9e jaargang

nummer 3

Maart 2011

Special: Ventilatie > Renovatieproject Olympia

> CO2 niet alleen bepalend > Aanzuigen via de

aardpijp > Ventilatienieuws BouwBeurs

IZ0311_cover.indd 1 18-3-2011 8:51:26

m3/uurmeetbereik tot 850m• 3/uur

nauwkeurig en •

reproduceerbaar

eenvoudig te bedienen•

lichtgewicht•

Zeer snel•

data-opslag op cF-kaart•

oplaadbare accuset •

(goed voor 8 uur meten)

Volautomatische luchtdebietmeter met volledige en geëxtrapoleerde nuldrukcompensatie

®FlowFinder MK

ZelF bewonderen? kom van 12 t/m 14 april 2011 naar de installatievakbeurs venray, stand 247

acin instrumententel 070 3070703 fax 070 3070938 info@acin.nl www.acin.nl

Kijk voor meer informatie op www.acin.nlKijk voor meer informatie op www.acin.nl

TM0311_03.indd 3 14-3-2011 10:18:00

BLAUWE LIJN® Serviceanalysers

EURO-INDEX vindt het als fabrikant van de BLAUWE LIJN® uiterst belangrijk om haar meet-instrumenten voortdurend verder te ontwikkelen. De hoogst mogelijke duurzaamheid, nauw- keurigheid, gebruiksvriendelijkheid en betrouwbaarheid is het doel.

BLUELYZER MAXILYZER NG

Het Bluetooth® woord- en beeldmerk zijn eigendom van Bluetooth SIG, Inc. Gebruik van deze merken door EURO-INDEX geschiedt onder licentie.

BLUELYZER MULTILYZER NGMULTILYZER NG MAXILYZER NGEUROLYZER STeEUROLYZER STeEUROLYZER STeEUROLYZER ST

De BLAUWE LIJN® biedt 5 serviceanalysers met verschillende toepassingsgebiedendie elk voorzien zijn van de laatste ontwikkelingen. De BLUELYZER is een uitstekend instrument voor periodiek onderhoud van huishoudelijke cv-installaties.

De MAXILYZER NG Plus is geschikt voor wettelijke keuringen van grote industriëleverbrandingsinstallaties door een ongekende functionaliteit en ingebouwde peltier-koeler. Alle serviceanalysers van de BLAUWE LIJN® zijn gecerti� ceerd volgens NEN-EN 50379:2004 deel 2 (met uitzondering van CO bij de BLUELYZER.

MAXILYZER NG plus

Enkele kenmerken van de BLAUWE LIJN® serviceanalysers:

• Rookgasanalyse, drukmeting en temperatuurmeting in één

• Moderne communicatietechnieken, zoals USB en Bluetooth®

• Menugestuurde overzichtelijke bediening met aanraakgevoelig navigatieveld

• ECO-sensortechnologie voor ongekende duurzaamheid

• Waterstof gecompenseerde CO-sensoren

• KWS® voor periodiek onderhoud en kalibratie van uw instrument

(Afhankelijk van het gekozen model en con� guratie)

Ga voor een overzicht van de beschikbare modellen, volledige beschrijving en uitgebreide speci� caties naar de website

www.euro-index.nl of bel 010 - 2 888 000

Wij adviseren u graag over een passende meetoplossing bij uw werkzaamheden

TM0311_04.indd 4 17-3-2011 13:36:52

Ventilatie in versnellingVan klepraam tot raketwetenschap Niet alleen CO2 bepalend voor inzet ventilatieVraaggestuurd ventileren Natuurlijke, tochtvrije ventilatieZonder breekwerk

“Wij verkopen geen systemen maar oplossingen”Ventilatienieuws BouwBeurs

Historische panden met thermisch comfort op nieuwbouw niveauInnovatieve meetmethode toegepast

Ventileren via de aardpijpPluswoning

Installeren uit de losse polsKlant aan het woord (1)

En verderVan de redactieIn de pijplijn, incl. Agenda en IZAPColumn PubliventAf fabriekColumn Mañana, mañana

IZ ZAKELIJKTopper of meccanodoos-monteur?De branche in 2025

De Oost-Europese oplossingHoezo personeelsgebrek?

Verworven competenties“EVC-techniek laat zien wat je waard bent?”

En verderColumn Joost van HoofColumn Uneto-VNIZakennieuwsColumn OTIBColumn Kiwa

20

22

25

26

28

32

36

79

115357

IZ TECHNIEK

40

42

50

3139474749

maart 2011 5

COLOFONInstallateursZaken (ISSN:1872_6607)Maandelijks verschijnend praktijkblad voor de W-installateur met oog voor techniek én (commerciële) bedrijfsvoeringOplage: 8.000 exemplarenAandachtsgebieden: gas, water, verwarming, luchtbehan-deling, koeling, sanitair, dakbedekking, energie en milieuEen uitgave van: Merlijn Plus BV, Postbus 275, 2740 AG Waddinxveen T: (0182) 63 17 17, F: (0182) 61 78 15 E: info@merlijnplus.nl I: www.merlijnplus.nlRedactie: Frank Stouthart (hoofdredacteur), Ruthger te Marvelde, Wietse Buma E: redactie@merlijnplus.nlVaste medewerking: Ton Meijer (cartoon), Publivent, Elly Verburg (OTIB), Joost van Hoof (HU), Ronald Wennekes (Mañana, mañana), Uneto-VNI, KiwaAdvertentie-exploitatie: Ruud Struijk T: 0182 63 17 17 E: r.struijk@merlijnplus.nlUitgever: Frank StouthartSecretariaat: info@merlijnplus.nlAbonnementen: Benelux € 19,50. Buitenland € 58,50. Losse nummers € 5,-. Prijzen per jaar en incl. BTW. Abonnementen lopen automatisch door tenzij 2 maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk bij de uitgever wordt opgezegdE: abonnementen@merlijnplus.nlVormgeving: Yolanda van der NeutBasis vormgeving: DUO-ontwerp, UtrechtDruk: Ten Brink, Meppel

© Merlijn Plus BV, 2011 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder schrifte-lijke toestemming van de uitgever. Publicaties geschieden uitsluitend onder verantwoording van de auteurs. Alle daarin vervatte informatie is zorgvuldig gecontroleerd. De auteurs en uitgever aanvaarden echter geen verantwoordelijkheid voor de gevolgen van eventuele onjuistheden.

9e jaargang

nummer 3

Maart 2011

Special: Ventilatie > Renovatieproject Olympia

> CO2 niet alleen bepalend > Aanzuigen via de

aardpijp > Ventilatienieuws BouwBeurs

“Houd overdag uw klepraam open voor een goede

ventilatie.” Tot begin jaren ’80 was dit het beste

advies dat je kreeg voor een goede luchtkwaliteit

in huis. Maar tijden veranderen en de techniek gaat

verder. Vooral de afgelopen 10 jaar heeft de instal-

latiebranche met betrekking tot ventilatiesystemen

een vlucht genomen. BUVA speelt hier op in met de

BUVA BoxStream woonhuisventilator in combinatie

met de BUVA zelfregelende ventilatieroosters voor

natuurlijke toevoer (beide onderdeel van het BUVA

Vital Air System). De EPC-reductie van het Vital Air

System is tot 0,35!

IZ0311_inhoud.indd 5 17-3-2011 13:35:42

DE WIT ventilatoren B.V. www.dewitventilatoren.nl

Dit gr

apje

kost o

ns een

verm

ogen.

Het zou

fijn z

ijn

als u

onze n

aam

onthou

dt!

DE WIT GRAPJE 03-02-2011 15:56 Pagina 1

TM0311_06.indd 6 14-3-2011 10:20:12

maart 2011 7

van de redactie

In het renovatieproject Olym-pia in Amsterdam Oud-Zuid worden bijna 600 woon- en bedrijfsruimtes uit het begin van de vorige eeuw aange-past aan de eisen van deze tijd. Achter de historische gevels schuilen voornamelijk kleine woningen waarvan de technische staat niet best meer was. Inzet van de renovatie is de woningen aan de eisen van de tijd aan te passen. Daarbij moet het energiegebruik omlaag en het binnenklimaat aange-namer worden. Ook dienen de beschermde gevels in de oorspronkelijke staat te worden teruggebracht. Een andere uitdaging werd aangegegaan in Nijmegen.Voor enkele tientallen wo-ningen aan de Uiverplaats, die rond 1980 zijn gebouwd, stond de vervanging van het ventilatiesysteem op de rol. De woningen waren oor-spronkelijk voorzien van een balansventilatiesysteem met wtw-unit. Begin jaren ’80 was warmteterugwinning net in opkomst. Gezien de proble-men met balansventilatie

Samenvan de afgelopen jaren, en de ontwikkelingen op het gebied van ventileren, is gekeken naar mogelijke alternatieven, die uiter-aard wel aan alle eisen van comfort en energiegebruik moesten voldoen.De projecten in Amsterdam en Nijmegen mogen qua omvang sterk van elkaar verschillen, in beide ge-vallen stond een goede samenwerking aan de basis van het project. In Nijmegen ging de woningbouwvereniging aan tafel met één van haar vertrouwde instal-lateurs op het gebied van cv, verwarming, ventilatie en onderhoud. Tussen de woningbouwvereniging en het Installatiebedrijf is al jaren sprake van een goede samenwerking. Zoals de installateur voor ieder scenario een goede oplos-sing probeert te bedenken, heeft hij ook voor dit project meegedacht over de beste aanpak.Voor het project Olympia is zelfs een speciaal innovatie-

team samengesteld, waarin ook de installateur zitting heeft. Samen dachten ze mee en investeerden ze in onderzoek van de moge-lijkheden. Deze samenwer-kingsvorm leidde tot grote

betrokkenheid. Het resultaat: een breed gedragen, bewe-zen effectieve en innovatieve totaaloplossing, met het po-tentieel om vaker ingezet te worden bij renovatieprojecten van de woningcorporatie •

Als u vandaag voor 16.00 uur belt, hebt u hem morgen in huis: onze uitgebreide cata logus. Een over zichtelijk boekwerk van 36 pagina's waarin u een compleet leverings programma van koperen en bronzen pro duk ten en half-fabrikaten aantreft. Vooral ook in grote maten! Wij kunnen meestal uit voorraad leveren.

www.gizom.nl

U I T O N Z EK O P E R / B R O N S

C A T A L O G U SAan de leiding in aluminium, koper en brons.Tel. (0598) 61 57 38. Fax (0598) 61 23 52.

IZ0311_vanderedactie_gizom.indd 7 14-3-2011 10:21:22

Met succes naar EPC 0,6!

Kijk voor meer informatie op www.buva.nl

Bremen 5

2993 LJ Barendrecht

Telefoon: 0180 69 75 00

Email: info@buva.nl

Het is u niet ontgaan dat de EPC-eis per 1 januari 2011 naar 0,6 is verlaagd.

Tijd dus voor innovatie in de installatiebranche! BUVA’s vier nieuwe

maatregelpakketten op basis van ventilatie met natuurlijke toevoer en

mechanische afvoer garanderen voor u altijd de beste totaaloplossing,

rekening houdend met uw wensen en eisen voor comfort en budget.

Op www.buva.nl vindt u de uitgebreide brochure. Wilt u meer informatie?

Onze adviseurs staan voor u klaar.

BUVA is klaar voor de aangescherpte EPC-eis van 0,6 en lager. U ook?

BUVA maatregelpakketten, de beste totaaloplossing!

TM0311_08.indd 8 17-3-2011 19:19:55

xxxx 2009 9

Flits ! in de pijplijn www.installatienet.nllees meer op

Eerst even IZappen...

VISIE

ACTUEEL

ACTUEEL

PRAKTIJK

AGendA31 maartCongres Domotica en EnergiemanagementEvoluon, Eindhovenwww.smart-homes.nl

5 en 12 aprilCursus kleine warmtepomp-systemen ontwerpen voor woningenDWA, Bodegravenwww.warmtepomp- academy.nl

20 aprilCursus installatie en beheer zonneboilersWoerdenwww.cursusloket.nl

7-15 mei‘Solar Days’Bezoeken voorbeeldprojec-ten zonne-energiewww.solardays.nl

28 meiDag van de Bouw 2011Vrije toegang bouwprojec-ten in heel Nederlandwww.dagvandebouw.nl

Ventilatie in versnellingIs er sprake van een revolutie op het gebied van ventilatie? Daar lijkt het wel op. Vooral op het terrein van woonhuisventi-latie is er in korte tijd veel gebeurd. En de komende tijd gaat er nog veel meer gebeuren. Als het om de toekomst gaat, dan zien we bij woningbouw versneld nieuwe systemen en technieken verschijnen. Daarbij zal de rol van de installateur steeds belang-rijker worden. P 20

Niet alleen CO2 bepa-lend voor inzet ventilatie

Afstemming van de ventilatie op behoefte of noodzaak is effectiever dan simpelweg méér ventileren. Systemen die zich laten leiden door metingen van de bin-nenluchtkwaliteit, ofwel vraaggestuurde ventila-tiesystemen, verbeteren het leefklimaat en bespa-

Installeren uit de losse pols (1)Eind 2008, begin 2009 werd in de Utrechtse plaats Hoog-landerveen een nieuwbouw-project van 55 woningen opgeleverd. Nu kunnen zich altijd aanloopproblemen voordoen, maar in Hoog-landerveen leek er wel erg veel te zijn misgegaan. De problemen spitsen zich toe op de verwarming. Nu, ruim twee jaar na oplevering, is er nog steeds sprake van niet goed werkende installaties. Eén van de bewoners doet zijn verhaal. P 36

“Wij verkopen geen sys-temen maar oplossingen”Wat doe je als je met een themanummer ‘Ventilatie’ bezig bent en de BouwBeurs gaat van start? Juist: fluks naar de Jaarbeurs en speu-ren naar nieuwtjes op het gebied van luchtverversing.De BouwBeurs is het domein van staal, steen en glas. Toch vonden we enkele nouveau-tés, die we u niet willen onthouden. P 26

ren energie. TNO Bouw en Ondergrond onderzocht in opdracht van Agentschap NL de bepalende factoren en de strategieën voor vraagge-stuurde ventilatie. P 22

Samen verderLSA en Frico van de System-air Groep bundelen hun krachten en gaan samen ver-der onder de naam LSA Frico BV. Door de bundeling van de twee bedrijven ontstaat één sterke organisatie op het gebied van luchtgordijnen en verwarming in de Neder-landse markt. De organisatie komt onder leiding te staan van de huidige algemeen directeur van LSA, Xander van Bree •

Via één dealernetwerkNa een succesvolle geza-

menlijke ontwikkeling en introductie van de CO2-gestuurde ventilatiesystemen OxyGreen en OxyGreen Light, hebben Rucon Ventilatoren en Aralco NVS besloten om beide systemen niet langer gezamenlijk te vermarkten. De systemen OxyGreen en OxyGreen Light zijn nu uitsluitend nog via het dealernetwerk van Aralco NVS verkrijgbaar •

PassiefBouwen AwardHet woonhuis-renovatie-project ‘De Kroeven 505’ in Roosendaal heeft tijdens de BouwBeurs in de Jaarbeurs Utrecht de PassiefBouwen Award voor het meest bijzon-dere project in 2010 gewon-nen. Brink Climate Systems is in dit project verantwoorde-lijk voor de engineering van de installatie voor verwar-ming, ventilatie en tapwater-bereiding. Installatiebedrijf Kempair heeft de installaties gemonteerd. Brink Climate Systems ontwikkelde speciaal voor passief gebouwde woningen het Passiefhuistoe-stel met een capaciteit van 3,5 kW •

Grote orders ImtechTechnisch installateur Im-tech heeft opnieuw twee grote orders wereldkundig gemaakt. Het bedrijf gaat twee gebouwen in Londen uitrusten met technische oplossingen op het gebied van energiebesparing. Het gaat om het hoofdkantoor van de Croydon Counci, daarnaast levert Imtech high-tech akoestische technologie voor de Milton Court van de Guildhall School of Music. Met de twee orders is een bedrag van 35 miljoen euro gemoeid. (Bron: ED.nl) •

IZ0311_izap_agenda.indd 9 14-3-2011 10:25:31

WAAROM MOEILIJK DOEN ALS HET GEMAKKELIJK KAN?

Eenvoudig en snel te installeren

Postelweg 3 5531 MV BladelTel +31 (0)497 36 00 31 | Fax +31 (0)497 33 08 93info@comair.nl | www.comair.nl

VRAAG VANDAAG NOG EEN TESTPAKKET AANVAN UNIFLEXPLUS+ EN ONTDEK HET ZELF! info@comair.nl of tel. 0497-360 031Comair is sinds 1970 een betrouwbare speler op de ventilatiemarkt, met een ruim assortiment aan woonhuisventilatoren, WTW-units, ventilatiekanalen en renovatie- en onderhoudsonderdelen. Als fabrikant van woonhuisventilatie onderscheidt Comair zich door flexibiliteit, een goede prijs/kwaliteitsverhouding en unieke, eigen producten die in samenwerking met hun klanten zijn ontwikkeld.

Innovatief luchtkanalensysteem voor ventilatie.

Uniek kliksysteem

Flexibel

Luchtdicht

Goed geluiddempend (tot 8dB(A) extra!)

Goed thermisch isolerend

Vormvast

Antibacterieel en antistatisch

Ø50mm, 63mm, 75mm en 90mm

Uniek 4-in-1 model!

Nieuwste generatie WTV -Unit.

HRUC-E

ISOCOM

Nieuwe generatie, extra energiezuinige motoren

100% automatische bypass

Duidelijke tekstmenu’s

Innovatief luchtkanalensysteem voor ventilatie.

TM0311_10.indd 10 14-3-2011 10:23:50

COLUMNwww.installatienet.nllees meer op

maart 2011 11

Niks“Ik vind het helemaal niks.” Dat was de reactie van mijn collega-columnist die ik mijn tekst ter beoordeling had gestuurd. “Je was mij na twee zinnen al kwijt. Ik snap er helemaal niets van.” Tja, dat is even slikken. Zeker als je je best hebt gedaan om op ‘briljante’ wijze een boodschap aan onze lezers over te brengen. Wat ging hieraan vooraf? Ik werd voor het schrijven van de column geïnspireerd door betrokkenheid bij meerdere projecten op rij, met forse faalkosten voor de installateur. Stuk voor stuk het gevolg van onvoldoende voorbereiding en aandacht tijdens de installatie van het ventilatiesysteem. Verkeerde bedrading, een volgestort kanaal, een vergeten kanaal, vergeten te bestellen en ga zo maar door. Het was om moedeloos van te worden.Nu had ik natuurlijk gewoon kunnen putten uit bekende gezegden zoals ‘een goede voorbereiding is het halve werk’, ‘bezint eer ge begint’, ‘haastige spoed is zelden goed’, of iets dergelijks. Maar nee, ik bedacht een verge-lijking tussen installeren en golfen. Ik ga het u niet meer uitleggen - een ezel stoot zich tenslotte niet twee keer aan dezelfde steen - maar het had iets van doen met profes-sionals, handicaps, techniek, mentaliteit, concentratie, en-zovoort. Enfin, u snapt het al, dat werd veel te ingewikkeld. Het resultaat was ernaar en kon de prullenbak in. Ik had daar beter over na moeten denken en het beter moeten voorbereiden. Nu heb ik eigenlijk twee columns geschreven en ik kan er toch maar één leveren. Ik was veel sneller klaar geweest als ik het in één keer goed had gedaan. Ik lijk warempel wel een… Het zal toch niet besmettelijk zijn…?!

André meester

En de winnaar is…Teun Pennings toont glunderend zijn gewonnen boek. De medewerker van Van Puijenbroek Installaties sleepte met zijn goede antwoord op de prijsvraag in de vorige IZ een exemplaar van ‘101 Ways To Suck As An HVAC-technician’ in de wacht. Daar was wel eerst een loting voor nodig; de prijs-vraag leverde namelijk veel goede inzendingen op. Auteur Rich Schuster, een Amerikaanse installatie-expert, reageerde overigens verheugd op de getoonde belangstelling. Wellicht kunnen we in de toekomst nog meer boeken van onze col-lega overzee verwachten •

Airco- en koelspecialist toont nieuwe productenAircovent breidt haar productenassortiment en diensten uit met onder meer Airflow® luchttechnische producten, de kleinste montagelift en Linde koudemiddelen & industriële gassen. Tijdens de Installatie Vakbeurs, die van 12 tot en met 14 april plaatsvindt in Venray, zullen de nieuwe producten te zien zijn. Aircovent is een specialist op het gebied van installatiematerialen en gereedschappen voor de airco- en koeltechnische branche •

yJ_IZ0311_idp_publivent.indd 11 17-3-2011 13:39:20

maart 201112

Flits ! in de pijplijn www.installatienet.nllees meer op

Dick Stobbe heeft het secretariaat van de Nederlandse Vereni-ging van Luchtkana-lenfabrikanten, Luka, overgedragen aan Cor Franssen. Sinds 1999 is Dick Stobbe secretaris van de Luka geweest. Mede dankzij zijn scherpe oog voor kwaliteit en organisatie is de Nederlandse ver-

eniging van luchtkanalenfabrikanten flink gegroeid op het gebied van kwaliteitswaarborging. Zo is het Kwaliteitshand-boek uitgegroeid tot een norm in de branche en verwerven

de diverse Kwaliteitscertificeringen steeds meer acceptatie in de markt. Om het algehele kwaliteitsbewustzijn ook onder monteurs te vergroten, zijn er intern door Luka cursussen ontwikkeld voor monteur, hulp- en chefmonteur. Deze cursus-sen worden gegeven door ervaren Luka-docenten en zijn naast Luka-monteurs ook toegankelijk voor medewerkers van niet-Luka-leden. De laatste 10 jaar is bij de Luka het accent steeds meer verschoven van techniek naar waarborging van kwaliteit. Mede in dat kader zal Dick Stobbe ook aan de Luka verbonden blijven door onder meer actief te blijven als docent bij de cursussen. De nieuwe secretaris Cor Franssen kan dankzij 25 jaar werk-ervaring bij Brema-air bogen op een ruime ervaring in de luchtkanalenbranche. Bovendien is hij in het verleden actief betrokken geweest bij de totstandkoming van diverse Luka handboeken en certificeringen •

Secretaris Luka draagt stokje over

In het proeftuinproject Stadsoevers in Roosendaal introdu-ceert Bouwfonds Ontwikkeling voor het eerst in Nederland een combinatie van warmte- en koudeopslag met lage temperatuur stadsverwarming. De provincie Noord-Brabant stelt voor deze en andere duurzaamheidsmaatregelen in het project een subsidiebedrag van €7,5 miljoen beschikbaar. De CO2-uitstoot wordt met maar liefst 85% gereduceerd. Het duurzame systeem, dat tot Smart Climate Grid is ge-doopt, wordt voor het eerst uitgevoerd in Nederland. Het Smart Climate Grid verknoopt verschillende energiesystemen met elkaar. Belangrijke spil vormt de nieuwe en naburige afvalverbrandingsinstallatie van Sita. De restwarmte van de fabriek wordt via een leidingnetwerk in de wijk gebracht, waardoor bijvoorbeeld gasvoorziening in de negenhonderd woningen niet nodig zal zijn. Maar ook scholen en kantoren zullen in de daluren energie aan de huizen leveren. Bas van de Griendt, milieumanager bij Bouwfonds Ontwikkeling: “De ondergrondse koudeopslag levert koeling voor niet alleen de gebouwen maar ook de woningen in het gebied. En de piekketels van kantoren en scholen dienen als backup voor het hele systeem. Zo werken gebouwen voor gebouwen en is een hulpcentrale op aardgas overbodig. De koppeling van verschillende energievoorzieningen én de keuze voor lage temperatuur maken het zeer robuust en flexibel.” Volgens RO-gedeputeerde Ruud van Heugten (CDA) geeft de pro-vincie deze subsidie voor Stadsoevers niet alleen vanwege het nieuwe energiesysteem: “De ervaring die we hiermee opdoen is belangrijk voor de klimaat- en energieopgave waarvoor we staan. Het nut van een proeftuin is dat moge-

lijkheden voor de toekomst worden uitgeprobeerd, zodat dit vaker kan worden toegepast.” Stadsoevers komt in het hart van Roosendaal, aan de westzijde van de Roosendaalse binnenstad en wordt ontwikkeld door een PPS van gemeente Roosendaal, Bouwfonds Ontwikkeling en Proper Stok. In Stadsoevers worden ondermeer 900 woningen gebouwd, een nieuw kantoor voor de gemeente, sportvoorzieningen, kantoren, commerciële ruimten en twee scholen. Het ‘meest duurzame stadsdeel van Brabant’ moet straks een voorbeeld zijn voor heel de provincie •

WKO met stadsverwarming

def_yJ_IZ0311_idplang_li.indd 12 18-3-2011 9:25:58

APPENDAGES EN REGELSYSTEMEN VOOR CV- EN SANITAIRE INSTALLATIES

Mengautomaten van Taco zijn toepasbaar voor geisers, (zonne-) boilers, combi-ketels e.d. en kunnen traploos ingesteld worden op een voor de gebruiker veilige en comfortabele temperatuur.

1. Taco thermostatische mengautomaat 15, 22 en 28 mm capilaire aansluiting voor

boilers, instelbereiken 30-70°C en 20-40°C. Ook in geiseruitvoering met 15 en 22 mm aansluiting en een instelbereik van 30-70°C.

2. Inschuifkeerkleppen voor bovenstaande mengautomaten. Deze is

leverbaar in 2 uit voeringen: 15/22 mm en 28 mm.

3. Snelreagerende thermometer voor het nauwkeurig instellen van de tap-watertemperatuur.

4. Taco compact mix met ingebouwde terugslagkleppen en leverbaar

met 10, 12 of 15 mm knelaansluitingen.

Protherm Impex b.v.

Harselaarseweg 129 • Postbus 112 • 3770 AC Barneveld-Holland

tel. (0342) 415751* • fax (0342) 415643 • E-mail: info@protherm.nl

Internet: www.protherm.nl

Comfortabel en veilig WARM water tappen met Taco mengautomaten

Comfortabel en veilig WARM water tappen met Taco mengautomaten

passie voor duurzame energie

ww

w.re

mo

n.c

om

duurzame energie

• boringen voor WKO-systemen

• levering inclusief besturing en pompen

• gesloten bronsystemen tot 300 meter diep

(hoe dieper de bron, hoe hoger het rendement:

tot 12 kW per lus / VBWW - verticale bodemwarmtewisselaar!)

• grote en kleine boormachines, geschikt voor elk terrein

• indien gewenst vooraf gegaan door een geologische analyse

• boorgat volledig opgevuld d.m.v. cementeren (voorschrift 2011)

• méér dan 30 jaar ervaring

• SIKB-erkend boorbedrijf

Bel vandaag nog. We staan u graag te woord!

Marum | Dalfsen | Ospel

0594 64 80 80 0529 43 50 40 077 466 00 45

Remon Aardwarmte Voorsprong door techniek

Advertentie 185x132 05-11-2010 08:46 Pagina 1

IZ0311_13.indd 13 14-3-2011 13:21:48

KIWA: UW PARTNER BIJ AANLEG, ONDERHOUD EN REPARATIE VAN VEILIGE EN EFFICIËNTE DRINKWATERINSTALLATIES!

Kiwa Nederland B.V. certificeert systemen en producten, toegepast in drinkwaterinstallaties. Met dat Kiwa-keur bent u ervan verzekerd dat ze voldoen aan eisen voor veiligheid, doelmatigheid en duurzaamheid. En met ATA ook aan eisen voor volks-gezondheid. Dat betekent weinig schadegevallen en veel tevreden klanten! Ook biedt Kiwa trainingen aan waarmee u uw kennis op diverse terreinen kunt bijspijkeren.

Producten met Kiwa-keur (+ATA) • Kranen en douches• Closetpotten en stortbakken• Brandkranen en afsluiters• Sprinklerinstallaties• Volumestroombegrenzers• Watermeters• Terugstroombeveiligingstoestellen• Leidingen van kunststof en metaal• Fittingen en verbindingsmiddelen• Rubberafdichtingen

Voor meer informatie:

Kiwa Nederland B.V.:

www.kiwa.nl

Producten kunststof/rubber:

070-4144555

Producten overige:

070-4144480

Trainingen:

055-5393539

Trainingen• Legionellapreven-

tie-adviseur• Controle en

beoordelen bevei-ligingseenheden in drinkwaterinstal-laties

Voordelig inkopen Bij Warmteservice

Efficiënt werken en voordelig inkopen: daar ligt uw winst. Met Warmteservice bespaart u tijd en geld! We bieden u een groot assortiment met een gunstige prijsstelling. U vindt bij ons geen zelfbedieningsconcept of vertegenwoordigers, maar vakkundige mensen aan de balie. Warmteservice onderscheidt zich door de persoonlijke benadering en het deskundige advies.

Warmteservice heeft 49 vestigingen in Nederland. Ook in uw regio zijn wij goed bereikbaar. Kom gerust langs en bekijk ons ruime assortiment, doordeweeks of op zaterdag.

Meer informatie: 0900 - 23 56 897 (0900-belnuWS / € 0,01 p.m.)

Bestel eenvoudig online op warmteservice.nl

COMBI-KETELS

ACTIEVOORDEEL!

Informeer bij uw

dichtstbijzijnde

vestiging

IZ0311_14.indd 14 14-3-2011 13:24:13

maart 2011 15

Flits ! IN DE PIJPLIJN www.installatienet.nllees meer op

ISSO heeft de eerste 3 publicaties uit de serie Duurzaam Beheer en Onderhoud uitgebracht. De serie ISSO-publica-ties zullen zowel technische als organisatorische richtlijnen omvatten voor het opleveren, beheren en onderhouden van utiliteitsgebouwen. De methode Duurzaam Beheer en Onder-houd is ontwikkeld in samenwerking met TNO en Halmos. De groeiende aandacht voor een gezond binnenklimaat, de noodzaak om installaties zo energie-efficiënt mogelijk te laten

Nieuwe methode Duurzaam Beheer en Onderhouddraaien en het feit dat steeds meer gebouweigenaren be-paalde garanties voor de prestatie aan installaties wensen of eisen, waren voor ISSO aanleiding het project duurzaam be-heer en onderhoud te starten. Uit eerder onderzoek van Hal-mos en TNO naar het functioneren van klimaatinstallaties was al het beeld naar voren gekomen dat het hiermee niet goed gesteld is. Het is van groot belang dat bij totstandkoming van dergelijke kennisproducten alle partijen uit de bouwketen betrokken worden. Duurzaam Beheer en Onderhoud heeft als doelstelling tevreden gebruikers in gebouwen en streeft naar een optimale energie-efficiëntie van gebouwen, installaties en de processen die daarin plaatsvinden. Gebruikers zijn te-vreden als zij het comfort als goed ervaren. Alleen een goed werkende klimaatinstallatie is hiervoor niet voldoende. Ook andere aspecten, zoals de bouwkundige situatie, het gebruik (interne warmtelasten) en de verwachtingen van de gebrui-kers zijn van invloed op de ervaring. De methodiek is zodanig opgezet dat beheerders weer het gevoel krijgen dat zij ‘grip’ hebben op de (binnenmilieu)prestaties van de gebouwen •

ISSO-publicatie 61 ‘Kwaliteitseisen ventilatiesystemen wonin-gen’ (2e druk, 2002) is onlangs in gewijzigde vorm versche-nen als versie 2010. De opzet en inhoud zijn aangepast, waarbij deze publicatie moet worden gezien als nieuw ‘moe-derdocument’ bij het vastleggen van minimale kwaliteitseisen voor woningventilatie en het maken van een systeemkeuze. Na alle publiciteit rondom ventilatie in woningen en scholen is door ISSO, het Kennisinstituut voor de Installatiesector, gekozen voor een duidelijke informatiesplitsing ten aanzien van de verschillende ventilatiesystemen. De titel van publicatie 61 is daarom gewijzigd in ‘Programma van Eisen en systeemkeuze voor ven-tilatiesystemen in woningen en woongebouwen’. In dit referentiedocument komen alle gangbare ventilatiesystemen in Nederland aan de orde. De ontwerpaspecten voor ventilatiesys-temen met een natuurlijke afvoervoorziening (type A en B) zijn ook in deze publicatie uitgewerkt. Met het uitkomen van de herziene publicatie 61 is de serie ISSO-pu-blicaties over woningventilatie compleet. In de her-ziene versie 2010 is ook de vorm aangepast door de publicatie op te splitsen in een meer toeganke-lijk en beschrijvend deel over alle aspecten in het ontwerpproces van een woningventilatiesysteem en een deel volgens MKK (Model Kwaliteitsborging Klimaatinstallaties) voor gebruik in bijvoorbeeld

procescertificatiesystemen. Ook is de publicatie aangepast aan de huidige stand van kennis en normen. Uitgangspunt is het Bouwbesluit (2003) met alle vigerende wijzigingen tot 2010. Ook wordt er alvast een voorschot genomen op de te verwachten eisen in het Bouwbesluit vanaf medio 2011/2012, in het bijzonder voor de eisen en consequenties ten aanzien van het aspect installatiegeluid •

‘Kwaliteitseisen ventilatiesystemen woningen’

yJ_IZ0311_idplang_re.indd 15 17-3-2011 13:42:56

maart 201116

Flits ! in de pijplijn www.installatienet.nllees meer op

‘De beste fitter van Nederland’ Initiatiefnemer Geberit en partners Grundfos, Vaillant, Honeywell en Dewalt zijn het eens: ‘De beste fitter van Nederland’ 2010 was een succes en moet een vervolg krijgen. ‘De beste fitter van Nederland’ 2011 is daarmee officieel een feit. De inschrijving is nu geopend. Voor meer informatie: www.debestefittervannederland.nl •

OpvolgingMarco Middag is de nieuwe algemeen directeur van Wilo Nederland. Hij volgt Hans Pennarts op, die op die vorig jaar al werd benoemd tot Se-nior Vice President van Wilo SE en sindsdien de functie van algemeen directeur waarnam •

Samen opleidenOnlangs heeft Henk Wil-lem van Dorp tijdens een feestelijke ceremonie een intentieverklaring getekend bij het Vakcollege Techniek te Zoetermeer. Tevens werd op deze dag het akkoord tussen het Stedelijk College en het Vakcollege Techniek getekend. De samenwerking tussen deze twee opleidin-gen en het bedrijfsleven heeft als doel jongeren die een loopbaan in de techniek ambiëren, zo goed mogelijk naar een baan te begeleiden. Zo slaat Van Dorp installaties twee vliegen in één klap: zij vervult haar taak als Maat-schappelijk Verantwoord Ondernemer en verzekert zichzelf van voldoende in-stroom van vakmensen •

BedrijfsovernameHet Schiedamse bedrijf A. de Jong Groep heeft 100% van de aandelen in HRI Installa-tietechniek in Zaandam over-

genomen. Met deze overna-me versterkt de A. de Jong Groep haar activiteiten op het gebied van klimaattech-niek voor de utiliteitsbouw. A. de Jong bedient vanuit Schiedam al vele tientallen jaren grote opdrachtgevers in de regio Amsterdam, zoals Ahold, WTC en het AMC •

Banenverlies Cofely NederlandDe directie van Cofely Ne-derland heeft de medewer-kers van West Industrie en West Utiliteit geïnformeerd over een reorganisatie. Daar-bij gaan naar verwachting 225 arbeidsplaatsen verlo-ren, waarvan 170 bij West Industrie en 55 bij West Uti-liteit. Vorig jaar heeft Cofely Nederland ook al een aantal grote reorganisaties door-gevoerd en daarbij afscheid genomen van een groot aantal medewerkers. Cofely Nederland valt onder GDF Suez en werkt aan duurzame energie- en milieuoplossin-gen •

Koeienstal met zonnepa-nelenDe Nederlandse zuivelsector heeft een klimaatneutrale stal ontwikkeld. De nieuwe stal is voorzien van zonnepanelen en biovergisters waarmee melkveehouders energie kunnen leveren aan zuivelfa-brieken of woonwijken. De natuurlijke behoeften van de koe staan centraal, zodat de koeien zoveel mogelijk buiten kunnen lopen. De Duurzame Zuivelketen is een initiatief van de Nederlandse Zuivel Organisatie en LTO Nederland (bron: Nederland-se Zuivel Organisatie en LTO Nederland) •

Elektrische vrachtwagenSinds kort verzorgt Techni-sche Unie de dagelijkse dis-tributie in de regio Amster-dam ook met een volledig elektrische vrachtwagen. De elektrische vrachtwagen heeft een actieradius van 180 kilometer, een netto laadver-mogen van 3800 kilogram

en een topsnelheid van 89 kilometer per uur. Onder de cabine en binnen de wiel-basis bevinden zich batterij-boxen met een gezamenlijke capaciteit van 160 kWh. Het standaard laadpakket zorgt bij een volledig leeg batterij-pakket voor een laadtijd van circa dertien uur •

y_IZ0311_idp_li1.indd 16 17-3-2011 13:46:06