#19/18.10.12

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

Eindsignaal voor Defensie?Bezuinigingen treffen ook bedrijfsleven

achtergrond Super-toezichthouder: de almacht van de acm 24

actueel Eén jaar GreenDeals: zien we al resultaat? 16

interview Jan Mengelers (tno) wilinnovatie naar Duits model 38

FORUM #19/18.10.122

inhoud #19

37

14

22

Rubrieken4 Opinie vno-ncw

•CreditcrunchvoorNederlandsebedrijvenniet lijdzaam afwachten

•Doorbraakimpassefnvbiedthoopvoorhernieuwdoverleg

•Loon-eninflatieplanimfbrengtonzeexportpositieingevaar

•Steungeeftruimtevaartsectorevenlucht•vno-ncwWest:Nieuwehelden

8 DefotoGroen doen

14 En broer‘Ikbenwatexplosiever’

21ScheerTopvrouwen

22VijfvragenaanMarckHagen,voorzitterJongManagement

23 Uitspraken

28 BuitenbeeldJeroenvanderVeer

29Vereniging

37 Mohikanen‘Metmattenkaniknietrondkomen’

41 BelrondjeMoetendelonenomhoog?

46 BuitenlandCuraçaovechttegenimago

47OverleversHollandia Matzes

47Colofon

FORUM #19/18.10.123

rubrieksnaam

Artikelen10Help,Defensiewordtuitgekleed

Tanks,helikopters,schepen,troepenmacht.DebezuinigingenbijDefensiehebbenerflinkingehakt.Endatkostbanen,omzetenexport.Bijdekrijgsmacht,maarookvoorhet bedrijfsleven.Pelotonhalt,keerom!

16Hoera:deGreenDealszijn1jaar!Geenzakgeld,maargewoondoen.ZogingenoverheidenondernemerseenjaargeledenaandeslagmetdeGreenDeal-aanpak.Groeneideeënlatenflorerenenstimuleren.Goedvoordeeconomieenhetmilieu.Eénjaarlater:hoestaatheternuvoor?

24Nieuw:detoezichthouderdieallesmagVanaf1januariisNederlandeennieuwetoezichthouderrijker.Dieallesmagzonderzelfietsprijstegeven.AlsministerVerhagenvanel&i zijnzinkrijgt,houdtdeAutoriteitConsumentenMarktstraksiedereeninzijngreep. Beware of the octopussy.

38JanMengelerswilNederlanduitdestilstandhalenDatNederlandnetnaarplaats5isgestegenopdeinnovatieranglijst,steltJanMengelersnietgerust.Prestatiesuithetverleden,zijngeengarantievoordetoekomst,waarschuwtdebestuursvoorzittervantno.‘Onzeconcurrentiepositiekomtonderdruktestaan.’

42EwoudGoudswaardisgeengeitenwollensokkentypeNaviermaandenreizenkwamhijtotinkeer.BankierEwoudGoudswaardverruildeingvooreen carrière bij de duurzame asnBank.Hijwildezijnzoonzienopgroeienénzijnidealenverwezenlijken.‘Hierzaljegeensnellejongensaantreffen.’

24

42

10

FORUM #19/18.10.124

StreepjesEen sterke handelsnatie zijn. Welk land ter wereld streeft er niet naar momenteel?Bitterenoodzaakimmers,nudebinnenlandsegroeiwereldwijdlijkttestokken.EensterkehandelsnatiewasNederlandeeuwengeledenal.Wehaddendejuisteschepen,wehaddendeta-lenkennis,deondernemingszin,detechnologie.Almetalgenoegomneteenofmeerderestreepjesvoortehebbenopderest.Welvaartenvooruitgangwasonsdeel.Uvoelthemalaankomen:devraagisofwediestreepjesooknunoghebben.Vansnellezeilschepenmoetenwehetallangnietmeerhebbenindehandel(alhoeweljevoordemooistezeiljachtennogsteedsinNederlandmoetzijn).Enondernemingszin,technologieentalenkenniszijnnuookinanderelandenruimvoorradig.Datismooi,wantdatbrengtwelvaartwereldwijdennietalleeninonshoekjevandeaardbol.Maartegelijkertijdstelthetonswelvooreenreëleuitdaging.Eensterkehandelsnatiezijnenvooralblijven,isimmersmoeilijkerdanooitvooreenkleinlandalsNederland.Hetkanmaaropéénmanier:allesmoetkloppen.Dusja,danbeginikweeroveronstopsectoren-beleiddatervoormoetzorgendatalleseropgerichtisomonzesterkstesectorentelatenexcelleren.Enja,danbeginikoverinnovatie,waardeoverheid,netalshetbedrijfsleveninmoetinvesteren,maarhetbedrijfslevenmeeraanhetstuurmoetzitten.Ennatuurlijk,danbeginikoverDefensiewaardebezuinigingentotophetbotenzelfserdoorheendreigentegaan,watslechtnieuwsisvooronsbedrijfslevenenvoor

dehandel.EndanbeginikookoveronsGreenDeal-beleid,eenuniekNederlandseaanpak,dieervoorzorgtdatdeNederlandseecono-miesnellerverduurzaamtendieweernieuweduurzameinnovatiesoplevert.EndanhebikhettochooknogmaareenkeeroverhetbelangvaneenministervanBuitenlandseHandelenhetbelangvaneen sterk Europa.Oudekoek,zegtu?Misschien.Maarzoalsikalzei:hetgaatalleenalsállesklopt.Enalsiedereen,bedrijfsleven,overheid,wetenschap,poli-tiekzicheroptoelegt.Menzegtwel:it takes a village to raise a child. Ik zeg:hetzelfdegeldtvooronzetoekomstigewelvaart.

Bernard WientjesVoorzitter vno-ncw

opinie vno-ncw

• fnv-beraad van vorige week goed afgelopen• Dat biedt kansen voor overleg• Middenkabinet kan steun van middenveld goed gebruiken

De uitkomst vorige week van het tweedaagse beraad van fnv in bewe-ging en de bij haar aangesloten bonden was goed nieuws. Voor de vak-beweging zelf maar in principe ook voor werkgevers. Er werden besluiten genomen over een nieuwe structuur. De grote bonden, fnv Bondgenoten en AbvaKabo fnv, splitsen zich op in herkenbare secto-ren. Deze sectoren waar ook zzp’ers, ouderen en werklozen onderdeel van uitmaken, krijgen een eigen bestuur. Het hoogste democratisch orgaan van de vakbeweging wordt het ledenparlement. Dat komt deze maand voor het eerst bijeen. Ook komt er een algemeen bestuur, dat zal bestaan uit een voorzitter en zestien bestuursleden. Zeven leden, inclusief de voorzitter, vormen het dagelijks bestuur. Waarom is dit nu goed nieuws? Op de eerste plaats omdat de fnv niet

aan de interne ruzies ten onder is gegaan maar in de woorden van voorzitter Ton Heerts ‘een scherpe bocht’ genomen heeft en nu weer op de ‘rechte weg’ zit. De hoop is bovendien dat de nieuwe structuur een einde maakt aan de verlamming waar de fnv zo lang mee heeft gekampt. Dat maakt – op termijn, maar hopelijk zo snel mogelijk – de weg vrij om weer gezamenlijk met de werkgeversorganisaties te gaan praten over de aanpak van de crisis en over hoe groei en werkgelegen-heid teruggebracht kunnen worden in Nederland.Juist nu vvd en PvdA werken aan de totstandkoming van een midden-kabinet is dat cruciaal. Een vvd-PvdA-kabinet zal aan stabiliteit win-nen als het kan rusten op steun vanuit het maatschappelijke midden-veld. Er liggen belangrijke onderwerpen op tafel. Laten we hopen dat alle partijen zo snel mogelijk aanschuiven.

jero

en p

oort

vlie

t

Doorbraakimpassefnvbiedthoopvoorhernieuwdoverleg

• Overmaat aan bankregels dwingt krimp van bankbalansen af• Daardoor fors minder ruimte voor kredietverlening

Een horrorscenario doemde vorige week op uit het kpmg-onder-zoek naar de gevolgen van de stapeling van nieuwe regels en eisen voor de Nederlandse bankensector. Deze nieuwe bankregels bren-gen de kredietverlening een zware slag toe, zo berekende het bureau. De nieuwe regels, bedoeld om banken crisisbestendig te maken, zorgen ervoor dat banken tot 200 miljard euro minder aan kredie-ten zullen kunnen verstrekken. Ook zullen kredieten naar ver-wachting duurder worden. Een dergelijke credit crunch zal grote schade toebrengen aan de Nederlandse economie en woningmarkt.Uit het onderzoek in opdracht van vno-ncw blijkt dat de stapeling van regelgeving voor de banken grote effecten zal hebben. Zo moe-ten banken substantieel meer kapitaal aanhouden en worden ze geconfronteerd met hogere financieringskosten. Ook zal de rappor-tagedruk sterk toenemen. Volgens kpmg toont het onderzoek aan dat het voor banken onmogelijk is om met uitsluitend kostenbespa-ringen aan de eisen te voldoen. Uit het onderzoek blijkt ook dat de noodzaak om de balans te krim-pen vooral veroorzaakt wordt door de eis meer langlopende finan-ciering aan te houden voor hypotheken. Een lichtpuntje is dat we in Nederland de unieke situatie hebben dat er veel lange financiering beschikbaar is bij de pensioenfondsen. Dat biedt kansen om banken te ontlasten door het benutten van de pensioenbeleggingen. De pensioenfondsen, die zelf ook zo hun problemen hebben, moet tegelijkertijd perspectief worden geboden door het huidige procy-clische pensioencontract in te ruilen voor een nieuw pensioencon-tract dat generatieproof en maatschappelijk houdbaar is en stabiele premies kent. Een dergelijke oplossing zou een enorme stap voor-waarts zijn om de kredietverlening, de woningmarkt en daarmee ook de economie weer op gang te brengen. In de tussentijd moet de schade van de nieuwe regelgeving voor banken aan de Nederlandse economie en woningmarkt zoveel mogelijk worden beperkt. Dat kan door geen Nederlandse koppen, zoals een bankbelasting, te hanteren die de kredietverlening aantasten. Ook moet er geen hoger depositogarantieplafond komen dan in Brussel wordt vastgesteld. Een scheiding van nuts- en zakenbanken, die het nog lastiger maakt voor nutsbanken om financiering aan te trekken voor hypotheken en andere kredieten, is contraproductief. Wel is het van belang om te komen tot een Europese bankenunie en daarmee een betrouw-bare, open Europese bankomgeving. Dit zal Nederlandse banken in staat stellen in andere Europese landen opgehaald spaargeld in te zetten voor de financiering van de Nederlandse economie.

www.vno-ncw.nl/financiering

tijdvoornieuwe

winkeltijdenD66-KamerlidKeesVerhoevenachtdetijdrijpomdeverruimingvandewinkeltijdenweereensvanstaltehalen.‘Devvd is weer frank envrijomhaarliberalevleugelsuitteslaan,waardatdeafgelopenjaren niet kon door de sgp’,zegthijineentoelichting.Verhoevendoeltdaarmee op de afspraak die de vvd en de pvvhaddengemaaktmetde sgpinruilvoordesteunvandiepartijaandegedoogcoalitieopandereterreinen.Debehande-lingindeTweedeKamervandeinitiatiefwetvanVerhoevenwerdomdieredenbijgebrekaaneenKamermeerderheidafgebroken.AlshetaanVerhoevenligt,mo-gengemeenteneindditjaarofbeginvolgendjaarzelfbepalenofwinkelsopenmogenopzondag.

‘Ondernemerswillenhetgraag,consumentenvindenhetfijn,enhetisgoedvoordeeconomieendewerkgelegenheid.’Numogenwinkelstwaalfzondagenperjaaropen, of wekelijks als het om toeristischgebiedgaat.DeD66’errekentinelkgevalopdesteunvandenieuwecoalitiegenotenvvd en PvdA,enduseenmeerderheid.

kredietvoorbankenbelas-ting

StaatssecretarisWeekersvanFinanciëngrijptinalsdebanken-belastingeentegroteinvloedheeftopdekredietverleningdoorbanken.Datishetgevalbijeen‘acuutforsekrimp’ofenkelekwartalenvanafnamevandekre-dietverlening.Weekerszaldandebankbelasting‘heroverwegen’ofonderzoekenofhetmogelijkisomkredietverleningmindertebelasten en op die manier aantrek-kelijker te maken. OpbasisvancijfersvanDeNe-derlandsche Bank (dnb)gingenWeekersendeKamerineerstein-stantieuitvaneenafnamevandekredietverleningvan500miljoeneurobijeenbankenbelastingvan300miljoeneuro.Volgensnieuwecijfers zou de afname wel eens 20

miljard euro per jaar kunnen zijn bijeenbankenbelastingvan600miljoeneuro,waarvoornuisgeko-zen. dnbgeeftdaarbijaandathetmoeilijkschattenisvanwegedemarktomstandighedenendevelemaatregelendiedebankensectortreffen. AlsWeekersterugkeertopFinan-ciën,kanhijzelfdekredietverle-ningindegatenhouden.Andersishetaanzijnopvolger.

wandelgangen

Verhoeven: te koopzondag

Weekers: slag om arm

Credit crunch niet lijdzaam afwachten

FORUM #19/18.10.125

dijk

stra

dijk

stra

FORUM #19/18.10.126

opinie vno-ncw

Steungeeftruimtevaartsectorevenlucht• Ruimtevaart krijgt toch steun van kabinet• Toezegging van 68 miljoen euro tot 2015 geeft even rust• Kabinet moeten laten zien dat het esa structureel steunt

Het is misschien wat veel gevraagd om van Nederlandse politici te verlangen dat zij zich meer gedragen als John F. Kennedy. Maar als het gaat om ruimtevaart kun je de iconi-sche president van de vs wel tot voorbeeld nemen. Ruimte-vaart is een kwestie van langetermijnbeleid.Onlangs kondigde demissionair minister Verhagen aan komend jaar toch geld uit te trekken voor het Nederlandse ruimtevaartprogramma. Terecht, want het levert de econo-mie vier keer meer op dan het kost. Eigenlijk was de minis-ter van plan de sector fors te korten, wat leidde tot maan-denlange pleidooien uit de hightech ruimtevaartbranche. Verhagen is precies op tijd voor de internationale conferen-tie van de Europese ruimtevaartorganisatie esa in novem-ber, waar de verdeling van de projecten wordt besproken.esa zal opgelucht, maar niet erg onder de indruk zijn van Verhagens toezegging tot 2015. Het programma denkt in projecten die langer duren dan twee jaar. Om goede, inno-vatieve en belangrijke projecten te krijgen, moet je als dona-teur blijk geven van een zeker enthousiasme. Na lang aarze-len toch maar voor even betalen en daarna zien we wel weer, is niet erg overtuigend. En wie niet bijdraagt aan esa krijgt geen projecten. Wie aarzelt, speelt niet mee op het centre court. Daar zit ‘m dus de crux.Verhagen heeft laten zien dat Nederland de ruimtevaart niet afschrijft, maar hij heeft daar niet het enthousiasme voor laten zien dat André Kuipers veroorzaakte bij veel andere Nederlanders. Na deze eerste aarzelende stap moet de rege-ring nu aangeven dat ze het gekozen pad verder wil aflopen. Het Nederlandse paradepaardje, het ruimtevaartcentrum estec in Noordwijk, heeft al de begeerte opgewekt van de Duitsers. Zij hebben naar verluidt al laten weten welke onderdelen zij graag binnen hun grenzen willen hebben.John F. Kennedy kondigde in 1961 aan dat ‘de vs een man op de maan zou zetten en veilig terugbrengen’. De Amerika-nen deden er acht jaar over en het project zou bijna 20 mil-jard dollar kosten. Zo groot hoeft de Nederlandse minister van el&i ook weer niet te denken. Maar wel een beetje gro-ter dan nu.

Zie ook het artikel ‘Is er nog hoop voor de ruimtevaartsector?’ in Forum

22 van 1 december 2011 op www.vno-ncw.nl/industriebeleid

vno-ncw west

NieuweheldenJonge,gedrevenondernemers.Vollefengoedeideeën.Onze‘NieuweHelden’noemdenwezetijdensonslaatstecongres.Ondernemersdienietdoemdenkenmaardoen.Zezijnervolop.Neemde30-jarigeontwerperDaanRoosegaardediezichmetenigezelf-spothalfdominee,halfentrepreneurnoemtenmetfunctioneelenverras-senddesigndewereldverovert.‘Veranderingenenkansenpakkentijdenseencrisis,zoisPhilipsookbegonnen.IkwilhetnieuwePhilipszijn’,zozegthij ambitieus.OfDennisKarpesdieeendroominwerkelijkheidomzettemetDance4Life,eenorganisatiediemetdansevenementenvoorlichtinggeeftaanjongerenoverhivenaidsennuin32landenactiefis.MetzijnNagaFoundationwilDennisdegrootstegroene footprintterwereldindedrogegrondvanAfrikaachterlaten.Meteenvierduizendjaaroudemethodeomhetzeldzameregenwaterindiepgegravengleuvenoptevangen,voltrektzichinAfrikanual een wonder. Maardichterbijhuislaatookde25-jarigeBillyvanderValkziendathijintijdenvanrecessiemeteenverrassendeformuleinzijnhotelinNootdorpverbazingwekkendegroeicijferskanrealiseren.NetalsKoenGonnissendie met een enorme drive degame-industrieeennieuweinhoudgeeftengeweldsspelenvervangtdoorspannendegamesomtalententeontwikke-len bij kinderen. Ik denk dat deze Nieuwe Heldennietalleeneeninspiratiekunnenzijnvoorhuncollega-ondernemers,maarookvoordepolitiek.Natuurlijkishetbe-langrijkdattijdensdeformatiebesprekingenoplossingenwordengevondenvoordevastgelopenwoningmarkt,voordepensioenen.Maarlatenzenietvergetendatondernemersuiteindelijkdemaatschappijdragen,deecono-mie, het welzijn in dit land. Een nieuw kabinet moet daarom ondernemers faciliteren.Laatzedaarbijvooraldecategorievandejonge,innovatieve,startendeondernemernietvergeten.DeNieuweHeldenvanvandaagzijnimmersdeaanjagersvoormorgenvoorondernemendNederland.

René Klawer Voorzitter vno-ncw West

jero

en p

oort

vlie

t

wandelgangen

bonusvoorthuisblijvende

forenscda-KamerlidSanderdeRouwewiltreinreizigersmeteenbonusverleidenthuisteblijvenbijslechtwinterweer.Dat‘ontlastdekwets-barespoorsituatie’.Dens hebben opzo’ndagmensenmindertevervoerenendereizigersinkwestiekunnenongestoordthuiswerkenofeendagvrijnemen.‘Lievereenbonusvoordereizigerdanvoordens-top’,aldusDeRouwe.Proevenmetspitsmijdenopdewegkunnenalsvoorbeelddienen.Ookwordthierendaaralgeëx-perimenteerd met spitsmijden in detrein.Datkanreizigers35europerweekopleveren.DeRouwehadhierovervorigeweekmetmi-nisterSchultzendeKamerwillen

spreken,maarhetdebatoverhetvoorkomenvanchaosophetspooropwintersedagenisuitgesteldtotnahetherfstrecesomdatdeKamernogwatvertrouwelijkedocumen-tenwildeinzien.Datwordtdusdichterindebuurtvannieuwewintersedagen.

handelhoortbijel&i

MinisterVerhagenvanEconomi-scheZaken,LandbouwenInno-vatiezietweiniginhetbenoemenvaneenaparteministervanHan-del,zoalsvoorgestelddoorvno-ncw-voorzitterBernardWientjes.DiezietwelietsineenministervanHandelenOntwikkelingssamen-werking.Dietweebeleidsterreinenliggeninelkaarsverlengde,vindthij. En een minister heeft interna-tionaal toch meer aanzien dan een staatssecretaris. Verhagenvindtdathandelgewoonbij zijn ministerie hoort. Hij wil er wel een staatssecretaris bij. In deze kabinetsperiode was Henk Bleker staatssecretarisvoorzowelhandelals landbouw, en dat was toch een beetjeveel.MetzijnachtergrondwasBlekerbovendienmeeroplandbouwdanophandelgericht.BlekermoestvaakindeKamer

zijn, terwijl een staatssecretaris vanHandelvooraloppadinhetbuitenlandmoetzijn.Endaarmaghijzichdanvoordevormministernoemen, want dan heb je inder-daad meer aanzien. Overigenszalcda’erVerhagenerzelfhoogstwaarschijnlijknietmeerovergaan,aangeziendevvd en de PvdAnuaanzetzijn,ookvoorwatbetreft de poppetjes.

7 FORUM #19/18.10.12

De Rouwe: niet op de spits

Verhagen: geen koehandel

dijk

stra

dijk

stra

Exportpositie in gevaardoorloon-en inflatieplan imf• Het imf pleit voor het verhogen van de lonen en de inflatie• Maar dat brengt exportpositie Nederland in gevaar• En werkloosheid loopt daardoor op

Het waren slechts een paar alinea’s in het imf-rapport World Eco-nomic Outlook van honderden pagina’s, maar toch: de regels sloegen in als een bom. Het gezaghebbende imf schreef dat ‘euro-landen met een overschot de lonen en de inflatie in eigen land sterker moeten laten stijgen om de eurozone beter in balans te krijgen.’ Met andere woorden: of Nederland de lonen en prijzen aub wil laten oplopen. Dat moet ervoor zorgen dat de in moei-lijkheden verkerende zuidelijke eurolanden het makkelijker krij-gen om hun waren af te zetten in ons land. Andersom zullen ze minder Nederlandse producten invoeren, want die zijn te duur geworden. Wat goed is voor het zuiden, is ook goed voor ons, denkt het imf. Het is overigens zeer de vraag of de zuidelijke eurolanden geholpen zijn met deze oplossing. We importeren relatief weinig uit de zuidelijke landen. Een aantrekkende import zal de zuidelijke landen niet uit het slop kunnen trekken.Het imf-idee is gevaarlijk. Nederland exporteert een zeer groot deel van zijn producten naar andere landen. Dat doen we goed; ons land is een export-kampioen. Dit zeer succesvolle economi-sche model moet je niet om zeep helpen door de lonen en dus de prijzen extra op te laten lopen. Voor Nederlandse exporteurs betekent dat immers dat zij hun concurrentiepositie op de wereldmarkt zien verzwakken. Consumenten krijgen meer te besteden dankzij de hogere lonen, maar of dit de werkgelegen-heid op peil kan houden is zeer de vraag. Onze grootste handels-partner Duitsland, om maar een voorbeeld te geven, heeft de loonkosten sterk in toom gehouden, waardoor onze handelspo-sitie al wat zwakker was en is. Om dan de lonen nog eens extra te verhogen zou bijna economische zelfmoord zijn voor delen van onze maakindustrie. Of voor onze agrarische sector. Dan stijgt het aantal werklozen in Nederland mogelijk nog sneller dan nu al het geval is.Want mocht het imf het vergeten zijn; ook in Nederland stijgt de werkloosheid. Volgend jaar zitten we volgens de voorspelling van het Centraal Planbureau op een werkloosheid van meer dan een half miljoen mensen. Dat is het hoogste aantal sinds 1995. Nog meer mensen de werkloosheid in jagen zal het economisch vertrouwen van de Nederlandse burger geen goed doen. Geef ze eens ongelijk.

www.vno-ncw.nl/conjunctuur

FORUM #19/18.10.128

rubrieksnaamde foto

Gevonden voorwerpAmsterdam,10oktober–OverdeMagereBrugnaarhetKoninklijkTheaterCarre.HetorkestvandeGevondenVoorwerpenuitLondenginginoptochtalblazendentoeterenddoorAmsterdam.ZijtradenoptijdensdeDagvandeDuurzaamheidmetinstrumentengemaaktvangevondenvoorwerpen.EldersinNederlandleverdenceo’svanbedrijvenhunautosleutelsinomtiendagenlangeenzogenoemdLow Car Diettevolgen.Metopenbaarvervoer,fietsofgedeeldewagennaarhetwerkinplaatsvanmetdeeigenauto.EendageerderriependedeelnemersaandeDutchSustainableGrowthCoalition(Unilever,AkzoNobel,Heineken,Philips,FrieslandCampina,Shell,klm, dsm, vno-ncwenErnst&Young)MarkRutteenDiederikSamsomopominhetregeerakkoordwerktemakenvanduurzameeconomischegroei.‘Wijwillenmaximaalbijdragenaanhetoplossenvandegrotemaatschappelijkeuitdagingenvandezetijd.’Tekst:JiskaVijselaar|Foto:PatrickPost/hh

FORUM #19/18.10.129

rubrieksnaam

FORUM #19/18.10.1210

omslag

ingerukt mars!

Bezuinigen, bezuinigen, bezuinigen. Defensie

dreigt totaal te worden uitgekleed. Dat kost

banen, omzet en export: bij de krijgsmacht

en in het bedrijfsleven. ‘We naderen de

kritische grens.’

Tekst:FrankdenHoed|Foto:WerryCrone/HH

‘Beste Wouter, beste Henk’. Zo begon de brandbrief die Wim van de Donk, Commissaris van de Koningin van de provincie Brabant, mede namens het Brabants bedrijfsleven en de burgemeesters van de vijf grootste steden in de provincie stuurde. Eind september viel hij op de deurmat bij informateurs Wouter Bos (PvdA) en Henk Kamp (vvd). Van de Donk is er niet gerust op dat de partijen die nu gesprekken voe-ren over de vorming van een nieuwe regering, voldoende van de ernst zijn doordrongen: Defensie en bedrijfsleven kunnen niet zonder elkaar. En verdere bezuinigingen zullen alleen maar meer schade aan-richten. Aan het leger zelf, maar ook aan het bedrijfsleven en de econo-mie. Van den Donk: ‘We moeten het in Nederland hebben van hoog-technologische innovatie, hoogtechnologisch onderhoud. Waarbij Defensie een belangrijke partner is. Maar de sterke positie die we de afgelopen jaren mede dankzij die samenwerking hebben opgebouwd, is door de nieuwe bezuinigingen die er dreigen aan te komen serieus in gevaar. Natuurlijk, je kunt altijd ruimte proberen te zoeken in de begroting. Maar er komt een moment dat je je moet afvragen of een systeem nog wel robuust en geloofwaardig is. En bij Defensie hebben we nu echt de bodem bereikt.’De Commissaris van de Koningin staat niet alleen in zijn opvattingen. Uit het rapport De Waarde van Defensie (zie kader Wat is Defensie waard?), dat het Haags Centrum voor Strategische Studies op 8 okto-ber presenteerde, blijkt ook onomwonden wat de gevolgen zijn. De

FORUM #19/18.10.1211

ingerukt mars!

onderzoekers constateren dat de baten van de krijgsmacht voor het Nederlandse publiek onvoldoende zichtbaar zijn. Daardoor blijft het debat over Defensie nu te vaak steken bij discussies over de hoogte van het budget. Zonde, vinden ze. Want daardoor krijgt de werkelijke waarde die Defensie voor Nederland heeft veel te weinig aandacht. Niet alleen de inzet voor vredesmissies vraagt om een volwaardige Defensie. De krijgsmacht speelt ook een belangrijke rol voor Neder-land als handelsnatie, bijvoorbeeld door het beveiligen van schepen tegen aanvallen van piraten. Maar ook waar het gaat om de werkgele-genheid is Defensie een niet weg te cijferen factor. Met zo’n zestigdui-zend medewerkers is de krijgsmacht een van Nederlands grootste werkgevers. En dat is nog exclusief de vijftienduizend mensen die werken in de defensie-gerelateerde industrie. Een industrie die goed is voor een jaaromzet van 3 miljard euro, waarvan twee derde export.

serieus gevaar‘Willen we écht terug naar het tijdperk van de gebroken geweertjes?’ Van de Donk, gruwt bij het idee. ‘De geschiedenis heeft ons geleerd dat we ons op geen enkel moment slappe knieën kunnen veroorloven. En wat doen wij? We stellen gewoon complete squadrons gevechtsvlieg-tuigen buiten bedrijf.’ Prima dat wordt nagedacht over een Europese defensiepolitiek, vindt Van de Donk. ‘Maar zolang in de gesprekken daarover nog geen schot

zit, moet je dit soort onomkeerbare stappen niet willen zetten. En ook als die grensoverschrijdende defensiepolitiek tot stand komt, zal een substantiële Nederlandse bijdrage worden gevraagd.’ Hij verbaast zich er ook over hoe gemakkelijk het belang van Defensie voor de interne veiligheid terzijde wordt geschoven. ‘Een voorbeeld: als er straks geen tank meer is om bij een bosbrand een brandgang te trekken, heeft dat vergaande en kostbare gevolgen. Ik weet het wel: die tanks zijn daar niet primair voor bedoeld, maar het is wel handig dat we ze daarvoor kunnen gebruiken. Nog verder bezuinigen brengt deze vormen van samenwerking serieus in gevaar.’ Zijn allergrootste zorg: de gevolgen voor de economie. In Brabant, maar ook daarbuiten.

stappen voor‘We doen als toeleverancier veel werk in de defensiemarkt’, vertelt Paul Malcontent, business manager bij vdl Defence Technologies uit Helmond. Het bedrijf, onderdeel van de vdl Groep, is een van de vele Nederlandse bedrijven die hun brood verdienen met Defensieop-drachten (zie kader Verdienen aan Defensie). vdl Defence Technologies produceert onderdelen voor rups- en wiel-voertuigen, met name voor buitenlandse fabrikanten. ‘Op dit moment leveren we onder meer een bijdrage aan een order van de Nederlandse staat (voor een kleine serie Kodiak genievoertuigen; red.). De onder-delen die bij ons van de productielijn komen, gaan naar de assemblage-

FORUM #19/18.10.1212

omslag

lijn van de buitenlandse fabrikant. En vervolgens komen de complete voertuigen terug naar Nederland.’ Maar de hoeveelheid nieuwe projecten loopt wél terug. Dat geldt ove-rigens niet alleen voor ons land. Ook elders in Europa neemt de vraag naar nieuw materieel af. ‘Als die trend doorzet, zullen we daar op moe-ten reageren. In dat geval zullen we onze focus moeten verleggen rich-ting de instandhouding (onderhoud; red.) van bestaand materieel.’ Veel ontwikkelingswerk dat vdl Defence Technologies in eerste instantie doet voor Defensie, komt later ook ten goede aan de civiele markt. Zoals het geval is bij de zogenoemde pick and place machines die we voor de elektronische industrie produceren. Het werk dat het bedrijf doet voor de krijgsmacht, levert ook een concurrentievoordeel op voor het civiele werk. ‘We hebben vanwege dat werk certificaten moeten halen waarmee we kunnen aantonen wat we in huis hebben. Neem onze lassers, die zijn Champions League. Dat gegeven gebruiken we natuurlijk ook in andere markten. Want als ik de buitenwereld kan uitleggen dat we gecertificeerd pantserstaal mogen lassen, loop ik stappen voor op de concurrentie. Het is dan veel gemakkelijker om een klant uit te leggen dat juist wij zijn object, bijvoorbeeld een kraan, con-form de specificaties in elkaar kunnen zetten.’Het zal niemand verbazen dat Malcontent zeer te spreken is over de samenwerking met Defensie. Ook al omdat het zijn organisatie scherp houdt. ‘De krijgsmacht kenmerkt zich door engineering op de grens.

De organisatie stelt hoge eisen. Een product moet zo licht mogelijk zijn, maar tegelijk ook zo sterk mogelijk. En daar liggen voor mijn techneuten geweldige uitdagingen. Ik merk nu nog elke dag dat het werk voor Defensie de mensen naar een hoger technologisch niveau tilt. Als het werk voor de krijgsmacht terugloopt, kun je er op wachten dat dit effect minder wordt. En dat zou ik erg jammer vinden.’

doodzondeBij Defensie zelf zijn ze ook zeer te spreken over de samenwerking. Sander Schnitger, commandant luchtstrijdkrachten, stelt zelfs dat de krijgsmacht niet meer zonder die samenwerking kan. Een voorbeeld: het logistiek centrum Woensdrecht. De onderhoudsorganisatie van de luchtmacht die daar is gevestigd, besteedt nu al 70 procent van het werk uit, zegt Schnitger. ‘Dat scheelt geld, tooling en engineering.’ En wat voor onderhoud geldt, geldt ook voor innovatie. Dankzij de samenwerking met het bedrijfsleven kan dat sneller, beter en goedko-per. ‘We zouden het werk niet meer zelf aankunnen. De organisatie zou er fors voor moeten groeien en daar hebben we het geld niet meer voor.’Ook Schnitger kijkt met spanning naar de onderhandelingen over een nieuw kabinet. Vooral de laatste bezuinigingsronde bij Defensie heeft diepe sporen nagelaten in de operationele capaciteit. ‘We hebben van alles stil moeten zetten: tanks, helikopters, schepen. Dat hakt vreselijk

Wat is Defensie waard?

DeNederlandsedefensie-industriezetjaarlijksruim3miljardeuroom.Debedrijvendieindezemarktactiefzijn,biedenhoogwaardigewerkgelegenheidaanvijftienduizendmensen.Maarerismeer.Hetonderzoek De Waarde van Defensie vanhetHaagsCentrumvoorStrategischeStudies(hcss)brengtinbeelddatDefensieeenvandegrootsteopleidingsinstitutenvanonslandis,metjaarlijkszo’nzesduizendgediplomeerden.Velenvanhenstromennaverloopvanjarendoornaarhetbedrijfsleven.VolgenshetonderzoekkanDefensieeenbelangrijkerolspelenbijhetvoorkomenvancybercri-minaliteit.Nulevertdezevormvancriminaliteitjaarlijksnogzo’n20tot30miljardeuroschadeop.OokindeondersteuningvancivielehulpdienstenennationaleenlokaleoverhedenisvoorDefensieeenrolweggelegd.Alleenalvorigjaarwerddekrijgsmachtdaarvoordiktweeduizendmaalingezet.Vooruiteenlopendeklussen,variërendvandijkbewaking(doorF16’smetinfraroodcamera’s)endebestrij-dingvanbosbranden(doorheli’smetwaterzakken),totevacuatievanmensen(metlegertrucksen-vaartuigen).

FORUM #19/18.10.1213

in op ons vermogen ons werk te doen. Maar het hakt ook in op de hoe-veelheid werk die we in Nederland kunnen wegzetten.’ Een volgende bezuinigingsronde zou volgens hem het einde van Defensie als samen-hangende organisatie betekenen. En daarmee een zware wissel trek-ken op de nu nog zo intensieve samenwerking met het bedrijfsleven. Hij vreest onder meer voor het schrappen van het project-F35 ofwel de Joint Strike Fighter. Er is veel geld mee gemoeid en – mede daardoor – veel discussie over. Volgens Schnitger betekent het nieuwe jachtvlieg-tuig, dat de F16 moet opvolgen, veel voor Defensie. ‘De komst van de F35 betekent voor ons een grote stap vooruit in technologie, operatio-nele capaciteit. Daarnaast kan het Nederlandse bedrijven – en zeker in Brabant – veel werk opleveren. Maar dan moet nu wel een keer positief over de aanschaf worden beslist.’ Kijk maar naar de positieve ervaringen die tot nu toe zijn opgedaan met de F16, zegt de commandant luchtstrijdkrachten. Hoewel dit vliegtuig aan het einde van zijn levenscyclus is, zijn er nog steeds Nederlandse bedrijven bezig met onderhoud. Of, zoals hij het noemt, instandhouding. Bij de F35 is de betrokkenheid van bedrijven uit ons land veel groter. ‘Nu al in de ontwikkelingsfase laten we ons duidelijk gelden. In de F16-opvolger zitten twintig key technologies van Neder-landse bodem. En ook in de productie en het onderhoud zouden bedrijven uit ons land een belangrijke rol kunnen spelen.’

Hoewel in ons land geen vliegtuigen meer worden gebouwd, is de Nederlandse luchtvaartindustrie nu nog goed voor een zesde positie binnen Europa. ‘Fokker in Hoogeveen is een van de bedrijven die in het noorden de eer hoog houdt. Maar hier in Brabant zit toch de harde kern. Zo’n voorsprong ga je toch niet te grabbel gooien?’ Hij verwijst naar de initiatieven als Aviolanda in Woensdrecht en Gate 2 in Rijen (gericht op bundeling van luchtvaartgebonden activiteiten) en de inspanningen om grote buitenlandse bedrijven binnen te halen. ‘Daar zijn we elke dag mee bezig.’ Maar alles valt of staat volgens Schnitger bij het imago van Nederland. ‘We werden altijd gewaardeerd als betrouwbare partner. Bijvoorbeeld waar het ging om deelname aan vredesmissies. Maar door de ontwik-kelingen van de afgelopen jaren zie je dat imago nu in sneltreinvaart verdampen. Dat heeft z’n weerslag op buitenlandse investeringen. En dat is doodzonde voor een land dat flink wat van zijn omzet uit het buitenland haalt.’

Verdienen aan Defensie?

DelijstmetNederlandsebedrijvendieeenlinkhebbenmetDefensieisindrukwekkend.ErprijkenrelatiefveelbekendenamenopalsFokkerServices(onderhoudenservicevliegtuigen),ThalesNederland(ontwikkelingenproductievanradarsystemen)enruimtevaartondernemingDutchSpace.Maarookminderbe-kende,zoalsAirborneInternational(producentvancomposieten)enBradfordEngineering(ontwerp,ontwikkelingenproductievanelektronischeenmechanischeproductenvoorderuimtevaart).

Friesland, Groningen, Brabant, Drenthe…

DeBrabantseCommissarisvandeKoninginWimvandeDonkweetzichinzijnoproepaaninformateursBosenKampgesteunddoorondermeerdeBrabants-ZeeuwseWerkgeversvereniging(bzw).Hetisnietdeeerstekeerdatdezeregionaleon-dernemersverenigingpleitvoor‘snijdenmetbeleid’indeDefensieorganisatie.Endebzw staat ook niet alleen in zijn op-roep.Ookinanderedelenvanhetlandlatenondernemersorga-nisatiesvanzichhoren.Zoriepvno-ncwNoordhetkabinetvorigvoorjaarnogopomNoord-Nederlandnietonevenredighardtetreffenbijkomendebezuinigingsrondes.IneentoelichtingopeenbriefaanhetkabinetweesdirecteurLambertZwierseropdatDefensie–metdekazernesinAssenenHavelteendevliegbasisinLeeuwarden–nauwverwevenismetdeNoord-Nederlandseeconomie.Opheffenvanlegeronderdelenheeftvolgenshemgrotegevolgen.‘Deregiokenteenbetrekkelijkijleeconomie,waardoorhetmoeilijkisomvervangendewerkgelegenheidtegenereren.’www.bzw.nl,www.vno-ncwnoord.nl

FORUM #19/18.10.1214

& broer

naam K.A.vanDaalenenznactiviteit Verhuurgrondverzetmachines,

aannemingvestigingsplaats Pijnackeraantal medewerkers 25opgericht 1962eigenaar PeterenArjenvanDaalen

Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

FORUM #19/18.10.1215

Peter van Daalen (28) ‘We verhuren grondverzetmachines. En we nemen opdrachten aan in de grond-, weg- en waterbouw. Vorig jaar en het jaar ervoor waren nog goede jaren voor ons. Maar dit jaar merken we voor het eerst wel wat van de recessie. Er wordt meer van je verlangd voor minder geld. Je moet een iets bredere rug hebben. Soms is dat wel lastig. Zoals bij de klus waar we nu mee bezig zijn. Zit daar een man die zonder overleg het werkschema in de war schopt. Dan kun je je daar door uit het veld laten slaan, maar het is wél je opdrachtgever.’‘Al in mijn middelbareschooltijd had ik wat met techniek. Maar ook de economische kant trok mij. Een geluk dat mijn werk een combinatie is van beide. De afwisseling spreekt me aan. Ik vind het leuk om met cij-fertjes bezig te zijn, een calculatie te maken waar we iets aan overhou-den. Maar ik vind het ook leuk om met de jongens buiten aan iets moois te werken. Arjen heeft dat diep in zijn hart ook. Maar als verant-woordelijke voor de planning zit hij het gros van z’n tijd binnen.’ ‘Ik ben hier pas op m’n 26ste begonnen. Dan ben je voor een hoop jon-gens die al jaren in het bedrijf werken nog een broekie. Hoorde ik van die verhalen van ‘we gaan ‘m wel een keer uitproberen’. Gelukkig is het daar niet van gekomen. Het scheelde dat ik zes jaar bij de bam had gewerkt: ik nam dus de nodige bagage mee. Het leuke van dit werk is dat elke klus anders is. Je moet creatief zijn in het oplossen van proble-men. Praktisch gezien ben ik denk ik wat handiger, maar qua regelen en organiseren is Arjen weer wat sterker.’ ‘Een paar jaar geleden heeft m’n vader alle zes zijn kinderen op de man af gevraagd of ze in de zaak wilden. Alleen mijn broer en ik zagen dat zitten. Iedereen weet dat we het bedrijf gewoon hebben moeten kopen. Het onroerend goed is nog in het bezit van onze vader. Daarop hebben we het recht van eerste koop. Je hoort nogal eens dat het in de jaren na de overdracht van een bedrijf misgaat. Maar ik verwacht niet dat dit bij ons zal gebeuren. Als ons al een keer iets dwars zit, spreken we het gewoon uit.’

Arjen van Daalen (29)‘Ik ben voortijdig met de havo gestopt en heb ook de mts niet afge-maakt. Toen ik zonder diploma van de mts kwam, had mijn vader het even met mij gehad. Hij zei: je kijkt maar wat je doet, maar ik hoef je even niet te zien hier. Maar ik wilde toch wel graag in het familiebe-drijf aan de slag. Uiteindelijk ging hij overstag. Want hij vond het maar niks dat ik niets om handen had.’‘De start binnen het bedrijf was niet wat ik ervan had verwacht. Werd ik bij een groenploeg gezet. Moest ik met de hand taludjes inzaaien met graszaad. Nou, na twee weken kwam dat werk mijn neusgaten uit. Of mijn vader niet wat anders voor me te doen had. Waarop hij antwoordde: als de jongens doorkrijgen dat je zit te mopperen over je werk, staan ze over een paar jaar om dezelfde reden bij jouw bureau.’‘Peter is wat rustiger dan ik. Hij weet als het er op aan komt net wat beter zijn kalmte te bewaren. Ik ben wat explosiever, heb sneller mijn grens bereikt. Ik geef iemand sneller een schop onder z’n kont dan Peter. Er kan bij mij een paar keer iets niet goed gaan, maar dan ben ik er ook écht klaar mee.’ ‘We hebben ieder ons eigen aandachtsgebied. En dat werkt goed. Peter neemt het werk aan en zorgt dat het wordt uitgevoerd. Ik ben van de planning. Mijn uitdaging is de klant zoveel mogelijk te ontlasten, zodat hij zich kan concentreren op zijn eigenlijke werk. Ik zorg ervoor dat de machines draaien, of ze nou bij klussen staan die door Peter zijn aangenomen of zijn verhuurd. En als er onverhoopt toch een keer één kapot is, is het mijn pakkie an dat er een oplossing komt.’‘Peter is de netwerker van ons tweeën, de man van het klantencontact buiten op de werkvloer. Dat betekent niet dat ik daar niks aan doe. Ik probeer elke ochtend wel even ergens langs te gaan om mijn gezicht te laten zien. En zo nu en dan spring ik ook wel eens in. Breng ik even een kuub zand bij een klant of ruk ik met de tankwagen uit om ergens een overgelopen riool leeg te zuigen.’

‘Ik ben wat explosiever’Arjen van Daalen kwam zonder diploma in het familiebedrijf terecht, broer Peter

beproefde zijn geluk eerst elders. Toen stelde vader zijn zes kinderen de vraag wie de

zaak wilde overnemen. ‘Alleen mijn broer en ik zagen het zitten.’

Tekst:FrankdenHoed|Foto’s:TonPoortvliet,familieVanDaalen

FORUM #19/18.10.1216

actueel

Green Deals 1 jaar:

FORUM #19/18.10.1217 FORUM #19/18.10.1217

kan de vlag uit?

De interesse voor de Green Deals is onverminderd groot, meldde de uitnodiging voor het Jaarevenement Green Deals nog. Meer dan 130 Green Deals zijn er op dat moment al getekend, 440 ‘deal’partijen zijn aan de slag. Enkele dagen voor de start van de jaarbijeenkomst fladdert per mail en sms de annulering binnen. De belangstelling voor de bijeenkomst viel tegen. De concurrentie van de vele andere evenementen rondom de Dag van de Duur-zaamheid was te sterk, luidt de verklaring. Terug in de tijd. Oktober 2011. De nieuwe aanpak voor verduurzaming van de economie wordt aangekondigd door de huidig demissionair minister Maxime Verhagen (Economische Zaken, Landbouw en Innovatie) en staats-secretaris Joop Atsma (Infrastructuur en Milieu). De

nieuwe aanpak wordt volop ondersteund door Natuur en Milieu en ondernemersorganisaties vno-ncw, mkb-Nederland en lto Nederland. De overheid zet geen grote zak geld klaar om allerlei groene projecten te financieren. Nee, de overheid gaat ondernemers en anderen helpen bij het versnellen van duurzame projecten.Tijdens de aankondiging wordt Arjan Heeren van cham-pignonkwekerij ’t Voske gepresenteerd als hét voorbeeld van hoe het nieuwe overheidsbeleid eruit ziet. Zijn kwe-kerij levert voortaan energie en warmte met het verbran-den van champignonrestanten. De co2-neutrale operatie kon relatief snel van start gaan, want Heeren had slechts één vergunning nodig. Dat was het resultaat van een Green Deal-akkoord tussen de overheid en de champig-nonkweker, legde Verhagen uit. Zonder een dergelijke overeenkomst zou Heeren kostbare tijd hebben verloren om aan de vele voorwaarden te voldoen voor het verkrij-gen van de vergunning. Volgens de minister vinden bedrijven, mensen of overhe-den steeds vaker zelf oplossingen om duurzaam te zijn. Het Rijk wil groene investeerders een handje helpen door regeldruk te verminderen of wetgeving te veranderen, de toegang tot de kapitaalmarkt te vergemakkelijken, of door haar inkoopkracht en netwerk te gebruiken. Als de over-heid die knelpunten opruimt, kunnen de partijen met de groene ideeën floreren en zich verspreiden. De staat als aanjager. Goed voor het milieu, goed voor de economie.

tevredenEen jaar later. Hoe ziet de praktijk eruit? Is het afzeggen van de bijeenkomst in Enschede een teken aan de wand? Of zijn er successen te vieren? Monika Milz kan het weten. De ex-bankier is de voorzitter van de eind vorig jaar opge-

Green Deals 1 jaar:

Verduurzamen moet je gewoon doen. Met die

insteek ging een jaar geleden de GreenDeal-

aanpak van start. Ondernemers gaan aan de

slag, de overheid zorgt dat ze faciliteert en geen

hindermacht is. Kijkt iedereen tevreden terug op

jaar 1?

Tekst:WalterDevenijns,foto:JeroenvanKooten/hh,iStockphoto

FORUM #19/18.10.1218

actueel

richte Green Deal Board. Dat orgaan houdt in de gaten hoe het met de Green Deals gaat. Milz is tevreden: ‘Ik denk dat we zonder meer kunnen zeggen dat het goed werkt. Als je het van de cijfermatige kant benadert, zijn er inmiddels zo’n 450 potentiële groene deals aangedragen. Daarvan zijn er daadwerkelijk 131 tot stand gekomen en die lopen inmiddels. De komende weken wordt er weer een aantal ondertekend.’ Dat klopt. Vorige week werden er weer twaalf nieuwe deals getekend. In Drenthe bijvoorbeeld werken provin-cie, de Drentse Energie Organisatie, gemeente Noorden-veld en ondernemers aan het groen maken van de gevan-genis Veenhuizen. Het complex moet in de toekomst verwarmd worden met duurzame energie uit de directe omgeving. De regio Utrecht wil dat alle bussen en vuilnis-voertuigen in 2025 elektrisch aangedreven zijn. Op groene stroom natuurlijk.Tjerk Wagenaar, directeur Natuur en Milieu, is ook lid van de Green Deal Board. De oud-ondernemer is aan de tele-foon soms kortaf, maar wel duidelijk. Verduurzamen is bittere noodzaak, zei hij ooit in Forum: ‘Drie tot vier keer

zoveel van de aarde vragen; dat kan gewoon niet. Dus moet het anders. Maar laten we het dan op een manier doen dat we er lol van hebben en geld mee verdienen.’ Hij voelt zich, zo zegt hij nu, medeverantwoordelijk voor het succes van de Green Deal. Op de vraag of de aanpak een succes is, geeft Wagenaar een genuanceerd antwoord. Een zeventje geeft hij het op een schaal van 0 tot 10. Positief vindt hij het dat steeds meer ondernemers de weg vinden naar de overheid als ze belemmeringen ervaren bij duurzaam ondernemen. ‘De overheid helpt hen dan om die belemmering op te lossen. Dat is perfect. Er komen daardoor heel veel groene busi-nesscases.’ Ook de overheid staat er volgens hem nu echt voor open: ‘Die begint ons echt te ondersteunen, ik vind dat goed nieuws. Daarmee kunnen we de ideeën ook uit-rollen.’ Waarom hij desondanks niet meer geeft dan een dunne 7, is omdat hij als directeur van Natuur en Milieu had gehoopt dat er in dat eerste jaar al meer meters gemaakt zouden zijn: ‘Ik ben van de resultaten.’ Van de 131 Green Deals die er zijn afgesloten, zijn er vijf afgerond. ‘Ik had

EvenleekheteropdathetmethetKunduz-akkoordgeregeldwas.DaarinwasgeldopzijgezetvoorondermeerdeoprichtingvaneenDeGroeneInvesteringsmaatschappij(gim).Hetideeachter gim,datmetbredesteunvandeondernemersorganisatieswerduitge-werktdoorHollandFinancialCentre,isomdeontwikkelingvanduurzameenergieenenergiebesparingteversnellen,enkredietblokkadesteomzeilen.Debankenbetaleneendeelvandeoprichtingskostenenontwikkeleneenstandaardaanpakvoordekredietbeoordeling,degrotebeleggersstekenergeldin,terwijldeoverheidophaarbeurtdesubsidieregelingenaanpast.Benodigdstartkapitaal?Slechts60mil-joeneuro.Methetdeelakkoordvanvvd enPvdAstaatdiefinancieringweeroplosseschroeven.Robin Fransman, projectleider bij Holland

FinancialCentre,wijstopdevoorde-len: ‘Met die 60 miljoen die jaarlijks nodigzouzijn,konovereenperiodevanvijfjaarongeveer3miljardeurogeïnvesteerdworden.Jehaaldeallerleiinvesteerdersermeebinnen,debankenzouden meedoen. Als je uit de crisis wilt komen dan moet je niet alleen bezuini-genenhervormen,maarookinvesteren.Veelgeldzougestokenwordeninhetenergiezuinigmakenvangebouwen.Datisplukkenvanlaaghangendfruit.Hetlevertveelwerkopenhetdraagtbijaandeduurzaamheiddoelstellingen..Watwiljenogmeer?’Fransmanlaatdemoedechternietzakken:‘Wehebbennogeenkansje.Hetgelddatgeboektwasvoor2013isweggehaald.Overdebegrotingvan2014enverdermoetnogeenbesluitgenomenworden.’

Hoe verder met de Groene Investeringsmaatschappij?

FORUM #19/18.10.1219

advertentie

FORUM #19/18.10.1220

actueel

verwacht dat het er veel meer zouden zijn. Vorig jaar okto-ber werd de eerste groep, bestaande uit zestig contracten, ondertekend. Na een jaar hadden er al twintig tot dertig resultaten moeten zijn, projecten die afgerond waren.’

ongeduldOok enig ongeduld zit er bij Wagenaar als het gaat om de energiebesparing in de bebouwde omgeving. ‘Dat is echt een hot topic, waar veel geld verdiend kan worden, waar veel bedrijvigheid aan gekoppeld is. Maar dat gaat allemaal traag. Het zijn kinderziektes. Het bedrijfsleven wil te snel en de overheid iets te traag, zegt hij. ‘Ik kom uit het bedrijfsleven. Dan zet je alles op alles om een planning te halen. Het plan was dat er in mei een verhaal zou liggen over de aanpak van die energiebesparing. Tsja, in mei was er geen plan. We zijn toen naar de overheid gestapt om de zaak in beweging te brengen’, aldus Wagenaar. Hij had pech. Kort na de interventie viel het kabinet.Maar soms duiken er tegenstrijdige belangen op die besluiten ophouden, blijkt uit een evaluatierapport van

het Planbureau voor de Leefomgeving. Het onafhankelijke bureau hield de Green Deals op het gebied van energie tegen het licht. Eén van de taken van de overheid is bij-voorbeeld het ‘coördineren en regisseren’ van bepaalde processen. Zo moet de windenergie op het land een flinke duw in de rug krijgen met het aanwijzen van gebieden voor grootschalige windparken. De regisseursfunctie van het Rijk echter wordt fel aangevallen door de provincies, de traditionele hoeders van de openbare ruimtes. Milz, voorzitter van de Green Deal Board, vindt dat haar toezichtorgaan bij dit soort conflicten nauwelijks een rol kan spelen. ‘Formeel hebben wij als board geen enkel machtsmiddel.’ Maar, voegt ze toe: ‘Transparantie en zichtbaarheid zijn ook een vorm van invloed.’ De board krijgt steeds beter in beeld wat er nu werkelijk in de markt aan de orde is en wat de knelpunten zijn in het beleid, aldus Milz. Beleid en markt komen door de GreenDeal-aanpak veel dichter bij elkaar. Problemen, die vaak heel complex zijn, worden zichtbaar en daardoor oplosbaar.Verder moet de raad zich houden bij zijn kerntaak, stelt ze.

AgrocoöperatieCosunuitBredabouwdebijzijnsuikerfabriekentweevergisters(Dinteloord,Vierverlaten)diebiogastotgroengasvanaardgas-kwaliteitmaken.Pervergisterwordt100.000tonperspulp,bietenstukjesofandereorganischerest-stoffenverwerkt.Ookdeindebuurtvandevergisterswerkendevoedselbedrijvenzoudenhungroenafvalkunnenleveren.Mooiduurzaamtoch?TochliepCosuntegenproblemenaan.Bepaalderestproducten(zoalsgroente-resten,diverseaardappelresten)moch-tennietverwerktworden,wantindeMeststoffenwet werden die producten nietgenoemd.Hetrestmateriaaldatnadevergistingachterbleef,hetzoge-noemdedigestaat,kondaardoorooknietgebruiktwordenalsalternatiefvoor

kunstmest op de akkers. Het bedrijf had lastvan,hoeraarhetookklinkt,teweinigregels.Datisjammer,zegtSuikerUnie-woordvoerderPieterBrooijmans,wantandershaddenwedemineralenkring-loop–vanhetland,ophetland–mooiverderkunnensluiten.Enalserminderkunstmestwordtgebruikt,dandaaltookde co2-uitstoot.DeGreenDealzorgdeervoordatersnelgeschakeldkonwordenmet de ambtelijke wereld. ‘Er is een plat-formomeenboodschapdoortegeven’,aldusBrooijmans,‘Zegingenkijkenofderegelsaangepastkondenworden.’Datlijkttelukken,zegthij.Binneneenpaarwekenverwachthijeenpositiefresultaatte horen.

Te veel regels of te weinig

FORUM #19/18.10.1221

column scheer

TopvrouwenWomen: you can’t live with them, you can’t live without them, luidt eenondermannenpopulairgezegde.Eigenlijkzoudenwezondervrouwenwillenleven,maaropdeeenofanderemanierhebbenwezetochnodig.Datlijktookeenbeetjedeinsteekvanveelpogingen(vanman-nen)omdeparticipatievanvrouwenteverhogen.Inhetbedrijfs-levenisdandeinstelling:datregelenwezelfwel.ZiedeweerstandtegenhetvoornemenvandeEuropeseCommissieomeenquotumintestellenvoortopvrouwen.Datquotumisvoorlopigkaltge-stellt.Bijdeoverheidwordtandersgedacht.Deoverheidmoethetgoe-devoorbeeldgeven,duswordtdaardebenoemingvanvrouwenminofmeeropgelegd.Tochblijktdeopmarsvanvrouwennaardeambtelijketopnutestokken,ondermeeronderinvloedvanhetbezuinigingsspookdatdoordeoverheidraast.EenlichtpuntjebiedtLiestbethSpies,ministervanBinnenlandseZaken.Zijis‘hoopvol’datdesgpvolgendjaarvrouweneindelijkopdekieslijstzet.DatmoetoverigensvanhetEuropeesHofvandeRechtenvoordeMens(eneerdervanonzeeigenHogeRaad),maarSpiesvindthettochpositiefdatdesgpnuzelfinbewegingisgekomen.InhetMidden-Oostengaanfundamentalistenanderstewerk.InPakistanschooteenTaliban-terroristde14-jarigeMalalaYousafzaidoorhethoofdomdatzijonderwijsvoormeisjespropageerde.Watzijnhettochlafbekken,diemoslimfundamentalisten.Zijnzesomsbangdatmeisjeshetopschoolbeterdoendanjongens?Indieregiovaltnogeenhoopwerktedoenvoorderechtenvandemensinhetalgemeenendievandevrouwinhetbijzonder.DatmoetJolandeSapookhebbengedachttoenzijinzetteopdepolitiemissieinKunduz.DerestvandeGroenLinks-sagaisgeschiedenis.Waarbijhetopvaltdatvooralvrouwenhierineenhoofdrolhebbengespeeld,evenafgezienvanTofikDibi.IknoemeenHalsema,Sap,Peters,VanGent,WeeningenVanEs.Een(oudere)manmagnubijGroenLinkslatenziendathijhetbeterkan.Ofdatietszegtoverdemannelijkesuprematieinhetalgemeen,kunnenwepasconcluderenalsvrouwenookopandereterreineneenpoginghebbenkunnenwagen. Paul Scheer

jero

en p

oort

vlie

t

‘Deze raad is in het leven geroepen om ondernemers ter zijde te staan. Met een Green Deal-stempel erop wordt het onderhandelingstraject met de overheid overzichte-lijker. Je kunt ons enthousiasmerend toezicht noemen. We staan aan de rand van het hockeyveld en roepen af en toe boe, of komen met applaus, om diegene die achter de bal aanrent te stimuleren.’Verder houdt ze goede hoop als het gaat om het nieuwe kabinet in wording. ‘Ik heb alle vertrouwen in de ambities van beide partijen om de vergroening van Nederland vooruit te helpen. Ik ga ervan uit dat men de nieuwe GreenDeal-aanpak daarbij op waarde zal weten te schatten.’

www.vno-ncw.nl/greendeals

FORUM #19/18.10.1222

vijf vragen aan

Bij de vereniging Jong Management (jm) zit de toekomst. Dat vindt de nieuwe voorzitter Marck Hagen die tijdelijk de bestuurdershamer overneemt van Oscar Kuhl. Volgend jaar moet er een nieuwe voorzitter zijn gevonden. ‘Over twintig jaar bieden onze leden werk aan misschien wel één miljoen mensen.’

Tekst:WalterDevenijns|Foto:JeroenPoortvliet

U bent ook ondernemer?‘Ja, ik heb een bedrijf dat recepturen om stof- en geuroverlast te bestrijden in licentie heeft gegeven aan chemiebedrijven. Productie en marketing hebben we uitbesteed. Alleen de administratie wordt door ons gedaan. We werken samen met grote multinationals die hun eigen fabrieken hebben. Die verkopen het weer aan mijnen, bulkoverslag en trans-portbedrijven. Het zijn producten waarbij het waterverbruik bij de bestrijding van stof enorm wordt teruggebracht, waardoor er ook bijna geen afvalwater meer hoeft te worden gezuiverd. De Europese markt bedienen we zelf, de rest van de wereld doen anderen. Ik ben nu bezig met een project om koper via een chemisch proces uit bodemassen te halen. Dat is mijn nieuwe activiteit, waar de komende tijd veel uren, mankracht en geld in gaan zitten.’

Wat gaat u de komende maanden als voorzitter doen?‘Onze vereniging wil graag meer invloed uit-oefenen op bepaalde dossiers. Jong Manage-ment wil graag de concurrentiekracht verster-ken. We hebben de kennis in huis om dat te bereiken. Onze leden vinden bijvoorbeeld dat de Nederlandse economie flexibeler moet worden. Overhead en kosten kunnen omlaag. Bij de export moeten belemmeringen opge-ruimd worden zoals het feit dat sommige lan-den met malle toelatingseisen komen. Gehoopt wordt dat onze grote broer, vno-ncw, ons er meer bij zal betrekken. Daarvoor willen we best een robbertje vechten met ze.’

De vereniging Jong Management doet er toe?‘Onze vereniging vertegenwoordigt bijna duizend jonge ondernemers die goed zijn voor zeventigduizend arbeidsplaatsen. Over twintig jaar bieden onze ondernemers-leden werk aan misschien wel één miljoen mensen. Bij ons zitten veel familiebedrijven zoals Bra-bantia, Van Buuren Substrates, Werkman Horse Shoes of Bavaria. We hebben ook zzp’ers met unieke kennis of producten. Daardoor passen ze bij ons. Het is een typi-sche netwerk-organisatie. Als je start als ondernemer wil je toch een beetje benchmar-ken met collega-ondernemers. Daar moeten we meer op inzetten: kennis onderling met

elkaar delen. Daarbij kun je bij ons altijd nog een biertje drinken.‘

Is zo’n netwerk-vereniging nog wel nodig met de opkomst van Facebook, Yammer of Twitter?‘Je mag blij zijn dat Jong Management er is. Daar zitten ondernemers die op termijn door-stromen naar vno-ncw. Dat zorgt ervoor dat vno-ncw over twintig jaar ook nog bestaat. Je moet de leden niet opzoeken als ze ‘binnen’ zijn. Je moet ambitieuze mensen binnenhalen om de vereniging levend te houden. Dat is onze functie. vno-ncw mag best wel wat meer investeren in de toekomst, zou ik zeg-gen.’

Hoe?‘Als er een dossier is zoals oneerlijke concur-rentie uit het buitenland, dan kunnen ze ons er meer bij betrekken. Onze vereniging heeft mensen die met hun poten in de klei staan, terwijl vno-ncw veelal oud-politici erbij trekt. We zijn kind aan huis bij het ministerie van Financiën. Als ons bestuur naar Finan-ciën gaat dan hebben we het wel even over de oneerlijke invoermaatregelen die bijvoor-beeld in Brazilië van kracht zijn geworden. Er zijn daar enorme importheffingen. Dat zijn punten waar we ons kwaad om maken.’

www.jongmanagement.nl

marck hagen

‘Ik wil best een robbertje vechten’

FORUM #19/18.10.1223

uitspraken

‘Werkende vrouwen willen thuis de moeder zijn die zelf de pannenkoeken bakt. Terwijl je ze ook kant-en-klaar bij de Albert Heijn kunt kopen.’Topvrouw van 2012 Merel van Vroonhoven (ns), nrc Next van 3 oktober

‘Waar ter wereld je ook komt: als je een tegel oplicht, dan zit er een aantal ondernemende Nederlanders onder.’Alexander Rinnooy Kan, Management Scope van oktober

‘Jongeren kiezen een opleiding alsof ze een nieuwe broek kopen. Als het niet bevalt, gooien ze ‘m overboord.’Socioloog Frits Spangenberg, ad van 6 oktober

‘Het kopen van schoenen maakt een bepaald gelukstofje aan in de hersenen van vrouwen. Zelfs meer dan bij het eten van chocola.’Onderneemster Helga Daling (Mei Boutique), Ondernemen! van oktober

‘Ik heb vier zoons. Als ik er veertien zou hebben, zou ik een schema maken wanneer iedereen elke dag van de badkamer gebruik mag maken. Zo is het ook met het verkeer.’Frans Denie, algemeen directeur transportbedrijf Post-Kogeko, over het fileprobleem, nrc Handelsblad

van 2 oktober

‘Je moet risico’s nemen in het begin van je loopbaan, zodat je kunt leren, ook van je falen.’Nancy McKinstry (Wolters Kluwer), Intermediair van 5 oktober

‘Bijna elk recruitment portal kent dit vermaledijde verplichte veld: geboortedatum. Discriminatie op de arbeidsmarkt is nu heel handig geautomatiseerd.’Ward Davertum, hr-manager, de Volkskrant van 4 oktober

FORUM #19/18.10.1224

achtergrond

NIEUWEBIGBROTHER KOMTERAAN

Nog een kleine drie maanden te gaan en dan mag de Autoriteit Consument

en Markt (acm) haar tentakels uitspreiden. Het bedrijfsleven krijgt er een

nieuwe toezichthouder bij. Zoals het er nu uitziet, mag die alles zonder

zelfs iets prijs te geven. ‘Ze willen laten zien dat ze bestaan.’

Tekst:RemkoEbbers|Foto:Marevision/anp,iStockphoto

Zo werk je als onderneming mee aan een marktanalyse van de nationale kartelwaakhond, zo krijg je een boete van de Belastingdienst omdat ze op basis van die informatie vermoedt dat je fraudeert. Voor de zekerheid vertelt de kartelwaakhond ook even hoe jouw concurrenten voort-aan zaken moeten doen omdat ze het gevoel heeft – let wel: gevoel, geen bewijs – dat die wel eens niet volgens de mededingingsregels kunnen handelen. Over dik een jaar zou dat allemaal zomaar kunnen gebeuren.Toezichthouders nma, opta en de Consumentenautori-teit worden per 2013 samengevoegd tot de Autoriteit Con-sument en Markt (acm). Minister Verhagen van el&i,

waar ze onder vallen, vindt dat het drietal nu taken heeft die erg op elkaar aansluiten. Een jaar lang verandert er weinig. Er komt één voordeur met Autoriteit Consument en Markt erop, met daarachter gewoon de drie ‘oude’ clubs. Maar als de wensen van de minister uitkomen, mag de super-toezichthouder acm daarna zo’n beetje alles onderzoeken wat hij wil. En hij mag zijn informatie delen met heel veel anderen zonder daar iets over te melden. Nou ja, als hij een boete oplegt aan een bedrijf of een per-soon. Dan is hij verplicht om dat direct met naam en toe-naam te publiceren.De Tweede Kamer besloot op 26 september dat de drie

FORUM #19/18.10.1225

NIEUWEBIGBROTHER KOMTERAAN

toezichthouders samen mogen gaan, maar de bevoegdhe-den van die fusieclub moeten nog worden vastgesteld. Demissionair minister Verhagen ‘hoopt’ nog voor de Kerst een voorstel voor die zogenaamde Stroomlijnings-wet naar de Kamer te sturen, maar hij verwacht dat het ook wel januari kan worden.

bezuinigingHet lijkt wat eigenaardig, eerst drie organisaties laten fuseren en die nog een jaar op de oude voet door laten gaan. Maar de reden is heel eenvoudig. ‘Dat is natuurlijk gewoon een bezuiniging’, zegt Robbert de Bree van advo-

FORUM #19/18.10.1226

achtergrond

catenkantoor Wladimirow in Den Haag. Het kantoor heeft veel te maken met rechtszaken naar aanleiding van besluiten van de toezicht-houders. ‘De gedachte is dat onmiddellijk geld bespaard kan worden door gezamenlijk gebruik van bijvoorbeeld it en gebouwen. Maar is deze getrapte uitvoering logisch? Natuurlijk niet.’Als het aan minister Verhagen ligt, kunnen na 1 januari 2014 het nma-deel, het opta-deel en het overblijfsel van de Consumentenautoriteit elkaars gegevens inzien. ‘Op zich is het natuurlijk niet zo gek dat ken-nis in de ene hoek van de organisatie ook bekend is bij de andere hoek’, zegt Pauline Kuipers. Zij is partner mededingingsrecht bij advocaten-kantoor Bird & Bird. ‘Het punt is, dat de nieuwe acm helemaal niet hoeft te zeggen welke informatie ze betreffende een onderneming in huis heeft en ook niet wat ze ermee doet. En vergis je niet’, zegt Kui-pers, ‘toezichthouders als de nma nemen liever teveel mee dan te wei-nig; complete mailboxen en kopieën van halve servers worden bij bedrijfsbezoeken meegenomen.’acm’s mogelijkheden voor informatievergaring gaan heel ver, zo staat in het wetsvoorstel. Behalve de huidige bevoegdheden, kan zij ook zelfstandig marktanalyses uitvoeren en rapportages maken op het gebied van mededinging, telecommunicatie, post, energie, vervoer en consumentenbescherming. Bedrijven kunnen daar vrijwillig aan mee-werken, maar de acm kan bedrijven ook dwingen. En al die informatie komt in één grote database. Jurist Robbert de Bree: ‘De acm kan op een dag bedenken: ‘We vinden het wel interessant hoe het gaat met de doorverkoop van concertkaartjes.’ Zij kan dan alle betrokken bedrij-ven verplichten gegevens te leveren. Die informatie is dan beschik-baar, niet alleen voor de drie fusie-organisaties, maar voor een hele reeks andere clubs.’

Maar als je niets te verbergen hebt, waar maak je je dan druk om? Nou, wie niet alle informatie heeft, kan wel eens een verkeerde conclusie trekken, zegt Feyo Sickinghe, voorzitter van de Vereniging Telecom Society en consultant telecomregelgeving bij Bird & Bird. ‘Stel je voor dat je voor een marktanalyse van de acm vrijwillig wat gegevens hebt geleverd. Die gegevens komen in een black box, waar je als bedrijf niet in kunt kijken. Je hebt wel recht op inzage, maar alleen in de gegevens die je zelf hebt verstrekt. Dat is natuurlijk niet interessant, die ken je wel. Het gaat er om wat anderen over je zeggen, zodat je eventueel extra informatie kunt geven die de onjuistheid aantoont of de context verduidelijkt als ze ineens een onderzoek willen beginnen.’Op het voorlopige lijstje van nationale organisaties dat van het minis-terie mag grasduinen in de gegevens staan onder andere: het Commis-sariaat voor de Media, de Autoriteit Financiële markten (afm), de Eco-nomische Controle Dienst (ecd, die nauw verbonden is met de fiod) en het Korps landelijke Politiediensten (klpd). Pauline Kuipers: ‘Als je naar de omschrijving kijkt van organisaties die op die lijst kunnen komen, dan is dat elke instantie die aannemelijk maakt dat het wel een beetje past bij zijn taken om die gegevens in te zien.’ En wie eenmaal op de lijst staat, heeft onbeperkt toegang tot de gegevens bij de acm. Kuipers zou in elk geval willen zien dat de acm het bedrijf moet mel-den als gegevens van of over dat bedrijf voor een ander doel worden gebruikt dan waar ze voor zijn opgevraagd dan wel aan een andere instantie worden verstrekt. Sickinghe: ‘Uitbreiding van bevoegdheden tot gebruik van informatie dient hand in hand te gaan met meer trans-parantie.’

profileringsdrangEen bijkomend probleem is dat de acm niet alleen veel meer mág doen als de minister zijn zin krijgt, ze wíl ook veel meer doen. ‘opta, nma en Consumentenautoriteit zijn organisaties die een hevige profile-ringsdrang hebben’, zegt jurist Robert de Bree. ‘Ze willen laten zien dat ze bestaan. Sinds de oprichting van de nma heb ik nooit van ze gehoord dat ze bevoegdheden teveel hebben. Wel bevoegdheden te weinig.’ Wie gaat dat allemaal betalen, vraagt de jurist zich af. Markt-analyses en proefballonnen kunnen ondernemers handenvol tijd en geld kosten.Aankomend acm-directeur Chris Fonteijn zei 4 oktober op het jaar-lijkse congres Ontwikkelingen Mededingingsrecht: ‘Meer dan voor-heen gaan we op zoek naar het aanpakken van schadelijke marktont-

FORUM #19/18.10.1227

wikkelingen. Niet alleen opsporen en bestraffen van illegaal handelen.’ Wie bepaalt wat schadelijk is, op welk moment een onder-zoek wordt begonnen en wat er mis is met iets dat niet strafbaar is, zei hij er niet achteraan. Fonteijn: ‘Last but not least zie ik als belangrijk thema voor de acm de toenemende samenwerking met andere natio-nale en internationale toezichthouders. Hier ligt nog veel potentieel als het gaat om meer resultaat bereiken met minder middelen.’

Dat zou nog niet zo erg zijn als er maar een tegenwicht zou zijn. Bij de nma was een beroepsprocedure, maar omdat 70 procent van de bedrijven toch naar de rechter gaat, vindt minister Verhagen het niet nodig om voor de acm een interne procedure open te houden. Dat betekent dat de 30 procent die wél tot overeenstemming kwam, nu ook naar de rechter moet. Of de rechterlijke macht daarop zit te wach-ten, is de vraag, maar zeker is dat een intern toetsingsinstrument weg-valt. En een organisatie als de acm heeft wel behoefte aan tegen-spraak, vindt De Bree (Wladimirow). ‘Binnen het Openbaar Ministerie controleert een interne club of er geen tunnelvisie ontstaat. Zo’n mechanisme zit niet in de voorstellen voor de acm. Dat wordt een hele grote organisatie, zonder teugels.’

reputatieschadeDaarbij krijgt de nieuwe acm de verplichting om haar sancties met-een met naam en toenaam te publiceren. En dus staat al in de krant dat je een reuzenboete krijgt omdat je de regels hebt overtreden, voordat je je hebt kunnen verweren. Dat is lastig als je daarna bij de rechter gelijk krijgt, want je imago lijdt behoorlijk onder zo’n actie. Reputa-tieschade is nooit gratis. Mediaconcern Wegener won vorige maand een zaak tegen de nma. De nma oordeelde dat Wegener een voor-

schrift had overtreden dat diende om de onafhankelijkheid van twee Zeeuwse regionale kranten te waarborgen. Boetes voor twee commis-sarissen van het bedrijf werden vernietigd, andere boetes voor lei-dinggevenden sterk teruggebracht. De boete voor de onderneming ging van 19 naar 2 miljoen euro. Wegener wil niet ingaan op de zaak. Bang voor sancties? ‘Nee hoor. We leven niet in een bananenrepu-bliek. Toch?’, zegt Wegener-woordvoerder Marcel van den Heuvel.Pauline Kuipers (Bird&Bird) kan zich de terughoudendheid wel voor-stellen. Een bedrijf zit nooit te wachten op extra aandacht van een toezichthouder, ook niet in de nasleep van een uitspraak. ‘Naming en shaming, daar lijkt het wel op, is volgens de rechter geen straf. Als je een waarschuwende werking wilt, zou de acm ook kunnen anonimi-seren’, vinden Kuipers en De Bree. ‘In elk geval tot de rechter er over heeft geoordeeld.’ De uitspraak van de rechtbank heeft acm-baas Fonteijn niet ontmoedigd. Zijn organisatie gaat door met het uitdelen van persoonlijke boetes: ‘De Wegener-uitspraak van vorige week heeft dit boete-instrument bij iedereen goed op het netvlies gezet.’Als kers op de taart, kan de toekomstige acm ook heel forse boetes uitdelen; tot 10 procent van de wereldwijde concernwinst. Dat is het-zelfde als de nma kan, maar het is veel hoger dan nu gebruikelijk bij opta en Consumentenautoriteit. Die mogen nu tot 10 procent van de omzet in Nederland gaan. Dat betekent dat een Nederlandse dochter misschien wel 30, 40 of 50 procent van haar omzet moet betalen, zolang het bedrag maar minder is dan 10 procent van de wereldwijde omzet. De kans is klein dat het hoofdkantoor over de grens meebe-taalt.‘Hier zie je de rode draad die door de hele Stroomlijningswet gaat’, zegt Pauline Kuipers. ‘Steeds wordt de meest ruime variant van de drie organisaties gekozen. De argumentatie is dat het zo veel makke-lijker is voor de toezichthouder om voor alle taken dezelfde bevoegd-heden te hebben. Maar toen de afzonderlijke organisaties zijn opge-richt, is heel nauwkeurig gekeken wat de bevoegdheden moeten zijn en hoe hoog de boetes die ze kunnen geven. Een discussie over de proportionaliteit van bevoegdheden en sancties wordt gewoonweg niet gevoerd. Als de wetgever de huidige regels niet afschrikwekkend vindt, moeten ze dáárover een inhoudelijk discussie voeren.’Jurist Robbert de Bree: ‘Ik ben sceptisch. Je moet wel heel veel ver-trouwen hebben in het systeem als je de acm opzet zoals het nu gebeurt. De mensen zijn stuk voor stuk zeker betrouwbaar, maar het systeem nodigt uit om de grenzen steeds iets meer te verleggen.’

‘nooitgehoorddatzebevoegdhedenteveelhebben.welteweinig’

FORUM #19/18.10.1228

rubrieksnaam

28 FORUM #19/18.10.12

buiten beeld

Jeroen van der Veer (64)

Was: bestuursvoorzitterShellIs: president-commissaris ingenPhilips,

commissarisShell

‘Als voorzitter van het Platform Bètatechniek hoop ik dat het nieuwe kabinet erop inzet dat minstens vier van de tien jongeren voor tech-niek kiezen. Daarnaast kunnen bedrijven veel zelf doen op dat vlak; ze moeten niet alleen naar de politiek wijzen. Bied stage-plaatsen aan, laat jezelf zien op roc’s. Leg uit wat een operator in de chemische industrie nu precies doet, en zeg er meteen bij dat zo iemand goed kan verdienen en in het buiten-land terecht kan.’ ‘Dat ik nog steeds aan Shell ben verbonden als non-executive director, heeft ermee te maken dat de olie- en gasindustrie draait om investeringen die een lange periode beslaan. Er zijn afspraken gemaakt met ministers en staatshoofden in het buitenland, en die wil-len zien dat die afspraken beklijven. Ze wil-

len een persoonlijke band zien met degene met wie ze de afspraak hebben gemaakt – ik dus. Je kunt bij Shell daarom spreken van een dakpansgewijze overgang.’‘Ik heb daarnaast de functie van president-commissaris bij ing aanvaard omdat ik de bank wilde helpen. Ik vind het belangrijk dat Nederland in elk geval één commerciële internationaal opererende bank heeft. Omdat ik niet uit de financiële sector afkomstig ben, kan ik met een helikopterview naar de rol van de bank in de samenleving kijken. Ik had niet verwacht dat het zo’n complexe en lastige materie was. Ik heb echt een steile leercurve gehad, met veel nadenken en bijleren. Daar komt nog eens bij dat er in verband met de financiële crisis vaker dan normaal vergaderd wordt door de raad van commissarissen. Ik denk dat in het algemeen, ook buiten de financiële sector, in elk geval de voorzitters van de raad van commissarissen meer tijd dan vroeger moeten steken in het bedrijf waarop zij toezien.’‘Samen met het voorzitterschap van de raad van commissarissen bij Philips kom ik aan het toegestane maximum aantal toezicht-

houdende functies. Ik vind het niet onrede-lijk om een grens te stellen, maar vraag mij wel af of die ook moet gelden voor niet-beursgenoteerde bedrijven en maatschappe-lijke organisaties. Het is toch aan mij om te bepalen of ik daar mijn avonden aan wil besteden?’‘De regels laten nog wel toe dat ik toezicht-functies bij onder meer het Concertgebouw en het Nationale Toneel heb. Alles bij elkaar genomen maak ik nog steeds weken van vijf-tig, zestig uur, maar ik werk natuurlijk wel minder hard dan vroeger. Het is goed voor mijn grijze cellen. Binnenkort word ik 65 en krijg ik aow. Groots ga ik dat niet vieren, al is het maar omdat ik dan in Nigeria ben voor Shell.’

Tekst:PaulScheer|Foto:SamRentmeester

‘Goed voor grijze cellen’

FORUM #19/18.10.122929

veReniging

30 mens

•Personalia• 1Procentminderverzuim

bespaart miljarden

31 duurzaam •Verhagen:‘Veelanimo voorGreenDeals’•SportAdviesAward2012voorNationaleNederlanden

•Werknemerswillengezondelunch• ‘Fileskostennogaltijdbijna1miljard’

33 branche • Verzekeraarswillen collectieveafspraken overpreventie

•uneto-vni-lidbestewerkgever•Meubelfabrikanteneeuwoud•Opsteltengeeftgoudentips•Bouwmaterialengroothandel krijgtrakeklappen

•Teevendeeltdreunuit•Groenvoorzienerswillen duidelijkheidovergif

36 regio

•Evenbellenmet LammertFopma,bestuurlidvno-ncw• ‘Aanbestedenmoetondernemersvriendelijker’

Topbestuurders tijdelijk zonder eigen auto

OndernemerenautoliefhebberMichielMollevertzijnautosleutelsinbijburge-meesterBolsiusvanAmersfoortenMarjanMinnesma,directeurvanUrgenda.JacoBijlsma,hoofdredacteurvanAutovisie, entientopbestuurdersvanNederlandsebedrijvenvolgdenop10oktoberhunvoorbeeld.VerstokteautomobilistenentientopbestuurdersvanNederlandsebedrijvenzijndeuitdagingaangegaanomvanafdeDag van de Duurzaamheid tiendagenlanghunauto te laten staan. Tijdens hun Low Car Diet maken ze om het milieu te sparen al-leengebruikvandedeelauto’svanGreenwheels,detrein,deov-fietsen en elektri-schescootersvanns,bus,metro,tramendeflexibelekantoorruimtenvanRegusns station2station. ns,Greenwheels,RegusenUrgendawillenmethunactiezoveelmogelijkmensenwijzenopdekeuzemogelijkhedendieerzijnalsduurzaamalter-natiefvoordeautoofdiejuistsamenmetdeautogebruiktkunnenworden.TotdedeelnemersaanhetLowCarDiethorenEduardSchaepman(ceovanRegus),StefKranendijk(ceovanDesso),PieterJongstra(ceovanErnst&Young)enHuibMorelisse(ceovanNuon).

died

erik

van

der

laa

n/p

hoto

rep

ubli

c

FORUM #19/18.10.1230

Metingangvan1novemberisMiša Džoljić benoemd als nieuwe rectormagnificusenceovanNyenrodeBusinessUniversiteit.DaarvoorwashijlidvanderaadvanbestuurvanhetAcademischMedischCentrum(amc)envice-decaanvandeMedischeFaculteitvandeUniversiteitvanAmsterdam.

Miša Džoljić

Paul Perriniaux is benoemd tot managingdirectorvoorMichelinindeBenelux.HijvolgtØyvind Emblemop.PerriniauxheefteenFrans-Britseachtergrondenisalruimvijftienjaarwerkzaambin-nendeMichelinGroep.DelaatstejarenwerktehijinJapanenKoreaalsdirecteurmarketingensales.DeNederlandseFranchise

Verenigingheeftper1oktoberWill van den Hoogen benoemd totvoorzittervandevereniging.HijvolgtMaarten Dorhout Meesop,dienaruimzevenjaarterugtreedtalsvoorzitter. UitgeefgroepwpgUitgeversheeftPaulien Loerts benoemd tot al-gemeendirecteurvandeuitgeve-rijenQuerido,Nijgh,Athenaeum,LeopoldenPloegsma.CollegaAnnette PortegiesblijftuitgevervanQueridoenlidvandedirectie.

Metingangvan1januariwordtMarkus Beyrer de nieuwe direc-teur-generaalvanBusinessEurope,deinBrusselgevestigdeEuropesefederatievanondernemingsor-ganisaties.HijvolgtPhilippe de Buckop.Beyrerwasondermeerdirecteur-generaalvandeOostenrijksewerkgeversfederatie.

Patrick Lammers is per 1 oktober benoemd tot chief commercial of-ficerbijenergiebedrijfEssent.Hijvervuldedezefunctiealgeruime

tijd ad interim in combinatie met zijn rol als directeur b2c vanEssent.

Patrick Lammers

AkzoNobelheeftKnut Schwalenberg benoemd tot voorzittervandedirectievanAkzoNobelNederland.HijvolgtGert van den Berg op die de pensioengerechtigdeleeftijdheeftbereikt.SchwalenbergisgeneralmanagervanAkzoNobelIndustrialChemicals.Hijzalhetdirecteur-schapvanAkzoNobelNederlandcombinerenmetzijnhuidigerol.

Per1oktoberisAlexander Collot d’EscuryceovanDessoHolding,deEuropesefabrikantvantapijtensportsystemen.HijneemtdeplaatsinvanStef Kranendijk, die

voorzittervanderaadvanbestuurwordt.Collotd’EscurywasalvijfjaarchiefcommercialofficervanDesso.

nieuw bestuurslid vno-ncwMarjan Oudeman is per 1 oktobertoegetredentothetdagelijksenalgemeenbestuurvanvno-ncw.Zijislidvanhetexecu-tivecommitteevanAkzoNobel.OudemanvolgtGert van den Berg opnamensAkzoNobel.

Marjan Oudeman

vereniging mens

personalian

yen

rode

esse

nt

akzo

nob

el

1 procent minder verzuim bespaart miljardenWerkgevers kunnen met 1 procent minder verzuim miljarden aan kosten besparen. Staatssecretaris Paul de Krom zei dat op 10 oktober bij het begin van de campagne Duurzame inzetbaarheid.

Eendalingvanhetziekteverzuimmet1procentscheeltallebedrijvensamenjaarlijks2,6miljardeuroaankosten.Perwerknemerkomtdatneeropcirca400europerjaar.Gezondewerknemerszorgenbovendienvooreenhogereproductiviteit.DatblijktuiteendoorrekeningvanadviesbureauCapgeminiinopdrachtvanhetministerievanSocialeZaken.Eentoenamevandeproductiviteitmet1procentdoorduurzaamwerkenisgoedvoor6miljardeuroextraperjaar.Vooreenbedrijfmethonderdwerk-nemersstaatdatgelijkaaneenjaarlijkseomzetstijgingvan95.000euro.Hetministerieheeftsamenmethonderdbedrijvendiealervaringhebbenmetduurzaamwerkeninkaartgebrachthoeookanderewerkgevershier-meesucceskunnenboeken.DeervaringenzijnneergelegdineenmanifestdatDeKromnaardeTweedeKamerheeftgestuurd.www.overduurzameinzetbaarheid.nl

bkb

Staatssecretaris Paul de Krom van Sociale Zaken (l) met Tex Gunning, lid van

de Raad van bestuur van AkzoNobel Nederland en boegbeeld van het project

Duurzame Inzetbaarheid

FORUM #19/18.10.1231

vereniging duurzaam

Sander Rupke van Nationale Nederlanden (l) en nivm-directeur Jurgen Huizinga

Winnaar……Nationale-Nederlanden

Beloond met……DeSportAdviesAward2012.Sport&Zaken–matchmaker tussensportenbedrijfsleven– reikt de prijs jaarlijks uit aan de meestimpactvolleadviseurvandesport.Desamenwerkingtus-senNationale-NederlandenenhetNederlandsInstituutvoorVechtsport & Maatschappij (nivm)waséénvande51adviestrajectendieSport&Zakenafgelopen jaarbegeleidde.NaastNationale-NederlandenwasAnderssonElffersFelixkandidaatvoordeeindoverwinning. Uitgereikt tijdens……DeMetSportTotZakenBorrel,op 9 oktober in Wolfheze. AccountmanagerSanderRupke,namensNationale-Nederlandenbetrokkenbijdesamenwerkingmet het nivm, nam de award in ontvangst. Reden……DeinspanningenvanNationale

Nederlandenomhetnivm te helpenombedrijventeinteresserenvoorvechtsport.Zowelhetpubliekalsdejurywasovertuigdvande meerwaardevandezesamenwer-kingvoorsportenbedrijfsleven.

Juryoordeel……VoordejurygafdewisselwerkingtussenNationaleNederlandenennivmdedoorslagomdeverzekeraaraantewijzenalswinnaar.Dejurynam in haar besluit ook de publieks-stemmee,dievoor65procentnaarNationaleNederlandenging.‘DeimpactvanhetadviesvanNationale-Nederlandenwasdeoorzaakvanhetsuccesvoorhetnivm.Deenergieenmeerwaardespatervanaf.Beidepartijenhebbenveelaandezesamenwerkinggehaden het is inspirerend en makkelijk toepasbaarvooranderesportor-ganisaties.Hetnivm is er dankzij Nationale-Nederlandeningeslaagdom buiten de bestaande kaders te denken’,aldusdejury.www.sportenzaken.nl

Zie ook het artikel over Sport en Zaken in Forum 14 van 19 juli

deprijsSport Advies Award 2012

spor

t en

zak

en

Elektrische bussen en vuilniswagens in Utrecht, 250 laadpunten voor elektrische auto’s langs snelwegen en ruim 35 procent minder energiegebruik in de textielsector in de komende drie jaar. Het zijn voorbeelden van de Green Deals die minister Verhagen van el&i donderdag 11 oktober tekende.

Inmiddels zijn al bijna 140GreenDealsaf-gesloten.‘Ditbewijstdat er in de samen-levingveelanimoisvoorduurzameinitiatieven,’meentVerhagen.‘Deover-heid kan het laatste zetjegevendooronnodigeregelswegte nemen en partijen bij elkaar aan tafel te

brengen.’HetkabinethadalsdoelomhonderdGreenDealstesluiten.Intotaalzijn440partijenbijeenGreenDealbetrokken.ProvinciesengemeentennemendeGreenDeal-aanpakopregionaalenlokaalniveauover.DeGreenDealBoard,diedeovereenkomstenmonitort,heeftonlangsdeGreenDealsonderdeloepgenomen.Dievoortgangsrapportagepleitonderanderevooreenaccentopkwaliteitinplaatsvanopkwantiteit.VerdervindenderapporteursdatermeeraandachtmoetkomenvoordeimpactenhetherhalingspotentieelvandeGreenDeal.Enmoetendedealsconcreteruitgewerktwordenzodatperdealeenadequaatbeeldkomtvandemogelijkhedenvoorherhalingenopschaling.Bedrijven,burgers,kennisinstellingenenmaatschappelijkeorganisatieskunnensindsoktober2011viadeGreenDealmetideeëneninitiatievenkomenomsamenmetdeover-heidopeenvernieuwendemaniertewerkenaangroenegroei.IedereenkaneeninitiatiefvoordragenvooreenGreenDealviaeenwebsite.DeoverheidsteuntenhelptdeGreenDealdoorbijvoorbeeldhetverlenenvanvergunnin-gengemakkelijkertelatenverlopenofdoorpartijenbijeentebrengen.Lees ook GreenDeals1jaar:kandevlaguit?op pagina 16 en verder

Verhagen: ‘Veel animo voor Green Deals’

agen

tsch

apn

l

Directeur Titia Siertsema (Uneto-VNI)

zet haar handtekening onder een van de

Green Deals

FORUM #19/18.10.1232

vereniging duurzaam

Twee op de drie werknemers wil meer gezonde variatie en lagere prijzen in het bedrijfsrestaurant.

Dat blijkt uit een enquête uitgevoerd voor catering-brancheorganisatie Veneca en stichting Sport

& Zaken. De resultaten werden op 10 oktober gepresenteerd tijdens het jaardiner van beide

organisaties.

tns nipo hield een enquête onder 132 werknemers en sprak intensief met zes beslissers van

bedrijfsvestigingen van honderd werknemers of meer. Het onderzoek biedt inzicht in de visie

van werkgevers én werknemers op het gebied van vitaliteit op de werkvloer. Twee van de drie

werknemers wil lagere prijzen, meer variatie en meer gezonde producten in het bedrijfsrestaurant.

70 procent van de medewerkers vindt dat hij zelf al gezonde voedingskeuzes maakt. Slechts

39 procent vindt dat zijn collega gezonde voedingskeuzes maakt. Ruim driekwart van de

medewerkers vindt dat gezond lunchen de eigen mentale en fysieke prestaties op het werk

verhoogt. Maar bij werkgevers staat méér aandacht voor gezond lunchen niet hoog op hun

agenda. Ze vinden dat ze al een gezond aanbod hebben. En ze schrijven zichzelf ook een beperkte

rol toe waar het gaat om gezond eetgedrag van hun personeel. De focus van hr ligt vooral op

mentale fitheid van werknemers. Mentale fitheid wordt gekoppeld aan stressreductie, waarvoor

sport een oplossing is en - in de ogen van de werkgever - niet gezonde voeding. Bij ruim een derde

van de bedrijven worden dan ook activiteiten georganiseerd ter bevordering van bewegen.

Werkgevers moeten creatief omgaan met gezondheidsprogramma’s op de werkvloer, zei vno-

ncw-voorzitter Bernard Wientjes. ‘Gezonde en vitale werknemers zijn belangrijk voor een bedrijf.

Hoe beter mensen in hun vel zitten, des te gemakkelijker en beter zij zich kunnen inspannen op

het werk. Werkgevers hebben dus alle belang bij een gezonde leefstijl van hun werknemers. Al

was het maar omdat we allemaal langer moeten doorwerken. Gezonde voeding en beweging zijn

essentieel om goed te presteren op het werk. Het is belangrijk om hierbij rekening te houden met

de wensen en behoeften van werknemers zelf.’

www.veneca.nl,www.sportenzaken.nl

Werknemers willen gezondere lunch

ven

eca

‘Files kosten nog altijd bijna 1 miljard’De investeringen in extra asfalt werken, maar dat betekent niet dat een nieuw kabinet nu lui achterover kan gaan leunen. Er is nog veel te doen, concluderen vervoerders en verladers verenigd in tln en evo op basis van tno-onderzoek.

Datdeinvesteringeninasfaltwerken,latendevoorlopigefilecijfersover2012zien.Defiledrukisditjaarweergedaald.tln en evo prijzenindatkaderondermeerdewegver-bredingendiezijngerealiseerdopondermeerdesnelwegenA2,A4enA12.DevervoerdersenverladersroependeonderhandelaarsvooreennieuwkabinetvanvvdenPvdAopomhethuidigeinvesteringsniveauvoorinfrastructuurtehandhaven.Zevindendatdeduurstefilesdaarbijheteerstemoetenwordenaangepakt.tln en evobetreurenhetdatervoorsommigedureknelpuntennoggeenplannenbestaan.AlsvoorbeeldnoemenzedeA15tussenGorinchemenPapendrecht,nummer5in detop-20vanduurstefiles.Alleredenomopdeingeslagenwegdoortegaan,stellentln en evo. DedagelijksefilesopdeNederlandsesnel-wegenleidentotveelschadevoorbedrijven.Zijhebbentemakenmettijdverliesenhogerdannoodzakelijkebrandstofkosten.Vanwegedeextrauitstootvanschadelijkestoffenisookhet milieu slecht af. En de filekosten werken doorindehelelogistiekeketen,benadrukkentln en evo. tnobegrootdetotaleschadevoorhetbedrijfslevenop750miljoentot1miljardeuro.Dedirecteschadevoorhetgoederenver-voeralsgevolgvanvertragingenbedroegin2011zo’n317miljoeneuro,tegen400miljoenhetjaarervoor.www.tln.nl,www.evo.nl

FORUM #19/18.10.1233

vereniging branche

Webapp cao’sRenskeRietbergen(awvn)enChantalNijhuis(a-advies)presenterenhetcao-platformaanWiebeDraijer,voorzittervandeSociaalEconomischeRaad.Hetcao-platform is een door awvn samen metadviesbureaua-adviesontwikkeldewebapplicatiewaarmeewerkgeversalle medewerkers kunnen betrekken bij vernieuwingvanarbeidsvoorwaarden. ser-voorzitterDraijerheeftdraagvlakhoogopzijnagendastaan,vandaardathijalseersteinzagekreeg.Oppapier,datwel.Samenmetdevakbondenfnv Bondgenoten,cnvVakmensenenDeUnie publiceerde awvnvorigjaarhetsociaal manifest Naar nieuwe arbeids-verhoudingen,waarinwordtbeschrevenhoewerkgeversenwerknemerssteedsvakergezamenlijkebelangencentraalstellen.www.awvn.nl

Nieuwe ict-naamNederlandictisvanaf14decemberdenieuwenaamvandebrancheverenig-ingvoorict-bedrijvenict~Office. Er is gekozenvooreennieuwenaam,omdatkantoortechnologie–waarondercopiersen printers – inmiddels een onderdeel vanictis.Denieuwenaammoetbetertotuitdrukkingbrengendatdeverenig-ingdévertegenwoordigervanallesoortenict-bedrijveninNederlandwilzijn.DeofficiëlelanceringistijdenshetNationaal ict Gala op 13 december.www.ict-office.nl

dick

hol

Het Verbond van Verzekeraars wil met de schadeverzekeringsbranche een grotere rol gaan spelen in het veiligheidsdebat. Als het aan het Verbond ligt, zouden Safety Deals moeten worden opgesteld naar analogie van de Green Deals.

MetSafetyDealsformulerenpubliekeenprivatepartnersgezamenlijkeendoelstellingoveruiteenlopendeveilig-heidsvraagstukken,zodathetmakkelijkis om prioriteiten te stellen en focus aan tebrengen.DatiséénvandeideeënuitdevisieVerzekeraars en veiligheid: van-zelfsprekend! diedirecteurLeodeBoervorigeweekvrijdagtijdensdeaftrapvandeWeekvandeVeiligheidlanceerde.Deoverheidisweliswaarprimairver-antwoordelijkvoorveiligheid,maardatwilnietzeggendatzeoveralalleenvoormoetopdraaien.Zekernudeoverheidsteedskleinerwordt,ishetbelangrijkdatookanderepartijenhunverant-woordelijkheid nemen. Deafgelopenjarenzijneralveelgoedeinitiatievengenomenwaarbijookver-zekeraarsbetrokkenzijn.Probleemis

alleendatniemandhettotaaloverzichtheeftendatervaringennietwordenuitgewisseld,aldusDeBoer.HetVerbonddenktdatverzekeraarsdaarnaasteenveelstevigererolkunnenspelenbijpreventie.Desamenlevingisvolgensdeverzekeraarsgebaatbijcol-lectieveafsprakenoverpreventie-eisen.Vanwegeconcurrentiebelangenmagdatnunietendatisjammer,meentDeBoer.HetVerbondhooptdatdeover-heiddeopgedaneervaringmetdeGreenDealsvoorduurzameinitiatievenwilde-lenvoordeSafetyDeals.Daarnaaststelthetvooromzoveelmogelijkgebruiktemakenvanbestaandesamenwerkings-verbanden,zoalshetCentrumvoorCriminaliteitspreventieenVeiligheid(ccv).Daarinzittennaastministeriesengemeenten,ookhetVerbondvanVerzekeraars,deRaadvanKorpschefsenvno-ncw. www.verzekeraars.org

uneto-vni-lid beste werkgeverDeze week is Geas Energiewacht, lid van uneto-vni, in het DeLaMar Theater in Amsterdam uitgeroepen tot Beste Werkgever van Nederland 2012 in de categorie tot duizend medewerkers.

De Beste Werkgevers verkiezing vanEffectory(eenorganisatiediezichbezighoudtmetonderanderemedewerkersonderzoeken)envnuMediawordtgezienalseenobjectievenormvoorgoedwerkgeverschap.Bedrijvenverdieneneenpositieopderanglijstgebaseerdopgedegenonderzoekonderhuneigenmedewerkers.Erzijntweecategorieën:bedrijvenmetmeerdanduizendmedewerkersenbedrijvenmetminderdanduizendmedewerkers.Intotaalhebbenruim130duizendondervraag-denhunmeninggegeven.www.uneto-vni.nl

Verzekeraars willen collectieve afspraken over preventie

FORUM #19/18.10.1234

vereniging branche

Meubelfabrikanten eeuw oudNu de branchevereniging van meubelfabrikanten cbm honderd jaar bestaat, wordt dat flink gevierd. Met een actie om zoveel mogelijk geld binnen te halen voor kinderen met een ernstige energiestofwisselingsziekte.

GeldinzamelendoetdehonderdjarigebrancheverenigingvanmeubelfabrikantencbmmeteeninternetveilingvanzogenoemdeJuniorLoungers.Biedenkannogtot en met 31 oktober.DeJuniorLoungerszijnhetproductvaneenontwerpwedstrijddiedecbm heeft uitgeschreven.Jongedesignerstekendenvoordezespecialerelaxmeubelenbestemdvoorkinderenmeteenernstigeenergiestofwisselingsziekte,eenzeldzame(=weinigvoorkomende)ziekte,waartegennoggeenmedicijnis.Dertigcbm-ledenzorgdenvoordeproductievandemeubelendienuviaeenspecialewebsite(www.junior-lounger.com)wordengeveild.DeopbrengstvandeveilinggaatnaarEnergy4All, eenstichtingdiezichinzetvoorkinderenmetdeenergiestofwisselingsziekte.DehoogstebiedermagzelfbeslissenwathijdoetmetzijnJuniorLounger.Hijkan ’mhoudenvooreigengebruikofschenkenaaneenziekkindofinstelling.www.cbm.nl

Weer minder auto’sIndeeerstenegenmaandenvanditjaarzijn453.885nieuwepersonenauto’sverkocht,bijna 6 procent minder dan in de eerste driekwart jaar van2011.Ditmeldenbovag en raiVereniging. Injuli,demaandwaarindenieuwetarievenvoor deaanschafbelastingbpmingingen,warendever-kopenalnietbest.Maarseptemberverliepronduitdramatisch. Er werden 32.090 nieuwe personen-auto’sgeregistreerd,eenkleine28procentminderdanindezelfdemaandhetjaarervoor.www.bovag.nl

Bouwmaterialengroothandel krijgt rake klappenDe economische crisis is voor de bouwmaterialengroothandel steeds duidelijker voelbaar. De omzet daalt dit jaar naar verwachting met 16 procent. Dit blijkt uit de conjunctuurmeting van brancheorganisatie Koninklijke Hibin.

Degrootsteklappenvallenindebouwvannieuwewoningen.Deontwikkelingvandebouwmaterialengroothandelisafhankelijkvanhetaantrekkenvandeeconomieendebouw.Endatzitervoorlopignognietin.Inreactierestdesectornietveelmeerdankostenreductie.Deafnamevandewerkgelegenheidlijktnognietgestopt.Hetpercentagebedrijvendatverwachtdatherstellaterdandeeerstehelftvan2014zalintreden,isgestegentot77procent.Degevolgenvandeeconomischemalaisevertalenzichindepraktijknogsteedsindiscussiesoverprijzen.Oplopendebetalingstermijnen(van42,2dagenin2011naar46,9dagenin2012)komensteedsvakervoor.Ookhetaantalfaillissemen-tenbijklantenlooptflinkop.Indeeerstehelftvan2012hadeenbouwmateria-lengroothandeltemakenmetgemiddeld4,4faillissementeninzijnklantenkring.Deverwachtingisdatditaantaloploopttotgemiddeld7,8overheel2012.www.hibin.nl

Opstelten geeft gouden tips

Op 8 oktober ging de WeekvandeVeiligheidvan

start. Minister Opstelten van Veiligheid en Justitie

bracht in het kader daarvan een bezoek aan Wesseling

Logistics in Sassenheim. Alexander Sakkers, voorzitter

van Transport en Logistiek Nederland, reikte Opstelten

én mkb-Nederland-voorzitter Hans Biesheuvel daar

het eerste exemplaar uit van de Security Awareness

Training. Deze bewustwordingstraining voor

chauffeurs en andere logistieke dienstverleners is

ontwikkeld door de Taskforce Criminaliteit Tegen

Bedrijven. Opstelten deelde zelf ook wat uit: de

gastheer tijdens de bijeenkomst kreeg van hem de

vijf gouden preventietips. Elk jaar wordt in week 41

de nationale Week van de Veiligheid gehouden. Dit

evenement moet het thema veiligheid extra onder

de aandacht brengen en iedereen bewust maken van

zijn eigen rol en verantwoordelijkheden. De ervaring

leert dat juist in de wintermaanden de criminaliteit –

en het overvalgeweld in het bijzonder – stijgt.

V.l.n.r. Ivo Opstelten (V&J), Hans Biesheuvel (mkb-

Nederland) en Alexander Sakkers (tln), ieder met

een exemplaar van de Security Awareness Training

www.tln.nl

FORUM #19/18.10.1235

vereniging branche

‘Deze app lijkt me een

onmisbaar attribuut voor elke

horecaondernemer. Zet hem in uw

telefoon. Zo heeft u dit belangrijke

hulpmiddel altijd snel bij de hand!’

Dat zei Fred Teeven, staatssecretaris

van Veiligheid en Justitie, na het

geven van een ferme dreun op een

rode knop. Met die actie in het kader

van deWeekvandeVeiligheid

markeerde hij de lancering van de app

Veilige horeca.

‘De emotionele en financiële gevolgen van criminaliteit zijn enorm: voor ondernemers, medewerkers

én gasten. Daarom investeert khn samen met de overheid in advies, maatregelen en campagnes

om criminaliteit in de horeca terug te dringen’, zei directeur Lodewijk van der Grinten van de

brancheorganisatie na de actie van Teeven. ‘Stilstaan bij veiligheid betekent dat je voor jezelf in

kaart brengt wat je al doet en wat je misschien nog moet doen. Daarbij is de app Veilige Horeca een

modern en handig hulpmiddel.’

De app Veilige Horeca is ontwikkeld met subsidie van het ministerie van Veiligheid en Justitie.

De applicatie voor de smartphone moet horecaondernemers helpen de veiligheid in hun zaak te

vergroten. Thema’s die er op zijn terug te vinden, zijn overvallen, inbraak, interne fraude, agressie,

afpersing en mensenhandel. Gebruikers van de app kunnen per thema een checklist doorlopen.

De tips die ze op basis daarvan krijgen, kunnen ze naar zichzelf mailen. Idee daarachter is dat

horecaondernemers nog bewuster worden van de veiligheidsrisico’s in hun bedrijf.

Jazeker, een apothekerVerzekerdenhebbenrechtopgoedefarmaceutischezorg.Maardatbetekentnietdatzorgverzekeraarstegenelkeprijsalle apotheken moeten contracteren. Enalszoublijkendatdezorgergensnietkanwordengegarandeerd,ishetaandeafzonderlijkezorgverzekeraarsommet de betrokken partijen te kijken naar oplossingen.DatsteltZorgverzekeraarsNederland(zn)inreactieopeenbriefvanbrancheorganisatieknmpoverknelpuntenindeapothekersbranche.Deapothekerszoekeneendeelvandeproblemeninhetpreferentiebeleidvandezorgverzekeraars. Maardeverzekeraarsstellendatzedaar-doorinstaatzijngeweestdekostenvandefarmaceutischezorgtebeheersen;opjaarbasis wordt zo circa 600 miljoen euro premiegeldbespaardzonderdatdittenkostegaatvandekwaliteit.www.zn.nl

BodemmanifestTijdensTerrAgenda,eensymposiumtererevan25jaarbodembeleid,heeftHansBiesheuvel(voorzittermkb-Nederland)namenshetbedrijfsleveneenmanifestaangeboden.Daarinontvouwen vno-ncw, mkb, en ltohuneersteideeënoverhettoekomstigebodembeleidengevenzijaangraagaantafeltezittenbijdeafsprakendiegemaaktgaanworden.Bedrijvenzienkansenomopeenslimmemanierdenieuwemogelijkhedenvanbijvoorbeeldenergieopwekkingen ondergrondsbouwentebenutten. Hetbedrijfslevenzietvoorzichzelfookeengrotererolbijdeuitvoeringvanhetbeleid.Hetwilvooralmeerruimteomzelfte bepalen met welke middelen het het bestdegesteldedoelenkanrealiseren.Hetministerievanel&i organiseerdehetsymposium,datvooralinhettekenstondvandetoekomstenhetnieuwebeleidvoordebodem.

Teeven deelt dreun uit

Groenvoorzieners willen duidelijkheid over gifBranchevereniging voor de groenvoorziening vhg is teleurgesteld over het uitblijven van een uitkomst van het debat over het gewasbeschermings-middelenbeleid. De Tweede Kamer debatteerde daarover op 10 oktober. ‘Nu blijft er onduidelijkheid.’

DemissionairstaatssecretarisAtsmazeibeslissingen,onderandereoverhetaldannietinvoerenvaneenverbodopglyfosaat,overtelatenaanhetvolgendkabinet.Heteerderaangekondigdeverbodin2018staathiermeeweeroplosseschroeven.Endatterwijleenconceptversievandetweedenotaduurzamegewasbeschermingalinfebruarigereedwas,ruimvoordevalvanhetkabinet.VorigjaarnamdeTweedeKamereenmotieaan,waarineenverbodopglyfosaatvoorniet-commerciëledoeleindenwerdvoorgesteld.Debrancheverenigingvoorhoveniersengroenvoorzienersisteleurgestelddaternuonduidelijkheidblijftbestaan.InnovembermoetNederlandeenNederlandsactieplantoesturennaardeEuropeseCommissiewaarinzeaanmoetengevenhoeaandeEuropeserichtlijntegaanvoldoen.DezeEuropeserichtlijnsteltdatindeopenbareruimtechemischemiddelengebruikgeminimaliseerdofverbodenmoetworden.www.vhg.nl

khn

FORUM #19/18.10.1236

even bellen met…

Lammert Fopma,

bestuurslid

vno-ncw Noord

‘Ondernemers: doe mee aan een enquête over de kansen voor kans-armen.’ Die oproep doet vno-ncw Noord aan zijn achterban. Moet een werkgeversorganisatie zich bezig houden met re-integratieproblemen? ‘Noorderlingen zijn erg sociaal’, zegt Lammert Fopma, bestuurslid van vno-ncw Noord en directeur van ab Vakwerk.

U bent de drijvende kracht achter het onderzoek?‘Datisteveeleer.HetinitiatiefkomtvanQualityCoaching.Zijwillenonder-zoeken hoe mensen die moeilijk aan werk komen toch een baan kunnen krijgen.Wijwerkenerwelheelbewustaanmee.’

Waarom?‘Nuzittenwefinancieel-economischinzware tijden, maar dat is een mo-mentopname.Nadecrisiszullenerweervacaturesontstaandieingevuldmoeten worden. Het is dan best inte-ressantomtewetenhoeveelmensendebedrijvendenkenaantenemen.Ook mensen die nu als kansarm wordenbeschouwd.DewetWerkennaarVermogenkomterookaan.Daarmoetenweopvoorbereidzijn.’

Wat gebeurt er als het bedrijfsleven geen rekening houdt met die wet?‘Linksepartijenpratenalovereenquotumregelingvoormoeilijkbemid-delbare werklozen. Wij praten dan lievervanuiteenbehoeftediehet

bedrijfslevenheeft.Welkdeelkúnnenweopnemen.’

Noord-Nederland heeft wel een beetje de reputatie dat er veel werk-lozen wonen, is het niet?‘HetNoordenismisschienwatkwetsbaarder,gezienhetsociaal-eco-nomischverleden.MaardevangnettendieweinNederlandhebben,zijnookteruim.Datmoetminder,mensenmoetengemotiveerdwordenomaandeslagtegaan.’

Het vangnet is een hangmat geworden?‘Het kan best een beetje soberder, het iswelmakkelijkomindatvangnetteblijven.Datisgeennoordelijkprobleemhoor,datgeldtvoorhetheleland.’

Wat denkt u dat uit het onderzoek gaat komen?‘IkdenkdatzalblijkendatNoord-Nederlandseondernemersheelsociaalzijn,meerdanverwacht.Ikdenkookdatzijaangevendatwet-enregelgevingallemaaltecomplexis.Re-integratieiszoingewikkeldgeregeld,dathoorikzelfookveel.Onsbedrijfdoettoevalligveelmetre-integratie.Wijhebbendaarspecialistenvoorrondlopenendatisnietvoorniets.Ikzievandichtbijhoeonoverzichtelijkhetis.’

www.vno-ncwnoord.nl

vno-

ncw

noo

rd

vereniging regio

‘Aanbesteding moet ondernemers-vriendelijker’

Een mkb-vriendelijk aanbestedingsbeleid. Dat willen overheid en bedrijfsleven in het noorden van het land bereiken met het Actieplan Ondernemersvriendelijk Aanbesteden. De ondertekening van het plan was op 3 oktober in Groningen.

Hetactieplanisergekomenomdatdenoordelijkeonder nemers menen dat het inkoop- en aanbeste-dingsbeleidvanoverheidenanderepubliekepartijeneenstukondernemersvriendelijkerkan.Gezienhet feit dat het plan mede werd ondertekend door een forsaantalvertegenwoordigersuitdiehoek,staanzijhier ook achter.Deondertekenaarshebbenafgesprokenteinvestereninnieuwesamenwerkingsvormeneninnovatieveproceduresvooraanbestedingen.Zozullenzevakergebruikmakenvandemogelijkheidvandigitaalaanbesteden en inkopen. Ook zal er meer aandacht zijnvoorredelijkheidvaneiseneneenvoudvanprocedures. Het Actieplan Ondernemersvriendelijk Aanbesteden sluitnaadloosaanbijdeactiviteitendienualinhetnoordenvanhetlandwordenontplooid,zoalsdeorganisatievanbijeenkomstenwaarbijthema’salsinformatie-uitwisselingenduurzaamheidaande orde komen. Tot de ondertekenaars behoren vno-ncwNoordenBouwendNederlandNoord.www.vno-ncwnoord.nl

vno-

ncw

noo

rd

FORUM #19/18.10.1237

mohikanen

‘Met matten kan ik niet rondkomen’

‘Nog maar 3 in Nederland’

beroep: stoelenmatter

Ooit was stoelenmatten een beroep waar lam-menenblindenhunbestaanmeekondenverdie-nen. Maar anno 2012 moet Hans Clarijs uitKapelleallezeilenbijzetten.‘Metstoelenmattenkaniknietrondkomen.Daarnaastbenikstoffeer-der,hebikeenzorgwerkplaatsénikbenleraarop

een roc.’ Uit onderzoek blijkt dat er maar drieprofessionele stoelenmatters in Nederland zijn,tegendriehonderdamateurs.Het vak sterft uit, zegt Clarijs, omdat mensennietwillen betalenvoorvakkundig stoelenmat-ten.‘Hetgekkeisdatklantenzondermorren150euro betalen voor het stofferen van een stoel,maarvoor hetopnieuwmatten ervan is het ze

teveel.’Clarijsgeeftcursussenomhetvaklevendtehouden,algaathetvakmanschapwelachter-uit.‘Alsikziehoeveelcursistenmateriaalblijvenkopen,danzijndatermaareenhandvol.Hetvakisnietmoeilijk,maarjemoethetveeldoenomerhandigheidintehouden.’

Tekst:RemkoEbbers|Foto:IlyavanMarle

#19/18.10.1238

actueel

Nederland is een goede middenmoter, een innovatievolger, en zeker geen gidsland. Dat stelt onderzoeksinstituut tno, dat dit jaar tachtig jaar bestaat, in het rapport De Staat van Nederland Innovatieland 2012. Daarin staan aanbevelingen voor het nieuwe kabi-net. Niet dat alles anders moet, juíst niet, maar er moet wel iets gebeuren om innove-rend Nederland uit de huidige modus van stilstand te halen.

Meneer Mengelers, wat zijn uw ver-wachtingen van een kabinet vvd-PvdA? ‘Het is zeker niet de slechtste combinatie als het om innovatie gaat. Mark Rutte heeft met zijn achtergrond een warm hart voor het bedrijfsleven, en Diederik Samsom heeft als kernfysicus affiniteit met bètawetenschap.’

U wilt meer geld voor innovatie. Hoe reëel is dat?‘Er is de afgelopen jaren buitensporig bezui-nigd op onderzoek. Ik besef dat in deze tijd het accent meer ligt op bezuinigen dan op investeren, maar wijs erop dat andere Euro-pese landen met schulden toch blijven inves-teren in innovatie. Nederland en Spanje zijn de enige landen die daarop bezuinigen. Een investering in de lange termijn ten gunste van onderzoek zou verstandig zijn. Investe-ren in r&d zorgt voor economische groei.’

Iedereen moet inleveren. Onderwijs en onderzoek dus ook.‘Mijn uitgangspunt is dat de onderzoekswe-reld anderhalf jaar geleden 800 miljoen euro aan fes-gelden (Fonds Economische Struc-tuurversterking, gevoed met de aardgasba-ten; red.) is kwijtgeraakt. Dat geld is naar ver-mindering van het begrotingstekort gegaan. Dan vind ik dat we nu wel iets terug mogen krijgen.’

Wat wilt u precies terug dan?‘Het fundamenteel onderzoek heeft in moe-

‘Innovatiemaggeenzaakvanlinks of rechts zijn’

Het nieuwe kabinet moet meer werk maken van

het innovatiebeleid, want anders zakt Nederland

internationaal weg. Dat zegt Jan Mengelers,

bestuursvoorzitter van tno. Naar Duits model: focus

op industrie, langetermijnafspraken en continuïteit.

‘We kunnen het ons niet permitteren om de industrie

vaarwel te zeggen.’

Tekst:PaulScheer|Foto’s:HansStakelbeek

FORUM #19/18.10.1239

ten leveren onder invloed van het topsecto-renbeleid. Daarvoor zou ik graag 200 miljoen euro terug willen zien. Het budget voor toe-gepast onderzoek zou met 150 miljoen ver-hoogd moeten worden, en dat voor deel-name aan Europese onderzoeksprogramma’s met 100 miljoen. Maar als ik moet kiezen, dan ga ik voor de Europese programma’s, omdat de Nederlandse onderzoekswereld daar goed op aangesloten is.’

U bedoelt dat u vooral meer invloed op de besteding wilt? ‘Het gaat mij er meer om dat nu vooral eco-nomisch en marktgericht is gekozen. Natuur-lijk moet onderzoek praktische toepassingen opleveren, maar je kunt daarbij ook uitgaan van maatschappelijke thema’s zoals veilig-heid, zorg en de arbeidsmarkt. De overheid heeft de taak om thema’s die niet aan bod komen in de topsectoren een plek te geven.‘

Ondernemers zijn blij dat er eindelijk meer geld beschikbaar is voor onderzoek dat ook geld gaat opleveren. ‘In de huidige opzet zit de industrie op de

bestuurdersstoel, geeft zij de accenten aan. Maar zuivere marktwerking werkt niet altijd. Kijk maar naar wat er de afgelopen jaren in de financiële sector is gebeurd. Er werd te veel vrijheid gegeven. Ik zeg daarmee niet dat de overheid aan het stuur moet zitten, maar dat bedrijfsleven, kennisinstellingen en over-heid samen moeten opereren.’

U zou liever van een aantal topsectoren af willen.‘Dat is lastig, want om een aantal sectoren kun je niet heen. Ik denk dan aan chemie, energie en hightech. Water en agro zijn typisch Nederlandse sectoren, die horen er ook bij. Verder nog life sciences en de crea-tieve industrie, en dan ben je al bijna bij negen.’

Aan een praatclub als het Innovatie-platform heeft de bv Nederland niets.‘Nee. Dat dat geen succes was, had met ver-schillende factoren te maken. Er gingen drie ministeries over, het platform had geen bud-get, en de leden waren afkomstig van indivi-duele bedrijven en instituten. Die hebben

toch een eigenbelang. Je moet de juiste spe-lers hebben. Daarom is het goed dat er een nieuw overleg komt met vertegenwoordigers van de hele keten. Dus niet de topman van Philips, maar de voorzitter van vno-ncw.’‘Het voorbeeld is de Innovationsdialog in Duitsland. Daar zit de ‘gouden driehoek’ van bedrijfsleven, onderzoek en overheid in die zich onder leiding van Angela Merkel continu bezighoudt met innovatie op de lange ter-mijn.’‘Het zal lastig zijn om de koers op de lange termijn te houden. De politieke horizon ligt in Nederland maar vier jaar verder, en tegen-woordig zelfs nog korter. Het innovatiebeleid moet uit het links-rechtsdebat worden gehaald. Politieke partijen zouden een inno-vatiecontract op de lange termijn moeten sluiten.’

Ondernemers klagen ook over het ge-brek aan continuïteit in het beleid. ‘Het huidige kabinet heeft gekozen voor fis-cale maatregelen in plaats van subsidies, en voor het matchen van investeringen die bedrijven zelf doen. In 2013 gaat bijvoorbeeld

#19/18.10.1240

actueel

de tki-toeslag in. Het bedrag dat bedrijven investeren in een Topconsortium voor Ken-nis en Innovatie wordt voor een kwart aan-gevuld door de overheid. Maar wat nu als bedrijven geen winst maken en dus geen geld hebben voor dat soort investeringen? Dan wordt het niks met de tki’s. Of neem de cre-atieve industrie: die bestaat uit kleine bedrij-ven die versnipperd opereren. Gaan die inleggen in een tki?’‘Daarom vind ik dat de overheid financieel meer richting onderzoeksprogramma’s moet sturen. Dan kan zij de aandacht ook meer op maatschappelijke thema’s concentreren. Op de zorg bijvoorbeeld, de grootste kostenpost voor de overheid.’

Ondertussen wordt in Nederland pu-bliek en privaat minder aan r&d uitgege-ven dan Europa zich had voorgenomen.‘Als je kijkt naar de investeringen van de tien grootste Nederlandse bedrijven, dan blijkt dat die vrij constant blijven. Het probleem zit ook niet bij de buitenlandse bedrijven die hier gevestigd zijn, want die investeren juist het meest. Zo zie je maar dat het hebben van een buitenlands moederbedrijf niet negatief hoeft te zijn, gevallen als Organon daargela-

ten. Maar daar staat een bedrijf als Danone tegenover, dat zijn researchactiviteiten juist heeft geconcentreerd in Nederland.’‘Wij hebben de indruk dat de investeringen in r&d dalen in het midden- en kleinbedrijf. Het ontbreekt niet zozeer aan onderne-mingszin bij het mkb, als wel aan de toegang tot financiers.’

Waar ligt dat aan volgens u? ‘Nederlanders zijn zuinig met geld, dat leidt tot behoedzaamheid. Het is hier niet zoals in de Verenigde Staten: high risk, high gain. Je zou het gebrek aan investeerders kunnen ondervangen door als bedrijf en overheid gezamenlijk in te leggen. Vroeger hadden we daar de Nationale Investeringsbank voor. Die zou in enige vorm terug kunnen keren.’‘We kunnen het ons niet permitteren om de industrie vaarwel te zeggen. Want met inzet-ten op Nederland Distributieland en contai-ners met lucht vervoeren van Rotterdam naar het Rijnland en weer terug daar verdien je niet veel mee. Bovendien werkt de Neder-landse dienstensector voor 80 procent voor de Nederlandse markt, en daarmee voor de Nederlandse industrie.’

We zijn net gestegen naar de vijfde plaats op de innovatieranglijst. ‘Dan vergeet je dat die ranking gebaseerd is op prestaties uit het verleden, in dit geval van voor 2010. En je moet goed naar de parame-ters kijken die worden gebruikt. Dat zijn bij-voorbeeld onderwijs, infrastructuur, inter-netdichtheid en persvrijheid. Maar dat is nog geen innovatie.’

En als het nieuwe kabinet niet inzet op meer innovatie wacht ons de dood in plaats van de gladiolen? ‘Dan halen we de doelstelling van 2,5 pro-cent r&d-intensiteit (percentage van het bruto binnenlands product; red.) sowieso niet. Terwijl andere landen de Europese doelstelling van 3 procent al bereikt hebben. Daarmee geef je een slecht signaal af als Nederland. Onze internationale concurren-tie positie komt onder druk te staan.’

www.vno-ncw.nl/innovatie

Hoe staat Nederland ervoor?

In De Staat van Nederland Innovatieland 2012 stelt tnovastdatNederlandafglijdtnaardepositievaninnovatievolger.Zoweldepubliekealsdeprivater&d-investeringendalen.Der&d-intensiteit(investeringenalspercentagevanhetbrutobinnenlandproduct)ligtop1,8procent,netonderhetEuropesegemiddelde.Nederlandsebedrijvenzijnwelinnovatief,maarhetpercentageinnovatievebedrijvengroeitniet.Desa-menwerkingmetonderwijs-enonderzoeksinstellingenblijftachterinvergelijkingmetanderelanden.MethetpercentagehoogopgeleidenbevindtNederlandzichnogindeEuropesevoorhoede,maarmethetmid-densegmentzittenweonderheteu-gemiddelde.Hetonderwijs trekt wel buitenlands talent aan, maar dat blijftvaakniethangennadeopleiding.

FORUM #19/18.10.1241 FORUM #19/18.10.1241

belrondje

Abdellatif Harchaoui / Ondernemersadvies / Utrecht

‘Niet nu’ ‘Jekuntalsvakbondnunietevenmeteenlooneiskomen.Nietopditmoment.Metnamedekleinemkb-bedrijvenmeteenpersoneelsbestandvantussendetwintigenvijftigmedewerkers, hebben het erg zwaar. De vakbond zoumisschienalsalternatiefomanderearbeidsvoorwaardenkunnenvragen,maarnietomeenloonsverhogingvan2,5procent.’‘Iedereenmoetdebroekriemaanhalen.Duswerknemers

enookdewerkgevers.Ikbegeleidwerkgevers.Jemerktdatzevooralbezigzijnmethetsnijdenindekosten.Diehebjehet makkelijkst in de hand. Op de personeelskosten wordt heteerstbezuinigd.Daarnavolgendebezuinigingenopdeinkoopenopdeschoonmaak.’‘Kijk,als jezelfalsondernemerweinigoverhoudtvoorjelevensonderhoud dan kun je als werknemer ook niet 2,5procenteisen.HetNederlandsebedrijfslevenbestaatvoor80procentuitmkb-bedrijven.Danweetjewelhoelaathetisalsdevakbondmethogeeisenkomt.’

Sophia Dijkhuis / Gouden Era (bedrijfscoaching)/ Wageningen

‘Wel eerlijk’ ‘Ikvinddieeisweleerlijkergens.Hetismisschienraaromdatzohardtezeggen,wanter iseencrisisendusverdienen we minder. Maar aan de andere kant: demensenmoetennu al zoveelmeer betalen.Deover-heidverzintelkekeernieuwebelastingen.Debtwgaatomhoog, ja wat gaat er eigenlijk niet omhoog? Kijkmaar naar de zorgkosten. Maar de voorzieningen

wordensteedsslechterinplaatsvanbeter.’‘Het zou voor de laagstbetaalden wel goed zijn als de lonenomhooggaan.Nietdatde koopkrachtdaar-mee stijgt. Nee, het is om de stijging van de kosten bijtehouden.Ikvinddeeisvandevakbonddusopzichwel goed. Je voorkomt daarmee dat de Nederlandseeconomieendekoopkrachtonderuitgaan.’

Bas Gravendeel / Early Minute (technisch bureau) / Schiedam

‘Verkeerd moment’ ‘Als je puur en alleen kijkt naar de korte termijn dan is het voor een ondernemer lastig om nu meer geld uit temoetengeven.Eeneventueleloonsverhogingkomtechtophetverkeerdemoment.’‘Opdelangetermijnmoet jeerwelvoorzorgendatermeergeld rondgaat indeeconomie.Dat isgoed,wantdangeef je ’s landseconomieweereenduw inde rug.

Danmoetjealsoverheiderookvoorzorgendatmensenhun geld uitgeven en het niet allemaal naar de spaar-rekeningbrengen.’‘Ik snap het gedrag van de mensen ergens wel hoor. Als de overheid het voorbeeld geeft om te bezuinigendan volgt de burger natuurlijk ook snel. Ook zij gaanbezuinigen. Mensen geven nu geen geld meer uit aanluxedingenzoalseenmuziekschoolofeenauto,merkik.Deoverheid zoude burgermoeten stimulerendatwelweertedoen.’

Moeten de lonen omhoog?fnv/de nieuwe vakbeweging heeft voor volgend jaar een looneis neergelegd van

2,5 procent. Terwijl ondernemers worstelen om het hoofd boven water te houden,

zouden de lonen meer stijgen dan de inflatie. Goed voor de koopkracht of slecht

voor ondernemers?

Tekst:WalterDevenijns|Foto’s:NoutSteenkamp,SamRentmeester

42 FORUM #19/18.10.12

portret

ewoudgoudswaard

‘ikbengeendromer’Ridder op het groene paard, een idealist?

Ewoud Goudswaard, algemeen directeur

van asn Bank, voelt zich vooral een realist.

Investeren in duurzaamheid en een

betere wereld, wil hij. ‘Maar ik ben geen

geitenwollensokkentype.’

Tekst:JiskaVijselaar|Foto’s:JeroenPoortvliet

Geen protserige marmervloer, geen groot computerscherm met het laatste beursnieuws in de hal, geen parkeergarage vol met Porsches en Jaguars. Het kantoor van asn Bank aan de Haagse Bezuidenhoutseweg oogt bijna huiselijk. Houten picknickbanken voor de deur. Twee gezel-lig kletsende dames achter de receptie. Lichte kleuren, natuurlijk mate-riaal, hier en daar een tros kamerplanten. ‘En helemaal co2-neutraal’, zegt de man die met een behoorlijk vaartje de trap oploopt om het bezoek naar de tweede verdieping te brengen.Daar zit Ewoud Goudswaard (54), de algemeen directeur van asn Bank. Met kleine zilverkleurige letters staat naast de deur ‘directie’. Want van opsmuk of duurdoenerij houdt hij niet, zegt hij. In een hoekje van zijn kamer staat een verhuisdoos weggestopt met lijsten van foto’s en schilderijen. Zes maanden geleden verhuisde de bank naar het pand dat ze volledig lieten opknappen en verduurzamen. Maar tijd om een schilderijtje op te hangen heeft Goudswaard nog niet genomen. Ach ja, zegt hij. ’t Valt voor de asn-directeur in dezelfde categorie als een notering in de Trouw duurzame top-100. Lekker belangrijk. Dat hij vorige week met 41 plaatsen naar beneden kelderde naar nummer 65, terwijl hij twee jaar eerder nog 37 plaatsen steeg, doet hem niks, zegt hij. Ook niet dat zijn mededirecteur Jeroen Janssen weer hoger eindigde dan hijzelf. Daar maken ze grapjes over, vertelt Goudswaard met iets dat op een lichte glimlach lijkt op zijn gezicht. ‘Natuurlijk is een notering prachtig, maar het zegt niets. Laten we lie-ver maar gewoon duurzaam dóen.’

En, hoe duurzaam bent u?‘Ik koop regelmatig biologisch voedsel, fiets veel, kies bij voorkeur voor leveranciers waarvan ik weet dat ze écht duurzaam bezig zijn.’

Want als directeur van een bank die zich voorstaat op duur-zaamheid moet u ook wel.‘Dat heeft er niets mee te maken. Die keuzes maak ik omdat ik het als Ewoud Goudswaard geen goed idee vind in kleding rond te lopen die met kinderhanden is gemaakt. Of energie te verspillen. Of om fout hout te kopen.’

FORUM #19/18.10.1243

FORUM #19/18.10.1244

portret

U bent een idealist?‘Ja, misschien wel ja. Maar ik ben geen dromer, meer een realist. De honger in de wereld los ik niet in mijn eentje op. En los ik met asn Bank ook niet op. In sommige gevallen, is wat je doet niet meer dan een druppel op een gloeiende plaat. Maar een heleboel druppels laten een plaat ook afkoelen.’

Zou u dan niet liever hands on bezig zijn? Zelf meewerken aan een project in bijvoorbeeld Afrika?‘Dat speelt wel eens door mijn hoofd, ja. Ik ben voor asn Bank op bezoek geweest bij een project voor straatkinderen in Kameroen. Als je ziet hoe kinderen daar moeten leven…Dat heeft me echt diep geraakt. Maar of ik ooit zelf zal meewerken aan zo’n project, ik weet het niet. Met asn Bank kunnen we er ook een belangrijke bijdrage aan leveren en dat doen we ook. Beide zijn nodig.’

keerpuntEen zondagskind zal Goudswaard zichzelf niet noemen. Maar echte grote tegenslagen heeft hij niet gehad, zegt hij. Gewonnen, maar ook verloren. Een goede studievriend kwam om bij een auto-ongeluk. Een hele treurige periode als ik er nu op terugkijk.’ En vlak na zijn afstude-ren aan insead kwam een andere goede vriend om. ‘Dat zet je wel aan het denken. Ik droomde er al langer van een sabbatical te nemen. Dat heb ik toen ook gedaan.’ Samen met zijn vrouw en zijn op dat moment 3-jarige zoontje trok hij vier maanden door Australië, Nieuw-Zeeland en de Cook-eilanden. ‘Dat is echt een keerpunt geweest in mijn leven. Ik had tijd om na te denken over de keuzes die ik in mijn leven had gemaakt. Na die reis kwam ik tot de conclusie dat ik het anders wilde. Ik wilde mijn zoon zien opgroeien en niet als hij na twintig jaar het

huis uit zou gaan, merken dat we totale vreemden zijn geworden. Toen ik terugkwam ben ik op zoek gegaan naar een andere baan. Een met maatschappelijke meerwaarde, waarin ik iets van mijn idealen kwijt zou kunnen.’

geconserveerdGoudswaard is lang, slank. Een goed geconserveerde vijftiger, type ‘ouderwetse’ bankier. Tikje conservatief gekleed, praat rustig, formu-leert zijn zinnen zorgvuldig, proeft de woorden eerst voor hij ze uit-spreekt. Niet van zijn stuk te brengen. In elk geval verraadt zijn gezicht weinig emoties. Na een klap op tafel kijkt hij hooguit licht verbaasd. ‘Zo ben ik gebakken. Mensen die me beter kennen, weten wel wanneer ik boos, teleurgesteld of blij ben.’ Je zou je geld zo aan hem toevertrouwen.

Springt u wel eens uit de band? Of uit uw vel?‘Ik geloof niet zo in het nut van negatieve emoties. Je hoeft ook niet op de barricades of vooraan te gaan staan om je mening te verkondigen.’

U leidt een bank. Dan kan met de vuist op tafel slaan toch wel eens nuttig zijn?‘Dat wil ook wel eens juist níet effectief zijn. Kijk, ik vind het prima als mensen zeggen wat ze vinden. Maar inhoudelijk moet het ook kloppen. Alleen een grote mond zonder inhoud, dat spreekt me niet bijzonder aan.’

Dan zou u zich het type roeptoeter voelen?‘Inderdaad. Zo wil ik niet door het leven gaan. Het type mens spreekt me niet bijzonder aan.’ Hij zegt het met een goed gevoel voor under-

FORUM #19/18.10.1245

ewoud goudswaard

1958 GeborentePasayCity(Filippijnen)

1976 Atheneum,RijnlandsLyceum,Wassenaar

1984 BedrijfskundeDelft1988 Mba, insead, Fontainebleau1992 ingBank,diversemanage-

mentfuncties2001 Algemeendirecteurasn Bank

EwoudGoudswaardisge-huwdenheeftéénzoon(15)

Drie stellingen

Hoera: sp en pvv hebben de verkiezin-gen niet gewonnen‘Ik ben blij dat het politieke landschap minderverdeeldisnuvvdenPvdAdegrootstezijngeworden.Erzijntegen-stellingentussenbeidepartijen,maaralszekansziendieteoverwinnen,krijgenweeenstabielkabinet.Enkun-nenwedekomendevierjaareindelijkdeproblemenaanpakken.’

Met een kabinet vvd-PvdA verdwijnt duurzaamheid in de prullenbak‘Duurzaamheidisveelmeereenzaakvanbedrijfslevenenconsument.Depo-litiekbepaaltdeagendaniet.Enkandeonomkeerbarebewegingdieingangisgezetookniettegenhouden.Misschienhooguitwatvertragen.’

Duurzaamheid is veel woorden, weinig wol‘Erzijnmensendiewelveelpratenoverduurzaamheid, maar er niet naar han-delen. Toch is er ook een andere bewe-ging.Supermarktendiegeenplofkippenmeer in de schappen hebben omdat het bedrijfslevenzegt:‘Hetismoreelnietacceptabelomkippenteverkopendieopdezemanierzijngrootgeworden.’Daargaathetdusom.’

statement. Want nu verraadt zijn blik wel degelijk iets: hij kijkt of hij op een te gaar spruitje aan het kauwen is.

Snelle pakken, dure auto’s, het grote geld. U werkt midden in een wereld waarin dat type veel voorkomt.‘Ja en nee. Een deel van de bankwereld zit zo in elkaar. Maar het is in mijn ogen onterecht om iedereen op één hoop te gooien.’‘Mijn overstap van ing naar asn Bank is ook wel ingegeven door het feit dat ik die wereld een stuk minder leuk vond. Hier zal je geen snelle jongens aantreffen. Dat hoort niet bij ons en bij de keuzes die we maken. Niemand hecht aan status, een grote hal, protserigheid.’

U zult toch wel eens jaloers zijn op de grote auto’s van uw collega’s?Hij glimlacht. ‘Nee, nooit. Dat betekent ook weer niet dat ik een gei-tenwollensokkentype ben. Om idealen te hebben, hoef je die ook niet te dragen. Dat wordt weleens met elkaar verward.’

U bent vooral een handige geldmachine voor sns Reaal. Met geld dat u binnen haalt, financiert u hun hypotheken. Een groot deel van uw vermogen zit er in. En dus niet in groene projecten.‘Dat is feitelijk onjuist: 45 procent van ons vermogen is erin belegd. Beleggen in hypotheken past heel goed bij de duurzame criteria van asn Bank. Het recht om te wonen is ook een van de mensenrechten volgens de verklaring van de universele rechten van de mens. Wij voe-len ons er daarom comfortabel bij.’

Als het aan u ligt, worden bankiersbeloningen gematigd.‘Ja. Als directie van asn Bank hebben we dat ook gedaan. Ook het vari-abele deel van onze beloning is beperkt. Net zoals voor andere mede-werkers voor de bank geldt: maximaal 15 procent van ons salaris. Wat sns Reaal, waarvan asn onderdeel is, ook doet of aanbiedt. Dit is onze keuze.’

Dat moet lastig zijn: tegen zo’n andere cultuur opboksen.‘Ik zal niet ontkennen dat het zo af en toe teleurstellend is. Maar tege-lijkertijd is sns Reaal ook een eind in onze richting opgeschoven.’

Lukt het u geen workaholic te zijn?‘Ik maak nu bij asn Bank andere keuzes. Natuurlijk werk ik ook wel eens ’s avonds en in het weekend. Maar ik heb destijds een contract voor 36 uur gesloten, heb 10 procent van mijn salaris ingeleverd, om me vrij te voelen mijn zoon naar school te brengen. En naar een voor-stelling te gaan als hij er een geeft. Hij is inmiddels 15. Dus naar school brengen, hoeft nu niet meer.’‘Mijn eigen vader was veel weg. Zat in de top bij Unilever. Ik verwijt hem niets, maar zelf wil ik het anders aanpakken. En ik ben blij dat ik dat heb gedaan.’

Wat is het belangrijkste dat u uw zoon wilt meegeven?‘Je moet zelf iets van het leven maken. Ik hoop dat hij zich dat reali-seert: je zit zelf aan de knoppen. Verwacht het geluk niet van een ander, doe het zelf.’

FORUM #19/18.10.1246

buitenland

Curaçaovechttegenimago

Woest was Gonzalo Cuales, woordvoerder van de Vereniging Bedrijfsleven Curaçao (vbc), in het weekend van 29 en 30 september. Eindelijk had de gouverneur van het eiland een interim-regering benoemd, weigerde de al demissionaire premier Gerrit Schotte zijn opvolger te erkennen en sloot zich zelfs op in Fort Amsterdam. ‘Staatsgreep!’, riep Schotte op de Venezolaanse televisie.‘Alsof die regering nog niet genoeg schade had berokkend aan onze eilandeconomie’, zucht Cuales. De reputatieschade voor het zelfstan-dige land binnen het Nederlandse Koninkrijk is enorm, zo vrezen aangesloten ondernemers van de vbc. Want zeker Latijns-Amerikaanse investeerders houden de hand op de knip zodra de woorden golpe de estado klinken. In

de beleving van Zuid-Amerikanen marcheren de militairen dan al door de straten.Daarvan was op Curaçao geen sprake. Zelfs tot opstootjes kwam het amper, en de politie erkende zonder dralen de autoriteit van pre-mier Stanley Betrian. Cuales: ‘Maar als inves-teerders het idee hebben dat het hier niet rus-tig is, dan blijven ze weg. Of ze kiezen voor een concurrent in de regio. Aruba bijvoor-beeld.’Volgens het College financieel toezicht nam het ondernemersvertrouwen al een duik in 2010, toen de regering Schotte aan de macht kwam. Terwijl de vertrouwensindex daarvoor rond 70 procent schommelde, duikelde die sindsdien naar 42 procent. De oorzaken zijn duidelijk: tekort aan financiën, slechte markt-

verwachtingen en het overheidsbeleid. Het gevolg is 0,6 procent economische groei in 2011, en een verwachte krimp over 2012 en 2013.Het geflirt van Schotte met buurman Hugo Chavez beviel ondernemers slecht. Net als geruchten dat de ministersploeg foute vrien-den zou hebben. Verder waren het coalitie-partner Pueblo Soberano en de opruiende anti-Nederlandse taal van Helmin Wiels die de investeringsdrang temperden. Wiels riep zelfs op Nederlanders in bodybags terug te sturen als ze zich nog met het eiland zouden bemoeien.‘Elke financier heeft zich teruggetrokken uit de projectontwikkeling’, zegt een Neder-landse zakenman op Curaçao anoniem. ‘Geen Hollander die hier nog een huis koopt.’ Ter-wijl het eiland juist afhankelijk is van econo-mische groei om het groeiende pensioen- en zorgprobleem op te lossen. Beide uitgaven hangen als een molensteen om de nek.Cuales: ‘We hebben een gezond investerings-klimaat nodig. Vertrouwen in de toekomst en goed overheidsbeleid. Waarschijnlijk is een groei in het toerisme het beste, omdat dat ook de werkloosheid helpt oplossen.’ Als vereni-ging geeft de vbc uiteraard geen stemadvies voor de verkiezingen van 19 oktober. ‘Maar we hopen wel dat burgers heel goed beseffen voor wie ze gaan kiezen.’

Het Caribische eiland Curaçao gold ooit als paradijs.

Maar voor ondernemers is dat beeld sinds het bewind

van ex-premier Gerrit Schotte aan diggelen. Als het

eiland haar imago van piratenrots niet afschudt, kan

het nieuwe investeringen wel schudden.

Tekst: Edwin Timmer | Foto: Prince Victor/anp

Ex-premier Gerrit Schotte (links, met witte poloshirt) weigerde Fort Amsterdam te verlaten

FORUM #19/18.10.1247

overlevers

Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Forumishettweewekelijkseopiniebladvanonderne-mingsorganisatievno-ncw. vno-ncwvertegenwoordigtsamenmetdeaangesloten160brancheorganisatiesenvijfregionaleverenigingenintotaal115.000onderne-mingen.vno-ncwwordtinderegiovertegenwoordigddoor: vno-ncwNoord,vno-ncw Midden, vno-ncw West, deBrabants-ZeeuwseWerkgeversvereniging(bzw)endeLimburgseWerkgeversVereniging(lwv).VoormanagerstotveertigjaariserJongManagement.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg12,2594AV DenHaag,Postbus93002,2509AADenHaag,telefoon:070-3490165,e-mail:forum@vno-ncw.nl

Forum op internetwww.vno-ncw.nl

RedactieKarinBojorge(hoofdredacteur),JiskaVijselaar(eindredacteur),MarciaTimmermans(bureauredacteur),WalterDevenijns,RemkoEbbers,MirandeGroot, FrankdenHoed,PaulScheer

Colofon CorrespondentenJeroenAnsink(VerenigdeStaten),PhilipEbels(België),HenkHirs(Hongarije),MaaikeHoman(Spanje),MauritsKuypers(Duitsland),JessicaMaas(Turkije),MiriamMannak(Zuid-Afrika),HansMoleman(China),MaaikeVeen(VerenigdKoninkrijk),FrankRenout(Frankrijk),PetraSjouwerman(Denemarken),JudithStalpers(Japan),EdwinTimmer(Mexico),MaartenVeeger(Italië)

Aan dit nummer werkten mee:ErikteBrake,AlfredvanDelft,GuusjeDolsma,ThomasGrosfeld,RenéKlawer, SigridVerweij

Abonnementen en adreswijzigingenSanderKok,telefoon:070-3490336,e-mail:kok@vno-ncw.nl,issn 1384 - 2102. Forumwordtgericht–kosteloos–toegezondenaaneengrootaantalNederlandseondernemingen,organisatiesenparticulieren.Betaaldeabonnementenkosten€45perjaarexclusiefbtw.Opzeggingvaneenkosteloosabonnementkanperdirect,vaneenbetaaldabonnementper1januari.Hiervoorgeldtgeenopzeggingstermijn.

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bijRitaterSteeg,telefoon:070-3490351,e-mail:steeg@

vno-ncw.nl.Opzeggingvanhetlidmaatschapvanvno-ncwmoetvóór1septembervaneenjaarwordengedaan.Hetlidmaatschapeindigtdanper31decembervandatzelfdejaar.Deschriftelijkeopzeggingkanwordenge-richtaanRitaterSteeg,coördinatorlidmaatschapszakenvno-ncw,Postbus93002,2509AADenHaag.

VormgevingConcept,basisontwerpenvormgeving: LinkDesign,Amsterdam

Cover Foto:Aaij/HollandseHoogte

DrukwerkEm.deJongbv,Visweg8,Postbus8,5110AABaarle-Nassau

AdvertentieverkoopVanVlietBureauvoorMedia Advies,FrankOudman,telefoon0235714745,e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com,Postbus20,2040AAZandvoort

Hollandia Matzesopgericht in 1933wat Fabrikantvanmatzes

En wat nou als het gaat regenen? Of is er gewacht op een mooie dag? Het meel wordt met twee zakken tegelijk omhoog getakeld. Aan de andere kant verlaten de ingepakte matzes de fabriek van Hollandia. De produc-tieleider kijkt goedkeurend toe, zijn handen op de rug.Paasbrood worden de matzes ook wel ge-noemd. Het herinnert joden aan de uittocht uit Egypte. De grote matzes worden volgens de joodse traditie gemaakt. Rabbi’s houden elk jaar voor Pasen vijf weken lang toezicht op het productieproces. Eens per uur worden de machines stilgelegd en alle onderdelen gerei-nigd. Kleine hoekjes worden met een tanden-borsteltje schoongeveegd. Er mag geen krui-meltje deeg achterblijven.Het duurt nog wel even voordat alle zakken meel binnen zijn. En voor de eigenaar van de fiets is het te hopen dat ie een beetje slank is.

Tekst: Marcia TimmermansFoto:HollandiaMatzes,tussen1940en1945