donderdag 23 oktober 2008

VA N A F G H A N I S TA N TOT ZWITSERLAND

blz.

2Bahama’sGianni Smith:“Op de Bahama’s zijn haaien en dolfijnen”

BangladeshHalima Akter Hossain:“Feesten kunnen we in Bangladesh beter”

Teksten: Maaike Floor, Patrick Van de Perre, Diane Broeckhoven, Jan Martynowski, Paul Verbraeken Coördinatie: Kris Vanmarsenille Eindredactie: Carine TollenaereFoto’s, illustraties: GVA, AP, Reuters, Wim Hendrix, Ludo Mariën, Jan Van der Perre, ALL

Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn

blz.

4BeninMédard Adjovi-Tokin:“In Benin is iedereenaltijd welkom”

blz.

7

�

donderdag 23 oktober 2008

’Ondiepe Zee’ lokt massa toeristenToen Christoffel Columbus in 1492 voor het eerst de Bahama’s bezocht, noemde hij het Baja Mar of ondiepe zee. Dat werd later verbasterd tot Bahama’s. Columbus ontdekte de eilanden op zijn route naar Azië. De eerste van de in totaal 700 eilanden werden al in 400 voor Christus be-woond door indianen. Het waren stammen die vermoedelijk uit Cuba kwamen. In de 10de eeuw na Christus vestigden de Lucaya-indianen zich op de Bahama’s. Christoffel Columbus zou hen later als slaven meenemen naar Spanje om daar in de mijnen te werken. In minder dan 25 jaar was de stam uitgestorven door slavernij en ziektes.

1492: Christoffel Columbus ontdekt de Bahama’s.

1648: een groep Engelse puriteinen, de zogenaamde Eleutheraanse avonturiers, arriveren op de Bahama’s. Ze zijn op zoek naar godsdienst-vrijheid. Door de gunstige lig-ging werd de eilandengroep algauw populair onder han-delaren en piraten.

1919: de Amerikaansedrooglegging lokte veel smok-

kelaars naar de Bahama’s.1934: het einde van de drooglegging deed de economie van de Bahama’s instrorten. De dip duurde tot de Tweede Wereldoorlog.

1961: Cuba sluit de grenzen voor toeristen. Het toch al groeiende toerisme op de Bahama’sexplodeert.

1969: de Engelse kolonie wordt onderdeel van het Britse Verenigd Koninkrijk.

1973: op 10 juli 1973 wordt de eilandengroep officieel onafhankelijk.

Rum en bananenOfficieel: parlementaire democratieHoofdstad: NassauOppervlakte: 13.940 m²Aantal inwoners: 307.451Levensverwachting: 62,5 jaar (mannen), 69 jaar (vrouwen)Talen: Engels, CreoolsGodsdiensten: baptisten (35,4%), anglicanen (15,1%), rooms-katholieken (13,5%)Munteenheid: Bahamian dollarTelefoon landencode: 1-242Internet landencode: .bsBevolkingssamenstelling: zwarten (85%), blanken (12%), Aziaten and latino’s (3%)Export: mineralen, zout, dierlijke producten, rum, chemicaliën en groenten en fruit

ChristoffelColumbus.

© GRAPHIC NEWS

D E B A H A M A ’ S

Andros

Great Abaco

Little Abaco

Eleuthera

CatIsland

SanSalvador

Rum Cay

Long Island

CrookedIsland

AcklinsIsland

GreatInagua

Mayaguana

GreatExuma

BiminiIslands

NewProvidence

GrandBahama

CUBA

HAITI

VS

Nassau

Georgetown

Colonel Hill

Matthew Town

CongoTown

Clarence Town

Cockburn Town

AndrosTown

Arthur’sTown

Dunmore Town

Governors Harbour

Nicholl’sTown

Freeport

Cooper’s Town

Marsh Harbour

100km

A T L A N T I S H EO C E A A N

CA R I B B I S C H E Z E E

9Bahama’s “Op de Bahama’s zijn haaien en dolfijnen”

“Weet je waar de Bahama’s liggen?” vraagt Gianni. “Bijna niemand weet dat.” Hij klimt op een stoel en zoekt met zijn vinger naar de kleine eilandjes op de kaart. Eigenlijk herinnert Gianni zich niets van de tijd dat hij op de Bahama’s woonde. “Mijn moeder heeft erover verteld”, zegt hij. “En ik heb de foto’s gezien. Maar verder ken ik de Bahama’s alleen van vakantie.” Toen hij zes jaar werd, brachten Gianni en moeder Gina een maand door op de eilandengroep. “Mijn vader woont daar nog, en mijn zus ook. Dus het was ook fijn om hen te zien. Mijn zus heeft honden, katten en papegaaien. Die waren heel schattig.” Op het strand zocht Gianni mooie schelpen. “Je hebt er hele grote: conch. Die kan je ook eten. Ze zijn roze vanbinnen en één strand op de Bahama’s

is ook helemaal roze. Daar wil ik volgende keer graag naartoe.”Gianni is vooral enthousiast over het resort Atlan-tis. “Daar heb je een heel groot aquarium. Veel gro-ter dan Aquatopia in Antwerpen. Je hebt daar haai-en en dolfijnen, net zoals in de zee. Een duiker was de haaien aan het voederen en je kan er met dolfij-nen zwemmen.”Flamingo’s zijn er ook op de Bahama’s. “Ik heb ertus-sen gestaan”, zegt Gianni enthousiast. “Eén flamingo beet in mijn neus. Gelukkig beet hij niet zo hard. O ja, wist je dat er op de Bahama’s ook een wegwijzer staat met New York, Londen en Parijs? Maar dan moet je wel een vliegtuig nemen, of een boot.”Gianni’s moeder Gina Desmet woonde 25 jaar op de Bahama’s. Ze kwam daar met haar ouders, die in Deurne een duikwinkel hebben, en met vrienden van de duikclub. “Ik werd verliefd op de duikinstructeur en ben blijven hangen. Hij had een boot, de BahamaDivers. Met toeristen gingen we het water op en na afloop barbecueden we op een strandje.” Gina werkte eerst als onthaalmoeder en daarna als manager van een kledingboetiek. “Ik heb ook nog bij een exportfirma gewerkt. Maar de laatste jaren dat ik op de Bahama’s woonde, werd ik het beu. Het werk, de hitte. Ik had ondertussen Gianni, van mijn tweede man. Ik wilde graag dat hij in België naar school zou gaan. Dus zijn Gianni en ik teruggeko-

Gianni Smith (8) is één van de twee Bahamanen in Antwerpen

Toen Gianni nog op de Bahama’s woonde, hield hij niet van zand aan zijn handen. Lastig voor een land dat uit honderden eilanden bestaat en dus ook heel veel stranden heeft. “Maar nu vind ik het strand wel tof”, vertelt hij. “Ik wil zo snel mogelijk terug naar de Bahama’s.”

Dagelijks schepen onder Bahamaanse vlagOm een Bahamaan te vinden moet je van goeden huize zijn. Er wonen er welgeteld twee in Antwerpen en winkeltjes of restaurants met spullen of culinaire hoogtepunten uit de Bahama’s zijn er evenmin.In de Antwerpse haven is erwel een link(je) met de eilandengroep.

Er doen nogal wat schepen de Antwerpse haven aan die onderBahamaanse vlag varen. Dat komt omdat het voor een reder relatief goedkoop is om schepen op de Bahama’s te registreren.Een van de bekendste schepen onder Bahamaanse vlag is ongetwijfeld de Kariba, die in 2002 betrokken was bij de scheepsramp met de Tricolor op de Noordzee. De Kariba werd toen naar de Antwerpse haven gesleept en haalde veelvuldig het nieuws.In de haven varen dagelijks schepen onder Bahamaanse vlag binnen. In sommige gevallen bestaat ook een deel van de bemanning uit Bahamanen.

Chemische clusterDe Bahama’s hebben met Freetown een moderne haven

en verschillende industrieën. De voornaamste exportproducten zijn ruwe olie en chemische producten. Die zijn samen goed voor 81% van de uitvoer. De Antwerpse haven is een voorname wereldspeler als het gaat om petrochemische nijverheid. Het is dan ook geen toeval dat het Duitse chemie-bedrijf BASF naast Ludwigs-haven ook in Antwerpen en

Freetown vestigingen heeft.In Antwerpen zelf zijn er bitterweinig verwijzingen naar de Bahama’s. Er zijn wel Caribische restaurants, waar ook wel een Bahamaans gerechtje op het menu staat. Veel verder gaat het niet. Maar misschien is de banaan die in uw lunchbox zit wel afkomstig van de Bahama’s.

Ook de Kariba, die na de scheepsramp met de Tricolor in 2002 naar Antwerpen werd gesleept, voer onder Bahamaanse vlag.

�

“Op de Bahama’s zijn haaien en dolfijnen”is één van de twee Bahamanen in Antwerpen

Jonathan (30) is nummer twee

“Iets houdt me hier”Het is geen toeval dat Jonathan (30) werkt in het zwembad aande Plantin en Moretuslei in Antwerpen. Hij houdt van de zee, van zwembaden en van de Schelde. Alleen de zee moet hij hier missen.

Als iemand in Antwerpen een wereldburger is, dan is het Jonathan wel. Hij werd geboren in Ivoorkust, maar hij woonde ook in Liberia, de Bahama’s, Turkije en Engeland. Zijn zus woont in Amerika, zijn vader in Zuid-Afrika. En behalve Nederlands en Engels, spreekt hij ook vloeiend Turks. “Reizen zit me in het bloed. Mijn vader was diplomaat. We zijn dus veel verhuisd. Mijn moeder was van de Bahama’s. Ik heb daar mijn jeugd doorgebracht. Onze familie heeft daar nog steeds een huis.” Intussen is het al even geleden dat Jonathan er nog geweest is. “Ik woon nu vijf jaar in Antwerpen, en al die tijd ben ik er niet meer geweest.Maar ik heb hele goede herinnerin-gen aan het land. Als kind voetbaldeik veel op straat. Mijn moeder kooktealtijd heerlijk. En in december was het groot feest met Junkanoo, het bekende carnaval van de Bahama’s.

Iedereen is het hele jaar bezig om kos-tuums te maken voor die dag. Oor-spronkelijk was dat Kerstmis, later is dat Nieuwjaar geworden. Dat is hét moment om te laten zien wat je bereikt hebt en hoe rijk je bent.” Voor hij naar Antwerpen trok, woonde Jonathan in Londen. “Hier voel ik me beter. Antwerpen heeft iets dat Londenniet heeft. Het is gemoedelijker, gast-vrijer. Ik hou ervan om ’s morgens vroeg langs de Schelde te wandelen. Het Centraal Station is het mooiste van Europa. En ook de diamantbuurt met al die winkeltjes vind ik mooi.”En er is nog iets. “Veel mensen besef-fen het niet, maar België is een rijk land. Je leest veel over problemen en crisis, maar als ik ziek ben, hoef ik niet te panikeren. Alles is goed geregeld.” Jonathan denkt er wel eens aan om naar Italië te verhuizen, of naar Portu-gal. “Ik heb op hoog niveau gevoetbald. Daar ben ik nu te oud voor, maar ik zou graag een opleiding voor coach volgen. Misschien kan dat in België, maar hier wordt voetbal niet zo serieus genomen als in Italië bijvoorbeeld.” Voor een reiziger is vijf jaar op één plaats lang. “Dat betekent dat ik me hier thuis voel”, lacht Jonathan. “Iets houdt me hier.”

Jonathan: “De Bahama’s zijn het paradijs.”

Grenzelozevriendschap

In dit rubriekje vragen we onze gesprekspartners naar kennissen of vrienden buiten hun eigen gemeenschap.

Eet Smakelijk!Bananenbrood

Gianni: “Ik heb een goede vriend uit Ecuador. Hij heet Isaac en was mijn bovenbuurjongen. Hij heeft leuke spelletjes. Dus speelden we veel samen. Toen hij verhuisd is, heeft hij heel veel pech gehad.Zijn huis is uitgebrand. Nu wonen ze weer om de hoek.”

In Antwerpen wonen 318 Ecuadorianen.

In Antwerpen wonen 2 mensen uit de Bahama’s.

- 200 gram boter- 3 eieren- 4 kopjes bloem- 2 theelepeltjes vanille-essence- een halve theelepel kaneel- 1,5 kop suiker- 3 theelepeltjes bakpoeder- 8 geprakte bananen - scheutje melk

Meng de boter en de suiker. Voeg eieren toe en klop goed. Doe de bananen erbij, de bloem, bak-poeder, vanille-essence, kaneel en melk. Mix tot het een dikke, gladde substantie is. Giet in een ingevette bakvorm en zet 45 minuten in een oven van 180 graden.

Krab met rijst- 5 landkrabben- 1 kleine ui- halve theelepel tijm- 2 kopjes rijst- 3 kopjes water- 2 theelepels olie- half blikje tomatenpuree- theelepel zout- peper naar smaak

Was de krabben goed. Laat de olie heet worden in de pan en fruit de uien tot ze glazig zijn. Voeg tomatenpuree toe, daarna het vlees uit de krab-benpoten en het vet uit het krabbenlijf (dat vlees wordt niet gebruikt) en stoom tien minuten. Doe het krabbenmengsel in een pan met water. Kruid met zout en peper. Voeg rijst toe en kook op een klein vlammetje. Roer af en toe. Het gerecht is klaar als het vocht verdampt is en de rijst gaar is.

men naar België.” Gianni schudt aan zijn moeders been. “Het is wel mijn interview, hé mama.” Oké, nog een vraag dan. Voelt onze man van de Bahama’s zich eigen-lijk Belg of Bahamaan? “Ik ben van de Bahama’s, hé”, zegt hij trots. “Maar op school pesten ze me er soms mee. Dan zeggen ze lelijkewoorden, zoals Bahama-nana of Bahama tits. En dat vind ik niet leuk. Misschien zijn ze jaloers.”Ooit wil Gianni misschien nog wel naar de Bahama’s verhuizen. “Maar ik denk ook nog aan Amerika. Ik wil namelijk stuntman worden.”

“Op school zeggen ze soms lelijke woorden zoals Bahama-nana. Ik denk dat ze jaloers zijn.”

Gianni Smith

Tien voor taalHij is in slaap aan het vallen.

He’s diving conch.

Maak je niet ongerust.Don’t hurt your head.

Als je niet luistert, zul je de gevolgen dragen. If ya don’t listen you gah feel.

Dronken.Kerpunkle up.

Dikke dijen.Gun holsters.

Zij zit goed in ’t vlees.She is solid.

Dik achterwerk.Boongy.

Cola.Coke soda.

Dinges, hoe heet het/ze.Tingum.

Bijvoorbeeld: Ik ben gaan shoppen met dinges.For example: I went shopping with tingum.

Hij heeft een affaire.He is sweetharting.

Gianni wijst aan waar de Bahama’s liggen.

�

donderdag 23 oktober 2008

© GRAPHIC NEWS

G O L F V A N B E N G A L E N

INDIA

INDIA

NEPAL

MYANMAR

B A N G L A D E S H

Dhaka

Mymensingh Sylhet

Rangpur

RajshahiNarayanganj

Chandpur

Khulna

Barisal

Mongla Chittagong

Cox’sBazar

100km

Ganges

Brahmaputra

Bangladesh10

Straatarm landAl vanaf de 16de eeuw staat Bangladesh op de wereldkaart, zij het aanvankelijk als een door de Britten gedomineerd deel van India.In 1947 werden West-Pakistan en Oost-Ben-galen, beide voornamelijk door moslims be-woond, gescheiden van India, waar over-wegend hindoes leven. Het kreeg de naam Pakistan. In 1955 werd Oost-Bengalen omgedoopt tot Oost-Pakistan. Na onafgebroken oorlogen, scheurde het westelijke deel van Pakistan zich af van het oostelijke in 1971. Zo ontstond het land Bangladesh. In de loop der jaren zijn groteinspanningen gedaan om het militaire regime en de corruptie de kop in te drukken en het politieke systeem te veranderen. Voor het einde van 2008 zijn nieuwe demo-cratische verkiezingen gepland. Tot dan blijft president Iajuddin Ahmed, regerend sinds 6 september 2002, aan de macht.Bangladesh is een van de armste, meest overbevolkte en meest inefficiënt bestuurde landen van de wereld. 45% van de bevolking leeft er onder de armoedegrens. Jaarlijksoverstroomt ongeveer een derde deel van het land tijdens de moessons.

Officieel: Volksrepubliek BangladeshHoofdstad: DhakaOppervlakte: 144.000 km², waarvan 133.910 km² land en 10.090 km² water Aantal inwoners: 153, 5 miljoenLevensverwachting: 63,14 jaar (mannen) en 63,28 jaar (vrouwen)Talen: Bangla, ook wel Bengaals genoemd. Tweede taal Engels Godsdiensten: moslims (83%), hindoes (16%), andere (1%)Munteenheid: de Taka (of BDT)Telefoon landencode: +880Internet landencode: .bdBevolkingssamenstelling: naast Bengali (98%) leven er meer dan 25.000 Birmaanse en 65.000 andere vluchtelingenExport: jute, thee, zaden en olie, vis (vooral diepgevroren garnalen en kreeften), kruiden, fruit en rijst

“Vier jaar geleden ben ik samen met mijn moeder en broer uit Comilla, ten zuiden van Dhaka, naar Antwerpen gekomen. Eén

broer is in Bangladesh gebleven. Mijn vader woonde en werkte al veertien jaar hier. Hij had diverse winkels en wilde met

zijn gezin herenigd zijn. Ik ben getrouwd met Rahman Masodur, die ook hierheen is gekomen en een telefoonwinkel beheert.” “Het was wel even schrikken toen we hier aankwamen,want letterlijk alles is anders.Vooral het weer. En het eten natuurlijk.Wij blijven op zijn Bengaals koken want je kan hier alles kopen. Het enige Belgische dat ik graag lust zijn aardappelen, maar die gebruiken wij ook in onze keuken.““Ik ben twee jaar naar school geweest om Nederlands te leren, en dat viel al met al nog mee. Het

“Feesten kunnen we in Bangladesh beter”In een souvenirwinkel aan de Handschoenmarkt treffen we Halima Akter Hossain (24) aan. Ze is een toppunt van integratie: traditioneel gekleed beweegt ze zich elegant tussen haar ‘Sparkling Gifts’: van sieraden tot Belgische chocolade, van T-shirts met biermerken en bedenkelijke opschriften tot beeldjes van Manneke Pis in alle maten en uitvoeringen. Ze ratelt in het Bangla in haar mobiel-tje, spreekt redelijk Nederlands, en ten behoeve van de toeristen schakelt ze over op Engels en Duits.

Halima verkoopt Belgische souvenirs

Bengalen zijn als rietstengels: ze buigen, maar ze breken niet. Dat schreef de wereldberoemde dichter Rabindranath Tagore. Het straatarme land Bangladesh komt bijna uitsluitend in het nieuws als er onlusten en/of overstromingen te melden zijn. Maar het is ook het land van de Grameenbank, die vrouwen een stem in de economie gaf. En dan zijn er nog de Bengaalse tijgers en het Bengaals vuurwerk. In Antwerpen leven 175, veelal hard-werkende Bengalen die zich goed geïntegreerd hebben. Ze zoeken elkaar op, maar ze zijn zeker niet eenkennig.

“In Bangladesh mis ik mijn boterhammet kaas”

“Ik ben het jongste kind van zeven en mijn ouders,intussen allebei overleden, waren tamelijk rijk. Mijn vader was het er eerst niet mee eens dat ik mijn geboorteland wilde verlaten. Maar ik wilde graag anders leven dan zij, en hij heeft uiteindelijk zijn toestemming gegeven. Ik heb in Hongkong gewoond, in Maleisië en in Zuid-Afrika, waar ik werkte in projecten voor voedsel-controle. Toen kwam ik naar Europa en zou ik als vertegenwoordiger in lederwaren aan de slag kunnen. Via Italië en Frankrijk kwam ik negen jaar geleden in Antwer-pen terecht om een vriend te bezoeken. Meteen wist ik het: hier wil ik blijven. Ik heb altijd in lawaaierige landen en steden gewoond. Hier vond

ik het zo stil, zo rustig. Ook de temperatuur was zalig. Ik hou niet zo van vochtige hitte en had al jaren geen trui meer gedragen.” “Wat ik nog veel belangrijker vind, is dat alle men-sen hier gelijk zijn. We zijn allemaal in dezelfde wereld geboren toch! Wat voor werk je ook hebt -van directeur tot schoonmaker- iedereen kan hier aan dezelfde tafel zitten en samen eten. Dat is in mijn land nog steeds niet het geval, al verandert erveel. De sociale en medische voorzieningen, het vervoer, alles is hier prima geregeld. En wie wil werken, is welkom. Ik vind wel dat je de regels van je gastland moet respecteren en dat doe ik dan ook. In het begin vond ik geen job, en daarna had ik een tijdelijke baan in een restaurantkeuken. Maar nu

heb ik al jaren vast werk bij KapiteinZeppos. Een tijd geleden ben ik mijn vrouw Rasheda Akhtar Mona (21) gaan ophalen in Bangladesh. Na wat ongeluk in de liefde hier, is mijn broer haar familie gaan opzoeken. Zo hebben we elkaar leren kennen. Ze is

volop Nederlands aan het leren op school. Van mij krijgt ze bijles. (lacht). Ik spreek en begrijp redelijk goed Nederlands, en nog drie, vier andere talen.” “Ik beperk mijn contacten niet tot Belgen. Ik heb ook Russische, Marokkaanse en Italiaanse vrien-

“Clean zijn in je hart, dat is mijn godsdienst”Farid is de roepnaam van Nur Moham-med (31) en betekent geheel terecht ‘iemand die open en vriendelijk is’. In Kapitein Zeppos, een bekend café-restaurant voor alle gezindten aan het Mechelseplein, werkt hij in de keuken. Farid vertelt er over zijn verleden en toekomst. Bij een blonde Leffe, jawel!

Farid is moslim maar drinkt graag een Leffe

�

Chingri Maacher Malai (garnalencurry)

Benodigdheden3 grote uien, een kleine gemberwortel, 3 tenen knoflook, blikje kokosmelk of het uitgedrukte sap van een halve geraspte kokosnoot, komijn-zaadjes, zout, theelepel kurkuma of geelwortel, theelepel rood chilipoeder, 3 laurierblaadjes,olie, scheutje melk, een kilo scampi of grote garnalen met staart.

BereidingHak de uien fijn, pers de knoflook, rasp de gemberwortel op een fijne rasp en stamp in een vijzel de komijnzaadjes fijn. Doe dit alles bij elkaar in een kom en meng met de overi-ge kruiden. Verhit in een diepe pan of wok een flinke scheut olie en doe daar het mengsel bij. Goed omroeren tot de uien glazig zijn en er dan de kokosmelk en de laurierblaadjes bijvoegen. Bak in een aparte pan de scampi gaar, nadat ze ontdooid en van het darmkanaal ontdaan zijn. Doe de garnalen bij de saus en laat nog een minuut of tien doorsudderen. Als de saus te veel is ingedikt, kunt u er een scheutje melk aan toevoegen. Serveer met gekookte (basmati-)rijst en chapati’s of brood.

Noesje Djaan! Eet Smakelijk!

Tien voor TaalHet Bangla of Bengaals heeft een ander schrift dan het onze en er wordt van rechts naar links

geschreven en gelezen. We schrijven de vertaling dus fonetisch.

Goeiendag!Moslims zeggen: Asalaam Oalaikum, en het

antwoord is dan Oalaikum Asalaam.Hindoes zeggen: Nomoshkar.

Goeienacht.Shuboraat.

Alsjeblieft.Deze uitdrukking bestaat niet in het Bangla.

Bengalen zeggen ‘please’ of soms ‘Doja Korren’ (letterlijk: heb medelijden).

Hoe maakt u het?Kemon Achen?

Ik hou van je.Ami tomake bhalo bashie.

Mooi weer vandaag, niet!Ajke aboha khub bhalo, na!

Aha, leest u ook de Gazet van Antwerpen?Acha, tumieoo Gazet Van Antwerp poroo?

Rijdt tram 24 tot aan de statie?Trem chobbies stetionee porjonto djabee?

Ik hou niet van bloemkool met witte saus.Amar foelkopieoo shadasoos bhalo lage na.

Ik denk dat Germinal Beerschot dit jaar kampioen wordt.

Amar mone hoj Germinal Beerschot ei bochor shera (of: champion) hobe.

Halima in haar souvenirwinkeltje: “Bengalen kunnen ook Belgische souvenirs verkopen.”

leunt dicht aan bij het Engels, onze tweede taal. Ik kan me uitdrukken in het Nederlands, maar ik blijf het moeilijk vinden om over gevoelens of diepere dingen te praten. Dat lukt toch het beste in je eigen taal.” “Mijn man en ik hebben niet alleen Bengaalse vrienden in Antwerpen, maar ook Vlaamseen Turkse. In het begin was het wel vervelend dat leveranciers ons niet altijd hun waren wilden

leveren. Wellicht dachten ze dat Bengalen niet in staat zijn om Belgische chocolaatjes, Brugse kant of Hollandse molentjes te verkopen. Ondertussen weten ze dat dat prima lukt. Of ik weet wie Manneke Pis is? (lacht). Jazeker, ik heb de echte ook al gezien.”“Wat ik het meeste mis hier, zijn de party’s, de manier van feesten in onze traditie. Vorig jaar ben ik teruggeweest naar Bangladesh omdat mijn broer trouwde. De

feestelijkheden duren dagenlang. Het begint met samen shoppen en koken. Er is muziek, we dan-sen, er is enorm veel volk. Hier is het allemaal veel kleiner. Met het suikerfeest heb ik een feest-je georganiseerd voor vrienden en buren, maar het was dezelfde avond al afgelopen!”

Sparkling Gifts, Handschoenmarkt, Antwerpen

i

“Clean zijn in je hart, dat is mijn godsdienst”

Farid en zijn vrouw Rasheda: “Ik geef haar bijles Nederlands.”

den. Frieten en chocolade vind ik lekker. En als praktiserende maar niet-fanatieke moslim drink ik graag een Leffe. Clean zijn in je hart, dat is mijn godsdienst. Als ik in Bangla-desh ben, mis ik mijn boterham met kaas en een lekker kopje koffie.” “Er verandert veel in mijn land, maar het is nog arm en corrupt. De vrouwen komen er veel meer aan bod dan tien jaar geleden, krijgen betere banen en een stem. Wat ik hier mis, is het respect voor ouderevrouwen, voor moeders. Bij ons draagt een moeder haar boodschap-pen niet zelf: dat doen de kinderen. En elk kind leert er dat je in de bus of trein opstaat voor een oudere.”“Een paar keer per jaar speel ik in het Belgian-BanglaTheater in Brus-sel, een theatergezelschap voor Bengali. Maar ik werk en leef hier. Ikvolg mijn hart en breng de lessen van mijn ouders in de praktijk.”

BanglaTheater in Brusselbelgiumbangla@gmail.com

ii

�

donderdag 23 oktober 2008

BangladeshHoogvliegers

Rabindranath Tagore

De bekendste Bengaal is ongetwijfeld schrijver-dichter-kunstenaar RabindranathTagore (1861- 1941). In 1913 won hij als eerste Aziaat de Nobelprijs voor Literatuur. Hij schreef zijn eerste gedichten toen hij acht was. Op zijn zestiende publiceerde hij zijn eerste poëziebundel. Als volwassene protesteerde hij fel tegen de Britse onderdrukking

van India en schaarde hij zich aan de zijde van Ghandi. Hij bezocht meer dan dertiglanden en publiceerde meer dan honderd werken. Zijn romantische, filosofisch getinte poëzie werd in vele talen vertaald en wordt nog steeds gelezen. Hij schreef de tekst voor het Indiase én voor het Bengaalsevolkslied. Frederik van Eeden vertaalde een aantal van zijn werken in het Nederlands. De Wij-zangen (26 gedichten) en De Was-sende Maan zijn bekende vertalingen.

Taslima Nasrin Taslima Nasrin (1962), voor-malig arts, is Bangladesh’ meest opgemerkte hedendaagse schrijfster-dichteres-columnis-te. Wegens haar ongezouten en niet altijd even subtiele kritiek op de islam de vrouwelijke Salman Rushdie genoemd. Er ontstond grote controverse nadat ze vrijuit over haar seksuele relaties met verschil-lende mannen had geschreven. Het leverde haar zelfs een

verbanning op. Ze leefde een tijd onder politiebescherming in India en week ten slotte uit naar Stockholm, waar ze langetijd woonde. Momenteel verblijft ze op een geheime locatie in India. Nasrin kreeg een aantal internationale prijzen voor haar werk én voor haar niet-aflatende inzet in de strijd voor de vrijheid van meningsuiting. Haar vertaalde werk (o.a. Schaamte) is niet meer verkrijgbaar.

TelevisieBengalen kijken veel tv in hun vrije tijd. In dorpen zonder elektriciteit sluiten ze de tv aan op de auto-accu en de hele buurt kijkt mee.

CricketDe nationale sport is cricket, een erfenis van de Britten, en in mindere mate voetbal. In het droge seizoen wordt buiten toneel en circus gespeeld.

PicknickPicknicken is een geliefde bezigheid: hele families nemenop vrije dagen de bus naar een rustig plekje. Op het dak stapelen ze potten en pannen,

manden met eten en bossen hout om vuurtjes te stoken. Tijdens het islamitische offer- en suikerfeest, dat soms dagen duurt, worden familiebezoeken afgelegd.

Geen restaurant in Antwerpen Ondanks de lekkere Bengaalse keuken is er in Antwerpen (nog) geen enkel Bengaals restaurant. Wel hebben Indiase restaurants Bengaalse invloeden.

“Ooit wil ik terug, met mijn gezin”

“Vanaf mijn eerste vragen over het kleurverschil tussen mijn broers en mijzelf heb ik geweten dat ik geadopteerd was. In mijn puberteit ontstond het verlangen om mijn geboorteland te bezoeken, en op mijn zeventiende heb ik samen met mijn moeder een zogenaamde roots-reis naar Bangladesh gemaakt. Dat was heel confronterend: iederevrouw op straat kon bij wijze van spreken mijn

moeder zijn. In ieder meisje van mijn leeftijd –soms al met een paar kinderen aan haar rokken– zag ik iets van mezelf. Eén van de meisjes uit onze groep vond tijdens deze reis onverwacht haar biologische moeder en zusje terug in een vluchtelingenkamp. Dat was heel emotioneel, voor ons allemaal. Die reis heeft me in één klap volwassen gemaakt. Mijn moeder heeft er een jeugdboek over geschreven Bruin zonder Zon, waarin ik nog wel eens passages herlees.” “In januari 2000, ik was intussen verpleegkundige, ben ik drie maanden in Bangladesh gaan werken in een project voor kansarme meisjes en vrouwen, geleid door een Vlaamse vrouw. De kinderen konden er naar school, hun moeders kregen les in hygiëne, geboortebeperking, opvoeding. We gingen bijvoor-beeld met kleine bootjes naar afgelegen dorpen, waar we voedsel, lespakketten en informatie brachten. Het was en geweldige ervaring, in alle betekenissen van het woord.”“Ik had er vriendschap gesloten met een meisje en heb vaak bij haar familie gelogeerd. We sliepen met al haar zusjes samen in één bed, en leefden in primitieve omstandigheden. Maar iedereen was zo hartelijk: ik was kilo’s aangekomen van al die gast-vrijheid toen ik weer naar huis ging. “ “Naar mijn ouders en afkomst heb ik nooit gezocht, het zou een speld in een hooiberg zijn. Wel heb ik het tehuis van het Leger des Heils bezocht waar ik een paar weken heb verbleven nadat ik er als von-

deling was achterge-laten. Na wat ik ge-zien en meegemaakt heb in Bangladesh kan ik dat begrijpen: het is dat of het zien sterven. Mijn adoptiezie ik als mijn lot, hetheeft nu een plek in mijn leven.““Ooit zou ik nog wel eens met mijn hele gezin door mijn geboorteland wil-len reizen, zodat mijn kinderen kunnen zien waar ik vandaan kom en waar ook hun wortels liggen.“

Bruin zonder Zon,door Diane Broeckhoven, Uitgeverij Houtekiet 1994. Het boek werd bekroond met de Boekenleeuw.

i

Laily kwam naar Antwerpen toen ze zes weken was

Laily de Wit (33) is geboren in Bang-ladesh en werd als baby van amper zes weken geadopteerd. Ze is nu zelf moeder van drie prachtige kinderen, die een Antwerpse vader hebben. Twee keer bezocht ze haar geboorte-land Bangladesh, één keer samen met haar adoptiemoeder (onze medewerkster Diane Broeckhoven) en één keer in haar eentje. Een reis met haar hele gezin naar haar roots staat nog op haar verlanglijstje…

10

Gedeelde Nobelprijs voor Grameenbank en haar uitvinder

In 1976 werd in een Bengaals dorpje een kleinschalig experiment gedaan met zoge-naamd ‘microkrediet’. Vrouwen kregen een kleine lening, kochten daar kippen of een koe van en betaalden ‘onder begelei-ding’ maandelijks hun schuld af. Het bleek een voltreffer.

Het Grameen-experiment, een initiatief van Muhammed Yunus, een Bengaal die in Amerika studeerde en naar zijn land terug-keerde, groeide uit tot een vol-waardige bank, die enorm veel berooide en arme mensen, vooral vrouwen, een menswaardig leven hielp opbouwen.De bank is geen liefdadigheids-

instelling. De leningen moeten wor-den terugbetaald, mét interest. En wie geld leent, moet zich aan 16 afspraken houden, o.a. zijn kinderen naar school sturen, het systeem van de bruidschatlaten varen én lid worden van een kleine groep leners. Die groepjes (overwegend vrouwen) zorgen voor de sociale controle en de discipline, zodat de terugbetalingen ook effec-tief gebeuren. “Arme mensen zijn niet hulpeloos”, zegt Yunus. “Ze hebben net zoveel potentieel als u en ik.”In 2006 kregen de Grameenbank en haar bezieler een gedeelde Nobelprijs voor de Vrede. Yunus is inmiddels de trotse bezitter van eredoctoraten van maar liefst 25 universiteiten over de hele wereld en won met zijn bank tal van internationale prijzen.Muhammed Yunus.

Laily: “Mijn adoptie zie ik als mijn lot. Het heeft een plek in mijn leven gekregen.”

�

“Mijn land is trots op mij”, vertelt dokter Alain Nahum.

“Fier dat ik hier mag studeren”

Dokter Alain Nahum is een pende-laar. Is hij niet in Antwerpen, dan bestrijdt hij malaria in Benin. “Dat is nodig. Liefst 40% van iedereen in onze ziekenhuizen heeft malaria. We moeten de ziekte bestuderen om goede medicijnen te vinden. De vraag naar artsen is bij ons heel groot. Mijn familie en mijn land zijn trots op mij.”Nahum belandde in 2005 in Antwer-pen om hier zijn doctoraat te beha-len. “Ik leef hier goed. Ik respecteer de mensen, zij respecteren mij. De Antwerpenaren zijn heel gastvrij. Mijn favoriete plekjes? De mooi onderhouden parken, de salsacafés, Metropolis en het bier. Ik geniet ervan om vrijdagnamiddag na het werk samen iets te gaan drinken. Liefst De Koninck. Een Antwerps bier, inderdaad.”De onderzoeker heeft een grote vriendenkring in Antwerpen. “Weet je, soms mis ik mijn familie. Ik heb een vrouw en twee kinderen in Benin. Maar wanneer ik in Afrika ben, mis ik de menselijke warmte die ik van mijn vriendenkring hier krijg. Antwerpen zit in mijn hart. Deze stad leeft. Alles is hier constant in bewe-ging. En dan die enorme haven. Die toont tot wat voor grootse dingen de mens in staat is.”In Benin leven tientallen bevolkings-groepen naast en door elkaar. Geeft dat nooit problemen? “Vroeger wel, maar nu lossen we problemen op door te praten. Of dat een goede les is voor België? Om het met de woorden van een Beninees politicus te zeg-gen: Benin heeft geen lessen te ge-ven. Elk land heeft zijn problemen en moet daar een eigen oplossing voor vinden.”Vlak voor we vertrekken klampt Nahum ons nog even aan. “Schrijf zeker op dat ik enorm fier ben dat ik hier mag studeren, aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde. Dat is voor mij een grote eer.”

DokterAlain Nahum bestrijdt malariaAlain Nahum vinden we vooral in het Instituut voor Tropische Genees-kunde. “Antwerpen verdiende een plek in mijn hart”, vertelt de 48-jarige dokter.

Benin al jaren oefenterrein Belgisch legerKort na de val van Mobutu, gevolgd door de val van het min of meer democratische regime van Pascal Lissouba in Congo Brazzaville, be-gon het Belgisch leger uit te kijken naar een ander Afrikaans land dat in geval van crisis in onze voorma-lige kolonie als ‘achterbasis’ dienst zou kunnen doen. Het leger blijft

immers zijn band met Afrika koes-teren. Nog voor de aanslagen van 11 september 2001 viel de keuze viel op het stabiele, kleine land Benin, het voormalige Dahomey. Na zelfs een communistisch experi-ment had de president daar voor de democratie gekozen. Veeleer toeval-lig begon de Belgische Genie daar in het najaar van 2001 met een humanitair project: de aanleg van een weg om een geïsoleerd gebied te ontsluiten. Gelijktijdig oefende de Luchtmacht er met C130’s om korte tijd nadien ingezet te kunnen worden in Afgha-nistan. Ook een bataljon para’s ging er op hetzelfde moment oefenen.Sindsdien zijn tal van Belgische legereenheden in dit Afrikaanse land gaan oefenen en leidde België er bataljons op om als blauwhelmen ingezet te worden. Zo ook in Katanga. België gaf die eenheden aanvankelijk Belgischepantsers. Benin kon ze nadien voor een prikje overkopen. Onder minis-ter Flahaut werden enkeleAgusta-heli’s en drie stokoude Hawker Siddeley-transportvlieg-tuigen voor een symbolische prijs afgestaan.

Benin en België hebben een bijzondere band: sinds 2001 werken de legers van beide landen nauw samen. Zo leiden Belgen Beninese blauw-helmen op, en leverde ons leger al pantsers, helikop-ters en vliegtuigen aan

Belgen leiden Beninese soldaten op.

Ago Glain!Eet Smakelijk!

Was 6 krabben en plaats ze levend in een pan kokend water waaraan azijn, zout en water zijn toegevoegd. Kook 10 minuten en verwijder even-tueel schuim met een spaan. Voeg 3 gepelde to-maten toe, een laurierblad, peterselie en een ui waarin twee kruidnagels zijn gestoken. Haal de tomaten na 5 minuten weg en laat de rest koken tot de krab gaar is. Haal de krab uit de pan en verwijder het vlees. Bewaar de schalen en scha-ren als decoratie. Leg het vlees van de krab in limoensap. Verhit olie in een pan, snijd de ajui-nen fijn en laat ze bruinen in de olie. Voeg een eetlepel pilipili toe. Dien de krab op in de eigen schaal op een bed witte rijst, bedekt met de saus.

Benin11

Model-republiek

Benin werd in 1960 onafhanke-lijk van Frank-rijk. Tot 1975 stond het West-Afrikaanse land Benin bekend als Dahomey, naar een oud konink-rijk dat vroeger een groot deel van West-Afrika overheerste. Ver-war het Benin van nu vooral niet met het vroegere Beninese rijk, dat in het huidige Nigeria ligt.

Het land is een republiek en

wordt een model voor Afrika genoemd. Sinds 2006 is Yayi Boni er president. In maart 2007 werd hij in aanloop naar de parlements-verkiezingen beschoten. In het algemeen is Benin een rustig en stabiel land.De kust van Benin stond tot de 19de eeuw bekend als de slavenkust omdat het konink-rijk Dahomey zoveel slaven aan Europa verkocht. In de 19de eeuw vestigden veel Braziliaanse ex-slaven zich aan de kust.

Lokale handelOfficieel: Republic of BeninHoofdstad: Porto Novo, regering zetelt in CotonouOppervlakte: 112.622 km²Aantal inwoners: 8,14 miljoenLevensverwachting: 54 jaar (vrouw), 52 jaar (man)Talen: Frans, Fon, Yoruba, 42 kleinere lokale talen in drie familiesGodsdiensten: 27% rooms-katholieken, 24% moslims, 17% vodun (voodoo). Verder vooral nog methodisten en aanhangers van natuurgodsdiensten.Muntheenheid: CFA francTelefoon landencode: +229Internet landencode: .bjBevolkingssamenstelling: 42 ethnische groepen, waarvan de grootste de fon is: 1,7 miljoen leden. Verder nog de yoruba (1,2 miljoen), aja (640.000), bariba (460.000), ayizo (330.000), fulbe (310.000) en de gun (240.000)Export: katoen, maar de economie is vooral op lokale handel gerichtPlaats op lijst van rijkste landen: 163/177

© G

RAPH

IC N

EWS

NIGERIA

NIGER

BURKINAFASO

TOGO

B E N I N

Malanville

Kandi

Natitingou

Parakou

Djougou Ndali

Abomey

CotonouOuidah

Lokossa

Porto-Novo 50km

�

donderdag 23 oktober 2008

“In Benin is iedereen welkom”

Médard is een fon, dat is de groot-ste bevolkingsgroep van Benin. Het aantal Beninezen in Antwer-pen is beperkt: amper 22. “Ik ken hier ook weinig landgenoten. Wel in andere Belgische steden zoals Brussel of Luik. Maar weet je, het is niet zo gemakkelijk om over Benin te spreken. Veel volke-ren leven in Benin en Togo tot in Ghana. Zijn ze dan Beni-nees of Togolees? Nee, ze zijn fon of yuruba, nog zo’n grote bevolkingsgroep.”Médard studeerde van 1984 tot 1988 ontwikkelings-samenwerking aan het toen-malige RUCA in Wilrijk. Hij keerde niet terug, maar bleef in Antwerpen hangen. “Ik hou me vooral bezig met de ABB, de Association des Beni-nois en Belgique, of de vereni-ging van Beninezen in België. Ik ben de voorzitter van de afdeling toerisme.”Antwerpen met Benin vergelij-ken doet Médard liever niet. “Het is te verschillend.” En helemaal dol op ons land is hij ook niet. “In Benin staan k a t h e d r a -len naast voodoo-

tempels. Dat is daar geen pro-bleem. Iedereen is vriendelijk voor elkaar. Maar hier voel ik me niet altijd welkom. Ik voel dat veel mensen zich afvragen waar-

om ik naar hier ben gekomen. Terwijl ik alleen maar probeer wat ademruimte te krijgen. Dat doet toch iedereen? Als de Eu-ropeanen niet hetzelfde hadden gedaan, hadden ze Afrika nooit ontdekt.”Médard woont nu in Antwerpen en heeft hier vijf kinderen. “Voor hen blijf ik in België. Ik heb nooit de kans gehad om goed Neder-lands te leren, zij nu wel. Ze leren Nederlands op school en spre-ken Frans met mij. Ik heb moeten vechten om hier te leven, zij krij-gen de kans van in het begin.”Médard probeert de interes-se voor reizen naar Benin op te wekken. “Veel mensen kennen de streek nog niet. Maar Benin is stabiel en mooi, en zeker de moeite waard. Ik ken ook een aantal Belgen die er zijn gaan wonen. Ze hebben er een mooi huis. Ik zeg het nog eens: in Benin is iedereen welkom.”Médard komt uit Ouijah, de hoofdstad van de voodoocultus. “En omdat er zoveel slaven uit onze streken naar verschillen-de delen van de wereld werden gebracht, verspreidde voodoo zich tot in Cuba, Haïti en Ame-

rika.” Ook tot in Antwerpen? “Nee, in België zijn er nog

geen tempels. Te wei-nig West-Afrikanen,

denk ik.”

Médard Adjovi-Tokin is een vriendelijke man. Wanneer hij over zijn vaderland Benin spreekt, zie je zijn ogen fonkelen. “Benin is een land met veel culturen en volkeren. Maar toch is iedereen er welkom. Hoe anders dan hier, waar sommige mensen je alleen al door hun blik vertellen dat ze je hier niet willen.”

Médard bleef in Antwerpen hangen na zijn studiesVoodoodansers in Benin. Via de slaven raakten de voodoogebruiken verspreid over de hele wereld.

“Ik blijf vooral hier om mijn kinderen alle kansen te geven”, vertelt Médard.

Ismail Kadare.

Volgende week:Bhutan, Bolivië,

Bosnië-Herzegovina

Benin

Afstammelingvan de koning

De familie van Médard Adjovi-Tokin kan op een rij-ke geschiedenis terugkijken.“Adjovi betekent dat ik tot de afstammelingen van de koning behoor”, vertelt Médard. “In Benin hoor ik dus tot de adel. We worden met eerbied bekeken. Tokin heeft ook een bijzondere be-tekenis. ’To’ staat voor water, ’kin’ voor steen. Een steen die in het water ligt, is zuiver. ’Tokin’ betekent dus ’zuiver’.” Adjovi zijn te herkennen aan de littekens op hun gezicht. “Nu gebeurt het niet meer, maar vroeger werden kleine kinderen met een speciaal materiaal gesneden tijdens een grote ceremonie. De lit-tekens blijven, en zo zijn we goed te herkennen.”

Bakermat van voodoo Voodoo ontstond in West-Afrika, vooral in Togo en Benin. De aanhangers geloven in een schepper die wordt bijgestaan door goden, geesten en overleden voorouders. Door bepaal-de rituelen kunnen die zieken genezen of men-sen op een andere manier helpen. Toen slaven uit de streek naar heel de wereld werden ver-voerd, verspreidde voodoo zich en mengde het zich met andere godsdiensten en culturen.

King Agoli Agbo, een andere stammenkoning uit Benin, op een festival waarmee het land toeristen hoopt te lokken.

Tien voor taalIn Benin worden ongeveer vijftig talen gesproken. Onderstaande woorden en

uitdrukkingen zijn in de taal van de fon, de grootste bevolkingsgroep. Ze zijn fonetisch geschreven omdat de meeste leden van de fon hun taal wel spreken, maar niet kunnen lezen of schrijven. Het zijn dus analfabeten in hun eigen taal. De fon leven vooral in het zuiden van het land. De andere inwoners van

Benin verstaan hun taal niet. De linguafranca in Benin is daarom het Frans, al dan niet met lokale en zelfs Engelse invloeden.

Goeiendag!Afonan!

Goeienavond.Koudogbada.

Alsjeblieft.Gni.

Bedankt.Awanou.

Hoe gaat het met u?Nim afongbon.

Ik hou van je.Oum gni wan nou hove.

De zon schijnt.Houevo houn.

Lees jij ook Gazet van Antwerpen?Mi mon ha Anvers sim honeman han?

Ik eet graag frietjes.Oum gni wan ma dou frite.

12