9e jaargang

nummer 8/9

aug./sept. 2011

Special: Installatievakbeurs Hardenberg >

Beursoverzicht > Huis van de toekomst bestaat al >

EPC-verlaging in de praktijk > Legionellapreventie

VLO

ERVE

RW

AR

MIN

G

Comap n.v. Spaceshuttle 5 - NL-3824 ML Amersfoort - biofl oor@comap.nl

1. Blokkeert de koelfunctie van een kring bij een temperatuur < 18°C2. Ideaal voor het afsluiten van b.v. een badkamer3. Eenvoudig en snel aan te brengen4. Zonder elektronische sturing5. Autonome werking

THERMOSTATISCHE TEMPERATUURBEGRENZER C263REVOLUTIONAIR!

• Artikelcode C260003001• Aansluiting ¾” Euroconus• Kv 1100 l/u

RAIL DRY CCA

FREE FROST SPORTS INDUSTRY

TACKER GRIDPLUS

Stand148

• Artikelcode C260003001

IZ0811_cover.indd 3 22-8-2011 10:06:52

IZ0811_03_intergas.indd 3 15-8-2011 9:38:12

Metaal

Kunststof

IZ0811_04_ubbink.indd 4 18-8-2011 9:53:00

Welkom in HardenbergHal helemaal uitverkocht In Hardenberg gebeurt hetPreview

“Woningen gebruiken steeds minder, bewoners steeds meer energie”EPC-verlaging in de praktijk

Huis van de toekomst koestert bewonersInnovatief bouwen

En verderVan de redactieIn de pijplijn, incl. IZAP en AGENDAColumn PubliventExposantenoverzicht HardenbergLezersaanbiedingAf fabriekColumn Uw Duurzame WoningColumn Frank Thoonen

Legionellapreventie staat goed op de railsHet spoor is nog niet af

En verderColumn Joost van HoofDruppelsColumn Kiwa

IZ ZAKELIJKConditiegericht onderhoud op basis van feiten in plaats van gevoelGeen uurtje-factuurtje meer

Naar een kansrijke of angstaanjagende toekomst?Kijken in de glazen bol

“De Michelinster voor de installatiebranche”Keurmerk excellent opleidingsbedrijf

En verderColumn Uneto-VNIColumn OTIBColumn Ben Kuipers

17

18

22

24

7 9

112055696970

IZ SANITAIR

IZ TECHNIEK

32

313435

42

50

58

414954

aug./sept. 2011 5

9e jaargang

nummer 8/9

aug./sept. 2011

COLOFONInstallateursZaken (ISSN:1872_6607)Maandelijks verschijnend praktijkblad voor de W-installateur met oog voor techniek én (commerciële) bedrijfsvoeringOplage: 8.000 exemplarenAandachtsgebieden: gas, water, verwarming, luchtbehan-deling, koeling, sanitair, dakbedekking, energie en milieuEen uitgave van: Merlijn Plus BV, Postbus 275, 2740 AG Waddinxveen T: (0182) 63 17 17, F: (0182) 61 78 15 E: info@merlijnplus.nl I: www.merlijnplus.nlRedactie: Frank Stouthart (hoofdredacteur), Ruthger te Marvelde, Wietse Buma E: redactie@merlijnplus.nlVaste medewerking: Ton Meijer (cartoon), Publivent, Elly Verburg (OTIB), Paul Tersmette (Uneto-VNI), Kiwa, Joost van Hoof (HU), ISSO, Ben Kuipers, Frank Thoonen en Uw Duurzame WoningAdvertentie-exploitatie: Ruud Struijk T: 0182 63 17 17 E: r.struijk@merlijnplus.nlUitgever: Frank StouthartSecretariaat: info@merlijnplus.nlAbonnementen: Benelux € 19,50. Buitenland € 58,50. Losse nummers € 5,-. Prijzen per jaar en incl. BTW. Abonnementen lopen automatisch door tenzij 2 maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk bij de uitgever wordt opgezegdE: abonnementen@merlijnplus.nlVormgeving: Yolanda van der NeutDruk: Ten Brink, Meppel

© Merlijn Plus BV, 2011 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder schrifte-lijke toestemming van de uitgever. Publicaties geschieden uitsluitend onder verantwoording van de auteurs. Alle daarin vervatte informatie is zorgvuldig gecontroleerd. De auteurs en uitgever aanvaarden echter geen verantwoordelijkheid voor de gevolgen van eventuele onjuistheden.

Special: Installatievakbeurs Hardenberg >

Beursoverzicht > Huis van de toekomst bestaat al >

EPC-verlaging in de praktijk > Legionellapreventie

De nieuwe rookgasmeter testo 330LL maakt voor

optimale afstelling de meetgegevens grafisch inzich-

telijk. In één oogopslag weet u of de cv-installatie

veilig en efficiënt functioneert. Dankzij het heldere,

full colour display is meten en interpreteren van

meetgegevens nog nooit zo eenvoudig geweest.

De uitgebreide meetmenu’s maken het mogelijk

een complete analyse van de cv-installatie door

te voeren. Of het nu gaat om de gasdichtheid van

leidingen, de aan- en afvoertemperatuur van het cv-

water of de analyse van de verbrandingsgassen, met

de testo 330LL rookgasanalyzer meet, analyseert en

rapporteert u alle belangrijke parameters.

IZ0811_inhoud.indd 5 22-8-2011 14:53:01

Gericht op de toekomst

www.testo.nl/rookgas

23 0983 11-034

Het nieuwe metenmet de testo 330-LL rookgasanalyser

� STANDAARD 5 jaar garantie op het instrument en meetcellen� H2 gecompenseerde CO meetcel� Instrument diagnose� Rookgas analyse matrix: u ziet in één oogopslag of de CV-installatie optimaal is ingesteld� Complete CV-installatie analyse met één meetinstrument� Rookgasanalyser die vooruit denkt� Tot 7 jaar garantie met het Testo Ontzorg Pakket� en nog veel meer...

testo BV, Randstad 21-53, Postbus 1026, 1300 BA Almere T 036-5487000 F 036-5487009 W www.testo.nl E info@testo.nl

Bezoek ons op de Installatievakbeurs Hardenberg13 t/m 15 september 2011

stand 553

11-034 - adv Installateurszaken 9 15-8-2011 10:02 Pagina 1

IZ0811_06_testo.indd 6 16-8-2011 13:46:43

Als u vandaag voor 16.00 uur belt, hebt u hem morgen in huis: onze uitgebreide cata logus. Een over zichtelijk boekwerk van 36 pagina's waarin u een compleet leverings programma van koperen en bronzen pro duk ten en half-fabrikaten aantreft. Vooral ook in grote maten! Wij kunnen meestal uit voorraad leveren.

www.gizom.nl

U I T O N Z EK O P E R / B R O N S

C A T A L O G U SAan de leiding in aluminium, koper en brons.Tel. (0598) 61 57 38. Fax (0598) 61 23 52.

aug./sept. 2011 7

van de redactie

Van 13 tot en met 15 september vindt de Instal-latie Vakbeurs Hardenberg plaats. Net als vorig jaar is de beurs helemaal uitverkocht. Dit betekent dat bijna 400 exposanten hun opwachting zullen maken. Het aantal bezoekers, zo verwacht de organisatie, zal ruim 15.000 bedragen. De Installatie Vakbeurs zal voor een belangrijk deel in het teken staan van duur-zaamheid, energiebesparing en innovatie. Dat zijn de thema’s die de markt beheer-sen. In deze special vindt u een aansprekend voorbeeld van hoe innovatief, duurzaam denken letterlijk vorm kan krijgen in de praktijk. Zo hopen de bouwkundige Jos Lichtenberg en zijn vrouw Karin nog dit jaar hun eigen huis van de toekomst te betrekken. De woning is in aanbouw in de Brabantse ge-meente Sterksel. Het is een actieve woning die in haar eigen energievoorziening voorziet en naar verwachting zelfs ruim meer energie op-

wekt dan de bewoners zullen gebruiken. Heel anders is dat met de meer traditionele woningen. Begin dit jaar is de energie-prestatiecoëfficiënt verlaagd van 0,8 naar van 0,6. The-oretisch komt zo´n EPC-verlaging overeen met een gebouwgebonden energie-besparing van 25 procent. In werkelijkheid valt de bespa-ring waarschijnlijk fors lager uit. Bouwkundig adviseur Freek den Dulk legt uit hoe dat komt: bewonersgedrag blijkt van grote invloed op het energiegebruik. “Wonin-gen gebruiken steeds min-der, bewoners steeds meer energie”, vat hij de situatie kernachtig samen. Toch vindt Den Dulk niet dat bewoners zich dan maar moeten aanpassen aan de eigenschappen van een stan-daard woning. Een alleen-staande oudere heeft immers heel andere wensen en eisen dan een jong gezin. Hij pleit daarom voor meer variatie in bouwkundige en instal-latietechnische oplossingen, zodat een woning beter

aansluit op de specifieke le-vensstijl van de bewoner. Pas als alle factoren in balans zijn kan een flinke energiebespa-

ring worden gerealiseerd. De Installatie Vakbeurs lijkt een ideale gelegenheid om daar-voor inspiratie op te doen •

In balans

IZ0811_vanderedactie_gizom.indd 7 15-8-2011 13:15:27

•

•

•

Warmteservice opent haar 50e vestiging. Dit vieren wij met vele acties. Ga naar warmteservice.nl/ipad en maak kans op een iPad 2!

Actiecode: DYP5

50 vestigingen in Nederland, 50.000 artikelen online

Voor verwarming en sanitair moet je bij Warmteservice zijn!

Meer informatie: ✆0900-23 56 897

of kom langs in een van onze vestigingen.

Als zelfstandig ondernemer zoekt u een betrouwbare partner voor uw inkopen.

Warmteservice biedt u een groot assortiment met een gunstige prijsstelling.

Daarnaast onderscheiden wij ons door de persoonlijke benadering en het

deskundige advies van onze medewerkers aan de balie.

Warmteservice heeft nu al ruim 50 vestigingen in Nederland, dus er is er ook

altijd één bij u in de regio. Wij zijn zes dagen per week geopend, kom dus eens

vrijblijvend langs!

Bestel eenvoudig online op www.warmteservice.nl

Als zelfstandig ondernemer zoekt u een betrouwbare partner voor uw inkopen.

ONZE 50STE VESTIGING IS GEOPEND! ONZE 50STE VESTIGING IS GEOPEND!ONZE 50STE VESTIGING IS GEOPEND!

50

IZ0811_08_warmteservice_wildkamp.indd 8 22-8-2011 10:32:07

xxxx 2009 9

Flits ! in de pijplijn www.installatienet.nllees meer op

Eerst even IZappen...

BEURS

INTERVIEW

ONDERHOUD

SCHOLING

PRAKTIJK

AGendA12, 19 en 26 septemberCursus Waterzijdig inregelen voor monteursWoerdenwww.cursusloket.com

27 septemberCursus Sanitaire techniekenDe Amershof, Amersfoortwww.tvvl.nl

3 en 10 oktoberCursus Installeren van zonnestroomsystemenGorinchemwww.cursusloket.com

4 t/m 6 oktoberVakbeurs Energie 2011/Vakbeurs MilieuBrabanthallen, ’s Hertogen-boschwww.energievakbeurs.nlwww.milieuvakbeurs.nl

24 november ISSO/LOPL symposiumNieuwe wet- en regelgeving LegionellapreventieDe Doelen te Rotterdamwww.isso.nl

In Hardenberg gebeurt hetTijdens ‘Hardenberg’ ontmoeten exposanten en bezoekers elkaar in een ongedwongen sfeer. Toch is deze populaire vakbeurs heel wat meer dan alleen een gezellig dagje uit voor installatieprofessionals. Drie exposanten vertel-lenwat ze voor u in petto hebben. P 18

“Woningen gebruiken steeds minder, bewoners steeds meer energie”Op papier staat het zo mooi: dankzij strengere EPC-eisen worden wonin-gen energiezuiniger. Fijn voor de bewoners, denk je dan, want de energiereke-ning gaat omlaag. Dat valt tegen. In de praktijk blijkt dat de energiebesparing gemiddeld nog niet de helft is van wat je op grond van de berekenin-gen zou mogen verwach-ten. Adviseur Freek den Dulk legt uit waar dat door komt en wat je kunt doen om het tij te keren. P 22

Huis van de toekomst koestert bewonersHet huis van de toekomst biedt zicht, licht en lucht. Beknibbelen op venti-latie, koeling en andere

Geen uurtje-factuurtje meerIn de onderhoudsbranche is de tijd van uurtje-factuurtje definitief voorbij. Opdracht-gevers verwachten proactief advies of vragen zelfs om prestatiecontracten. Wie daar geen antwoord op heeft, loopt het risico steeds meer interessante opdrach-ten mis te lopen. Conditie-gericht onderhoud is vereist. Een softwareprogramma kan uitkomst bieden. P 42

comfortvoorzieningen is niet nodig. Bewuste bewoners kunnen ruim uit de voeten met de energie die het huis opwekt. De meerkosten zijn in een redelijke tijd terug te verdienen. P 24

Naar een kansrijke of angstaanjagende toe-komst?“De dood in de pot voor de installateurs”, zo luidde de reactie op een actie om goedkoop 50.000 Chinese zonnepanelen in te slaan. Elektrische muurverwarming kan ook niet op onverdeeld enthousiasme van instal-lateurs rekenen. De branche is in een rap tempo aan het veranderen. Aan de ene kant lijkt dit de positie en de mar-ges van de installatiebranche uit te hollen. Maar er zijn ook kansen. P 50

Itho Daalderop nu ook in BelgiëItho Daalderop, de Ne-derlandse fabrikant van ventilatie-, cv- en warmwa-terapparatuur, heeft een eigen dochteronderneming voor België opgericht: Itho Daalderop Belgium bvba. Reden voor de oprichting is de toegenomen aandacht in België voor solar en warm-tepompen, hetgeen lokale ondersteuning vergt. Het support centre is gevestigd in Sint-Niklaas. Per 1 juli 2011 zal deze vestiging vol-ledig operationeel zijn •

Groei zonne-energiesys-teemleverancierCentrosolar Benelux, een zelfstandige dochteronder-neming van Centrosolar Group AG, opent een kan-toor in België. Tot voor kort werden klanten in België be-diend vanuit Nederland. Het Duitse Centrosolar Group AG levert zonne-energiesyste-men voor daken en is actief in 10 landen. De opening van het Belgische kantoor in Berchem maakt dan ook deel uit van de verdere internatio-nalisering van Centrosolar •

SysteemoplossingenBovenmatig energiegebruik binnen de HVAC-sector inspireerde drie marktpar-tijen samen verder te gaan. Pneumatex (drukbehoud en waterkwaliteit), TA ( inre-gel- en regelafsluiters) en Heimeier (thermostatische radiator afsluiters) zullen voortaan opereren onder de collectieve handelsnaam TA Hydronics. Door de integra-tie van drie specialismen is TA Hydronices in staat com-plete systeemoplossingen te bieden die beantwoorden aan alle eisen op het gebied van comfort, energiegebruik en milieu •

Groothandel opent vestigingenVan Walraven heeft twee nieuwe vestigingen. Deze vestigingen bevinden zich in Zoeterwoude en Heerlen en zijn overgenomen van Pipe-life Nederland. Van Walraven is een landelijke groothandel in bouw- en installatiemate-rialen en levert aan bedrij-ven die werkzaam zijn in de woning- en utiliteitsbouw, GWW, Installatietechniek en industrie •

IZ0811_agenda_izap_idp_re.indd 9 19-7-2011 12:19:27

aug./sept. 201110

Flits ! in de pijplijn

60.000 woningen in 2011Het aantal gereedgekomen woningen komt in 2011 uit op 60.000. Voor 2012 wordt eenzelfde aantal gereed meldingen verwacht. Pas in 2013 stijgt het aantal gereed meldingen weer naar 62.000. Hiermee opereert het aantal gereed meldingen nog altijd op een laag niveau. De stagnatie op de woningmarkt speelt de woningnieuwbouw dus ook de komende jaren nog parten. Dit blijkt uit de meest recente progno-ses van BouwKennis. Het aanpassen van bouwprojec-ten komt doordat de vraag bij woonconsumenten is weggevallen. Dit is terug te zien in het aantal verkochte nieuwe woningen. Daar-van is een groot deel ‘van

tekening’ verkocht, dat dus nog moet worden gebouwd. Ontwikkelaars gaan met de bouw van start zodra 70% of meer een koper heeft. De woningmarkt heeft het nog altijd moeilijk en staat hiermee in schril contrast met de economische opleving van Nederland. Normaal gesproken zorgt een herstel van de economie ook voor een positieve ontwikkeling op de nieuwbouwmarkt. Het aantal woningen dat te koop staat komt echter maar niet van het historische diepte-punt af. In april bedroeg dit aantal ruim 184.000 wonin-gen. De gemiddelde tijd dat een woning te koop staat, noteert met 268 dagen ook een record •

Andere warmtevraag, andere rol combiketel

De combiketel is wellicht niet langer het meest efficiënte toestel voor de warmtevraag van het gemiddelde huis-houden. De warmtevraag voor woningen neemt im-mers steeds meer af en de piekvraag naar warmtapwa-ter neemt steeds meer toe. Dit blijkt uit onderzoek van

BuildDesk Benelux, in op-dracht van Agentschap NL. In de woningbouw is nog veel energie te besparen als installateurs goed inspe-len op ontwikkelingen in de warmtevraag. Door de betere isolatie van wonin-gen neemt de warmtevraag af. Daarmee is minder

vermogen van de verwar-mingsinstallatie nodig. De piekvraag naar warmtapwa-ter neemt echter toe, onder meer door luxe douche- en badsystemen. De invloed van warmtapwatergebruik op het totaalrendement van een installatie wordt hierdoor groter. “Denk in verband met ver-schillende soorten warmwa-tergebruik in concepten en systeemrendementen, en niet alleen in rendementen van toestellen,” adviseren de onderzoekers. De vaak toegepaste combiketel is daardoor volgens de onderzoekers steeds minder efficiënt dan modernere verwarmingssystemen. Bij combitoestellen met hoge vermogens voor warmwater

kan ook de ruimteverwar-ming immers deellastgedrag vertonen en dus minder rendement opleveren. Ver-vanging door een systeem met warmtepomp of zonne-collectoren levert een forse energiebesparing op. Dat geldt ook voor de overgang van gas- en elektroboilersy-stemen of stadsverwarming naar een ander systeem. Ook bepalend voor het rendement zijn de afstanden tussen opwekking, opslag en vooral de tappunten met veel korte tappingen. De on-derzoekers adviseren om die afstanden klein te houden. Een lokaal systeem, zoals een ‘close-in’-boiler in de keuken, kan de leiding- en stilstandverliezen minimali-seren •

IZ0811_idplang_li_1-.indd 10 22-8-2011 10:35:11

COLUMNwww.installatienet.nllees meer op

aug./sept. 2011 11

Bewoners…Laatst was ik in bespreking met een aantal fabrikanten van ventilatiesystemen en daar kwamen de bewoners ter spra-ke. Al snel werd duidelijk dat je bewoners in twee catego-rieën kunt indelen: de bewuste en de niet-bewuste bewo-ner. De bewuste bewoner snapt hoe zijn ventilatiesysteem werkt. Hij gaat er actief mee om, doet ventilatieroosters op tijd open en dicht en zet de afzuiging hoger of lager. De niet-bewuste bewoner begrijpt niet hoe zijn systeem werkt, bedient het niet en maakt het ook nooit schoon. En nu is het aardige, zo heb ik uit de bespreking geleerd, dat je kunt inspelen op de karateristieken van beide ca-tegorieën. De situatie rond de niet-bewuste bewoner kan bijvoorbeeld prima gebruikt worden als referentie in de discussie over het vergaren van energieprestatiepunten. En de bewuste bewoner staat vooraan als het gaat over het aantonen van de goede prestaties van ventilatiesystemen. Dit klinkt wellicht ingewikkeld, maar het komt erop neer dat een in theorie hoogwaardig en energiezuinig ventila-tiesysteem, door ‘fout’ bewonersgedrag in de praktijk toch niet doet wat het belooft. Het niet goed gebruiken van het systeem kan leiden tot een slechte luchtkwaliteit die op zijn beurt gezondheidsklachten veroorzaakt. Ergo: ventila-tiesystemen komen negatief in het nieuws en dat heeft zijn weerslag op de gehele sector. Afijn, u begrijpt het al: we moeten af van die bewoner, want die is eigenlijk alleen maar lastig. Hij verprutst het nodige in de woning en dat leidt er maar toe dat de ven-tilatiesector de zoveelste deuk oploopt in het toch al zo geschonden imago.Maar ja, dan blijven we nog zitten met een ander pro-bleem: wie moet de rekening betalen van al die venti-latiesystemen die we zo graag willen verkopen? Dat is uiteindelijk toch ook weer die bewoner. En laat nou juist de onbewuste bewoner er dan bewust voor te kiezen de bal maar even terug te leggen bij de producent.Misschien is het toch handiger als we echte innovatieslagen gaan maken en een topproduct gaan verkopen dat de be-woner bewust of onbewust zorgeloos kan gebruiken en dat gepaard gaat met goede voorlichting en een super service en onderhoud.

Ad van der Aa

Snellere vergroening bedrijvenDuurzaam technisch dienst-verlener Unica en 100% groene energieleverancier Greenchoice gaan nauwer samenwerken. Greenchoice gaat het installatiebedrijf ondersteunen op het gebied van energiebesparing bij klanten. Dat gebeurt bin-nen het zogeheten Energy Management Care Concept (EMC²) waar organisaties als ziekenhuizen, zorgcentra, ge-meentes, grootwinkelbedrij-ven en kantoren mee werken om zo hun energiekosten te verlagen en het milieu te ontzien •

400 miljoen euro voor 800 gebouwenImtech N.V. gaat voor een totaalbedrag van ruim 400 miljoen euro gedurende 15,5 jaar de energie-efficiency van circa 800 gebouwen van een grote Duitse logistieke orga-nisatie aanzienlijk verbeteren. Op basis van een energy contracting model neemt Imtech de complete verant-woordelijkheid over voor op-timale levering, onderhoud en beheer van alle energie-voorzieningen. Daarnaast worden nieuwe concepten voor energiebesparing uitgerold. Tevens is sprake

van de inzet van innovatieve warmte-/krachtvoorzieningen en zonne-energie •

Internetgigant in zonne-panelenGoogle heeft een fonds van 280 miljoen dollar opge-richt dat de installatie van zonnepanelen op daken bij particulieren moet finan-cieren. De internetgigant bereikte hierover overeen-stemming met SolarCity, een Californische installateur van zonnepanelen, zo meldt de LA Times. De oprichting van het fonds voor zonnepanelen is tot op heden Googles grootste groene investering. In de afgelopen jaren is het aantal huizen in de Verenigde Sta-ten dat zonnepanelen op het dak heeft flink toegenomen als gevolg van betere finan-cieringsmogelijkheden •

Detacheerder groeitTecLine International, deta-cheerder van vaktechnisch personeel uit Midden- en Oost-Europa, neemt de BouwGenius Groep, leve-rancier van vaktechnisch personeel in de bouw, over. TecLine levert technisch per-soneel in de installatietech-nische-, elektrotechnische-, metaal- en bouwbranche •

Tevredenheid over Groen EnergielabelHet verbeteren van het Energielabel bij woningen van ‘rood’ naar ‘groen’, stemt huishoudens tevreden. Dat blijkt uit een onderzoek onder ruim 1.500 huishoudens in Nederland, uitgevoerd door Meer Met Minder, het nati-onale energiebesparingsprogramma voor woningen en gebouwen. Vooral de verbetering van het wooncomfort scoort hoog. In het onderzoek is gekeken naar de verbe-tering van ‘rode’ labels (D, E, F en G) naar ‘groene’ labels (A, B en C) •

IZ0811_column_publivent_idp.indd 11 16-8-2011 10:54:27

Flits ! XXX XXX XXXXXX www.installatienet.nllees meer op

Flits ! in de pijplijn www.installatienet.nl

Uneto-VNI breidt duurzaamheidscan uitOndernemersorganisatie Uneto-VNI heeft de duur-zaamheidscan, een digitale tool die installateurs helpt om duurzaam te onderne-men, uitgebreid met een aantal nieuwe functiona-liteiten. Zo kan het eigen duurzaamheidniveau worden vergeleken met dat van vergelijkbare bedrijven en is een module logis-tiek toegevoegd. Binnen-kort start Uneto-VNI een MVO-Roadshow om onder andere de duurzaamheids-can onder de aandacht van de aangesloten leden te brengen. Met de vernieuwde duurzaamheidscan maken installateurs binnen vijftien minuten een online analyse

van hun duurzaamheid. Dat gebeurt door het invullen van een vragenlijst op het gebied van financiën, interne bedrijfsvoering, personeel, markt en verkoop, logistiek en installeren en beheren. De bedrijfsanalyse levert uit-eindelijk een totaalscore op, die aangeeft hoe het bedrijf scoort op duurzaam onder-nemen. Deze rapportage kan nu ook als PDF-versie worden gedownload http://duurzaamheidscan.uneto-vni.nl om bijvoorbeeld klanten te informeren. Bovendien zijn er in de rapportage verwij-zingen naar producten en diensten van Uneto-VNI die helpen om het MVO-beleid te ververbeteren. De scan

Toenemend tekort aan vakmensen in de metaalSinds begin 2010 stijgt het aantal openstaande vaca-tures in de metaal, elektro en installatie. Het aantal recente werklozen neemt af. De ‘verkrapping’ van de arbeidsmarkt in het eerste kwartaal van 2011 doet zich voornamelijk voor in de metaalberoepen. Tot die conclusie komt kennis- en adviescentrum Kenteq na verdere analyse op basis van de krapte-indicator van UWV Werkbedrijf. De tendens van een toenemend tekort aan technische vakmensen werd in het vierde kwartaal van 2010 even onderbroken. De krapte aan personeel komt echter nog lang niet in de buurt van het niveau

van voor de kredietcrisis. In tegenstelling tot de metaal verandert er in het eerste kwartaal van 2011 weinig in de installatieberoepen. Kenteq heeft de gegevens van UWV Werkbedrijf over de verhouding tussen de openstaande vacatures en het aantal werklozen dat korter dan zes maanden staat ingeschreven vertaald naar de technische sector. Uit de detailgegevens heeft Kenteq een selectie voor de tech-nische beroepen gemaakt, deze gegevens gegroepeerd en vervolgens de krapte-indi-cator herberekend. Vanwege de economische crisis vindt Kenteq het van groot belang om de ontwikkeling van de

arbeidsmarkt op de voet te volgen. Omdat de UWV-ge-gevens maandelijks verschij-

nen, is de ontwikkeling op de arbeidsmarkt nauwkeurig na te gaan •

wordt ingevuld op en is een initiatief van het Uneto-VNI Platform Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Uneto-VNI constateert dat steeds meer opdrachtgevers,

zoals overheidsinstanties en woningbouwverenigingen, het MVO-gehalte van een bedrijf laten meewegen bij het gunnen van een op-dracht •

aug./sept. 2011 13

lees meer op

IZ0811_idplang_re_1-.indd 13 19-7-2011 12:23:52

Advertentie 185x132 05-11-2010 08:46 Pagina 1

IZ0811_14_soler_schutz.indd 14 16-8-2011 13:59:27

Flits ! XXX XXX XXXXXX www.installatienet.nllees meer op

Flits ! in de pijplijn www.installatienet.nl

Gebouweigenaren investeren in energie-efficiëntie

Stijgende energieprijzen, overheidsmaatregelen en een beter imago stuwen energie-efficiëntie in gebou-wen naar nieuwe hoogten. Steeds meer eigenaars van gebouwen doen inspannin-gen om de energieconsump-tie terug te dringen. Dat blijkt uit de vijfde jaarlijkse wereldwijde Global Energy Efficiency Indicator. Aan het onderzoek van het Insti-tute for Building Efficiency

van Johnson Controls, de International Facility Ma-nagement Association en het Urban Land Institute, namen wereldwijd bijna 4.000 eigenaars en managers van gebouwen deel. “We zien overal ter wereld recordaan-tallen in de projecten rond energiemanagement en -besparing. De drijfveren zijn voornamelijk van financi-ele aard, eerder dan ecolo-gisch”, stelt Dave Myers, vice

Ingenieursbureaus verwachten groei Ingenieursbureaus in Ne-derland zijn positief over de nabije toekomst. Bijna de helft verwacht dit jaar een groei van de eigen organisatie van zes tot tien procent. Ze denken zich te ontwikkelen in omzet en aantal werknemers, zoals ook naar voren kwam in het conjunctuuronderzoek van NLingenieurs over het eerste kwartaal van 2011. Minder bureaus verwachten dat de winstmarge zal groeien. Bijna de helft voorziet eveneens groei van de markt, minder dan een kwart denkt dat deze afneemt. Dit zijn de belangrijkste uitkomsten van een onderzoek dat Syno-vate uitvoerde in opdracht van Deltek, leverancier van

ERP-software voor project-gestuurde, professionele, dienstverlenende onderne-mingen en overheidsinstel-lingen. Branchevereniging NLingenieurs ondersteunt dit onderzoek. Aan het onder-zoek dat plaatsvond in maart en april deden 112 ingeni-eursbureaus in Nederland en België mee. Door de verwachte groei van zes tot tien procent staan de ingeni-eursbureaus te trappelen om te investeren in het bedrijf. Maar liefst 93 procent geeft aan dit te willen doen. Als middelen noemen de inge-nieursbureaus voornamelijk CAD-systemen (Computer-Aided Design – 53 procent), workflowoplossingen (37 procent) en bedrijfsap-

plicaties (35 procent). In het onderzoek werden de ingenieursbureaus ook gevraagd wat zij zien als belangrijkste bedrijfsthema. Op deze vraag antwoordde 52 procent met klanttevre-denheid, onder andere door betere communicatie met hun klanten. Bezettingsgraad van personeel en acquisitie

president en president van de divisie Building Efficiency bij Johnson Controls. “Wat de drijfveer ook is, gebou-wen vertegenwoordigen 42% van het globale energiege-bruik. De groeiende trend om gebouwen energie-efficiënter te maken is dus een slimme zakelijke zet die lokaal jobs helpt te creëren en bovendien goed is voor het leefmilieu.” Hoewel de belangrijkste motivatie voor energie-efficiëntie nog steeds kostenbesparing is, zijn overheidsmaatregelen en een beter imago (op plaats 2 en 3 in het onderzoek) ook belangrijk. Het terugdringen van emissies, in 2010 nog goed voor de tweede plaats, komt nu pas op de vierde

plaats in de rangschikking. Stijgende energiekosten ba-ren de eigenaars van gebou-wen duidelijk zorgen. Acht op de tien respondenten ver-wacht dat de energieprijzen in de loop van dit jaar met meer dan 10% zullen stijgen. Als gevolg daarvan stellen de eigenaars een gemiddelde energiebesparing van 12% als doel voorop. Toch zijn er belangrijke hinderpalen voor het behalen van deze ambiti-euze doelstellingen. Toegang tot financiële middelen en financieel rendement worden wereldwijd genoemd als belangrijkste drempels. In de Verenigde Staten/Canada (38%) en Europa (30%) staan kapitaaldrempels bovenaan de rangschikking •

aug./sept. 2011 15

volgen met respectievelijk. 15 en 18 procent op af-stand. Winstgevendheid van projecten vindt 13 procent van de ingenieursbureaus het belangrijkste thema. Als onderscheidende factor noemen de ingenieursbu-reaus kwaliteit (74 procent) en creativiteit/innovatie (65 procent) •

lees meer op

IZ0811_idplang_re_2-.indd 15 19-7-2011 12:34:07

w w w . u n i w a r m . n l

VLOERVERWARMINGK L I M A A T S Y S T E E M

Gemak en behaaglijkheid met het

Uniwarm Klimaat vloerverwarming

ssysteem

Flyer vloerverwarming Uniwarm de1 1 6-9-2009 21:58:06IZ0811_16_uniwarm.indd 16 15-8-2011 9:47:46

aug./sept. 2011 17

Flits ! XXX XXX XXXXXXBeurs HAL HELEMAAL UITVERKOCHT

Welkom in HardenbergVan dinsdag 13 tot en met donderdag 15 september vindt de Instal-

latie Vakbeurs Hardenberg plaats. Dit jaar is het alweer de 13e editie.

Dat blijkt geen ongeluksgetal, want de beurs is totaal uitverkocht, zo

laat de organisatie weten. Een goed teken! Bijna 400 exposanten zul-

len hun opwachting maken.

In de twaalf jaren van haar bestaan is de Installatie Vakbeurs / Klimaatvak Hardenberg uitgegroeid tot een icoon. Kernbegrippen: een plezierige sfeer, ongedwongen en open. Niet voor niets wordt Hardenberg wel aangeduid als een relatiebeurs. Je raakt er makkelijk aan de praat. Exposanten nemen de tijd voor hun bezoekers. Het full service

concept, waarbij attente cateringme-dewerkers met hapjes en drankjes de beursvloer doorkruisen, verhoogt de sfeer alleen nog maar.

PrimeursUiteraard reist u niet naar Hardenberg af vanwege de culinaire geneugten. Want dan kunt u net zo goed naar het

Ook in VenrayHet beursconcept waar Hardenberg groot mee is geworden, heeft landelijke dekking gekregen. Na Gorinchem werd ook Venray aan de agenda toegevoegd. Op 12, 13 en 14 april van dit jaar heeft de allereerste editie van de Installatie Vakbeurs Venray plaatsgevonden. De organisatie kijkt met plezier terug op het evenement. 165 exposanten deden mee, en bijna 5000 belangstellenden hebben de Installatie Vakbeurs in Limburg bezocht. Naast een aantal landelijke groothandels, stonden ook de lokale bedrijven op deze eerste editie. Op 17, 18 en 19 april 2012 zal de volgende Installatie Vakbeurs Venray plaats-vinden. Een maand eerder, op 13, 14 en 15 maart, vindt de Installatie Vakbeurs / Klimaatvak Gorinchem plaats. De volgende editie van de Installatie Vakbeurs Hardenberg is gepland op 11, 12 en 13 september 2012.

Gratis entreebewijs… Waarschijnlijk heeft u het allang gere-geld, maar we zeggen het toch maar even: als u de Installatie Vakbeurs Hardenberg wilt bezoeken, kunt u op de website http://www.evenemen-tenhal.nl/ uw entreebewijs kosteloos aanvragen. Wanneer u geen entree-bewijs heeft ontvangen, kunt u een toegangsbiljet kopen à € 20,- bij de beursreceptie.De vakbeurs is dagelijks toegankelijk van 14.00 tot 22.00 uur.

café om de hoek gaan. U wilt weten wat er te koop is op uw vakgebied, wat de laatste ontwikkelingen zijn. Ook dan bent u goed uit in Overijssel. Deelne-mers doen hun best om primeurs en innovaties voor het voetlicht te bren-gen en horen graag wat u ervan vindt. Daarbij mogen kritische noten worden gekraakt. Juist Hardenberg leent zich voor een goed gesprek.

ExposantenoverzichtIn deze special is een exposantenover-zicht opgenomen. De vaste rubriek ‘Af fabriek’, waarin productnieuws staat, moest daarvoor eenmalig wijken. In het exposantenoverzicht geeft een aantal deelnemers van Hardenberg alvast een voorproefje van wat ze gaan presenteren. We tekenen daarbij aan dat de teksten zijn aangeleverd door de exposanten. De redactie kijkt naar grammatica en taalgebruik en houdt het commerciële aspect in toom, maar is niet verantwoordelijk voor de juistheid van de verstrekte gegevens. Daar staan de inzenders voor.

De beursorganisatie verwacht meer dan 15.000 bezoekers in Hardenberg. Wij zullen er zeker bij zijn. Uiteraard probe-ren we highlights te ontdekken die voor u de moeite waard zijn. We zullen er graag verslag van doen •

IZ0811_TA_welkominhardenberg_re.indd 17 19-7-2011 13:48:52

aug./sept. 201118

Beurs PREVIEW INSTALLATIEVAKBEURS

In Hardenberg gebeurt hetTijdens ‘Hardenberg’ ontmoeten exposanten en bezoekers elkaar in

een ongedwongen sfeer. Toch is deze populaire vakbeurs heel wat

meer dan alleen een gezellig dagje uit voor installatieprofessionals.

Deelnemers showen er hun primeurs en staan open voor een goed

gesprek. Op deze pagina’s vertellen drie exposanten wat ze voor u in

petto hebben.

De drie deelnemers in de spotlights zijn Uniwarm, Kusters en NIBE. Uniwarm is systeemleverancier van vloer-, wand- en plafondverwarming en koeling. De Vordense onderneming is producent en doet veel aan productontwikkeling. Uniwarm maakt haar opwachting met drie innovaties.Kusters is een technische handelsonder-neming die net zo thuis is in verwar-ming als in koeling. Het bedrijf uit Venlo bestaat 100 jaar. De eeuweling rust niet op zijn lauweren maar zal u verrassen met nieuwe mono split airco’s en een warmtepomp airconditioner die in een zeiljacht past.NIBE Energietechniek uit het Noord-Brabantse Willemstad voert een breed assortiment boilers en warmtewisse-laars. Zij komen naar Hardenberg met zes speciaal voor de renovatiemarkt samengestelde warmtepomppakketten.

ToiletmoduleDe drie innovaties die Uniwarm aankondigt zijn een toiletmodule, ventilatievloerverwarming en de ‘Con-stant Flow’-regelaar, een ventiel dat drukschommelingen in een installatie compenseert. De toiletmodule is niet helemaal nieuw. Sterker, de praktische wandverwar-ming en afbouwplaat-in-één maakt al twee jaar deel uit van het assortiment en heeft inmiddels een trouwe schare aanhangers verworven. Desondanks is het product nog lang niet bij alle potentieel geïnteresseerden bekend.

“Ik deed van de week Mijdregt aan. Op vijf adressen had men nog niet van onze toiletmodule gehoord, maar men reageerde enthousiast op het concept”, vertelt Peter Riethorst, die directeur is van Uniwarm. “Vandaar dat Hardenberg ook zo’n goede gelegenheid is om de module nog eens prominent voor het voetlicht te brengen.”

VentilatievloerverwarmingDe tweede troef van huize Uniwarm is de ventilatievloerverwarming. Hierbij wordt vloerverwarming gecombineerd met een ventilatiesysteem met een wtw-unit. Riethorst: “We blazen de lucht van de wtw-unit onder de vloerverwar-ming door. Die wordt daardoor voorver-warmd. Dit betekent dat je het comfort verhoogt en tegelijk energie bespaart. Bij koppeling met een warmtepomp bewijst het systeem volgens Riethorst ook zijn diensten in de koelmodus. De warmere onderlaag zou een snellere koeling opleveren – de koudere lucht zakt niet weg - terwijl je toch geen koude voeten krijgt.De ventilatievloerverwarming lijkt prima te passen in het concept van het nieuwe bouwen. Er zijn geen dikke ventilatie-kokers nodig in de vloer, de constructie wordt lichter en platter. Riethorst: “je hoeft niet meer met breedplaatvloe-ren te werken, kanaalplaatvloeren zijn prima. Een bijkomend voordeel is dat kanaalplaatvloeren ongeveer 35 euro per vierkante meter goedkoper zijn.” Uniwarm heeft de noppenplaat voor de

ventilatievloerverwarming zelf ontwik-keld. Het systeem is al op de markt.

Jubileum-airconditionerTechnische handelsonderneming Kusters doet in verwarming en koeling. “We hebben een twee seizoenen-pro-gramma”, vertelt productspecialist Wil van Tankeren. “Hardenberg is meestal het moment om de nadruk wat meer op verwarming te leggen, maar we houden het bewust breed op de beurs om be-zoekers gelegenheid te geven kennis te maken met uiteenlopende aspecten van ons programma.”In 2011 bestaat Kusters op de kop af 100 jaar. Besteedt de jubilaris daar nog aandacht aan? Van Tankeren: “Ter ere van ons 100-jarig bestaan hebben we de Hansol airconditioner van Gree in ons programma opgenomen.” Volgens Van Tankeren levert dit split wand-model bijzondere prestaties. De COP

Constant Flow verdeler (Uniwarm)

Ventilatievloer (Uniwarm)

IZ0811_TA_inhardenberggebeurthet.indd 18 19-7-2011 13:49:51

aug./sept. 2011 19

In Hardenberg gebeurt het bedraagt 5,1 en het geluidsniveau is met 21 db(A) bescheiden te noemen. De Hansol jubileum-airconditioner is verkrijgbaar in capaciteiten van 4,2 tot 6,6 kW. Door de hoge COP komt het systeem in principe in aanmerking voor een financiële tegemoetkoming in het kader van de Energie Investeringsaftrek-regeling (EIA).

Warmtepomp airconditionerAndere nouveautés die Kusters pre-senteert zijn een luchtreiniger van Gree – een luchtontvochtiger van dezelfde fabrikant maakt al langer deel uit van het assortiment – en de Marine warm-tepomp airconditioner, eveneens van Gree. De warmtepomp airconditioner is een water/water unit die bijzonder geschikt is als comfortvoorziening voor

toepassing in de scheepvaart, bijvoor-beeld in zeiljachten en pleziervaartui-gen. Van Tankeren: “Het gaat om een kleine, compacte airconditioner die onder een bank geplaatst kan worden. Er is geen buitenunit nodig, want de voeding is water. En op meer en plas heb je een quasi eindeloze open bron tot je beschikking, die ook nog eens vergunningvrij is. De Marine warmte-pomp airconditioner is trouwens ook geschikt voor projecten waar men geen buitenunit kwijt kan. Maar onze eerste gedachte was: Nederland is een water-rijk land en dit product sluit daar prima op aan.”

Zes warmtepomppakketten Als u de stand van NIBE aandoet zult u ontdekken dat de warmtepompspe-cialist de handen de afgelopen tijd ver uit de mouwen heeft gestoken. Er komt een nieuwe serie lucht/water warm-tepompen voor de woningbouw aan, die in Hardenberg in de schijnwerpers wordt gezet. Als we dit artikel schrij-ven beschikken we nog niet over alle details. Wat we weten is dat de NIBE Split op dit moment alleen verkrijgbaar is met een buitenunit van 10 kW. Vanaf september zijn er pakketten beschik-baar met buitenunits van 8, 10 en 16 kW. Het gaat om zes verschillende combinaties. Het NIBE Split-programma levert verwarming, koeling en warm tapwater. Het formaat en de locatie van de woning en de warmwaterbehoefte bepalen welk pakket het meest ge-schikt is. Elk combinatiepakket bestaat uit een binnen- en een buitenunit. De binnenunits bestaan uit een alles-in-één unit met een geïntegreerde boiler met

Drukgecompenseerde regelaarUniwarm komt met drie innovaties naar Hardenberg. De jongste nouveauté is de ‘Constant Flow’ een in eigen huis ontwikkelde drukcompensatieregelaar voor verwarmingssystemen. In een installatie doen zich weerstanden en druk-schommelingen voor. De drukschommelingen worden door de Constant Flow gereduceerd. Hoe hoger de druk in de regelaar, hoe meer het ventiel zich sluit. Dus de hoeveelheid water die wordt doorgelaten zal altijd gelijk zijn. Dat komt het comfort ten goede en bespaart energie. De energiebesparing bedraagt volgens Uniwarm 6 tot 11 procent.

Hansol (Kusters)

Marine warmtepomp airconditioner (Kusters)

warmtapwaterspiraal óf uit een hydro-box met een separate boiler van 300 of 500 liter. De NIBE Split is geschikt voor zowel de bestaande bouw als nieuwbouw. Met name in de bestaande bouw bieden de combisystemen het voordeel dat voor de installatie geen ingrijpende aanpassingen, zoals bronboringen, vereist zijn •

AMS10-8 (NIBE)

AMS10-16 (NIBE)

IZ0811_TA_inhardenberggebeurthet.indd 19 19-7-2011 13:50:01

aug./sept. 201120

exposantenoverzicht

Kusters 115

Kusters Technische Handels-onderneming uit Venlo staat op de Installatievakbeurs met nieuwe apparaten én een big smile: het bedrijf bestaat 100 jaar. Over duurzaamheid gesproken… Gestart als een eenvoudige smederij heeft Kusters altijd ongebaande wegen bewandeld. Vóór WOII maakten het bedrijf al revolutionaire producten, zo-als het Venlo Warenhuis, nog steeds wereldwijd de meest verbreide broeikas. Een halve eeuw geleden bouwde Kusters luchtverhitters en water- en stoomaggregaten. Daarmee leverde het bedrijf een wezenlijke bijdrage aan het ‘binnenklimaat’. Zoals ook nu nog met luchtverhit-ters, infraroodstralers, warm-tepompen en airco’s. Kusters heeft de alleenverkoop voor de Benelux van bekende merken zoals BM2 (Biem-medue), Aermax, Ambi-Rad, GoGas en Gree. Van Gree zijn tijdens de Installatie-vakbeurs drie nieuwe airco’s te zien: het Wandmodel ‘Hansol’ met een COP van 5,1, de Marine warmtepomp/airconditioner en de Lucht-reiniger. Een extra reden om deze exposant te bezoeken: wie jarig is trakteert… •

Duijvelaar 536

Het assortiment drukverho-gingsinstallaties voor het compact en betrouwbaar transporteren van drinkwater staat centraal op de stand van Duijvelaar Pompen. Tij-dens de installatievakbeurs in Hardenberg staan de Hydro-Unit Cube en de Home-Unit Pro in de spotlights. Beide zijn gemaakt voor het gemak van de instal-lateur. De Home-Unit is een kleine, geluidsarme 1-pomps drukverhoginginstallatie die zorgt voor nagenoeg een bar extra druk op tappun-ten als kranen, douches en cv-ketels. De installatie kan met twee koppelingen tus-sen de leiding gemonteerd worden. De Cube is een technisch geavanceerde drukverhoginginstallatie in een innovatieve kubus. Het vooruitstrevende design, de efficiëntie en de technische noviteiten waren voor de vakjury van de VSK-Awards reden om de Hydro-Unit Cube te nomineren voor een innovatieprijs. De bouwwijze zorgt voor een aanzienlijke tijdswinst bij het installeren en de mogelijkheid van zo-wel wand- als vloermontage. De Hydro-Unit Cube heeft alleen doorstromende leidin-gen en vormt daarom geen risicofactor in het beheers-plan Legionella • TA Hydronics 314

TA Hydronics introduceert een nieuw technisch voor-deel in klimaattechnische efficiëntie. Verspilde energie in de klimaatsector heeft TA Hydronics genspireerd om drie klimaatbedrijven samen te voegen: - Pneumatex, specialist in

drukbehoud en waterkwa-liteit;

- TA, wereld marktleider in oplossingen in hydronic balancing;

- Heimeier, marktleider in de fabricage van thermostati-sche regelingen.

Opererend onder de nieuwe collectieve naam TA Hydro-nics B.V. zal de integratie van de drie marktleiders de standaard verhogen in de optimalisering van klimaatsy-stemen, aldus de leverancier. “Met de beste kennis en producten in de industrie verenigd onder één vlag, versterkt TA Hydronics haar positie als de marktleider in waterzijdige distributiesys-temen.” Geboden worden kennis, systeemoplossingen en samenwerking op drie vakgebieden: drukbehoud & waterkwaliteit, hydronic balancing & control en thermostatische regeling. Met geïntegreerde expertise, producten en specialisten wil TA Hydronics een ultieme partner zijn voor bedrijven actief in ontwerpadvies tot installatie en onderhoud •

Testo 553

Ook dit jaar is testo aan-wezig op de Installa-tievakbeurs. Als wereld-marktleider op het gebied van de meet-technologie staat testo in Harden-berg met

een uitgebreid pakket aan verschillende meetoplossingen, zoals warmtebeeldcamera’s, de nieuwste generatie rook-gasanalysers, multifunctio-

nele klimaatinstrumenten, koeltechnische instrumenten, dataloggers en nog veel meer. 2011 is voor testo een jaar om niet snel te vergeten. Naast haar 25 jarig jubileum zijn weer verschillende pro-ducten gelanceerd, die op de stand zijn te zien • ClimaRad 437

ClimaRad is een innovatieve ventilatie-unit met inge-bouwde warmtewisselaar en sensoren voor o.a. CO2 en luchtvochtigheid. Het toestel wordt geplaatst achter een meegeleverde radiator. ClimaRad is het antwoord op de steeds toenemende eisen

op het gebied van energie-besparing en binnenmilieu. In ieder vertrek realiseert de ClimaRad een optimaal binnenklimaat terwijl de energiebesparing wordt gemaximaliseerd. Luchttoe-voer en -afvoer vinden plaats dóór het toestel en dus rechtstreeks door de gevel. Hiermee vervalt de noodzaak voor luchtkanalen dóór het gebouw, aldus de leveran-cier. Er is een oplossing voor zowel woningen als kantoren, scholen en zorginstellingen. De varianten zijn:- ClimaRad Classic (basistoe-

stel met radiator);- ClimaRad Balance (met

radiator met vlakke voor-plaat);

- ClimaRad Verti (de verticale variant);

- ClimaRad Sensa (zonder radiator, speciaal voor woningen met vloerverwar-ming) •

IZ0811_hardenberg_li_1-.indd 20 19-7-2011 13:55:23

COLUMN

De eerste column…Of we als Uw duurzame woning.nl de maandelijkse column wilde verzorgen voor het blad InstallateursZaken. Dat was de vraag van de hoofredacteur. Daar denk je even over na. Hoewel de lezers van InstallateursZaken niet direct behoren tot de opdrachtgevers van ons adviesbureau Uw duurzame woning.nl, hebben we er toch met overtuiging voor geko-zen om de columns te verzorgen. Eigenlijk met als reden dat het juist niet gericht is op onze opdrachtgevers… En eigenlijk toch weer wel. Wat we bedoelen is het volgende. Als we echt willen komen tot daadwerkelijk gezonde wonin-gen en gebouwen, die betaalbaar blijven en niet ten koste gaan van onze natuur en leefomgeving, moeten we met elkaar nog behoorlijk wat stappen maken. We zijn wellicht aardig op weg maar zijn er nog lang niet. Technisch is al veel mogelijk. Voldoende financiële middelen wordt al een uitdaging, maar het met kennis van zaken goed en effectief toepassen van de middelen (techniek en geld) is naar onze mening de grootste uitdaging. Er gaat veel goed maar nog teveel onnodig fout! Het zal in de bouwkolom aankomen op meer onderling vertrouwen, het nemen van de eigen verantwoordelijkheid, en de wederzijdse overtuiging dat we elkaar nodig hebben om de vele ambities en visies mo-gelijk te maken. Alleen als we dat doen zijn we (adviseurs, architecten, installateurs, aannemers, etc.) in staat om echt tevreden opdrachtgevers te creëren. Dan moet er nog wel een cultuuromslag plaatsvinden. In veel projecten zijn we drukker bezig met verantwoordelijkheden af te schuiven en elkaar de schuld te geven als er iets fout gaat, dan elkaar te helpen. Daarnaast wordt er nog weinig geïnvesteerd in de ontwikkeling van kennis en innovatieve technieken, terwijl er zoveel mooie nieuwe ontwikkelingen zijn waar we ons voordeel mee kunnen doen. Met onze columns willen we de komende periode stilstaan bij twee van de genoemde elementen: verdere ontwikkeling van kennis en ontwikke-ling van vertrouwen. Dit aan de hand van voorbeelden uit onze eigen adviespraktijk of zaken die ons zijn aangereikt. Heeft u een interessante gedachte of reactie? Mail ons: info@uwduurzamewoning.nl

aug./sept. 2011 69

AF FABRIEK

Besparen met warmte-pomp

Met de Wilo-Stra-tos PICO brengt de in Dortmund geves-

tigde pompfabrikant Wilo SE naar eigen zeggen een echt bespaarwonder. De gebruiks-waarde van deze verwar-mingspomp is door TÜV Süd vastgesteld op slechts 46,5 kWh per jaar voor een eengezinswoning. Daarmee gebruikt hij de helft minder stroom dan voor de huidige A-label vereist is. Met de introductie van de nieuwe pomp speelt Wilo SE in op de vraag naar energiezuinige verwarmingspompen •

Kabelmanagement pv-installatie De beveiligde stringbox van YPS is speciaal ontwikkeld om het kabelmanagement van grote fotovoltaïsche instal-laties te vereenvoudigen. De kabels die de zonnepanelen met de omvormers verbinden, gaan niet meer van de modules rechtstreeks naar de omvormers, maar worden gebundeld via stringboxen. Dit biedt een overzichtelijke en veilige manier van kabelmanagement. Bovendien zorgt de stringbox voor een kabelbesparing, waardoor hij een kostenefficiënt onderdeel is binnen een fotovoltaïsche installatie •

Compacte luchtbehande-lingsunit Air Trade Centre Nederland

bv heeft haar leveringspro-gramma uitgebreid met een compacte WTW-unit met hoog rendement-warmte-wiel, serie HRRW. De unit is standaard plug & play, en is voorzien van onder meer afstandsbediening en een naverwarmer. Optioneel kan worden gekozen voor een buitenopstelling, alsook de toevoeging van een MOD-BUS applicatie voor com-municatie met het gebouw-beheersysteem. De serie HRRW is verkrijgbaar tot een luchthoeveelheid van 9.000 m3/h •

IZ0811_column_duurzamewoning.indd 69 22-8-2011 13:10:57

aug./sept. 2011 70

Wie is verantwoordelijk?Vorige week stelde ik me voor aan een nieuwe werkvoor-bereider, die Piet heet. “Ah,” zei hij, “jij gaat dus over veiligheid.” “Nee,” antwoordde ik, “ik ga over kwaliteits-management.” Toch meldde Piet dat hij gisteren op een locatie is geweest, waar hij een schacht van vijf meter diep aantrof, die niet was afgezet. “Het was er ook nog donker”, voegde hij eraan toe. Ik vroeg hem of hij dit al had gemeld bij een veiligheidskundige of de V&G-manager. “Nee”, zei hij. Ik pakte mijn telefoon, belde de V&G-manager en zei tegen hem: “Hier heb ik Piet voor je, hij wil een onveilige situatie melden”, waarop ik de telefoon aan Piet gaf. De V&G-manager liet Piet weten dat hij al op de hoogte was van de onveilige situatie, dat hij het via e-mail had gemeld aan de uitvoerder, maar dat die nog geen actie had onder-nomen. Hij had de projectmanager een kopie gestuurd van de e-mail, zodat ook hij op de hoogte was. Iedereen was dus op de hoogte, maar de schacht was nog niet afgezet.

Wie is nu verantwoordelijk als er ongelukken gebeuren?

Dit deed me terugdenken aan een situatie van jaren gele-den. Het bedrijf waar ik toen werkte, voerde installatiewerk uit op een bouwproject. Iedere week liet onze projectlei-der in de bouwvergadering boos aan de hoofdaannemer weten dat de sparingen nog altijd open lagen. Op een dag kreeg ik een ongevallenformulier op mijn bureau; één van onze monteurs was in een sparing gevallen. Hij was met de ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Gelukkig vielen zijn verwondingen mee. Wel was de arbeidsinspectie ter plaatse aanwezig geweest en had onderzoek ingesteld. Na een aantal weken kregen we een boete opgelegd. We vonden dit onterecht. We hadden (met de notulen van de bouwvergadering) toch aangetoond dat we de gevaarlijke situatie verschillende malen hadden aangekaart bij de hoofdaannemer en hij hiervoor verantwoordelijk was. De arbeidsinspectie vond dat ook wel, maar oordeelde dat we al weken wisten dat de sparingen open lagen. Dat bleek namelijk uit die zelfde notulen. Maar een onveilige situ-atie moet je veilig maken, je moet er niet werken (denk aan de LMRA) of je moet verbieden dat er wordt gewerkt. Logisch, toch…?

Frank Thoonen

f.thoonen@thoon.nl

www.thoon.nl

column

Uw vraag, ons antwoord

www.otib.nl

Scholing, loopbaan-ontwikkeling, innovaties en meer binnen de installatie-branche

•••

IZ0811_column_thoonen.indd 70 22-8-2011 13:13:43