9e jaargang

nummer 11

november 2011

Special: De natte ruimte > Bijzondere afvoeren voor

inloopdouches > Douche(goot)-wtw > Rendement

tapwatersystemen onderzocht

Lossnay WTW-unit

Een schoolvoorbeeld van l uchtverversing

Lossnay WTW schoolventilatie

Kijk voor de Lossnay scholen actie opwww.alklima.nl

Adv Lossnay A4_ALKhoek.indd 1 16-05-11 13:28IZ1111_omslag_buiten.indd 3 24-10-2011 9:06:44

NIEUW: NEFIT

PROLINE CW5!

De kleinste, nu nóg slimmer!

N e f i t h o u d t

N e d e r l a n d w a r m

Meer vermogen, extra warm waterHoe maak je de kleinste HR-ketel nog slimmer?

Met een CW5-uitvoering! De slimme kleine ketel

met de vele Nefi t-extra’s nu dus ook met extra veel

warm water. Hét perfecte alternatief voor situaties

waarin een Nefi t TopLine niet past. De nieuwe

Nefi t ProLine CW5, vraag ernaar bij uw groothandel!

www.nefit.nl

47200230 adv proline CW5 210x297.indd 1 14-09-11 15:07IZ1111_nefit_03.indd 3 14-10-2011 17:36:43

IZ1111_intergas_04.indd 4 14-10-2011 17:34:45

Meer isoleren, minder installerenAlertheid geboden!

En verderVan de redactieIn de pijplijn, incl. IZAP en AGENDAColumn PubliventAf fabriek

ExtravaganzaSanitair met schwung

Bijzondere afvoeren voor inloopdouchesWand/inkortbaar/wtw

“De klant wil niet alleen maar een móóie badkamer”Douche-wtw

Douche-badcombinatiesVoor de kleinere badkamer

Ergonomische badkamerserieVoor meer gebruiksgemak

En verderDruppelsWellness recycle douchesImplementatie nieuwe legionellawetgeving roept vragen opVan flying toilet naar hightech oplossingColumn Van HoofColumn KiwaRendement tapwatersystemen onderzocht

IZ ZAKELIJKAndere mensen, andere wensenInstalleren tijdens het Suikerfeest

“Het leuke aan installatietechniek is dat de ontwikkelingen nooit stilstaan!”Balans op de werkvloer (2)

En verderZakennieuwsColumn Uw Duurzame WoningColumn Frank ThoonenColumn OTIBColumn Ben KuipersColumn Uneto-VNI

20

79

1749

IZ SANITAIR

IZ TECHNIEK

23

24

26

29

33

30353638414344

50

56

464649535458

november 2011 5

COLOFONInstallateursZaken (ISSN:1872_6607)Maandelijks verschijnend praktijkblad voor de W-installateur met oog voor techniek én (commerciële) bedrijfsvoeringOplage: 8.000 exemplarenAandachtsgebieden: gas, water, verwarming, luchtbehan-deling, koeling, sanitair, dakbedekking, energie en milieuEen uitgave van: Merlijn Plus BV, Postbus 275, 2740 AG Waddinxveen T: (0182) 63 17 17, F: (0182) 61 78 15 E: info@merlijnplus.nl I: www.merlijnplus.nlRedactie: Frank Stouthart (hoofdredacteur), Ruthger te Marvelde, Wietse Buma E: redactie@merlijnplus.nlVaste medewerking: Ton Meijer (cartoon), Publivent, Elly Verburg (OTIB), Paul Tersmette (Uneto-VNI), Kiwa, Joost van Hoof (HU), ISSO, Ben Kuipers, Frank Thoonen en Uw Duurzame WoningAdvertentie-exploitatie: Ruud Struijk T: 0182 63 17 17 E: r.struijk@merlijnplus.nlUitgever: Frank StouthartSecretariaat: info@merlijnplus.nlAbonnementen: Benelux € 19,50. Buitenland € 58,50. Losse nummers € 5,-. Prijzen per jaar en incl. BTW. Abonnementen lopen automatisch door tenzij 2 maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk bij de uitgever wordt opgezegdE: abonnementen@merlijnplus.nlVormgeving: Yolanda van der NeutBasis vormgeving: DUO-ontwerp, UtrechtDruk: Ten Brink, Meppel

© Merlijn Plus BV, 2011 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder schrifte-lijke toestemming van de uitgever. Publicaties geschieden uitsluitend onder verantwoording van de auteurs. Alle daarin vervatte informatie is zorgvuldig gecontroleerd. De auteurs en uitgever aanvaarden echter geen verantwoordelijkheid voor de gevolgen van eventuele onjuistheden.

9e jaargang

nummer 11

november 2011

Special: De natte ruimte > Bijzondere afvoeren voor

inloopdouches > Douche(goot)-wtw > Rendement

tapwatersystemen onderzocht

Vloerverwarming biedt de meest comfortabele

manier van verwarmen. Door de gelijkmatige warm-

testraling vanuit de gehele vloeroppervlakte wordt

een zeer egale warmtespreiding gecreëerd. De

vloertemperatuur zal een aangename waarde berei-

ken, die bovendien van vloer tot plafond nagenoeg

dezelfde waarde heeft. De zelfdenkende thermos-

taat houdt rekening met de benodigde opwarmtijd,

zodat de vloer altijd op het gewenste tijdstip de

juiste temperatuur heeft. MAGNUM levert uitslui-

tend hoogwaardige, duurzame en energiezuinige

verwarmingssystemen, met vaak een levenslange

warmtegarantie. Informatie en andere producten op

magnumheating.com. MAGNUM keeps you warm

IZ1111_inhoud_2.indd 5 23-10-2011 21:00:37

GRIFFONde verbinding tussen vakmanschap en vakwerk

Griffon.Verbonden met vakwerk.Griff on is een merk van Bison International. www.griff on.nl

Goed materiaal is van essentieel belang, vooral

voor de installateur. Griffon begrijpt dat als geen

ander. Als specialist in verbindingstechnieken

voor leidingsystemen van metaal en kunststof

biedt Griffon een compleet en hoogwaardig

assortiment kwaliteitsproducten, voorzien van

toonaangevende keuren. Daarnaast is Griffon

constant op zoek naar nieuwe, betere oplossingen.

Door middel van uitgebreide research en nauw

contact met installateurs en leidingfabrikanten

introduceert Griffon keer op keer innovatieve

oplossingen voor knellende problemen.

IZ1111_bison_06.indd 6 14-10-2011 17:30:57

Als u vandaag voor 16.00 uur belt, hebt u hem morgen in huis: onze uitgebreide cata logus. Een over zichtelijk boekwerk van 36 pagina's waarin u een compleet leverings programma van koperen en bronzen pro duk ten en half-fabrikaten aantreft. Vooral ook in grote maten! Wij kunnen meestal uit voorraad leveren.

www.gizom.nl

U I T O N Z EK O P E R / B R O N S

C A T A L O G U SAan de leiding in aluminium, koper en brons.Tel. (0598) 61 57 38. Fax (0598) 61 23 52.

Jets

november 2011 7

van de redactie

Veel consumenten zullen ervan dromen: ongebreideld douchen in XXL, alle jets op full power en toch maar een paar liter water méér verbruiken. Dat kan met een wellness recycle douche. Na het wassen en afspoelen vult een klein reservoir onder de douchevloer zich met schoon water, waarna een krachtige circulatiepomp zorgt voor ongelimiteerd doucheplezier. Een grotere ketel en ‘dikke’ leidingen zijn dan ook niet nodig.De klein behuisde klant heeft wellicht andere bekom-mernissen. Hij wil een bad én een douche, maar heeft slechts ruimte voor een van beide voorzieningen. Ook voor deze categorie is er een interessante sanitair-oplossing: de douche-bad combinatie, ofwel een dou-che en bad ineen. En daar de combi een lage instap heeft, hoef je niet meer over de rand van het bad te klimmen. Makkelijk voor iedereen, dus ook als je dertig bent en nog

‘strak in het pak’. Naast genoemde, slim-me comforttoepassingen gingen we op zoek naar het buitenissige, het the-atrale. Wat is het meest opvallende bad, wat de meest opvallende kraan? Natuurlijk is zoiets subjectief en arbitrair. Niettemin, een bad in de vorm van een hoogge-hakte damesschoen en een kraan die eruit ziet als een jet fighter uit de jaren vijftig, dat is best wel bijzonder, dunkt ons. Laat u verrassen.Ook aan afvoeren is ge-dacht. Douche-wtw is in opkomst. Een ontwerper van dit soort systemen vertelt hoe je nóg meer plezier uit je douchewa-ter haalt. Namelijk, door de genoten warmte (deels) terug te winnen. In een interview licht hij de montage-aspecten toe.We besluiten met een uit-smijter: het ‘stralingstoilet’. Dit is een toilet dat zonder

spoelwater werkt en bo-vendien zijn eigen energie opwekt. Het is geen gad-get maar een hele zinvolle vinding die met name in derdewereldlanden een

machtig wapen zou kunnen worden tegen verspreiding van ziektes als gevolg van een gebrek aan hygiëne. Een behartigenswaardig verhaal! •

IZ1111_vanderedactie_gizom.indd 7 14-10-2011 21:10:38

Vloerverwarming is de meest ideale manier van

verwarmen; snel, efficiënt en comfortabel.

MAGNUM levert uitsluitend hoogwaardige,

duurzame en energiezuinige vloerverwarming-

systemen die eenvoudig te installeren zijn en

vaak geleverd worden met een levenslange

warmtegarantie. Kijk voor meer informatie op

www.magnumheating.nl of bel 0166-609 300.

MAGNUM_Plieger_184x124_2010.indd1 1 16-9-2010 8:20:50

Alle A-merken sanitair bij Warmteservice 160 medewerkers staan dagelijks voor u klaar bij Warmteservice

50 vestigingen in Nederland, 50.000 artikelen online

Voor verwarming en sanitair moet je bij Warmteservice zijn!

Meer informatie: ✆0900-23 56 897

of kom langs in een van onze vestigingen.

Als zelfstandig ondernemer zoekt u een betrouwbare partner voor uw inkopen. Warmteservice

biedt u een groot assortiment met een gunstige prijsstelling. Daarnaast onderscheiden wij

ons door de persoonlijke benadering en het deskundige advies van onze medewerkers aan

de balie.

Warmteservice heeft nu al ruim 50 vestigingen in Nederland, dus er is er ook altijd één

bij u in de regio. Wij zijn zes dagen per week geopend, kom dus eens vrijblijvend langs!

Bestel eenvoudig online op www.warmteservice.nl

IZ1111_warmteservice_magnum_08.indd 8 23-10-2011 21:05:23

xxxx 2009 9

Flits ! in de pijplijn www.installatienet.nllees meer op

Eerst even IZappen...

INNOVATIE

TREND

AGendA8, 15, 22 of 29 november, 6 december (aanvangsdata)Cursus Airco: Split- en Mul-tisplitCursusnummer: C-362Edewww.cususloket.nl

16, 23 of 24 novemberMeer Met Minder introduc-tiecursusCursusnummer: C-089Zoetermeer, Zwolle, Utrechtwww.cursusloket.nl

23 en 24 novemberBeurs Domotica & Slim wonenEvoluon Eindhovenwww.beursdomoticaenslim-wonen.nl

24 novemberISSO/LOPL symposiumNieuwe wet- en regelgevingLegionellapreventieDe Doelen, Rotterdamwww.isso.nl

Rendement tapwatersyste-men onderzochtDe warmtevraag in woningen verschuift van ruimteverwar-ming naar tapwaterproductie. Dit maakt het des te nood-zakelijker tapwatersystemen toe te passen die een hoog rendement leveren. In welke mate gebeurt dat al en wat voor ontwikkelingen vallen er te bespeuren? Het Arnhemse adviesbureau BuildDesk inventariseerde de stand van zaken en schreef er een helder rapport over, compleet met aanbevelin-gen. P 44

Het toilet van de toe-komstRuim 2,6 miljard mensen hebben geen fatsoenlijk sanitair. Daardoor sterven er jaarlijks anderhalf mil-joen kinderen. Schandalig, vindt de Bill & Melinda Gates Foundation. De stichting van Mr Micro-soft heeft daarom een prijsvraag uitgeschreven voor universiteiten om ‘opnieuw het toilet uit te vinden’. Speciaal voor derdewereldereldlanden. De TU Delft is één van de winnaars. Het toilet van de toekomst heeft geen afvalstroom meer, maar wekt zelf energie op en produceert water en voe-dingstoffen. P 38

Implementatie nieuwe le-gionellawetgeving roept vragen opNaar aanleiding van de recente wijzigingen in de wetgeving hebben het Landelijk Overleg Preven-tie Legionella LOPL en het kennisinstituut voor de installatiesector ISSO het initiatief genomen om een symposium te organise-ren. Het symposium vindt plaats op 24 november in de Doelen te Rotterdam. P 36

Andere mensen, andere wensenNederland telt op dit mo-ment ongeveer 1,9 miljoen inwoners met een niet-wes-terse achtergrond. Deze groep bevat veel jon-geren en zal, naar verwach-ting, de komende decennia stevig doorgroeien. Toch is er op de woningmarkt nauwelijks aandacht voor hun specifieke woonwensen. Commercieel gezien een gemiste kans, ook voor de installateur, die bovendien meestal geen flauw idee heeft hoe hij met deze doel-groep moet omgaan. Deel I van een tweedelige serie. P 50

Duurzame computer-ruimteIn het distributiecentrum van C1000 in Woerden wordt de bestaande computerruimte verduurzaamd en opge-waardeerd naar de huidige standaarden en maatstaven. Unica DataRooms realiseert de nieuwe computerruimte nog dit jaar. Samen met C1000 is gekeken naar een verantwoorde energetische oplossing. Om die reden zal in de computerruimte van het distributiecentrum in Woerden vrije koeling wor-den toegepast. Door deze techniek bespaart C1000 on-geveer 30 % energie op koe-ling. Hiervoor wordt onder andere een dry-cooler op het

dak geïnstalleerd en worden de nieuwe serverracks voor-zien van InRow-koeling •

Eigentijds cursusinsti-tuutEen aantal stichtingen en brancheorganisaties hebben hun krachten gebundeld om te komen tot een eigentijds cursusinstituut. Academy NL gaat van start met leergan-gen in vijf vakgebieden. Deze vakgebieden krijgen ‘hun eigen academy’, te weten de LTV Academy, de Passief Bouwen Academy, de Ventilatie Academy, de (reeds bestaande) Warm-tepomp Academy en de Zonne-Energie Academy. Voorzitter van de stichting is ir. Chris Zijdeveld, die zowel voorzitter is van de stichtin-gen LTV en PassiefBouwen, als oud-voorzitter van de stichtingen HR Ventilatie en Warmtepompen •

Energiebesparing blijft achterHet energiebesparingsbe-leid is sinds 1995 te zwak geweest om de doelstellin-gen op dit gebied te halen. Daardoor dreigt Nederland ook niet te voldoen aan het EU-doel voor CO2-emissies, vindt de Algemene Re-kenkamer. Het beleid is te versnipperd over verschil-lende ministeries waardoor ook de Tweede Kamer geen zicht heeft op uitvoering en het halen van de doelen, schrijft de rekenkamer. De controleurs hebben zelf berekend dat het energiege-bruik tussen 1995 en 2007 met 11 procent is gestegen, terwijl een stijging met 4 % was beoogd. Hierdoor stoot Nederland 13 megaton meer CO2 uit dan voorzien •

SYMPOSIUM ONDERZOEK

IZ1111_IZAP_agenda_idp-.indd 9 14-10-2011 9:44:19

november 201110

Flits ! in de pijplijn

Branchevereniging mist duidelijke keuze kabinet voor duurzaamheid

De installatiebranche is voor een belangrijk deel afhankelijk van investeringen in nieuwbouw van wonin-gen. De overheid zou een actieve rol moeten spelen om de nieuwbouw van woningen weer op gang te brengen, bijvoorbeeld door het permanent maken van de verlaging van de over-drachtsbelasting. Ook een hoger hypotheekbedrag voor energiezuinige woningen zou een goede stap zijn. Ook in de utiliteit zijn maatregelen noodzakelijk. Daarbij zijn er volgens Uneto-VNI grote kansen om een deel van de kantorenvoorraad een nieuwe toekomst te geven door bijvoorbeeld verduurza-ming of door panden een an-dere bestemming te geven. De overheid zou hierbij het voortouw moeten nemen. Uneto-VNI mist nog altijd een ondubbelzinnige keuze van dit kabinet voor energie-besparing en verduurzaming.

De vereniging pleit daarom voor goedkope leningen voor investeringen in ener-giebesparing in bestaande woningen en voortzetting van het programma Meer Met Minder. Ook een meer verplichtend karakter van het Energielabel, fiscale vergroe-ning en het actief stimuleren van de totstandkoming van Energy Service Companies (ESCo’s) hebben een positief effect op de energiebespa-ringsmarkt. Uit de Miljoenen-nota blijkt dat de zorgkosten een steeds groter deel van de overheidsuitgaven uitmaken. Het is duidelijk dat er alles aan moet worden gedaan om de kosten in de hand te houden. Het op grote schaal levensloopbe-stendig maken van woningen is daarvoor volgens Uneto-VNI een belangrijk instru-ment. De overheid zou de regiefunctie moeten nemen en de betrokken partijen (installateurs, aannemers,

Award voor bijzonder WKO-systeemTijdens het ISSO Najaars-overleg, dat half september plaatsvond, heeft Cauberg-Huygen de eerste editie van de ISSO-Award gewonnen. De bijna 200 aanwezigen kozen in meerderheid voor het project ‘Mijn water: from Black to Green’. Bij dit project worden warmte en koude uit mijnwater gebruikt voor klimatisering van wo-ningen en gebouwen. Bij de realisatie van de klimaatin-stallaties stelde de opdracht-gever het gebruik van ISSO-publicaties verplicht. Bij het project in het Zuid-Limburgse

Heerlen pompt men warm en koud water omhoog uit de oude mijnschachten. Boven de grond wordt dit water via een warmtepomp geschikt gemaakt voor het verwarmen en koelen van een groot kan-toorgebouw en een woon-wijk. Het ingenieursbureau was genomineerd voor de award omdat zij zich actief heeft ingespannen om bij de technische realisatie van de installaties de kwaliteitsei-sen uit de ISSO-publicaties dwingend voor te schrijven. Dit resulteerde in een op-drachtgever die elke betrok-

ken projectontwikkelaar en installateur verplichtte om de installaties conform de richt-lijnen uit de ISSO-publicaties aan te leggen. Het succes van dit project slaat vol-

gens Cauberg-Huygen over naar andere mijnstreken in Europa, waar men nu ook de mogelijkheden onderzoekt om verlaten mijnschachten als WKO te gebruiken.

zorginstellingen, woning-corporaties en gemeenten) bij elkaar moeten brengen om deze ontwikkeling op gang te brengen. De door Uneto-VNI samen met TNO ontwikkelde aanpak, die al is toegepast in de voor-beeldwoning Wel Thuis in Delft, zou daarbij als leidraad kunnen dienen. Het budget voor het verbeteren van het binnenklimaat van scholen wordt afgebouwd naar nul.

Grote aantallen leerlingen zijn hiervan de dupe, aan-gezien het bewezen is dat een slecht binnenklimaat de schoolprestaties negatief beïnvloedt. Uneto-VNI pleit er dan ook voor deze bezui-niging te schrappen. Daarin staat de branchevereniging niet alleen. Collega Bouwend Nederland heeft zich ook in dergelijke bewoordingen uitgelaten in haar reactie op de Miljoenennota.

IZ1111_idplang_10-.indd 10 14-10-2011 9:47:43

Meer controleren dan poetsen

Waarom Vaillant?

Eric Janssens | Verwarming Service Leende in Leende

In sommige warmtewisselaars kun je niet kijken. Je wilt toch zien dat het

schoon is. Het grote voordeel van de Vaillant hrSOLIDEplus is dat je alles

kunt zien en overal bij kan. Ook de display vertelt gewoon wat er aan de

hand is, niks geen codes. Ja er zijn compactere ketels, maar ik wil graag

een beetje opschieten en vooral m’n handjes heel houden. Deze ketel zit

zo logisch in elkaar.

Meer weten over het comfort van Vaillant? Ga dan naar www.waaromvaillant.nl

hrSOLIDEplus

tijdelijk voordeel tot

wel € 104,-

vakblad ad toegankelijk[erik-jansens].eps 1 20-9-11 11:55

IZ1111_vaillant_11.indd 11 10-10-2011 13:22:05

november 201112

Flits ! in de pijplijn www.installatienet.nl

110.000 woningen energiezuinigWoningcorporaties heb-ben in het afgelopen half jaar ruim 110.000 woningen energiezuiniger gemaakt. Corporaties installeerden nieuwe hr-verwarmingsketels en verbeterden de isolatie van de huurwoningen. De besparing op het gas komt overeen met het gebruik van een stad als Venlo. Cijfers uit een monitor van branchever-eniging Aedes laten zien dat corporaties in het eerste half jaar van 2011 in ruim 110.000 huurwoningen energiebe-sparende voorzieningen aanbrachten. Bij ruim 60.000 woningen was er sprake van meer verbeteringen in dezelfde woning. Daardoor daalde het gezamenlijke

gasverbruik van alle 2,4 mil-joen Nederlandse corpora-tiewoningen met circa twee procent. Dat betekent een besparing voor zo’n 48.000 woningen, de grootte van een stad als Venlo. De meest voorkomende maatregelen zijn het plaatsen van een hr-verwarmingsketel (in bijna 80.000 huizen) vaak in com-binatie met een hr-warmwa-terinstallatie. In 86.000 geval-len werd de isolatie van dak, vloer en/of gevel verbeterd of werd HR++ glas geplaatst. 2.500 woningen kregen zonnecollectoren of zon-nepanelen. De energiezui-nigheid en de besparingen worden afgemeten aan de geregistreerde energielabels.

Meer aandacht voor energiebesparing bij facilitair professionalsDe aandacht voor energie-besparing onder facilitair professionals groeit. Vrijwel alle facilitair professionals hebben in de afgelopen drie jaar energiezuinige maatre-gelen genomen. Een groot deel van de professionals is van mening dat wetgeving rond energiebesparing helpt om de maatregelen door te voeren. Toch is slechts 30 procent van de facilitair professionals bekend met het Activiteitenbesluit van de Wet milieubeheer. Aan de verplichting om alle energie-besparende maatregelen te nemen die zich binnen vijf jaar terugverdienen, wordt in veel gevallen dan ook nog niet voldaan. Dit blijkt uit

onderzoek dat werd uitge-voerd in het kader van de campagne Slimme energie, in opdracht van Agent-schap NL onder 928 facilitair professionals, adviseurs en installateurs. Uit de onder-zoeksresultaten blijkt dat fa-cilitair professionals - na een kleine dip in het voorgaande jaar - weer toenemende aandacht hebben voor energiebesparing. Maar liefst 94% van de ondervraagden geeft aan de afgelopen drie jaar energiezuinige maatre-gelen te hebben genomen. Deze maatregelen liggen vooral op het gebied van energiezuinige verlichting (65%) en het goed afstellen van klimaatinstallaties (61%).

Ook voor de komende jaren verwachten de ondervraag-den weer meer te gaan doen aan energiebesparing. De motivatie om met het thema aan de slag te gaan zit vooral in de te realiseren kostenbe-

sparing en de verbetering van het binnenklimaat (88%). Ook vindt het thema steeds meer borging, doordat ener-giebesparende maatregelen worden opgenomen in meer-jarenonderhoudsplannen.

Het aantal huizen met een A-, B- of C-label (de meest energiezuinige woningen) groeit, het aandeel huizen met een E-, F- of G-label neemt af. Op basis van deze gegevens kan de besparing worden berekend op de energie voor verwarming van huis en water (het zogeheten ‘woninggebonden energie-gebruik’). Omgerekend naar alle Nederlandse corporatie-woningen betekent het een besparing op gasgebruik van zo’n 2%. Zo’n besparing brengt ook een 2% lagere CO2-uitstoot met zich mee. Woningcorporaties hebben zich in een convenant met het Rijk vastgelegd op de ambitie om in tien jaar 20

procent te besparen op het gasverbruik. Branchevereniging Aedes monitort sinds vorig jaar de maatregelen op het gebied van energiebesparing die woningcorporaties nemen en de resultaten die dat op-levert. De database Shaere (Sociale Huur Audit en Evalu-atie Resultaten Energiebe-sparing) bevat inmiddels de energielabels van 1,2 miljoen woningen van 150 woning-corporaties. Op basis van deze gegevens zijn betrouw-bare berekeningen mogelijk over de energiebesparingen in de totale woningvoor-raad van corporaties van 2,4 miljoen huizen. (Bron: Aedesnet.nl)

lees meer op

november 201112

IZ1111_idplang_12-.indd 12 14-10-2011 9:48:53

Echt samenwerken, daar zijn ze goed in

Waarom Vaillant?

Freddy Thijssen | Installatiebureau Wellen Nijmegen

Ze staan altijd klaar om te helpen bij Vaillant. Dan kom je samen ergens.

Daarvoor komen ze zelfs bij ons langs. Voor een cursus bijvoorbeeld. Dat

scheelt ons zeeën van tijd en met een paar uurtjes zijn we weer helemaal

bij. Zo houd je je voorsprong op peil.

Meer weten over het comfort van Vaillant? Ga dan naar www.waaromvaillant.nl

hrSOLIDEplus

tijdelijk voordeel tot

wel € 104,-

vakblad ad ondersteuning[freddy-thijssen].eps 1 20-9-11 11:52

IZ1111_vaillant_13.indd 13 14-10-2011 9:32:31

Flits ! in de pijplijn

Miljoenen verloren door slecht aanbestedingsbeleidAmbtenaren van gemeenten hebben onvoldoende kennis van de aanbestedingsregels. Hierdoor verspillen gemeen-ten jaarlijks tientallen miljoe-nen euro’s bij de aanleg van infrastructuur, gebouwen en technische installaties. Door eenvoudiger aan te beste-den, kunnen gemeenten veel geld besparen en krijgen zij meer kwaliteit dan nu het geval is. Dat concluderen de brancheorganisaties Uneto-VNI en Bouwend Nederland op basis van onafhankelijk onderzoek. Volgens Pieter van den Eijnden, aanbeste-dingsspecialist bij Uneto-VNI, passen gemeenten vaak onnodig een openbare aanbesteding toe, waardoor procedures veel administra-tieve rompslomp opleveren en hoge verwervingskosten. Gemeenten mogen namelijk zelf de grens bepalen waar-boven zij openbaar aanbe-steden. “Die grens wordt nu soms al gelegd bij 100.000 euro, terwijl dit volgens de wet pas vanaf 4,8 miljoen

verplicht is. Wij hebben becijferd dat er door meer onderhands aanbesteden op jaarbasis tientallen miljoe-nen euro’s te besparen zijn”, aldus Van den Eijnden. Beide brancheorganisaties raden gemeenten dan ook aan om kleinere projecten vaker onderhands aan te besteden. Bij deze procedure bepa-len gemeenten zelf welke partijen zij uitnodigen om aan een aanbesteding deel te nemen. Joost Fijneman,

iPad biedt beginnend installateur helpende handErvaren monteurs kunnen op afstand beginnende col-lega’s op weg helpen met ‘augmented reality’. Het is één van de toepassingen die volgens Uneto-VNI mogelijk zijn met deze techniek. De installateursvereniging nam zelf het initiatief voor wat het ‘nieuwe installeren’ is gaan heten. Met AR brengt de monteur op de locatie met onder meer een iPad een moeilijk geval in beeld. De ervaren collega geeft vanaf

aanbestedingsdeskundige bij Bouwend Nederland: “Een gemeente die een groot deel van haar werken aanbesteedt via onderhandse procedures, heeft opdrachtgevers echt wat te bieden. Goed gedrag kan worden beloond, zodat kwaliteit leveren de moeite waard is.” Ook innovatie en duurzaamheid krijgen volgens beide brancheorga-nisaties meer ruimte bij deze manier van aanbesteden. Uneto-VNI en Bouwend

november 201114

de andere kant aan hoe het probleem kan worden opgelost. Over de kosten valt volgens Uneto-VNI nog niets te zeggen. Soortgelijke systemen worden inmiddels al gebruikt in het industriële onderhoud. De kosten be-ginnen daar vanaf gemiddeld 5.000 euro. Op YouTube is een voor-beeld te zien van het instal-leren met AR: http://www.youtube.com/user/uneto vniTV •

Nederland gaan gemeen-telijke opdrachtgevers met een voorlichtingscampagne wijzen op de mogelijkheden die zij hebben om hun aan-bestedingsproces zelf vorm te geven. Ook gaan beide organisaties overleg voe-ren met de aanbestedende diensten van de grootste gemeenten, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en met provincies en waterschappen •

IZ1111_idplang_14-.indd 14 14-10-2011 11:52:25

Gasten moeten erop kunnen rekenen

Waarom Vaillant?

Henk Zwemer | Installatiebedrijf Zuid BV in Kamperland

Bij recreatiepark Roompot Beach Resort hangen zo’n honderdvijfenzestig

cv-ketels. De helft van de thermoCOMPACT’s zijn inmiddels vervangen

door de hrSOLIDEplus. Voor de ombouw naar hr heeft Vaillant een pasklare

geveldoorvoer die er nog mooi uitziet ook. Je moet er toch niet aan denken

dat een vakantiegast met een kapotte ketel zit? Daarom gaan wij voor

maximale gastvrijheid: de betrouwbare Vaillant hrSOLIDEplus.

Meer weten over het comfort van Vaillant? Ga dan naar www.waaromvaillant.nl

hrSOLIDEplus

tijdelijk voordeel tot

wel € 104,-

vakblad ad betrouwbaar[henk-zwemer].eps 1 20-9-11 11:47

IZ1111_vaillant_15.indd 15 10-10-2011 14:05:39

Met succes naar EPC 0,6!

Kijk voor meer informatie op www.buva.nl

Bremen 5

2993 LJ Barendrecht

Telefoon: 0180 69 75 00

Email: info@buva.nl

Het is u niet ontgaan dat de EPC-eis per 1 januari 2011 naar 0,6 is verlaagd.

Tijd dus voor innovatie in de installatiebranche! BUVA’s vier nieuwe

maatregelpakketten op basis van ventilatie met natuurlijke toevoer en

mechanische afvoer garanderen voor u altijd de beste totaaloplossing,

rekening houdend met uw wensen en eisen voor comfort en budget.

Op www.buva.nl vindt u de uitgebreide brochure. Wilt u meer informatie?

Onze adviseurs staan voor u klaar.

BUVA is klaar voor de aangescherpte EPC-eis van 0,6 en lager. U ook?

BUVA maatregelpakketten, de beste totaaloplossing!

IZ1111_buva_16.indd 16 23-10-2011 14:24:39

COLUMN

november 2011 17

Uitstervende soortU weet waarschijnlijk al dat per 1 januari 2012 het Nieuwe Bouwbesluit van kracht wordt. De dag voor het zomerreces van het parlement heeft minister Donner het verhaal door de Tweede Kamer geloodst, met als motto: minder regel-druk en meer duidelijkheid. Of dat inderdaad zo uitpakt zullen we straks in de praktijk wel merken. Uw columnist is daarvan vooralsnog niet ten volle overtuigd. Zeker is dat het Nieuwe Bouwbesluit consequenties heeft voor de ventilatiesystemen, en forse ook. Zo zijn er nu dan (eindelijk) eisen opgenomen betreffende het geluidsniveau van ventilatiesystemen in woningen. Iets waar u uiteraard al lang rekening mee hield, maar per 1 januari is het ook wet-telijk verplicht. Daarnaast gaat er ook op het gebied van de energiezuinigheid nogal wat wijzigen. De EPC gaat naar 0,6 en specifiek voor de energieprestatie van ventilatiesyste-men is de NEN 8088 ontwikkeld. Ook daar kunt u zich maar beter tijdig van op de hoogte stellen, want in feite is er een compleet nieuwe bepalingsmethode geschreven.Maar goed: ú bent gewaarschuwd en kan daar dus tijdig op inspelen. Om u alvast een eindje de goede richting op te helpen: we zullen echt met integrale totaaloplossingen moeten komen. Met alleen het bij elkaar zoeken van wat losse componenten komt u er niet meer. Gelukkig zijn de meeste betrokkenen binnen de sector zich daar inmiddels ruimschoots van bewust en er ook hard mee bezig. En weet u wat ik dan zo verbazingwekkend vind? Als je dan iemand tegenkomt die de hele integrale benadering maar onzin vindt en die alleen maar componenten wil leveren. Ik vraag me dan altijd af of zo iemand ‘s avonds nog bij de kolenkachel kruipt. In moderne energiezuinige woningen zit toch al lang geen pijp meer door het dak en een aluminium rooster in de gevel, maar hebben we het over geavanceer-de topinstallaties, die een integrale en optimale prestatie leveren op het gebied van luchtkwaliteit, energie en geluid. Maar ja, je komt nog af en toe iemand tegen die echt nog in de vorige eeuw leeft. Gelukkig is het een uitstervende soort.

Ad van der Aa

Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV

VLOERVERWARMING

K L I M A A T S Y S T E E M

Gemak en behaaglijkheid met het

Uniwarm Klimaat vloerverwarming

ssysteem

Voordelen:• Minimale opbouwhoogte (circa 20mm)• Licht gewicht systeem in vergelijking met standaard vloerverwarming• vloerverwarming mogelijk op houten (verdiepings)vloeren• tijdwinst bij montage: afwerking kan direct plaatsvinden (droogsysteem)• verwarmingslichaam, koelsysteem en afbouwplaat in één• behaaglijkheid door 100% stralingswarmte• gezond binnenklimaat door minimale luchtverplaatsing

www.uniwarm.nl

Nijverheidsweg 3 | 7251 JV VORDENTel: +31 (0) 575-555777 | Fax: +31 (0) 575-551128

E-mail: info@uniwarm.nl

IZ1111_column_publivent.indd 17 14-10-2011 10:25:02

november 201118

Flits ! in de pijplijn www.installatienet.nllees meer op

Energiefabriek Afvalwater zit vol energie. Waterschappen voorzien door toepassing van in-novatieve technieken in toenemende mate in hun eigen energiebehoefte. Zij produceren groene energie via een nieuw concept: de Energiefabriek. Minister Ver-hagen heeft met meer dan 50 partijen onlangs de Green Deal getekend in de nieuw-ste Energiefabriek in Nieu-wegein. Naast het opwekken van waterschapsenergie, zijn de waterschappen bezig met het probleem van grondstof-fenschaarste. Zo wordt nu ook fosfaat teruggewonnen uit afvalwater •

Smart Grids nog niet blitsSmart grids komen in Neder-land nog altijd niet voortva-rend van de grond. Door de economische crisis is zowel de Nederlandse overheid, als een deel van het bedrijfsle-ven terughoudend met het stimuleren van concrete toe-passingen. Volgens Marcel van ‘t Hof, Business Mana-ger Energie Efficiency van Schneider Electric, leidt dat voor consumenten en markt-partijen tot gemiste kansen. “Het bedrijfsleven moet veel sterker het voortouw nemen bij het promoten van de grootschalige inzet van smart grids.” •

“Kritiek onterecht”De kritiek van Bouwend Nederland en Uneto-VNI dat ambtenaren onvoldoende kennis hebben bij aanbe-stedingen en daardoor miljoenen aan belastinggeld “verspillen” is niet terecht. Dat zegt ir. Tjeerd Roo-zendaal, adjunct-directeur

bij het ingenieursbureau van de gemeente Amsterdam (IBA). “Uiteraard moeten rompslomp en onnodige uitgaven worden voorkomen. Dáár kunnen aanbeste-ders en aanbieders elkaar vinden. Maar het beeld dat gemeenten onvoldoende kennis hebben en daardoor belastinggeld door het putje spoelen, is een oversimplifi-cering. Het doet geen recht aan de complexiteit van het hedendaagse publieke aanbestedingsproces en de zorgvuldigheid die gemeen-ten daarin betrachten.” •

Branchevereniging stapt in leermiddelenNVKL neemt Frigidarium over, producent van koude-technisch onderwijsmateri-aal. Voor het opleiden van monteurs koudetechniek en klimaatbeheersing heeft de branche (NVKL samen met ORKA) dit jaar een bedrijfs-takeigen opleidingsbedrijf gestart. Deze is onlangs van

Zonne-energie uit de SaharaDe eerste ontwerpplannen van een zonne-energiecentrale in de Sahara worden in 2012 onthuld. Dit verklaart de projectmanager van het plan, Paul van Son, zo meldt persbureau Bloomberg. Van Son is directeur van het Duitse Dii, het bedrijf dat het in 2009 begonnen project, genaamd Desertec, beheert. Het totale plan omvat een netwerk van energiecentrales van Egypte tot Marokko door de Sahara. De totale investeringen komen neer op 400 miljard euro •

start gegaan en telt circa veertig leerlingen uit alle delen van het land •

Distributeur scoort we-derom hoogIn de Marketing Score Card Installatie, het jaarlijks terugkerende klanttevre-denheidonderzoek van USP/Bouwkennis, worden fabrikanten vergeleken met een groot aantal A-merken.

Het onderzoek is uitgevoerd in de E- en W-installatie-branche, en onder adviseurs. De 323 E-installateurs, 435 W-installateurs en 305 adviseurs hebben Alklima, exclusief distributeur van Mitsubishi Electric, zeer goed gewaardeerd. Voor het tweede achtereenvolgende jaar eindigde het bedrijf in de top 3 •

‘Stop greenwashing’Een consortium van vier gro-te marktpartijen (Dong Ener-gy, InterfaceFLOR, Siemens en Sita) roept het bedrijfsle-ven op transparanter te zijn met duurzaamheid. “Op dit moment worden afnemers misleid door ongefundeerde duurzaamheidsclaims. Het is vaak onmogelijk om te achterhalen hoe duurzaam producten daadwerkelijk zijn en daarnaast zijn ze vaak niet met elkaar te vergelijken door de wirwar aan verhul-lende ‘groene’ labels.’” Transparante duurzaamheid maakt de impact van pro-ducten en diensten op het milieu inzichtelijk en vergroot de concurrentiekracht van Nederland •

Montage-eisen luchtkanalenNiet alleen de productie van luchtkanalen, maar ook het montagedeel van de luchtkanalenprojecten krijgen bij de Luka steeds meer aandacht. Zo heeft de Luka recent beslo-ten dat er, stapsgewijs, over een periode van maximaal vier jaar altijd 50% van de monteurs op het werk Luka-gecerti-ficeerd moet zijn. Een kwalitatief hoogwaardige productie gaat dan hand in hand met een montage door gekwalifi-ceerde vakmensen op de locatie •

IZ1111_idp_18.indd 18 14-10-2011 18:05:54

PRO_network_NL_210x297.indd 1 06/10/11 20.36IZ1111_danfoss_19.indd 19 14-10-2011 10:27:20

november 201120

Trend Meer isoleren, Minder installeren

Alertheid geboden!In het Limburgese Eygelshoven staat de MIMI-woning. Het is één van

de bouwconcepten die woningcorporatie Wonen Limburg uittest om

te achterhalen hoe het best energiebesparing en een optimaal binnen-

klimaat kunnen worden gerealiseerd. MIMI staat voor ‘Meer Isoleren,

Minder Installeren’. Een bouwwijze die aansluit bij de passiefhuis

gedachte. Wat zijn de voordelen en waarop moet je alert zijn bij dit

soort bouwmethoden?

De twee jaar durende pilot wordt uit-gevoerd op zes patiowoningen. Wonen Limburg is vooral benieuwd naar de energiebesparing die kan worden ge-realiseerd met isolatiemaatregelen. Dit concept, dat is gebaseerd op de Trias Energetica wordt ook toegepast bij de Duitse passiefwoning. Hierbij wordt de isolatieschil van een woning minimaal uitgevoerd met een Rc-waarde van 6.6 m2K/W(20 cm steenwol) en een mini-male U-waarde voor de kozijnen, met driedubbelglas van 0.8 W/(m2K). Bij een Duitse passiefwoning is in theorie de ventilatielucht al voldoende om de woning te verwarmen of te koelen.

BouwbesluitBij de pilot zijn drie patiowoningen volgens de energieprestatie (EPC 0.74) uit het bouwbesluit uitgevoerd. Hierbij heeft bijvoorbeeld de spouwmuur een Rc-waarde van 3.5 m2K/W. In de kozijnen zit dubbelglas HR++ en op het pannendak wordt een zonnecollector van 2,3 m2 aangebracht.

MIMIDe twee MIMI-woningen zijn aange-past. De geplande zonnecollector van 4.6 m2 zijn komen te vervallen. In plaats daarvan is extra isolatie in de schil aan-gebracht met een Rc-waarde volgens de Duitse passiefwoningnorm (Rc 6.6 m2K/W). Zo zitten er in de spouwmuur

20,5 cm steenwolplaten met een Rc-waarde van 7 m2K/W. In de kozijnen zit driedubbelglas. De deuren zijn extra geïsoleerd (EPC 0.64). Wel wordt op de wtw-unit een lucht-grondcollector aan-gesloten om de lucht in de zomer op een lagere temperatuur naar binnen te blazen. Tevens heeft men in de winter het voordeel, dat de lucht wordt voor- verwarmd.

Duitse variantOok de Duitse variant van de passief-woning is meegenomen in de pilot. Dit concept wordt alleen theoretisch uitgewerkt. De energiezuinigheid wordt volgens de PHPP-berekening berekend, waardoor de monitoring op energiegebruik minder interessant wordt. Wel worden het energiegebruik en het bouwconcept vergeleken met de overige concepten.

TheorieWonen Limburg verwacht dat de MIMI-woning energiezuiniger is dan de proefwoning, die is opgetrokken volgens de eisen van het Bouwbesluit en een zonnecollector heeft. De Duitse passiefwoning zal in theorie nog beter scoren; waarom zet de woningcorpora-tie dan toch in op de ontwikkeling van een eigen passiefhuis-achtige variant die minder scoort? “Nederland is nog niet klaar voor de Duitse passiefwo-

ning”, legt Stephan Gross uit. Hij is projectleider bij Wonen Limburg. “Niet alle componenten zijn hier makkelijk verkrijgbaar, als we dan toch zouden doorzetten, wordt het allemaal te duur.” LuchtdichtheidIn het verleden heeft een dik isolatie-pakket wel eens tot problemen geleid met het binnenklimaat. Volgens Gross zijn er lessen te trekken uit die erva-ringen, zodat herhaling kan worden voorkomen. “Zo blijft het mogelijk om te spuien met open ramen bij de MIMI-woning. Bepaalde installatieconcepten hebben destijds ook een slechte naam gekregen, terwijl dat later onterecht bleek te zijn. De systemen waren in orde, maar tijdens het installatieproces waren er fouten binnengeslopen. Zulke fouten zijn te vermijden door je bereke-ningen op orde te hebben en controles uit te voeren. Daarnaast kiezen wij ook voor een preventieve aanpak, waarbij een gebruiksvriendelijke bediening centraal staat.” Dus geen ingewikkelde handleidingen, waar de bewoner al de eerste de beste keer over struikelt. PrijsDe eerste resultaten met het MIMI-concept zijn veelbelovend, volgens Gros. “Ook in de zomer zijn de MIMI-woningen aangenaam koel, dankzij de isolatie.” Wonen Limburg heeft 24.000 woningen in de zuidelijke provincie. Hoewel de pilot nog loopt, is het MIMI-concept al sinds 1 januari van dit jaar de standaard voor nieuwbouw. Jaarlijks bouwt de corporatie ongeveer 350 nieuwe woningen. Qua prijsstelling zal de MIMI-woning ongeveer 5000 euro duurder uitvallen, dan nu het geval is voor een vergelijkbaar huis. “Dit concept is ontwikkeld met het oog op de stijgende energieprijzen. Nu zijn die nog niet zo voelbaar, maar zodra dat wel het geval is, verwachten we dat het animo flink zal toenemen. Bijkomend

IZ1111_TA_alertheidgeboden.indd 20 14-10-2011 13:31:26

november 2011 21

Alertheid geboden!voordeel is dat de kosten voor onder-houdswerkzaamheden lager zullen uitvallen, omdat er minder installatie-techniek in de woning is verwerkt.”

Toekomst“Het MIMI-concept is een hele prag-matische oplossing”, zegt Bas Knoll. Hij is van huis uit werktuigbouwkundige en werkzaam als onderzoeker bij TNO. “Met isolatiemaatregelen kan je de warmtebehoefte fiks terugdringen. Ik kan ook het uitgangspunt om zo min mogelijk installatietechniek in te zetten wel begrijpen. Installatieconcepten komen regelmatig op een negatieve wijze in het nieuws. Dat kan liggen aan leveranciers die onvoldoende kwaliteit leveren, installateurs die slecht werk afleveren of bewoners die de systemen verkeerd bedienen. Dat installateurs de fout ingaan heeft verschillende oorza-ken. Misschien zijn ze nog onbekend met een nieuw concept of ze maken fouten door de hoge werkdruk. Of ze zijn simpelweg te nonchalant, omdat ze te weinig waarde hechten aan hun beroepseer. Hoe je het ook wendt of keert; installatietechniek blijft nodig. Met isolatie kan je heel ver komen, maar ergens bereik je een grenswaarde waar het kostentechnisch zo duur gaat uitvallen om nog verder te isoleren, dat je beter installatietechnische oplossin-gen kunt toepassen.”

MinimumEn dan moet je heel nauwkeurig te werk gaan, zeker bij passiefhuis-achtige concepten. “De bouwwereld en instal-latiebranche zijn gewend te ontwerpen volgens de eisen van het Bouwbesluit. Dat is een minimum, waar men zelfs wel eens onder wil duiken om hogere mar-ges te realiseren. Als er problemen zijn met de verwarming zijn bewoners er als de kippen bij, maar met ventilatie is het een moeilijker verhaal. Men verkoopt je letterlijk lucht. Uit onderzoek is geble-ken dat veel bewoners pas gaan klagen als het ventilatiedebiet al 40% onder de toegestane norm zit. Dat kan hele nare gevolgen hebben, zeker in woning-concepten met een dik isolatiepakket, waar sprake is van een heel luchtdichte bouw. Dan is er geen kierventilatie meer en moet het ventilatiesysteem echt betrouwbaar zijn.”

Seizoenen“Daarnaast is het belangrijk om reke-ning te houden met de verschillende seizoenen. In de herfst krijg je meer vochtige lucht naar binnen, dus dan heb je eigenlijk twee keer dezelfde ventilatiecapaciteit nodig als tijdens de winter. Dat vinden ontwikkelaars al snel te duur, waardoor de systemen er niet op zijn gedimensioneerd. Een inherente tekortkoming aan passiefhuis-achtige constructies vind ik trouwens het gebrek

aan zonering. Als de woning is inge-pakt met een dik isolatiepakket, krijg je in de verschillende verblijfsruimtes dezelfde temperatuur. Dat is onwen-selijk; bewoners gaan klagen over te warme slaapkamers. Dat kan je bijvoor-beeld oplossen door een extra isolatie-laag aan te brengen tussen de begane grond en de eerste verdieping.”

PreventieVeel van de hierboven genoemde problemen zijn te voorkomen. “Het programma van eisen zou bijvoorbeeld moeten zijn afgestemd op de lokale omstandigheden. Ook denk ik dat veel narigheid is te ondervangen door een integrale werkwijze, waarbij alle partijen in de bouwkolom al vanaf het prille begin betrokken zijn bij het ontwerp en de realisatie van het project. En dat met wederzijds respect en erkenning van elkaars prestaties. Ook gebruiksvrien-delijke installaties zijn een stap in de goede richting. Zolang ze maar zodanig zijn ontworpen dat ingewikkelde keuzes zoveel mogelijk door het systeem zelf worden gemaakt. Ik denk dan bijvoor-beeld aan het bijsturen van ventilatie-roosters als er meer of minder wind op het gevelvlak staat. Een opleverings-controle van het installatietechnische gedeelte tot slot, is uiteraard ook geen sinecure.”

ToekomstBouwconcepten waarbij een grote rol is weggelegd voor isolatiemaatregelen om energiebesparing en een goed binnenklimaat te realiseren, hebben de toekomst. Knoll is wat dat betreft dezelfde mening toegedaan als Gross. Maar daarnaast zal de meet- en regel-techniek een sleutelrol krijgen. “De W-installateur kan zich dus maar beter gaan verdiepen in de E-kant.” Dat is op zich niet iets negatiefs, vindt Knol zelf. “Zo’n ontwikkeling geeft het vak weer nieuwe impulsen en dat geeft mij de energie om bij te kunnen dragen aan de creatie van een meer energiezuinige wereld!” •

De MIMI-woning

IZ1111_TA_alertheidgeboden.indd 21 14-10-2011 13:31:30

Geberit DuoFresh

Vieze geurtjes zijn een probleem op elk toilet. Geberit heeft hiervoor een oplossing ontwikkeld, waarbij de succesvolle Geberit Duofix, GIS en GISeasy montage-elementen zijn uitgerust met een extra geurzuiveringsfunctie. De onaangename geur wordt daarmee direct in de toiletpot afgezogen, onafhankelijk van het ventilatiesysteem. Het geïntegreerde, eenvoudig vervangbare actief koolstoffilter zorgt dat de lucht heerlijk fris blijft. Ook de installatie is snel en eenvoudig, zoals u van Geberit installatiesystemen gewend bent. Ga voor meer informatie over Geberit DuoFresh naar → www.geberit.nl/duofresh

Inclusief frisse lucht.

IZ1111_geberit_22.indd 22 14-10-2011 10:28:53

november 2011 23

XXX XXX XXXXXXLifestyle SANITAIR MET SCHWUNG

ExtravaganzaSpiegeltje, spiegeltje aan de (badkamer) wand, wat is het opvallend-

ste sanitair van het land? Dat valt niet te zeggen, natuurlijk. Immers,

zoveel hoofden, zoveel zinnen. Daarom hebben we zelf de knoop

maar doorgehakt en kozen we twee ‘winners’. In de categorie baden

ging Audrey van Sicis met de eer strijken. En Belle Aire is de te klop-

pen kraan.

Audrey is een bad in de vorm van een hooggehakte damesschoen, stijlvol en gracieus. Belle Aire staat voor een serie kranen die de ‘golden fifties’ doet her-leven. Beide creaties hebben gemeen dat je er niet schouderophalend aan voorbij kunt gaan. Je wilt het zien, voe-len, aanraken. Of er op zijn minst even bij stilstaan.

MozaïekkunstHet Italiaanse bedrijf Sicis presenteert zich als The Art Mosaic Factory. Wie het programma bekijkt moet wel tot de conclusie komen dat daar geen woord teveel mee is gezegd. Stijl en allure worden als het ware standaard meege-bakken. Een wel heel opvallende ver-schijning is het bad Audrey. Deze pump is 270 cm lang en heeft een hakhoogte van 165 cm. Het bad is gemaakt van composiet en weegt (zonder mozaïek) rond de 45 kilo. Naar keuze wordt het water via een overloop boven in de hak toegevoerd of via een in het bad geïntegreerde handdouche.

Exclusieve uitstralingWe vroegen ons af of er in het nuchtere

Nederland vraag is naar baden als de Sicis Audrey. “Het gaat natuurlijk niet om grote aantallen, maar we verkopen ze wel degelijk”, vertelt Dick Kol, eige-naar van Kol Tegels in Haarlem. “Wat de klandizie betreft moet je denken aan particulieren met een hele grote badka-mer, en bijvoorbeeld de relaxindustrie in het zakelijke segment.” Klanten hebben de keuze uit een aantal mozaïekmotieven, maar kunnen hun Audrey ook helemaal naar eigen wens laten bekleden. Wat Dick Kol betreft is platina glasmozaïek het einde: “Dit materiaal geeft het bad een heel exclu-sieve uitstraling.”

Petticoats en vetkuivenPetticoats en vetkuiven, dat is waar we aan dachten bij het zien van de Belle Aire. Maar natuurlijk vooral aan de Chevrolet (‘Chevy’) Bel Air uit de jaren vijftig en zestig, rijdend symbool van een bloeiende Amerikaans automobiel-industrie. Kenmerkend voor de Bel Air waren de vele chroomaccenten, orna-menten eigenlijk, op de grille, bumpers en zelfs op de motorkap. In de jaren zestig kwamen daar de staartvinnen bij.

Optimistisch gevoelSanitairontwerper Christo Lefroy Brooks liet zich door het verleden inspireren en introduceerde een serie kranen en accessoires die het optimistische gevoel uit de jaren van de wederopbouw doen herleven. Hoewel zijn ontwerpen nostalgie uitstralen, kijkt Lefroy Brooks naar de toekomst. In een interview liet hij zich eens ontvallen dat ‘het tijdperk van handbediende kranen’ op zijn einde loopt. Straks wordt alles in de badkamer elektronisch geregeld, met afstands-bediening en touchscreens, zo is zijn overtuiging. Jammer van die mooie hendels en grepen! •

IZ1111_SA_extravaganza_re.indd 23 14-10-2011 12:20:02