De blinde vlekken

van leraren en

leraren-opleiders

Inhoud

1. Het belang van lerarenkwaliteit

2. Kwaliteitswaarborgen?

3. De verborgen boodschappen van kwaliteitswaarborgen

4. Wat voor leraren hebben we nodig?

5. Herdefiniëring van lerarenkwaliteit

Factoren die de prestaties van leerlingen beïnvloedenen (John Hattie, 2007)

• 750+ Meta analyses• Leraar is Nummer 1

Lerarenkwaliteit als kernthema

• McKinsey: De best presterende onderwijssystemen in de wereld onderscheiden zich door focus op lerarenkwaliteit en toelatingseisen tot de lerarenopleiding

• EU: “teacher quality is significantly and positively correlated with pupil attainment …it is the most important within-school aspect explaining student performance (much larger than the effects of school

organisation, leadership or financial conditions)”

Kritiek op de kwaliteit van leraren

Kritiek op de kwaliteit van lerarenopleidingen

Overbelasting van leraren(opleidingen)?

• Bijdragen aan het leerproces van leerlingen t.a.v. basisvaardigheden

• Aandacht voor maatschappelijke zorgen (gezondheid, burgerschap, radicalisering, …)

• Aandacht voor relatie met de omgeving

Hogere eisen – hogere kwalificaties?

Leraar op master niveau?

• Finland als lichtend voorbeeld

• European Trade Union Committee for Education

• Portugal, Noorwegen, Oostenrijk, Duitsland, Slovenië, …

• Nederland, België???

Kwaliteitswaarborgen

De kwaliteit van de leraar

moet boven iedere verdenking

verheven staan

• Beroepsprofiel– 49 kwaliteiten– 8 beroepshoudingen

• Basiscompetenties

Meer dan competenties

• Kennisbasis• Kennisbanken• Kennistoetsen

Evidence based education

Docentresistent lesmateriaal

Aannames

• Borgen kwaliteit is taak van de overheid

• Kwaliteit is voor iedereen identiek

• Onderzoek wetmatigheden recepten uitvoeren

• Is dat zo???

Wat voor leraren hebben we nodig?

Het lerarendebat in Nederland

Wurggreep van wantrouwen in het onderwijs(Doekle Terpstra)

• Van kritiek op de inhoud naar kritiek op de persoon

• Leraren, bestuurders/managers, overheid, lerarenopleidingen

Schoolleiders versus leraren

Schoolleider Leraar

Groeiende autonomie Afnemende autonomie?

Conflicting spheres (Hanson, 1976): • De sferen van de schoolleider en van de

professional kunnen niet meer gescheiden worden

Gedistribueerd leiderschap en ondernemerschap

Veranderingen in de samenleving en het onderwijs

Van een ambachtelijke samenleving (gildes, meester-gezel)

Naar een industriële samenleving (stabiele markt massaproductie en standaardisatie)

Naar een dynamische markt en behoefte aan flexibele productie: (Waslander, 2004)

Van low trust hierarchische organisaties naar high trust netwerk organisaties (Cresse, Boud & Docherty, 2006).

De terugkeer van de onderwijsprofessional

Weggemans: terug naar de Rijnlandse cultuur!

Korver: Onderwijs als intensieve technologie: interactie en participatie als wezenskenmerk.

Oordeel over kwaliteit van handelen is aan professionals!

Tijdelijke Commissie Leraren

• Een sterke positie voor de leraar door een beroepsgroep:– die haar eigen kwaliteitsstandaarden

vast stelt;– en daarop controleert (d.m.v. een

professioneel register).

• Het vergroten van de betrokkenheid van leraren in besluitvormingsprocessen binnen de school;

• Het verhogen van het opleidingsniveau van leraren door het ontwikkelen en aanbieden van masteropleidingen.

• Het belonen van verdere scholing• Verhoging van salarissen

De Onderwijsraad

Leraarschap is Eigenaarschap• Het ongenoegen is minder wijd

verbreid dan het lijkt• Ontevredenheid in het onderwijs

onderscheid zich niet van andere sectoren

• Leraren en schoolleiders hebben elkaar nodig!!!– Voorbeelden van nauwe betrokken-

heid van leraren– Leraren in het publieke debat– Roulerend schoolleiderschap– (School)leiderschap in de opleiding

Wat is daar voor nodig?

Commissie Leraren en Onderwijsraad: Structuurmaatregelen en randvoorwaarden

En de leraar?• Bereidheid om kwaliteit van

handelen extern te verantwoorden?

• Bereidheid om elkaar aan te spreken op kwaliteit van handelen?

• Bereidheid om kennis vast te leggen en te delen?

Leraren: verantwoordelijkheid voor beroepskwaliteit?

• Vrijblijvendheid is kenmerk van de schoolcultuur.

• Het ontbreekt aan kwaliteitsbesef

• Als wij het niet doen, doen anderen het!

Tijd voor een pedagogische tuchtcommissie!?

Kenmerken van een sterke beroepsgroep

Een sterke positie voor de leraar door een beroepsgroep:• die haar eigen kwaliteitsstandaarden

(bekwaamheidseisen, kennisbasis en ethische code) vast stelt;

• en daarop controleert (d.m.v. een professioneel register);

• en de kwaliteit van de toegang tot de beroepsgroep controleert.

Niet vanzelfsprekend

“Zou dat gebrek aan vertrouwen in professionals niet ook ontstaan omdat leraren nauwelijks professional te noemen zijn?”“Niet alleen een stevige kennisbasis wordt als kenmerk van echte professionals gezien. Professionals hebben ook een sociale organisatie waardoor ze er voor zorgen dat de beroepsbeoefenaren de juiste kennis toepassen en verouderde kennis opgeven.”

Erik Verbiest, 2007

“Indien de organisatie van deze expertise buiten de beroepsgroep om wordt georganiseerd, dan is dat niet slechts een nadeel voor de kwaliteit van het onderwijs. Het is tevens het einde van de pretentie van het docentschap als professie.”

Korver, 2007

Kwaliteitstandaarden voor en van leraren

Overheid

LerarenLerarenopleiding

Scholen &schoolleiders

Kwaliteit van Kwaliteit van lerarenleraren

Van wie is beroepskwaliteit?

Bekwaamheidseisen voor of van leraren

Welke kernkwaliteiten?

Eigenaarschap!

• In hoeverre zijn studenten eigenaar van de kwaliteitsbeschrijvingen?

• Kwaliteit van buitenaf of van binnenuit?

“Wat is voor jou leraarskwaliteit?”

“Standards are evil constructs imposed by the government to control the teacher (education)”

Professionele kwaliteiten van leraren

• Leiderschap

• Ondernemerschap

• Zelfbewustzijn

• Kwaliteitsbewustzijn

• Accountability - Verantwoording (willen) afleggen aan je omgeving

• Elkaar durven/willen aanspreken

• Externe oriëntatie (“macro-context, sociologie, economie, bestuurskunde”)

‘worden gevormd’ versus ‘vormen zichzelf’

• Zitten deze kwaliteiten in het beroepsprofiel?

• Leiden we leraren op tot innovatoren en ‘change agents’?– Leiderschap– Ondernemerschap– Zelfbewustzijn– Kwaliteitsbewustzijn– Accountability - Verantwoording

(willen) afleggen aan je omgeving– Elkaar durven/willen aanspreken– Externe oriëntatie– …

Zijn we de juiste rolmodellen?

• Biedt de lerarenopleiding daartoe de leeromgeving?

• Leven we als opleiders aankomende leraren voor?

– Leiderschap

– Ondernemerschap

– Zelfbewustzijn

– Kwaliteitsbewustzijn

– Accountability - Verantwoording (willen) afleggen aan je omgeving

– Elkaar durven/willen aanspreken

– Externe oriëntatie

– …