Werken aan de toegankelijkheid van welzijns- en gezondheidsvoorzieningen

en inter/intrasectorale samenwerking

Open Forum Kinderrechtencoalitie 19 mei 2011

Dr. Sara Willems

Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg

Sara.willems@ugent.be

geen diploma lager sec ow hoger sec ow hoger ow20

25

30

35

40

45

50

55

48.150 50.9

53.4

Levensverwachting op 25 Y, mannen

Bron: Bossuyt et al, 2004.

geen diploma lager sec ow hoger sec ow hoger ow20

25

30

35

40

45

50

55

28.1

38

42.645.9

Gezonde levensverwachting op 25 Y, mannen

Bron: Bossuyt et al, 2004.

Iedereen gelijk geboren?

Kindersterfte (0-1 jaar) volgens opleidingsniveau van de moeder

Hoog (N=86.169) Medium (N=74.552) Laag (N=13.774) 0.00%0.10%0.20%0.30%0.40%0.50%0.60%0.70%0.80%

x 2

Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, 2007

Geboortegewicht volgens opleidingsniveau van de moeder

Hoog (N=86.169) Medium (N=74.552) Laag (N=13.774) 0.00%

2.00%

4.00%

6.00%

8.00%

10.00%

12.00%

% kinderen met een gewicht 1500g-2500g

Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, 2007.

Zwangerschapsbegeleiding volgens opleidingsnivau van de moeder

Lager ow Lager sow Hoger sow Hoger ow0

20

40

60

80

100

54.4

68.877.3 78.8

Eerste zwangerschapscontrole in het eerste trimester (%)

Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, 2000.

BMI Vlaamse jongeren (5e lager ow – 6e sec ow) volgens gezinswelvaart

Hoog Medium Laag0.00%

2.00%

4.00%

6.00%

8.00%

10.00%

12.00%

Bron: Studie Jongeren en Gezondheid; Maes L, Vereecken C, Hublet A., Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidszorg, Universiteit Gent, cijfers van 2006

% met een BMI tussen 25-30

Subjectieve gezondheid Vlaamse jongeren (5e lager ow – 6e sec ow) volgens gezinswelvaart

Hoog Medium Laag0.00%5.00%

10.00%15.00%20.00%25.00%30.00%35.00%40.00%

Bron: Studie Jongeren en Gezondheid; Maes L, Vereecken C, Hublet A., Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidszorg, Universiteit Gent, cijfers van 2006

% met een zeer goede subjectieve gezondheid

Aantal kinderen at risk in Vlaanderen?

Evolutie aantal kinderen geboren in een kansarm gezin in Vlaanderen

roken

fijn stof in de woonomgeving

uitstel van zorg

Bron: Gezondheidsenquête 2008, Vlaams Gewest, eigen analyses

Uitstel medische zorg in de voorbije 12 maanden?

0,00%

2,00%

4,00%

6,00%

8,00%

10,00%

12,00%

14,00%

Lager/geen diploma Lager secundair Hoger secundair Hoger onderwijs

roken

fijn stof in de woonomgeving

uitstel van zorg

Hoe vertalen naar beleid?

Mosterd uit Engeland

“Fair Society Healthy Lives”Strategic review of health inequalitiesin England post-2010The Marmot Review, 2010

Aandachtspunten voor beleid Geef ieder kind een goede start in het leven• Sociale ongelijkheid in de vroege ontwikkeling van

fysieke en emotionele gezondheid, van cognitieve, sociale en taalvaardigheden reduceren.

• Hoge kwaliteit van moeder- en kindzorg, opvoedingsprogramma’s, kinderopvang en kleuteronderwijs, afgestemd op de noden van alle sociale groepen.

• Bouw aan het welzijn van jonge kinderen uit alle sociale groepen.

Stel elk kind en elke jongere in staat om zijn/haar mogelijkheden maximaal te ontplooien en controle te hebben over het eigen leven

• Werk sociale ongelijkheid in vaardigheden en opleiding weg.

• Scholen, gezinnen en gemeenschappen moeten samenwerken om sociale verschillen in gezondheid aan te pakken.

• Verbeter de toegang tot en het gebruik van kwaliteitsvol levenslang leren voor alle sociale groepen.

Goede voorbeelden?Methodieken?

Determinanten van sociale gezondheidsongelijkheid zijn

multiple, complex en gesitueerd op verschillende niveaus

↓

Nood aan een brede en multi-axiale aanpak

4 niveaus (Whitehead et al., 1995) :

1) Versterken van individuen

2) Versterken van gemeenschappen

3) Toegang tot essentiële voorzieningen verzekeren/verbeteren

4) Macro-economische en culturele veranderingen stimuleren

• Specifieke gezondheidsovertuigingen• Gereduceerde cooping en

communicatievaardigheden• Korte termijn “overlevingsperspectief”

→ specifieke, ondersteunende initiatieven,uitgaande van de context van het individu

Niveau 1: Versterken van individuen

vb. door het versterken van het sociaal weefsel en bestaande netwerken, sociale cohesie

→ interventies waarbij de buurt actief betrokken wordt

Vb. methodiek: Community Oriented Primary Care

Niveau 2: Versterken gemeenschappen

Versterken van de gemeenschap:

“Community Oriented Primary Care Approach” (COPC)

vb. gezonde tanden bij kinderen

Vaststelling van een probleem

Artsen en verpleegkundigen in het WGC:tandproblemen bij jonge kinderen die leiden tot slaapproblemen, huilbaby, ...

... in overleg met de buurt

• Een tandarts? • Toch niet voor peuters?

En wat kost dat?

• Tanden poetsen? Toch niet bij melktanden!

• Fristi in de zuigfles houdt mijn baby stil en

content.

• Mijn kind is bang van de tandarts ... en eerlijk gezegd

ik ook.

Niets aan de tand …

een cross-sectionele studie over early childhood caries in Gent

... en bijkomend onderzoek

Resultaten

Sample: sample: 384 (populatie: 2.948)tussen 24 en 35 maanden180 jongens / 204 meisjes

Prevalentie: 18,5% 7,4% in the hoogste beroepsklasse 29,6% in the laagste beroepsklassegeen enkel kind was behandeld!

Resultaten logistische regressie analyse*

EEC is independently determined by: OR

• EthnicityE. Europe versus W. Europe 19,092

• Neighbourhood deprivation 11,076• Education 1.010• Occupation 1.718• Income 1.127

* adjusted for age, sex, family size, oral health-related behaviour

Ontwikkeling van een interventie

• Informatie en sensibilisering voor ouders, hulpverleners, ...

• Materiaalontwikkeling

Betrekken van hulpverleners, sociaal werkers, ouders, scholen, buurtwinkels, ...

... en toegankelijke tandzorg

Centrum voor Eerstelijnsmondgezondheidszorg

Botermarkt Ledeberg (CEMOB)Gestart op 01/09/2006

Intersectorale samenwerking!

Wijkwelzijnsoverleg

Vb. methodiek: Wijkgezondheidscentra

Niveau 3: Verbeteren toegang tot essentiële voorzieningen

Wijkgezondheidscentra

• Toegankelijke eerstelijnsgezondheidszorg

• Multidisciplinair team

• Preventie, promotie en zorg

• Buurtgericht

• Forfaitaire betalingsstelsel

(art. 50, §1, wet van 14/07/1994)

→ macro-economische en arbeidsmarktpoliek

→ stimuleren van maatschappelijke initiatieven die gelijke kansen promoten

→ armoede aanpakken

Niveau 4: Macro-economische en culturele veranderingen stimuleren