#19/21.10.10

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

achtergrond Vakcolleges: meer leren van doen 10

achtergrond Pensioenfonds: liever kwijt dan rijk? 24

actueel Biodiversiteit: graag een beetjepraktisch 38

Recept voor winst

Zorg is big business

FORUM #19/21.10.102

inhoud #19

29 Vereniging•Aanpakzwerfafvalkanveelgoedkoper• ‘Grotestedenmoetenopenbaarvervoerookaanbesteden’

•Personalia•Meesterkokwordtbierambassadeur• JongeOndernemersdagstartmetontbijtje

•Agenda•EvenbellenmetNatasjaHart, associatepartnerbijFerendi

•fnliwilverdereverduurzaming•Schadepreventieprijs2010voorinternationaaltransportbedrijf VanderLeeuitDelft

•Noordenwilkanshoudenop co2-opslag

14

20

47

Rubrieken4 Opinie vno-ncw

•Controletaakbrandweernietlatenvervallen

•RetoriekvalutaoorlognietinbelangvanNederland

•Tweedekansmbomoetbetaalbaarblijven• JongManagement:Linksomofrechtsom:laatjeverrassen

8 DefotoBlije doos

14 &Zus‘Ondernemenzieikalsnoodzakelijkkwaad’

20DewerkkamervanHeleenSonnenberg,directeurvande WeduweJoustra

21Podium•VijfvragenaanRuudDekkers,voorzittervandeNederlandseberoepsorganisatievanregisteraccountantsnivra

•Uitspraken•Bezuinigenopdekinderopvangkosten:

goed idee?

27ScheerAnimalcops

28DeommekeervanPeterd’Angremond,directeurStichting MaxHavelaar

46BuitenlandGaatHongarijeweerterugnaaraf?

47WereldzaakAlleenoogvoordatenemerk

FORUM #19/21.10.103

rubrieksnaam

Artikelen10Ambachtsschoolrevisited

Deambachtsschoolisterugvanweggeweest.Tweejaargeledenbegonhijals‘vakcollege’aaneennieuwleven.Inmiddelszijneralvijftigenhunaantalgroeitnogsteeds.Ambachtsschool2.0:eensucces?

16ZorgisbigbusinessEenzorgenkindje:zowordtdezorgsectormeestalgezien.Desectorvandekostenover­schrijdingen,depersoneelstekortenenmedischemissers.Maarindezorgvaltookgeldteverdienen.Miljardenzelfs.Zorg,denieuwemotor?

24Pensioenfonds:lastofzegen?Eeneigenpensioenfondswasaltijdeenaantrekkelijkearbeidsvoorwaarde.Maarhetzijnzwaretijdeninpensioenland.Werkgevershebbensteedsmeertestellenmethunfonds.Exitpensioenfonds?

38Hoebiodiverszijndevn?Deoorverdovendestiltezegtmisschiengenoeg.Devn­topinNagoyaoverbiodiversiteitkrijgtnauwelijksaandacht.Maarwatmagjeookverwachtenvaneenpolitieketopalsmultinationalsambitieuzerzijndanoverheden?

42ErickvanEgeraatgelooftindevooruitgangHijwordtdeAndréRieuvandearchitectuurgenoemd.EengrotercomplimentkunjearchitectErickvanEgeraatbijnanietmaken.Vorigjaarginghijfailliet,maarinmiddelsisdecrisisweerteboven.“Ikschaammenergensvoor.”

38

42

10

FORUM #19/21.10.104

opinie vno-ncw

ReddingGoednieuwsisgeennieuws,wordtvaakgezegd.Almaaktendemediagraageenuitzonderingvoordesuccesvollereddingvan‘los33’.De‘wedergeboorte’vandeChileensemijnwerkersdomineerdedeafgelopenweekdekrantenkolommenendetelevisiekanalen.Endepresidentendehelenatietriomfeerdenmee.Maarnietalhetgoedenieuwsiszomediageniek.Datisjammerwantdenadrukopalleswatermisis,ontneemtonssomshetzichtopdevooruitgangdiegeboektwordt.Neembijvoorbeeldhetsuccesvandevakcollegesenniettevergetende‘oude’bedrijfstakscholendiejongemensenweeréchtenthousiastwetentemakenvoortechniekenhetlerenvaneenvak.Tweejaargeledengingendeeerstezogenoemdevakcollegestechniekvanstart.Specialeleerrouteswaarinvmbo,mboenbedrijfslevensamenwerkenomjongensenmeisjesopteleidentoteenvakmanof­vrouw.Maardanweleendieookdirectaandeslagkanindepraktijk.Stagebedrijvenstaan–ookintijdenvancrisis–inderijvoordezeleerlingen,zoblijkt.Ofneemdezorgsectorwaarhetprobleemvandestijgendecol-lectievezorglasten(waaroverweonsoverigensterechtdrukmogenmaken)dezonzijdevandezeeconomischesectornogaleens

overschaduwt.ZozijndenaarschattingmeerdantweeduizendNederlandsebedrijvenindemedisch­technologischehoekgoedvoorzo’n4miljardeuroaanexport.Endanhebikhetnognieteensoverdegeschatte21miljardeurowinstindevormvanextralevensjarenenlagerarbeidsverzuim.Winstdieonsooknogeenshelptomlangertegenietenvanhetleven,langeronzebijdrageteleverenaandesamenlevingenalsstraksdeaow­leeftijdverhoogdisooklangertewerken,zoalsdehoogleraargezondheidseconomieJohanPolderindezeForum terecht opmerkt. Dusalzittenweopveelterreinenmisschiennoginhetdonker:erwordtgewerktaanoplossingen.Alzullendetelevisiecamera’serwaarschijnlijknietvooruitrukken.

Bernard WientjesVoorzitter vno-ncw

Lees het artikel ‘Ambachtsschool 2.0’ op pagina 10 en het artikel ‘De gouden

toekomst van de zorg’ op pagina 16

Controletaakbrandweernietlatenvervallen• Commissie-Manswilcontroletaakbrandweerlatenvervallen• Controlesmoetenjuistverbeterdworden• Engebruikvankeurmerkenmoetvrijwilligblijven

Een betaalbare brandweer: ja graag. De commissie-Mans heeft in het rapport Inzet gereed; financiële heroverwegingen om de brandweer betaalbaar te houden daar een aantal goede voorstellen voor gedaan. Eén voorstel is echter niet verstandig, namelijk het laten vervallen van de controletaak van de brandweer. vno-ncw heeft hierover een brief gestuurd aan het bestuur van de Nederlandse Vereniging voor Brand-weerzorg en Rampenbestrijding, waarbij alle gemeentelijke en regio-nale brandweerkorpsen zijn aangesloten.Tijdige inspectie van de brandweer – waar mogelijk al ruim voor de ingebruikname van een gebouw en steekproefsgewijs tijdens het gebruik van een gebouw – verkleint de kans op brandonveilige situa-ties, maar vooral ook het risico dat achteraf dure aanpassingen gedaan moeten worden. Ook wordt de kennis van de brandweer over risico-volle gebouwen in de gemeente vergroot. En zolang er regels zijn zoals de Woningwet, het Bouwbesluit en het Gebruiksbesluit zijn controle erop en handhaving ervan exclusieve overheidstaken.Daarnaast moet het vrijwillige – en dus niet verplicht opgelegde – gebruik van keurmerken en/of het model Integrale Brandveiligheid

Bouwwerken gestimuleerd worden. Laatstgenoemd model is door bedrijfsleven en brandweer gezamenlijk ontwikkeld binnen het Cen-trum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid. Op die manier krijgt preventie en brandveiligheid de grotere aandacht die het hoort te heb-ben en wordt elke euro die bedrijven eraan uitgeven beter besteed. Het streven moet immers niet zozeer zijn om de kosten van de brandweer te beperken, maar wel om de effectiviteit en de efficiëntie van de brand-weer te verbeteren.

jero

en p

oort

vlie

t

rutte moet emanciperen

HetzintGroenLinks­KamerlidInekevanGentnietdathetnieuwekabinetmaardrievrouwenteltenNederlandisgezaktopdeGlobal Gender Gap Index:vandeelfdenaardezeventiendeplek.Deindexisgebaseerdopdepositievanmannenenvrouwenophetgebiedvanonderwijs,gezondheid,eco-nomie en politieke macht in 134 landen.Nederlandblijktvooralopdietweelaatsteterreinenslechttescoren.Endanishetkabinetnogniet eens meegenomen. VanGentwildaaromeen“deal”sluitenmetpremierMarkRutte.“Emancipatieoverstijgtverschil-lendebeleidsterreinen.Daarompasthetthemagoedbijhettaken-pakketvandepremier.”ZezietinRutteoverigensnietdesterkstevoorvechtervanemancipatie:“Hijkanwelbewerendathettoevalisdatermaardrievrouweninhetka-

binetzitten,maardatisnatuurlijknietzo.WemoetenafvanhetideedatinNederlanddeemancipatiewelzo’nbeetjevoltooidis.”VooralsnoglaatRuttehetbijhetoude:emancipatieblijftbijhetministerievanOnderwijs,CultuurenWetenschappen.Daarkwamhetbeleidsterreineenkabinetgeledenterecht(vanSocialeZakenenWerkgelegenheid)vanwegehetbelangvanhetonderwijsvoordeemancipatie.EéntroostvoorVanGent:emancipatievaltinelkgevalondereenvrouw.

donner blijft strijden voor zijn aow

TotophetlaatstheeftPietHeinDonnerzichingespannenvoorzijn‘kindje’,deverhogingvandepensioenleeftijd.EendagvoordebeëdigingvanhetnieuwekabinetstuurdehijdeTweedeKamernogeenbriefmetlaatstesuggestiesomdeingediendevoorstellenvanhetvorigekabinetaftestemmenophetpensioenakkoordvandesocialepartners.Hijsteltondermeervooromeenonafhankelijkeinstantieinteschakelenbijdekop-pelingvandepensioenleeftijdaandestijgendelevensverwachting.Ookmoetvolgenshemwordenvoorkomendatmensenmeteenlagere aow­uitkeringophun65stemetpensioenblijvengaan.Hijwilnietdatzijindatgevaleenberoep

opdebijstandkunnendoen.Donnermoestsnelzijn,wantnuheefthijernietsmeerovertezeggen.Hijmaaktweliswaarnogsteedsdeeluitvanhetkabinet,maardanalsministervanBin-nenlandseZaken.Daarheefthijhooguitnogietstezeggenoverdepensioenleeftijdvanambtenaren.

wandelgangen

Van Gent strijdt voort

Donner: nog niet moe

Retoriekvalutaoorlognietinbelang vanNederland• VerenigdeStatenenChinabotsenovervaluta• Maarlandenkunnenbeterdeachterliggendeproblemen

aanpakken

Met het aantreden van het kabinet-Rutte staat er een ploeg die seri-eus werk lijkt te gaan maken van het gezond maken van de Neder-landse overheidsfinanciën. Dat zouden meer regeringen moeten doen, was onlangs impliciet de boodschap van de president van De Nederlandsche Bank, Nout Wellink. Aanleiding voor zijn opmer-king was de felle retoriek van de Amerikaanse minister van Finan-ciën, Timothy Geithner, over China als aanstichter van een nade-rende valutaoorlog. China zou zijn munt sneller in waarde moeten laten stijgen om de concurrentiekracht van andere landen zoals de vs niet te ondermijnen. Wellink wees erop dat de Verenigde Staten van de rest van de wereld aanpassingen eisen, maar zelf een begrotingstekort hebben dat in de historie nog nooit zo lang zo hoog is geweest. De Amerikanen heb-ben zich dankzij de dollar, die als internationale reservemunt fun-geert, meer kunnen permitteren dan andere landen, maar moeten nu orde op zaken stellen.Wellink heeft gelijk dat landen met handelstekorten wel erg snel de conclusie trekken dat hen groei ontzegd wordt door de overschot-landen. The usual suspects zijn dan China, Japan en Duitsland, maar ook Nederland komt in beeld. Het is daarom goed dat minister van Financiën Jan Kees de Jager zich tijdens de laatste jaarvergadering van het Internationaal Mone-tair Fonds heeft ingespannen om het debat te verbreden en niet slechts over wisselkoersen te praten als het om mondiale oneven-wichtigheden gaat. Net zo belangrijk volgens De Jager zijn handels-balansen, internationale kapitaalstromen en structurele hervor-mingen. De topmannen van imf en Wereldbank, Strauss-Kahn en Zoelick, hebben al aangegeven zich zorgen te maken over de afgenomen bereidheid tot mondiale samenwerking. Laten we hopen dat het geen bedreiging gaat vormen voor het herstel van de wereldecono-mie.

www.vno-ncw.nl, dossier Buitenlandse handel

FORUM #19/21.10.105

dijk

stra

dijk

stra

6 FORUM #19/21.10.10

opinie vno-ncw

Tweedekansmbomoetbetaalbaarblijven• Bijscholing30-plussersisessentieelvoorkenniseconomie• Bezuinigingsplanzalalseenboemerangterugslaan

Het is verstandig dat het nieuwe kabinet-Rutte ervoor gekozen heeft om per saldo niet te bezuinigen op onderwijs. Goed onderwijs is van het allergrootste belang wil Nederland ook in de toekomst kunnen blij-ven concurreren op wereldniveau. Wel is het kabinet binnen de onder-wijsbegroting gaan schuiven en op één onderdeel lijkt het daarbij uit de bocht te vliegen.Zo zijn Rutte en zijn ministers van plan 170 miljoen te besparen door niet langer bij te dragen aan de mbo-opleiding van mensen boven de dertig. Het is begrijpelijk dat het kabinet allerlei zaken kritisch tegen het licht houdt nu het enorme bedrag van 18 miljard bezuinigd moet worden. Het is niet logisch om dat te doen met een maatregel die straks zal terugkomen als een boemerang.Op dit moment zijn er zo’n zestigduizend mensen van boven de dertig die een mbo-opleiding volgen. Het overgrote deel doet dat niet via een voltijdse opleiding maar via een combinatie van werken en leren. Op die manier worden ze opgeleid tot de vakmensen waar de economie na de crisis weer om zal zitten te springen. De zorg, de techniek, de che-mie, het transport en nog zo wat sectoren hebben straks alle handen nodig die daadwerkelijk wat kunnen maken. Het aanbod van jeugdige schoolverlaters alleen zal niet voldoende zijn. Het afschaffen van de overheidsbijdrage zal ervoor zorgen dat de personeelstekorten straks alleen maar schrijnender zullen zijn.De bezuiniging zal ook niet zo veel opleveren. Mensen van boven de dertig die nog een mbo-opleiding volgen, zijn vaak omscholers, herin-treders of vallen in moeilijke groepen zoals ex-delinquenten. Geld om zelf hun opleiding te bekostigen, zullen ze doorgaans niet hebben. Als de overheid ze niet helpt, komen ze nooit op het niveau waar ze zelf-standig een fatsoenlijke boterham kunnen verdienen en op termijn zullen ze vaak weer bij de die zelfde overheid aankloppen voor een uit-kering.De bezuiniging zal alleen mensen op mbo-niveau treffen. Dertigplus-sers die een opleiding op hbo-niveau volgen of hoger, kunnen wel blij-ven rekenen op een bijdrage van de overheid. Vanuit macro-econo-misch gezichtspunt is dat vreemd. Elke euro die geïnvesteerd wordt om mensen naar mbo-niveau te helpen, levert meer maatschappelijk rendement op dan een euro die gebruikt wordt om mensen van mbo- naar hbo-niveau te krijgen. Wie zichzelf weet op te scholen tot hbo-niveau schiet daar natuurlijk zelf wel meer mee op doordat hij meer gaat verdienen. Zo iemand zal dan ook eerder bereid, en in staat, zijn zelf een hogere bijdrage te betalen.

www.vno-ncw.nl, dossier Onderwijs

jong management

Linksomofrechtsom:laatjeverrassenRommelig is een understatementvoorhetproceswaarindenieuwecoalitiegevormdis.Nadathetregeerakkoordklaarwas,begondestoelendansvandeformatie.DaarkonRuttezichbewij-zen:eindelijkwashijin charge en kon hij gang maken. Erisveelcommentaargeweestopdesamenstellingvanhetkabinet.Hetlijktdatderegeringeenvoorbeeldwilstellenmethetaanhetwerkhoudenvan60­plussers.Zijndebewindsper-sonendanhetlevendebewijsdatdoorwerkengeenprobleemis?Hetlijktmeereenbewijsdatdeeerstevoorkeurenvanonzeliberalepremiertochbehoorlijkconservatiefzijn.Endatterwijldeverkiezingsprogramma’svandemeestepartijenvolstondenmetvernieuwingsdrang.Onderhetmom‘never waste a good crisis’, wasditdetijdomteveranderen,teverbeteren.Wegaanvooruitkijken,Nederlandrichtennaardetoekomst.Datbegintbijeengoedplanengoedemensen.Allereersthetplan.Coalitiesmakeniscompromissensluiten.Degemenedelervandewensenvan vvd, cda en pvvisweinigvernieuwend.Hetregeerak-koordislang,maargelukkignietvolledig.Opaldiepuntendieernietinstaan,heefthetkabinetdevrijheidomvernieuwingtebrengen.Datisgeenwens,datiseennoodzaakvoorNederland.Hetkabinetoogtweinigvernieuwend.Natuurlijkkloptdeklachtoverdiversiteit,maardaarmaakikmijgeenzorgenover:laatdevolksvertegenwoordigingeenmooieafspiegelingzijnvanleeftijd,afkomstengeslacht.Hetkabinetwilikbeoordelenophuncapaci-teitenomnutevernieuwen.Welishetonhandigdatdegrijzegolfinhetkabinetvoordebeeldvormingvanvernieuwingnietechthelpt.GelukkigweetRuttenetalswijdathijbehalvedeconservatievemeerderheidoverrechtsooknogeenvernieuwendemeerderheidoverlinksheeft.Bezuinigenisgeendoel,hetiseennoodzakelijkmiddelvoorver-nieuwing.Ikhoopdatdeaandachtvoorbezuinigingeenvoorbodeisvoordeinnovatiediedaaropvolgt.Rechtsomoflinksom.

Huibrecht BosVoorzitter Jong Management

jero

en p

oort

vlie

t

wandelgangen

Van der Hoeven: stroomonderbreking

De Jager prikt door

nog geen voor-rangsweg voor groene stroom

VoormaligministerMariavanderHoevenvanEconomischeZakenheeftvlakvoorhaarvertrekbeslo-ten een pas op de plaats te maken methetverlenenvanvoorrangvoorgroene stroom op het energienet. HetonderhavigewetsvoorstelligtalbijdeEersteKamer,maaropba-sisvaneenadviesvandeRaadvanState,aangevraagddoordeKamer,neemtVanderHoevenwatmeertijdvoornaderonderzoek.Hetwetsvoorstelregeltdatproducen-tenvanduurzameenergievoorrangkrijgenophetnetalsdatoverbelastwordtmetenergie.Dekostendiegemoeidzijnmetvoorrang(hetver-minderenvandestroomtoevoerinhetcongestiegebiedmoetwordengecompenseerdmethetvermeer-derenvandetoevoerelders)komenineersteinstantieterechtbijdeproducentenvangrijze(niet­duur-zame)stroom.

VolgensdeRaadvanStateiseenaantal aannamen die aan het wetsvoorsteltengrondslagliggen,nietzoaannemelijk.Zemoeteninelkgevalnogeenkeergoedonderzochtworden.Omdatditdenodigetijdzalkosten,wilVanderHoevenditdeelvandewijzigingvandeElektriciteits­enGaswetaanhouden.Zezouhet“betreuren”alsderestvandewetswijzigingdaardoorzouwordenopgehouden.“Afhankelijkvandeuitkomstvandeheroverwegingzalikbezienofnaderewetgevingnodigis”,schrijftzijaandeKamer.SindsvorigeweekzalMaximeVerhagendatbezien.

de jager ver-biedt perverse prikkels

VoorJanKeesdeJagerishetbusiness as usual:hijblijftministervanFinanciën.Alshijietsover-draagt,danisdataanzichzelf.Zoalsdeaanpakvanprovisiesvoortussenpersonenbijcomplexefinanciëleproducten.DeJagerwilde“perverseprikkels”uithetsysteemhalen.Datkanvolgenshemalleendooreenprovisiever-bodvoorditsoortproductenuittevaardigen.Uitonderzoekblijktweliswaardatdebelangrijkstehit-and-runpraktijkenuitdemarktzijnverdwenenenmarktpartijenzichaandestrengereregelshouden,maardebeoogdecultuuromslagisvolgenshemnognietbereikt,enconsumentenblijvenonvoldoendegeïnformeerdomgoedtegenwicht

tebieden.Danmaareenalgeheelverbodopprovisiebijcomplexeproducten,diegekenmerktwordendoor een hoge impact en lange looptijdenverplichtingen.DeJagerwilhierbijechternietoveréénnachtijsgaan.Hijwerktdeboeluitin“goedoverleg”metallebetrok-ken partijen. Begin 2011 denkt hijdeKamernadertekunneninformeren.Kandemarktalvastwennenaanhetidee.

7 FORUM #19/21.10.10

dijk

stra

dijk

stra

Supersnelwegensuperidee• Nieuwekabinetwilmeerpubliek-privatesamenwerking• Privateinvesteringenmakenextrainfrastructuurmogelijk• Maarpapierenvoornemenszijnnietgenoeg

Het nieuwe kabinet-Rutte trekt 500 miljoen euro uit voor nieuwe wegen en spoor. Dat is goed nieuws, zeker nu duidelijk is dat de kilometerbeprijzing er niet komt en er dus extra maatregelen nodig zijn om de groeiende files in te dammen. Een kanttekening die daarbij gemaakt moet worden, is dat dit halve miljard niet additioneel genoemd kan worden. Besloten is namelijk om geen geld meer vanuit het fes, het Fonds Economische Structuurver-sterking, beschikbaar te stellen voor investeringen in infrastruc-tuur. Het extra geld dat het kabinet nu uittrekt, dient als compen-satie hiervoor.Des te meer reden om een andere aankondiging van het nieuwe kabinet toe te juichen. In het regeerakkoord staat dat er meer publiek-private samenwerking (pps) bij aanleg en onderhoud van infrastructuur moet komen, waaronder voor ‘supersnel wegen’. Werkgevers pleiten al jaren voor pps omdat dit een betere presta-tie/prijsverhouding oplevert en kan leiden tot tijdsbesparing. De kennis van de private sector wordt beter benut en risico’s kunnen worden neergelegd bij de partij die ze het beste kan beheersen. Ook voor de financiering kan gekeken worden naar private par-tijen, staat in het regeerakkoord. Gedacht wordt aan de pensioen-fondsen, die in ruil voor hun investering dan kunnen rekenen op de opbrengsten uit tolheffing. Een aantal pensioenfondsen heeft al aangegeven hier interesse in te hebben.Met dat geld zouden dan op een beperkt aantal plekken in Neder-land snelwegen opgewaardeerd kunnen worden tot ‘supersnel-wegen’ met vijf stroken heen en vijf stroken terug, waarbij door-gaande verkeersstromen dan van lokale stromen gescheiden kunnen worden. Hoewel ook vorige kabinetten het al eens waren over de voorde-len van pps is het aantal succesvolle voorbeelden tot nu toe erg beperkt gebleven. Laten we erop inzetten dat, nu met de plannen van dit kabinet het onderwerp opnieuw op de agenda staat, het niet bij mooie woorden op papier blijft, maar daadwerkelijk tot nieuw asfalt leidt.

www.vno-ncw.nl, dossier Infrastructuur; wegen

FORUM #19/21.10.108

rubrieksnaamde foto

Blije doosDenHaag,14oktober–VoorministerMaximeVerhagenenstaatssecretarisHenkBlekerwashetdeeerstevolledigewerkdagophetministerievanEconomischeZaken,LandbouwenInnovatie(el&i).Eenmooiedagvoordekersverseministerenstaatssecretarisomeen‘officiëlehandeling’teverrichten:deinontvangstnemingvaneenwelkomstgeschenkuithandenvandealgemeendirecteurvanvno-ncw,NiekJanvanKesteren.DielegdeuitdatindedoosNederlandseproducten,vanambachtelijkekaastotinnovatieveenhoogtechnologischegadgets,tevindenzijndieoverdehelewereldwordengeëxporteerd.Enstukvoorstukeenbijdrageaanonzewelvaartleveren.VanKesterenzeinamensvno-ncwuitteziennaareenprettigeenconstructievesamenwerking.OokministerVerhagengafaanuittekijkennaareengoedesamenwerkingmethetbedrijfslevenenkennisinstellingenomdeNederlandseconcurrentiekrachtverderteverbeteren.Tekst:JiskaVijselaar|Foto:JeroenPoortvliet

FORUM #19/21.10.109

rubrieksnaam

FORUM #19/21.10.1010

achtergrond

Ambachtsschool2.0

FORUM #19/21.10.1011

Een ‘straatje’ moderne computergestuurde draaibanken, een rijtje werkplekken voorzien van high tech lasapparatuur. De ruimtes in het vakcollege techniek – in een modern pand van Scholengemeenschap Reggesteyn – lijken in niets op het beeld van stoffige praktijk lokaaltjes met verouderde apparatuur dat toch kleeft aan het traditionele vmbo. Patrick Karsenberg en Thimo van den Berg zijn, net als hun medeleer-lingen uit het derde leerjaar, bezig hun laswerkstuk van die dag af te ronden. In een smetteloze rood-grijze overall en met een hippe las-helm over het hoofd. Technici zullen altijd nodig blijven, zegt Gert-Jan Broeze, managing director van staalconstructiebedrijf Broeze in Nijverdal, zelf een enthousiast ‘vakcollege-aanhanger’. “Vanwege de crisis kunnen we het werk in ons bedrijf nu goed af met ons huidige team. Maar als de economie aantrekt, lukt dat niet meer. Er stromen nu jaarlijks zo’n twintigduizend vakmensen uit, onder meer door de vergrijzing. Daar staat een instroom van maar vijfduizend mensen tegenover. De reken-som is snel gemaakt: binnen vijf jaar, maar waarschijnlijk veel eerder, snakken we weer naar vakmensen. Alleen: hoe krijg je jongeren zover om voor de metaal te kiezen?”.De sector heeft van oudsher het imago tegen. Critici doen het werk af als zwaar, vies, saai. Volgens Broeze ten onterechte. Daar moet dus iets aan gebeuren. “Het is een kwestie van jezelf goed verkopen. Je moet die jongens informeren over de mogelijkheden. Dat ze niet als lasser hun tijd moeten volmaken. Maar dat er ook heel veel mooie carrière-

Twee jaar geleden werd ‘de ambachtsschool

nieuwestijl’geïntroduceerd:hetvakcollege.

Erzijneralvijftigenhetaantalgroeitnog

steeds.Eensucces?

Tekst:FrankdenHoed|Foto’s:EmileWillems

Vakcollege, ambachtsschool …Ondernemerszatenvoorhetuitbrekenvandecrisistespringenomgoedopgeleidetechnischemedewerkers.Jongensenmeisjesmetmeerpraktischeervaringdandegemiddeldevmbo’er.“Wasdiegoeieouweambachtsschoolernogmaar”,hoordejeregelmatig.Ergebeurdeweinig.TotHansdeBoerbijzijnafscheidalsvoorzittervandeTaskforceJeugdwerkloosheidindezomervan2007hetideelanceerdeomhetoudevakonderwijsineenmodernjasjetelatenterugkeren.In2008gingendeeerstezogenoemdevakcollegestechniekvanstart.Specialeleerrouteswaarinvmbo,mboenbedrijfslevensamenwerkenomjongensenmeisjesopteleidentoteenvakman/vrouw.Maardanweleendieook direct aan de slag kan in de praktijk. Veel meer praktijkles-sendanophetregulierevmboeneengoedesamenwerkingmethetbedrijfslevenzorgendaarvoor.Voordeelvandeopleidingisbovendiendathetvierjarigevmbowordtaangevuldmettweejaarlesopmbo­niveau.Nu,tweejaarlaterzijneralzo’nvijftig.WaaronderScholengemeenschapReggesteyninRijssen.Eninmiddelswordtookgeëxperimenteerdmetvakcollegesgerichtopdezorg.

FORUM #19/21.10.1012

achtergrond

opties zijn. Met dat doel organiseren we ook één keer per jaar een tech-niekdag. Trouwens ook om de ouders een zetje in de goede richting te geven.”Een overbodige luxe is die aandacht voor de ouders niet, vindt Broeze. “Nog steeds koersen veel ouders aan op een algemene opleiding voor hun kinderen, omdat dit beter zou zijn voor later. Terwijl ze misschien veel meer op hun plaats zijn op een technische opleiding.”

overtuigdHij laat even een bont gedecoreerde lashelm zien van het type dat de lassers in spe na het klinken van de zoemer ‘lesuur over’ hebben afge-zet. “We hebben besloten de jongens die voor de metaal kiezen zo’n hippe speedlashelm (helm met automatisch verduisterend ‘glas’; red.) te geven. Om te onderstrepen dat het gaaf is als je voor dit werk gaat.” Natuurlijk. Ze zijn in hun nopjes met hun strakke outfit. Maar ook zonder dit – overigens nuttige – gebaar waren Patrick Karsenberg en Thimo van den Berg er al van overtuigd dat ze voor de metaalafdeling van het vakcollege zouden kiezen. Karsenberg dacht nog even dat draaien en frezen wel wat voor hem zou zijn. Maar nadat hij het een paar keer had gedaan dacht hij er toch anders over. “Het duurt me veel te lang. Niks voor mij.” Een beetje experimenteren met lasapparatuur bij z’n ouders thuis bracht hem op het juiste spoor. Dat lassen leek hem wel wat. “Toch mooi als je later een gebouw ziet en weet dat je daar alle spanten voor hebt gelast?”

Van den Berg bekent dat hij op de basisschool al nooit zo heel goed was in leren. “Meestal haalde ik zessen of zevens. En maar af en toe een acht. M’n juf zei dat het vakcollege wel wat voor mij was. En dat klopt: deze opleiding vind ik leuk.” Het kost hem geen enkele moeite om aan te geven waarom. “Je hebt hier meer uren praktijk dan op het vmbo.” Karsenberg bekent dat die nadruk op de praktijk hem goed uitkomt. Want ook hij is geen liefhebber van leren. “Ik ben er heel slecht in. Wat een ander in een half uur leert, kost mij een uur.” Het mooie van het vakcollege vindt Broeze dat de leerlingen in de eer-ste twee leerjaren nog vrij zijn in hun keuze. Daardoor hebben ze meer tijd om na te denken welke richting ze nou echt op willen: timmeren, metselen, of - zoals deze leerlingen - metaalbewerken. “Gevolg is dat je in het derde jaar jongens hebt die gemotiveerd zijn om in hun vak aan de slag te gaan. Je hebt niks aan iemand die een verkeerde keuze heeft gemaakt of die zegt dat hij is gestuurd.”

actiefHet vakcollege tamboereert op de zelfredzaamheid van de leerlingen. En daar lijkt niets te veel mee gezegd. In Rijssen in elk geval geen voor-gekauwde opdrachten die via een strak stramien moeten worden uitge-voerd. De leerlingen worden gestimuleerd om zelf initiatief te tonen, samen te werken. Zoals bij de constructie van de mini-Eiffeltoren waar ze nu mee bezig zijn. Pas als ze er zelf niet meer uitkomen, trekken ze bij de leraar aan de bel. Een goede zaak, vindt Broeze. “Ik krijg jongens bin-

Patrick Karsenberg: ‘Toch mooi als je later een gebouw ziet en weet dat je daar alle

spanten voor hebt gelast?’

FORUM #19/21.10.1013

nen die gemotiveerd zijn, waar je wat mee kunt. Het vakcollege is een kweekvijver voor ons. Wij maken het karwei verder af.”In de derde klas ruiken de leerlingen voor het eerst aan het echte werk. Dat gebeurt via een snuffelstage in een metaalbedrijf. Een snuffelstage, omdat ze op hun leeftijd nog niet met gevaarlijke machines (zoals las-apparatuur) mogen werken. Een volwaardige stage volgt later, als dit wél mag. Als de vraag naar vakcollege-leerlingen voor stages maatge-vend is, zullen ze na hun opleiding weinig moeite hebben om een geschikte werkplek te vinden. Van den Berg: “Meestal zoekt de school naar stageplekken. Maar bij meneer Van de Merwe (de drijvende kracht achter het vakcollege metaal in Rijssen; red.) werkt het anders. Bedrij-ven vragen hem of hij nog handige jongens heeft.” Wat ze met hun opleiding willen bereiken loopt nogal uiteen. Karsenberg is de meest uitgesprokene van de twee. Naast zijn ouder-lijk huis zit een bedrijf dat constructiewerk doet. Dat betekent veel spanten lassen. “Als ik dat twee jaar moet doen, vind ik dat wel leuk”, zegt hij. “Maar ik ga liever werken bij Broeze. Daar doen ze heel verschillend werk.” Heel voorzichtig denkt hij ook al aan latere stappen in zijn carrière. “Ik zou wel iets leidinggevends willen doen.” Gezien de actieve houding die hij laat zien tijdens de uitvoe-ring van zijn praktijkopdrachten op het vakcollege misschien hele-maal zo’n gek idee nog niet.

www.vno-ncw.nl, dossier Onderwijs en scholing

Thimo van den Berg: ‘M’n juf zei dat het vakcollege wel wat voor mij was’

Vakcollege of vakschool? That’s the question

Ishetvakcollegedéaangewezenwegnaareentechnischberoep?MikeBroekhuizen,directeurvanBedrijfstakschoolAntonTijdinkinTerborg,vindtvanniet.“Hetkannooitkwaadwatoverbodigetheoretischeballasttelatenvallentengunstevanmeerpraktijk,zoalsnugebeurtbijhetvakcollege.Endaarwaargeeninfrastruc-tuurisopmbo­niveau,biedtdekopvantweejaarbovenopdeop-leidingopvmbo­niveauuitkomst.Maarwaaromhetwielopnieuwuitvindenindieregio’swaaraleengoedalternatiefvoorhandenisvoordezesjarigevakcollege­opleiding?”Broekhuizenwijstopdeteruglopendeinstroomvannieuweleer-lingen.“Mettweeelkaarbeconcurrerendeopleidingenmaakjedespoelingzodundatdekansgrootisdatzeallebeitekleinzijnomteoverleven.Enwiezijndaardedupevan?Ondernemers,dienietmeerkrijgenwaaraanzijbehoeftehebben.Enjongeren,dienietlangereenophetvaktoegesnedenopleidingkunnenvolgen.”Inregio’swaaralbedrijfstakscholenzijn,zoumoetenwordengeïnvesteerdineenversterkingvandevierjarigevmbo­basis,vindtBroekhuizen.“Wanthoebeterdekwaliteitleerlingendiezijaanleveren,desteverderkomenwehiermetze.”DesterkebandmethetbedrijfslevenisvolgensBroekhuizeneenvandepluspuntenvandebedrijfstakscholen.Vrijwelaldezescholenkomenvoortuiteenbedrijfsschool.ZobegonBedrijfstakschoolAntonTijdinkbeginjarenzeventigalsoplei-dingsfaciliteitvanPelgrim(laterAtag).In1988werddebedrijfsschoolonderdevleugelsgebrachtvaneenstichtingmetalsdoelhetopleidenvanvakkrachtenvoordemetaalsectorinderegio.Inmiddelsmakenruimtachtiglidbe-drijven,metaalbedrijvenuitderegio,gebruikvandefacilitei-ten.Bedrijfstakscholenzijninhunregiovaakaldecennialang‘hofleverancier’voordemetaalsector.Zoookonzeschool,steltBroekhuizen.“Dekrachtligtinonzesamenwerkingmetdeleden.Webetrekkenzebijalleswatwedoen:ontwikkelingvanlesprogramma’s,investeringeninapparatuur,filosoferenoverdetoekomst.”Datdebetrokkenheidwederzijdsis,blijktvolgensBroekhuizenjuistindezeperiodevaneconomischetegenwind.“Driejaargeledenstondendebedrijveninderijvoorleerlingenvanonzeopleiding.Afgelopenjaarwaservooreenaantalleerlingeneigen-lijkgeenplek.Maartóchhadiedereeneenplek.Waarom?Omdatondernemersredeneren:ingoedetijdenhelpenzijons,nuhelpenwijhen.Dejongerendiewenuopleiden,zijntrouwensalsdeeco-nomieweeraantrekthardnodigomdevergrijzingoptevangen.”

FORUM #19/21.10.1014

& zus

naam SpijkersenSpijkersactiviteit Design kleding en pret a portergestart 2000vestigingsplaats Arnhemmedewerkers Vijfeigenaren TruusSpijkers(40),linksopde fotoenRietSpijkers(40)

Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

FORUM #19/21.10.1015

Truus Spijkers (40)“Toen we net begonnen, hadden we geen taakverdeling. Alles wat gedaan moest worden, deden we allebei. Dat werkte niet. Je merkte dat mensen ons tegen elkaar uit probeerden te spelen. Dan moest je weer navragen wat de ander precies had afgesproken. Dat kostte veel tijd. Nu doe ik alle contacten naar buiten en de zakelijke dingen. Mijn zus is heel creatief, maar met die kant van ons werk heeft ze niet zo veel.”“We hebben allebei de modeopleiding gevolgd op de kunstacademie. Daar leer je ontwerpen, niet ondernemen. Dat hebben we later in de praktijk geleerd. In 2000 hebben we nog de masteropleiding voor ont-werpers gedaan bij het Fashion Institute Arnhem. Met onze eerste col-lectie zijn we naar een showroom in Parijs gegaan waar inkopers uit de hele wereld komen. Meteen hadden we al een paar klanten uit Japan. Die kochten kleren van ons die je niet eens kon wassen of stomen. Dat vonden ze niet erg, zolang het maar bijzonder was. Die gekte is er inmiddels wel vanaf, ook door de economische crisis. Maar onze kle-ren worden ondertussen wel in vijftien landen verkocht.”“Een aantal keren waren we al gevraagd onze kleren te showen op de Amsterdam Fashion Week. Daar zijn we nooit op ingegaan omdat dat niet interessant was. Voor onze hoofdlijn is in Nederland eigenlijk onvoldoende ruimte. Een jurkje kost al snel 800 euro en er zijn maar weinig winkels die dat kunnen verkopen. Toch wilden we meer in Nederland doen zodat we financieel een steviger basis konden krijgen en gewoon omdat het praktisch is. Het is soms lastig om je geld vanuit het buitenland binnen te krijgen. Toen kwamen we op het idee te beginnen met een tweede lijn, die makkelijker en goedkoper is en om die te lanceren op de Fashion Week. Dat hebben we dit jaar gedaan en dat heeft enorm veel belangstelling opgeleverd. Er zijn flink wat win-kels bijgekomen.”

Riet Spijkers (40)“Gelukkig doet Truus de meeste zakelijke dingen. Dat kan ze veel beter dan ik, ik ben ook minder diplomatiek. Ondernemen zie ik als noodzakelijk kwaad. Het hoort erbij, maar liever zou ik de hele dag aan het ontwerpen zijn. Dat ontwerpen doen we samen. Dan zitten we naast elkaar te schetsen, soms ook in elkaars tekeningen. Zij denkt meer in de grote lijn, ik ben meer van de details. Ik denk ook wat ruim-telijker dan Truus en daarom maak ik altijd de patronen. Ze is dan weer goed in het kiezen van de kleuren en de stoffencombinaties.”“Met onze hoofdlijn waren we een beetje in een spagaat beland. We wilden graag wat creatievere ontwerpen maken, maar we moesten er natuurlijk ook van kunnen leven. Dat betekent juist dat je concessies moet doen op creatief gebied. Het zou mooi zijn als onze tweede col-lectie hier straks de boel financieel kan dragen. Dan kunnen we voor onze hoofdlijn helemaal losgaan.”“We zijn een echte tweeling. Over veel dingen denken we hetzelfde en soms kunnen we tegelijkertijd exact hetzelfde zeggen. Truus is wel wat optimistischer dan ik. Toen we die nieuwe lijn ernaast gingen doen, had zij iets van: ‘dat doen we gewoon’, terwijl ik dacht dat we dat nooit zouden redden. We hebben maar zoveel tijd en daarin kun-nen we niet meer maken. Zij had wel gelijk. Ik dacht altijd al dat we efficiënt werkten, maar blijkbaar kon het toch nog efficiënter.”“Op de middelbare school werden we wel vergeleken met de Banan-arama-zangeressen. Tegenwoordig heeft iedere stad wel een h&m en een Zara waardoor het voor jongeren heel makkelijk is om de kleren van hun idolen bij elkaar te shoppen. Wij hadden dat niet. Dus gingen we kleren namaken van mensen die we op televisie zagen: van de ach-tergrondzangeressen van Wham of van Lisa Bonet van de Cosby Show. Ook kochten we wel eens een gewone broek waar we dan veel ritsen opnaaiden. Hadden we dan gezien in Toppop of zo.”

‘Ondernemenzieikalsnoodzakelijkkwaad’AlskinderenmaaktenzeklerennadiezebijToppopzagen.Sindseenpaarjaar

verkopenTruusenRietSpijkershundesignkledingoverdehelewereld.“Opde

middelbareschoolwerdenwewelvergelekenmetdeBananarama-zangeressen.”

Tekst:JanBuevink|Foto’s:SarahNankinendefamilieSpijkers

FORUM #19/21.10.1016

omslag

DEGOUDENTOEKOMSTVANDEZORG

FORUM #19/21.10.1017

DEGOUDENTOEKOMSTVANDEZORG

“Dadelijk krijg ik een ziekenhuisdirecteur uit Saoedi-Arabië op bezoek”, vertelt Peter Post, drijvende kracht achter de Task Force Health Care. De Saoedi-Arabiër staat aan het hoofd van een van de meest prestigieuze ziekenhuizen van zijn land, een van de parade-paardjes van het Saoedi-Arabische ministerie van gezondheid. “Dit zijn instellingen die constant willen investeren”, zegt Post. “Die doen geen concessies aan kwaliteit, alleen het beste is goed genoeg. Voor Nederlandse ondernemingen is dat erg interessant. Op prijs kunnen ze vaak moeilijker concurreren maar hier gaat het om hoogwaardige apparatuur.”De taskforce, ondergebracht in het hoofdkantoor van fme-cwm, is ontstaan vanuit de ontwikkelingssamenwerking. Universiteiten, hogescholen, ngo’s en drie ministeries werken erin samen met zo’n 25 bedrijven, met name op het terrein van de medische technologie. “We zijn vooral actief in de opkomende landen”, zegt Post, maar dat begrip blijkt in de dagelijkse praktijk nogal rekbaar. Zo organiseerde zijn task-force recentelijk missies naar landen als de Oekraïne en Mexico, maar ook naar eu-lid Roemenië. Jaarlijks staat hij op de toonaangevende beurzen. Niet alleen in Dubai, ook in Düsseldorf.“De meeste individuele Nederlandse bedrijven op dit terrein zijn maar kleine spelers”, zegt Post. Afzonderlijk zijn ze nauwelijks in staat om op een hoog niveau binnen te komen bij buitenlandse overheden die hun gezondheidszorg willen verbeteren. Daar komt bij dat opkomende landen vooral geïnteresseerd zijn in totaaloplossingen. “Als in Neder-land een ziekenhuis gebouwd wordt, gaat dat vaak via subcontractors: met onderaannemers worden afzonderlijke contracten gesloten. In het buitenland werken ze het liefst met een partij. Daar zeggen ze: we wil-len een nieuw ziekenhuis, just fix it!” Door samen op te trekken kun-nen ze volgens Post wel meedoen met de grote jongens en zo een graantje meepikken van een markt die steeds groter wordt.

verschuivenVerhalen over zorg zijn doorgaans nogal zorgelijk van toon. Kos-

Dezorgsectorisnietalleeneenzorgenkindjemaarookeenmarktwaar

miljardenverdiendkunnenworden.Crisisofniet.

Tekst:JanBuevink|Foto:JeffreyCoolidge

FORUM #19/21.10.1018

omslag

tenoverschrijdingen, dreigende personeelstekorten, medische missers en nog grotere kostenoverschrijdingen als gevolg van de vergrijzing domineren de berichtgeving. Toch lijkt dat beeld wat te verschuiven, zo blijkt alleen al uit bijvoorbeeld de interesse van het bedrijfsleven voor de Task Force Health Care. “De zorg is zeker niet alleen een kostenpost”, zegt Johan Polder, hoog-leraar gezondheidseconomie aan de universiteit van Tilburg. Zorguit-gaven zijn ook investeringen. Mensen worden gezonder, fitter, opge-wekter en ouder. “De levensverwachting is dankzij de zorg drastisch toegenomen. Sinds 2000 alleen al met twee tot drie jaar. Mensen kun-nen dus langer genieten van het leven, langer hun bijdrage leveren aan de samenleving en als straks de aow-leeftijd verhoogd is ook langer werken.”Eerder dit jaar deed de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen een poging om uit te zoeken wat die zorguitgaven nou exact opleveren. Voor acht ziekenhuisbehandelingen rekende ze na wat de opbrengst was, uitgedrukt in extra levensjaren en een lager arbeidsverzuim. In totaal ging het om 21 miljard euro, aanmerkelijk meer dus dan de 15 miljard die de ziekenhuizen op jaarbasis kosten.Nederlandse ondernemers hebben de zorgsector natuurlijk al veel lan-ger ontdekt als een aantrekkelijke markt. Naar schatting meer dan tweeduizend, vooral kleinere, bedrijven verdienen hun geld met het maken van medisch-technologische producten. Jaarlijks zijn ze goed voor een export van 4 miljard euro. Een groot deel daarvan komt voor rekening komt van Philips, dat een paar jaar geleden besloot om de gezondheidszorg tot een van de drie pijlers van de onderneming te maken, naast licht en consumentenelektronica. Hoe verstandig die keus was, bleek tijdens de kredietcrisis. Het aandeel dat healthcare leverde aan de totale omzet van het concern steeg van een kwart in 2008 naar een derde in 2009. Als het om de aankoop van cd-spelers of televisies ging, hielden consumenten hun portemonnee dicht, aan gezondheidszorg gaven ze juist meer uit.

imposantDe economische betekenis van de bedrijfstak zorg werd eind vorig jaar in kaart gebracht door adviesbureau Boer & Croon. In opdracht van het ministerie van vws produceerde het een flinke stapel sheets, impo-

Kabinet wil meer marktwerkingHetnieuwekabinet­Ruttewilervoorzorgendatziekenhuizengemakkelijkeraankapitaalkunnenkomenomteinvesteren.Daaromwordthethenstrakstoegestaanomwinstuittekerenzodatzeaantrekkelijkerwordenvoorparticuliereinvesteerders.Erzittenwelvoor-waardenaan.Zomoetdekwaliteitvandegeleverdezorgopordezijn,evenalsdefinan-ciëlestevigheidvandeinstelling.Ookmagdeeerstewinstpasdriejaarnadeinvesteringwordenuitgekeerd.InsommigeandereEuropeselandenmogenziekenhuizenallangerwinstuitkeren.Duitsland,waareenkwartvandeziekenhuisbeddenineenwinstbeogendeinstellingstaat,iskoploper.InFrankrijkenOostenrijkgaathetom15procent.HetkabinetRuttewildemarktwerkingindezorgookverderhelpendoorhetaantalverrichtingenuittebreidenwaarvoorvrijeprijsvorminggeldt.Nuisdatvoor30procentvandeingrepenhetgeval.Hetregeerakkoordvermeldtnietmethoeveeldatpercentagemoetstijgen.

‘Dezorgiszekerniet

alleeneenkostenpost’

FORUM #19/21.10.1019

sant vanwege zowel zijn omvang als de getallen die erin staan. De zorg is een sector waarin 1,1 miljoen mensen hun brood verdienen en die jaarlijks 72 miljard omzet. De groei is enorm: 60 procent in zeven jaar tijd (zie kader Een snel groeiende bedrijfstak).De studie laat ook zien dat er nog hele terreinen braak liggen. Van een grensoverschrijdende gezondheidszorg is bijvoorbeeld nog nauwelijks sprake. De trend van een aantal jaren terug waarbij Nederlanders naar Turkije vlogen voor een staaroperatie, gecombineerd met een paar dagen cultuur snuiven in Istanbul, lijkt achter de rug. Van een omge-keerde beweging is nog helemaal geen sprake. Belgen, Duitsers en andere Europeanen komen nauwelijks gebruik maken van onze zorg, afgezien van een enkeling in de grensstreek.Op het eerste gezicht lijkt dat vreemd. De Nederlandse gezondheids-zorg heeft internationaal gezien een prima reputatie. In de jaarlijkse Euro Health Consumer Index die sinds 2005 verschijnt, staat ons land consequent bij de bovenste drie. In de meest recente uitgave staan we zelfs bovenaan, waarbij naaste buren Duitsland en België het met een zesde en elfde plek moeten doen. Geld zou ook geen rol moeten spe-len. Burgers van de Europese Unie hebben recht op medische zorg in een ander eu-land ter hoogte van de kosten die ze daarvoor in eigen land zouden betalen.In de praktijk is het niet zo simpel, zegt Andrea Heide, senior adviseur internationalisering van het academisch ziekenhuis in Maastricht (azm). Het azm is in Nederland koploper als het gaat om grensover-schrijdende zorg. Al in 2004 sloten de Maastrichtenaren een samen-werkingsovereenkomst met het universiteitsziekenhuis in Aken, zo’n 30 kilometer verderop. Geld verdienen is niet het oogmerk van de samenwerking tussen Maastricht en Aken. Het ziekenhuis voert vooral de ingewikkelder ingrepen uit waarvoor (nog) geen vrije prijsvorming geldt. Het bin-nenhalen van meer patiënten uit het buitenland zou ten koste gaan van het aantal ingrepen dat bij Nederlanders verricht kan worden en dus per saldo niks extra’s opleveren. De samenwerking is meer bedoeld om kennis te delen en een sterke positie op te bouwen op de terreinen waarop ze afzonderlijk ook al sterk zijn, zoals hart- en vaatziekten. “Als je naar onze omvang kijkt, zijn we in onze eigen landen maar middel-maat”, zegt Heide. “Samen staan we veel sterker.” Die omvang is niet

alleen van belang nu ziektekostenverzekeraars de weg lijken in te slaan om patiënten vooral naar instellingen te sturen waar veel ingrepen plaats vinden. Maar ook om een goede uitgangspositie te hebben als er straks wel een Europese patiëntenmarkt tot stand komt. “In Duitsland heb je een paar grote hartcentra. Als je Maastricht en Aken bij elkaar optelt, doen we daar mee in de bovenste regionen.”Hoogleraar Polder weet niet of de Nederlandse ziekenhuizen hun heil van gezondheidstoeristen moet verwachten. “Zorgtoerisme zal zeker toenemen, maar het wordt nooit een grote bron van buitenlandse euro’s die naar Nederland stromen.” Andere taal, andere cultuur en huisartsen die verwijzen naar tweedelijnszorg die ze kennen, zullen er volgens hem voor zorgen dat het nauwelijks van de grond komt. “Voor langdurige zorg willen de meeste mensen niet meer dan drie kwartier reizen, voor een flink deel ligt de grens zelfs al bij een kwartier.”Als Nederland meer wil gaan verdienen aan de zorg, verwacht Polder meer heil van de medische technologie en nieuwe ontwikkelingen in de thuis- en ouderenzorg. Er komen meer ouderen die steeds langer thuis willen blijven wonen en het aantal mensen dat hen kan verzor-gen neemt af. “Die spanning moet je met slimme technologie toch op kunnen lossen.”

opkomende economieënHet bezoek van de Saoedi-Arabische ziekenhuisdirecteur aan de Task Force Health Care blijkt achteraf niet zo veel te hebben opgeleverd. “Hij was vooral op zoek naar goed geschoolde mensen die tegen uiterst aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden voor hem willen komen werken”, zegt manager Peter Post. “Ik heb hem doorverwezen naar universitei-ten die misschien nog wat voor hem kunnen doen.” Post lijkt er niet rouwig om. Nieuwe kansen genoeg in een wereld die vergrijst, steeds ongezonder leeft en steeds meer chronische ziekten kent. Over niet al te lange tijd staat zijn taskforce voor het eerst ook op een enorme beurs in Brazilië. “De medisch-technologische sector heeft enorme kansen in de opkomende economieën. Als landen zich economisch ontwikke-len, zie je dat de gezondheidszorg er steeds belangrijker wordt.”

www.vno-ncw.nl, dossier Gezondheidszorg

EensnelgroeiendebedrijfstakDeNederlandsezorgsectoriseenflinkebedrijfstakdiegroeitmetcijfersdieOost­Aziatischaandoen.AdviesbureauBoer&Croonpresenteerdeeindvorigjaareenonderzoeknaardeeconomischebetekenisvandesectorwaarinjaarlijkszo’n72miljardomgaat.Hetgrootstedeeldaarvan(65miljard)zitbijdeziekenhuizen,verpleeghuizen,huisartsen,fysiothe-rapeutenenanderezorgaanbieders.Datbedragisinzevenjaartijdmetmaarliefst60procentgegroeid(alleendeit/telecom­sectorgroeideindieperiodesneller).Alshetgaatomwerkgelegenheidisdezorgsectormet1,1miljoenwerknemersdederdeinNederland,nadefinanciëleenzakelijkedienstverleningendehandel.Desectorbestaatuit35dui-zendbedrijven,waarvanhetgrootstedeeleenpitteris.Degrootstezorgwerkgever–metnegentienduizendwerknemers–isEspria,eenfusievanEveanZorggroep,PhiladelphiaenWoonzorgNederland.DezorgsectorisvrijwelgeheelopNederlandgericht:slechts0,4procentvandeproductiegaatoverdegrens(276miljoen).AlsookgekekenwordtnaardezorggerelateerdeproductendiedeNederlandseindustriemaakt,komtdatbedraguitopzo’n14miljard.

FORUM #19/21.10.1020

werkkamer

DewerkkamervanHeleenSonnenberg(WeduweJoustra)

“Mijn werkkamer is de voormalige slaapkamervanmijn voorvaderen”, vertelt Heleen Sonnen-berg, directeur vanWeduwe Joustra. De destil-leerderij is vooral bekend om haar Beerenburg,maar maakt ook jenever en koffielikeur. “Hetbedrijfis–dit150jaargeleden–inditpandbe­gonnen. Ik bende zesdegeneratie enwe zittennogsteedsinhetzelfdepand.Mijnoudershebbenhier overigens niet geslapen. Ik ben geboren inhethuishierachter.Jekunthetzienalsjeuitdeachterramenkijkt.”“Zes jaargeledenhebbenwedezezolderverdie-pingverbouwd.Devoormaligeslaapkamerismijnwerkkamergewordenende rest is tentoonstel-lingsruimteenproeflokaal.Hetvoeltnogsteedsheel vertrouwd. Toen we gingen verbouwen,

stondhet ledikanternogwaargeneratiesvoor-ouders inhebbengelegen.Daar isdeomlijstingvanhettrapgatvangemaakt.”“Ik ben enormvande nostalgie.Dit is eenoudfamiliebedrijf in eenvandeoudste pandenvanSneek.Voormij ishetdagboekvandeweduweJoustraheelbelangrijk. Ikhebhetgekregenvaneen oudoom die naar het verzorgingshuis ging.Hetishaardagboekuitdetijddathaarmanover-leedenzijditbedrijfbegonin1864.Heelzakelijk–hetgaatoverhetbedrijf–maartussenderegelsdoor kun je de emotie lezen. Dat is echt mijnmeestkostbarebezit.Ikdenkeroveromdaarnogietsmeetedoenwanthetisheelfascinerendomtelezen.”“Verderstaanerallemaalflessenindebuurtvan

mijnwerkplek. Dit ismaar een klein bedrijf, demeestetestendoe ikgewoonzelf. Er staanookflessen tussen van de concurrentie.We hebbenneteennieuwproductopdemarktgebrachtendaarvoorhebbenweeerstonderzochtwateralisenwatwemissen.Despulletjeservoorzijnvanmijnoma.”“HetDelftsblauwetegeltjehebikgekregenvanmijnpartner.Ikhebnogaldeneigingommijzelfvoorbijtehollen.Ikbennuveertigenikmoetnogevenmee.Hetplakkertjelageenpoosjegeledenopmijn bureau,dat heb ik er aan gehangen. Ikvondhetzolief.”

Tekst:RemkoEbbersFoto’s:SamRentmeester/fmax

FORUM #19/21.10.1021

DewerkkamervanHeleenSonnenberg(WeduweJoustra)

podium belrondje

Laurens Schenk / Schenk Makelaars / Hoofddorp

‘Buitensporig’“Ikvindheteenbuitensporigbedrag.Iksnapdaterbezuinigdmoetworden,maardit isgeengoedemaatregel.Bedrijvenhebbenopditmomentbelangbijstabiliteitenikdenkdatditervoorgaatzorgendatsteedsmeermedewerkerszichzullenafvragenofhetnogwel lonend isomteblijvenwerken. Ikvreesdatdieafwegingvaaknegatiefzaluitvallen.Vancolle-ga’s hoor ik ookdat ze daar bang voor zijn.Veel vrouwenzullenervoorkiezenomeenpaarjaartestoppen.”

“Mannenzullendit soortafwegingennauwelijkshoeventemaken.OndankshetvoorbeeldvanvoormaligePvdA­leiderBosdiemeertijdaanzijngezinwildebesteden,ishetopvan-gen van kinderen nog vooral een vrouwenzaak. Een feno-meen als een papadag kennen we hier bijvoorbeeld niet,maarjemerktweldatjongevaderssomswatlaterbeginnen.Dezeplannenzullenerooktoeleidendatmensenmeerflexi-bel gaan werken en meer thuis. Dat vind ik op zich geenslechtezaakmaaralleenmetflexibelwerken,isdezemaat-regelnietoptevangen.”

Elly Brand / Kinderopvang De Bevelanden / Goes

‘Logisch’“AlsheelNederlandmoetbezuinigen,vindikhetlogischdatditnietvoorbijgaataandekinderopvangsector.Hetlijktmedaternogwelruimteisomeenaantaloudersmeertelatenbetalen.Deverhogingvandekinderopvangkostenisrelatief:eengezinmeteeninkomenvan70.000euroisinveelgeval-lenopjaarbasisongeveer40euromeerkwijt.Degetallendiejeindekrantterugziet,zijndoorgaansgebaseerdopkinder-opvangvooréénkinddatvijfdagenperweekwordtopge-

vangen.Datkomtbijnanietvoor.”“Maarvooroudersmeteeninkomenvanminderdanander-half keer modaal komt de bezuiniging wel hard aan. Zijvoelenhetechtindeportemonnee.”“Als sectormoetenweongeveer 1miljard bezuinigen. Eendeel daarvan zou gerealiseerd kunnen worden door depubliekemiddelen–wantdaargaatheteigenlijkom–volle-digteinvesterenindekinderopvangzelf.Nuverdwijnteendeelnogindezakkenvanprivate investeerders indevormvanwinstuitkeringen.Daarzouhetkabinetechteensovernamoetendenken.”

Henry Haaijer / Higher Company / Zwolle

‘Verbazingwekkend’“Deplannenomtesnijdenindekinderopvangkostenhebbenmijechtverbaasd.Ikvindhetnietterijmenmetdewensvandit kabinetomde arbeidsparticipatie teverbeteren.Het iseenordinairebezuiniging,eenandereredenvoorditvoorstelkaniknietbedenken.”“Tweejaargeledenheeftonsbureaunogeengrootonder-zoekgedaanondervijftienhonderdhoogopgeleidewerken­devrouwen.Daarkwameenaantaldingenuit:eenvande

belangrijkste isweldatvrouwenvindendatdeondersteu-ning voor kinderopvang nu al gebrekkig is. Het gaat danoverigensookomgebrekaanlangereopeningstijden,meerserviceenhetaanbiedenvanwarmemaaltijden.WelopenzozwaarachteroplandenalsDuitsland,BelgiëenFrankrijk.”“Wehebbenstraks iedereenhardnodig.Danmoet jegeencontraproductieve maatregelen nemen. Maar juist zorgendatjegoedemensenaanhetwerkhoudt.Hetverlieservanisveel duurder. Dat is precies de reden waaromwe flexibelwerkenhebbeningevoerdinonsbedrijf.Enzelfsoverwegendestijgingvandekinderopvangkostentecompenseren.”

Bezuinigen op de kinderopvang: goed idee?Werkendeoudersmoetenmeerbijdragenaandeopvangvanhunkinderen.

Hetkabinet-BalkenendekondigdemetPrinsjesdageenflinkebezuiniging

aan.Nuhetkabinet-Ruttedeplannenoverneemt,wordterin2015

800miljoenminderaankinderopvangtoeslaguitgegeven.Watvinden

ondernemers daarvan?

Tekst:JanBuevink,JiskaVijselaar|Foto’s:fmax

FORUM #19/21.10.1022

podium vijf vragen aan

Barnier verwijt de accountants dat zij te weinig signalen hebben afgegeven in de aanloop naar de financiële crisis. Terecht?“Niet zolang er geen enkele onderbouwing voor gegeven wordt door Barnier. Bovendien jaagt hij door die verwijtende toon iedereen in de verdediging. Dat bevordert de discussie niet. Feit is dat niemand in de aanloop naar de crisis een glazen bol had: het management niet, de commissarissen niet, toezichthouders als De Nederlandsche Bank niet, en ook de accountants niet.”

Het is toch moeilijk te begrijpen hoe accountants goedkeurende verkla ringen konden afgeven in die periode? “Er kunnen allerlei redenen zijn waarom er goedkeurende verklaringen zijn afgegeven aan bedrijven die later toch in de problemen kwamen. Zo’n verklaring betekent volgens de wettelijke regels dat de informatie in de jaarrekening klopt. Dus als daar in staat dat een bedrijf bijna failliet is en dat klopt, dan moeten wij een goedkeurende verklaring ge-ven. En omdat we een geheimhoudingsplicht hebben, mogen we daar niet publiekelijk onze vinger over opsteken. Wat we wel moeten doen is De Nederlandsche Bank op de hoog-

te stellen, en het is vervolgens aan dnb om maatregelen te nemen. Vergeet ook niet dat een accountantsverklaring een datum heeft. Als de situatie daarna door onvoorzienbare omstandigheden verandert, heeft dat geen in-vloed meer op de jaarrekening en dus ook niet op de accountantsverklaring.”

Wat vindt u van het voorstel om de ‘Big Four’ op te knippen?“De eurocommissaris stelt terecht dat wij het ons niet kunnen veroorloven dat één van de vier grote accountantskantoren onderuit gaat. Dat maakt het tot ‘systeemkantoren’: too big to fail. Alleen is het opknippen niet de juiste maatregel, omdat dit leidt tot kwaliteitsver-lies. Daarnaast heeft een multinational met vestigingen in honderd landen nu eenmaal een accountantskantoor nodig dat ook in die landen vestigingen heeft. Dat vraagt dus om schaalgrootte.”

Wat is dan wel de juiste maatregel? “Het echte probleem in onze ogen is de onbe-perkte aansprakelijkheid van accountants. Dat speelt met name in de vs. Die zorgt ervoor dat kleinere kantoren niet toe kunnen treden tot deze markt, simpelweg omdat deze niet te

verzekeren is. Natuurlijk moet een accoun-tant aansprakelijk gesteld kunnen worden voor de kwaliteit van zijn werk en stevig ook, maar niet zodanig dat het onbeheersbaar en dus onverzekerbaar wordt. “

Wat moet er nog meer gebeuren om het risico op een nieuwe crisis te verkleinen?“Binnen het nivra is er een aantal onderwer-pen waar we ons op richten. Zo willen we de komende jaren de professionele scepsis van accountants ten opzichte van de klant onder meer via opleidingen en cursussen verster-ken. Met De Nederlandsche Bank hebben we afgesproken dat we actiever onze kennis met elkaar zullen delen en dat de Bank dat ook zal doen met hun kennis van de systeemrisico’s. Ook willen we de discussie voeren over wat de maatschappij verwacht van de poortwach-terfunctie van de accountants. We hebben namelijk het idee dat de huidige wettelijke regels niet meer volledig aansluiten op die verwachtingen. We komen in november met een plan van aanpak en zullen op basis daar-van het debat aangaan met meneer Barnier, maar ook met de politiek, het bedrijfsleven en onze eigen leden.”

‘Aansprakelijkheidwordtonverzekerbaar’

ruud dekkers

EurocommissarisMichelBarniervanInterne

Marktwildeaccountantswereldrigoureus

aanpakken.Ineendiscussienotastelthijvoor

deviergrotekantorenopteknippen.Ruud

Dekkers,voorzittervandeNederlandse

beroepsorganisatievanregisteraccountants

nivra,betwijfelthetnuthiervan.

Tekst:KarinBojorge|Foto:RogerDohmen/anp

FORUM #19/21.10.1023

podium uitspraken

“Ik ben niet in de politiek gegaan om koste wat kost mijn eigen niche te verdedigen.”GroenLinks-leider Femke Halsema, Vrij Nederland van 9 oktober

“Als economen zeggen dat de conjunctuur is overwonnen en dat er geen crises meer kunnen komen, dan staat de volgende om de hoek.”Economisch historicus Jan Luiten van Zanden, Elsevier van 2 oktober

“Ik zou nooit bestuursvoorzitter willen worden, omdat ik het niet zinvol vind om over een stapel papieren te praten die de werkelijkheid niet vertelt.”Managementgoeroe Léon de Caluwé in Management Team van 8 oktober

“Mark Rutte is nu de slechtst betaalde slaaf van Nederland.”Jort Kelder in De Telegraaf van 14 oktober

“Polarisatie is de basis voor de democratie.”sp-partij-ideoloog Ronald van Raak, Vrij Nederland van 9 oktober

“Het leek de afgelopen twee jaar wel of bankiers geen mensen zijn. Van je voetstuk vallen en een voetveeg worden is niemand van ons in de koude kleren gaan zitten.”Van Lanschot-topman Floris Deckers in de Volkskrant van 14 oktober

“Wat overheerst, is toch dat ik dankbaar ben dat ik dit ruim acht jaar heb mogen doen.’’Jan Peter Balkenende bij zijn afscheid

“Ik merk dat velen dat negativisme en geklaag zat zijn. We kankeren het land kapot. Doodzonde.”cnv-voorzitter Jaap Smit in Het Financieele Dagblad van 11 oktober

“Ik heb Job Cohen laatst gezegd: je moet je gedragen als een strekdam: gewoon blijven liggen en de golven over je heen laten komen.”Frans Timmermans (PvdA), Vrij Nederland van 9 oktober

‘Aansprakelijkheidwordtonverzekerbaar’

FORUM #19/21.10.1024

achtergrond

EXIT pensioenfonds?

FORUM #19/21.10.10

EXIT pensioenfonds?

Honderdenpensioenfondsenwachtenmet angsten beven de jaarwisseling af. Op 31 decembermaaktDeNederlandscheBanknamelijkdebalansopvandevorderingendiedefondsenmakenomfinancieelweergezondteworden.Vallendievor-deringentegen,danmoetenzijeenjaarlaterookaanhetberuchteafstempelen,hetverlagenvandepensioenuitkering, geloven. Net als de veertienfondsendie eerder dit jaar dit vonnis tegen zichhoordenuitspreken.Hetzijnzwaretijdeninpensioenland.Speeldeeer-derdeineenstortingvandebeurzendesectorpar-ten, nu is het de lage rente die voor problemenmet de dekkingsgraad van de fondsen zorgt. Despaarkassenvandefondsenzijnrijkgevuld,maarde lage rekenrente gooit roet in het eten. Metbehulpvandierentewordtuitgerekendofpensi-oenfondsenaanhunhuidigeéntoekomstigefinan-ciëleverplichtingenkunnenvoldoen.Endanheb-benwehetnognieteensgehadoverdeopwaartsebijstellingvandelevensverwachting:mensenblij-venlangerlevenenduslangerpensioengenieten.Nuisdekansgrootdatderenteopeengegevenmomentweergaatstijgenenhethuidige‘tekort’dan verdwijnt als sneeuw voor de zon,maar opkortetermijnhebbenbedrijvenmeteenonderne-

mings­ofbedrijfstakpensioendaarniksaan.Alszijeindditjaarslechtscoren,restweinigandersdanafstempelen.Veelbedrijvenzoudenerwatvooroverhebbenomvanhet‘gedoe’methunpensioenfondsaftezijn.Want het is niet alleen de dekkingsgraad die de gemoederen bezighoudt. Er komt tegenwoordigveelmeerkijkenbijhetaanhoudenvaneenpensi-oenfonds.Het toezicht is strenger geworden, deadministratie moet op orde zijn, deelnemers engepensioneerden eisenmeer tekst enuitleg. Eenenanderbrengtmetzichmeedathetbestuurvaneen pensioenfonds professioneler moet. Je bentnietmeerklaarmeteenpaaruurperweek.Zouhetnietmooizijnalseenanderdatallemaalopzich zounemen?Nou,datkan.Eenonderne-mingspensioenfonds kan zelfs kiezen: het gaatsamen met een ander ondernemingspensioen-fonds, het gaat op in een bedrijfstakpensioen-fonds,ofhetwordtomgezetineenpensioenrege-lingvaneenverzekeraar.Descenario’shebbenzichde afgelopen jaren alle drie voorgedaan. In tienjaar tijd is het aantal pensioenfondsenongeveergehalveerd van elf­ naar zo’n zevenhonderd. Deverwachtingisdateruiteindelijkzo’ndriehonderdfondsenoverzullenblijven.Vooraldekleinefond-

Werkgevers hebben steeds meer te stellen met hun

pensioenfonds. Het zou ze wat waard zijn om van al

het gedoe af te zijn. Aan de andere kant: een goede

arbeidsvoorwaarde geef je niet zomaar op. Zit er nog

leven in het fonds?

Tekst: Paul Scheer | Foto: hot stock/hh

25

FORUM #19/21.10.1026

achtergrond

senzijndanverdwenen,want size does matter.

soberderSchaalgrootte is het grote voordeel van hetsamengaanmeteenanderfonds.Derisico’skun-nenmeerwordengespreidendewerkzaamhedenmeer worden verdeeld over de deelnemendebedrijven.Alsjedaaralswerkgeverhelemáálvanverlostwiltzijn, isdeoverstapnaareenbedrijfs-takpensioenfonds eenoptie.Dat neemtdan allewerkzaamhedenopzich.Daarstaatweltegenoverdatdeindividuelewerkgeverdieisaangeslotenbijhet fonds, nogmaar beperkt zeggenschap heeftoverdepensioenpremiediemoetwordenbetaald.Wieoveralvanafwil zijn, kanhetpensioenfondsoverdoenaaneenverzekeraar.Vooralhetmidden­en kleinbedrijf heeftde afgelopen jarenvoordieoptiegekozen.Inhetalgemeengeldtdatdezever-zekerderegelingensoberderzijndanderegelingenvan pensioenfondsen. Ook worden de (inflatie)risico’s meer bij de deelnemende werknemersgelegd. Opditmomenthebbenverzekeraars eenmarkt-aandeelvan14procent,zoblijktuitcijfersvanDeNederlandsche Bank. Het aandeel is groeiende,gegevendeontwikkelingdatkleinerefondseneie-renvoorhungeldkiezenenopzoekzijnnaaralter-natieven. Je zouverwachtendat bedrijven nu en

massezoudenoverstappenopditsoortpensioen-regelingen.Dat isechterniethetgeval.Werkge-vershechtenblijkbaartochaanhuneigenfonds.Inbeteretijdenhebbenzeergoedesiermeekunnenmakenbijdewervingvannieuwewerknemersopdearbeidsmarkt.Wellichtkandatstraksweer.Overstappen doe je ook niet van de ene op deandere dag; daar komt al snel een halfjaar aanvoorbereidingbijkijken.Bovendienstaanverzeke-raars momenteel niet te trappelen om pensioen-fondsenovertenemen,aangeziendievaakproble-menmethundekkingsgraadhebben.Datmaaktze geen lucratieve overnamekandidaat. “Als eenfondseendekkingsgraadvan98procentofmeerheeft, lukt het nog wel”, zegt Leon Mooijman,coördinatorpensioenbeleidbijwerkgeversorgani-satie awvn.“Alsjedaaronderzit,zijnverzekeraarsalleen geïnteresseerd alsdewerkgever eerst eenforsebijstortingdoet.”Enmocht een verzekeraar al geïnteresseerd zijn,danisdezaakdaarmeenietrond.Deliquidatievaneen pensioenfonds, zoals het letterlijk wordtgenoemd, kan namelijk voor veel onrust binneneenbedrijfzorgen.Mooijman:“Gaateenonderne-mingspensioenfonds over naar een bedrijfstak-pensioenfonds, dan is er eigenlijk nooit gedoe.Maarbijeenovergangnaareenverzekeraarziejewelveelemotiesbijdewerknemers.”Dieemoties

kunnen temaken hebbenmet het type regelingwaaronder dewerknemers gaanvallen.Veel vandekleinebedrijvendiemeteenverzekeraarinzeegaan, kiezen namelijk voor een zogenoemdebeschikbare premieregeling. Daarbij ligt de inlegvastenhangtdeuiteindelijkeuitkeringafvanhetrendement van de beleggingen. De werkgeverheeftdaarbijduidelijkheidoverwatdepensioenre-gelinghemgaatkosten.Hetrisicowordtmeerbijdewerknemergelegd,endiestaatdaarnatuurlijknietbijtejuichen.

schokbestendig“Werkgevers moeten goed beseffen dat zij eenonomkeerbaar besluit nemen als zij overstappennaar eenverzekeraar”, zegt Frans Prins,directeurvan de stichting voor Ondernemingspensioen-fondsen (opf). “Ze nemen dan afscheid van eenregelingdieopmaatvanhetbedrijf isgesneden,envandedienstverleningdiedaarbijhoort.Alserietsis,loopjealshetwarebijjecollegabinnen.”Hij kan echter niet ontkennen dat veel kleineondernemingsfondsentegenliquidatieaanlopen.De gekozenopties – bedrijfstakfondsofverzeke-raar – zijn volgens hem vaak noodoplossingen.Daaromishijblijdaterdezezomereenmogelijk-heidisbijgekomen:demulti­opf.Daarbijblijftdeeigen regeling bestaan, maar deelt een aantal

Aantal pensioenfondsen

bedrijfstakfondsen 2005: 1032008: 95Deelnemers: 5 miljoen

ondernemingsfondsen2005: 6832008: 547Deelnemers: 1 miljoen

Bron: cbs

Aantal verzekerde regelingen

2005: 21.9012009: 26.789

Deelnemers2005: 834.0002009: 936.000

Bron: dnb

FORUM #19/21.10.1027

column scheer

AnimalcopsNuhetkabinetisgeïnstalleerd,kanheteindelijkweeroverdeinhoudgaan.Overdeinhoudvanhetregeerakkoordisalveelgezegd;diezouvaagzijn.Maarééndingisinelkgevalconcreet:erkomenvijfhonderdanimal cops.Nee,geendierendiewordeningezetvoorpolitietaken,maarpolitieagentendiewordeninge-zetvoordierenzaken.

Ikwasookeveninverwarringtoendietermvoorheteerstviel.BijdepresentatievanhetregeerakkoordhadGeertWildershetineensover‘ennemolkops’.Ikdachtaanvankelijkdathetomeenvariantvande‘kopvoddentaks’ging,maarWildersbleekEngelstespreken.TerwijlhijtochechteenNederlandserNederlandnastreeft.

DatWildersditelementvanhetregeerakkoorderuitlichtte,isnietzovreemd.Hetisbekenddatpvv­KamerlidDionGrauseenhartstochtelijkdierenbeschermeris.Daarnaastdoetdierenleedhetaltijdgoedbijdemensen.SlaDe Telegraaf er maar op na.

Nuhebikzelfnikstegendieren.Sommigevanmijnbestevriendenzijndieren.Maaralsikmoetkiezen,vindikmensentochbelangrijker.IkverwijsinditverbandnaareenuitspraakvanCatootjeuitdeLibelle­stripJan,JansendeKinderen:“Ikwilbestdeheledagvegetariërzijn,maarniettijdensheteten.”

Zozitikerzelfookin.Endaaromworsteliknogmeteenaantalvragenoverdeanimalcops.Watnualsikovervallenwordterwijlvlakbijeenanimalcopeenslakhelptoversteken?Zegtdiedan:mijncollegakomtzobiju?Diemoetdanwelindebuurtzijn,wantdevijfhonderdanimalcopsgaanvandetotaleuitbreidingmetdrieduizendagentenaf.

Zijnanimalcopsstraksapartherkenbaar?Dragenzijbijvoor-beeldgroeneinplaatsvanblauweuniformen?Datzouhelpenbijundercoveroperatiesindebossen,maarmaaktzeookweermoeilijkherkenbaarvoordiereninnood.Enhoemoetendierenhetalarmnummer(114–Redeendier)uithunhoofdleren?Alszealeenmobieltjebijzichhebben.

Kunnenbuitenlandsedierenookeenberoepdoenopdeanimalcops?Ofheeftdepvvdaaranderegedachtenover?Jezultalsgroenehalsbandparkiet,tochalredelijkingeburgerd,maar achternagezetenwordendooreenHollandsekater.

Ikzouzeggen:hoogtijdvooreenspoeddebatmethetnieuwekabinet.

Paul Scheer

dik

nic

olai

bedrijven de administratieve en governance­las-ten.Prins:“Optermijnzoudenderegelingendaninelkaaropkunnengaan.”Ondertussen ligtop centraal –Haags –vlak hetpensioenakkoord van begin juni van de socialepartners te wachten op uitwerking aan de cao­tafels in het land. Dat akkoord gaat uit van eenverhogingvandepensioenleeftijdnaar66jaarin2020.Als‘rekenleeftijd’voordepensioenfondsenzou dat al worden ingevoerd op 1 januari 2011,maardiedatumwordtwellicht niet gehaald.Delangdurigeformatievaneennieuwkabinetheeftdaarwelergweinigtijdvoorovergelaten.De sociale partners willen de wijziging van hetpensioencontract aangrijpen om het pensioenstel-selschokbestendigertemaken.Depensioenleef-tijd moet worden gekoppeld aan de levensver-wachting. De pensioenrechten van werknemerskunnenminderhardworden.Deuiteindelijkeuit-kering zou deels afhankelijk kunnenworden vanhetrendementopbeleggingen.Zozalhetpensioenfondsoptermijnooknietaanenigeversoberingontkomen.Ishetdannogsteeds‘ons’fondsofkanhetnetzogoedeenverzekerderegelingzijn?Alshetgedoeeromheennietminderwordt – of erger: toeneemt – is die keuze snelgemaakt.

‘Fondsofverzekering?

Alshetgedoeeromheen

nietminderwordt,

isdekeuzesnelgemaakt’

FORUM #19/21.10.1028

de ommekeer

“Ikhebnoggeensecondespijtgehadvanmijnoverstap.IkbenbijMaxHavelaarelkedagbezigom met een goed team een goed doel te dienen. Deomgevingwaarinikwerkiscomplexerdanikvoorafhadgedacht.Alsjestreeftnaareenduur-zamer economie, blijkenveel partijendaar in-vloedoptehebben.”“Inhetbedrijfslevenwordtvaakveelgerichtergewerktaanéénproduct.Aanheteindmerkjeofdataanslaatofniet.BijMaxHavelaarzitikineenanderkrachtenveld. Ikprobeerdemensendiedebesluitennementebeïnvloeden,bijvoor-beeld de leiding van een supermarktketen dieoverweegtombepaaldeFairTrade­producteninhetassortimentoptenemen.Datkanweleensfrustrerendzijn,wantikwilaltijdsneller.”“Ikhebniethet ideedat iknumetheleande-redingenbezigbendaninmijnvorigefuncties.Ookindenon­profitsectorgaathetombudget-beheerenresultaatgerichtwerken.Maarikwasweltoeaan ietsanders.Het strevennaarver-

hogingvanhetwinstcijferbegonaftestompen.Dit geeftmeervoldoening. Ikbener in salariswelopachteruitgegaan,maarvandezoveelsteeuroerbijwerdikooknietgelukkig.Nuverteltmijndochtertjevan6trotsopschoolwatvoorwerkhaarvaderdoet.”“Toenikhierkwam,ginghetvooralovergroei.Ikhebdaarmeerfocusingebracht:watgaanwenietmeerdoen?Wantjekuntnietalleproduc-tenevenveelaandachtgeven.Kiesjevoorcacao,danmoetjedaaraljeaandachtoprichten.”“Bij Max Havelaar werd al bedrijfsmatig ge-werkt.Hetteamvanvijftienmedewerkersisaf-komstigvanadviesbureausenngo’s, enuitderetail­sector. Ik probeerwel te stimuleren datwenogmeerdetaalvanhetbedrijfslevenspre-ken.Onzemissieisenblijftdearmoedebestrij-ding via eerlijke handel. Maar als je daarmeebinnenkomtbijbedrijven,slaatdatnietaan.Jemoetophungolflengtegaanzittenenduidelijkmakenwathúnbelangisbijeenduurzamebe-

drijfsvoering.Uitleggendatdeklantdemoge-lijkheidwilhebbenomduurzameproductentekiezen.Zocombineer jehunwinststrevenmetjouwmissie.”“Eendeelvanmijnjeugdhebikhetbuitenlanddoorgebracht,omdatmijnvaderhavenontwik-kelingsprojectenvandevnuitvoerde. InBirmahebikkinderenzonderbenenindegootzienzit-ten.Datstaatopmijnnetvliesgegrift.Jezagookdat ontwikkelingshulp verkeerd terechtkwam;hulpgoederenlageninwinkelstekoop.Daaromvind ik het zo belangrijk dat mensen in staatwordengesteldomzelfeenbestaanoptebou-wenenzeonafhankelijkwordenvanhulp.”

Tekst:PaulScheerFoto:ErikvanderBurgt

‘Winststreven stompte af’

Peterd’Angremond(46)

Was: marketingdirecteurSara LeeenSchiphol,directeur BeneluxDisneylandParijsIs: directeurStichtingMax Havelaar(sinds2009)

Een loopbaan volgt niet altijd een logische route. Mensen kunnen iets heel anders gaan doen. In deze serie

vertellen zij over hun ommekeer.

FORUM #19/21.10.1029

rubrieksnaam

29

Verminderenvanzwerfvuilkanbeterengoedkoper.VoorbeeldendaarvanstaanineenboekjeNederlandBetaalbaarSchoondatdestichtingNederlandSchoonheeftgemaakt.

vno-ncw­voorzitterBernardWientjesover-handigdeGerKoopmans,voorzittervandeTweedeKamercommissievrom, dinsdag 12oktobereenboekjemetbijnavijftigaan-bevelingenvooreengoedkoperzwerfafvalbe-leid.HetboekjevandeStichtingNederlandSchooniseenreactieopeenrecentkosten-onderzoekvanadviesbureauDeloitte.HieruitbleekdatgemeenteninNederlandgeza-menlijkbijna200miljoeneurouitgevenaanhetopvegenvanzwerfafvalenhetlegenvanafvalbakkenopstraat.Inhetzelfdeonder-zoekwerdduidelijkdatergrotebesparingenmogelijkzijn,waarbijeenhalveringvandehuidigekosteninhetbereikligt.Hiertoemoetdanweleenaantalstructurelebeleidsaanpas-

singenwordendoorgevoerd.Zoblijktdatmeerafvalbakkendoorgaansresulteertinlagetotalekostenperinwonervoorafval-verwijdering.Hettijdiglegenvandebakken,voordatzeovervolzijn,resulteerterindatdeomgevingookschoonblijft.Eenviezeomge-vingwerktalseenmagneetvoornogmeerrommel.Prestatiecontractenenresultaatge-richtwerkenvergrotendedoelmatigheid.Enhet ophalen kan goedkoper als de opdracht-nemerzelfkanbepalenhoehijhetwerkkaninrichten.VolgensBernardWientjeszoudengemeentenzichzelfeenbezuinigingstaakstel-lingmoetenopleggenvan50miljoenperjaaromhetdoorvoerenvandezeaanbevelingentestimuleren.UliSchnier,directeurvanStichtingNederlandSchoon,melddenogdathetboekjeookistoegezondenaanalle430collegesvanburgemeesterenwethoudersendegemeenteraden.Schnierhooptdatditdediscussieoverdekostenbinnendegemeentenopgangbrengt.

Aanpak zwerfafval kan veel goedkoper

V.l.n.r. Uli Schnier (Nederland Schoon), Ger Koopmans (cda) en Bernard Wientjes (vno-ncw)

stic

htin

g n

eder

lan

d sc

hoon

‘Grote steden moeten openbaar vervoer ook aanbesteden’“Dedriegrotestedenmoetenmeedoenmetdeaanbestedingvanhetopenbaarvervoer.”DatzeiKarlaPeijs,CommissarisvandeKoninginin de provincie Zeeland bij de opening van MobiliteitsPoortop4oktober2010inDenHaag.

MobiliteitsPoortwordttweekeerperjaargehou-deninInternationaalPerscentrumNieuwspoortinDenHaageniseeninitiatiefvandeVerenigingvanNederlandseAutoleasemaatschappijen,Alstom,MobilityMixx,TwynstraGuddeenVemodis.“Ikverwachtdatdebiedendepartijenmakkelijkerkomentoteencomfortabelopenbaarvervoerdatquafrequentiesenaansluitingenaanspreektbijdereizigers.Endatvoordebesteprijs”,aldusPeijs.DeCommissarisvandeKoninginreageerdedaarmee direct op een passage in het regeerak-koordvanvvd en cdadiesteltdatdevervoers-maatschappijenvanAmsterdam(gvb), Rotterdam (ret)enDenHaag(htm)nietlangerzijnuitge-zonderdvanaanbesteding.Hetstreekvervoerwordtaltienjaaropenbaaraanbesteed.TijdensMobiliteitsPoortrichttePeijszichtoteenselectgezelschapvanvolksvertegenwoordigersentop-functionarisseninhetbedrijfsleven,bestuurdersenoverheidophetgebiedvanopenbaarvervoer,mobiliteitenbereikbaarheid.ZijmoedigdedegenodigdenaanomhetnieuweplatformMobiliteitsPoorttebenuttenomsamentezoekennaaroplossingenenzichniettelatenhinderendoorbestaandeconventies.www.mobiliteitspoort.nl

FORUM #19/21.10.1030

rubrieksnaam

vereniging

Per1januari2011benoemtRoyalHaskoningErik Oostwegel totvoorzittervanderaadvanbestuurenFrank Heemskerk totlidvanderaadvanbestuur.OostwegelvolgtJan Bout op, dieper1januariterugtreedtinverbandmetzijnpensionering.Oostwegelismomenteellidvanderaadvanbestuur.Van2005tot2009heefthijdefunctievandivisiedirecteurIndustrialInstallationsvervuldenissinds2003lidvandemanage-mentcouncil.Heemskerkwasvanfebruari2007totenmetfebruari2010staatssecretarisvanEconomischeZakeninhetkabinetBalkenendeIV.Metdezebenoemingenisderaadvanbestuurvoltallig.

Harry van Dorenmalen, algemeendirecteurvanibm Nederlandendirecteuribm Benelux,isper1oktoberbenoemdtotdirecteurvanibm Europa.Indezerolgaathijibm vertegenwoordigenbijEuropeseorganisaties en instellingen. Daarnaastishijverantwoorde-lijkvooro.a.hetoverkoepelendbeleidvanIBMEuropaaangaandecorporatecitizenship,milieu-vraagstukken,intellectueleeigen-dom(ip)enuniversiteitsrelaties.VanDorenmalenzalaanblijven

alsalgemeendirecteurvanibm NederlandenBenelux.

ingGroupheeftHenny Koemansbenoemdtotdirecteurpublicandgovernmentalaffairs.HijzaldezewerkzaamhedencombinerenmetzijnbestaandefunctievangeneralmanagerTaxingGroup,eenfunctiediehijvanaf2002bekleedt.VoordatKoemansindienstvaningkwam,bekleeddehijbijhetministerievanFinanciëndiversefiscalefunctiesmeteensterkeinternati-onaleoriëntatie.

Marry de Gaay Fortman is per1januari2011benoemdtotnieuwevoorzittervanvno ncw regioAmsterdam.Zijisadvocaat­partnerbijHouthoffBurumainAmsterdam.Frans van der Wel wordtdenieuwevicevoorzit-ter.Hijwastotvoorkortlidvanderaadvanbestuurvankpmg. VanderWelisnuondermeerhoogleraarbijdepostdoctoraleaccountantsopleidingvandeVrijeUniversiteitvanAmsterdam.Uri Coronelzalnazesjaarvoorzit-terschapafscheidnemen.

Teus de Witisper1januaribe-noemdtotlidvanhetbestuurvanBouwendNederland.DeWitisbestuurdervandeVersluysgroep

uitBodegraven.DeBouwendNederlandledenAannemers­enWegenbouwbedrijfVersluysenZoonenVersluysVerkeers­techniekzijnonderdeelvandezegroep.HijvolgtCees de Groot (Rasenberg)opdieinhetvoorjaarvan2010isafgetreden.

Eric FischertreedtterugalsvoorzittervandeKlantenserviceFederatie.Onderzijnleidingzijnindeafgelopentweejarendeoprichtendeverenigingenvcn en wgccnaderbijelkaargebracht,zijndecontactenmetdeexternestakeholdersvandebranchebestendigdenheeftdeKlantenserviceFederatiedebran-chesuccesvolvertegenwoordigdineenaantalbelangrijkedossiers.Fischerstaakalsbruggenbouwerisdaarmeegeslaagd.Tijdenshetuitwerkenvandevolgendefasewordtzijndepositieovergeno-men door Alexander Hamel, tevensvoorzittervanvcn. Zodra devolgendefasedefinitiefingaatzalereendefinitievevoorzitterwordenaangewezen.

Truls Velgaard,ceovanMecomNoorwegenenPolen,wordtvoorgedragenalsnieuwevoorzit-tervanderaadvanbestuurenceovanWegener.HijvolgtJoop Munsterman op die per direct

zijnfunctieheeftneergelegd.Inafwachtingvanzijnformelebenoemingdoordeaandeel-houdersvergaderingzalVelgaardadinterimdetakenvanceovanWegenerwaarnemen.

personalia

roya

l has

kon

inga

bouw

end

ned

erla

nd

Teus de Wit

hout

hoff

bur

uma

Marry de Gaay Fortman

Erik Oostwegel

FORUM #19/21.10.1031

rubrieksnaam

Teksturl

Kop Meesterkok bierambassadeur

Het bockbierseizoen 2010 is op 4 oktober officieel van start gegaan. Meesterkok Rudolph van Veen luidde

het seizoen in door tijdens een bijeenkomst bij Restaurant en Kwekerij De Kas een bel te luiden. Even

daarvoor was Van Veen benoemd tot Bockbierambassadeur, een eretitel van de Nederlandse Brouwers

voor de persoon die zich inzet voor seizoenproducten in het algemeen en bockbier in het bijzonder.

‘’Door zijn inspanningen en enthousiasme heeft Rudolph van Veen de meerwaarde van koken ‘naar

het seizoen’ en kiezen voor ingrediënten en producten ‘uit het seizoen’ bij een groot publiek onder de

aandacht gebracht.”, zei Jack Verhoek, directeur van Nederlandse Brouwers. In zijn dankwoord sprak Van

Veen vol passie over bockbier, dat hij kwalificeerde als het smaakvolste bier der bieren.

Bockbier mag zich verheugen in een groeiende populariteit: het aandeel in de totale bierafzet lag in 2009

twee keer zo hoog als tien jaar daarvoor. Was het aandeel bockbier in 1999 nog 0,5 procent (69.143

hectoliter) in het totaal, in 2009 bedroeg het bijna 1 procent (103.454 hectoliter).

www.nederlandsebrouwers.nl

Geen cao voor binnenscheepvaartDe binnenvaart heeft op het laatste momentgeennieuwecaogekregen.EnkelebinnenvaartondernemingenendeVerenigingEuropeseBinnen-vaartondernemerskregenbedenkingen.

Op1oktoberzoudenieuwecaovoordebinnenscheepvaartinwerkingtreden,maarhetpercentagegeorganiseerdewerkgeversisnietmeervoldoendeombijhetministe-rievan szwinaanmerkingtekomenvooralgemeenverbindendverklaring.Deonder-handelendepartijenhebbenhetverzoektotbindendevaststellingvandecaodanookingetrokken.Bijwijzevantijdelijkeoplos-

singisvoordeperiodetot1april2012eendoordeministervanszwbindendvastge-stelderegelingaangevraagd.Dewerkgeversorganisatiesbetreurendatergeennieuwecaovoordebinnenscheep-vaarttotstandkomt.Dewerkgeversorga-nisatieszijnnietbereidnogmeertijdenenergie in een tijdelijke oplossing te steken. Inplaatsdaarvanzullenzijzichberadenopdevraaghoezijhunrepresentativiteittotbovenhetvereisteniveau(55procent)kun-nenbrengen,zodateennieuwebedrijfstak­caoweermogelijkwordt.www.cbrb.nl

ned

erla

nds

e br

ouw

ers

crea-lobbyProducentenenuitgeversvancreatievemediahebbenvorigeweekhunkrachtengebundeldinhetPlatformCreatieveMediaIndustrie(pcmi). Actueleaanleidingvoordeoprichtingisdeontevredenheidoverhetvoorontwerpauteurs-contractenrecht.Devoorgestelderegelgevingleidtvolgensdeplatformdeelnemerstotgroteonzekerheideneenaanzienlijkebeperkingvandemogelijkhedenvoorproductentenenuitgeversominvesteringenincultureleproductiesterugteverdienen.Hetpcmibundeltdekrachtenvanbestaandeorganisatiesvanproducentenen uitgeversvancreatievemedia,zoalshetnuv, nvpi, nvf, nmuvendePubliekeOmroepnpo.www.nuv.nl | www.nvpi.nl

prijsmerkVerkadeisdoordeNederlandsesupermarkt-klantvoordetweedekeergekozenalsMerkvanhetJaar.DitmaaktedeFederatieNederlandseLevensmiddelenIndustrie(fnli)op12oktoberbekendtijdensdefnliJaarbijeenkomstinUtrecht.Dejaarlijkseprijsgaatnaaraanhetmerkmetdegrootstemerkkrachtindelevensmiddelensector.In2008werdVerkadeookverkozentotMerkvanhetJaar.DeAwardbeloonthetkrachtigstelevensmiddelenmerkvanhetjaar.De‘fnliAwardMerkvanhetJaar’isditjaarvoordevierdekeeruitgereikt.www.merkvanhetjaar2010.nl

meer auto’sSeptemberwaseentopmaandvoordeauto-verkoop.Datblijktuitcijfersvanrai Vereniging en bovag.Vorigemaandwerden45.773nieuwepersonenauto’sverkocht,36,1procentmeerdanindezelfdeperiodehetjaarervoor.Indeeerstenegenmaandenvanhetjaarwerden390.890nieuwepersonenauto’sgeregistreerd,nogaltijd23,6procentmeerdanindezelfdeperiodeeenjaar eerder.www.bovag.nl | www.raivereniging.nl

FORUM #19/21.10.1032

rubrieksnaamvereniging

Jonge Ondernemersdag start met ontbijtjeCroissantjes,koffie,jusd’orangeeneeneitje.Succesvolle,vaaknogjongeondernemersontbetenop5oktobermetzo’nveertigRotterdamsebasisschoolleerlingen.Nahetontbijtbeantwoorddenzijtalvanvragenoverhunondernemerschap.Debelangrijksteles:ondernemenbegintbijjezelf.

JongOndernemenhadhetontbijtgeorganiseerdinhetkadervanhaartwintigjarigbe-staan.Onderhetmotto‘waarbegintondernemen?’voeldendescholierendeondernemersaandetandoverhunmotivatieomteondernemenenoverde‘upsanddowns’diebijhetondernemerschaphoren.Tegenheteindevandebijeenkomstkregendiverseleerlingendetoezeggingeendagjetemogenmeelopeninhetbedrijfvandeondernemers.“Wantzelfdoenenzelfervarenisnogaltijdhetmeestinspirerend”,aldusRidderDrost,eenvandedeelnemende ondernemers. HetRotterdamseondernemersontbijtmarkeerdehetbeginvandefeestelijkeJongeOndernemersdagwaaraantalvanlagereenmiddelbarescholen,maarookhogescho-lenenuniversiteitendeelnamen.Daarnaastleverdentientallenzelfstandigonderne-mersenbedrijveneenbijdrageaandehappening.JongOndernemenwilmetdeJongeOndernemersdagaandachtvragenvoorhetbelangvanondernemerschaponderjongeren.www.jongondernemen.nl

jon

g on

dern

emen

Jongeren ‘belagen’ hun oudere voorbeelden met vragen

dubbel prijsHansKröberenMarjaHodeszijndewinnaarsvandeGehandicaptenzorgprijs2010.Kröber,bestuurderbijPameijer,wonmetzijnproefschriftGehandicaptenzorg,inclusieenorganiserendeprijsindecategorieBesteonderzoekspublicatie.DeprijsindecategorieBestepraktijkproductgingnaarHodes,leidinggevendeenklinischengz­psycholoogbijasvzenonderzoekeraandevu.Zijontwikkeldesamenmethaarcollega’sdeKinderen,waarkiesikvoor­koffer.Dewinnaarskregen12.500euroeneensculptuurvankunste-naarEvertBolt.Voordeanderegenomineerdenwareneraanmoedigingsprijzenvan2.500euro.www.vgn.org

biobunkerenHetCentraalBureauvoordeRijnenBinnenvaart(cbrb)endeNederlandseOrganisatieVoordeEnergiebranche(nove),representantvandebun-kerbedrijvenindebinnenvaart,vragenderegeringomdeverplichtebijmengingvanbiologischebrandstofinzwavelarmegasolievoordebin-nenvaartinNederlanduittestellen.Deverplich-tingmoetop1januariingaan,maarmaaktdeNederlandsegasoliezoveelduurderdathetvoorschepenaantrekkelijkwordtominhetbuitenlandtebunkeren.Miljoeneneuro’saanbunkeromzetdreigen hierdoor naar omliggende landen te gaan, stellendetweebrancheorganisaties.www.cbrb.nl

webbankierenDeNederlandseVerenigingvanBankenisbegon-nenmeteencampagnevoorveiliginternetbankie-ren.Opdewebsitewww.veiligbankieren.nlstaatdecampagnecentraal.Hieropkunnenconsumentenveelinformatie,korteanimatieseneendocumen-taireoverinternetfraudevinden.Desloganis:‘Alsjeweethoezeopereren,kunjejeertegenwape-nen.’Indeeerstezesmaandenvanditjaarsteegdefraudemetinternetbankierentot4,3miljoeneuro.In2009ginghetnogom1,9miljoeneuro.www.veiligbankieren.nl

FORUM #19/21.10.1033

rubrieksnaam

vno-ncw WestMaandag25oktober

Regio Rotterdam

Ontbijtbijeenkomst Slim

Bereikbaar

Woensdag 27 oktober

Regio Rotterdam en regio

Delft

Tweede bijeenkomst drieluik

Ondernemen met Perspectief

Regio Oostland

BouwPower bijeenkomst

Donderdag 28 oktober

Poortwachtercentrum

Noord­HollandZuid

Poortwachterbijeenkomst

Maandag8november

vno-ncw Oostland

Bezoek Tweede Kamer

Dinsdag 9 november

dgaPlatformNoord­Holland

Bijeenkomst

Woensdag10november

dgaPlatformZuid­Holland

Bijeenkomst

Spreker: Hennie van der Most

Kijkvoormeerinformatieop

www.vno­ncwwest.nl

vno-ncwMiddenWoensdag 27 oktober

RegioStedendriehoek

Themabijeenkomst

Ondernemen 2.0 (of hoe

onderneem ik na de crisis)

Donderdag 28 oktober

RegioAchterhoek

Special: Zakendoen met

Frankrijk

Maandag1november

RegioArnhem­Nijmegenop

Bedrijfsbezoek aan P. de Bruijn

Wijnkopers

Woensdag 3 november

vno-ncw mkb Flevoland

Discussiebijeenkomst

economische potentie van

Oostvaardersland

Kijkvoormeerinformatieop

www.vno­ncwmidden.nl

vno-ncwNoordVrijdag 5 november

Workshopserie Hartslagen

Dinsdag 9 november

DGA Bijeenkomst

Donderdag 11 november

Business Breakfast

Kijkvoormeerinformatieop

www.vno­ncwnoord.nl

lwvWoensdag 3 november

lwv-jaarcongres Meet the

Chairs

Donderdag18t/mzaterdag

20november

Werkbezoek aan Lille met als

thema Bestuurlijke samen-

werking

Kijkvoormeerinformatieop

www.lwv.nl

bzwDinsdag 26 oktober

bzw

Lezing

Zaterdag30oktober

Regio Bergen op Zoom/

Moerdijk/Roosendaal

Musical The Beatles, Here,

There & Everywhere

Donderdag 11 november

bzw

bzw-jaarcongres met partners

Woensdag 17 november

RegioOosterhout

Bedrijvendag

Woensdag 24 november

Regio Breda

Meeting rond enquête

regeldrukbarometer

Vrijdag 26 november

Regio Roosendaal

Jaardiner

Kijkvoormeerinformatieop

www.bzw.nl

agenda

dga

net

wor

k

FORUM #19/21.10.1034

rubrieksnaamvereniging

even bellen met…

Natasja Hart, associate partner bij FerendiZakendoeninAfghanistan:zoujedatweldoen?Ja,zegtNatasjaHartvanpublicaffairsbureauFerendi.ZijmaaktdeeluitvanhetprojectBusinessPartnersforUruzgan.Hetprojectismedeeen initiatief van vno-ncw en wordtondersteunddoordeevd.

De hele dag in boerka, omringd door militairen?“Datvielmeerhoor.Ikhadzeerdecenteklerenaan.Ookdeedikeenhoofddoekjeopalsiknaarbuitengingeneenzonnebril.Maarikkreegvanallemanneneenhand.Watikwelmerkteisdatzeergdeneiginghaddenomalleentegendemanneninmijngezelschaptepraten,maaralsikeenvraagstelde,kreegikgewoonantwoord.Wehebbenonsgewooninauto’sverplaatst,zonderzwaarbewapendeescorteenikhebmeeigenlijknooitonveiliggevoeld.Welopmijnhoede.”

Hoe kun je zaken doen in zo’n instabiel land?“HetideevanzakendoenàlaNederlandmoetjeloslaten.Bedrijvendieietswillenbeginnen,investerenopbasisvaneerstevenkijken,misschiendathetoptermijnietswordt.WatwijdoenisNederlandsebedrijvenkoppelenaanAfghaanseondernemers.Hetdoelissomsexport,nietpersenaarEuropa,maarnaaromringendelanden.HetNederlandsebedrijflevertdandeexpertise,apparatuur,begeleidingen(her)introductieopmarkten.”

Is het al hot business?“Nogniet.Maarálsjeernugaatzitten,benjedefirst mover.Hetlandheeftheelgoedeland­entuinbouwmogelijkheden,maaropditmomentwordtallesgeïmporteerd.Devruchtendiezekweken,wordengeëxporteerdendanvaakalsvruchtensap–tegeneenhogereprijs–weergeïmporteerd.Wijzijnbijvoorbeeldbezigmeteenaardappel-boerdiezijnopbrengstwilvergroten.Diewilnietexporteren,maardebinnenlandsemarktvoorzien.Voordebuitenlandsemarktzijnwebezigmetrozijnen­,abrikozen­enamandelproducenten.”

Waar is behoefte aan?“Aanalleseigenlijk.Maarikdenkmeteenaanbedrijvendievruchtenverwerkenenloonwerkersmetlandbouwmachines”

Wat weten de Afghanen eigenlijk over Nederland?“Datwasheelverrassend.Vooraldehogeropgeleidendieiksprakwarenbehoorlijkgoedopdehoogte.Zewildentweedingenweten:wieisdieWildersenhoegaanjullieommetdeislam?EenaantalvondhetzeerspijtigdatNederlandzijnhandenaflijkttetrekkenvanAfghanistan.ZijdenkendatzodeonderhandelingspositievanKarzaiwordtondermijndomdatdeTalibandenkendatzebetergewoonkunnenwachtentotallebuitenlandsetroepenwegzijninplaatsvanonderhandelen.”

www.bedrijvenvoorafghanistan.nl, www.ferendi.com

Op30septemberishetAdviescollegevoorBeroepsreglementeringgeïnstalleerd.HetisheteersteorgaanvandenieuweNederlandseBeroepsorganisatievanAccountants(nba),overigensnogvoordefusievandenivra en novaaeenfeitis.

HetAdviescollegemoethetbestuuradviserenoverenondersteunenbijdetotstandkomingvannieuweberoepsregelsenhandreikingenvoordepraktijk.Ookdenoodzaakenimpactvannieuweregelgevingwordtdoorhetcollegegewogen.CollegevoorzitterPeterEimers:“Metdeinstellingvanditadviescollegewildenieuweberoepsorganisatiederegelgevingvooraccountantsgoedorganiseren.Hetmaatschappelijkvertrouweninhetwerkvanaccoun-tantsstaatdaarbijvoorop.Bijhetontwikkelenvannieuweberoepsre-gelsishetversterkenvandeonafhankelijkeenprofessioneel­sceptischehoudingvandeaccountantdanookeenuitgangspunt.”HetAdviescollegevoorBeroepsreglementeringisalactiefnogvoordatdeformelefusietussendenivra en novaaeenfeitis.Bijdesamenstel-lingvanhetcollegeisuitgegaanvaneenevenwichtigeverhoudingtussenopenbaaraccountants,interneenoverheidsaccountantsenaccountants in business.Ookisrekeninggehoudenmetdeverhoudingtussenra’senaa’séneengoedeverdelingvanrepresentantenvangrote,middelgroteenkleineaccountantskantoren.www.nivra.nl

nivra en novaa installeren vaktechnisch college

De eerste gezamenlijke commissie van de (toekomstige) nba is een feit

niv

ra

FORUM #19/21.10.1035

rubrieksnaam

DevoorzittervandeFederatieNederlandseLevensmiddelenIndustrie(fnli)FreekRijnaheeftzijneigenachterbanendeoverheidopgeroepentotvergaandeverduurzamingvandelevensmiddelenindustrie.

Rijnaspoordedelevensmiddelenindustrieaanomtenaanzienvanverduurzamingeenleidenderolindeagro­foodketenopzichtenemen.Wathembetreftzoudelevensmiddelenindustriedeambitiemoetenhebbenomin2015dekoppositieinEuropaopditgebiedtebereiken.Verdereverduurzamingisalleenmogelijkdoornauwesamenwerkinginde hele keten, meent de fnli­voorzitter.HetPlatformVerduurzamingVoedsel,hetsamenwerkingsverbandwaarbinnendelevensmiddelenke-tenverduurzamingvormgeeft,speelteenbelangrijkerolinhetstimule-renvandezesamenwerking,vindthij.MethetoogopdeconcurrentiekrachtvandelevensmiddelenindustriedrongRijnaverderaanopeencentralepositievandelevensmiddelen-industrieendeagro­foodketenindebeleidsplannenvandeoverheid.Weliswaariserveelaandachtvoordesectorinhetregeerakkoord,maarditgaatnognietvergenoegwatdefnlibetreft.

Delevensmiddelenketenstaatvoorgroteuitdagingenophetgebiedvanvoedselzekerheid,concurrentieuitopkomendemarkten,verduur-zaming,volksgezondheidendestijgingvangrondstofprijzen.Omdezehethoofdtekunnenbieden,vindtdefnlihetessentieeldatde‘goudendriehoek’vangroenekennisinstellingen,eensterkeagrarischesectoreneencompetitievelevensmiddelenindustrie,ondersteunddoorgerichtoverheidsbeleid,overeindblijft.DefnliheeftindevoorbijemaandeninsamenwerkingmethetTopInstituutFood&Nutritionenondersteunddoordeministeriesvanlnv en ezgewerktaaneentoekomstvisiedieervoormoetzorgendatdeNederlandselevensmiddelenindustriein2028haarsterkepositieindewereldheeftbehouden.RijnamelddedatdezevisiebinnenkortindevormvaneenrapportaangebodenwordtaanMaximeVerhagen,denieuweministervanEconomischeZaken,LandbouwenInnovatie.www.fnli.nl

fnli wil verdere verduurzaming

Talent Award 2010 naar Linda de RegtEenjongeenvernieuwendeondernemerinconveniencefood.ZoomschreefVeneca-voorzitterHansRijnierseLindade Regt van Farm Pack, winnaar van de VenecaTalentAward2010.DeRegthieldaandeuitverkiezingeenmooiegeldprijsover.

DetoekomstvandeNederlandsegroenesector,goedvooreenjaaromzetvan40miljardeuro,isaanjongeondernemers.Innovatie,verduurzaming,investeringeninkennis,productieenwerkgelegenheidlig-geninhandenvandenieuwegeneratie.DatwasdeboodschapvanVeneca­voorzitterHansRijniersetijdenshetVenecaJaardiner,op6oktoberinRotterdam.“LindadeRegtiseenjongeenvernieu-wendeondernemerindeconveniencefood. DeafgelopenjarenbouwdezijuiteenboerenbedrijfeenondernemingopdieineigenbeheerduurzaamproduceerteneenbetrouwbaarenkwalitatiefhoogwaardigNederlandsproductwereldwijdafzet.Ook

deeltzijmetonsdegezamenlijkedroomdatgeneratieskinderenweerlerenwatlekkerengezondetenisdankzijcontract-cateringinhetonderwijs”,aldusRijnierseineentoelichtingvandekeuzevoorDeRegt.BijhetinontvangstnemenvandeTalentAward2010–eensculptuureneenchequeterwaardevan10.000euro–onder-streepteDeRegthetbelangdatzijhechtaaneenduurzameengezondetoekomst.“Degeboortevanmijndochterheeftmijnogmeerdoenrealiserenhoebelangrijkhetisdatwij,endaarmeebedoelikonzegeneratieenwijalsondernemers,ervoorzorgendatonzekinderenweerlerenomgezondenvoorallekkerteeten.Ditbrengteenbelangrijkeverplichtingmetzichmee:duurzaamenverantwoordproduceren.”www.veneca.nl

Hans Rijnierse (Veneca) overhandigt Linda de Regt (Farm

Pack) haar prijs

ven

eca

rubrieksnaam

FORUM #19/21.10.1036

vereniging

de prijsSchadepreventieprijs 2010

Winnaar……InternationaaltransportbedrijfVanderLeeuitDelft.

Beloond met...…DeSchadepreventieprijs2010vanNationale­Nederlanden.JaarlijkswordtdeSchadepreventieprijsdoorNationale­Nederlandenuitge-reikt aan de transportonderne-ming met het meest toonaange-vendeschadepreventiebeleid.

Uitgereikt….…Op4oktoberinDelft.

Reden……VolgensdejurytoontVanderLeeaandatschadepreventieloont:indriejaartijdhalveerdehettransportbedrijfhetaantalschadegevallen,wateenpremie-kortingvantienduizendeneuro’sbetekent.

Juryoordeel…...Dejuryroemthetschadepre-ventiebeleidvandetransporteur.‘’Eenvoorbeeldbedrijf,wantVanderLeeisaljarenovertuigdvanhetbelangvanschadepreventieenveiliggedrag.Degeheleorga-nisatievanVanderLeeisactiefmetveiligwerkenenpreventieisgeeneenmaliggebeuren,maarbinnenallelagenvandebedrijfsvoeringverankerd.VanderLeehanteerthierbijhetBBS­principe(Behaviour Based on Safety),eenactiefpreven-tiebeleiddataantoonbaarleidttot minder schade en is daarom deterechtewinnaarvandeSchadepreventieprijs2010,’’aldusFredToussaint,directeurbedrijvenschadebijNationaleNederlanden.

Fred Toussaint (Nationale-Nederlanden) overhandigt de Schadepreventieprijs aan

Frans van der Lee (Van der Lee). Ruud van der Lee en Rob van der Lee kijken toe

nat

ion

ale-

ned

erla

nde

n

‘Betrek ondernemers bij herstructurering’Ondernemers moeten meer betrokken worden in de toekomstige plannen van de terreinen, adviseert de serNoord-Holland.Hetadviesorgaanmaaktzichzorgenoverdetoekomstvandebedrijventerreinenindieprovincie.

Herstructureringvanbedrijventerreinenisdekomendejareneenbelang-rijkspeerpunt.Hetbudgetdathiervoorisuitgetrokken,isergbeperkt.Erisminstens600miljoennodigenmaar23miljoenbeschikbaar.Doorinzichtelijktemakenwathetrendementvandeherstructureringsplan-nenis–inruimte,geldenduurzaamheid–kaneenevenwichtigerekeuzewordengemaakt.Veelalhebbenambtenarenenpoliticigeenideewatergebeurtachterdebedrijfsgevelsenleeftherstructureringslechtsindegedachtenvandeoverheid.HetmakenvanzogenaamdeEconomischeEffectrapportageszoalsinZuid­Hollandwordtgedaan,zoumeerbegripenzelfstotandereconclusieskunnenleidenoverherstructurering.Zo’nrapportagemeetonderanderedeinvloedvaneenherstructureringopwerkgelegenheid,financiëlebetekenis,sociaalmaatschappelijkebetekenisenkwaliteit.Hetisessentieelomondernemersvanafheteerstemomentbijhetmakenvanherstructureringsplannentebetrekken,vindtdeNoord­Hollandseser,voorhetnoodzakelijkedraagvlak.Zondermedewerkingvandeondernemersgeenherstructureringluidtdeeindconclusievanhetser­advies.DeserinNoord­Hollandbestaatuitvertegenwoordigersvanvno-ncw, mkbNederland,mhp, fnv, cnv, lto en deKamervanKoophandel.www.vno­ncwwest.nl

Register teistert telemarketingsectorDeinvoeringvanhetBel-Me-Niet-RegisterheeftzwaregevolgenvoordeomzetendewerkgelegenheidvandeNederlandsetelemarketing-sector.Ditblijktuitonderzoekvanddma,ConsumentenlijnTelemarke-ting(sct)endeKlantenservicefederatie(ksf).

Aanleidingvoorhetonderzoekisdeinvoering,op1oktobereenjaargeleden,vanhetBel­me­niet­Register(bmnr).Omzet­enwerkgelegen-heidsverliesismaaréénprobleemdatdoordeondervraagdenwordtgesignaleerd.ZoblijktdehandhavingvandetoezichthoudersOptaenConsumentenautoriteitvanjuistenalevingvanhetregistergering.Adverteerderszijnwelgebruikblijvenmakenvantelemarketingbijcon-sumentendiehebbenaangegevengeïnteresseerdtezijnineenproductofdienstendaarvoortelefonischbenaderdwillenworden.Ookisermeerbudgetgegaannaarcolportage.www.wgcc.nl

FORUM #19/21.10.1037

Noorden wil kans houden op co2-opslag

Ziekenhuisbranche blijft bij kritiek op cz

Werkgeversorganisaties vno-ncwNoordenmkbNoordvindendatdevoorbereidingenvooreendemonstratieprojectinhetNoordenvoorondergrondseco2-opslag en -afvang doormoetengaan.

vno-ncwNoordenmkbNoordhebbenminister­presidentMarkRutteineenbriefuitgelegddatzijernstigbezwaarhebbentegenhetfeitdatco2­afvangen­opslagpasaandeordezoukunnenkomennaverleningvanvergunningvooreennieuwekerncentrale,zoalsinhetregeerakkoordisopgenomen.Kernenergieenco2­opslagzijnvolgensdewerkgeversvereni-gingentweeafzonderlijkeonderdelenvanklimaat­enenergiebeleiddieelkophuneigenmeritesmoetenwordenbeoordeeld.Methetnieuweregeerakkoorddreigtonzekerheidteontstaanoverdetoekomstvanco2-afvangen­opslaginhetNoorden.Meteendemonstratieprojectalleenalis350miljoeneurogemoeid:eenstevigeimpulsvoorderegionaleeconomie.Indemarktgedrevenfasevertegenwoordigtccseenwaardevanenkelemiljardeneuro’s.DaarnaastkanNoord­Nederlandhaartechnologie,kennisenervaringexporterenindienheteenvoortrekkersrolkannemen.Nederland,enzekerhetNoorden,kanzichnietpermitterenomdezekansenvoorbijtelatengaan.www.vno­ncwnoord.nl

Dooraftezienvandeomschrijving‘matigeborstkankerzorg’,luistertcznaardestormvankritiekdieloskwamnadatdezorgverzekeraareigennormensteldevoorborstkankerbehan-delingen.Dekwalificatiesdiedezorgverzekeraarnugebruiktzijnziekenhuizendie‘beterkunnen’enziekenhuizendie‘goede’en‘debeste’zorgleveren.Denvzisblijmetdezeaanpassingmaarvindtnogsteedsdatczonzorgvuldigtewerkisgegaan.Demanierwaaropczvolkomenonverwachthaarcriteriavoordeinkoopvanborstkankerzorgbekendmaakte,heeftveelonrustveroorzaaktbijpatiëntenenmedewer-kersvanziekenhuizen.DenvzwijsteropdatdeInspectievoordeGezondheidszorgenkeledagenlatermelddedatdezorgvoorborstkankerinNederlandvoldoetaandenormenvoorverantwoordezorg.GisterenlietdeNederlandseVerenigingvoorHeelkundewetenmetnieuweeigennormentekomen.Eerderalzettedenvzvraagtekensbijdecriteriadiezorg-verzekeraarczhanteert.Daarnaastkanhetvolgensdenvznietzozijndatelkezorgverzeke-raar eigen normen gaat opstellen.www.nvz.nl

DeNederlandseVerenigingvanZiekenhuizen(nvz)isblijdatzorgverzekeraarczafzietvandeterm‘matigeborstkankerzorg’inhaarbeoordelingvanziekenhuizen.Maardebrancheorganisatievindtnogsteedsdatdeverzekeraaronzorgvuldigtewerkisgegaan.

veiligVervoersorganisatiesevo, tln,LesRoutiersEuropéensendeBrabants­ZeeuwseWerkgeversvereniging(bzw)hebbendege-meenteTerneuzenopgeroepeneenbeveiligdeparkeerplaats aan te leggen langs de toekomstige, verbredeN62.Zeeuws­Vlaanderenheeftvolgensdevierorganisatiesgeenenkelegoedeparkeer-voorzieningvoorvrachtauto’s.Eenbeveiligdeparkeerplaatsisgoedtegenladingdiefstalenzorgterookvoordatvrachtautochauffeursaanderij­enrusttijdverplichtingkunnenvoldoenzonderdatzedeomgevinghoevenaftezoekennaareengeschikterustplaats.DekomendejarenwordteentoenamevanhetverkeeropdeN62verwachtdooronderanderedeverdereontwikkelingvandehavensvanVlissingenenTerneuzenendeontwik-kelingvandeKanaalzone.www.evo.nl | www.tln.nl | www.bzw.nl

herbeoordelingHetPlatformZelfstandigOndernemers(pzo) vindtdaternogveelteverbeterenvaltaandeprocedurevoorherbeoordelingvanstartersdieonterechtvanfraudezijnbeschuldigddoorhetuwv.Deuitvoeringsinstantiekorttestartersomdatzijeenverkeerdeurennormtoepasten.Volgens pzoishetveelgedupeerdenonduidelijkwatdecriteriazijnvooreenherbeoordelingenisopvallendveel(dehelft)vandeherbeoordelingennegatief.Debrancheorganisatievoorzelfstandigondernemerszonderpersoneelvindthetraardatdezelfdemedewerkersdiedeorigineledossiersbehandelden,ookdeherbeoordelingendoen.www.pzo.nl

incasso-lesSolveonIncassogaandestichtingJongOnder­nemenenallejongeren(ruimtwintigduizend))diemeedoenaaneenvandelesprogramma’svanJongOndernemenuitstaandenota’slerenincasseren.Jongestartendeondernemershebbendaarveelmoeitemee.Datleidtdanooktotonnodigefaillis-sementen,merktSolveon.VolgensdirecteurCeesPillevanJongOndernemenisbetalingsbeheerencreditmanagementtotnualtijdeenwittevlekgeweestindeprogramma’s.Dehuidigeeconomi-schesituatienooptJongOndernemenertoeomproblemenbijdedeelnemersenhunbedrijvenvoortezijn,vindtPille.www.jongondernemen.nl | www.solveon.nl

FORUM #19/21.10.1038

actueel

Waar gaat het heen inNagoya?

FORUM #19/21.10.1039

Tot 29 oktober wordt in het Japanse

Nagoyadetweejaarlijksevn-top over

biodiversiteitgehouden.Diebiodiversiteit

neemt dramatisch af, maar wat kan

het bedrijfsleven verwachten van een

organisatie die achter loopt bij de

multinationals?

Tekst:RemkoEbbers|Foto:SciencePhotoLibrary/anp

Vergeleken bij de vn-top over klimaatverandering in Kopenhagen, is het stil gebleven in de aanloop naar de bijeenkomst van de VN in het Japanse Nagoya, die op 18 oktober begon. Wie afgaat op de woorden van Marielies Schelhaas van de Nederlandse tak van de mondiale natuurkoepel iucn, vindt dat misschien geen wonder. “De urgentie van de problematiek is door veel partijen, waaronder overheden, niet gezien. Acht jaar geleden is gezegd dat de afname van de biodiversiteit in 2010 gestopt moet zijn. Dat is bij lange na niet gehaald”, aldus Schel-haas. Wie zijn doelen niet haalt, zoekt de luwte op.Aan de vooravond van de topconferentie keek het Wereldnatuurfonds nog eens kritisch naar de ontwikkeling van de biodiversiteit in de wereld. Sinds 1970 heeft Europa 30 procent van zijn biodiversiteit ver-loren. In de tropen is die teruggang 60 procent. Als er niets gebeurt, aldus de natuurbeschermingsorganisatie, hebben we in 2050 drie aard-bollen nodig. Dat is een praktisch probleem.Het bedrijfsleven kijkt met gemengde gevoelens naar de diplomaten die zijn aangeschoven aan de Japanse onderhandelingstafel. Komen er weer hoge doelstellingen die door de eu nog eens worden opgehoogd, zoals bij de klimaatconferentie? Dan kunnen grondstoffen voor levens-middelen, landbouw, chemie of cosmetica wel eens vrijwel onbereik-baar worden. Behalve natuurlijk voor de cowboys die leveren aan iedereen die maar betaalt. Enorm machtsvertoon is helemaal niet nodig, zegt Schelhaas. “Gebrek aan regelgeving is niet het belangrijk-ste probleem. Begin eerst maar eens met het handhaven van de regels die er al zijn.”Ook het doorgaans militante Greenpeace pleit niet voor sloten op zoveel mogelijk natuurgebieden. “Wij zitten niet te wachten op nieuwe doelstellingen, maar op concrete maatregelen”, zegt Suzanne Kröger van Greenpeace. “Het zou goed zijn om ter land en ter zee een netwerk van beschermde gebieden aan te wijzen en af te spreken of, en

Waar gaat het heen inNagoya?

FORUM #19/21.10.1040

actueel

hoe je daar activiteiten toelaat. Het gaat ons vooral om het verduurza-men van productiemethoden. Een goed voorbeeld is het onlangs afge-kondigde eu-verbod op illegaal gekapt hout. Dat is een goede mini-mumnorm. De bedrijven die echt wat willen doen, kiezen zelf voor fsc-gekeurd hout. Zoiets zou je voor bijvoorbeeld landbouw of visse-rij ook kunnen doen.”

vastDe redelijke toon van de milieuorganisaties belooft veel goeds, maar er is een praktisch probleem: de vn-top is een politieke aangelegenheid. En op sommige onderwerpen zitten de overleggen helemaal vast, aldus Anke van den Hurk van Plantum nl, de brancheorganisatie van onder andere zaadveredelaars. Het gaat om de ontwikkelde landen ver-sus de ontwikkelingslanden, zegt ze. En het gaat om geld. De verede-laars gebruiken genetisch materiaal van over de hele wereld om hun gewassoorten te verbeteren. Doorgaans halen ze dat uit een genen-bank of een botanische tuin. Plantum nl pleit voor heldere, simpele en eenduidige regelgeving.“Voor ons zijn in Nagoya drie dingen van belang”, legt van den Hurk uit. “Hoe krijg ik toegang tot genetisch plantenmateriaal en welke ver-goeding moet ik daarvoor aan wie betalen? Daarnaast vinden de ont-wikkelingslanden dat er een certificaat moet komen, maar vraag mij niet waarop, dat weten ze zelf nog niet. Dat wordt een puur bureaucra-tische affaire.”

Dat er een vergoeding betaald moet worden voor het gebruiken van genetisch materiaal, vindt Van den Hurk niet het grootste probleem. Wat wel problematisch is, is dat de ontwikkelingslanden vinden dat die vergoeding ook met terugwerkende kracht betaald moet worden aan de landen waar de boom of plant oorspronkelijk vandaan komt. “Wij willen best een vergoeding betalen aan een genenbank of hortus, maar om te betalen aan het land vanwaar dat genetisch materiaal oor-spronkelijk afkomstig is, is ondoenlijk. Dat is vaak niet eens bekend.”Daarnaast willen de ontwikkelingslanden ook nog dat de ontwikkelde landen de handhaving voor hun rekening nemen en daar desnoods regels voor opstellen in de geest van wat de landen van oorsprong zelf zouden willen, aldus Van den Hurk. En het echte probleem is: als op deze drie punten geen overeenstemming komt, kan het zijn dat de ontwikkelingslanden de kont tegen de krib gooien en het overleg over de strategie tot 2020 laten ploffen. En dan zijn de plantenveredelaars nog verder van huis, zegt Anke van den Hurk. “Wij hebben biodiversi-teit nodig. Af en toe zijn we gewoonweg op zoek naar iets wilds.”

boerenverstandHet (multinationale) bedrijfsleven wil wel, zegt Marielies Schelhaas van iucn. “Er zijn multinationals die ambitieuzer zijn dan de overhe-den. Het zou daarom heel slecht zijn als overheden zonder inspraak van bedrijven allerlei maatregelen zouden nemen.” De vn-top moet de komende maanden wereldwijde duidelijke regels stellen, die een

Wat is de Convention on Biological Diversity (cbd)?In1992ishetVerdraginzakedeBiologischeDiversiteit(Engelseafkor-ting:cbd) opgesteld op de Earth Summit inRiodeJaneiro.Erzijninmiddelsmeerdan180landenpartijinhetverdrag,inclusiefNederlandendeEuropeseUnie.Datverdragverplichtdeledenomopnationaalniveauvoorzieningentetreffenvoorhetbehoudenduurzamegebruikvanbestanddelenvandebiodiversiteit.Hetverplichtpartijenookomnationalestrategieënteontwikkelenalskadervoorconcreteactiviteiten.Destrate-gievoorbiologischediversiteitvandeNederlandseoverheidisopgebouwduitdebeleidsplannenvoornatuurbeheer,ruimtelijkeordening,milieu,waterenontwikkelingssamenwerkingenhetStrategischPlanvanAanpakBiologischeDiversiteit.

isto

kpho

to

FORUM #19/21.10.1041

bottom line vormen. En dan hoeven regeringen of de eu daar niet per se extra regels bij te maken, vindt Schelhaas. Het is beter om bedrijven die méér doen, daarvoor te belonen. “Zo stimuleer je koplopers.” Voor die bedrijven is het ook vaak een goede business case. Zoals Jan Ernst de Groot, directeur bij klm zegt: “Wij vervoeren mensen naar de mooiste plekken op aarde. Het is in ons belang dat die plekken blij-ven bestaan.” Maar het vraagt wel om een integrale aanpak. Anders kom je er niet en blijft het mooie pr. “We zijn nu bijvoorbeeld voor het zesde jaar nummer één van onze sector op de Dow Jones Sustainability Index. Het zou mooi zijn als je daarvoor beloond zou worden in het economische spel. In ons geval bijvoorbeeld met een voorrangspositie bij het toekennen van landingsrechten. Dat stimuleert de anderen ook nog eens om duurzamer te worden.”De Groot betreurt het dat er geen groene paragraaf staat in het regeer-akkoord van het kabinet-Rutte. Voor langetermijninvesteringen in een duurzame economie zijn piketpalen nodig die alleen de overheid kan slaan. “Misschien valt dat in de praktijk mee, anders zullen onderne-mers dat zelf moeten inrichten. Eventueel met maatschappelijke orga-nisaties of de eu. Natuur moet een ingang krijgen in ons economisch systeem, een erkende waarde. Er ligt namelijk een mooie kans voor Nederland. We hebben een open economie met veel kennis op het gebied van energie, landbouw, chemie en voedselvoorziening die we kunnen inzetten voor een koppositie in de biobased economy van de toekomst.”

Hij hoopt dat in Japan voorkomen kan worden dat regels elkaar tegen-spreken, zoals dat nu speelt met het bijmengen van de eerste generatie biobrandstoffen. Dat is goed voor het verminderen van co2 maar slecht voor de biodiversiteit.En ook Unilever bekijkt het praktisch, zegt Jan Kees Vis, global direc-tor sustainable sourcing development van de multinational. “Het is gezond boerenverstand”, vindt Vis. “Als je dertig jaar vooruit kijkt, zie je dat er op deze manier dan niet voldoende natuurlijk hulpbronnen meer zijn.” Vis vindt het belangrijk dat de top in Nagoya tot een resul-taat komt. “Er is een limiet aan wat bedrijven onderling kunnen rege-len. Degenen die niet meedoen, kunnen rustig doorgaan met illegale praktijken. Ik zie niet hoe er dan een resultaat kan komen, zonder een of andere compensatieregeling. Het moet lonen om bossen niet te kap-pen voor landbouw.”De Amerikaanse oprichter van het multinationale vloerbedekkingbe-drijf Interfaceflor gooide in 1994 op grootse Amerikaanse wijze het roer om. Ray Anderson besloot dat zijn bedrijf (in Nederland ook bekend als Heuga) in 2020 niet alleen volledig duurzaam moest zijn, maar Interfaceflor moet dan zelfs een herstellende bijdrage leveren aan de biodiversiteit. Want, zei hij, toen hij in 1994 terugkeek naar zijn oude bedrijfsvoering: “Mensen als ik, gaan op een gegeven moment naar de gevangenis.”

Tapijtleasen“Wezoudenwillendatalonzeklantenonstapijtleasen”,zegtGeannevanArkel,verantwoordelijkvoorduurzaamheidbijdetapijtmultinationalInterfaceflor.“Danwetenwezekerdatwealonstapijtterugkrijgenvoorhergebruik.Nurecyclenweookvisnettentotgarenvoortapijttegels”Hetbedrijfisgedre-venbezigomzoduurzaammogelijktezijn.Invijftienjaartijdwerdwereldwijdbijvoorbeeldhetwaterverbruikmet80procentteruggebracht,hetenergiever-bruikmet44procentendebroeikas-gassenmet44procent.“Datiszondercompenserende maatregelen, het gaat omonzedaadwerkelijkevoetafdruk.Deoverheidkandeverkoopvanduurzameproductenstimulerendooreenlabelintestellendatmilieu­impactvaneenproductweergeeft.Alsjemensenuitlegtwatjedoet,zijnzebestbereidtebetalen

voorproductendiehetmilieuminderbelasten,alhoeweldezenietperdefinitieduurderhoeventezijn.”

Duurzaam vliegen“Sinds2007hebbenwedeuitstootvanonzevluchtenbevroren”,zegtJanErnstdeGrootvanklm.“Deco2­uitstootistochonsgrootstenegatieveeffectopbiodioversiteit.Omdieuitstoottelatenafnemenkijkenwebijvoorbeeldnaarmanierenomgewichttebesparen,hoewekortererouteskunnenvliegenennemenwehetinitiatiefomco2­neutralebrandstoffenteontwikkelen.Aanboordserverenweduurzamevismethetmsc-labelenkoffievandeRainforestAlliance.WewerkensamenmetbijvoorbeeldhetWereldnatuurfonds,Solidaridadendetu’sinDelftenWageningen.Dejongeregeneratiemanagerséndeklantenver-wachtenvaneenbedrijfdathetzichook

bekommertomdeplaneet.Regelgevingisvooronsnietzo’ndrijvendekracht,hetispuurzakelijkbelang.”

Biologische inteelt“Wijzijnin1998begonnenmethetduurzamelandbouwprogramma”,zegtJanKeesVisvanUnilever.“Eenvandedingenwaarweonsoprichtenisbiodiversiteit.Vooronzesectorishetvanbelangdatereenzogrootmogelijkediversiteitisvangewassen.Anderskrijgjeeensoortbiologischeinteelt.Verderzijneropboerderijenenplantagesaltijdstukkendienietgebruikwordenvoorproductie,zoalsbermenenbraaklig-gendestukjes.Diekunjeaanhunlotoverlaten,maarjekuntzeookgoedbeheren.Daarhebbenwijrichtlijnenvoorgemaakt.Enwerichtenonsverderophetbeschermenvandebiodiversiteitinhetalgemeen.”

FORUM #19/21.10.1042

portret

erick van egeraat

‘ik speel een beetje god’

HijwasdeeersteNederlandsearchitectdie

nahetuitbrekenvandecrisisfaillietging.

MaarondernemerErickvanEgeraatkwam

erweerbovenopmetgrotebuitenlandse

opdrachten.“Hetwasgeennederlaag.”

Tekst:JiskaVijselaar|Foto’s:ErikvanderBurgt

Een voor een druppelen een paar medewerkers de werkkamer uit. Op gedempte toon worden nog de laatste dingen doorgenomen in de deuropening. Telkens als er een de ruimte verlaat, worden de schuif-deuren weer zorgvuldig gesloten. Tot de laatste medewerker weg is en hij alleen overblijft. Nog even wat wegleggen, rechtzetten, zijn colbert schikken, dan schuift hij plotseling met een flinke zwiep beide deuren open. Architect Erick van Egeraat (54) has entered the building met een goed gevoel voor theater. Een lichte knik tijdens het welkom. Handen schudden met beide han-den. Het is niet geregisseerd, maar er is wel over nagedacht. Van Ege-raat weet om te gaan met zijn publiek. Misschien wordt hij daarom ook wel de André Rieu van de architectuur genoemd of vergeleken met The Beatles. Een populist, een spektakelarchitect. Hij heeft inmid-dels heel wat bijnamen verzameld, maar Van Egeraat kan er niet mee zitten. “In tegendeel, ik vind dat erg leuk. Toen een Engelsman me ooit vergeleek met The Beatles dacht ik: ‘Goh, wat een compliment.’ Hij vond dat mijn werk te weinig intellectuele retoriek bevatte waardoor hij het zou kunnen waarderen. Het zou mij er alleen maar om te doen zijn door veel mensen gewaardeerd te worden. Nou, dat is ook zo. Ik voel me niet beter als ik drie architectuurkenners overtuig en verder niemand begrijpt wat ik doe. Mijn werk moet leuk zijn, mensen moe-ten het aantrekkelijk vinden.” Of er op zijn minst over praten met elkaar. Zoals over het gebouw The Rock aan de Amsterdamse Zuidas dat hij ontwierp voor advocatenkantoor De Brauw Blackstone West-broek. Begin dit jaar werd het in gebruik genomen en leidde meteen tot discussie. ‘Waar heb dat nou voor nodig? Zoveel luxe, al die dure materialen.’ Taxichauffeurs noemden het gebouw al snel ‘de druiper’.Geweldig toch, vindt Van Egeraat. “Er wordt teveel geluld door de vak-gemeenschap waar ik zelf ook deel van uitmaak. Dat bedoel ik echt negatief. Architecten, stedenbouwers, stadontwikkelaars praten over allerlei dingen die het grote publiek niet begrijpt. Dat is toch zorge-lijk.”

Hoe bedoelt u?“Tijdens mijn studie heb ik vol overgave op Duitse sociale woning-bouw uit de jaren dertig gestudeerd. Strakke witte blokjes, prachtig vormgegeven met aangeharkte tuintjes. Die Siedlungen waren vol-

FORUM #19/21.10.1043

FORUM #19/21.10.1044

portret

gens een streng stramien gemaakt. Ik vond dat toen indrukwekkend. Maar als ik het aan mijn vader of moeder liet zien, begrepen ze er niets van. Het was te kaal, helemaal niets. Soms vergeet je als architect of stedenbouwer het standpunt in te nemen van de aanschouwer.”“Pakweg de laatste zestig jaar zijn er nauwelijks architectonische staaltjes zijn neergezet waarvoor we heel veel mensen enthousiast krijgen.”

Was vroeger alles beter dan?“Ik heb wel eens een schatting gemaakt: wereldwijd is ongeveer 80 tot 90 procent van de gebouwen de laatste zestig jaar gebouwd. Maar vrij-wel alles wat we echt mooi vinden, behoort tot die laatste 10 tot 20 procent, die dus níet in de laatste zestig jaar is gebouwd.”

Moet een gebouw per se mooi zijn dan?“De getallen hebben teveel gedomineerd: alles moest snel gebouwd kunnen worden en herhaalbaar zijn. Daar waren goede argumenten voor, zoals woningnood. Maar het is eigenlijk diarreeproductie. Het heeft geen waarde. Met mooi heeft het niet noodzakelijk iets te maken.”

Er zijn genoeg mensen blij met die huizen.“Misschien. Maar economisch heeft het geen waarde. Het is niet uniek, je koestert het niet, je beschermt het niet tegen verpaupering. Voor iets dat je gemakkelijk kunt neerzetten en kunt herhalen, kunnen maar weinig mensen waardering opbrengen.”

Van Egeraat heeft zo zijn eigen filosofie. Architectuur gaat over de onbouwbaarheid. Over dat wat je eigenlijk niet kunt maken. Een beetje God spelen dus, zegt hij. “Die uitspraak neemt niet iedereen me in

dank af, maar ik zie het zo.” Hij wil maar zeggen: waarom vindt ieder-een een oude kerk prachtig en raken mensen onder de indruk van de gigantisch hoge ruimtes? Omdat het je verbaast, omdat het wringt met het logische, vindt Van Egeraat. “Het is spannend en verrassend. Mensen hebben er graag iets voor over. Dat zou wel eens meer mogen terugkomen in de architectuur: aandacht voor duurzame, hoogwaar-dige materialen, eigen identiteit, emotie.”Leuk, aantrekkelijk, mooi, aardig, emotie, gevoel. Het zijn woorden die in het gesprek meer dan eens vallen. “Ik zeg graag ‘leuk’. Of ‘gevoel’. Veel mensen gebruiken liever intelligentere woorden, maar ik zie niet in wat dat toevoegt.”

U zet zich graag af tegen het establishment?“Welnee.”

U bent een non-conformist?“Ik hoop dat ik nooit iets ben. Maar aan de andere kant maakt het me ook niet uit als mensen me ergens voor uitmaken.”“Ik schaam me nergens voor. Waarom zou ik? Het is toch heerlijk als mensen zich op de een of andere manier een beeld van je vormen. Anders ben je identiteitloos. Daar zou ik me pas zorgen over maken. Ik vind het helemaal niet erg een populist genoemd te worden omdat ik dan op zijn minst door een heleboel mensen bijzonder wordt gevonden.”

Heeft u aandacht en succes nodig?“Oh ja, dat is ontzettend belangrijk. Ik leef van aandacht en succes.”

Er zijn wel mensen die u een Lodewijk xive noemen of een diva.“Als ik als man een diva kan zijn, dan graag. Hoor eens, iedereen is op

FORUM #19/21.10.1045

Drie stellingen

Te mooi kan ook“Datisonzin.MijnontwerpvoordeverbrandingsoveninRoskildewerdineersteinstantiedoorhetkerkbestuurvandekathederaaltegengehouden.Hunkritiekwasdathetgeenlelijkgebouwwas.‘Ukunttochnietergenstegenzijn’,zeiik,‘omdatuvindtdatheteigenlijktemooiis?’Zehebbenuiteindelijkhetabsurdevanhunstellingingezieneningestemdmethetontwerp.”

FeyenoordverdienteenVanEgeraat“Absoluut.Jekunteenstadionneer-zettendatnietalleenvooreenpaarvoetballiefhebbersinteressantis,maarvoordehelestad.Zulkegedachtenwilikgraaginmijneigenstadkwijt.”

De wereld heeft meer lastpakken nodig“Alleeneenlastpakzijn,isgeenkwa-liteit.Maarzonderlastpakkenwordenergeenmooiedingengerealiseerd.Datkost energie, moeite en je maakt er geenvriendenmee.Jammerdan.”

erick van egeraat

1956 GeboreninAmsterdam1974 AtheneumB, Haren1983 Oprichtingarchitectenbureau Mecanoo1984 Studiebouwkundeaande tuDelft(eervollevermelding)1995 VertrekbijMecanooen oprichtingErickvanEgeraat associatedarchitects(eea)2009 Faillissementeea 2009 Doorstartmetnieuwenaam: DesignedbyErickvanEgeraat

ErickvanEgeraatisgetrouwd enheeftvierkinderen

zoek naar iets waarmee hij zich kan onderscheiden. Ik ook en ik zie niet wat daar op tegen is.”

Van Egeraat groeide op in Amsterdam en Groningen als kind van Bra-bantse ouders. Zijn vader was slager, maar gaf zijn eigen zaak op om naar Amsterdam te verhuizen en voor een multinational te gaan wer-ken. In ambachtelijkheid geloofde hij niet meer. Wel in de vooruit-gang. Dat geloof is er bij Van Egeraat met de paplepel ingegoten. “Ik geloof bijna blind, misschien wel naïef, in de vooruitgang.” Die instel-ling heeft hij hard nodig gehad toen hij vlak na het uitbreken van de crisis failliet ging. Hij is er niet trots op, maar hij voelt het ook niet als een nederlaag. Het is onderdeel van het ondernemen. Dat hij het fail-lissement netjes heeft kunnen afwikkelen, heeft misschien wel gehol-pen. Maar overdoen? Liever niet.In elk geval is hij niet angstig in een hoekje gaan zitten. Van Egeraat maakte een doorstart met ‘Designed by Erick van Egeraat’ en is er met hard werken in geslaagd een aantal grote projecten in het buitenland binnen te halen. Zoals het ontwerp voor een vuilverbrandingsoven in het Deense Roskilde en een nieuw voetbalstadion voor het Russische Dynamo Moskou. “Ik wil heel veel dingen en ik ga me niet inhouden uit angst dat het weleens fout kan gaan. ‘Maar als je iets wilt,’ zei mijn vader altijd, ‘hou je je mond en doe je het eerst maar eens een keer.’ Dat was hard.”Als jongetje was Van Egeraat bezig een skelter te bouwen. Middagen-lang was hij ermee in de weer zonder veel resultaat. ‘Pech’, zei zijn vader dan, ‘morgen weer aan de slag.’ Maar een skeltertje kopen voor zijn zoon deed hij niet. “Dat geld was er niet. Bovendien, hij vond dat ook totaal belachelijk. Ik moest maar kijken wat er fout was gegaan.” Uiteindelijk heeft hij het nooit voor elkaar gekregen de skelter te bou-wen die hij voor ogen had. Maar hard werken en doorzetten heeft Van Egeraat er zeker van geleerd. Ook zijn waardering voor dingen die goed gemaakt zijn, mooi in elkaar zitten, heeft hij aan zijn opvoeding over-gehouden. Zijn vader sleepte hem in het weekend soms van de ene naar de andere kerk. “Ik vond dat vreselijk, snapte nooit wat ie eraan vond. Het duurde tot ik een jaar of 25 was voordat ik begreep wat hij me nou probeerde te laten zien.”

Wat was dat dan?“Hij was vreselijk onder de indruk van het feit dat zoiets gebouwd kon worden. Als klein kind wilde hij me al laten zien dat er maar een paar mannen bij elkaar hoeven te komen met een plan, een idee, en dat er dan zoiets tot stand kan komen. Dat maakt je leven betekenisvol.”

En wat is uw erfenis?“Ik hoop natuurlijk het mooiste gebouw ter wereld te maken. Maar in elk geval dat ik de wereld die ik heb aangetroffen een beetje naar mijn eigen hand heb kunnen zetten. Met een gebouw waar mensen omheen hebben gelopen, in hebben gewoond, plezier aan hebben beleefd en waarvan er een paar onder de indruk zijn geraakt. En dat ik dan heb bedacht.”

FORUM #19/21.10.1046

buitenland

Een week na de giframp van begin oktober heeft de Hongaarse regering de verantwoor-delijke aluminiumfabriek genationaliseerd. Vorige week nog stemde het Hongaarse parle-ment in met de wet die dat regelt. Natuurlijk is de situatie uitzonderlijk, maar toch zou deze maatregel wel eens kenmerkend kunnen blij-ken voor het beleid van het nieuwe rechtse kabinet. Hongarije gold tot nu toe als een kam-pioen van de privatisering. Het was in de jaren negentig het eerste voormalige communisti-sche land in Oost-Europa dat, vooral onder regeringen van links, zijn deuren wijd open-zette voor het Westerse bedrijfsleven. Mede daardoor slaagde het erin een sterke open en export georiënteerde economie op te bouwen. Maar tot grote schrik van internationale bedrij-ven lijkt rechts in Hongarije een andere afslag te nemen. Een vreemde keuze want juist op die bedrijven drijft de Hongaarse economie.“Deze regering wil staatseigendom van bedrij-

ven in verscheidene sectoren bevorderen,” zegt Tamás Fellegi, de nieuwe minister van Nationale Ontwikkeling. Ook de renationali-satie van bedrijven behoort daarbij uitdrukke-lijk tot de mogelijkheden. Het gaat de regering vooral om sectoren als telecom en it, finan-ciën, publieke voorzieningen en infrastruc-tuur. “Veel staatsbezit is de laatste twintig jaar gestolen of slecht gemanaged. Het is hoog tijd dat de regering optreedt”, meent Fellegi, zelf overigens eigenaar van een succesvol zake-nimperium.In de zomer kocht Hongarije al een meerder-heidsaandeel in vliegtuigmaatschappij Malev terug van het Russische bedrijf waaraan het twee jaar terug was verkocht. Het nationalise-ren van de private pensioenfondsen behoort ook tot de mogelijkheden en er circuleren hardnekkige geruchten dat de regering de mkb bank (nu Duitse eigendom) wil overnemen om zo het Hongaarse aandeel in die sector te

verhogen. Bovendien worden alle privatise-ringscontracten die de afgelopen acht jaar door de linkse regering zijn gesloten onder de loep genomen. Maar het hardst zal het proces waar-schijnlijk gaan bij gas, elektriciteits- en water-bedrijven. De nieuwe Fidesz burgemeester van de hoofdstad Boedapest heeft aangekon-digd dat utiliteitsbedrijven weer in overheids-handen moeten komen. Een jaar geleden ont-eigende een Fidesz burgemeester in de stad Pécs al het regionale waterbedrijf, eigendom van het Franse Suez, simpelweg door het hoofdkantoor te bezetten en het management de toegang te ontzeggen. De rechtszaak die Suez aanspande loopt nog steeds.Minister Fellegi zegt nu nadrukkelijk dat de regering bestaande contracten zal eerbiedigen. Maar hij laat wel doorschemeren dat dit niet per se geldt voor privatiseringscontracten. Intussen komt premier Viktor Orbán ook niet met concrete plannen voor hervormingen om de kwakkelende Hongaarse economie weer uit het slop te krijgen. Want dat is niet popu-lair bij zijn kiezers. Analysten en het internati-onale bedrijfsleven hopen nu maar dat de rea-liteit – waaronder de door Brussel opgelegde begrotingsdiscipline – het Hongaarse kabinet tot een andere koers zal dwingen.

Het Westerse bedrijfsleven wás meer dan welkom

in Hongarije. Maar de nieuwe regering Orbán wordt

steeds onvriendelijker voor ondernemers.

Tekst: Henk Hirs | Foto: ec.europa.eu

GaatHongarijeweerterugnaaraf?

Als het aan de Hongaarse premier Victor Orbán ligt,

worden steeds meer bedrijven staatseigendom

FORUM #19/21.10.1047

wereldzaak

ColofonForumishettweewekelijkseopiniebladvanvno-ncw. vno-ncwvertegenwoordigtsamenmetdeaangesloten160brancheorganisatiesenvijfregionaleverenigingenintotaal115.000ondernemingen.Daarbijgaathetomcirca80procentvandeNederlandseondernemingenmettientothonderdwerknemers,ruim92procentvandeondernemingenmetmeerdanhonderdwerknemersenvrijwelalleondernemingenmetmeerdanvijfhon-derdwerknemers.vno-ncwwordtinderegiovertegen-woordigddoorvijfregionalewerkgeversverenigingen:vno-ncwNoord,vno-ncwMidden,vno-ncw West, deBrabants­ZeeuwseWerkgeversvereniging(bzw) endeLimburgseWerkgeversVereniging(lwv). Voor managerstotveertigjaariserJongManagement.

Redactie-adresBezuidenhoutseweg12,2594AVDenHaag,Postbus93002, 2509AADenHaag,telefoon:070­3490165, e­mail:forum@vno­ncw.nl

Forum op internetwww.vno­ncw.nl

RedactieKarinBojorge(hoofdredacteur), JiskaVijselaar(eindredacteur),MarciaTimmermans(redactieassistent),JanBuevink,RemkoEbbers, MirandeGroot,FrankdenHoed,PaulScheer

CorrespondentenJeroenAnsink(VerenigdeStaten),HenkvandenBoom(Spanje),ElrovandenBurg(Polen),PhilipEbels(België),HenkHirs(Hongarije),HansMoleman(China),RuudPeijs(VerenigdKoninkrijk),FrankRenout(Frankrijk),RobSavelberg(Duitsland),PetraSjouwerman(Denemarken), JudithStalpers(Japan),MaartenVeeger(Italië),AlexanderWeissink(Egypte)

Aan dit nummer werkten mee: ApFraterman, PeterJanssen,JanKlaver,AugustMesker,MartinNoordzij,TonSchoenmaeckers,WillemHenk Streekstra,GertrudVisser

Abonnementen en adreswijzigingenSanderKok,telefoon:070­3490336,e­mail: kok@vno­ncw.nl,issn 1384­2102.Forumwordt gericht–kosteloos–toegezondenaaneengroot aantalNederlandseondernemingen,organisaties enparticulieren.Betaaldeabonnementenkosten €45perjaarexclusiefbtw.

Informatieoverhetlidmaatschapvanvno-ncwRitaterSteeg,telefoon:070­3490351,e­mail: steeg@vno­ncw.nl,internet:www.vno­ncw.nl

VormgevingConcept,basisontwerpenvormgeving:LinkDesign,Amsterdam

CoverFoto:iStockphoto

DrukwerkEm.deJongbv,Visweg8,Postbus8, 5110AABaarle­Nassau

AdvertentieverkoopVanVlietBureauvoorMediaAdvies,FrankOudman,telefoon023­5714745, e­mail:f.oudman@bureauvanvliet.com,Postbus20,2040AAZandvoort

In1888begonBernardEichholtzzijn‘HandelinComestibles’(fijneeetwaren)inhartjeAmsterdam.MetkwaliteitsproductenuitdeVerenigdeStatenenEngelandrichttehijzichopdewel-gesteldegrachtengordel.DefamilieEichholtzrundedewinkeltot1982.TegenwoordigisEefVoskuilendeeigenaar.DenaamEichholtzisechterbehouden,wantdatiseenbegripinAmster-damenbijbuitenlandseklanten.AmerikaanseenBritseproductenvormennogsteedsdehoofd-moot,maardaarzijn‘klassieke’productenuitanderelanden,inclusief Nederland, bijgekomen. Zo liggen de dressings vanPaulNewmanendesauzenvanJackDanielsnaastHollandsekaasenDroste­chocolade.VolgensVoskuilen vliegen Amerikaanse en Britse expats uitheelEuropanaarAmsterdamomproductenuitzijnwinkel inteslaan­enermeteeneenweekendAmsterdamaanvastteknopen.“Zewillenpreciesdatenemerkhebbenwaarmeezezijnopgegroeid,nietietswateroplijkt.Zeherkennenhetsomsvanuitdetramdiehierlangsrijdt.Hetkomtzelfsvoordatie-mandinéénkeerdehelevoorraadvaneenproductopkoopt.”Het is altijd afwachten of een product gaat lopen. “Ik hebFranseconservengehadvanhoogniveau.Tieneurovooreenblikdoperwtendatersubliemuitziet.Maarhetverkochtniet.Andereproductenwaarvanjehetnietverwachtjuistwel.”Hijhoudtnauwgezetbijwanneererfeestdagenzijnindelan-denwaarzijnklantenvandaankomen.“Kerstduurtbijonstotinjanuari,wantdanviertRuslandhetpas.”

Tekst:PaulScheerFoto:SamRentmeester/fmax

Alleenoogvoordatenemerk

Bedrijf: Eichholtz DelicatessenEigenaar: Eef VoskuilenGevestigd in: Amsterdam