.

jere

my

wal

ker

/ get

ty im

ages

FORUM #21/15.11.1220

rubrieksnaam

20 FORUM #21/15.11.12

buiten beeld

Michiel Boersma (65)

Was: bestuursvoorzitterEssentIs: president-commissarisProRailen

tmg,commissarisPostnl

‘Het was als bestuursvoorzitter mijn bedoe-ling dat Essent en Nuon zouden fuseren. In plaats daarvan moest het netwerkdeel wor-den afgesplitst en zijn beide bedrijven uitein-delijk in handen gekomen van een buiten-landse partij. Dat was geen leuk proces om mee te maken, maar over het eindresultaat ben ik wel tevreden. Achteraf denk ik dat het beter was geweest als de liberalisering van de energiemarkt vier jaar later had plaatsgevon-den. Dan waren de problemen minder groot geweest en had de splitsing kunnen worden voorkomen.’‘De afspraak was dat ik zou vertrekken bij Essent als de verkoop aan rwe was afgerond. Op dat moment was ik 62 en niet van plan om verder niets meer te gaan doen. Verkeer en Waterstaat benaderde me voor ProRail. Dat

was toen vergelijkbaar met het Essent van vijftien jaar daarvoor. Het is een technisch bedrijf: als er iets mis gaat, leggen de mede-werkers daar de nadruk op, terwijl de klant vooral is geïnteresseerd in de oplossing. Postnl maakt die ontwikkeling ook door. Ik denk dat het al met al 25 jaar duurt om de overgang van staats- naar marktbedrijf hele-maal te maken.’‘In mijn portfolio als toezichthouder zitten verder beursgenoteerde bedrijven en kunst- en zorginstellingen. De beperking van het aantal toezichthoudende functies vind ik belachelijk. Dat is de verantwoordelijkheid van het individu. De regel werkt ook niet, want buitenlandse toezichtfuncties tellen niet mee, terwijl ik al vier keer per jaar naar de vs moet als commissaris van een start-up.’‘Wat wel beter zou kunnen, is de evaluatie van commissarissen zelf. Bij een Finse olie-maatschappij waar ik toezicht houd, word ik jaarlijks geëvalueerd en herbenoemd. In Nederland is dat om de vier jaar en nog vaak een automatisme. We zijn in Nederland ook niet gewend om je mening over elkaar te geven.’

‘Een politieke functie, bijvoorbeeld Eerste Kamerlid, ambieer ik niet. Ons politiek bestel is armoedig. De waan van de dag bepaalt de agenda in plaats van de vraag wat goed is voor het land. Er is ook een hoop haat en nijd op het Binnenhof. Maar je kunt niet alleen maar langs de kant staan en kritiek leveren. Daarom ben ik voorzitter van het Topteam Energie geworden. Dat is arbeidsintensief, maar geeft voldoening.’‘Soms heb ik wel eens het idee dat ik nu har-der werk dan in mijn Essent-tijd. Een verga-dering missen, is niet aan de orde. Als het goed gaat met de bedrijven waarop je toeziet, dan kan het allemaal. Zijn er problemen, dan moet je snel bijschakelen en kost het je twee tot drie keer zoveel tijd. Mijn vrouw vraagt terecht wel eens hoelang ik nog doorga.’

Tekst:PaulScheer|Foto:SamRentmeester

‘Toezicht beter evalueren’

uitspraken

FORUM #21/15.11.1221

‘Alles wat op angst is gebaseerd, is gedoemd te mislukken.’Wim Beelen, eigenaar Beelen Groep (sloopwerken), Quote van november

‘Weerstand maakt groot, zelfgenoegzaamheid maakt dood.’ Transportondernemer Ad van Wijk, Quote van november

‘Van het wegnemen van geld van een ceo die een topsalaris verdient, wordt geen bijstandsmoeder een cent wijzer.’Econoom Sweder van Wijnbergen, de Telegraaf van 6 november

‘Als je je zorgen maakt, kun je geen problemen oplossen.’Premier Mark Rutte, ad van 6 november

‘Elke crisis eindigt met meer, niet minder Europa.’Frans Van Daele, kabinetschef van eu-president Van Rompuy, nrc Handelsblad van 1 november

‘De snelle sportauto en de jongere vriendin zijn de mannelijke variant van de strijd tegen de rimpels.’Columnist en tv-presentator Steven Pont, ad van 3 november

‘Het is onmogelijk op basis van enkele bullets in een regeerakkoord de precieze koopkrachteffecten te berekenen.’vvd-partijleider en premier Mark Rutte, Financieele Dagblad van 3 november

‘Als ik ooit moet sterven, hoop ik afgekeurd te worden als zijnde ongeschikt voor de dood.’Herman van Veen, Volkskrant Magazine van 3 november

‘Wat kan de ontwikkelaar leren van de keizerspinguïn? Die overleeft alleen als hij zich niet autoritair gedraagt omdat hij toevallig veel grond bezit.’Nico Rietdijk, directeur Nederlandse vereniging van bouwende ontwikkelaars, Cobouw van 1 november

22

achtergrond

‘Drastische maatregelen: Ondernemers over Rutte II

wat gaat lodewijk asscher doen?sociale zaken en werkgelegenheid

Hijzalhetontslagrechtversoepelen.Depreventievetoetsdoorhet uwv is dande enige route.Ontslagenwerknemers kunnennogwelnaarderechter.Diekenteenontslagvergoedingtoe,diewordt beperkt totmaximaal 75.000 euro.Werkgevers betalenverdereenweekperdienstjaarvoorvan-werk-naar-werk-trajec-tenvanontslagenwerknemers(transitiebudget).Asscherzalverderdeww-duurverkortentottweejaar.Werkge-vers hoeven de eerste zesmaanden niet voor hun rekening tenemen, maar de ww-premiegaatwelomhoog.Ookzalhijeenquotumvoorarbeidsgehandicapteninvoeren.Zesjaarna2015(deingangsdatum)moethetpersoneelvanbedrij-venmetminimaal25werknemersvoor5procentuitarbeidsge-handicaptenbestaan.Anders krijgenwerkgevers eenboetevan5.000 euro per ontbrekende arbeidsplaats.

De inkomensafhankelijke zorgpremie beheerste de

afgelopen weken de discussies over het kersverse

regeerakkoord. Maar wordt het product van de

samenwerking van PvdA en vvd daarmee niet tekort

gedaan? Acht ondernemers over de plannen van Rutte ii.

Tekst:WalterDevenijns,RemkoEbbers,FrankdenHoed,PaulScheer

FORUM #21/15.11.12

marlies van wijhe, directeur Van wijhe Verf

‘Quotum is bizar’‘De versoepeling van het ontslagrecht vind ik heel belangrijk, alhoewel die verder had mogen gaan. De indruk wordt altijd gewekt dat werkgevers zo makkelijk van hun mensen kunnen afkomen als dat hun uitkomt. Dit is niet het geval. Voor bijvoor-beeld niet-functionerende medewerkers, die een negatieve invloed hebben op de rest van het bedrijf, moet je naast het opbouwen van een flink dossier vaak nog een aardige ontbin-dingsvergoeding betalen.’‘Waar ik minder in zie is de bijdrage aan het van-werk-naar-werk-traject. Zo wordt alles weer bij de werkgever gelegd, terwijl de winsten van de ondernemingen nu sterk onder druk staan door de crisis. In dat verband is ook de verhoging van de ww-premie moeilijk te accepteren als een vooruitgang. Dat in ruil daarvoor een werkgever de eerste zes maanden ww niet hoeft te betalen, is geen voordeel; dat noem ik een sigaar uit eigen doos.’‘Quota in zijn algemeenheid vind ik bizar. In het aannamebeleid moet het altijd gaan om kwaliteit, toekomstperspectief en passie van medewerkers. Iedereen is wel ergens goed in, zeker ook arbeidsgehandicapten. Van Wijhe Verf heeft bijvoorbeeld een Wajonger in dienst. Daar hebben wij geen quotum voor nodig.’

jan van breda/ anp

FORUM #21/15.11.1223

Ondernemers over Rutte II

nodig voor de economie’

wat gaat melanie schultz doen?infrastructuur

Bezuinigingenopinfrainelkgeval:250miljoen.WelgaatSchultzinzettenoppubliekprivatesamenwerkingbijaanleginfra.Erkomtgeenkilometerheffing.Verdergaatzeheteurovignettoespitsenop(stimuleringvan)schonerevrachtauto’s.Demeeropbrengstwordtgeïnvesteerdinwegen.EnSchultzzalinvestereninhetspoor(voorzichtig).Belemmeringenvoorgrensoverschrijdendtreinverkeerwordenwaarmogelijkweggenomen.Totslotzalzewaarmogelijkookbelemmeringenvoorduurzamebinnenvaartwegnemen.

kees kuijken, ceo van klg europe Logistics

‘Nieuwe wegen hard nodig voor groei’‘Ik vind het regeerakkoord zoals dat er nu ligt in grote lijnen een goed akkoord. Iedereen weet dat drastische maatregelen nodig zijn om onze economie er weer bovenop te helpen. En iedereen zal daarvan last hebben, onze sector niet uitgezonderd. Belangrijk is dat er niet teveel wordt bezuinigd op infrastructuurplannen. Het klinkt onder de huidige omstandigheden misschien een beetje vreemd, maar de aanleg van bijvoorbeeld nieuwe wegen is hard nodig voor de groei van de economie. Prettige bijkomstig-heid is dat de bouwsector er mee is geholpen. Goed ook dat bij de aanleg van infrastructuur wordt gekeken naar de mogelijkheden van publiekprivate samenwerking. Als die samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven maar niet betekent dat er bovenop de kosten van motorrijtuigenbelasting en eurovignet ook nog tol wordt geheven. Want dan hebben we alsnog een verkapte vorm van kilometerheffing.’‘Prima dat de investeringen in het spoor worden doorgezet en dat de belemmeringen van grensoverschrijdend treinverkeer waar mogelijk worden weggenomen. Het is te hopen dat ook de blok-kades voor het goederenvervoer over het spoor worden geslecht. Goederentreinen moeten nu nog vaak wachten om personentrei-nen vrije doorgang te verlenen. Daardoor halen zij een zeer lage gemiddelde snelheid. En dat is vanzelfsprekend niet best voor de concurrentiekracht.’

rick nederstigt/ anp

FORUM #21/15.11.1224

achtergrond

Goof Hamers, ceo ihc merwede

‘Goed dat dit kabinet pro-Europa is’‘Ik heb het hele regeerakkoord nog niet gelezen, maar van wat ik hoor denk ik dat dit kabinet behoorlijk pro-Europa is. Dat vind ik persoonlijk een heel goed idee. Iedereen die roept dat we terug naar de gulden moeten, die snapt niets van economie. Als we dat doen dan wordt Europa op het wereldtoneelspel een figurant. Het wordt een soort buitengebied waar niemand meer naar omkijkt.’ ‘Europa is op economisch gebied nog steeds de sterkste macht ter wereld. Daar doet Europa jammer genoeg niet zoveel mee, maar het is wel een feit. Het grote wereldspel wordt gespeeld en daar is Europa met moeite een speler van belang. Dus moe-ten we dat als Nederland hard versterken. De eurocrisis was overigens niet op alle gebieden negatief voor ons. De export van ons land profiteerde enorm van het feit dat de euro ten opzichte van de dollar zo lekker laag stond. Dat is heel erg goed voor onze concurrentiepositie. Met de opvattingen van Wil-ders hebben we in de wereld geen punten gescoord. Het is niet zo dat ons land een paria werd, maar het trok de aandacht en niet op een goede manier.’

wat gaat edith schippers doen?volksgezondheid, welzijn en sport

Dezorgpremiezougrotendeelsinkomensafhankelijkwordenvanaf2014.Maardatplanisvandebaan.Welzalzedeawbzversoberen.Deuitgavenindeouderenzorgwordenbeperkttotdeechtezwarezorg.Mensenmoetenandereuitgavenzoveelmogelijkzelfdragen.Schipperszaldeuitvoeringvandeouderen-engehandicaptenzorgoverdragenaangemeenteneneennieuwuitvoeringsorgaan,dusnietnaarverzekeraarszoalsdeseradviseerde.

‘Net nu wij de premie voor volgend jaar verlagen, zou het alleen maar over de inkomensafhankelijke zorgpre-mie gaan. Ik zou niet blij met die maatregel zijn geweest. Nivelleren doe je via de inkomstenbelasting. En zo’n discussie draagt niet bij aan de handhaving van de soli-dariteit.’‘Met de verkleining van het aandeel van de nominale premie zou ook het kostenbewustzijn van de zorgcon-sument verloren gaan. Of de concurrentiemogelijkhe-den voor verzekeraars erdoor zouden verminderen, weet ik niet; de geleerden spreken elkaar tegen. Maar verzekeraars kunnen ook concurreren op de kwaliteit van de zorg en het loodsen van consumenten door het

woeste woud van de zorg.’‘Ik ben blij dat in het regeerakkoord de regierol van ver-zekeraars in het terugdringen van de zorgkosten wordt bevestigd. Wij durven – meer dan de overheid – stevige maatregelen te nemen. Dan is het wel weer jammer dat de ouderenzorg wordt versplinterd. In het kader van integrale zorg hadden wij die graag willen uitvoeren. Dat de ouderenzorg wordt versoberd, is logisch. Die was te mooi collectief geregeld en wordt nu onbetaal-baar. Misschien moeten we naar Duitsland kijken: daar dragen kinderen veel meer de kosten van de zorg voor hun ouders.’

wim van der meeren, bestuursvoorzitter cz

‘Ouderenzorg hadden we graag willen uitvoeren’

hilz & verhoeff/ hh

FORUM #21/15.11.1225

wat gaat jeanine hennis doen?defensie

Zorgendatdekrijgsmachtinstaatisomininternationaalverbanddeveiligheidvanonslandtegaranderenenombijtedragenaanvredeenveiligheidindewereld.Verderkomtereenstructureelbudgetvoorinternationaleveiligheid.Maardatwordtinminderinggebrachtophetdefensiebudget.HenniszalverderonderzoeklatendoennaardevervangingvandeF16.In2013moeteenbeslissingvallenoverdevervangingvanhetjachtvliegtuig.InvesteringenindeopvolgervandeF16gaantenkostevananderedefensie-investeringen.

wat gaat jeroen dijsselbloem doen?financiën

Nettowordter16miljardeurobespaard.DaarisDijsselbloemalsbewakervandeschatkistverantwoordelijkvoor.HijisookbelangrijkvoordeNederlandsebankensector.Zozalhijdebankierseedverplichtstellen,zorgenvoorverhogingvandekapitaaleisenvoorbankentussen2013en2018.VerdersteunthijdestapsgewijzetotstandkomingvaneenEuropesebankenunie,eensnelleinvoeringvanEuropeesbankentoezichtenzalerdirectebankensteunvanuitesmondervoorwaardenmogelijkworden.OoksteunthijhetEuropeesdepositogarantiestelsel.

‘De beslissing om partner te blijven in het�jsf/F-35 programma laat zien dat de nieuwe coali-tie haar internationale verantwoordelijkheid serieus neemt. Dit geldt ook voor het willen voldoen aan de navo-norm. De krijgsmacht en haar taken op het gebied van vrede en veilig-heid kunnen in Nederland rekenen op een groot draagvlak. Onderzoek zal aantonen dat daar een bijdetijds gevechtsvliegtuig bij hoort. Ik ben blij dat de definitieve aankoopbeslissing over de jsf/F-35 in 2013 valt en niet pas in 2015. De komende tijd worden belangrijke werkpak-ketten voor onderhoud en productie toege-kend. Bij een beslissing in 2013 kunnen we daar nog naar meedingen. In de vliegtuigbouw gaat het om de lange termijn. Dan is een betrouw-

bare overheid cruciaal voor de ontwikkeling van hoogwaardige werkgelegenheid en inno-vatiekracht. Een positieve beslissing betekent ook goed nieuws voor de duizend gezinnen in Nederland die nu al een boterham hebben dankzij de F35/jsf.’‘Defensie zal de komende tijd voor fundamen-tele keuzes staan. Verdere focus op de kern-competenties lijkt een logische stap. Het Nederlandse bedrijfsleven kan het departe-ment helpen de juiste keuzes te maken geba-seerd op ervaring en best practices uit de civiele sector. Door hier niet te lang mee te wachten, kan Defensie de baten zo snel mogelijk inboe-ken.’

sjoerd Vollebregt, ceo Fokker technologies

‘Betrouwbare overheid is cruciaal’

hilz & verhoeff/ hh

hilz & verhoeff/ hh

FORUM #21/15.11.1226

wat gaat stef blok doen?wonen en rijksdienst

Indeeersteplaatszalhijdehypotheekrenteaftrekaanpassen.Verderwordthetfenomeenscheefwonenindesocialewoningmarktaangepakt.Woningbouwcorporatieszullenvoortaanvallenonderdedirecteaansturingvangemeentes.

wat gaat lilianne ploumen doen?buitenlandse handel en os

Economischediplomatieblijfteenzwarecomponentinhetwerkvanambassadesenconsulaten.SamenmethetbedrijfslevengaatPloumeneenrevolverendfondsvan750miljoenontwikkelenwaaruitinvesteringeninontwikkelingslandenwordenondersteund.Inhetbijzonderdievanhetmidden-enkleinbedrijf.Verderwordtzevanaf2014verantwoordelijkvoordebestedingvaneennieuwstructureelbudgetvoorinternationaleveiligheid.InbilateraleenmultilateralesamenwerkingencontactenzalPloumenmensenrechten,duurzaamheidengoedearbeidsomstandighedenbevorderenenkrijgtenergie-engrondstoffenzekerheidhaarbijzondereaandacht.

achtergrond

Gerrit Jan Baars, eigenaar thermaflex

‘Korte lijntjes met ez belangrijk’ ‘Veel thema’s uit de portefeuille van Ploumen raken het Topsec-torenbeleid van het ministerie van Economische Zaken. Ik denk ook aan handelbevorderende activiteiten zoals Agentschapnl dat onder ez valt. Het lijkt mij belangrijk dat de Ploumen heel korte lijntjes met dat ministerie ontwikkelt. Het beleid van het vorige kabinet heeft ons als bedrijf erg geholpen. Minister Rosenthal was bij ons op bezoek en heeft onze naam een paar keer genoemd op ambassades. We konden merken dat we meer aandacht kregen. Die richting kan gewoon worden voortgezet. Wel vind ik dat, nu de focus zo op het mkb komt te liggen, rekening gehouden moet worden met de grootte van het bedrijf in het buitenland. Wij zijn als concern net groter dan een mkb-bedrijf, maar in het buiten-land zijn we vaak nog kleintjes. Dat mevrouw Ploumen uit de ontwikkelingshulpsector komt, vind ik geen nadeel. Zo is er min-der risico dat alle ontwikkelingshulpgeld bij het bedrijfsleven komt. Dat moeten we denk ik niet willen.’

Geert Hurks, ceo Hurks Groep

‘Beter een keuze dan geen’‘Het is op zich een goede zaak dat dit kabinet aandacht besteedt aan de woningmarkt. En dat het binnen een heel korte termijn toch met een plan van aanpak is gekomen. Dat het kabinet de hypotheekrenteaftrek aanpakt zie ik als onvermijdelijk. Het is een onderdeel van het bezweren van de crisis. Het zat er aan te komen. Wat dat betreft beter een keuze dan geen keuze. Nu blijkt alleen dat het kabinet ook nog andere maatregelen doorvoert zoals de aanpak van de woningbouwcoöperaties of de strengere gedragsregels voor banken. Beide maatregelen zijn desastreus voor de woningmarkt. Duidelijkheid is mooi, dan weet je waar je aan toe bent maar totaal op slot gooien, biedt ook geen soelaas.’‘Dus de woningmarkt wordt zeker niet vlot getrokken. Zoals het er nu naar uitziet, wordt het nog slechter, alhoewel dat eigenlijk niet meer mogelijk is. In elk geval weten we nu als ontwikkelaar en bouwer dat we ons uitsluitend op het lagere segment van de woningbouw moeten richten. Kortom, het worden barre tijden.’

hilz & verhoeff/ hh

hilz & verhoeff/ hh

FORUM #21/15.11.1227

column scheer

Valse startDecommotieoverdezorgpremiemaaktnogietsgoed,maardieneemtnietdeindrukwegdatweeensaaieformatieachterderughebben.Inrecordtijdwerdeenregeerakkoordinelkaargetimmerd.Dehoofdrolspelers,diehetzogoedmetelkaarkondenvinden,kwamenelkedagalleenevennaarbuitenom‘Radiostilte!’teroepentegendeverveeldejournalisten.Dereconstructiesdiedeafgelopenwekeninenkelekrantenver-schenen,biedennietveelmeer.WewetennuwatRuttesfavorieteHaagsetokois(Soeboer),dieookophetBinnenhofbezorgtalsdeonderhandelingenuitlopen.Wewetendatvvd-prominentLoekHermanseenHaagspied-à-terreheeftwaarjeaandekeukentafeleenkabinetinelkaarkuntzetten.Ook interessant is het kaartspel dat kpmg’erWouterBosintro-duceerde.PeronderwerpmochtenRutteenSamsomeenkaartpakken.Wiedekaarthad(bijvoorbeeld‘Zorgfinanciering’),mochtdezevoor80procentzelfinvullenenvoor20procent‘naardean-dertoe’invullen.DezelaatstespelregelwasvanPvdA-secondantJeroen Dijsselbloem. Zitmisschieneennieuwgezelschapsspelin,methetoogopdefeestdagen.AlsnaamdenkikaanHet politieke spelofFormeer je gek.Uittebreidenmetbeamer,laptopenwhiteboard,onmisbareingrediëntenvoordemoderneonderhandelaar.RutteenSamsomliepennaarverluidtovervanenergieenmoes-tenregelmatigwordenafgeremddoorhunsecondanten.Onder-tussensloegenzeelkaarlachendomdeorenmetcitatenuit Yes Minister(Rutte)enThe West Wing(Samsom).Deafgelopenwekenoverziendkunjesprekenvaneenvalsestartvanjongehonden.Kaartspelletjes,afhaalindonees,tv-citaten:hetdoetallemaalwatstudentikoosaan.PvdA-coryfeeJanPronksprakvan‘machogedragvanzesmannenbijelkaar’.Eengevalletjetunnelvisie.Eenvleugjeoudepolitiekhadgeenkwaadgekund.Gewoonweereenseendagzoekennaareenwaterigcompromisovereeningewikkelddossier.Eveneenmomentvanbezinning.Vlakvoordeverkiezingenschreefikeenartikeloverhoejeeenlangdurigeformatiekuntvoorkomen.Datwasnogindeveronder-stellingvaneenheelandereverkiezingsuitslagdandegenediewekregen.Bijdevolgendeverkiezingenmoethetookgaanoverhetvoorkomenvaneentesnélleformatie.

Paul Scheer

jero

en p

oort

vlie

t

ton van sommeren, Van sommeren International

‘Niet tussentijds beleid wijzigen’‘Het grootste probleem is dat de overheid zich met onderne-mers gaat bemoeien. Wíj zijn de ondernemers. Met subsidies of stimuleringsregelingen gaat zij op de stoel van ondernemer zitten. Je moet soms wel heel creatief worden om aan alle eisen en voorwaarden te kunnen voldoen om steun te krijgen.’‘Maar het belangrijkste wat deze minister moet doen, is niet tussentijds beleid wijzigen. Ondernemers anticiperen op de regels met hun bedrijfsvoering. Als er dan bezuinigd moet worden, gaat een of andere gladiool op het ministerie zich in het economisch verkeer begeven. Die moet dat niet doen. Daar hebben ambtenaren geen verstand van. Zij zien niet welke gevolgen dat voor het bedrijfsleven heeft. Als je net een fabriek volgens de specificaties hebt gebouwd en die regels verande-ren, dan trekt de overheid zijn handen van je af. Als onderne-mer blijf je zitten met de investering op een niet-functionele fabriek en de bank zegt: ú bent de klos meneer Van Sommeren.’

wat gaat henk kamp doen?economische zaken

HetTopsectorenbeleidwordtinelkgevalvoortgezet.Enhetministeriemaakt110miljoeneurovrijomdesamenwerkingtussenbedrijvenenkennisinstellingentebevorderen.VerderwilKampmethetbedrijfslevenenonderwijsinstellingeneentechniekpactafsluiten.Enwordenmogelijkhedenvancofinancieringvanhetonderwijsdoorhetbedrijfslevenonderzocht.Hetkabinetstreeftnaareenduurzameenergievoorzieningin2050.Omdekostprijsvanwindenergieopzeeversneldomlaagtebrengen,wilKampmetenergiebedrijvenendeNederlandseoffshore-industrieinitiatievennemenomdeinnovatieindezesectortestimuleren.Verderwilhijeencirculaireeconomiestimulerenende(Europese)marktvoorduurzamegrondstoffenenhergebruikvanschaarsematerialen.

beek/ hh

FORUM #21/15.11.1228

belrondje

Ferzan Ugurdag / Arter Medical (distributeur medische apparatuur) / Istanbul

‘Vertrouwen verloren’ ‘De toetreding tot de Europese Unie speelt op hetmoment totaal niet. Er staan nu andere zaken op deagenda.TurkijewordtgezienalsdebrugtussenOostenWestenaandeOostzijdekookthet.OokEuropaheeftzijn handen vol aan eigen problemen. Griekenland,Portugal,Italië.Deeuzitnuhelemaalniettewachtenopeenuitbreiding.EnzekernieteenuitbreidingmetTurkije.’

‘Zewillenonsniet. Eneen speciaalpartnerschap,waarDuitslandenFrankrijkvoorpleiteninplaatsvanvollediglidmaatschap?Datiseensprookje,daargelooftniemandin.Steedsmeermensenzijn–ookdoorditsoortreacties–hetvertrouweninhetheleproceshelemaalverloren.De EuropeseUnie zelf heeft veel aan kracht ingeboet.Bovendien groeit overal in Europa het nationalisme.Bestaat de EuropeseUnie zelf nog wel over tien jaar?EconomischgezienkunnenweonsbeterrichtenophetVerreOosten.’

Perihan Çöçelli / Persu Suni Deri (producent Imitatie-leder & textiel) / Gaziantep

‘Hard nodig’ ‘Ik ben opgegroeid in Duitsland en later naar Turkijegekomen.IkkendeEuropeanendusgoed,voelmethuisinDuitsland.Ikheb–ondanksalleobstakels–nogsteedsvertrouwenindeTurksetoetredingtotdeeu. Geen speci-aalpartnerschapofzoiets,daarraakthelemaalniemandenthousiastvan,maareenvollediglidmaatschap.’‘Ikdoeveel zakenmetdeArabischewereld,maaronze

cultuurlijktmeeropdeEuropesecultuur.Metééngrootverschil.Wezijnmoslims.DaarhoeftEuropanietzobangvoor te zijn. Europaheeftons zeker net zohardnodig.Datgaanmensenwelinzien.Watwordternoggeprodu-ceerdinEuropa?Erishiereendynamiek,diejedaarnietmeer tegen komt. Dat heeft Europa nodig. Kijk alleenmaarnaarmijnbedrijf,ikbenvijfjaargeledenbegonnenende zaken gaan heel goed. Ik groei elk jaar nogmetruim30procent.’

Ertugrul Belen / Divas Diamond (e-commerce) / Istanbul

‘Belangen zijn groot’ ‘DetoetredingvanTurkije totdeEuropeseUnie isnietietsvandelaatstejaren,deeerstestappenwareneralin1959!DegemengdereactiesuitEuropaoverhetTurkselidmaatschapmoetengoedgeanalyseerdworden.Gaathetoverdehervormingenofoverzakenalsreligie?Hetisnietfair–nadezejarenlangeweg–omdevoorwaardenteveranderen.Geennieuwe‘maars’meer.Geengeprivi-

legieerdpartnerschap.HetwelkomvanEuropaisnetzocruciaalalsdehervormingendieTurkijemoetdoorvoe-ren.Wanneer Europa er echt – zonder aarzeling –voorzou gaan,dan kunnenwebinnenvijf jaar toetreden. Ikhebdehoopnognietopgegeven.’‘Hetheleprocesvanhervormingenheeftonsgeholpenaaneenmeerstabielmacro-managementeneconomie.De eu heeftde handel zien groeien en kanonze jongeberoepsbevolking goed gebruiken. De economischebelangentussenEuropaenTurkijezijngrootenvergeetookdekennisuitwisselingniet.’

Turkije: EU-lid of niet?Eind oktober werd Turkije een geprivilegieerd partnerschap met de Europese Unie

aangeboden. ‘Daar lachen we om.’ Het is alles of niets, liet minister Egemen Bagis

van Europese Zaken weten. Zien Turkse ondernemers de eu nog wel zitten?

Tekst:JessicaMaas|Foto’s:ArterMedical,PersuSuniDeri,DivasDiamond

FORUM #21/15.11.1229

binnenland

‘noordenkanweleenimpulsgebruiken’

Parijs, Athene, Florence. Allemaal steden die de afgelopen decennia culturele hoofdstad van Europa waren. Nu zou de eer zomaar naar Leeuwarden kunnen gaan. Of naar een andere Nederlandse stad. Want ook Den Haag, Maas-tricht, Utrecht en de stedenband Brabantstad (een groep Brabantse steden onder leiding van Eindhoven) dingen mee naar de titel, een initiatief van de Europese Unie. Eind oktober leverden ze elk hun eigen bidbook in.Berting had het liefst gezien dat tout Neder-land zich had geschaard achter de kandida-tuur van één stad. Nu is de aandacht en inzet versnipperd. Leeuwarden en daarmee Fries-land heeft zijn duidelijke voorkeur. Al was het maar omdat deze regio een andere achter-grond heeft dan andere provincies. En een eigen taal. Die andere achtergrond komt ook

terug in de regionale cultuur. Kijk maar naar zoiets als Oerol op Terschelling, zegt hij. ‘Zo’n festival kom je elders niet snel tegen.’ Stimulering van het cultuuraanbod is goed voor de leefbaarheid van de stad. Maar benoe-ming tot culturele hoofdstad van Europa heeft volgens Berting nog een prettig neven-effect: het is een mooie vorm van stadspro-motie. ‘Het wordt steeds lastiger je te onder-scheiden. Je redt het als stad niet meer met af en toe een openluchtspektakel of een brade-rie. Maar met de titel culturele hoofdstad van Europa wél. Ik ben ooit in Genua geweest. Een stad die destijds toeristisch gezien niet meetelde. Maar nu dus wel.’ Berting kan zich voorstellen dat niemand zit te wachten op een geldverslindend project. Maar er liggen heldere afspraken over de reke-

ning. De Europese Unie betaalt er aan mee, de provincie en de gemeente ook. Maar ook het bedrijfsleven moet bijdragen: 4 miljoen euro. Dat is veel. Maar het gaat niet om extra geld, benadrukt hij, maar om het herschikken van bestaand budget. ‘Ik steek nu samen met col-lega-ondernemers ook geld in promotie om mensen naar de provincie te krijgen.’ Tegenover de kosten staan inkomsten. Drie miljoen bezoekers zou het evenement moe-ten trekken. Dat vertaalt zich onder meer in fors meer extra overnachtingen. Ook voor zijn bedrijf verwacht Berting extra werk. En daarvan profiteren anderen mee. ‘We doen zaken met tal van leveranciers, van bedrijven die vloerbedekking leveren tot bedrijven die broodjes leveren. In het bidbook wordt gesproken over tweehonderd extra banen. Maar dat zijn alleen maar de structurele banen. Tijdens het evenement is er voor veel meer mensen werk.’ Benoeming tot culturele hoofdstad kan een aanjager zijn voor allerhande activiteiten, denkt Berting. ‘Veel partijen zullen hierdoor gemakkelijker besluiten mee te doen.’ Mocht de titel onverhoopt toch voorbijgaan aan Leeuwarden, dan verwacht hij dat de stad op zoek gaat naar andere manieren om voordeel te halen uit de nu getroffen voorbereidingen. ‘Want het is goed om te blijven investeren in je omgeving.’

Nederland mag in 2018 een van de twee Europese

culturele hoofdsteden leveren. Vijf steden hebben

zich gekandideerd. Robert Berting, algemeen

directeur van wtc Expo in Leeuwarden, hoopt

dat zijn stad met de eer gaat strijken. ‘Leeuwarden

verdient de Europese titel’

Tekst: Frank den Hoed | Foto: Hoge Noorden/Jacob van Essen

FORUM #21/15.11.1230

tegenspraak

de�tegenspraak�van�john�kerstens�(pvda):

‘Wegstoppen is pas stigmatiserend’

Werkgevers moeten voortaan 5 procent

arbeidsgehandicapten in dienst hebben.

Dat zijn vvd en PvdA in het regeerakkoord

overeengekomen. Slecht idee vinden

werkgevers. Ondernemers regelen het liever

zelf. ‘Nee’, zegt het nieuwe PvdA-Kamerlid

John Kerstens, ‘een quotum is nodig als stok

achter de deur.’

Tekst:PaulScheer|Foto’s:JeroenPoortvliet

Als het regeerakkoord van vvd en PvdA ongewijzigd wordt doorge-voerd, geldt er in 2015 een quotum voor arbeidsgehandicapten. Elk bedrijf met meer dan 25 werknemers moet voortaan 5 procent arbeids-gehandicapten in dienst hebben. Niet meteen in 2015 al: werkgevers hebben dan nog zes jaar de tijd om dat percentage te halen. Lukt dat niet, dan moeten zij een boete van 5.000 euro per niet ingevulde arbeidsplaats betalen. Volgens PvdA-Kamerlid John Kerstens, tot voor kort voorzitter van fnv Bouw, is zo’n quotum hard nodig. ‘We moeten ondernemers helpen.’ Ondernemers denken daar zelf heel anders over. ‘De geschiedenis leert dat elke vorm van quotering, of het nu om allochtonen of vrouwen of mensen met een handicap gaat, faalt’, zei vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes onlangs in Forum.

Waarom wilt u zo graag een quotum? ‘Er wordt al jarenlang gesproken over de hervorming van de onder-kant van de arbeidsmarkt, zoals het oneerbiedig wordt genoemd. In de Wet werken naar vermogen, die is aangehouden als gevolg van de val van het vorige kabinet, wordt ervan uitgegaan dat arbeidsgehandi-capten als vanzelfsprekend van de sociale werkvoorziening (sw; red.) uitstromen naar het reguliere bedrijfsleven. Maar ik denk dat je onder-nemers een handje moet helpen om hun maatschappelijke verant-woordelijkheid te nemen.’

Een quotum opleggen is toch geen handje helpen? ‘Ik bedoel dat je niet met een toverstokje kunt zwaaien en dat het dan vanzelf gebeurt. Je hebt de wortel en de stok nodig. Het moet onder-nemers wel mogelijk worden gemaakt om die 5 procent te halen. Je moet ze ontzorgen, om een modeterm te gebruiken. Je mag onderne-

FORUM #21/15.11.1231

mers niet zeventien loketten laten aflopen of laten zwemmen. Je kunt regelingen bedenken die het makkelijker maken voor het bedrijfsle-ven. Dat is iets waar minister Asscher mee moet komen.’

Elke vorm van quota heeft tot nu toe gefaald.‘Er zijn voorbeelden in Duitsland en Oostenrijk waaruit blijkt dat het wel werkt. Daar zijn meer arbeidsgehandicapten aan het werk gekomen.’

Het aantal Wajongers in bedrijven neemt toe: ondernemers regelen het dus zelf wel. ‘Je ziet prijzenswaardige voorbeelden, zoals De Normaalste Zaak. Daar moeten die bedrijven vooral mee doorgaan. Ze kunnen zich er mee onderscheiden op de – krapper wordende – arbeidsmarkt. Je moet een quotum niet geïsoleerd bekijken. Het is een sluitstuk van het stre-ven naar meer arbeidsparticipatie. Vandaar ook dat het geleidelijk wordt ingevoerd.’

Iedereen weet: quota werken stigmatiserend.‘Weet u wat ik stigmatiserend vind? Arbeidsgehandicapten wegstop-pen in sw-bedrijven ergens achteraf op een industrieterrein. Je moet ze deel laten uitmaken van de reguliere arbeidsmarkt, collega laten zijn van ‘gewone’ werknemers.’

Die zitten vaak niet te wachten op opgedrongen collega’s.‘Ik denk dat werknemers meer begrip hebben voor een arbeidsgehan-dicapte dan voor een vrouw of een allochtoon die op basis van een quotum binnenkomt. Ze moeten natuurlijk wel wennen aan elkaar. Je kunt als werkgever een arbeidsgehandicapte niet zomaar dumpen in je bedrijf.’

Waar haal jij als ondernemer met 25 man in dienst de tijd van-daan om een man extra te begeleiden? Ondernemers hebben wel wat anders te doen: overleven bijvoorbeeld.‘Gemeenten en sw-bedrijven hebben óók een verantwoordelijkheid. Werkgevers mogen niet dubbel worden getroffen: én een quotum én alles op hun schouders leggen.’

Dat gebeurt nu wel: op de inzet van jobcoaches – die arbeidsge-handicapten begeleiden op het werk – wordt bezuinigd. ‘Dat is een terecht zorgpunt. Het is echter een steentje uit de muur van het regeerakkoord, en dat kun je er niet uittrekken zonder een alternatieve financiële dekking. Aan de andere kant: het gaat om men-sen die iets meer hulp nodig hebben dan wij. Als één op de twintig werknemers arbeidsgehandicapt is, heb je geen voltijds begeleider nodig. En je hebt er een goedkope en gemotiveerde medewerker bij. Als de match goed is tenminste.’

De klacht van ondernemers is dat die match vaak ontbreekt.‘Dat schiet niet op, nee. Maar dat geldt vooral voor de langdurig werk-lozen in de bijstand. Het uwv en gemeenten hebben arbeidsgehandi-capten beter in het snotje vanwege de keuringen en procedures die zij hebben doorlopen. Ze gaan nu nog eens goed door de kaartenbak en hebben meer oog gekregen voor een goede relatie met het bedrijfsle-ven. Werkgevers moeten op hun beurt goed nadenken over de inpas-sing in de organisatie. Zoals zij ook doen in de normale procedure voor nieuwe werknemers. Het heeft geen zin om arbeidsgehandicapte en werkgever bij elkaar te zetten als ze daar allebei doodongelukkig van worden.’

Duitse werkgevers blijken die boete dan liever te betalen. ‘Ik kan me voorstellen dat het ene bedrijf zich beter leent voor de inzet van arbeidsgehandicapten dan het andere, en dat die 5 procent niet overal wordt gehaald. In dat geval betaal je de boete, die ik niet ver-schrikkelijk hoog vind. Maar het is natuurlijk niet de bedoeling dat we straks een pot met boetegeld hebben en er geen arbeidsgehandicapte méér aan het werk is gekomen.’

Wat schieten ondernemers én arbeidsgehandicapten er dan mee op?‘In het regeerakkoord worden de sociale partners daarom expliciet uitgenodigd om mee te denken de komende tijd. Als zij een andere manier weten om de doelstelling te halen zonder extra kosten voor de overheid, is het quotum uiteindelijk misschien niet eens nodig.’

FORUM #21/15.11.1232

vijf vragen aan

topstudenten maken met steun van

nederlandse universiteiten, bedrijven

en ministeries met een summerschool

kennis met de kracht van azië. Goed

voor hen en goed voor bedrijven, zegt

akzonobel-bestuurslid marjan

oudeman.

U bent een van de initiatiefnemers van deze aziatische zomerschool. Hoe is dat idee ontstaan?‘Het idee is in gezamenlijk overleg geboren als een coproductie van de Universiteit Utrecht, tu Delft, McKinsey&Company en AkzoNo-bel. En wordt gedragen door negentien Nederlandse multinationals, dertien univer-siteiten, vier ministeries en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (knaw). Het is daardoor bij mijn weten een programma dat uniek is in de wereld.’‘We richten ons op topstudenten. Ze stude-ren psychologie, geneeskunde, economie, werktuigbouwkunde of geschiedenis. Nu waren het 29 studenten die deze zomer deel-namen aan de eerste editie van de nahss. Het moeten er volgend jaar 75 worden. Doel van deze Netherlands Asia Honours Summer-school (nahss) is om bij studenten interesse te wekken voor Azië.’

Is die interesse er niet dan?‘Met die interesse zit het wel goed. Maar ze kunnen hun beeld extra verbreden met dit studieprogramma. Als je kijkt naar de enorme kracht van Azië en de positie die het inneemt in de wereld dan is het goed als topstudenten ervaring op doen met de economische, sociale en politieke omgeving daar. Dat is goed voor hun toekomstige positie op de arbeidsmarkt en goed voor het bedrijfsleven. ‘

wat levert het de studenten op?‘Tijdens hun verblijf op de Chinese universi-teit van Hong Kong werden ze begeleid door Chinezen, kwamen ze bij de Chinezen thuis en bezochten ze in het kader van een busi-nessweek ook Nederlandse bedrijven in de regio Shanghai. Een van de verbeterpunten die ze na hun terugkomst in Nederland aanga-ven, was dat ze in de voorbereiding op hun reis meer aandacht wilden hebben voor het leren van de Chinese taal. Dat zou de commu-nicatie vergemakkelijken. We gaan kijken hoe we de studiereis nog beter kunnen laten verlo-pen. Moeten ze daar langer dan vijf weken ver-blijven? Misschien kunnen ze bij de daar gevestigde bedrijven stages lopen? Nu gaan de studenten nog naar Hong Kong en Shanghai, in de toekomst gaan ze ook naar andere Aziati-sche landen.’

wat hebben bedrijven aan zo’n summerschool?‘Het bedrijfsleven vindt het belangrijk dat studenten een besef hebben van wat daar gebeurt.’

Hoe belangrijk is het voor akzonobel?‘China is voor AkzoNobel een zeer belang-rijke strategische regio. We zitten in China al meer dan dertig jaar. Onlangs hebben we er de 29ste fabriek geopend, waardoor ons werkne-mersbestand steeg tot meer dan achtduizend mensen. Het is voor ons belangrijk om daar mensen te hebben die de Aziatische regio kennen. Kennis van de regio is een pre om bij AkzoNobel te werken. Het zomerstudiepro-gramma is niet het enige dat we doen op gebied van opleiding. Bij ons is er ook een managementtraineeprogramma voor net afgestudeerde studenten. We selecteren elk jaar talentvolle nieuwe werknemers die ver-volgens twee jaar lang elk half jaar een andere functie in hun vakgebied krijgen, binnen ver-schillende internationale locaties van ons bedrijf. Deze high potentials komen onder meer uit Rusland, China, Turkije, Vietnam, Duitsland en Nederland.’

Tekst:WalterDevenijns|Foto:AkzoNobel

marjan oudeman

‘Kennis van Azië is echt een pre’

FORUM #21/15.11.123333

Onderzoek, innovatie en een aantrekkelijke vestigingsplaats. Dat zijn volgens buitenlandexpert Rob de Wijk de pijlers waar de Nederlandse groeistrategie op moet rusten. De Wijk sprak op het eerste Global Debate van icc op 8 november in Utrecht.

HetgingtijdensdebijeenkomstvandeInternationalChamberofCommerce(icc)inUtrechtoverpolitiek,zoalsdeformatieinNederland,depresidentsverkiezingenindeVerenigdeStaten,deafnemendeinvloedvanEuropaendeopkomstvanAziëenAfrika.Maarookomzakendietastbaarderzijn,zoalsdeproblemenmetgrond-stoffen,milieuenenergie.ChrisBuijink,secretaris-generaalvanhetministerievanEconomischeZaken,AbvanderTouw(ceovanSiemensNederland)enKarienvanGennip(directeurprivatebankingvaning),gavennaastDeWijkhunvisieopdegroeistrategievanNederland.EenvandegroeikansenishetTopsectorenbeleidwerdgeopperd.Deagrarischesec-torlaatvolgensHenkBroeders,corporatevice-presidentvanCapGemini,zienhoesuccesvoljekuntzijnalsbedrijfsleven,overheidenonderzoeksinstitutensamenwer-ken.DaarnaastmoetNederlandzichnietblindstarenopzijngasbel,vindtRobdeWijk.Belangrijkvoordetoekomstishetontwikkelenvanalternatievenvoorschaarsegrondstoffen.Omdeprijzenindehandtehoudenenomdeafhankelijkheidvanhetbuitenlandteverminderen.DaarbijheeftNederlandeengoedestartpositie,vindtez-topambtenaarChrisBuijink.Maarerzijnnogwereldentewinnen.www.icc.nl

‘Nederland heeft een goede startpositie’

veReniging34 mens

•Personalia

35 branche

•NightlifeAwards2012 uitgereikt

•Verzekeraarszoekendiscussieop• JongOndernemenenBizWorldfuseren• ‘SteltInspectieGezondheidszorgweljuisteprioriteit?’

•EvenbellenmetRobLetcher, directeurrozenimporteurcarms

•DouweEgbertsmerkvanhetjaar

40 regio

•Speeddatetussenmbo’ers en ondernemers

•VeiligheidsconvenantmetTwenteafgesloten

• Noordelijkbedrijfsleventegenquotumarbeidsgehandicapten

38 duurzaam

•Droste’suitTubbergen duurzaamrestaurantvanhetjaar

• ‘Overheidmoetduidelijkheidgeven oververbod’

•‘Belooninzetstilletreinen’• ‘Leerkinderenbeteromgaanmetblik’•uwvenuitzendersdringensamen verzuimterug

icc

FORUM #21/15.11.1234

vereniging mens

Per1novemberisHans nijssen benoemdtotlidvanderaadvanbestuurvanbouwconcernHurksGroep.HijzaldeoperationeleleidingopzichnemenvandeHurks-bedrijvendiezichbezig-houdenmetderealisatie,toeleve-ringenengineeringvanprojecten.NijssenwasalgemeendirecteurvanRendonBeheerenvoorzittervandebrancheorganisatievooronderhoudsbedrijven(wvb).

Jan reuversheeftop26oktoberdevoorzittershamervandeClubvanElf(DutchAssociationofLeadingVisitorAttractions)over-gedragenaanmascha van till-taminiau,directeurvanattrac-tieparkWalibiHolland.Joris van dijk,directeurvanMadurodamneemthetvicevoorzitterschapovervanroderick van Zuylen van nijevelt (Duinrell).arjan van der meervanCanalCompanyvolgtPiet de Vries (Keukenhof)opalspenningmeester.

Per1januaristartJopie nooren alsvoorzittervanderaadvanbestuurbijBartiméus,eenorganisatiegespecialiseerdinhetondersteunenvanmensenmet

eenvisuelebeperking.MomenteeliszijnogvoorzittervanderaadvanbestuurbijLunetzorg.DaarwordtzeopgevolgddoorLoet smeets,diesinds1februari2011lidvanderaadvanbestuurvanLunetzorgis.

Jopie Nooren

Per1novemberisroger muys benoemd als directeur perso-neelszakenbijPostnl.HijvolgtGérard aben op,diemetingangvan1maartmetpensioengaat.Muyszalandersdanzijnvoorgan-gergeenlidmeerzijnvanderaadvanbestuur.HijheefthiervoorgewerktbijCarlsbergBreweries,PhilipsenGeneralElectric.

kees noorman is per 1 januari aangesteldalsdenieuwedirecteurvanOndernemersverenigingoram.NoormanwerkteondermeeralssectormanagervastgoedbijHavenAmsterdamenwas

directeurvanhetWorldTradeCenter.

Weir Minerals Netherlands, ont-werperenproducentvanindustri-elepompen,heeftper1oktobereennieuwealgemeendirecteurindepersoonvanJan Peter van Leeuwen.HijisdeopvolgervanCees Zaalberg, die is benoemd totregionalmanagingdirectorEmer(Europe,MiddleEastandRussia)waarmeehijverantwoor-delijkisvooralleactiviteitenvanWeirMineralsindezeregio.VanLeeuwenwaseerdertechnischdirecteur.

Op1januarizalcooPeter de ridderterugtredenuitdeexecutiveboardVanOord.Naeendienstverbandvanbijnaveertigjaarzalhijmetpensioengaan.Deexecutiveboardwordtmettweeledenversterkt.DatzijnJoep athmer en niels de Bruijn.AthmerwasbijVanOordonderandereverantwoordelijkvoordeoperationeleactivitei-teninHongkong,hetVerenigdKoninkrijk,Ierlandendewereld-wijdeoffshore-activiteiten.DeBruijnwasverantwoordelijkvoor

deactiviteiteninSpanje,hetMidden-OostenenAzië/Australië

Joep Athmer

nieuwe bestuursleden vno-ncw dirk kloosterboer,voorzit-tervanderaadvanbestuurvanfoodbedrijfvion, is per 1 oktober toegetredentothetdagelijksenalgemeenbestuurvanvno-ncw namens vion.Hijvolgt Uwe tillmann op.

Dirk Kloosterboer

personalia

vgn

Mooi mens MariëlledeRuijterisdewinnaarvandeizz Mooi MensVerkiezing2012.DeeerisvoordecoördinerendverpleegkundigspecialistvanwegehaarinitiatieftotoprichtingvaneenPoliBijwerkingenbijdeggz Centraal Flevoland.Patiëntenvandepsychiatrischeafdelingkunnenhierterechtvooradviesgerichtophetbeperkenvanbijwerkingenvanmedicijnen.SportfysiotherapeutElinedeLangewondepublieksprijs.Zijbiedtnaschoolseactiviteiten,zodatkinderenmeergaanbewegen,gezonderblijvenenlekkerderinhunvelzitten.Dejaarlijkseizz Mooi Mens Verkiezing,eeninitiatiefvanizzZorgverzekeraar,isbedoeldommooiemensenuitdezorginhetzonnetjetezetten.www.zn.nl

mode-eer

Dehoogsteonderscheidingbinnendemodebranche,deGrandSeigneur,isditjaardoordejurytoegekendaanFionaHering,eenvanNederlandsmeesttoonaangevendemodejournalistes.Geroemdwordenhaargrotekennisvande(internationale)modebranche,vlottetaalgebruik,scherpeanalysesenhumor.HierdoorheeftzijvolgensdejurygedurendeeenkwarteeuwbijgedragenaanhetmodebewustzijnvandeNederlandseconsument.EerdereprijsdragerszijnondermeerViktor&Rolf,MarliesDekkers,LidewijEdelkoort,G-StarRaw,JanJansen,InezvanLamsweerdeenVinoodhMatadin.Deonderscheidingwordtdonderdag22novemberoverhandigdopheteersteNationaleModecongresinAmsterdam.www.modint.nl

van

oor

dvi

on

FORUM #21/15.11.1235

groeivertragingInhettweedekwartaalvan2012lagdeomzetvandeNederlandsegroothandel1,4procenthogerdaneenjaareerder.DitblijktuitcijfersvanhetCentraalBureauvoordeStatistiek(cbs).Hetishetderdekwar-taaloprijvanbeperkteomzetgroei.DebeperkteomzetgroeivandeNederlandsegroothandelwordtmedeveroorzaaktdoordegroeivertragingvandeeconomieënbijonzebelangrijkstehandelspartners.ZowasdeomzetgroeivandeDuitseenFransegroothandelinhettweedekwartaalgezaktnaareenhalfprocent.ItaliëenhetVerenigdKoninkrijknoteerdenzelfsnega-tieveomzetontwikkelingen.EenlichtpuntjevoordeNederlandsegroothandelisdetoenamevandeexportnaar landen die niet tot de eu behoren, zoalsdeVerenigdeStaten,SingaporeenChina.Indeeerstehelftvan2012lagdeuitvoerwaardebijna14procenthoger.Dezwakkereeurospeeldehierineengroterol.www.nvg.nl

transportsoresNederlandsetransportbedrijvenzak-kenverderwegindefinanciëlemalaise.Omzet,bedrijvigheidenwinstdalen.Debedrijvigheidzaktzelfsnaarhetlaagsteni-veauindriejaar.Ditblijktuitdeconjunc-tuurenquêteoverhetderdekwartaalvanTransportenLogistiekNederland(tln).Deorganisatiemaaktzichzorgenoverdefinanciëlepositievanveelbedrijven.Erisgeenverbeteringinzichtenhetaantalopdrachten is sinds midden 2009 niet meerzolaaggeweest.Meerdandehelftvanalleondernemersvindtdatdesituatieindesectorverderisverslechterd.VolgenskredietinformatiebureauGraydongingeninhetderdekwartaal55transportbedrij-venopdefles,90procentmeerdanindezelfdemaandhetjaarervoor.Overdeeerstedriekwartalengerekendbedroegdestijgingvanhetaantalfaillissementen26procent.www.tln.nl

vereniging branche

De horeca maakt van de uitreiking van de Nightlife Awards graag een feestje. Zo ook dit jaar, op 6

november in Nijmegen. Megaclub Brothers uit Bunnik bleek het meest populair. En daar is de crew

van Brothers zichtbaar blij over. De bedrijven met het grootste aantal stemmen van het publiek

verdienden een nominatie voor de onderscheiding voor de populairste uitgaansgelegenheid

van Nederland. Het bedrijfschap voor Horeca en Catering onderwierp de genomineerden voor

de Nightlife Award aan een quickscan. De resultaten daarvan werden gecombineerd met de

resultaten van een onderzoek naar de naamsbekendheid en populariteit van de bedrijven.

Brothers kwam uit de strijd als populairste megaclub van Nederland. Het is niet de eerste keer

dat het bedrijf uit Bunnik hoog eindigt. In de voorgaand acht edities van de strijd om de Nightlife

Awards behaalde Brothers altijd een top-3-positie. Er werden nog drie landelijke onderscheidingen

vergeven. Tot populairste beachclub werd Beachclub Vroeger (Bloemendaal) verkozen. Café

Philip (Tilburg) mag zich een jaar lang populairste danscafé noemen, populairste club is Fox

(Stadskanaal).

www.khn.nl

Nightlife Awards 2012 uitgereikt

KHN/BiancaBlokland

Denk vanuit de behoeften van klanten in plaats vanuit verzekeringsproducten. Dat was de boodschap aan verzekeraars tijdens een gesprek met verzekerden in het kader van het programma VerzekeraarsVernieuwen.

Debijeenkomstop31oktoberwasdevierdeuiteenreekswaarindebranchenadrukkelijkhetcontactzoektmetdesamenleving.Dezekeerstondengezin-nen centraal. Inverschillendediscussierondeskwamenthema’salswonen,veiligheid,inkomen en pensioen, en school- en studiekostenaandeorde.Regelmatigkwamhierbijtersprakedatklantenvan

verzekeraarsnietdenkeninverzeke-ringsproducten.‘Verzekeraarszoudenonsnietdebehoeftenmoetenaan-praten,maaronzebehoeftenmoetendekken’,luiddeeenconclusievaneendeelnemende ouder. Zowelbijhetverzekerenvanjehuis,maarookbijonverwachtekostenvoordegezondheidofstudievankinderen,bleekdebehoeftetebestaanaanbasis-productenenmaatwerk.Degedachtedaarachterissimpel:alsinzichtelijkiswatjeminimaalnodighebtenwaar-voorjeverzekerdbent,kunjealsklantvervolgenszelfkiezenwaarjemeergeldaanwiltuitgevenenwatinjouwsituatievantoepassingis.www.verzekeraars.nl

Verzekeraars zoeken discussie op

FORUM #21/15.11.1236

vereniging branche

Gezonde webhandelWebwinkelsmoetendemogelijkheidkrijgenomteruggestuurdegoede-rentecontrolerenvoordatbetalingenwordenteruggestort.DatvraagtThuiswinkel.orgineenbriefaanhetministerievanEconomischeZaken.Aanleidingvoorhetverzoekzijntweemaatregelendiedepositievanconsumentenmoetenversterken,maarslechtkunnenuitpakkenvoorwebwinkels.Thuiswinkel.orgvindthetversterkenvanconsumenten-rechteneengoedezaak.Maardeorganisatiesteltdatregelsbedrijvenookdekansmoetenbiedenomopeengezondemanierhandeltekunnendrijven.Endatisniethetgevalalszijgeldmoetenterugbeta-lenaanconsumentenvoordatteruggestuurdeartikelenookechtzijnontvangen.www.thuiswinkel.org

Jong Ondernemen en BizWorld hebben hun krachten gebundeld. De organisaties verwachten zo nog meer kinderen en jongvolwassenen op school te kunnen laten kennismaken met het ondernemerschap. De beide clubs gaan verder onder één naam: Jong Ondernemen.

Ambitievandenieuweclubisomin2017allekinderenenjongvolwassenentussengroep8eneindestudietijdminimaaléénkeerviaJongOndernemendeuitdagingvanhetondernemerschaptelatenervaren.‘JongOndernemenenBizWorldbereiktentotophedenalzo’n35duizendkinderenenjongvolwassenenperjaar.Dataantalmoetdekomendejarenflinkomhoog’,zeiHandeRuiter,bestuurs-voorzitterJongOndernemen.‘Ondernemersdragenonzeeconomie.Maargekgenoegishetonderwerpondernemennietietsdatstandaardinhetlespakketzit.’JongOndernemenwildooronderwijsoverondernemer-schapopallelesniveauszorgenvooreensolidefundamentvoordeeconomie.HetbedrijfslevenkanhiervolgensDeRuitereenactievemaatschappelijkerolinspelen.‘Zoverkleinenweookdeklooftussenonderwijsenbedrijfs-leven.’Datditdoelbinnenhandbereikligt,blijktvolgenshemuitdemedewerkingvantopondernemersentop-managersalsGerritZalm(abn amro),BernardWientjes(vno-ncw),HaroldLeenen(DeutscheBank)enJoopvandenEnde(JoopvandenEndetheaterproducties)aanJongOndernemen. www.jongondernemen.nl

Jong Ondernemen en BizWorld fuseren

Han de Ruiter (l), huidig voorzitter van Jong Ondernemen en Hubert

Deitmers, nu bestuurslid BizWorld (en per 1 januari voorzitter Jong

Ondernemen), onthullen een speciaal ontworpen fusiemunt

ren

é zo

etem

elk

‘Stelt Inspectie Gezond heidszorg wel juiste prioriteit?’Farmaceutische bedrijven houden zich goed aan de regels rond nascholingsbijeenkomsten voor artsen. Dat blijkt uit onderzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Merkwaardiger daarom, vindt Nefarma, dat het rapport een sfeer ademt alsof er zaken gebeuren die niet door de beugel kunnen.

Hetigz-onderzoekbestonduiteenserieonaangekondigdebezoekenaannascholingsbijeenkomstenvoormedischspecialistendiemedewarengefinancierddoorfarmaceutischebedrijven.InnegenvandetienonderzochtegevallenbetiteltdeInspectiedenalevingalsoverwegendvoldoende.Totdepuntenvankritiekvandeigzbehoorthetnietdragenvaneenbadgemetdebedrijfsnaamdoormedewerkersvandebetrok-kenfarmaceutischebedrijven.Hetfeitdatbedrijvenzichaanderegelshouden,isvolgensdeigzgeenredenvoortevredenheid.Zowildeinspectiederegelsaanscherpenwaarhetgaatomhetmaximumbedragdateenbedrijfperdeelnemermagneertellen.Ookmoetenwetenschappersaanhetbeginvanelkeinleidingduidelijkmakenofzijbandenhebbenmetfarmaceutischebedrijven.Verderwildeinspectiestrengergaanbeoordelenofaccom-modatiesvoornascholingnietteluxezijn.Nefarmastelttevredenvastdatbedrijvenzichaandeafgesprokenregelshouden.Daaromisdebrancheorganisatieverbaasdoverdecon-clusiedatderegelsaangepastmoetenworden.Endatdeigzzichzelfswilbemoeienmeteenbeoordelingvanhotelzaaltjes.Nefarmavraagtzichafofeeninspectiediedekwaliteitvandezorgmoetwaarborgen,hieraanprioriteitmoetgeven.Zekergeziendebeperktepersonelecapaciteitvandedienst.www.nefarma.nl

FORUM #21/15.11.1237

vereniging branche

even bellen met…

Rob Letcher,

directeur

rozenimporteur

carms

Aan Afrikaanse rozen zit een luchtje, vindt ontwikkelingshulporganisatie Hivos. Ze is daarom de campagne Power of the Fair Trade Flower begon-nen. De meeste Afrikaanse rozen zijn al onder milieu- en sociale certifica-ten gekweekt, zegt Rob Letcher. Hij is algemeen directeur van rozenimpor-teur carms.

Zijn afrikaanse rozen gifbommen geplukt door kinderen?‘Zekerniet.Alonzerozenzijnge-certificeerdmeteenmilieulabeléneensociaallabel.Wijverhandelenjaarlijks150miljoenrozenuitEthiopië,Kenia,Tanzania,Oeganda,ZambiaenZimbabwe.WijverkopenookaanAldienLidl,quaprijsdeonderkantvandemarkt,enzijwillenminstensdiecer-tificaten.Zijwillenabsoluutvermijdendatzeinverbandwordengebrachtmetkinderarbeidofmilieuschandalen.’

ah, een certificaat. wat zegt dat?‘Datcertificaatwordtelkkwartaalgecontroleerddoormps, een instantie inNederlanddietweekeurmerkenuitgeeft.Hetmilieukeurmerkbestaatal een poosje en sinds januari is er ookeensociaallabel,waarbijgekekenwordtnaarlonen,hoeveelvrijedagenwerknemershebben,kinderarbeid,medischevoorzieningenendatsoortdingen.’

Hoe komt de afrikaanse roos dan aan die slechte reputatie?(Diepezucht)‘Datsnapikniet.Het

verhaalkenik,hetkomtookelkjaarterug.IkkannatuurlijknietinstaanvoorelkbedrijfinAfrika.Erzullenze-kerslechtekwekerszijn,maarikkenzeniet.Ikkanmewelindenkendatdoorslordiggedragdenormenafentoewordenoverschreden,maardatisnietstandaard.Ikdurfweltezegendat75tot90procentvanderozenuitAfrikagecertificeerdis.’

om een betere marge te maken, kan een kweker toch in de verleiding komen niet zo zorgvuldig te zijn?‘Datlijktmeniet,alzijnerdeafgelo-penjarenveelAfrikaansekwekersfail-lietgegaandoordecrisisendehogereeisen.Ikzoudatookheelonverstandigvinden.Nietalleenzijnrozenzondercertificatenvrijwelnietteverkopenaandedetailhandel,certificeringisookgoedvoordebedrijfsvoering.Jewordtverplichtomsteedsteblijvennaden-ken.Datisgoedvoordebusiness.’

Zou opschalen naar Fair trade, zoals Hivos wil, een optie zijn?‘Datzoudenwekunnenenookwelwillendoen.Diestapisopzichnietzogroot.Hetprobleemindezecrisistijdisdatwedekwekersdanweleengoedvooruitzichtmoetenbiedenvoordelangetermijn.Zemoeteninvesterenomdieeisentehalen,datgeldmoeterweluit.DatkandeFairTrade-organisatienietbieden.’

xx

Douwe Egberts is door de Nederlandse

supermarktklant verkozen tot Merkvanhet

Jaar 2012. Dat werd bekendgemaakt tijdens de

jaarbijeenkomst van de Federatie Levensmiddelen

Industrie (fnli), op 31 oktober in Utrecht. Op basis

van een grootschalig consumentenonderzoek werden

86 merken beoordeeld op kwaliteit, innovatiekracht

en expressiviteit. Opvallend is dat de ranglijst van

krachtigste levensmiddelenmerken in 2012 wordt

aangevoerd door oer-Hollandse merken.

Douwe Egberts bleef Campina en Verkade voor.

Verkade, al drie keer winnaar van de overall prijs,

behaalde dit jaar de derde plaats. Het was de vijfde

keer op rij dat het bedrijf een top-3-notering haalde.

De Merk van het Jaar Award is een initiatief van de

fnli, in samenwerking met efmi Business School,

onderzoeksbureau GfK Panel Services Benelux en

Foodmagazine. De award is bedoeld om de waardering

van de supermarktklant tot uitdrukking te brengen.

www.fnli.nl

Douwe Egberts merk van het jaar

fnli

FORUM #21/15.11.1238

vereniging duurzaam

de prijsDuurzaam restaurant van het jaar

Harald Droste, eigenaar van Droste’s, met de oorkonde bij

zijn onderscheiding. Links van hem Hans ter Huurne (chefkok

Droste’s) en Catherine Sitsen (Varkens in Nood)

Winnaar...…Droste’srestaurantinhetTwentseTubbergen

Beloond met……DeonderscheidingDuurzaam restaurant van het jaar.

Uitgereikt tijdens……DeGaultMillauAwards-ceremonie,op29oktoberinMaastricht.Eenbijeenkomstwaartout culinair Nederlandbijaanwezigwas.

Reden……Eentopscoreophetgebiedvandierenwelzijn,gebruikvanduurzameingrediënten,hetaanbodvegetarischegerechtenenregionaleproductenéndebeperkingvanmilieubelastingenverspilling.

Juryoordeel……Volgensdejury,metvertegenwoordigersvanGaultMillauendestichtingenVarkensinNoodenNatuur&Milieu,isDroste’seenzeerinnovatiefenduurzaamrestaurant.‘Smaakenkwaliteitgaanhandinhandmetaandachtvoorduurzameproductenen(h)eerlijketen.Hetrestaurantwerptzichopalsambassadeurvandepurekeuken.Degerechtenzijnbereidopbasisvansmakelijkeproductenvanlokaleboerenenanderevaklieden,diewerkenvanuiteenpassievoorhunvakenmetrespectvoordierennatuur.’

the

win

e an

d fo

od a

ssoc

iati

on

‘Overheid moet duidelijkheid geven over verbod’Er moet een lijst komen met clustermunitiefabrikanten, vinden de belangenbehartigers van vermogensbeheerders dufas en Eumedion. Dan is helder welke bedrijven vanaf 2013 vallen onder het verbod op investeren in clustermunitiefabrikanten.

Debelangenorganisatiessteunenhetvoorgenomenverbodopinveste-ringeninclustermunitiefabrikanten.Maartegelijkertijdhebbenzegrotezorgenoverdeuitvoerbaarheidervan.Tweemaandenvoordathetver-bodingaat,isdepreciezewettekstendusdepreciezeuitwerkingervannogaltijdnietbekend.Hetisdaardooronduidelijkwelkefabrikantenergevolgenvanzullenondervinden,schrijvendebelangenbehartigersvanvermogensbeheerdersdufasenEumedionineenbriefaandeministervanFinanciën.Volgensdeorganisatieskunneninstitutionelebeleggersdoordeondui-delijkheidonvoldoendevoorbereidingentreffenomerzekervantezijndatzijop1januarihetverbodookechtkunnennaleven.Hetverbodnoodzaakthenomallemandatenvoorvermogensbeheerenfondsbe-leggingennauwgezettescreenen.Zijzoudenhetmeestgebaatzijnbijeendoordeoverheidopgesteldelijstmetdeverbodenondernemingen,aldus Eumedion en dufas.www.dufas.nl

‘Beloon inzet stille treinen’knv Spoorgoederenvervoer, het ministerie van Infrastructuur en Milieu en ProRail beginnen een proef waarbij goederentreinen die volledig uit stille wagons bestaan, een bijdrage krijgen.

dbSchenkerisdeeerstevervoerderdieaandeproefmeedoetvanknv Spoorgoederenvervoer,hetministerievanInfrastructuurenMilieuenProRail.Hetbedrijfkrijgtdaneenbijdragevoordeinzetvaneenzogenoemdestillegoederentrein.Diebestaatvollediguitnieuwe,stillewagonsofuitoudewagonsdiezijnomgebouwdmetgeluidbeperkendekunststofremblokken.Deprestatieregelingvoorstillegoederentreinenlevertvoordeelopvoorallebetrokkenen.Vervoerderskrijgeneensubsidieopdekostendiezeextramoetenmaken,deomgevingervaartmindergeluidsoverlastvandetreinenenProRailkanbinnendebestaandegeluidnormenmeertreinen laten rijden. ProRailevalueertdeproefnaeenhalfjaar.Datgebeurtinsamen-spraakmethetministerievanInfrastructuurenMilieuenknv Spoorgoederenvervoer.www.knv.nl

FORUM #21/15.11.1239 FORUM #21/15.11.1239

vereniging duurzaam

‘Leer kinderen beter omgaan met blik’

Wethouder Gineke van ’t Veer presenteert samen met een leerling van de St. Leonardusschool het

lespakketBlikindeKlas

De St Leonardusschool in Heemskerk had op 31 oktober de primeur van het lespakket Blik in de klas. Het lespakket, een initiatief van Stichting Nedvang en Stichting Kringloop Blik, moet kinderen bewust leren omgaan met blik.

skb-vertegenwoordigerMartindeOldebrachtdeleerlingenvandegroepen5en6opeenspeelsemanierwatfeitjesoverdemateriaalsoortblikbij.WethouderGinekevan’tVeer-KammingavanMilieuhadvervolgensdeeeromhetdigitalelespakketteintroduceren.Zedeeddatdooreenmuurvanblikjesomvertegooien.Achterdezemuurwerdhetdigitalelespakketzichtbaar.WethouderVan’tVeer:‘Hetisgoeddatdekinderenopdezeleeftijdbewustlerenomgaanmetblikenwetendatheteinde-loosrecyclebaaris.’Blik in de klasiseengezamenlijkinitiatiefvanStichtingNedvangenStichtingKringloopBlik(skb).Nedvangcoördineertdeinzamelingenhethergebruikvanver-pakkingsafvalinNederland.skbrichtzichspeciaalopderecyclingvanmetalenver-pakkingen.Metditdigitalelespakketwordenleerlingenuitgroep5en6opeeninter-actievemanierinaanrakinggebrachtmethetrecycleprocesvanblik.Hetlespakket(www.blikindeklas.nl)isgratisbeschikbaarvoorallebasisscholeninNederland.

ned

van

g/sk

b

Uitvoeringsorganisatie uwv en de uitzendbranche gaan intensief samenwerken om het langdurend verzuim onder uitzendkrachten terug te dringen. Dat staat in een overeenkomst die koepelorganisatie Stichting Arbo Flexbranche (staf) en uwv op 31 oktober hebben ondertekend.

Metdenieuweaanpakgevenuwvenuitzend-brancheinhoudaandenieuweZiektewet.DesamenwerkingonderdetitelBeter aan het werk moet niet alleen leiden tot een verminderingvanhetlangdurigziektever-zuim,maarooktoteenvergrotingvandere-integratiemogelijkheden.uwvbeoordeeltindenieuwesituatiedemoge-lijkhedenvandeziekeuitzendkrachtengeeftgerichtaanwaarkansenvoorwerkhervattingliggen.Hetuitzendbureauwaardeuitzend-krachtisziekgemeld,doetdeuitzendkrachtvervolgenseenpassendarbeidsaanbod.Vanhemwordtverwachtdathijactiefmeewerktomsuccesvoltere-integreren.www.abu.nl

UWV en uitzenders dringen samen verzuim terug

aart van der Gaag namens Arbo Flexbranche en Bruno

Bruins, voorzitter van de raad van bestuur van het uwv,

‘tekenen’ voor de samenwerking

abu

vereniging regio

FORUM #21/15.11.1240

Veiligheids convenant met Twente afgeslotenNetbeheer Nederland heeft een convenant gesloten met de politie en de Veiligheidsregio Twente. Dat moet zorgen dat iedereen goed voorbereid is op calamiteiten die zich kunnen voordoen na een incident bij het gas- en elektriciteitsnetwerk.

HetNederlandseenergienetwerk–volgensNetbeheerNederlandeenvandemeestbetrouwbarevanEuropa–behoorttotdevitaleinfrastructuurvanonsland.Omdieredenishetvolgensdeorganisatienodigomvoorbereidtezijnopcalamiteiten.Doelvanhetconvenantisnietalleenomrampentevoorkomen,maarookomzetebeperken en te bestrijden.Hetconvenant,datop5novemberwerdondertekend,ishetlaatsteineenreeks.Enzorgtvooreenlandelijke,uniformebasisvoorregionalesamenwerkingsafsprakeneninformatie-uitwisselingoverrampenbestrijdingencrisisbeheersing.Inhetconvenantstaanafsprakenovermeldingenalarmering,leidingencoördinatie,veiligheideninformatiemanagement,gezamenlijkoefenen,risico-encrisiscommunicatieenhetevaluerenvanincidenten.www.netbeheernederland.nl

vno-ncw ijsseldelta organiseerde 1 november een speeddate tussen mbo-studenten niveau

1 en ondernemers uit Zwolle. start.Deltion was de gastheer. Inzet van de speeddate was een

stageplaats. Jongeren die op een of andere wijze buiten de boot zijn gevallen krijgen bij start.

Deltion een nieuwe kans om een diploma te halen. Marc Otto, lid van het college van bestuur van

Deltion, benadrukte dat ‘deze jongeren veel meer mogelijkheden hebben dan wordt gedacht’. In

vier speeddate-rondes van vijf minuten presenteerden studenten zich aan een bedrijf. De één met

flair, de ander heel verlegen.

www.vno-ncwmidden.nl

Speeddate tussen mbo’ers en ondernemers

jan

eze

nda

m

Bijna 85 procent van het noordelijk bedrijfsleven vindt een quotum voor het in dienst nemen van arbeidsgehandicapten een slechte of onuitvoerbare regeling. Dit blijkt uit het recente onderzoek Kans voor Kansarmen, uitgevoerd door Quality Coaching en ondersteund door vno-ncw Noord.

InderegeringsplannenvanRutteiistaat:‘Hetkabinetontwerpteenquotumregelingvoorhetindienstnemenvanarbeidsgehandicap-tendoorgroterewerkgevers.Wijbouweninzesjaareenquotumvan5procentopvoorbedrijvenvoorhetaannemenvanarbeidsge-handicapten.Wanneereenbedrijfnietaanhetquotumvoldoet,volgteenboetevan5.000europerwerkplaatsvooreenarbeids-gehandicapte.Erkomteenuitzonderingopdequotumregelingvoorbedrijvenmetminderdan25werknemers.’Demeerderheidvandeonderzochtenoor-delijkebedrijven(51,1procent)vindtheteenslechteregeling,33,4procenteengoederegeling,maarnietuitvoerbaarbinnenheteigenbedrijfen15,5procentstaatpositieftegenoverderegelingendeuitvoeringervan.Hetisopvallenddatvooralbedrijvenmetminderdantwintigwerknemersheteengoederegelingvinden,maarnietuitvoerbaarbinnenheteigenbedrijf.AanhetonderzoekKans voor Kansarmen,hebbenmeerdanzeshonderdnoordelijkebedrijvendeelgenomen.Lees ook Even bellen met Lammert Fopma op pagina

36 van Forum nummer 19

www.vno-ncwnoord.nl

Noordelijk bedrijfsleven tegen quotum arbeids­gehan dicapten

FORUM #21/15.11.1241

mohikanen

‘Er is geen middenmoot meer’

‘Nog 5 in Nederland’

beroep: Horlogemaker

‘De afgelopen eeuw is ‘de horlogemaker’ bijnauitgestorven. Kwartshorloges zijn zo goedkoopdat het hebben van een goed uurwerk nietsspeciaalsis.Erzijnnunogvijfechtehorlogema-kersinNederland.Daarnaastzijnernogzo’nvijf-tig à zestig reparateurs, inclusief degenen dievanuit huis werken. Daar zitten overigens top-

vakmensentussen.’WillemvandenBerguit’s-Hertogenboschiseenvandievijfhorlogemakers.‘Ikontwerphorloges.Dingendieanderenbeterdoen,besteedikuit.Dekastenkomenvaneenfabrikant,hetgraveerwerkwordt gedaandoor een graveur uitDen Bosch.Alle horloges worden hier aan mijn werktafelachterindewinkeldoormijzelfinelkaargezet.’Het grootsteprobleemvoor zijnvak is hetver-

dwijnen van de middenmoot. ‘Alle horlogema-kerswillenCartiers en Rolexen repareren.Maarvoordatjedatkunt,moetjeheellangoefenenopbetaalbaardermechanischehorloges.Endiezijnersteedsminder.’

Tekst:RemkoEbbers|Foto:IlyavanMarle

FORUM #21/15.11.1242

portret

henk�willem�van�dorp

‘macht�is�een�zwaktebod’God is de motor voor Henk Willem

van Dorp. De boerenzoon leidt een

miljoenenbedrijf, is politiek actief en maakt

zich sterk voor een groene toekomst.

‘Je kunt alleen niet en een groot bedrijf

opbouwen, en maatschappelijk actief zijn en

de ideale huisman zijn. Iets sneuvelt.’

Tekst:Sang-AhYoo|Foto’s:JeroenPoortvliet

Dat Henk Willem van Dorp een groene, gelovige ondernemer is, is niet aan zijn werkplek af te zien. In zijn kantoor bij Van Dorp Installa-ties in Zoetermeer, waarover hij de scepter zwaait, is nergens een kruis te zien, of een religieuze spreuk. Sober is zijn kamer óók al niet, maar strak, zwart en sjiek. Dat de ondernemer tuk is op technische nieuwigheden en energiebe-sparing, valt wel op. Aan de muur hangen ‘oude’ prenten van Leo-nardo da Vinci en zijn uitvindingen. Van Dorp pakt zijn iPad, zegt enthousiast: ‘Kijk, zo regel je op afstand de verlichting.’ Van Dorp Installaties telt dertien vestigingen in Nederland met twaalfhonderd werknemers in totaal. Het bedrijf ontwerpt, produceert en onder-houdt technische installaties voor utiliteitsgebouwen: kantoren, scho-len, ziekenhuizen. Daarnaast kent de groep nog zeven bedrijven die energiezuinige klimaatconcepten maken. Behalve als ondernemer is Van Dorp onder meer actief als – hebt u even? – voorzitter van de Kerkenraad, lid van de commissie Levensbe-schouwing en Ondernemen bij vno-ncw en als lid van mvo-Neder-land. Hij richtte een opleidingscentrum op voor onderhoudsmonteurs in spe, en is initiatiefnemer van de Van Dorp Foundation, die onder meer lokale schoolprojecten in het Afrikaanse Oeganda steunt. Ook is hij echtgenoot, en vader van vier zoons. ‘Als je vroeger adhd had, kreeg je pilletjes. Nu ga je gewoon werken’, grapt hij. Middenin het gesprek staat hij ineens op en loopt heen en weer. ‘Dat praat en denkt makkelij-ker’, verduidelijkt hij. Hyperactief of niet, feit is dat Van Dorp veel doet, zowel voor zijn werk als voor ‘de samenleving’.

Hoe christelijk bent u eigenlijk?‘Ik ben opgegroeid in een protestantse boerenfamilie, als vierde van zes kinderen. Het gekke is dat ik, toen ik jong was, het christendom saai vond en eigenlijk een beetje dom. Maar toen mijn jongste broer overleed door een verkeersongeluk, veranderde dat. Hij was 17 jaar, ik was 20. Ik weet nog de precieze datum. Die gebeurtenis is bepalend geweest.’Een lange stilte valt, de enige in het hele gesprek. ‘Uiteindelijk heeft het ongeluk me bij God gebracht. Inderdaad, ik had me daardoor ook

FORUM #21/15.11.1243

rubrieksnaam

FORUM #21/15.11.1244

portret

kunnen afkeren van God, maar zo heeft het niet uitgepakt. Ik zag dat mijn ouders zó veel steun hadden aan het geloof, dat ik het ook heb omarmd.’

Is een christelijke ondernemer anders dan een niet-christelijke?‘Dat denk ik wel. Als christen vind ik dat we in een omgeving leven, die geleend is van onze kinderen en kleinkinderen. Onze taak is de aarde beter achter te laten dan toen we hem aantroffen. Daaraan moe-ten we werken, in het hier en nu.’

Hoe is dat terug te zien in uw bedrijf? ‘Onze medewerkers zijn een doorsnede van de maatschappij, met ver-schillende achtergronden, verschillende religies. Het enige dat we van onze medewerkers verwachten is dat ze achter ons mvo-beleid staan. Dat betekent dat we respect hebben voor onze klanten, leveranciers, aandeelhouders, de continuïteit van de organisatie en de omgeving.’Dat is een van de redenen dat het bedrijf energiezuinige installaties ontwikkelt voor haar klanten. De eigen kantoorpanden verbruiken weinig energie. Plafonds bufferen energie uit de koude buitenlucht om het gebouw mee te koelen. Er zijn service-auto’s die rijden op aardgas. ‘Vergeet niet dat mensen een deel geloven van wat je zegt, maar alles onthouden wat je doet. Daarin willen we dan ook zo consequent mogelijk zijn.’Niet alleen de planeet moet langer mee, ook de onderneming zelf. ‘Mijn taak is om mijn bedrijf goed over te dragen aan de volgende generaties. Niet alleen aan mijn zoons, die wellicht de onderneming gaan overnemen, maar ook aan de kinderen van onze medewerkers, zodat zij hier kunnen werken.’‘In ons bedrijf is ‘wij’ belangrijker dan ‘ik’. Zo had ik eens een Portu-

gese in dienst genomen. Toen ze begon met werken, zei ik tegen haar: als je na een jaar nog geen Nederlands spreekt, word je ontslagen. Na een jaar sprak ze geen Nederlands en heb ik haar laten gaan. Het is bin-nen ons bedrijf belangrijk dat je goed met je collega’s kunt communi-ceren. Je bent onderdeel van een leefgemeenschap.’

gezag en machtHet ondernemersbloed heeft Van Dorp niet van een vreemde. ‘Boe-ren’ is immers ook ondernemen. Maar volgens Van Dorp is zijn onder-nemersdrang vooral karakterbepaald. ‘Toen ik in 1984 in dienst trad bij Hoek verwarming, de voorloper van Van Dorp Installaties, deed ik dat met het idee om het bedrijf over te nemen. Dat lukte na een jaar. Dat heeft te maken met eigenwijsheid, creativiteit en gedrevenheid. Ik had leuke ideeën voor producten die ik zelf wilde maken. Ook wilde ik geen baas boven mij.’ Nu bent u zelf baas. Hoe is dat? ‘Technische mensen luisteren naar de inhoud. Ik kan lassen – daardoor spreek ik de taal van de mensen op de werkvloer. Maar de baas spelen is anders dan het zíjn, dat je mensen zover kunt krijgen dat ze daadwer-kelijk naar je luisteren. Dat heeft te maken met gezag – niet te verwar-ren met macht. Macht is een zwaktebod, iets wat ánderen jou geven, en heeft weinig met persoonlijke kwaliteiten te maken. Gezag is aan te leren, maar vooral een van de talenten die je krijgt.’

Over leren gesproken: u bent op 33-jarige leeftijd begonnen aan een mba Executive studie aan Nyenrode. Waarom zo laat? ‘Dat ik ging studeren was te danken aan mijn toenmalige commissaris. Hij zorgde ervoor dat ik een assessment onderging, aangezien onze

FORUM #21/15.11.1245

Drie stellingen

Lance Armstrong moet worden vergeten in de wielersport‘Ervanuitgaandedathetonderzoeknaarhemonweerlegbaaris,heefthijvalsgespeeldenzijnzijnprijzenhemterechtontnomen.Maarhetligtookaanhetsysteem.Doorprestatiesindesportzooptejagen,wordenvangoedemensenslechtemensengemaakt.’

Het is goed dat gemeenten zelf mogen bepalen hoeveel zondagen winkels open zijn‘Ikbenvoorstandervanautonomievangemeenten,maareentegenstandervande24-uurseconomie.Onderzoekwijstuitdatmensendieinhetweekendwerkentweekeerzovaakscheiden,envroegeroverlijdendangemiddeld.’

Hypotheekrenteaftrek moet ook voor bestaande gevallen worden beperkt‘Uiteindelijkwel.Deaftrekiseenon-nodiginstrumentdatalleenbankenbevoordeelt.’

henk willem van dorp

1958 GeborenteZoetermeer1984 BedrijfsleiderHoekverwar-

ming(voorlopervanVanDorpInstallaties)

1985 Directeur-grootaandeel-houderHoekverwarming

1993 Executivemba,UniversiteitvanNyenrode/WhartonPhiladelphia

2000 Directeur-grootaandeelhouderVanDorp Installaties

2005 GrootaandeelhouderOrangeClimate Group

organisatie zo aan het veranderen was. Tot mijn verbijstering bleek daaruit dat ik intelligent genoeg was voor een universitaire studie. Dat had ik nooit gedacht. Niet dat ik mezelf dom vond, maar studeren lag niet in mijn referentiekader. Ik heb mavo gedaan, daarna mts. Later volgde ik nog avond-vwo en een studie hts installatietechniek. Ik kende weinig mensen met een academische graad, behalve de dokter en de dominee.’‘In het begin keek ik dan ook op tegen mijn medestudenten: er waren er bij die zich door hun chauffeur lieten afzetten. Ik was destijds ook een van de jongsten. Wat mij hielp was dat iemand eens tegen een zeer arrogante professor uitriep: ‘Oja, hoe kan het dan dat jouw auto klei-ner is dan die van je studenten?’ Ik kreeg daardoor meer zelfvertrou-wen, want ík reed in zo’n grote auto.’ U woont nog steeds in Zoetermeer, waar u opgroeide. Hebt u nooit gedacht, ik wil weg? ‘Jawel. Mijn vrouw en ik zijn serieus op zoek geweest naar een woon-plek in het midden van het land. De reden dat we wilden verhuizen, was dat mijn vrouw en ik teveel vrijwilligerstaken op ons hadden genomen, onder andere binnen de kerk. We wilden uit ons te hecti-sche leven ontsnappen. Maar daarvoor hoefden we niet te verhuizen, bedachten we ons. In plaats daarvan deden we een stapje terug.’

Volgens mij is dat niet helemaal gelukt.‘Nee, mijn vrouw en ik zijn weliswaar gestopt met ons werk als huwe-lijkspastoraat voor leden binnen de kerk, maar andere taken gaan gewoon door. Wel nam ik dit jaar afscheid van Uneto-vni, waar ik jaren in het bestuur heb gezeten. En tegenwoordig kun je net zo goed thuis werken als hier op het bedrijf, dat scheelt.’

Hebt u genoeg tijd gespendeerd met uw gezin?‘Dat had beter gekund. Je kunt niet en een groot bedrijf opbouwen, en maatschappelijk actief zijn en de ideale huisman zijn. Iets sneuvelt. Wat ik nu doe, zou ik niet gedaan kunnen hebben zonder mijn vrouw. Zij is heel belangrijk geweest in het opvoeden van de kinderen. Ach-teraf denk ik dat de verdeling misschien wat te is eenzijdig geweest. Nu de kinderen het huis uit zijn, hebben we meer tijd – ook voor elkaar.’‘Het harde werk heeft me verder een lichte vorm van narcolepsie gege-ven. Ik kon op de gekste momenten in slaap vallen. Een keer kreeg ik een eenzijdig ongeluk, te wijten aan oververmoeidheid. Dat was een wake-up call. Sindsdien heb ik een levensverzekering: een chauffeur die me twee dagen per week naar alle Van Dorp vestigingen in het land rijdt.’

Hoe ontspant u zich? ‘Ik rijd graag motor. Ik ben een mooi-weer-rijder en doe het niet vaak. Maar tijdens het rijden kan ik nadenken, al mijn gedachten door een filter laten zakken. Ik kom zo op veel ideeën. Ik denk over alles. Het vliegt heen en weer.’

FORUM #21/15.11.1246

buitenland

exporteertspanjezichuitdecrisis?

Aan export had het bedrijf Valturra Ibéricos nooit veel aandacht besteed. Tot de crisis haar intrede deed in Spanje en de binnenlandse markt wegviel. Dankzij bemiddeling van de overheid is Valturra nu ‘hofleverancier’ van hoog kwaliteitshammen aan de Chinese rege-ring in Peking.Dankzij deze deal gaat de jamón van dit bedrijf uit Salamanca de hele wereld over: een stijging van 25 procent ten opzichte van drie jaar geleden. ‘De deal met Peking is een erg goed visitekaartje geweest en compenseert de weggevallen vraag hier in Spanje’, aldus een woordvoerder.Valturra is niet het enige bedrijf dat vanwege de crisis zijn heil zoekt over de grens. In 2011 steeg de verkoop van Spaanse producten aan het buitenland met 15,4 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. Tussen 2009 en 2011

verviervoudigde de waarde van de export tot bijna 215 miljard euro. De Spaanse exportsec-tor groeide daarmee sneller dan de Duitse. Ook voor dit jaar worden zulke cijfers ver-wacht.Economen spreken dan ook van het gouden randje aan de crisis. ‘Spanje is van oudsher geen exportland maar nu is de exportsector het enige dat op dit moment nog functio-neert’, aldus de gerenommeerde Spaanse eco-noom Juan Ignacio Crespo. ‘Het is dé uitweg uit de aanhoudende economische malaise.’Het zijn niet alleen gevestigde bedrijven als Inditex (Zara), Telefónica en Banco Santander die hun producten over de grens slijten. Ook nieuwkomers richten zich vooral op markten buiten Spanje, zoals de dertigjarige Xabier Uribe-Etxebarria.Hij richtte in 2009 Anboto op – een bedrijf

dat virtuele assistenten ontwikkelt die men-sen vanaf een computer toespreken in allerlei talen – met een startkapitaal van 1.500 euro. Nu draait hij een miljoenenomzet en heeft buiten Spanje kantoren in Boston en Silicon Valley (Verenigde Staten). Vliegtuigmaat-schappijen, banken en verzekeraars zijn klan-ten. ‘Wil je het maken als bedrijf dan is expor-teren gewoon fun da menteel’, zegt hij.Toch is exporteren niet voor elk bedrijf weg-gelegd. Spanje telt nog altijd een hoog percen-tage eenmanszaken: 99,8 procent van de 3,2 miljoen bedrijven telt tussen de nul en 249 werknemers. Het aantal eenmanszaken is ruim 50 procent.De Kamer van Koophandel probeert bedrij-ven nu te helpen bij het bundelen van hun krachten. ‘In het begin zijn ze bang hun zelf-standigheid te verliezen maar later zien ondernemers de voordelen,’ zegt Juan Agui-lar, onderdirecteur van de afdeling handel van de Kamer van Koophandel in Madrid.Hoewel de exportcijfers optimistisch zijn, kan de regering deze zeker stimuleren volgens hem. ‘Alle maatregelen zijn gericht om grote bedrijven verder te helpen maar het ontbreekt aan stimuleringsprogramma’s voor kleine bedrijven terwijl daar genoeg potentie zit.’

Spaanse ham naar China, technologiebedrijven die

goede zaken doen in Silicon Valley. Gedwongen door

de aanhoudende economische crisis in eigen land

exporteren steeds meer Spaanse bedrijven.

Tekst: Maaike Homan | Foto: Peter Barritt/Getty Images

Gaat deze ham straks naar China?

FORUM #21/15.11.1247

Haarlem, Koninginnedag 1911. Een of andere waaghals vliegt rondjes om de Sint Bavo kerk-toren in een zelfgebouwd vliegtuigje. Half Haarlem loopt uit om het spektakel te zien.

Het is Anthony Fokker in zijn eerste vlieg-tuigje de Spin. Zo genoemd vanwege de vele spandraden. Het vluchtje maakt hem in één klap beroemd.Al gauw groeit Fokker uit tot de grootste vliegtuigbouwer. En wordt zelfs de post voor Soerabaja en Batavia met een Fokker rondge-bracht. Werknemers van de klm op Schiphol laden postzakken in een vliegtuig. Een Fokker F vii, nog net te lezen achter de dame met het vosje. Het is blijkbaar een bijzondere bijeen-

komst, gezien het aantal keurige heren die met hun handen op de rug staan toe te kijken. De man van het vosje is de Russisch-Neder-landse piloot Iwan Smirnoff, een piloot met een flinke staat van dienst. Zelfverzekerd kijkt hij in de camera. Geen rondjes om de kerk voor hem.

Tekst: Marcia TimmermansFoto:HollandseHoogte,collectieSpaarnestad,jarendertig

nu o.a. Dutch Space en Fokker Services

opgericht in 1919wat Vliegtuigbouwer

overlevers

Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Forumishettweewekelijkseopiniebladvanonderne-mingsorganisatievno-ncw. vno-ncwvertegenwoordigtsamenmetdeaangesloten160brancheorganisatiesenvijfregionaleverenigingenintotaal115.000onderne-mingen.vno-ncwwordtinderegiovertegenwoordigddoor: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, deBrabants-ZeeuwseWerkgeversvereniging(bzw)endeLimburgseWerkgeversVereniging(lwv).VoormanagerstotveertigjaariserJongManagement.

redactieadres Bezuidenhoutseweg12,2594AV DenHaag,Postbus93002,2509AADenHaag,telefoon:070-3490165,e-mail:forum@vno-ncw.nl

Forum op internetwww.vno-ncw.nl

redactieKarinBojorge(hoofdredacteur),JiskaVijselaar(eindredacteur),MarciaTimmermans(bureauredacteur),WalterDevenijns,RemkoEbbers,MirandeGroot, FrankdenHoed,PaulScheer

Colofon CorrespondentenJeroenAnsink(VerenigdeStaten),HenkHirs(Hongarije),MaaikeHoman(Spanje),MauritsKuypers(Duitsland),MiriamMannak(Zuid-Afrika),JoostvanMierlo(VerenigdKoninkrijk),HansMoleman(België),FrankRenout(Frankrijk),PetraSjouwerman(Denemarken),JudithStalpers(Japan),EdwinTimmer(Mexico),MaartenVeeger(Italië)

aan dit nummer werkten mee:LindavanBeek, MarietFeenstra,BertvanderHaar,JannyKamp,NiekJanvanKesteren,HuibKlamer,RobSlagmolen

abonnementen en adreswijzigingenSanderKok,telefoon:070-3490336,e-mail:kok@vno-ncw.nl,issn 1384 - 2102. Forumwordtgericht–kosteloos–toegezondenaaneengrootaantalNederlandseondernemingen,organisatiesenparticulieren.Betaaldeabonnementenkosten€45perjaarexclusiefbtw.Opzeggingvaneenkosteloosabonnementkanperdirect,vaneenbetaaldabonnementper1januari.Hiervoorgeldtgeenopzeggingstermijn.

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw InformatiebijRitaterSteeg,telefoon:070-3490351,e-mail:steeg@vno-ncw.nl.Opzeggingvanhetlidmaatschapvanvno-ncw

moetvóór1septembervaneenjaarwordengedaan.Hetlidmaatschapeindigtdanper31decembervandatzelfdejaar.DeschriftelijkeopzeggingkanwordengerichtaanRitaterSteeg,coördinatorlidmaatschapszakenvno-ncw, Postbus93002,2509AADenHaag.

VormgevingConcept,basisontwerpenvormgeving: LinkDesign,Amsterdam

Cover Foto: Stephen Morton, Corbis

drukwerkEm.deJongbv,Visweg8,Postbus8,5110AABaarle-Nassau

advertentieverkoopVanVlietBureauvoorMedia Advies,FrankOudman,telefoon0235714745,e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com,Postbus20,2040AAZandvoort

Fokker

Is your comfort zone future-proof? Best Managed Companies 2013

In samenwerking met:

Voor het zesde achtereenvolgende jaar organiseert Deloitte het Best Managed Companies programma waarin de best geleide bedrijven van Nederland worden benoemd. Tijdens het programma worden de door u gevoerde strategie, de financiële resultaten en de bedrijfsvoering onder de loep genomen.

Wilt u de komende jaren succesvol blijven ondernemen, dan moet u zich voorbereiden op een veranderend concurrentieveld. Is uw bedrijf future-proof of wordt het tijd voor nieuwe stappen? Schrijf u kosteloos in voor Best Managed Companies 2013 en ontdek of uw bedrijf ‘future-proof’ is of uit de comfort zone moet stappen.

Kijk voor meer informatie en inschrijving op www.deloitte.nl/bmc.