IZ januari 2011

8e jaargang

nummer 1

Januari 2011

Special: Installatiemateriaal > Voorgeïsoleerde

leidingsystemen > Lijmen en kitten > Bouwen

in de badkamer

Aangenaam, VSH

IZ0111_cover.indd 1 7-1-2011 10:40:31

>>Betrouwbaar in warmte

Intergas Verwarming, Postbus 6, 7740 AA Coevorden, tel.: (0524) 51 23 45 www.intergasverwarming.nl

Steeds meer installateurs kiezen voor de HR(E)-ketels van Intergas. Geen wonder, want deze energiezuinige ketels bieden niet alleen uitstekende gebruikseigenschappen, ze zijn ook nog eens in een handomdraai geplaatst en geïnstalleerd. Ontdek het zelf!

www.intergasverwarming.nl

...is het installeren van een HR(E)-ketel van Intergas

Zo simpel als het indraaien van een nieuwe lamp...

IZ0111_03_intergas.indd 3 11-1-2011 12:03:02

Het Hybride WonenGeniaHybrid

Tot 35% energiebesparingAWB realiseert Het Hybride Wonen. De spil van dit concept is de GeniaHybrid, een totaalsysteem dat bestaat uit een lucht-/waterwarmtepomp, een HR-ketel en de unieke Dynamische Systeem Intelligentie (DSI). Met de perfecte balans tussen gas en elektra kan het voordeel oplopen tot 35% besparing op primaire energie en CO2-emissie! Dit betekent voor woningbouwcorporaties een energielabel verbetering.

www.geniahybrid.nl GeniaHybrid

U vindt ons opde BouwBeursstand 09.C110

75462-AWB-Adv GH 210x297.indd 1 15-12-2010 10:41:21IZ0111_04_awb2.indd 4 11-1-2011 12:04:25

Voorgeïsoleerde leidingsystemenGoed verpakt installatiegemak

Lijmen en kittenWanneer gebruik je wat?

Meer rendement door beter gereedschapKwaliteit kun je voelen

De installateur van de toekomstAR, BIM en Robots

Presteren in ventileren is nog een enorme opgaveHele keten moet meedoen

Ventilatieprestatiekeur maakt kwaliteit zichtbaarOp weg naar kwaliteit…

De staat van de cv-ketel bepaalt het moment van onderhoud Beheer op afstand

En verderVan de redactieIn de pijplijn, incl. Agenda en IZAPColumn Publivent‘DCA-Homes’ (2)Af fabriekColumn Mañana, mañana

Bouwen in de badkamerMet lichtgewicht systeem elementen

En verderDruppelsColumn Kiwa

IZ ZAKELIJKConsument is energiebesparing beuTime for a change

Boek over blunders in de HVAC-sectorEven lachen

Eh… Dekkingsgraad?Onbekend maar niet onbelangrijk

En verderZakennieuwsColumn OTIB Column Uneto-VNI

18

20

22

24

32

34

36

79

11384849

IZ SANITAIR

IZ TECHNIEK

28

2731

40

42

44

474745

januari 2011 5

COLOFONInstallateursZaken (ISSN:1872_6607)Maandelijks verschijnend praktijkblad voor de W-installateur met oog voor techniek én (commerciële) bedrijfsvoeringOplage: 8.000 exemplarenAandachtsgebieden: gas, water, verwarming, luchtbehan-deling, koeling, sanitair, dakbedekking, energie en milieuEen uitgave van: Merlijn Plus BV, Postbus 275, 2740 AG Waddinxveen T: (0182) 63 17 17, F: (0182) 61 78 15 E: [email protected] I: www.merlijnplus.nlRedactie: Frank Stouthart (hoofdredacteur), Ruthger te Marvelde, Wietse Buma E: [email protected] medewerking: Ton Meijer (cartoon), Publivent, Elly Verburg (OTIB), Ronald Wennekes (mañana, mañana), Uneto-VNI, KiwaAdvertentie-exploitatie: Ruud Struijk T: 0182 63 17 17 E: [email protected]: Frank StouthartSecretariaat: [email protected]: Benelux € 19,50. Buitenland € 58,50. Losse nummers € 5,-. Prijzen per jaar en incl. BTW. Abonnementen lopen automatisch door tenzij 2 maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk bij de uitgever wordt opgezegdE: [email protected]: Yolanda van der NeutBasis vormgeving: DUO-ontwerp, UtrechtDruk: Ten Brink, Meppel

© Merlijn Plus BV, 2011 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder schrifte-lijke toestemming van de uitgever. Publicaties geschieden uitsluitend onder verantwoording van de auteurs. Alle daarin vervatte informatie is zorgvuldig gecontroleerd. De auteurs en uitgever aanvaarden echter geen verantwoordelijkheid voor de gevolgen van eventuele onjuistheden.

8e jaargang

nummer 1

Januari 2011

Special: Installatiemateriaal > Voorgeïsoleerde

leidingsystemen > Lijmen en kitten > Bouwen

in de badkamer

Aangenaam, VSH

VSH XPress, uw vertrouwde persverbindingssys-

teem stelt zich opnieuw aan u voor!

Vanaf heden zijn de M-contour pressfittingen in de

materialen staalverzinkt, koper en RVS verkrijgbaar

onder de naam VSH XPress. Eén persverbindings-

systeem met M-profiel voor elke toepassing. De

VSH XPress fittingen zijn niet systeemgebonden.

Dit houdt in dat u gebruik kan maken van XPress

fittingen, buis en gereedschap, maar ook de vrijheid

heeft om andere merken buis en persmachines te

gebruiken, met behoud van 10 jaar garantie.

Interesse? Neem contact op met VSH Flow Control

+31 (0)33 45 03 880 of kijk op

www.vsh-flowcontrol.nl

IZ0111_inhoud.indd 5 11-1-2011 14:31:52

Deze actie duurt tot 1 april 201 1. Kijk voor de voorwaarden op www.vaillant.nl/actie

GRATIS

douches

et

Grohe

www.vaillant.nl/actie

Dit voelt als een warme doucheBij elke Vaillant hrSOLIDEplus krijgt u een luxeGrohe doucheset cadeau voor uw klanten. Dus... als een haas naar de groothandel. Allesligt voor u klaar om zo mee te nemen. Vaillantwenst u een goed begin van 2011.

vakadvertentie hrSOLIDEplus.eps 1 13-12-10 9:10

IZ0111_06_vaillant.indd 6 7-1-2011 16:50:51

januari 2011 7

van de redactie

BitterkoudAllereerst wensen we u van harte een voorspoedig 2011 toe. Dat het u voor de wind mag gaan! Laten we hopen dat de mist in de economie snel plaats maakt voor wat zonneschijn.Terwijl we dit schrijven, hou-den de mussen zich schuil onder de dakpannen en zoeken de grote grazers aan de Oostvaarders Plassen hui-verend hun heil achter een nieuw opgeworpen schuilri-chel. Het is bitterkoud. Ideale omstandigheden dus voor isolatiemateriaal om zich te bewijzen. En waar kan dat beter dan bij een installatie voor thermische zonne-energie? De leidingisolatie krijgt het – afhankelijk van seizoen en zonnekracht- van twee kanten flink voor de kiezen. Het medium dat door de buis stroomt kan gloei-end heet worden, terwijl bij buitengebruik weer en wind vrij spel hebben. Aan het isolatiemateriaal worden dan ook hoge eisen gesteld. In

het artikel ‘Voorgeïsoleerde leidingsystemen’ leest u wat specialisten doen aan materiaalontwikkeling én hoe ze het montagemak verder opvoeren.Ook in de badkamer gebeu-ren behartenswaardige din-gen. Een fabrikant uit Lever-kusen bedacht een systeem van polystyreen hardschuim elementen dat de basis vormt voor tal van sanitaire toepassingen, variërend van douchebakken, badkamer-meubels en scheidingswan-den, tot decorelementen en badombouw. In Duitsland wordt het systeem volop toegepast, in Nederland nau-welijks. Dat wil zeggen, door sanitairinstallateurs. Want de systeemplaten worden vooral gezien als bouwmateriaal. De Nederlandse vertegen-woordiger legt uit dat ook de installateur er zijn voordeel mee kan doen.Is het u weleens overkomen: loslatende kitvoegen of een slecht hechtende lijmverbin-

ding? Een goede voorbewer-king is belangrijk, maar het begint met het selecteren van het juiste producttype voor de klus. Wanneer ge-bruik je wat? Een universeel type of een specialistisch

product? Het is geen pro-bleem voor wie bereid is zich in de grondbeginselen van de vloeibare verbindings-techniek te verdiepen. We zetten enkele aandachtspun-ten op een rij •

Als u vandaag voor 16.00 uur belt, hebt u hem morgen in huis: onze uitgebreide cata logus. Een over zichtelijk boekwerk van 36 pagina's waarin u een compleet leverings programma van koperen en bronzen pro duk ten en half-fabrikaten aantreft. Vooral ook in grote maten! Wij kunnen meestal uit voorraad leveren.

www.gizom.nl

U I T O N Z EK O P E R / B R O N S

C A T A L O G U SAan de leiding in aluminium, koper en brons.Tel. (0598) 61 57 38. Fax (0598) 61 23 52.

IZ0111_vanderedactie.indd 7 13-1-2011 9:52:04

Aangenaam, VSH

Gas, Water enCV Systemen

VSH Flow Control+31 (0)33 45 03 880 of ga naar www.vsh-fl owcontrol.nl

Vanaf heden zijn onze M-contour pressfi ttingen in de materialen staalverzinkt, koper en RVS verkrijgbaar onder de naam VSH XPress. Met VSH XPress is het niet alleen aangenaam kennismaken, maar ook aangenaam werken. Naast de snelle installatie is het programma niet systeemgebonden, waardoor u de vrijheid hebt om een compleet systeem of losse onderdelen te gebruiken.

Alles van VSH: Dat werkt beter.

Uw vertrouwde persverbindingssysteem stelt zich opnieuw aan u voor!

STAALVERZINKT

RVS

KOPER

VSH Adv XPress 210x297 NL.indd 1 20-12-2010 15:05:15IZ0111_08_vsh.indd 8 7-1-2011 16:52:34

xxxx 2009 1

Flits ! in de pijplijn www.installatienet.nllees meer op

Eerst even IZappen...

PRODUCT

SYMPOSIUM

PROJECT

PROJECT

INTERVIEW

AGendA7-12 februariBouwbeursJaarbeurs Utrechtwww.bouwbeurs.nl

8-10 februariVakbeurs Bouw & ictJaarbeurs Utrechtwww.bouw-en-ict.nl

1-3 maartInstallatie Vakbeurs Gorin-chemwww.evenementenhal.nl

15-19 maartVakbeurs ISH 2011Messe Frankfurtwww.ish.messefrankfurt.com

7-15 mei‘Solar Days’Bezoeken voorbeeldprojec-ten zonne-energiewww.solardays.nl

Voorgeïsoleerde leiding-systemenOf het nu om zonne-ener-gie gaat of stadsverwar-ming: de kwaliteit van de leidingisolatie is in belang-rijke mate medebepalend voor de efficiency van de totale installatie. Daarbij spannen voorgeïsoleerde systemen de kroon. Twee recente ontwikkelingen ter illustratie: het Arma-flex Solar-programma van Armacell en de Flexalen voor kleine diameters van Thermaflex. P 18

Presteren in ventileren enorme opgaveVentilatiesystemen in nieuwbouwwoningen zijn ver onder de maat. Dat

Bouwen in de badkamerDouchebak elementen van hardschuim, in Duitsland hebben ze er al 30 jaar ervaring mee. Produ-cent en ontwikkelaar Lux Elements uit Leverkusen maakte vorig jaar voor het eerst zijn opwachting op de VSK, om ook de Nederlandse sanitairmarkt kennis te laten maken met het veelzijdige bouwen installatiemateriaal. P 28

‘DCA-homes’ (2) De bouwkundige Masi Mo-hammadi promoveerde op een baanbrekend onderzoek naar domotica-voorzieningen voor ouderen. Dit onderzoek vormde de basis voor het project ‘DCA-homes’. In de eerste aflevering beschreef Mohammadi de opzet en achtergronden van het project. In dit tweede en laatste deel ligt het accent op verbeterpunten, zoals de noodzaak tot verdere systeemintegratie. P 38

Consument is energiebe-sparing beuDe consument vindt dat hij de afgelopen jaren vol-doende energiebesparende maatregelen heeft genomen. Dat blijkt uit een onderzoek van Sanoma’s prijsvergelijker Energieprijzen.nl. De markt-kansen voor de verduurza-ming van woningen lijken hiermee een fikse knauw op te lopen. P 40

Uitbreiding cursusaan-bod koudetechniekROVC biedt een compleet nieuw cursusaanbod aan op het gebied van koudetech-niek. Het gaat hier om prak-tische cursussen voor zowel de koel- als aircotechniek die disciplines omvatten zoals klein- en stationair commer-ciële koeltechniek, split & multi-split aircosystemen en VRF- en warmtepompsyste-men. Daarnaast biedt ROVC F-gassen I, II, III en IV cursus-sen aan met een officieel STEK-diploma •

Miljoenenorder voor installatie-expertOnlangs heeft Colt Interna-tional, gevestigd in Cuijk en Delft, de opdracht gekre-

gen voor het leveren en monteren van het complete glasdak inclusief het rook- en warmteafvoer systeem van de nieuwe Openbaarver-voer Terminal in Den Haag (OVT Den Haag). De totale waarde van deze opdracht is 10 miljoen Euro en het is daarmee de grootste order in de geschiedenis van het bedrijf •

Jubileumbeurs ‘duurzaam’ succes

Wasco, groothandel in verwarming, sanitair en onderdelen, kan met veel genoegen terugkijken op een geslaagde serie jubile-umbeursdagen voor instal-lateurs. Als afsluiting van haar 40-jarig jubileumjaar in 2010 heeft Wasco in decem-ber drie groots opgezette beursdagen georganiseerd in Veldhoven, Zwolle en Nieuwegein. Het centrale thema van de Wasco Jubileumbeurs was ‘duurzame relaties’. Een thema dat op verschillende manieren werd vormgege-ven. Samen met 46 gere-nommeerde leveranciers heeft Wasco haar bedrijf en duurzame producten op pro-fessionele wijze op de beurs kunnen presenteren •

blijkt uit onderzoek dat het ministerie van VROM liet uit-voeren. Deskundigen luiden de noodklok over de bedroe-vende situatie. De technische mogelijkheden zijn er. De opgave is om onwil, onkunde en onwetendheid in de keten om te buigen, zo luidt de conclusie. P 32

IZ0111_izap_agenda.indd 1 7-1-2011 16:40:30

Gelijkwaardig hybride systeemAWB heeft als eerste leverancier in Nederland een door TNO uitgegeven gelijkwaardigheidsverklaring ontvangen voor een hybride systeem. Hierbij gaat het om de GeniaHybrid, een totaalsysteem dat bestaat uit een lucht-/waterwarm-tepomp en een HR-ketel.

Het systeem wordt centraal aangestuurd door een regel- en controle-unit met Dyna-mische Systeem Intelligentie (DSI) voor de perfecte balans tussen gas (ketel) en elektra (warmtepomp) •

Beste PraktijkopleiderDe jury van Kenteq en het Maas Geesteranus Fonds heeft de winnaar bekend

gemaakt van de jaarlijkse verkiezing Beste Praktijkop-leider. Tijdens een feestelijke bijeenkomst in Het Spoor-wegmuseum ontving Adri Schepers, die werkzaam is bij Melamo in Helmond, de prijs en een cheque van 2.000 euro uit handen van juryvoorzitter Jan Daams. De tweede plaats was voor Leon Reijmer werkzaam bij

Numac Nederland in Venray. Arjan Kemner, werkzaam bij het Lascentrum De Kempen in Hapert, eindigde op de derde plaats •

januari 201110


In Dordrecht is onlangs het grootste overdekte sportcentrum van Nederland geopend, de Sportboulevard. De warmte die vrijkomt bij het maken van ijs voor de ijsbaan, wordt weer gebruikt voor het verwarmen van het zwembadwater, de gebouwen en de horeca. In totaal gebruikt het sportcom-plex 50% minder energie dan vergelijkbare complexen. De primeur is ontwikkeld door het ingenieursbureau Techniplan Adviseurs. Nooit eerder is in Nederland op zo’n grote schaal warmte en koude tussen verschillende functies uitgewisseld. Met hergebruik van de ijsbaanwarmte wordt 30% energie be-spaard, warmteterugwinning uit het zwemwater en de ventila-tielucht bespaart nog eens 25%. De verlichting gebruikt 30% minder energie. In totaal wordt in het nieuwe complex 50% minder energie gebruikt dan bij vergelijkbare, conventionele sportgebouwen. De methode is nu nog uniek in Nederland. Maar ir. Marc Douma, directeur van Techniplan Adviseurs, hoopt dat daar snel een einde aan komt. “Het werkt niet alleen op gebouwniveau, maar ook op wijkniveau. Zo kun je de warmteproductie in kantoren gebruiken om bijvoorbeeld nabijgelegen woningen te verwarmen. Die warmte is bijna gratis. In feite is het de ultieme vorm van energiebesparing.

Nieuwbouw is niet per se nodig, het kan ook bij renovatie.” Energiekoppeling van gebouwen en functies is de volgende stap in energie- en CO2-besparing. Gemeenten spelen daarin een belangrijke rol. “Net als Dordrecht kunnen vooral lokale overheden al in een vroeg stadium op wijkniveau ener-giescans laten maken. Aan marktpartijen geven ze daarmee een sterk signaal: dit is er mogelijk, dit levert het op en dit is de terugverdientijd. Zo kunnen ze heel concreet hun CO2-doelstellingen halen”, aldus Douma. Warmte en koude die niet nodig zijn, worden onder de Sportboulevard opgeslagen voor gebruik op een later moment. Daardoor kan bij niet-gelijktijdige vraag en aanbod de energie onderling worden uitgewisseld. De totale energiebesparing neemt zo flink toe. Warmtepompen zorgen er vervolgens voor dat de gebouwen de warmte en koude op het gewenste temperatuurniveau aangeleverd krijgen. Behalve op energiegebied bespaart het sportcentrum ook veel op water en chemicaliën, zo’n 25 tot 30%. De Sportboulevard, onderdeel van de nieuwe wijk Gezondheidspark, is zo’n 40.000 m2 groot. Het ontwerp is van Hooper Architects •

Zwembad en ijshal verwarmen en koelen elkaar

yJ IZ0111_idplang_li.indd 10 7-1-2011 11:10:37

COLUMN

januari 2011 11

Even stilRecentelijk mocht ik gastheer zijn op een symposium over het onderwerp ventileren. Diverse deskundige sprekers presenteerden resultaten van onderzoek. De informatie was bijzonder interessant. Antwoord werd gegeven op de vraag hoe er straks bij de invoering van het nieuwe Bouwbesluit voldaan kan worden aan de eis voor het maximaal hoor-bare installatiegeluid van 30 dB(A) in verblijfsruimten. Ook werd de vraag beantwoord welke factoren er een cruciale rol spelen bij vraaggestuurde ventilatie en er werd een enthousiast verhaal verteld over een ambitieus renovatie-project in Amsterdam. Met vereende krachten wordt in het betreffende project een hoog ambitieniveau waargemaakt ten aanzien van het binnenmilieu en het comfort. Tegelij-kertijd werd het gehoor met de neus op de feiten gedrukt, met de presentatie van de voorlopige resultaten van een zeer recent onderzoek naar de prestatie van ventilatiesys-temen in Nederlandse nieuwbouwwoningen. Evenals vele hieraan voorafgaande onderzoeken bleken ook hier de resultaten uiterst teleurstellend. Ongeacht het type venti-latiesysteem blijken in de praktijk de beoogde prestaties ten aanzien van capaciteit en installatiegeluid maar zelden te worden gehaald. Het sprekerspanel was het er desge-vraagd unaniem over eens dat het de hoogste tijd wordt om de Ventilatie Prestatie Keuring integraal in te voeren, desnoods dwingend. Deze keuring van het ventilatiesys-teem zorgt er immers voor dat de bewoner gegarandeerd krijgt wat hem of haar is beloofd: een goed functionerend ventilatiesysteem waarmee een gezond en comfortabel binnenmilieu kan worden onderhouden. Zonder de sprekers en geplande presentaties tekort te willen doen, werd voor mij echter de meest indrukwek-kende ‘presentatie’ van de middag onverwacht gegeven tijdens de vragenronde. Eén van de bezoeksters stond op en maakte haar statement. “We moeten ons toch collectief schamen dat we het pas goed gaan doen of goed willen doen als we weten dat het werk wordt gecontroleerd. Het leveren van prestaties en kwaliteit conform bestek zou vanzelfsprekend moeten zijn” De zaal was stil. Dat was in ieder geval gelukt. Nu de venti-latiesystemen nog!

André Meester

Algemeen directeur

Alusta Natuurlijke Ventilatietechnieken BV

Onder auspiciën van

VLOERVERWARMING

K L I M A A T S Y S T E E M

Gemak en behaaglijkheid met het

Uniwarm Klimaat vloerverwarming

ssysteem

Voordelen:• Minimale opbouwhoogte (circa 20mm)• Licht gewicht systeem in vergelijking met standaard vloerverwarming• vloerverwarming mogelijk op houten (verdiepings)vloeren• tijdwinst bij montage: afwerking kan direct plaatsvinden (droogsysteem)• verwarmingslichaam, koelsysteem en afbouwplaat in één• behaaglijkheid door 100% stralingswarmte• gezond binnenklimaat door minimale luchtverplaatsing

www.uniwarm.nl

Nijverheidsweg 3 | 7251 JV VORDENTel: +31 (0) 575-555777 | Fax: +31 (0) 575-551128

E-mail: [email protected]

y IZ0111_column_publivent.indd 11 11-1-2011 12:06:14

Dé vakbeurs voor de instal latie en sanitairbrancheDé vakbeurs voor de instal latie en sanitairbrancheDé vakbeurs voor de instal latie en sanitairbranche

InstallatieInstallatieInstallatievakbeursvakbeursvakbeursInstallatieInstallatieInstallatievakbeursInstallatieInstallatieInstallatievakbeursInstallatieInstallatieInstallatievakbeursInstallatieInstallatieInstallatie

Evenementen

HALHARDENBERG

GORINCHEM VENRAY Ons evenement. UW MOMENT.

GorinchemGorinchemGorinchemGorinchemGorinchemGorinchem1, 2 en 3 maart 20111, 2 en 3 maart 20111, 2 en 3 maart 20111, 2 en 3 maart 20111, 2 en 3 maart 20111, 2 en 3 maart 20111, 2 en 3 maart 20111, 2 en 3 maart 2011

VenrayVenrayVenrayVenray12, 13 en 14 april 201112, 13 en 14 april 201112, 13 en 14 april 201112, 13 en 14 april 2011

HardenbergHardenbergHardenberg13, 14 en 15 september 201113, 14 en 15 september 201113, 14 en 15 september 201113, 14 en 15 september 2011

www.evenementenhal.nl

Online voordelig je materialen bestellen op warmteservice.nl

Efficiënt werken en voordelig inkopen: daar ligt uw winst. Met Warmteservice bespaart u tijd en geld! We bieden u een groot assortiment met een gunstige prijsstelling. U vindt bij ons geen zelfbedieningsconcept of vertegenwoordigers, maar vakkundige mensen aan de balie. Warmteservice onderscheidt zich door de persoonlijke benadering en het deskundige advies.

Warmteservice heeft 49 vestigingen in Nederland. Ook in uw regio zijn wij goed bereikbaar. Kom gerust langs en bekijk ons ruime assortiment, doordeweeks of op zaterdag.

Meer informatie: 0900 - 23 56 897 (0900-belnuWS / € 0,01 p.m.)

Ontdek het gemak van warmteservice.nl

COMBI-KETELS

ACTIEVOORDEEL!

Informeer bij uw

dichtstbijzijnde

vestiging

IZ0111_12_warmteservice.indd 12 11-1-2011 12:13:10

januari 2011 13


Domotica-oplossingenIRS (Integrated Residential Services) gaat verder onder de naam Niko Projects. Het bedrijf is gespecialiseerd in gebruiksvriendelijke gebouwen woningautomatisering voor zowel de zorgsector als woningbouw. Met deze naamswijziging laat de organisatie zien dat zij zich vooral toelegt op het uitvoeren van projecten op het gebied van intelligente gebouwautomatisering voor comfort en zorg.Niko Projects en Van Dorp Installaties hebben de krach-ten gebundeld om nog beter te kunnen inspelen op de groeiende vraag naar automatisering van intra- en extra-murale zorg. Van Dorp Installaties gaat de oplossingen van Niko Projects integreren in een totaalinstallatiepakket voor renovatie en nieuwbouw •

Eigen identiteitDe business unit regeltech-niek van HC Barcol-Air heeft de afgelopen jaren een gestage groei doorgemaakt. Ter ondersteuning van de verdere groei en de vorming van een eigen identiteit gaan deze activiteiten verder on-der de naam HC RT, waarbij RT staat voor regeltechniek •

KNX Technology PartnerOsram Benelux BV is als eerste, officiële KNX Techno-logy Partner gepresenteerd. De KNX Technology Partner is een nieuw partnership voor fabrikanten en leve-ranciers die producten en systemen leveren die aan KNX-installaties te koppe-len zijn. Hierdoor ontstaat in de markt van woningen gebouwautomatisering een breed en compleet netwerk van leveranciers die de KNX Professionals optimaal on-dersteunen en bedienen. Het doel is om in de komende jaren tientallen KNX Techno-logy Partners tot het netwerk te laten toetreden •

SmartenergyRuim twintig bedrijven in Ne-derland hebben de handen ineen geslagen om geza-menlijk te werken aan de ontwikkeling van intelligente energieconcepten. Samenwerkend onder de naam Smart Energy Collec-tive (www.smartenergycol-lective.com) worden enkele grootschalige demonstra-tieprojecten opgezet op het gebied van Smart Grids – intelligente energienetten – verspreid over Nederland met in totaal ongeveer 5.000 particuliere en zakelijke con-sumenten •

3 miljoen hr-ketels Met een gigantisch span-doek van meer dan 500 m2 op haar bedrijfspand in Deventer onderstreept Nefit dat het deze winter haar 3 miljoenste hr-ketel produ-ceert. Een recordprestatie, niet alleen voor Nederlandse begrippen: wereldwijd heeft geen enkel ander bedrijf zo-veel hoogrendement verwar-mingsketels geproduceerd,

claimt Nefit. Het positieve effect van al die ketels op het milieu is niet te onder-

schatten: het energiegebruik is een kwart lager dan bij traditionele cv-ketels •

Supervrachtwagen

Rensa heeft de ‘Lean and Green Award’ van het Pro-gramma Duurzame Logistiek ontvangen voor haar inspanningen om 20% CO2-reductie te realiseren voor het einde van 2012. Rensa is één van de 89 bedrijven in Nederland die meedoen aan dit programma. Rensa houdt zich al lange tijd bezig met duurzaamheid. Niet alleen in het assortiment, maar juist ook in het logistieke appa-raat. Kroon op het werk is de ingebruikname van een extra lange vrachtwagencombinatie. Deze ecocombi kan drie laadbakken vervoeren. Hierdoor is de gemiddelde laadcapaciteit bijna 40% groter dan die van een gewone vrachtwagencombinatie •

yIZ0111_idp_re.indd 13 7-1-2011 11:23:14

Bel of mail Ubbink voor meer informatie: telefoon (0313) 480 380, [email protected]. U kunt ook kijken op onze geheel vernieuwde website: www.ubbink.nl.

Ubbink, dé totaalleverancier voor kunststof rookgassystemen

Altijd de juisteoplossing

Ubbink is dé specialist in rookgasafvoer-oplossingen

voor nieuwbouw en renovatie, in zowel woning- als

utiliteitsbouw. Uniek bij die oplossingen is het gebruik

van hoogwaardig en fl exibel polypropyleen (PP). Veilig,

makkelijk, schoon en snel werken is het resultaat!

Hoofdgroepen Ubbink

rookgasafvoer-systemen:

• Rolux dakdoorvoeren

• Rolux muurdoorvoeren

• Rolux schoorsteenrenovatiesystemen

• Rolux CLV-systemen

• Rolux Cascadesystemen

• Rolux Kompakt schoorstenen

UBB9066 adv rookgas alg-A4fc 4.indd 1 09-04-10 15:06:47IZ0111_14.indd 14 13-1-2011 10:53:34

xxx 2009 15

geen aansluiting op de stadsverwarming en geen koelma-chines nodig. Een belangrijk verschil met het Maastoren-sys-teem is dat het water in de Waalhaven minder snel stroomt en dus beter in staat is om warmte in te vangen; de tempera-tuur in de zomer is namelijk constanter en hoger.Zo’n 20 procent van alle gebouwen in Nederland ligt binnen 500 meter van water en zou van oppervlaktewaterenergie gebruik kunnen maken. ‘s Zomers vangt het water in elf dagen evenveel energie op als Nederland in een heel jaar nodig heeft voor verwarming en koeling: 665 petajoule (PJ). Daarmee is het eigenlijk één grote gratis zonnecollector. Het Port City-project bestaat uit vier kantoorgebouwen (40.000 m2) op een verhoogd ‘wandeldek’ met daaronder een parkeergarage (20.000 m2). Techniplan Adviseurs ont-wierp behalve het energiesysteem ook alle technische instal-laties en de centrale elektriciteitsvoorziening •


Port City: energie uit rivierwaterIn de Rotterdamse Waalhaven is Port City geopend. Dit door het Havenbedrijf ontwikkelde kantorencomplex heeft een verwarmings- en koelingssysteem dat zijn energie uit het wa-ter van de Waalhaven haalt. Eerder al had de Maastoren de primeur van dit door Techniplan Adviseurs ontwikkelde con-cept. Port City betekent de definitieve doorbraak van deze nieuwe vorm van duurzame energie, aldus het adviesbureau.Het energiesysteem combineert traditionele warmte/kou-deopslag (wko) met het onttrekken van thermische energie aan oppervlaktewater. Zowel in de zomer als winter wordt de energie gebruikt om de warmte- en koudebron te laden. Dankzij deze even simpele als effectieve vinding is het totale energiesysteem CO2-neutraal. In 2007 werd het concept on-derscheiden met de prestigieuze ingenieursprijs De Vernufte-ling. Port City heeft dankzij de ‘waterenergie’ geen gasaansluiting,

Brandveilige doorvoe-ringenOnlangs is de nieuwe ISSO/SBR 809 ‘Brandveilige doorvoeringen’ versche-nen. De eerste uitgave van de ISSO/SBR 809 stamt uit 2007. Aanleiding voor deze herziening waren de vele vragen over het doorvoeren van leidingen, kabels etc., betreffende het intact blijven van de brandwerendheid van de wand of vloer. De ISSO/SBR 809 kost € 120,- en is te bestellen via de ISSO-winkel

op www.isso.nl •

Klimaatinstallatie voor Mega StoreBMS Technische Instal-laties uit Ravenstein heeft een totale klimaatinstallatie aangelegd in de nieuwe Praxis Mega Store in Ede. Deze bestaat uit een cv-installatie, balansventilatie en topkoeling door middel van grondwater. De installatie maakt gebruik van koude/warmteopslag in de bodem. Hiervoor wordt gebruikt ge-

maakt van een 2-traps water/water-warmtepomp, geschikt voor verwarmen en koelen. Bijgestaan door cv-ketels in cascade betreft het een

totaal opgesteld vermogen van 295 kW. De ruim 20 km lange vloerverwarming wordt tevens gebruikt voor vloer-koeling •

yJ IZ0111_idplang_re.indd 15 7-1-2011 11:25:52

januari 201116


Naar de knoppen?!Als ik een klimaatinstallatie in mijn museum heb, loopt mijn collectie dan geen risico meer? Maakt het eigenlijk uit hoe er geklimatiseerd wordt? Collectiebeheerders, installateurs, adviseurs en andere betrokkenen krijgen met dergelijke vragen te maken. Op 17 Februari 2011 wordt in het auditorium van de Technische Universiteit Eindhoven een symposium georganiseerd, waarin het gebruik, de risico’s, systeem-keuze en kosten worden toegelicht. Dit onder te titel ‘Naar de knoppen?! Binnen-klimaat en Techniek’ •

Service- en klusafdelingVan Dorp installaties heeft de ‘Service- en klusafdeling’ van Prinssen Installatietechniek overgenomen. Deze afde-ling telt 25 medewerkers en wordt onderdeel van Van Dorp installaties Helmond. De medewerkers vormen een steunpunt in Uden voor de vestiging Van Dorp instal-laties Helmond •

ISSO-publicatie ‘luchtka-nalen’ herzienDe nieuwe versie van ISSO-publicatie 17 ’ Kwaliteitseisen voor luchtkanaalsystemen in woningen utiliteitsbouw’ is verschenen. ISSO-publicatie 17 is basisgereedschap voor het ontwerpen van alle klimaatinstallaties waar lucht mechanisch wordt toege-voerd en afgevoerd. Met de luchtkanaalberekening wordt het drukverlies van het ka-nalensysteem berekend om daarmee de opvoerhoogte van de ventilator te bepalen. Ook worden met de luchtka-naalberekening de drukver-

liezen over de inregelklep-pen bepaald. Deze gegevens zijn nodig bij het inregelen van de ontwerp volumestro-men. ISSO-publicatie 17 kost € 160, - en is te bestellen via de ISSO-winkel op www.isso.nl. In de online biblio-theek ISSO- digitaal is er een digitale versie van deze publicatie beschikbaar •

Samen sterkerDe huidige markt vraagt om een efficiënte en effec-tieve benadering. Nijburg Industrie Groep neemt waar dat er, buiten de business woningbouw, steeds meer de behoefte ontstaat aan het bouwen van multifunctionele centra. Om hier goed op te

Pompen voor deeltjesversneller

KSB heeft opdracht gekregen voor de levering van 57 koelpompen voor de deeltjesversneller ‘Synchrotron Alba’. Deze is momenteel in aanbouw, vlakbij Barcelona. De pompen zijn procespompen, elk met een maximale capaciteit van 646 m3/h en een maximum opvoerhoogte van 134 meter. Het totale vermogen van de pompmo-toren bedraagt 1.600 kW. De aggregaten verpompen vooral gezuiverd water voor de koeling van elektrische componenten •

kunnen inspelen, is Bouda Ventilatiesystemen ingetrok-ken in het pand van Nijburg Luchttechniek te Eelde. Beide ondernemingen zijn onderdeel van de Nijburg In-dustrie Groep. Bouda is ge-specialiseerd in woningbouw en kleine utiliteit en Nijburg Luchttechniek bedient de kantorenmarkt, ziekenhuizen en winkelcentra. Als gevolg van de organisatiewijziging heeft de vestiging van Boude in Amersfoort haar deuren gesloten •

Proeven van techniekHet Opleidings- en ontwikke-lingsfonds voor het Tech-nisch InstallatieBedrijf (OTIB) introduceert de Technobiel,

een mobiele experimen-teerruimte waar leerlingen op allerlei manieren van techniek kunnen proeven. De Technomobiel telt twee verdiepingen waar van alles onderzocht kan worden, en is bedoeld voor leerlingen uit de bovenbouw van het basisonderwijs en de onder-bouw van het voortgezet onderwijs. Het rijdende lab is kosteloos inzetbaar •

Centrum voor zonne-energieAls alles volgens planning verloopt, zal ZON Energie in februari het gebouw van het voormalige Scheringamu-seum voor Magisch Realisme in Spanbroek betrekken. De nieuwe eigenaar voorziet het pand van duurzame instal-laties, zonder het aanzicht en het karakter ervan aan te tasten. ZON Energie ont-werpt, bouwt en exploiteert energie-installaties, vooral voor collectieve woonge-bouwen. Daarnaast fungeert het bedrijf als kennis- en onderzoekscentrum voor energievraagstukken en doet het onderzoek in opdracht van overheden. Daarbij werkt ZON Energie intensief samen met het grote onderzoeks-instellingen als bijvoorbeeld het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) in Petten •

IZ0111_idp_li.indd 16 7-1-2011 11:08:12

passie voor duurzame energie

ww

w.re

mo

n.c

om

duurzame energie

• boringen voor WKO-systemen

• levering inclusief besturing en pompen

• gesloten bronsystemen tot 300 meter diep

(hoe dieper de bron, hoe hoger het rendement:

tot 12 kW per lus / VBWW - verticale bodemwarmtewisselaar!)

• grote en kleine boormachines, geschikt voor elk terrein

• indien gewenst vooraf gegaan door een geologische analyse

• boorgat volledig opgevuld d.m.v. cementeren (voorschrift 2011)

• méér dan 30 jaar ervaring

• SIKB-erkend boorbedrijf

Bel vandaag nog. We staan u graag te woord!

Marum | Dalfsen | Ospel

0594 64 80 80 0529 43 50 40 077 466 00 45

Remon Aardwarmte Voorsprong door techniek

Correspondentieadres Touwslagerij 10, 4762 AT Zevenbergen

T 0168 - 335243 F 0168 - 324074

E [email protected] W www.airtecnics-luchtgordijnen.nl

Uw specialist

groot in luchtgordijnen

A I R T E C N I C S L U C H T G O R D I J N E N

Vooruitstrevende techniek ontwerp voor iedere deuropening

Inbouw- en onderbouwmodelDAM luchtgordijnen

NIEUW MODEL

ALN - Advertentie 90x120mm oktober 2010.indd 1 22-10-2010 08:55:07

5416

8-02

0 •

Mes

se F

FM •

ISH

• M

otiv

: Allg

emei

n •

„Ins

talla

teur

Zak

er“

• 90

x268

mm

/A •

CD

-RO

M •

ISO

-39

CM

YK •

jh:1

4.12

.201

0, 1

6.12

.10/A

K

DU

: 20.

12.2

010

NL

Frankfurt am Main, 15 t/m 19. 3. 2011

Wereldwijd de toonaangevende vakbeurs voor Beleveniswereld Bad, Gebouwen-, Energie-, Airconditioning-Technologie Vernieuwbare Energieën

In het teken van de toekomst

De ISH is hét wereldwijde platform voor de sanitairbranche. Met innoverende ontwerpen voor bad en sanitair en duur-zame toepassingen voor gebouwen-, energie- en klimaat-techniek, gekoppeld aan hernieuwbare energie. Een uniek evenement dat van high-tech tot high end design alles omvat. Ervaar en beleef het zelf!

[email protected]. +31 (0) 70 262 9071

IZ0111_17_remon_aln_ish.indd 3 11-1-2011 12:26:44

Voor het monteren van Armaflex DuoSo-lar VA biedt Armacell nu een verbeterd koppelingssysteem aan. Met de nieuwe snelkoppelingen kunnen de voorgeïsoleerde roestvrijstalen ribbelbuizen voortaan nog makkelijker aan de systeemcomponenten van thermische zonne-energie-installaties aangesloten worden. De aansluiting vindt plaats door simpelweg een moer aan te

draaien. Het omflenzen van de verbindingen behoort daarmee tot het verleden. Een bijkomend voordeel van het nieuwe product is de grotere betrouwbaarheid: de snel-koppelingen garanderen een lekvrije afdichting van de roestvrijstalen ribbelbuizen, zo verzekert de leverancier. Zelfs na verschillende keren monteren en demonteren blijft de aansluiting dicht.

Snelkoppelingen voor thermische zonne-installatie

Product GOED VERPAKT INSTALLATIEGEMAK

Voorgeïsoleerde leiding -systemenOf het nu om zonne-energie gaat of stadsverwarming: de kwaliteit

van de leidingisolatie is in belangrijke mate medebepalend voor de

efficiency van de totale installatie. Daarbij spannen voorgeïsoleerde

systemen de kroon. Twee recente ontwikkelingen ter illustratie: het

Armaflex Solar-programma van Armacell en de Flexalen voor kleine

diameters van Thermaflex.

Bij de optimalisering van thermische zonne-energie-installaties worden leidingisolatie en voorgeïsoleerde lei-dingsystemen steeds belangrijker. Aan isolatiemateriaal voor zonne-energiema-teriaal worden bijzondere eisen gesteld. Immers, buiten staan leidingen bloot aan de invloed van weer en wind, terwijl de temperaturen in de leiding hoog kunnen oplopen.Bij het buiten gebruiken van isolatie-materiaal met een open celstructuur bestaat de kans op vochtdoorslag. Dit probleem kan ook met een ommante-ling niet geheel uitgesloten worden. Bij 10% vochtdoorslag is het warmte-

geleidingsvermogen van een isolatie met minerale wol al 2,5 keer zo groot geworden, de isolerende werking dus al aanzienlijk verminderd. Isolatiemateriaal op basis van synthetisch rubber (elasto-meer) heeft een gesloten celstructuur en is niet hygroscopisch, dat wil zeggen het neemt zo goed als geen vocht uit de omgeving op. Bij dit isolatiemateri-aal blijft het warmtegeleidingsvermo-gen en daarmee de isolerende werking op termijn constant.

Hoge temperaturen De bedrijfstemperaturen van zonne-energie-installaties liggen in piekuren

duidelijk boven die van verwarmings- of warmwaterleidingen. Isolatiemateriaal van polyethyleen (PE) smelt bij tempe-raturen boven de 100 °C en is daarom ongeschikt voor zonne-energie-installa-ties. De grenstemperatuur van isolatie-materiaal van NBR-rubber (bijvoorbeeld SH/Armaflex) ligt bij ca. +105 °C. Bij hogere temperaturen kan dit materiaal geheel verharden en zijn mechanische stabiliteit verliezen. Isolatiemateriaal op basis van een EPDM-kunststof of acry-laatrubber kan echter ook bij aanzienlijk hogere temperaturen ingezet worden. Dat wil zeggen, in principe. Want daar-voor is een nauwkeurige samenstelling van het materiaal nodig. Armacell zegt met de HT/Armaflex een isolatiemate-riaal aan te bieden dat voor temperatu-ren tot + 150 °C duurbelasting geschikt is. Korte temperatuurbelastingen tot + 175 °C zijn toelaatbaar. Bovendien is het materiaal UV-bestendig en dus ook zonder extra beschermende verflaag geschikt voor buiten.

Voorgeïsoleerd bespaart tijd en geldOok wat de verwerkbaarheid betreft bestaan er grote verschillen tussen isolatiesystemen. De isolatie moet ook onder moeilijke omstandigheden op de

HT/Armaflex S

IZ0111_TA_voorgeisoleerdeleiding.indd 18 7-1-2011 11:28:39

januari 2011 19

Voorgeïsoleerde leiding -systemen

bouwplaats zodanig aangebracht kun-nen worden dat er geen zwakke plekken in de constructie optreden. Elastomeer isolatiemateriaal is goed te verlijmen en zo flexibel, dat het zelfs onder moeilijke omstandigheden zonder problemen kan worden aangebracht. Voor het aansluiten van de installatie-delen van thermische zonne-energie-installaties levert Armacell de HT/Arm-aflex voorgeïsoleerde leidingen. Met Armaflex DuoSolar kunnen de installa-tiedelen van thermische zonne-energie-installatie op een makkelijke manier met elkaar verbonden worden. De leidingen lopen door twee gescheiden slangen. Dankzij de ‘Join-Split’ verbindings-techniek kunnen de leidingen samen verlegd worden en voor aansluiting aan de collector en het warmtereservoir ge-scheiden en weer samengevoegd wor-den. Het product wordt aangeboden als ommantelde roestvrijstalen ribbelbuis (Armaflex DuoSolar VA) en ommantelde koperen buis (Armaflex DuoSolar CU).

Prefab aftakkingenThermaflex produceert alweer zo’n 6 jaar een voorgeïsoleerd kunststof leidingsysteem voor stadsverwarming en koelsystemen, onder de naam Flexa-len. De buizen zijn van polybuteen (PB) en hebben een isolatielaag van poly-ethyleenschuim (PE). De buitenmantel bestaat uit HDPE, dat is polyethyleen van hoge dichtheid. Sinds de introductie in 2004 is het samen met NUON ontwikkelde systeem

verder verbeterd. De verfijningen zitten hem in de ‘receptuur’ van het isolatie-materiaal en een gewijzigde celgrootte. Daarnaast werd de ruimte tussen medi-umbuis en isolatielaag verkleind, terwijl de isolatielaag zelf dikker werd. In 2009 introduceerde Thermaflex de Flexalink, een kant-en-klare en dus voorgeïsoleerde aftakking voor de Flexalen-leiding. De Flexalink bleek een schot in de roos: het is niet meer nodig om in weer en wind en belaagd door grondwater, zand en modder aftakkin-gen te maken. Dit maakt niet alleen het werk minder belastend, ook de kwaliteit van de aftakkingen is gegarandeerd. Op dit moment is de producent bezig met het ontwikkelen van Flexanet, een

Niet voorgeïsoleerd, wel erg handig

Onlangs heeft Thermaflex kant-en-klare bochten en T-verbindingen geïntroduceerd voor de

range ThermaSmart leidingisolatiema-terialen.Tot voor kort moest de installateur bij leidingisolatie in bochten (van 45 of 90

graden) en bij T-verbindingen werken met isolatiemateriaal van een grotere di-

ameter. Vooral op lastig te bereiken plekken kan het een heel gedoe zijn om op die manier goed sluitende verbindingen te maken. Met de prefab bochten en T-verbindingen is dat verleden tijd. De voorgevormde isolatiestukken zijn aan één kant ingesneden, voor makkelijke plaatsing. Ze zijn leverbaar voor koper of dunwandig staal met een diameter van 15, 22, 28 of 35 mm en voor kunststof leidingen met een diameter van 16, 20, 25, 32 of 40 mm. Aanhechting van een verbindingsstuk aan de gewone leidingisolatie kan eenvou-dig door verlijmen of met tape.

water. De leidingen voor sanitaire toe-passingen hebben een buitendiameter van 40 tot 90 mm, bij de verwarmings-leidingen is dat 50 tot 90 mm.De isolatielaag kon dunner worden uit-gevoerd, daar de ‘kleine’ flexalen voor -al voor korte afstanden worden ingezet, waardoor het temperatuur-verval minimaal zal zijn. Het tempe-ratuurbereik voor het medium loopt van – 15 tot + 95 °C. De Flexalen in kleine diameters zijn bestand tegen flinke mechanische belasting – je kunt er rustig overheen lopen- maar toch goed op te rollen. Ze worden op rol geleverd en kunnen zó de bestelbus in. Nog een interessant voordeel is dat je, veel meer dan met leidingen van koper of staal, kunt manoeuvreren met de Flexalen. Handig voor het werken op lastige plekken of bij het passeren van doorvoeringen in wanden en plafonds die niet helemaal recht zijn. En ze zijn licht in gewicht.

Wat mogen we dit jaar verder verwach-ten van Thermaflex? De fabrikant is druk bezig met het ontwikkelen van een duo-leiding voor de kleine maten, zoals een 2 x 16 of 2 x 20 leiding. Bij de grote Flexalen wordt het isolerend vermo-gen nog verder opgeschroefd door de isolatielaag iets dikker te maken. Alle leidingen zijn geheel recyclebaar •

‘Kleine’ Flexalen op rol

compleet, voorge-isoleerd netwerk, in-clusief aftakkingen. Straks wordt het, populair gezegd, een kwestie van uit-rollen en aansluiten.

Kleine diametersDe jongste uit-breiding van het Flexalen-pogramma zijn voorgeïsoleerde leidingen in kleine diameters, voor cv, tapwater en gekoeld

IZ0111_TA_voorgeisoleerdeleiding.indd 19 7-1-2011 11:28:47

IZ januari 2011

Documents

Transcript of IZ januari 2011