landgenoten

Magazine voor boer & buiten

lente 2013 | 33

www.vilt.be

De boerderij als boetiek

dossier Thuisverkoop

Hop opnieuw naar de top?In het spoor van Sint- Bernardus2 preitelers in debatSchaalvergroting of niet?

+ de fusieveiling BelOrta, biodiversiteit, daglicht voor pluimvee en veel meer

Ellen Vaneynde is Schoonste Boerin van VlaanderenAgrifirm wenst Ellen van harte proficiat met het behalen van haar titel!Wij zijn er van overtuigd dat Ellen haar rol van ambassadrice voor de landbouw de komende 2 jaar met glans zal vervullen.Agrifirm wenst haar hierbij veel succes!

www.agrifirm.be

De schoonste boerin van Vlaanderen kiest voor Agrifirm, u toch ook!De schoonste boerin van Vlaanderen kiest voor Agrifirm, u toch ook!

AFB ADV SCHOONSTE BOERIN 210X270st 02-13.indd 1 27-02-13 09:21

3

in dit nummer

06 Focus |ThuisverkoopHet onderbenutte potentieel van hoevewinkels: hoe pak je het slimmer aan? Van kostprijs en concept tot sociale media.

14 Boer & buur | Ho(o)p doet levenDoor lokaal samen te werken, bouwen hoptelers aan een nieuwe toekomst. Op bezoek bij Johan Derycke uit Watou.

14

22

06 18

18 2030 | Een gezond ecosysteem‘Met minder micro-organismen en bijen gaat ook de landbouw achteruit.’ Aan tafel bij bio-diversiteitsexpert Marc Peeters.

22 Woord en wederwoord | Uitbreiden of verbredenPreitelers Paul Demyttenaere en Luc De Neef verdedigen hun keuze.

en verder …

04 Koetjes & kalfjes 12 Wordt gevolgd

16 (W)onderzoeker 20 Provincie

beste

landgenoten

G roeien of niet groeien? En hoe groeien? Het zijn vragen die elke ondernemer zich moet stellen, maar onder meer door de

afschaffing van de melkquota, de beperkte instroom van jonge landbouwers en het vooruitzicht van min-der EU-subsidies, is schaalvergroting in onze sec-tor actueler dan ooit. Dat beseft ook het beleid. In opdracht van minister-president Kris Peeters werd een grootschalig onderzoek – what’s in a name – uitgevoerd bij landbouwers om te polsen naar hun groeiaspiraties en de rol die zij daarbij zien wegge-legd voor de overheid. In april mogen we de resul-taten verwachten.

Als opwarmertje zetten wij in dit nummer alvast enkele boeiende voorbeelden van groei op een rijtje. Zo koos de nieuwe fusieveiling BelOrta resoluut voor schaalvergroting om de belangen van haar telers be-ter te kunnen verdedigen. Groeien door nieuwe acti-viteiten op het bedrijf uit te bouwen, is ook een optie. In ons dossier over hoeveverkoop vind je tal van prak-tische tips over hoe je met een betere winkelinrichting of het slim gebruik van sociale media je verkoop kan maximaliseren. Landgenoten bracht ook twee preite-lers samen die de groei op hun bedrijf helemaal anders hebben aangepakt. En toch zijn ze vertrokken van het-zelfde basisprincipe: ken jezelf en groei volgens je ei-gen mogelijkheden en talenten.

Inspiratie genoeg dus om bij de eerste zonnestralen over verder te mijmeren!

Veel leesplezier!

Griet LemaireHoofdredacteur

PS: Omdat er ook in mijn familiale leven enige vorm van schaalvergroting op het programma staat – ons gezin breidt uit van twee naar drie – nemen mijn col-lega’s het over voor het volgende nummer. Ik zie jullie graag terug in de septembereditie.

16colofon Landgenoten wordt u aangeboden door VILT. Het Vlaams infocentrum land- en tuinbouw informeert een breed publiek over de hedendaagse land- en tuinbouw. Daarvoor krijgt het middelen van privé-organisaties en de overheid. verantwoordelijke uitgever VILT-voorzitter Josse De Baerdemaeker redactie en realisatie Jansen & Janssen Customer Media, www.jaja.be redactieadres VILT vzw, Koning Albert II-laan 35,

bus 57, 1030 Brussel tel +32 (0)2 552 81 91 fax +32 (0)2 552 80 01 e-mail info@landgenoten.be hoofdredacteur Griet Lemaire redactieraad Josse De Baerdemaeker, Wim Fobelets, Wanda Verdonck, Karolien Bracke, Hubert Hernalsteen, Guy Depraetere, Greet Riebbels, Didier Huygens, Joris Relaes, Jan Coessens, Tine Lassuyt, Leen Guffens, Ine Vervaecke, An Van Acker, Bernard Biesbrouck fotografie Philip Vanoutrive, Johan Martens, iStockphoto de meningen die derden in dit magazine vertolken, vallen buiten de verantwoordelijkheid van VILT.

27

4 landgenoten

Koetjes & kalfjes

4 landgenoten

Niet alleen in eigen land hebben landbou-wers het steeds moeilijker om een opvolger voor hun bedrijf te vinden. Heel Europa kampt met dat probleem. In Frankrijk lijken ze er iets op gevonden te hebben: daar worden heuse ‘farm datings’ georganiseerd. Nee, dit is geen eigen versie van ‘Boer zoekt vrouw’, wel wor-den jongeren met een boerendroom in con-tact gebracht met landbouwers zonder opvol-ger. Via een systeem van speed dating krijgen

Milcobel-voorzitter Guido Veys tijdens het Boerenbondpraatje op Agriflanders.

‘ Elk bedrijf moet zijn eigen groeipad kunnen kiezen zonder daarbij de eigen draagkracht uit het oog te verliezen.’

DE LANDGENOTEN-QUOTE

De bijen hebben het dezer dagen niet ge-makkelijk. Hele populaties zijn met uitster-ven bedreigd. Parasieten, ziekteverwekkers, gewasbeschermingsmiddelen, klimaatveran-dering en recent ook insecticidenbehandelin-gen van zaaigoed worden aangeduid als oor-zaken voor de massale sterfte. Nochtans zijn bijen onmis bare beestjes voor de bestuiving van veel land- en tuinbouwgewassen. Zo wordt beweerd dat de mensheid het nog vier jaar zou uitzingen mochten bijen ooit uitsterven. Om die reden heeft de provincie Vlaams-Brabant de brochure ‘Bij zkt boer’ samengesteld met tal van tips om bijen en andere nuttige insecten te

Bedreigde bijtjes

Farm datingZoveel nieuwe biologische land- en tuinbouw-bedrijven telde ons land vorig jaar. Daarmee wordt voor het eerst de kaap van 300 biobe-drijven in Vlaanderen gerond. Dat succes is voor een groot deel te danken aan het Strate-gisch Plan Biologische Landbouw waarin Bio-Forum, de gangbare landbouworganisaties en de Vlaamse overheid zich sinds 2008 sa-men engageren om meer landbouwbedrijven de overstap naar bio te laten maken. Recent ondertekenden de partners een tweede plan met daarin extra aandacht voor de verwerking en vermarkting van bioproducten.

INFO www.vlaanderen.be/landbouw/bio

CIJFER#

€Langzaam maar toch zeker lijkt er stilaan meer transparantie in de prijsvorming van landbouw-producten tot stand te komen. Nadat de Vlaamse overheid sinds het najaar 2010 meer marktinfor-matie over het aantal varkensslachtingen ter be-schikking stelt, is er sinds kort ook de prijsindex in de vleesveekolom. Die index zal ervoor zorgen dat extreme stijgingen en dalingen van de veevoe-derprijzen voortaan beter doorgerekend kunnen worden, wat de rendabiliteit van de vleesveehou-derij ten goede moet komen. Ook in de aardap-pelsector zal de teler binnenkort gebruik kun-nen maken van correcte marktinformatie. Via het

Markt Transparantie Akkerbouw (MTA)-systeem zullen deelnemende akkerbouwers hun transac-ties anoniem kunnen doorgeven aan een centraal verwerkingspunt. Zij zullen online ook toegang hebben tot alle informatie die door hun collega-landbouwers wordt doorgegeven waardoor ze in prijsdiscussies sterker staan. Welke sector volgt?

INFO varkensvlees en rundvlees: www.vlaanderen.be/landbouw (rechterkolom: Snel naar > Marktinformatie en prijzen varkens & runderen); aardappelen: www.markttransparantieakkerbouw.be

Transparantere prijsvorming op komst?

GOED GEVONDEN?!

5

Het is weer tijd om de verzamelaanvraag in te vullen! Meer en meer landbouwers doen dit op elektronische wijze. Ruim 6 op de 10 landbouwers maakte vorig jaar gebruik van dit e-loket. Tegen 2014 moet dit voor ieder-een het geval zijn. Als voorbereiding hierop heeft het Agentschap voor Landbouw en Vis-serij beslist om dit jaar geen originele papie-ren verzamelaanvraag meer op te sturen naar jullie, maar enkel een kopie en de fotoplan-

nen. Originele papieren formulieren zijn wel nog op aanvraag beschikbaar bij je buiten-dienst. Maar vergeet niet dat het gebruik van het e-loket loont: elke 1.000ste landbouwer die zijn verzamelvraag indient via het e-loket wint een mand vol heerlijke streekproduc-ten. Opgelet, de uiterste indieningsdatum voor je verzamelaanvraag is zondag 21 april!

INFO www.landbouwvlaanderen.be

Verzamelaanvraag + e-loket = streekproducten!

Hendrik Vandamme@tijd: De Gucht vrijt Amerikanen op voor akkoord over vrijhandel bit.ly/Ur5epg” deuren open voor landbouwproducten? Niet te gul aub!

ze tien minuten de tijd om een landbou-wer ervan te overtuigen dat hij of zij de ide-ale opvolger is. Een ideetje dat navolging in Vlaanderen verdient?

De beroepsvereniging van de toeleveran-ciers van de landbouwsector, Nationa-le Centrale Landbouw-Service, bestaat 50 jaar en heeft voor die gelegenheid een boek uitgebracht. In ‘Mensen en machines’ ontdek je dat de roots van het loonwerk teruggaan tot de 19de eeuw. De ontwik-keling van de stoommachine en de verfij-ning van de techniek voor het maken van staal en ijzer zorgden er toen voor dat ook voor landbouw op grotere schaal machines

Loonwerk in woord en beeld kunnen worden gefabriceerd. Tot aan de Tweede Wereldoorlog bleef het overgro-te deel van het loonwerk in ons land be-perkt tot het stationair dorsen, maar na-dien was de evolutie enorm, zowel naar takenpakket als naar technologische ver-nieuwing. Toch bleef de essentie bewaard: kwalitatief hoogstaand werk leveren, op zo kort mogelijke tijd, met een zo hoog mo-gelijk arbeidsvolume en dat alles tegen een scherpe prijs.

WIN Landgenoten mag 5 exemplaren van het boek weggeven. Stuur je naam en adres met als vermelding ‘Mensen en machines’ naar info@landgenoten en wie weet ben jij de gelukkige winnaar.

INFO Het boek is ook te bestellen via landbouwservice@sectors.be. Kostprijs: 10 euro.

TWITTERPRAAT

Geert Noels:Subsidies voor innovatie of ondernemerschap zijn een contradictio in terminis. Subsidies steunen de status quo, de gevestigde belangen.

VILT:#MAP4 zorgt voor sterke daling nitraatresidu in 2012 #Schauvliege bit.ly/WFbxkP

sparen. Wist je dat je ook de hele maand maart op tal van plaatsen in de provincie gratis bloe-menzaad kan gaan afhalen zodat je voor de bij-en een bloemenakker kan aanleggen?

INFO www.vlaamsbrabant.be (Economie en landbouw > Publicaties > Bij zkt boer)

Piet Vanthemse (RT MP Peeters):#landbouwsubsidies@destandaardLandbouwsubsidies moeten in de toekomst zoveel mogelijk naar boerende boeren. Meer met minder.

GOED GEVONDEN?!

FocusThuisverkoop

6 landgenoten 6 landgenoten

7

Hoeveverkoop is de kinderschoenen ontgroeid. Toch laat

dit marktsegment nog veel kansen onbenut. Hoe pak je

thuisverkoop slimmer aan? Waarop moet je letten als je

rechtstreeks aan de consument wil verkopen?

INFO

www.steunpunthoeveproducten.be, www.innovatiesteunpunt.be, www. hoeveproducten.be, www.fermweb.be, www.vlaanderen.be/landbouw/korteketen

In verschillende provincies lopen projecten waarbij hoeveverko-pers de handen in elkaar slaan om nieuwe marktsegmenten te be-dienen. Met een ruimer product-aanbod, online bestelmogelijk-heden en een thuisleverdienst, spelen ze onder meer in op de vraag van horeca en grootkeu-

kens. Het verst gevorderd is het project Distrikempen, een samen-werkingsverband tussen zes part-ners met ondersteuning door In-novatiesteunpunt en Rurant. Vijf van hen zijn boeren en tuinders uit verschillende subsectoren. Zij hebben een coöperatie opgericht samen met een zelfstandige on-

dernemer, die zich toelegt op de logistiek, het commerciële en de administratie. Een vrachtwagen doet dienst als magazijn waarin de verschillende bestellingen worden klaargemaakt. Elke thuisverkoper weet wie wat van hem gekocht heeft en krijgt een wekelijkse af-rekening. De logistieke partner

heeft recht op een vast percen-tage van de verkoop. Een gelijk-aardig initiatief is Puur Limburg, waarbij je online kunt bestellen en een afhaalpunt kiezen. Hiervoor wordt samengewerkt met de so-ciale werkplaats De Wroeter. Ook in andere provincies zitten soort-gelijke initiatieven in de pijplijn.

Samen sterk?

De boerderijals boetiek

Van een bordje ‘Aardappelen te koop’ tot een hoeveslagerij met acht personeelsle-den waar klanten met uitzicht op grazende runderen kunnen eten. Hoeveverkoop is ge-evolueerd van een geïmproviseerde bijver-dienste naar professionele winkels die aan-lokkelijke neveninkomsten genereren. Het Steunpunt Hoeveproducten viert dit jaar zijn tiende verjaardag en telt zowat 1400 aange-sloten hoeveverkopers. Volgens de recent-ste cijfers van VLAM was de rechtstreek-se verkoop van verse voeding op Vlaamse hoeves in 2011 goed voor een omzet van 63,4 miljoen euro. Het aandeel van hoeve-

verkoop in de totale voedingsuitgaven van de Vlaming gaat jaar na jaar – telkens een klein beetje  – omhoog.

Kansen en plannenOndanks het gestegen aantal winkels en de professionalisering laat de sector nog be-hoorlijk wat kansen onbenut, vindt Patrick Pasgang van het Innovatiesteunpunt. ‘In de meeste regio’s is er zeker nog ruimte voor bijkomende hoevewinkels. Veel bestaan-de thuisverkopers kunnen ook hun omzet verhogen als ze bepaalde zaken doordach-ter aanpakken. Ik ken hoevewinkels waar

de verkoop verdubbeld of zelfs verdrie-voudigd is door het over een andere boeg te gooien. Sommige land- en tuinbouwers houden hun nevenactiviteit bewust klein-schalig, maar zelfs in dat geval kunnen de meesten hun inspanningen beter laten renderen. Ik verwacht dat de trend local food for local people de komende jaren nog sterker wordt. In onze verstedelijkte om-geving genieten klanten van de persoon-lijke sfeer bij de boer en ze merken dat de producten gezond en vers zijn.’

Ook het beleid ziet groeipotentieel in hoeveverkoop. Eind 2011 lanceerde

8 landgenoten

Focus

ning, VLIF-steun, enzovoort. En je moet vooral ook een marketeer zijn, iemand met de nodige sociale, commerciële en econo-mische feeling.’

‘Goed kunnen rekenen, en dan bedoel ik niet aan de kassa, is voor mij een van de be-langrijkste kenmerken van een succesvol-le thuisverkoper’, vult Patrick Pasgang aan. ‘Voor al je producten moet je een onder- en een bovengrens kennen. De ondergrens is wat een product je kost. Niet alleen aan ingrediënten, maar ook aan werkuren – van je gezin en personeel – , aan afschrijvingen van machines, gebouwen, enzovoort. De bovengrens is de grens waarbij je te duur wordt voor de consument. Die kun je ge-rust baseren op collega’s of buurtwinkels rondom jou. Met supermarkten kun je be-ter niet concurreren. Die leveren een an-der product met een andere beleving dan hoevewinkels. En je mag je ook niet base-ren op reclamefolders: die bevatten voor-al promoties en niet de gangbare prijzen.’

Vergeten kostenIn juni 2012 heeft het Innovatiesteunpunt samen met het Steunpunt Hoeveproduc-ten een studie naar de kostprijsberekening bij hoevezuivel afgerond. Daaruit bleek dat de gemiddelde kostprijs van een liter hoe-ve-ijs 4,91 euro is. ‘Dat ligt veel te dicht bij

de gemiddelde verkoopprijs zoals we die kennen uit enquêtes’, vindt Ann. ‘Zaken die vaak vergeten worden, zijn de kost van niet-toewijsbare arbeidsuren, zoals het rei-nigen van de winkel, ingrediënten aanko-pen en afhalen, administratie of promotie. Ook machines worden vaak niet meegere-kend, of men gaat ervan uit dat een afge-schreven machine niets meer kost. Maar als je ze plots moet vervangen, kun je moeilijk je product 10 procent opslaan. Klanten slik-ken dat niet, dus moet je dat incalculeren.’

‘Er kruipt veel werk in, maar de kost-prijsberekening van al je producten is een oefening die je jaarlijks opnieuw moet

doen’, zegt Patrick. ‘Je moet minstens al je prijzen indexeren, en het is nog beter als je elk jaar je kosten herrekent. De meeste ingrediënten slaan zeer geleidelijk op. Zo-als de energieprijs al jaren geleidelijk stijgt. Op een paar jaar tijd geeft dat een enorm verschil. Stel dat er plots een grote afne-mer opduikt, die nog een korting bedingt, dan werk je voor je het weet met verlies. Ook als je zelf promoties uitwerkt, moet je weten wat ze je kosten.’

Uitstraling en aanbodOok als je prijsstructuur goed zit, moet je wel eerst klanten in je winkel krijgen. Patrick: ‘Hiervoor hangt er veel af van je basisconcept. Wat voor jou de beste posi-tionering is, wordt bepaald door wat je wil, je buurt, enzovoort. Sommige hoevewin-kels functioneren als kwalitatieve buurt-supermarkt met een zeer ruim aanbod.

‘ Een goeie thuisverkoper heeft de nodige sociale, commerciële en economische feeling.’

Hoeveproducten (aardappelen, vlees, groenten, fruit en basiszuivel) zijn zo’n 20 % goedkoper dan producten uit andere winkels. Huisbereide producten zoals ijs en kaas zijn vaak iets duurder. Bron: Gfk-onderzoek VLAM

Vlaams minister van Landbouw Kris Pee-ters het Strategisch Plan Korte Keten. Hiermee wil de overheid alle betrokkenen samenbrengen en kansen creëren voor wie rechtstreeks aan de consument wil verko-pen. Bij korte keten denken we in de eer-ste plaats aan hoeveverkoop, maar ook andere vormen van korteketeninitiatie-ven zoals boerenmarkten, groente- en fruitpakketten of coöperatieve internet-winkels komen aan bod. Binnen het plan werden zeven quick-winprojecten gelan-ceerd en ondersteund, gaande van het uitwerken van een startersmap voor hoe-vevlees tot een verder uit te voeren prak-tijkstudie van de impact van winkelinrich-ting op hoeveverkoop.

De juiste prijsValt er ook voor jou iets te verdienen met hoeveverkoop en hoe? Het spreekt voor zich dat thuisverkoop niet voor alle Vlaam-se land- en tuinbouwbedrijven is wegge-legd. ‘Je plannen moeten passen bij je per-soon, je bedrijf en de omgeving,’ zegt Ann Detelder van het Steunpunt Hoeveproduc-ten. ‘Een goede hoeveverkoper is van veel markten thuis. Het begint bij goede land-bouwtechnische resultaten. Maar je moet ook je weg vinden in de regelgeving rond HACCP, autocontrole, ruimtelijke orde-

20%

Thuisverkoop

9

Andere beperken zich tot één product en zijn echte specialisten, bijvoorbeeld op het vlak van ijstaarten of vleespakketten. Je moet goed weten hoe je bij je klanten wilt overkomen en waarin je je van ande-ren onderscheidt. Je moet je daar ook goed bij voelen, het moet je liggen. Stel dat je een groente- en fruitwinkel hebt, dan zal die meestal draaien rond je eigen produc-ten. Als je ook andere producten aanbiedt, kies je beter niet voor eender wat je op de vroegmarkt vindt. Anders ben je een ge-wone groentewinkel. Kies je voor pro-ducten van collega-tuinders uit je buurt, dan past dat beter bij de eigenheid van een hoevewinkel.’

Volgens Patrick bestaan er geen alge-mene richtlijnen over hoe groot of klein je aanbod moet zijn. ‘Gebruik gewoon je gezond verstand. Alleen voor eieren gaan klanten geen kilometers omrijden. Een doordacht, iets breder assortiment maakt je klantenpubliek stabieler. Klassieke ba-sisproducten vallen vooral bij een ouder publiek in de smaak, terwijl jongere klan-ten daarnaast wat meer variatie willen.’ Ook op het vlak van openingsuren zijn er geen wetmatigheden. ‘Je moet zelf aan-voelen wat voor jou het best is. Wanneer passeert er veel volk langs je bedrijf? Wat past voor je gezinssituatie? Communi-ceer wel duidelijk wanneer je open bent en wanneer niet. Als een consument onver-wacht voor een gesloten deur staat, is de kans groot dat hij niet meer terugkeert.’

1 Verbeter je uitstraling. Staan er vol-doende wegwijzers naar je bedrijf? Is je uithangbord duidelijk? Weet de klant waar hij mag parkeren? Welke indruk geeft je bedrijf en je winkel? Is het win-kelen een plezierige ervaring?

2 Richt je winkel slim in. Het Innovatie-steunpunt voert momenteel een pro-ject uit waarbij vier types winkels her-ingericht – en soms geherpositioneerd – worden en de impact hiervan op de verkoop wordt bijgehouden. De type-inrichtingsplannen zullen eind dit jaar voor iedereen beschikbaar worden. Zorg sowieso voor voldoende daglicht, een link met je bedrijf en plaats ge-schikte producten in de kijker. Nieuwe producten plaats je het best bij de kas-sa (eerder rechts dan links). Groepeer per soort product (bv. alle fruitsappen bij elkaar) en verander geregeld.

3 Bekijk de concurrentie. Niet alleen voor je start, maar maak er een ge-woonte van om minimaal 1 dag per jaar bij concurrenten en collega’s te gaan kijken. Stap andere buurt- en hoeve-winkels binnen en noteer nuttige idee-en/tips en prijzen.

4 Laat je bijstaan. Het Steunpunt Hoeve-producten, het Innovatieteunpunt, de verschillende provinciale diensten, VLAM en andere administraties helpen je graag op weg. Zoek aansluiting bij provincia-le initiatieven rond bezoekboerderijen, evenementen, distributie enzovoort.

INFO Via de website www.fermweb.be maken bijna 400 land- en tuinbouwers promotie voor hun thuisverkoop. Iets minder dan 300 bedrijven staan geregistreerd als Erkend Verkooppunt van VLAM.

9 tipsvoor een grotere verkoop

5 Meet. Houd bij welke producten goed verkopen en welke minder. Noteer op-merkingen van klanten. Vraag hoe ze je leren kennen hebben. Werk in ad-vertenties met bonnen en dergelij-ke, waardoor je de impact van je cam-pagne kunt opvolgen. Experimenteer met nieuwe producten voor speciale gelegen heden, …

6 Adverteer slim. Klassieke advertenties in lokale bladen zijn in de meeste ge-vallen erg duur voor wat je ermee be-reikt. Laat een eenvoudige folder ma-ken en verdelen. Zorg dat je betrokken bent bij culturele of toeristische eve-nementen in je gemeente. Houd open-deurdagen, speel met acties in op feest dagen, enzovoort.

7 Maak een website. Nieuwe klanten stappen niet zomaar ergens binnen. Ze willen vaak eerst rustig op internet kijken wat ze mogen verwachten. Voor 150 euro per jaar kun je al een eenvou-dige website (laten) maken en publice-ren. Voorzie de nodige info over je be-drijf, je aanbod en je openingsuren.

8 Gebruik Facebook. Facebook is een bijzonder handig – en gratis – me-dium om in contact te blijven met je klanten en hen op de hoogte te hou-den over promoties. Je kunt op Face-book ook voor een zeer beperkte kost (bv. 50 euro) adverteren bij een zeer gericht doelpubliek in je regio.

9 Verken nieuwe markten. Leg contac-ten met horeca, zorgcentra of voed-selteams in je buurt en overleg wat je voor hen kunt betekenen. Laat ho-recaklanten overigens op tijd beta-len, want deze sector kent relatief veel faillissementen.

10 landgenoten

FocusNaam: Hof Ten Henne, Iddergem (deelgemeente van Denderleeuw)Bedrijf: 80 melkkoeien + jongvee, 50 stuks vleesvee, 70 ha akkerbouw

(voeder, maïs, graan, aardappelen), hoevewinkelWebsite: www.hoftenhenne.be

oen Stefan in 2000 in het ouderlijke be-drijf stapte, gingen zijn ouders en hij op zoek naar een extra inkomen. Dankzij de ligging – het bedrijf ligt in de bebouw-de kom en langs een drukke baan – kwa-men ze al snel uit bij hoeveverkoop. Ste-fan: ‘We zijn zeer kleinschalig gestart. De basis-zuivelproducten in een rudimentaire winkelruimte, je kent dat. Maar het sloeg aan. Onder impuls van Leen hebben we ons gamma enorm uitgebreid. Zij kan haar hart volledig ophalen in de thuisverkoop en al-les wat erbij komt kijken, van groepsbe-zoeken tot onze mini-kinderboerderij. In-middels hebben we onze schuur tot winkel verbouwd en maken we 21 soorten yoghurt en 100 verschillende huisbereidingen!’

Eén geheelLeen heeft aan de winkel een meer dan vol-tijdse job. Stefans dagtaak bestaat uit de helft landbouwwerk en de andere helft pro-ducten maken of bijspringen in de verkoop. ‘Maar het ligt mij. Ik haal meer voldoening uit de contacten met onze klanten dan uit anonieme leveringen aan de melkerij. Al

T

Een goed draaiende hoevewinkel

die onder meer slim gebruikmaakt

van Facebook? We vonden een

mooi voorbeeld in Iddergem bij

Denderleeuw. In hun rustieke

gerestaureerde schuur verkopen

Stefan Buydens en Leen Maes van

het Hof Ten Henne een bijzonder

ruim assortiment hoeve- en

streekproducten.

zou ik het veldwerk niet volledig kunnen missen.’ Leen: ‘We letten erop dat we alles met ons vieren – mijn schoonouders wer-ken nog mee op het bedrijf – kunnen bol-werken. Ik wil ook altijd tijd kunnen maken voor een babbeltje. Dat is plezieriger voor ons en klanten stellen het op prijs.’

Hebben Leen en Stefan als ervaren thuisverkopers tips voor starters? Leen: ‘Ik vind het vooral belangrijk om te luiste-ren naar onze klanten en om alles in één

geheel te laten passen. Klanten willen een gevoel van rust ervaren en in contact ko-men met de boerenstiel.’ ‘We kiezen ook consequent voor assortiment, kwaliteit en service’, vult Stefan aan. ‘We hebben een ruim aanbod, van zuivel, aardappe-

Vind ik leukLekkers van Hof Ten Henne

len, rundvlees, paardenmelk tot ambach-telijk brood. We gaan altijd voor ingredi-enten van de beste kwaliteit. En we bieden de klant een aangename winkelervaring.’

Leerrijk en leukVorig jaar maakte Leen zich een Facebook-account aan om de foto’s van verjaardags-feestjes van hun kinderen te kunnen be-kijken. ‘Een week later al heb ik ook voor de winkel een pagina aangemaakt. Je web-site is eigenlijk een soort naslagwerk. Met Facebook krijg je een bericht tot bij de mensen. Je kunt nieuwe producten pos-ten of ervoor zorgen dat mensen aan je denken, dat ze zich betrokken voelen bij je bedrijf. Ik post ongeveer elke week iets. Het moet vooral leuk en leerrijk zijn. Win-terfoto’s van het erf, de kinderen die een nieuw gerecht proeven, de aankondiging van onze Valentijnsactie. Een mooie foto met een kort tekstje erbij werkt het best. We hebben nu 384 volgers en via wedstrij-den wil ik dat aantal vergroten. En mis-schien vinden de lezers van Landgenoten ons ook leuk?

‘ Je website is een soort naslagwerk. Met Facebook krijg je je boodschap tot bij de mensen.’

Thuisverkoop

www.sbb.be

heeft ruim 40 jaar ervaring als adviseur in de landbouwsector. U bent in elk -kantoor dan

ook verzekerd van een deskundige begeleiding inzake fi scaliteit, boekhouding, milieu- en bouw-

reglementering en alle belangrijke sectoraangiftes. Bovendien krijgen onze lokale kantoormede-

werkers ondersteuning van een eigen centrale studiedienst. Zo kunt u in alle omstandigheden rekenen

op het gespecialiseerd advies van uw -adviseurs. U bent toch ook liever zeker van uw zaak?

SBB Accountants & Adviseurs: Voor info of het -kantoor in uw buurt? Bel 070/222 673 of kijk op www.sbb.be.

Samen voor uw toekomst

“Er zijn wel 30.000 tuinders en landbouwers, maar slechts 1 zoals ik.”

LG VILT tuinder 210x270 maa11.indd 1 07-03-2011 09:23:47

12 landgenoten

Wordt gevolgd

A fspraak om 8u in Zellik. Filip Fontaine, voormalig directeur van Coöbra en nu commercieel

directeur van BelOrta, legt net de telefoon neer. ‘Een klant beweert dat er iets mis is met champignons’, legt hij uit. ‘We hebben snel een staal naar een erkend laboratorium gestuurd, en nu wachten we af.’

Overleg met telerAls eerste afspraak ziet Filip vandaag een fruitteler. Samen bespreken ze verschillen-de aspecten van de prijszetting voor fruit. Afrondend heeft Filip nog een vraagje: ‘We zoeken nog een ondervoorzitter voor de productadviesgroep hard fruit. Is dat niets voor je zoon?’ Een tiental telers geeft advies aan de Raad van Bestuur, over kwaliteit, lo-

gistiek en commercialisatie. ‘Denk er eens over na en laat mij iets weten’, aldus Filip.

Beste van twee wereldenNa het gesprek gaat het richting Sint-Kate-lijne-Waver, de hoofdzetel van BelOrta. In de auto vertelt Filip waarom de fusie er ge-komen is. ‘We willen de beste prijs uit de markt halen voor onze telers. Een fusie is dan een logische stap. Door samen te wer-ken, kunnen we op termijn kosten vermin-deren. De twee veilingen lagen ook dicht bij elkaar en waren concurrenten. Nu kun-nen klanten op één plek alle producten aan-kopen, ze winnen tijd. We combineren het beste van twee werelden: de sterke klok van de Mechelse Veilingen en de actieve markt-benadering van Coöbra.’

Ondertussen krijgt Filip goed nieuws over de champignonkweker. ‘Alles blijkt in orde. Wat een opluchting, vooral voor de teler en zijn gezin! Het is vandaag niet makkelijk voor tuinders. We proberen hen

zo goed mogelijk te begeleiden. We geven vrijblijvend advies over welke producten en rassen het best in de markt liggen en hoe ze die het best telen. Verder kunnen we voor elke krop sla of tomaat de hele keten reconstrueren: wie ze zaaide, hoe

‘ Door samen te werken kunnen we op termijn de kosten verminderen.’

Fusieveiling BelOrta

Is het een record? Amper drie

weken nadat de telers de fusie

tussen de Mechelse Veilingen

en Coöbra goedkeurden, was

BelOrta een feit. Geen rustig

eindejaar dus voor Filip Fontaine

en Chris De Pooter, sinds 1 januari

directeurs van de fusieveiling.

We liepen een dag met hen mee.

Filip legt gedreven uit waarom de fusie er gekomen is en wat het voordeel voor de eindklant is.

Overleg met een fruitteler en zijn zoon.

Betere prijzen door schaalvergroting

13

ze behandeld zijn, wie ze oogstte, wie ze keurde, in welke frigo ze zaten. De consu-ment eist dat, en de veiling maakt het mo-gelijk voor de sector.’

TaakverdelingIn Sint-Katelijne-Waver ontmoeten we Chris De Pooter, de vroegere directeur van de Mechelse Veilingen. ‘Filip en ik zijn sa-men directeur, maar we leggen elk onze eigen accenten’, vertelt Chris. ‘Ik richt me meer op het veilingbedrijf en Filip kijkt meer naar het commerciële. Die taak-verdeling lag voor de hand: we doen elk wat we het best kunnen en liefst doen.’ Na een half uurtje onderling overleg wo-nen de directeurs de wekelijkse commer-ciële cel bij. Om halftwaalf moeten Chris

en Filip weer naar Zellik voor afspraken met personeelsleden. Chris: ‘We moeten onze loonsvoorwaarden op elkaar afstem-men. We hebben geen enkele van de 300 personeelsleden moeten ontslaan. Dat is toch erg belangrijk in deze tijden van cri-sis en ontslagen.’

Nieuwe appelsoortenIn de namiddag scheiden hun wegen. Filip heeft een afspraak bij Better3Fruit, dat een nieuwe appelsoort ontwikkelde, en Chris bespreekt met Delhaize een nieuwe fac-turatiemethode. ‘Morgen gaan we samen naar de voorstelling van een elektronisch verkoopsysteem’, zegt Chris. ‘In de voor-middag werken we meestal op kantoor, in de namiddag zijn we op pad.’

‘Of de fusie veel verandert voor de produ-centen? Neen’, zegt Chris. ‘Ze blijven le-veren in Zellik of Sint-Katelijne-Waver. Wij voeren de producten naar waar ze verkocht worden. We schakelen over op één compu-tersysteem, maar verder verandert er niets. Met 1.145 actieve leden zijn we de grootste coöperatieve groente- en fruitveiling van Europa. We verkopen 430 miljoen kilogram per jaar. Voor groenten vertegenwoordigen wij 57 % van de Belgische verkoop, voor fruit 3,8 %. Ik voel me echt verantwoor-delijk voor het lot van onze tuinders. On-der andere door het gebrek aan ruimte zijn er steeds minder. We willen hen een cor-rect inkomen geven en zo de toekomst van de sector verzekeren. En BelOrta zal daar-bij helpen.’

Naam: Filip FontaineFunctie: directeur BelOrta (vroegere directeur Coöbra)

Naam: Chris De PooterFunctie: directeur BelOrta

(vroegere directeur Mechelse Veilingen)

De sterke Mechelse veilingklok is een van de pijlers van BelOrta.

Een blozende Flandria-tomaat. ‘Groenten en fruit komen in de namiddag binnen en gaan in de voormiddag de deur uit.’

Chris heeft wekelijks overleg met de commerciële cel.

Betere prijzen door schaalvergroting

14 landgenoten

Boer & buur

naar de top?De hopteelt in Vlaanderen is nog

maar een fractie van wat ze ooit

was. Door lokaal samen te werken,

timmert de sector aan een nieuwe

toekomst. Hopteler Johan Derycke

sloot bijvoorbeeld een overeen-

komst met zijn directe buur, brou-

werij Sint-Bernardus.

Inspelen op bierproevers en toeristen

De vzw H.O.P., Hop Overkoepelende Producentenvereniging, verdedigt al sinds 1998 de belangen van de hoptelers. ‘Samen hebben we een betere onderhandelingspositie om bijvoorbeeld duurzame contacten te leggen met de brouwerijsector’, zegt Luc Dewulf, secretaris van de vzw. ‘In 2008 werden de Popering-se hopbellen erkend als streekpro-

duct en samen met VLAM ontwik-kelden we in 2011 een kwaliteitslogo voor Belgische hop. Brouwerijen die voor het brouwen van een bepaald bier minstens vijftig procent in Bel-gië geteelde hop gebruiken, mo-gen het logo op de etiketten van die flesjes gebruiken. En dat zijn on-dertussen al heel wat bieren, on-der andere Kasteelbier, Rodenbach,

St.  Bernardus en Gouden Carolus. Ons label pronkt zelfs op bier van een Italiaanse brouwerij. Van 5 tot 8 augustus organiseren we het 54e internationaal hopcongres in Poperinge. Zo willen we Poperinge weer op de wereldhopkaart zetten.

Om hun kansen te verbeteren en om een eerlijke prijs te krijgen, ver-enigen telers zich vaak in coöpe-

raties. Sommigen zijn zelfs in een Duitse of een Engelse coöperatie gestapt. Verder heeft hop ook een toeristische meerwaarde. Van eind juli tot eind september ontvangen veel bedrijven bezoekers, soms in combinatie met een bezoek aan het hopmuseum en een degustatie van bier, hopjenever, pralines met hop-extract of zelfs hoppeijs.’

14 landgenoten

Kwaliteitslogo Belgische hop – Belgian hops

Hop

15

H et veld van Johan Derycke ligt in Watou bij Poperinge, vlak naast de Sint-Bernardusbrouwerij.

Tot vijf jaar geleden teelde hij er aardap-pelen, tarwe en bieten. ‘De vorige eigenaar van de brouwerij kocht zijn hop in het bui-tenland. Nadat Hans Depypere de brouwe-rij had overgenomen, klopte hij zelf bij me aan’, vertelt Johan. ‘Hij wilde de lokaal ge-teelde hop kunnen tonen aan bezoekers van de brouwerij. Dat versterkt het au-thentieke en lokale karakter van het bier. En door onze grote knowhow in Vlaande-ren is de kwaliteit minstens even goed.’

Vaste prijs, flexibele hopNa lang onderhandelen sloten Johan en de brouwerij een meerjarencontract af. ‘Ze nemen jaarlijks een vaste hoeveelheid af, tegen een vaste prijs’, zegt Johan. ‘Hop kent enorme prijsschommelingen. Som-mige jaren is het goud waard, andere ja-ren niets. Daarom is een vaste prijs inte-ressant. We hebben lang gediscussieerd, maar uiteindelijk zijn we een redelijke prijs overeengekomen. Die ligt vast voor vijf jaar, met een optie voor tien jaar. We werken in wederzijds vertrouwen: ons sa-menwerkingsakkoord is amper een blad-zijde lang.’

Johan heeft het veld van drie hectare begin 2009 aangelegd, en sindsdien dus 3 keer geoogst. De resultaten waren al-vast zeer bevredigend, zowel qua kwali-

teit als qua opbrengst. Ook de brouwe-rij heeft baat bij de samenwerking. Marco Passarella van Sint-Bernardus: ‘Johan teelt voor ons de soorten die wij vragen, Mag-num en Golding. Onze samenwerking is uniek en we zijn er erg fier op. Onze brou-werij krijgt ook erg veel bezoekers over de vloer en dan is het hoppeveld uiteraard een troef. Daarnaast zorgen we er via onze overeenkomst mee voor dat de hopteelt in de streek verder kan uitgebouwd worden.’

Over de streep‘Dankzij deze samenwerking heb ik verder kunnen investeren’, zegt Johan. ‘Ik heb een nieuwe loods gezet, waar ik mijn hop kan drogen op een nog efficiëntere manier. Zo kan ik nog betere kwaliteit leveren.’

Johan heeft naast hop ook nog aardappe-len, bieten, tarwe en varkens. Zijn zoon volgt hem op, maar heeft lang getwijfeld of hij de hopteelt zou verderzetten. ‘De samenwerking met Sint-Bernardus heeft hem over de streep gehaald. Zo’n contrac-ten bieden zekerheid in moeilijke tijden’, aldus Johan.

Bitter- en aromahoppenTraditioneel is de Belgische hopteelt ge-richt op bitterhoppen, maar de concurren-tie met het buitenland werd steeds moei-lijker. Sommige Duitse rassen bevatten tot dubbel zoveel alfazuren dan andere, maar die rassen zijn beschermd. Daarom scha-kelden de Belgische telers over op aroma-hoppen, die erg geliefd zijn bij kleinere ar-tisanale brouwerijen.

‘We moeten de markt volgen’, zegt Jo-han. ‘Omschakelen duurt wel een tijdje. Eerst moet je stekjes kweken in een wacht-bed. Na een jaar moet je ze planten, maar pas vanaf het tweede jaar op het veld haal je een volledige productie. Golding is zo’n aromahop. Ik kende het niet, maar er is veel vraag naar. Daarom heb ik er nu nog meer van geplant.’

Artisanale toekomstBelgië is niet zelfvoorzienend in hop. Johan: ‘Als alle Belgische brouwerijen nog maar voor de helft binnenlandse hop zou-den gebruiken, dan zouden er hectares te kort zijn. De meeste brouwerijen kopen hop in Duitsland of Amerika, terwijl onze hop niet duurder is dan buitenlandse. Ook in kwaliteit moeten we niet onderdoen: onze hop is raszuiver. We moeten mik-ken op artisanale brouwerijen, die geluk-kig steeds meer belang hechten aan lokale ingrediënten. De Belgische hopteelt is bij-lange nog niet afgeschreven.’

‘ De samenwerking met Sint-Bernardus heeft mijn zoon overtuigd om ook hop te telen.’

INFO

www.belgischehop.be

De St-Bernardus brouwerij ligt vlak naast de grond van Johan.

Het typische uitzicht van een hopveld.

16 landgenoten

In deze rubriek vind je een selectie uit de talrijke onderzoeksresultaten van het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO).

W onderzoeker

Azalea’s met spectaculaire bloei

Hoe lekker is ch arcuterie?

wonderzoeker

ILVO ontwikkelt een mo-del dat vrij nauwkeurig moet kunnen voorspellen hoe u zou oordelen over de kwaliteit van uw stuk-je gekookte en gedroogde ham, salami, paté, kook-worst, aspic en kippenwit. Charcuteriebedrijven hoe-ven dus geen smaakpanels meer te organiseren om te achterhalen hoe de con-sument, visueel en senso-risch, zal reageren op een nieuw recept. ‘Het kwam

erop aan om zeer sterke correlaties te vinden tus-sen scores voor een aan-tal fysico-chemische ei-genschappen die we in het lab kunnen meten, en de zeer gedetailleerde sen-sorische beoordeling van een Vlaams-Waals consu-mentenpanel dat wij sa-menbrachten’, zegt Geert Van Royen (ILVO- FoodPi-lot). De groep moest aan een hele reeks charcute-rieproducten scores geven

Minder methaan dankzij plantextracten?ILVO heeft met zijn GUKs – u weet wel, de individuele Gas-UitwisselingsKamers om de gasemissie van een koe te me-ten – al vijf voederadditieven uitgetest die de hoeveelheid geproduceerd methaangas zouden moeten reduceren. Herkauwers (vnl. melkkoeien en vleesrunderen) zorgen in Vlaanderen voor 42 % van de (milieuschadelijke) methaan-emissies. Heel wat wetenschappers en bedrijven zoeken

Labtesten weten het

10 weken nodig. We hebben ook het sui-kermetabolisme beter doorgrond. Welke energie heeft een plant nodig om het ope-nen van de bloemknop aan te sturen? En hoe bouwt ze die energie – de zetmeelre-serves – op? Dat proces heeft heel wat te maken met de dosis licht in een bepaalde groeifase. Wie azalea’s forceert, hoort dus niet alleen te spelen met de juiste warm-te – 21°C – maar ook met de lichthoeveel-heid.’ ILVO voerde het project uit samen met onderzoekers van PCS en UGent. Zelfs wanneer een huiskamer eerder donker uit-valt, kan een goede azalea zichzelf tegen-woordig in een mooie lange bloei trekken.

Sinds de azaleatelers hun planten stan-daard in de koelcel steken en meer licht toedienen tijdens de forceriefase is de bloeikwaliteit van hun planten met liefst 95 % verbeterd. De tijd dat bloemknoppen niet allemaal of niet gelijkmatig openden in de huiskamer lijkt voorbij. Je zou het niet vermoeden maar de teeltaanpassingen zijn een rechtstreeks gevolg van nieuwe fun-damentele kennis van de fysische proces-sen die zich in de azalea afspelen. Ellen De Keyser (ILVO): ‘Wij hebben ontdekt dat het doorbreken van de knoprust vlak na de knopaanleg en in een welbepaald stadium van de bloemknopdifferentiatie het beste gebeurt bij een temperatuur van 7 graden. Afhankelijk van de cultivar heb je dan 4 tot

17

Ontdek meer wetenschappelijk landbouwnieuws op www.ilvo.vlaanderen.be

 … zeebaars commercieel geschikt lijkt voor passie-ve visserij gecombineerd met een open zeeboerderij? De vis zwemt gewoon vrij rond. Je conditioneert hem om in de buurt te blijven door een onderwatergeluid te geven telkens als je bijvoedert. Hetzelfde signaal lokt de baars vervolgens naar de vislijnen (passieve visse-rij). ILVO bestudeert nu volop het foerageergedrag en de populatiedynamiek van zeebaars. En de invloed van (trillingen van) windmolens, want daar zou de zeeboer-derij zich situeren.

… de ILVO-experts in plantenziekten een nema-tode ontdekt hebben die nooit eerder in België was opgedoken? Het gaat om het koolwortelknobbel aaltje Meloidogyne artiellia, dat voornamelijk in mediterra-ne landen de linzen-, erwten- en graanakkers teistert, maar ook koolzaadvelden in Frankrijk aantast. Bij een routinediagnose op aarde van een aardappelveld dook het aaltje op. Een DNA-analyse op de beestjes bracht zekerheid. De melding is als een ‘first report’ offici-eel gepubliceerd.

… sinds een paar weken alle technische controleurs van melkmachines en melkrobots een digitaal rappor-teringspakket gebruiken dat door ILVO is gemaakt, het zogenaamde MILCONTROL. De grote papieren ‘meet en adviesrapporten’ – zowat 11.000 per jaar in heel Bel-gië – zijn nu verleden tijd. Binnenkort digitaliseert ook de controle van de koeltanks. ILVO is verantwoordelijk voor de coördinatie, de erkenning en de bijscholingen in het hele zelfcontrolesysteem voor melkmachines en koeltanktechnici (‘control’).

… het vierwekensysteem in de varkenshouderij economisch beter kan zijn dan een éénweeksysteem, waar je elke week een groep zeugen insemineert? Dat haalt ILVO uit de analyse van kengetallen op praktijk-bedrijven. De extra kosten voor huisvesting (omdat de zeugen in grotere groepen moeten) moeten dan ge-compenseerd worden door een hogere productiviteit (meer gespeende biggen per zeug, betere groei, la-gere voederconversie, een lager sterftecijfer) en een gunstigere varkensprijs.

Hoe lekker is ch arcuterie?

voor kleur, geur, sappig-heid, smaak, mondgevoel, textuur, enz. Vervolgens gebeurden allerlei labora-toriumanalyses op diezelf-de producten: zo kregen ze cijfers voor onder meer hardheid, veerkracht, tex-tuur, gehalte aan eiwit, vet en vetzuren, collageen, lactose, glucose, nitraat, nitriet en fosfaat. Nu wordt nagegaan of het statis-tisch model aantoont dat de labcijfers een even be-

trouwbare waardering op-leveren als de menselijke neuzen, ogen en monden. Fenavian (federatie van de vleeswarenbedrijven) is opgetogen: ‘Nu we snel-ler, goedkoper en flexi-beler kunnen berekenen of een product qua kwali-teit, smaak en gezondheid aantrekkelijk zal zijn voor de Belgische consument, wordt experimenteren en vernieuwen ook een haal-bare kaart!’

Minder methaan dankzij plantextracten?volop naar stoffen die de vertering bij herkauwers zo beïn-vloeden dat er minder van die gassen vrijkomen. Omdat la-boratoriumtests (in vitro) vaak andere effecten tonen dan de proeven met echte koeien (in vivo) heeft ILVO geïnves-teerd in GUKs. Nico Peiren (ILVO): ‘Betrouwbare metingen vereisen in elke proef een controleperiode van 2 weken, zonder additief, en een behandelingsperiode van 6 we-ken, waarin het te bestuderen additief ingemengd wordt in het voeder.’ De lucht wordt via de ven-tilatie-uitgang bemonsterd en onder meer geanalyseerd op methaan. Per GUK en dus per individuele koe evalueren we het ef-fect van een additief, door de methaane-missies tijdens de behandelingsperiode te vergelijken met die van de controlepe-riode, en door tegelijk de prestaties van de dieren (voederopname, melk-productie, -samenstelling, -smaak) in de gaten te houden.’ De 5 gescreende experimentele voederadditieven zijn allemaal van plantaardige oorsprong. Ze werden ont-wikkeld door 4 Europese KMO’s. Eén additief vertoont potentieel om de methaanproductie bij runderen aanzienlijk te verminderen.

Wist je dat…

18 landgenoten

2030

voor biodiversiteit?’Steeds meer landbouwers en beleidsmakers zetten zich

in voor meer biodiversiteit. Marc Peeters, expert bio-

diversiteit van het Koninklijk Belgisch Instituut voor

Natuurwetenschappen, juicht die evolutie toe maar

blijft kritisch. Beheerovereenkomsten en agromilieu-

maatregelen zijn een stap in de goeie richting, maar zijn

onvoldoende om het tij te kunnen keren tegen 2030.

‘Een EPC

bestuivers

ecosysteempestsoorten

vergoeding

landbouw & natuurbiodiversiteit

beheerovereenkomsten

19

oe zijn de vooruitzichten voor biodiversiteit?‘Alle studies en rapporten bevestigen dat de biodiversiteit afneemt. Het aantal soor-ten planten, dieren, paddenstoelen en micro-organismen gaat achteruit, en de soorten op zich slanken ook af. Een dra-ma, want elke soort heeft zijn eigen func-tie in het ecosysteem: water en lucht zui-veren of zuurstof produceren. Bepaalde soorten leveren fundamentele diensten voor de landbouw, denk maar aan bestui-vers, of aan micro-organismen die orga-nisch materiaal afbreken en zo de bodem vruchtbaar maken. Of aan de biologische controle van pestsoorten door hun natuur-lijke vijanden. Die functies moeten we dus absoluut zien te vrijwaren in de toekomst.’

Wat zullen de concrete gevolgen zijn van die verminderde biodiversiteit?‘Zowel op ecologisch als op economisch vlak zijn die niet te onderschatten. De to-tale waarde van de diensten die de biodi-versiteit ons levert, overstijgt ruimschoots het Bruto Wereld Product. Zo wordt de waarde van bestuiving door bijen, hom-mels en andere insecten voor de Europese landbouw geraamd op 22 miljard euro per jaar. Meer dan 80% van de plantensoor-ten wereldwijd, waarvan ook een heleboel landbouwgewassen, kunnen zich zon-der bestuivers niet voortplanten. Als bij-en uitsterven, zei Einstein al, dan sterven vier jaar later ook mensen uit. Dat is mis-schien een beetje karikaturaal, maar het idee klopt wel. Om een ander voorbeeld te geven: als de micro-organismen achter-uitgaan die de bodem vruchtbaar maken, moeten we meer bemesten. Gevolg: meer kosten en meer watervervuiling. Dat wa-ter moeten we weer gaan filteren en ga zo maar door. Nog een voorbeeld: om blad-luizen te bestrijden, is het veelkleurig Azi-atisch lieveheersbeestje ooit ingevoerd. Nu blijkt dat die niet alleen bladluizen eet, maar ook de larven van onze inheemse lie-veheersbeestjes. Onze eigen soorten ko-men dus in het gedrang. Bovendien over-

wintert de exoot binnenshuis, in grote zwermen, en dat brengt heel wat hinder met zich mee.’

Wat is het aandeel van de landbouw in die evolutie?‘Dat is dubbel. Bepaalde landbouwprak-tijken zijn positief geweest voor de biodi-versiteit. Dankzij de landbouw heeft Bel-gië een gevarieerd landschap met heide, boomgaarden, hagen, graslanden. Die praktijken trokken planten- en diersoorten aan die er anders niet geweest zouden zijn. Maar de intensivering en de toegenomen eenvormigheid van de landbouw hebben de biodiversiteit onder druk gezet. Groot-schalige monoculturen putten de bodem uit, en het onoordeelkundig gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en mest-stoffen is schadelijk voor bloemen, vlin-ders, bijen, voor de bodem, enzovoort. Ik begrijp landbouwers wel, want de markt-situatie en de lage productprijzen dwingen

hen ertoe om zo veel mogelijk uit de grond te halen. Maar op termijn zal dat zich wre-ken, want de landbouw kan niet zonder de natuur en zonder de diensten die de eco-systemen leveren.’

Uw vooruitblik is niet rooskleurig. Nochtans bleek vorig jaar uit onderzoek dat maatregelen zoals beheerovereenkomsten en agromilieumaatregelen gunstige effecten hebben voor de biodiversiteit.‘Het stemt me zeker hoopvol dat steeds meer landbouwers en beleidsmakers be-seffen dat er iets moet veranderen. Maar het is te vroeg om echt van gunstige effec-

ten te kunnen spreken. Voor de biodiver-siteit is een termijn van 10 jaar maar een peulschil. We moeten dat op lange termijn kunnen bekijken. Beheerovereenkomsten en agromilieumaatregelen zijn in elk geval een stap in de goede richting, maar het kan nog beter. Er moet over gewaakt worden dat het papierwerk voor de landbouwer beperkt blijft en dat de vergoeding die hij ontvangt, opweegt tegen de opbrengst die hij anders uit het land zou kunnen halen.’

Welke stappen moet het beleid nog nemen?‘De huidige maatregelen moeten aantrek-kelijker gemaakt worden en het papier-werk moet nog verminderen. Misschien moet er wel een soort EPC komen voor biodiversiteit. Zoals huizen nu moeten be-schikken over een Energie Prestatie Cer-tificaat, zo zou grond ook aan een aantal biodiversiteitsvoorwaarden moeten kun-nen voldoen. Of er zouden afspraken kun-nen komen om een bepaald percentage van braakliggende grond in te zetten voor biodiversiteitsingrepen. Onze inspannin-gen moeten in elk geval fors toenemen.’

Welke initiatieven in de landbouw kunnen biodiversiteit opnieuw stimuleren?‘De toekomst is aan de duurzame land-bouw. Omdat de ruimte zo schaars is, zul-len we creatief uit de hoek moeten ko-men. Onlangs zag ik teelten op de muren en op het dak van een kegelvormig ge-bouw. Ik denk bijvoorbeeld ook aan het Europese netwerk van natuurgebieden, Natura 2000, waar extensieve vormen van landbouw en veeteelt niet uitgeslo-ten zijn. Landbouwers kunnen hun dieren in die natuurgebieden stallen: de dieren vinden er voedsel én zorgen voor exten-sieve begrazing. Zulke voorbeelden to-nen hoe landbouw en natuur hand in hand kunnen  gaan.’

INFO

www.ikgeeflevenaanmijnplaneet.be

H

‘ De totale waarde van de diensten die de biodiversiteit ons levert, overstijgt ruimschoots het Bruto Wereld Product.’

landbouw & natuur

20 landgenoten

Provincie

Van zonlicht in pluimveestallen tot energiebieten en een

kijkhuis: dat is de oogst van de Limburgse innovatie-awards.

De provincie Limburg reikte al voor de vierde keer de awards

uit en schenkt in totaal 25.000 euro aan de drie winnaars

van 2012.

De hoofdprijs ging naar het studiebureau WeThink, dat met een zwavel-plas-

malamp daglicht binnenbrengt in pluim-veestallen. ‘Dieren hebben hoogwaardig licht nodig om goed te kunnen ontwikke-len’, zegt Marc Thewis van WeThink, een studiebureau voor verlichting. ‘Met een hoogtechnologisch systeem trekken we zo veel mogelijk zonlicht binnen in de stallen. Als er niet genoeg zonlicht is, schakelen we de zwavel-plasmalamp in. Het licht van die lamp benadert het zonlicht beter dan an-der kunstlicht.’

Volcontinu en volspectrum‘Zonlicht flikkert niet en bevat alle kleuren, net als de zwavel-plasmalamp’, gaat Marc verder. ‘Daarom heeft de lamp hetzelfde ef-fect als zonlicht. Wetenschappelijk onder-zoek aan het Zoölogisch Technisch Centrum (KULeuven) toonde aan dat kippen hetzelf-de gedrag gaan vertonen als buiten: ze be-ginnen te scharrelen in de stallen. De lamp maakt dieren gezonder en sterker.’

‘Gezonde dieren zijn ook gezonder voedsel voor de mensen. We testten de lamp op een kweekbedrijf voor leghen-nen in Aalter, en op een bio-eierenbedrijf in Heusden-Zolder. De lamp bestond al, maar werd nog nooit in de landbouw ge-bruikt. Omdat ze meer dan 1000 Watt ver-bruikt, hebben we zonnepanelen op de stal gelegd’, aldus Marc Thewis.

Energiebieten en infohuisjeDe tweede prijs ging naar het Provinci-aal Instituut voor Biotechnisch Onderwijs voor het onderzoek naar suikerbieten als een mogelijk alternatief voor de teelt van

Innovatie-awards van de provincie Limburg

Indoor daglicht

INFO www.wethink.be

‘ Kippen vertonen hetzelfde gedrag als buiten: ze beginnen te scharrelen in de stallen.’

energiemaïs. De derde prijs ging naar land-bouwer Patrick Weltjens van het melkvee-brijf ‘het Akkermanshof’ uit Bocholt, die een soort tuinhuisje geplaatst heeft tussen zijn bedrijf en de openbare weg. Zo kunnen voorbijgangers via infopanelen en een web-cam binnenkijken bij het bedrijf en de sec-tor ontdekken.

‘De provincie wil innovatief ondernemen stimuleren’, zegt Inge Moors, gedepu-teerde van landbouw en platteland. ‘Voor de innovatie-awards kunnen mensen dos-siers indienen rond drie actuele thema’s. Deze keer lag de focus op multifunctione-le landbouw, klimaatvriendelijke landbouw en duurzame landbouw. We kregen elf pro-jecten binnen. De volgende editie van de innovatie-awards is gepland voor 2014.’

DE TD5, T5 & T6:DE NIEUWE LEIDERS IN HET VELD

NEW HOLLAND TRACTOREN 2012: NOG MEER PRODUCTIVITEIT OP UW TERREINDe nieuwe TD5. Een moderne versie van een klassieke favoriet. Het gloednieuwe TD5-instapmodel biedt u geavanceerde functies, zoals de enige hydraulische PowerShuttle in zijn segment en compatibiliteit met R38-banden, in een kenmerkend, stijlvol New Holland pakket. Van 65 tot 115PK.

De nieuwe T5. Welkom in de business class van de veehouderij. Geniet van toonaangevend ergonomisch comfort in de luxueuze VisionView™-cabine. Krachtige Tier 4A Common Rail-motoren en een optionele geïntegreerde PTO-fronthef zullen de eisen van uw landbouwbedrijf overtreffen. Van 99 tot 115PK.

T6. De tractor van de toekomst. Dankzij uiterst doeltreffende ECOBlue™ SCR-technologie met EPM verbetert u de productiviteit en blijft u presteren. Altijd. Met een uitmuntende vermogen-gewichtsverhouding van 28,6 kg/pk en onbeperkte confi guratiemogelijkheden om uw tractor op maat samen te stellen. Van 110 tot 140PK.

NEW HOLLAND TOP SERVICE 00800 64 111 111 | www.newholland.be 24u/7d bijstand en info Gratis oproep vanaf een vaste lijn. Bij mobiel bellen, informeer bij uw provider of uw oproep zal worden aangerekend. Alternatief nummer: 02 2006116

btsa

dv.c

omN

ew H

olla

nd

ver

kies

t

-sm

eerm

idd

elen

22 landgenoten

Woord en wederwoord

N

Aan gespreksstof geen gebrek, zo blijkt als preiteler

Paul Demyttenaere uit Zonnebeke aankomt bij preiteler

Luc De Neef uit Meldert bij Aalst voor een gesprek over

schaalvergroting. Terwijl de ene zijn bedrijf rond de

preiteelt uitbouwt, startte de andere met een ambitieus

verbredingsproject. Twee verschillende bedrijven, met een

opvallend gelijklopende basisvisie.

a zijn studies als industrieel in-genieur tuinbouw werkte Luc De Neef nog een aantal jaar buitens-

huis, maar de lokroep van de landbouw was te sterk. In 1995 begon hij zijn eigen prei-teeltbedrijf. Toen zijn vrouw Sonja na een 22-jarige carrière als arbeidsanaliste voor bedrijven recent besloot om een eigen pro-ject uit te bouwen, viel de keuze op een verbreding van hun landbouwactiviteiten. ‘Zeer bewust hebben we ervoor gekozen om niet ongebreideld te groeien in de prei. Ons doel is om met een unieke combinatie van thuisverkoop, groene zorg, educatie, workshops en bedrijfsbezoeken mensen weer in contact te brengen met landbouw.’

Automatisering en familieHet verhaal van Paul Demyttenaere start heel anders. ‘Boeren is altijd mijn leven geweest. Mijn vrouw en ik hebben van bij het begin een bedrijf gekocht in Zonnebe-ke. Aangezien dat ver van onze ouderlijke bedrijven ligt, konden we van in het begin niet op hulp van familie rekenen. We moes-ten dus meteen de nodige automatisering doorvoeren. Om de afschrijving daarvan te verantwoorden, heb je een bepaalde schaal nodig.’ Met de jaren groeide het bedrijfs-areaal van 16 naar zo’n 50 hectare, hoewel Paul liever spreekt over omzet. ‘De groot-te van een bedrijf is niet altijd in te schat-‘Groeien

is een persoonlijke keuze’

23

Naam: Luc De NeefTeelt 10 ha: prei, wat aardappelen en pompoenen (enkel voor thuisverkoop)Andere: thuisverkoop, zorgboerderij, educatie, ...

Naam: Paul DemyttenaereTeelt op 50 ha: prei, knolselder, sluitkolen,aardappelen en maïsAndere: o.a. ondervoorzitter REO Veiling

ten in hectares. Zeker voor prei, waarvan je in Vlaanderen zo’n 600-tal telers hebt met een gemiddeld areaal van vier hectare. De preiteelt is voor veel bedrijven eerder een aanvulling op het globale inkomen.’

Bij de uitbouw van hun bedrijf botsen landbouwers vaak op knelpunten zoals de beschikbaarheid van grond, kapitaal, arbeid of kennis, afzetmogelijkheden, productierechten, schommelende prij-zen, enz. Dat geldt ook voor Paul en Luc. ‘Gronddruk is voor ons iets minder een pro-bleem omdat de preiteelt niet zoveel are-aal in beslag neemt. Het komt er vooral op aan om kwalitatief goede grond te vinden, want die is sterk bepalend voor de kwaliteit van je prei’, meent Paul. Volgens Luc is af-zet een niet te onderschatten factor als je met een vers product zit. ‘Daarom geloof ik sterk in coöperaties. Als klein bedrijf sta je machteloos in de onderhandelingen met je afnemer.’ Paul treedt die mening bij.

Inspirerende collega’sOok de rol van de overheid is in de ogen vanbeide telers niet onbelangrijk. ‘In eigen land hebben we soms de neiging om strenger te zijn dan in de omringende landen. Denk maar aan het mestbeleid. Zoiets betekent een enorm concurrentienadeel’, zegt Paul. Bovendien durft de overheid soms de spel-regels wijzigen terwijl je het spel aan het

spelen bent. En dat gebeurt niet altijd met evenveel kennis van zaken, wat bijkomende kopzorgen oplevert’, beweert Luc. Stress is hen dan ook niet vreemd. ‘Je moet rekening houden met het weer, je werkt met levend materiaal, doet een beroep op arbeids-krachten en de investeringen zijn zwaar. Natuurlijk zorgt dat soms voor slapeloze nachten’, geeft Paul toe. Hij hamert daar-om ook op om nooit investeringen te doen die een te groot risico inhouden.

Kennis en scholing zijn voor Luc en Paul een absolute noodzaak. ‘Het klassieke land-bouwonderwijs focust te vaak op land-bouwkennis en te weinig op management. De evoluties in de landbouw volgen elkaar zeer snel op. Bovendien moet je omgaan met natuurelementen. Het komt er dus op aan om creatief te zijn en snel beslissingen te nemen, want uiteindelijk is management vooral beslissingen nemen’, aldus Paul. Vanuit zijn diverse bestuursfuncties heeft hij ook het belang ingezien van ideeënuit-wisseling met collega-landbouwers en –on-dernemers. ‘Je leert je bedrijf op een heel andere manier te bekijken en dat is zeker een verrijking.’ Luc weigert collega’s als

‘ Schaalvergroting kan op een bepaald moment negatief uitpakken.’

concurrenten te zien. ‘Wat je buur doet, is niet noodzakelijk de juiste keuze voor jouw bedrijf. Je kan je wel laten inspireren door collega’s. Dat is wat Sonja en ik hebben ge-daan toen we met het idee speelden om te verbreden. We bezochten tal van bedrijven en uit al die voorbeelden hebben we een ei-gen unieke mix samengesteld.’ Maar ken-nis en scholing zijn ook relatief volgens Luc. ‘Alle kennis ten spijt, fouten maak je toch nog. Zo heb ik dit jaar beslist mijn prei niet af te dekken omdat de voorspelde vorst zou meevallen. Een verkeerde beslissing waar ik achteraf even niet goed van ben geweest. Maar we moeten vooruit. Het komt er dus op aan om uit deze slechte situatie het bes-te te halen – ook dat is ondernemen.’

Luisteren naar de klikZelf hebben de preitelers momenteel geen plannen om verder uit te breiden. ‘In mijn ogen bestaat er zoiets als een klikmoment’, stelt Paul. ‘Dat is het ogenblik waarop een verdere uitbreiding negatief begint uit te pakken. Vroeger was vooral de factor ar-beid beperkend, terwijl heel wat bedrijven nu vastlopen op de managementcapacitei-ten van de bedrijfsleider. Ieder moet voor zich beslissen waar de grens ligt. Ik ben liefst van al bezig met de teelt: zelf planten, bemesten, bespuiten, enz. Ik wil de groei van mijn planten van heel nabij opvolgen zodat ik snel kan ingrijpen. Andere land-bouwers hebben misschien meer aanleg voor supervisie of zijn heel sterk in onder-handelen. Een grotere schaal zal dus beter bij hen passen dan bij mezelf. Uiteindelijk komt het erop aan jezelf goed te kennen. Is dat het geval, dan zal je bedrijf ook renda-beler zijn. Schaalvergroting mag de kwali-teit van je product in geen geval bedreigen.’

Eén gouden tip heeft hij nog voor zijn collega’s. ‘Als landbouwers zijn we soms te sterk gefocust op ons bedrijf. Op tijd en stond eens afstand nemen moet kunnen. Mijn vrouw en ik trekken op zondagnamid-dag wel eens naar Ieper om een terrasje te doen. Want wat is het nut van hard werken als je niet af en toe kan genieten van het le-ven en je familie?’

Afgiftekantoor Gent XLandgenoten 33Tijdschrift –kwartaalbladKwartaal 1, 2013

België-Belgique9099 Gent X

bc 10292

V.u. Josse De Baerdemaeker, p.a. VILTKoning Albert II-laan 35, 1030 Brussel

P509285

Landbouwkrediet & Centea smelten samen vanaf april 2013.

Een nieuwe naam, een vertrouwde

partner.