donderdag 12 februari 2009

DiversAntwerpen

Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn

Van Afghanistan tot Zwitserland

www.gva.be

“De meeste Ghanezen hebben een krasje op hun wang”

blz. 2

GhanaAudreyBoamah

GriekenlandKonstantina Glannakodymos

“Tijdens de tweede nationale feestdag durven we wel eens met borden gooien”

blz. 8

België

Ghana

Griekenland

�.DIVERS ANTWERPEN donderdag 1� februari �009

HoogvliegersKofi Annan Voormalig secretaris-generaal van de Verenigde Naties (1996-2006). Kofi betekent vrijdag, omdat hij werd geboren op een vrijdag. In 2001 kreeg Kofi Annan de Nobelprijs voor de Vrede.

Kaye Styles Belgische rapper met Ghanese roots. In 2006 deed hij mee aan Eurosong.

Bevolking

GhanaLand op denulmeridiaan

“Ik herken Ghanezen direct”Toen Audrey Boamah (29) als veertienjarig meisje naar Antwerpen kwam, waren er nog niet zoveel Ghanezen in de stad. Ondertussen vormen ze zo ongeveer de grootste groep Afrikanen in Antwerpen. “Ik herken ze vaak direct op straat of in de tram”, vertelt Audrey. “En niet alleen omdat ze vaak een merktekentje op hun gezicht hebben.”

Toen Audrey vijf jaar was, vertrok haar moeder naar België. “Ze had een Belgische man. Mijn broers en ik kon-den niet meteen mee. Dus werden we bij andere familie ondergebracht. Dat was heel erg moeilijk.”

Op haar veertiende kreeg Audrey telefoon van haar moeder. “Ze wilde ons ophalen en ons ook naar België brengen. Ik was dolblij. Eindelijk weer bij mama zijn.”

Audrey kwam in Wilrijk terecht. “In december kwamen we aan. IJs-koud was het. Ik vond het raar om te zien dat de huizen hier niet geverfd waren in vrolijke kleuren. En in Wil-

rijk stonden ook geen mangobomen, bananenplanten of palmbomen in de tuin.”

Na haar middelbare school volgde Audrey een opleiding kinderverzor-ging. Sinds een jaar werkt ze bij kin-derdagverblijf Elief in Berchem. “Ik heb collega’s uit onder andere Suri-name, Turkije, Kaapverdië, België en Guatemala. Er hangt een hele toffe sfeer. Met al die culturen is Elief een afspiegeling van Antwerpen zelf.”

Ook de kindjes hebben verschillen-de culturele achtergronden. “Het is grappig om te merken dat die klein-tjes vaak zoeken naar een leidster die

het meest op hun mama lijkt. Afri-kaanse kindjes komen vaak naar mij, en Turkse kindjes naar mijn Turkse collega.”

Audrey heeft ook twee kindjes, sa-men met haar Ghanese vriend Ab-dul Saleem Senanu, die bij Antwerp heeft gevoetbald. Hun oudste doch-tertje Jasmine is drie jaar, zoontje Jasin anderhalf. “Ze hebben allebei ook een Ghanese naam: Akua en Kofi. Akua omdat Jasmine op woensdag is geboren, en Kofi omdat Jasin op vrij-dag is geboren.”

Vijf jaar geleden is Audrey eens met haar hele familie naar Ghana

geweest. “Mijn neefje en nichtje zijn hier geboren en hadden Ghana nog nooit gezien. Ze waren enorm uitge-laten. Ze hadden niet verwacht dat Ghana zo mooi was.”

Ook Audrey ontdekte dingen van haar land die ze niet wist. “Toen we naar het strand reden, zag ik dat doodskisten langs de weg werden verkocht. Geen gewone kisten, maar hele mooie exemplaren in bijzondere vormen. Een vis bijvoorbeeld, voor iemand die visser geweest is. Ik ken zelfs een Belg die zo’n kist naar Bel-gië wil halen om hier tentoon te stel-len.”

Zelf heeft Audrey geen merkteken in haar gezicht. “Gelukkig maar. Ik had dat toch jammer gevonden. Maar veel Ghanezen hebben dat wel. Meestal een krasje op hun wang.” En toch herkent ze haar landgenoten ook zonder dat krasje. “Ik zie dat gewoon. Maar ik spreek ze bijna nooit aan. Ik ken genoeg mensen hier, maar het is wel grappig dat ik soms op de tram ineens gesprekken hoor in mijn moedertaal.”

Audrey werkt bij kinderopvang Elief in Berchem.

© GRAPHIC NEWS

IVOORKUST

BURKINA FASO

TOGO

BENIN

G H A N A

75 km

Koforidua

Tema

Ho

Kumasi

ObuasiAwaso

Sunyani

Tamale

Bolgatanga

Wa

Sekondi-TakoradiCape Coast

Accra

donderdag 12 februari 2009 DIVERS ANTWERPEN.�

Ingrediënten Kip of ander vlees 250 g pure pindapasta (die maak je door

gepelde pinda’s zonder vliesje te roosteren in de pan en die dan fijn te malen. Je kunt ook pindakaas gebruiken maar dat is zoeter)

1 blik tomaten (of verse tomaten) 2 rode pepers 2 kleine uien 3 tenen knoflook 2 blokjes verse gember zout

Recept

Ghanese pindasoep met kip

Goedemorgen! Maakye!

Hoe gaat het met u? En met de kinderen? Woho te sen? Na mmofra no nso ee.

Als het koud is, dan droom ik van vakantie. Se awo no ba a,na meresoso dae wo ewia ne mu.

Kunt u een goed restaurant in de buurt aanbevelen? Wo betumi akyere me bea wo didi wo mantem ha?

Als ik tijd had, zou ik alle talen van de wereld willen leren spreken. Se mewo bre a, anka mesua wiase kasaa nyinaa.

Ik ben allergisch voor varkensvlees. Mehonam ne prekonam nnye.

Zet muziek op, dan kunnen we dansen. Fa nyom no si so na yensa.

De laatste keer dat ik mijn verjaardag vierde, is drie jaar geleden. Nfie miensa nie na medi mawoda a mekae wo mabrabo mu.

Eet smakelijk! Mensa wo mu!

Tien voor taal

(Goud en hout

Officieel: Republic of GhanaHoofdstad: AccraOppervlakte: 239.460 km²Aantal inwoners: 23,4 miljoenLevensverwachting: 58,6 (mannen) en 60,3 (vrouwen)Talen: Asante (45,3%), Ewe (12,7%), Fante (9,9%), Bo-ron (4,6%), Dagomba (4,3%), Dangme (4,3%), Dagarte (3,7%), Akyem (3,4%), Ga (3,4%), Akuapem (2,9%), overig (36,1%).Godsdiensten: christenen (68,8%), moslims (15,9%), traditioneel (8,5%), geen (6,1%), overig (0,7%).

Munteenheid: cediTelefoon landencode: +233Internet landencode: .ghBevolkingssamenstelling: Akan (45,3%), Mole-Dagbon (15,2%), Ewe (11,7%), Ga-Dangme (7,3%), Guan (4%), Gurma (3,6%), Grusi (2,6%), Mande-Busanga (1%), ove-rig (9,2%).Export: goud, hout, cacaoPlaats op de lijst van rijkste

landen: 135/177

SlavenhandelRond de zeventiende eeuw

stichtte koning Osei Tutu I het Ashantirijk op de plaats waar nu het huidige Ghana ligt. De hoofdstad was Kumasi.

De Europeanen noemden het gebied Goudkust. Portugezen, Nederlanders en Britten over-heersten het land, van waar-uit veel slaven naar plantages in Zuid-Amerika zijn verscheept.

Op 6 maart 1957 - als eerste gekolonialiseerde land in Afrika - werd Ghana onafhanke-lijk. Kwame N’krumah werd de eerste minister-president.

Op 4 juni 1979 pleegde het leger onder leiding van Jerry Rawlings een staatsgreep. De democratie werd hersteld in 1992, toen Rawlings de eerste gekozen president werd.

Ghana heeft net spannendeverkiezingen achter de rug. John Atta Mills haalde het net van Nana Akuffo Addo van de regeringspartij. Hij volgde dus onlangs de vorige president John Agyekum Kufuor op.

“Ik heb iets met Antoon Van Dijck”

Toen Nana later in Antwerpen woonde, kwam hij het werk van de beroemde meesters weer tegen. ”In 1999 was het Antoon Van Dyck-jaar. Van toenmalig schepen van Cultuur Eric Antonis, die ik op een gelegen-heid was tegengekomen, kreeg ik kaartjes voor de Van Dyck-tentoon-stelling die toen in Antwerpen liep. Dat vond ik wel toevallig. Later was ik eens aan het schilderen op de Gro-te Markt toen iemand me vertelde dat ik recht voor het geboortehuis van Antoon Van Dyck stond.”

In zijn huis in Antwerpen-Noord, waar Nana woont met zijn vrouw en hun drie kinderen, heeft hij bene-den een atelier ingericht. Hij werkt er aan zijn schilderijen, zijn potten, zijn kunstwerken en zijn maskers.

Er staan ook twee grote djembés. ”In Ghana specialiseren we ons niet zoals hier. Iedereen leert alles. Al die kunstvormen maken deel uit van onze cultuur. Die geef ik door aan mijn kinderen. Deze zomer gaan we voor het eerst met z’n allen naar Gha-na. Zij zijn er nog nooit geweest.”

Dansen is nog zoiets dat alle Gha-nezen van kleins af meekrijgen. ”Daarom kan iedereen goed dan-sen. Van gewone peuters tot de pre-sident.”

Van muziek tot dans, keramiek en schilderen: kunst is voor Nana’s gro-te levensmissie. ”Ik ben hier omdat ik Belgen wil laten kennismaken met de Afrikaanse cultuur. Daarom mis ik mijn land ook niet. Ghana zit in mijn huis en in mijn hart.”

In België heb je schilders, muzikanten en plastische kunstenaars, maar Nana Dankwa (45) is dat allemaal tegelijk. Al een jaar of twintig trekt hij naar scholen in heel Vlaanderen om met kinderen maskers of sculpturen te maken, muren te beschilderen of een dorp na te bouwen in klei.

Het gebeurt wel dat Nana in Ant-werpen over straat loopt en enthou-siast begroet wordt door iemand die als kind ooit in een van zijn work-shops zat. ”Eén keer was dat een po-litieagent”, lacht Nana. ”Ken je de liedjes nog die je me toen geleerd hebt, vroeg hij. En zo stonden we samen te zingen op straat.”

Nana studeerde aan de Univer-siteit van Science and Technology in Kumasi, bij de faculteit Fine Arts. ”Toen ik nog klein was, wilde ik al kunstenaar worden. Eén van mijn voorouders was goudsmid voor een Ashanti-koning. Misschien zit dat artistieke in mijn bloed. Het verhaal ging dat die overgrootvader op de duur rijker was dan de koning.”

Toch waren Nana’s ouders niet zo enthousiast over zijn artistieke plannen. ”Ze hadden liever dat ik voor advocaat of dokter zou stu-deren. Ik maakte vooral abstracte kunst en ik was geïnteresseerd in het surrealisme. In het christelijke Ghana wordt dat als duivelskunst gezien. Een prof van de universiteit zag wel iets in mijn werk. Hij ging met mijn ouders en zo kon ik toch de richting doen die ik wilde.”

Tijdens zijn opleiding leerdeNana over grote meesters als Pieter Paul Rubens en Antoon Van Dijck. ”Die laatste fascineerde me. Zijn werk is heel verfijnd, maar ik wist niet dat het Vlamingen waren, Antwerpenaars zelf. Ik dacht dat ze uit Engeland kwamen.”

Nana Dankwa met zijn djembés.

BereidingWas de kip, dep droog en bestrooi met zout. Kook de pepers (en de tomaten als ze vers zijn). Maak een marinade met gember, knoflook en een hal-ve ui door die ingrediënten met een mixer fijn te malen. Marineer de kip ermee en zet op het vuur. Voeg wat water toe en laat 5-10 minuten sudde-ren. Doe ui erbij en ook de (fijngemalen) pepers en tomaten. Laat tien minuten pruttelen. Los de pindapasta op in water (steeds een beetje water

erbij, kneden) tot een vloeibare massa en giet bij de kip. Laat doorkoken tot de olie komt bovendrij-

ven. Serveer met rijst of gekookte yam (grote wortels die je moet schillen en ongeveer 20 minuten koken tot

je er met een vork in kunt prikken.)

Nana Dankwa leert kinderen en volwassenen Afrikaanse kunstvormen

“Ik mis mijn land niet. Ghana zit in mijn huis en in mijn hart. ”NaNa DaNkwaKunstenaar

wonen in Antwerpen

1.060Ghanezen

�.DIVERS ANTWERPEN donderdag 12 februari 2009

Weetjes

Afgedankte tv’s naar GhanaVia de haven van Antwerpen zouden veel containers met afgedankte computers en televisietoestellen naar Ghana vertrekken. Daar worden kinderen ingezet om de elektronica uit elkaar te halen. Behoorlijk ongezond werk. De douane en de federale milieu-inspectie erkennen dat er veel e-waste

naar Ghana wordt verscheept en zien het als een belangrijk probleem. Rudi Daems van Groen! bracht onlangs een werkbezoek aan Ghana en wil het thema nu op de agenda zetten.Voor de Belgische havens zijn er maar twee federale en twee Vlaamse milieu-inspecteurs die samen met de douane instaan voor de controle op verscheping van illegale containers.

“Een Ghanees wil er goed uitzien op zondag”Frank Acquah Amishadai is priester in de Ghanese pinksterkerk in Hoboken. Iedere week komen er op meerdere plekken in Antwerpen Ghanezen samen om te bidden. Er zijn bijna tien Ghanese kerken in Antwerpen, denkt Frank Acquah Amishadai (42).

De mannen netjes in pak, de vrouwen in kleurrijke Ghanese jurken. In de kerk aan de Sint-Bernardsesteenweg zien alle kerkgangers er picobello uit. “Zondag is een belangrijke dag voor ons”, vertelt priester Frank Acquah. “Als je in Ghana bent, zie je iedereen in mooie kleren naar de kerk lopen. Zondag is de dag van de heer, dus wil iedereen er goed uitzien.”

Zelf groeide Frank op in Accra, maar zijn moeder komt uit Akropong. Niet toevallig kwamen daar rond 1800 de eerste Zwitserse missiona-rissen terecht. “Een van mijn voorou-ders was de eerste zwarte op het se-minarie. Een grootoom werd ook pas-toor. Het zit dus in de familie.”

Toch was Frank eigenlijk helemaal niet van plan om pastoor te worden. “Ik wilde politicus worden. Daarom heb ik in Cape Coast ook politieke we-tenschappen gestudeerd. Jerry Raw-lings was toen nog aan de macht, na zijn militaire coup van 1979. In de beginjaren had iedereen hoge ver-wachtingen. Hij werd Junior Jesus genoemd en we dachten dat hij ons land zou redden. Tot er mensen ver-dwenen en de pers gecensureerd werd. Ik verzette me samen met andere studenten tegen het regime van Rawlings, en dat was gevaarlijk. Tegenstanders werden opgepakt en gevangen gezet en ook hun families werden geviseerd. In die periode ben ik naar België gevlucht.”

Frank woonde eerst in Geel en werkte als magazijnier in Turnhout. Daarna woonde hij nog een tijdje in Brussel, waar hij bij een chemisch

bedrijf werkte. “Ik was in 2001 van plan om uit België weg te gaan om te studeren, toen ze me in de kerk vroegen om priester te worden. Dat was een eer en het voelde goed op dat moment. Dus ben ik de bijbelschool gaan doen in Ghana. Daarna werd ik in Antwerpen ingezegend als pas-toor.”

De kerk zat eerst in de Lange Scho-liersstraat, maar inussen komen de jongeren daar samen. “Wij zitten nu in Hoboken, aan de Sint-Bernard-sesteenweg, in een oude garage.” Veel geld heeft de kerk niet. Het is altijd een beetje improviseren. Frank wordt ook allesbehalve rijk van zijn job. Hij verdient nog geen 700 euro per maand. “Mijn vrouw werkt wel voltijds. Anders is het moeilijk rond-komen voor een gezin met twee kin-deren.”

SfeerFrank zou het een goed idee vinden als leegstaande kerken gebruikt zou-den worden door Afrikaanse gelovi-gen. “Die garages waar wij in zitten, zijn vaak in slechte staat. In de Lan-ge Scholiersstraat lekt het. En mooi zijn die panden ook niet. Dan heeft een echte kerk meer sfeer.”

Veel kerken in België lopen ook leeg omdat het praktiserend aantal gelovigen blijft dalen. “Misschien omdat jullie kerk minder levendig is. Bij ons wordt er livemuziek gespeeld, gezongen en gedanst.”

Iedereen is welkom, benadrukt Frank. “We bidden ook iedere week voor België, de politici, de politie en alle andere mensen die iets met ons tweede moederland te maken heb-ben.”

Sugar Jackson ontbindt schijnhuwelijkOok de bekende Antwerpse bokser Sugar Jackson heeft Ghanese roots. Hij kwam laatst in het nieuws omdat hij een schijnhuwelijk gesloten zou hebben met een vrouw uit Ghana. Toen hij op bezoek was in zijn moederland, had zijn moeder hem min of meer gedwongen om met een weduwe met zes kinderen te trouwen. De bokskampioen bleek te goeder trouw en werd niet vervolgd door de dienst Vreemdelingenzaken. In mei 2008 liet hij het huwelijk ontbinden. “Hij wilde helpen omdat hij worstelde met een schuldgevoel ten opzichte van de familie die hem in leven heeft gehouden”, reageerde mentor Carl Huybrechts onlangs in onze krant. Sugar Jackson gaf de weduwe uiteindelijk 20.000 euro om haar te helpen.

donderdag 12 februari 2009 DIVERS ANTWERPEN.�

Ghanezen zijn goede voetballersIn 2008 was Ghana gastland voor de Africa Cup. Voetbal is enorm populair in Ghana. De grote ster van het nationale team, The Black Stars, is Michael Essien, die bij Chelsea speelt. In België zijn er ook Ghanese voetballers. Nana Asare bijvoorbeeld speelt voor KV Mechelen.

Frank Acquah (midden) trouwt een Ghanees koppel in de kerk aan de Sint-Bernardse-steenweg. Er wordt ook gezongen en gedanst.

Solomon verkoopt Ghanese ingrediënten

telt Agyin. “Dus dat haal ik daar van-daan.”

Ghanezen die het eten van thuis missen, kunnen voor alles dus te-recht in de winkels van Agyin in de Muizenstraat en de Dambrug-gestraat. Aygin komt uit Accra en heeft zijn zaak al veertien jaar. “Ik verkoop niet alleen Ghanese pro-ducten, maar ook spullen en etens-waren uit andere Afrikaanse landen als Uganda, Nigeria of Kameroen.” Typisch Ghanees is wel de palmno-tensoep uit blik. Die laat Aygin zelf maken in zijn fabriekje in Ghana.

King Solomon TradingDambruggestraat 17Muizenstraat 22

Met twee winkeltjes in Antwerpen is Agyin Solomon (46) waarschijnlijk de belangrijkste leverancier van Ghanese producten in de stad. ”Iedere week worden er verse producten aangevlogen”, vertelt hij trots.

De yam (een grote bruine wor-telvormige aardappel) en bakba-nanen komen met het vliegtuig uit Ghana. Houdbare producten, zoals de maggiblokjes en de Milo-cacaopoeder, kunnen Antwerpen ook per schip bereiken. En dan heb je ook nog het zoete, witte Ghane-se brood. “Dat wordt in Brussel gebakken. En in Amsterdam”, ver-

Agyin Solomon.

”Ik betaal nu de studie van mijn zusje”

kleinkinderen. “Niet voor de gezel-ligheid, maar om uit te testen of ik verantwoordelijkheidsgevoel had. Als je de kip haar eieren laat uit-broeden, denk je meer na over de toekomst dan als je de eieren met-een opeet.”

Na zijn middelbare school studeer-de Lord wiskunde op de universiteit van Kumasi, waar hij daarna ook kon blijven werken. “Op internet zag ik de vacature voor dit promotieproject in Antwerpen. Ik heb gesolliciteerd en heb daarna telefonisch nog een sollicitatiegesprek gevoerd.” Voor-dat hij echt vertrok, ging hij eerst nog langs de chief, het dorpshoofd. “Dat is de gewoonte. Als ik terugkom in Ghana, moet ik hem ook eerst gaan groeten. Ik zal ook een paar echt Bel-gische biertjes voor hem meenemen als cadeautje.”

Lord Mensah promoveert op toe-gepaste economie. “De sfeer op de universiteit is wel heel anders dan in Ghana. Daar hebben collega’s veel meer contact met elkaar en helpen ze elkaar meer, ook met persoonlijke problemen. Hier werkt iedereen heel zelfstandig, in zijn eigen kamer.”

Lord is in Antwerpen al best veel Ghanezen tegengekomen. “Zelfs mensen uit mijn dorp.” In Antwer-pen is Lord - Heer - nu niet echt een gangbare naam, maar de mensen uit zijn dorp stellen zich daar geen vra-gen bij. “Ik ben vernoemd naar een kennis van mijn vader die heel rijk was. Dat gebeurt bij ons vaker. Om-dat ik nu in Europa ben, zijn er ook ouders die hun zoon weer naar mij hebben vernoemd. In Takrowase lo-pen nu drie kleine Lordjes rond.”

Na zijn promotie over 3,5 jaar

wil Lord samen met zijn Ghanese vrouw Sefam, dochtertje Lakeisha (1,5 jaar) en tegen die tijd ook een tweede kindje, terug naar Ghana. “Veel Ghanezen in Antwerpen be-grijpen dat niet. Maar ik wil iets bete-kenen voor mijn land. Er is nog veel armoede in Ghana. Hopelijk gaat de nieuwe regering verder met de her-vormingen die al een beetje op gang gekomen waren. Zelf heb ik de ambi-tie om met mijn eigen geld een vzw op te starten om talentvolle kinde-ren uit mijn dorp te laten studeren. Ik wil hen dezelfde kansen geven als ik heb gehad.”

Toen Lord Mensah nog op de basisschool zat, volgde hij les op stoeltjes onder een boom. Hij komt uit een klein dorpje in Ghana, zonder stromend water en elektriciteit. Nu promoveert Lord in Antwerpen en werkt hij achter zijn computer met economische modellen.

Zijn ouders hebben nooit leren lezen en schrijven, maar zelf heeft Lord Mensah wél het geluk gehad dat hij naar school kon. ”Ik ben naar de beste middelbare school van het land geweest”, vertelt hij trots. ”Een kostschool in Cape Coast. Mijn oom betaalde een deel van het school-geld. Mijn ouders een ander stuk-je. En ik betaalde ook mee. Op mijn vijftiende ben ik in de vakanties in de diamantmijnen gaan werken om geld te verdienen.”

Zijn jongere broers zijn niet naar school geweest. Zijn zusje is nu wel aan het studeren. “Ik betaal haar schoolgeld. Iedere maand maak ik zestig tot zeventig euro over.”

Inmiddels is er water en elektri-citeit in zijn dorp Takrowase. Maar toen Lord klein was, was dat nog niet zo. “Tv hadden we dus niet. Water moesten we gaan halen in de rivier en de wc was in het veld”, vertelt hij. “We woonden met de hele familie in een compound, zo’n verzameling lemen hutten. We voetbalden af en toe tegen de buren van het volgende huis. In al die huizen wonen namelijk hele fa-milies bij elkaar.”

Van zijn oma kreeg Lord een kip als huisdier, net als alle andere

Lord Mensah.

�.DIVERS ANTWERPEN donderdag 12 februari 2009

Weetjes

Paard van Troje inspireert computerfreaks Weinig Europese landen hebben zo’n rij-

ke geschiedenis als Griekenland. Tot 1000 voor Christus regeren leiders van verschil-lende afkomst het land. De Griekse cultuur, die zich rond de hoofdstad Athene concen-treert, bereikt een hoogtepunt in de 5de eeuw voor Christus. Griekenland wordt on-afhankelijk in 1829. In 1967 volgt een mili-taire staatsgreep. De democratische repu-bliek komt er in 1974. Sinds 1981 is het land lid van de Europese Unie.

Het paard van Troje is een van de be-kendste verhalen uit de Griekse geschiede-

nis. Het reusachtige houten paard, een list van Odysseus, wordt achtergelaten voor de poorten van de stad Troje. De Trojanen trap-pen in de list en halen het paard binnen de stadsmuren. ’s Nachts komen de Griekse sol-daten uit het paard om de stadspoorten te openen voor hun kompanen. Historici twij-felen aan de echtheid van het verhaal. In de computerwereld is een ‘Trojan Horse’ een virus of programma dat zich ongewenst in-stalleert op een computer.

Twee derde van de Grieken woont in ste-delijke gebieden. Een vierde van hen in of

rond Athene. Na Athene zijn Kallithea en Peristeri de grootste steden.

Er zijn 13 regio’s die op hun beurt ver-deeld zijn in 51 departementen. Die zijn op-gesplitst in 900 stedelijke en 133 landelijke gemeenten.

De verkeersregels en verkeersborden zijn nagenoeg dezelfde als bij ons. De jongste decennia wordt er hard gewerkt om het we-gennet uit te breiden. Op de ringweg rond Athene en de snelweg die het noorden met het zuiden verbindt, wordt tol geheven.

In Antwerpen wonen 255 Grieken.

“Het gezin is heilig”

Manolis Glezos en Patrice Mileos in hun nieuwe café.

Colofon

Teksten: Maaike Floor, Marc De Swert, Patrick Van DyckEindredactie: Carine TollenaereCoördinatie: Kris VanmarsenilleFoto’s: Jan Van der Perre, Bert Hulselmans, Patrick De Roo, Karel

Hemerijckx, Wim Hendrix, Belga, EPA, AFP

“Ik hou van Antwerpen”Dimitris Venetsanos (49) doopte zijn restaurant To Limani. Dit Griekse woord betekent ‘de haven’. De naam is een eerbetoon aan de stad die hij in zijn hart heeft gesloten. “De meeste namen van Griekse restaurants verwijzen naar steden in Griekenland. Ik wilde een originele naam, een naam die naar Griekenland en Antwerpen verwijst.”

Dankzij de scheepvaart geraak-ten de beroemde Griekse gerech-ten verspreid over de hele wereld. Grieken zijn altijd een volk geweest van reders en handelaars. Het hart van Antwerpen is toch de haven. Beide elementen wilde ik verwer-ken in de naam van mijn restau-rant. Zo kwam ik terecht bij To Li-mani.” Het restaurant staat garant voor puur mediterraan eetplezier in het hartje van Antwerpen.

To Limani bestaat nu vier jaar. “Voorheen werkte ik in verschei-dene horecazaken aan de De Key-serlei. Het was altijd mijn droom om ooit een eigen zaak te starten in Antwerpen. Toen ik genoeg had gespaard en de mogelijkheid zich aanbood om dit pand in de Oude Korenmarkt uit te baten, twijfelde ik geen seconde.”

Dimitris was twintig jaar toen hij in België aankwam. “Ik volg-de mijn hart”, vertelt hij. “Ik ont-moette mijn eerste vrouw in Grie-kenland. Een Vlaams meisje op reis in Korinthe. We werden verliefd. Ze kon me overtuigen mee te gaan naar Antwerpen. Jammer genoeg hield het huwelijk niet stand. Ze schonk mij wel een prachtige zoon, Alexandros. Hij is nu 20 en is afge-studeerd als burgerlijk ingenieur. Daar ben ik best fier op. Wat later vond ik mijn tweede liefde, Milla (40). Met haar heb ik nog twee dochters. Hoewel ze beiden nog jong zijn, hoop ik toch dat de meis-jes in de voetsporen van papa zul-

len treden en de zaak verder willen zetten. We zullen wel zien welk plan God voor hen heeft uitgetekend.”

“Antwerpen is een fijne stad”, gaat Dimi verder. “De mensen zijn vrien-delijk, de stad is proper en verzorgd en ik heb hier een heleboel vrien-den.” Wanneer het woord ‘vrien-den’ valt, wordt het plotseling stil. Dimitris pinkt een traan weg. “Een paar jaar geleden heb ik mijn vader verloren. Hij was mijn beste vriend. Papa woonde bij ons in. Dat is typisch Grieks. We sturen onze ouders niet naar een tehuis. De kinderen nemen de zorg op zich. Mijn vader is in mijn

Dimitris Venetsanos: “Ik begin de crisis toch te voelen. De winter is meestal een kalme periode, maar de jongste maanden is het toch wel zeer rustig. Ik denk dat de mensen minder vaak uit eten gaan.”

To LimaniOude Korenmarkt 44aAntwerpen03.225.50.55 www.tolimani.be

RESTAURANT

“Mijn papa was mijn beste vriend. Hij woonde bij ons in. Hij is in mijn armen gestorven, hier in de zaak.”Dimitris Venetsanosrestauranthouder

armen gestorven, hier in de zaak. Hij werd onwel en kreeg een hartaanval. Alle hulp kwam te laat.”

Na een lange stilte gaat Dimitri verder. “Vandaag is het niet altijd gemakkelijk. Ik begin de crisis toch te voelen. De winter is meestal een kalme periode, maar de jongste maanden is het toch wel zeer rus-tig. Ik denk dat de mensen minder vaak uit eten gaan. Ze letten meer op hun centen. Gelukkig heb ik mijn vaste klanten.”

Onder die vaste klanten telt Dimi-tris heel wat bekende Vlamingen. Toch heeft hij liever niet dat we ver-melden wie er allemaal over de vloer komt. “Die mensen houden van de rust. Je moet de namen van die men-sen niet in de krant schrijven. Ik doe alleen maar mijn best. Iedereen doet trouwens zijn best.” Die bescheiden-heid siert Dimitris.

”Noteer zeker dat ik enorm van Antwerpen hou”, zegt hij. ”Deze stad heeft mij veel gegeven. Laten we klinken op de toekomst. Het komt allemaal wel goed.” Wanneer hij ons een glas Metaxa aanbiedt, roept hij: “Giasou.” (proost!)

Manolis Glezos (50) en Patrice Mileos (45) openden nog maar pas het Griekse café Ora Ellados (Het Griekse Uurtje).

“Het leven lacht ons toe”, begint Patrice haar verhaal. “Ik droomde van een eigen zaak op de plaats waar mijn vader vroeger zijn win-kel had. Papa was eigenaar van de allereerste Griekse kruideniers-zaak in Antwerpen. Ik was 2 jaar toen ik met de familie vanuit Pi-raeus naar hier verhuisde.”

“Ik heb altijd in de Oude-manstraat gewoond. Je vindt hier alle nationaliteiten. De buurt leeft dag en nacht. Voorheen hadden Manolis en ik de Griekse taverne Nefeli in de Ernest Van Dijckkaai. Die zaak konden we voor een in-teressante prijs overlaten. Met die centjes kochten we dit pand. Vorige week was het zover: de opening van onze nieuwe zaak.”

De liefde bracht Manolis naar Antwerpen. “Ik leerde mijn eerste echtgenote kennen toen ze op va-kantie was in Athene. Ik kon haar overtuigen bij mij in Griekenland te blijven. We woonden 5 jaar in Athe-ne. Het verlangen naar België werd haar te groot. We vertrokken naar Antwerpen.”

“Mijn vrouw schonk mij twee schatten van kinderen. Agelos is nu 24, Nouchy 20. Ons huwelijk liep op de klippen. Een paar jaar later leerde ik mijn huidig vrouwtje Patrice kennen. Ook Patrice heeft een scheiding achter de rug. Ze is de trotse moeder van 2 kinderen: Geert (24) en Eefje (23).

“Patrice groeide tweetalig op”, vertelt Manolis.” Voor mij was het in het begin best moeilijk. Ik had mijn middelbare studies beëindigd in Athene. Maar als je geen letter Nederlands spreekt, helpt je dat niet veel verder. Wanneer ik naar de winkel ging, werd ik vaak nagewe-zen omdat ik geen Nederlands kon. In die tijd werd ik ook vaak gewei-gerd in discotheken. Zo krijg je in het begin een verkeerd beeld van de mensen. Ik besloot Nederlands te leren en volgde enkele jaren avond-onderwijs. Het is je plicht als bui-tenlander de taal van de mensen te spreken. Als ze horen dat je echt een inspanning doet om je goed uit te drukken, verdwijnen al die vooroordelen. Antwerpenaars zijn warme mensen. Velen zijn oprecht geïnteresseerd in onze cultuur.”

Is er dan niets dat Manolis en Patrice missen? “Soms hebben we heimwee naar de familie in Grie-

kenland. We proberen ieder jaar onze families in Athene en Piraeus te bezoeken. Daar genieten we ook maximaal van de zon, de zee, het strand en het lekkere eten. De Griek-se gastvrijheid is ongeëvenaard. Bij elk bezoek hoort een warm onthaal, gevolgd door een overvloedige maal-tijd.”

“Ken je de film My Big Fat Greek Wedding? Zo gaat het er bij ons echt aan toe. Iedereen moet wijken voor de familie. Het gezin is heilig. Res-pect voor traditie en cultuur staan voorop”, zegt Patrice.

Café Ora Ellados, Oudemanstraat 28, 2000 Antwerpen.i

GriekenlandOudste democratie ter wereld

donderdag 12 februari 2009 DIVERS ANTWERPEN.�

Zagorochoria in Epirus: prachtige streek in de bergen met zeer pittoreske dorpjes.

Elafonisos: in het zuid-westen van Kreta. Wit strand, blauwe zee, geen woningen.

Paxos: klein eilandje ten zuiden van Korfu.

Minder bekende plekken, maar absoluut de moeite waard.

Authentiek maar onbekend

Uniek

Officieel: Griekse Republiek Hoofdstad: Athene Oppervlakte: 131.957 km2 Aantal inwoners:

11 miljoen Grenst aan: Bulgarije,

Albanië, Macedonië en Turkije Kustlijn: 14.880 km Grootste eilanden: Kreta,

Euboea, Lesbos en Rodos Taal: Grieks

Munteenheid: euro Religie: 98% Grieks-orthodox Levensverwachting: 79 jaar,

een van de hoogste in Europa Volkslied: Ymnos eis tin Eleph-

terian Nationale feestdag: 25 maart Telefoon landencode: + 30 Internet landencode: .gr Bekendste drank: ouzo (tus-

sen 40 en 44° alcoholpercentage) Export: olijven, olijfolie, wijn,

tabak en fruit, textiel Plaats op lijst rijkste landen:

24/177© GRAPHIC NEWS

Athene

IONISCHEZEE

EGEISCHEZEE

M I D D E L L A N D S E Z E E

Ioannina

Florina

Lamia

Larisa

Volos

Patra

Rhodos

PirgosKalamata

Heraklion

Chania

Corinthe

Piraeus

Kavala

Thessaloniki

Alexandroupolis

Preveza

100km

Cephalonia

Korfu

Zakynthos

KRETA

Rhodos

Lesvos

Limnos

ChiosSamos

Naxos

Kos

TURKIJE

ALBANIE

MACEDONIE BULGARIJE

GRIEKENLAND

Bijna 15.000 km kustlijn

Cijfers

Voetballen bij Vremde maar fan van PanatinaikosIoannis ’Jani’ Koulouris woont al 18 jaar in Antwerpen. Hoewel hij zich een echte Vlaming voelt, klopt zijn hart toch nog net iets sneller wanneer hij het Griekse volkslied hoort.

daard in Vlaanderen is veel hoger dan in Griekenland. Maar Vlamin-gen vergeten soms te leven. In Grie-kenland start de dag pas om 7 uur ’s avonds. Hier begint de dag om 7 uur ‘s morgens en puffen de meeste mensen uitgeput neer in hun zetel om 8 uur ’s avonds. Vlamingen wor-den geleefd. Als ik in Griekenland ben, draag ik nooit een uurwerk. Ik leef daar op het ritme van de zon.”

“Ik erger mij ook als Jani weer eens te laat is”, vertelt Jess. “En dan heb-ben we soms woorden. Eigenlijk ben ik jaloers op zijn manier van denken, maar het lukt mij nog niet op zijn rit-me te leven.”

Jani droomt nog steeds van een definitieve terugkeer naar Grieken-land.

”Niet nu, pas als ik veertig jaar ben. En als Jess mee wil. Zij werkt als kapster. Ik begrijp dat het voor haar niet gemakkelijk is om het werk op te geven en de familie achter te laten. We zien wel. Eerst willen we trouwen en kindjes krijgen. Waar we dan wonen, is minder belangrijk. Zo-lang we maar gelukkig zijn.”

Ioannis is een vurige fan van Panatinaikos Athene. Momenteel speelt ‘Jani’ bij het elftal van Sporting Vremde. Beide ploegen spelen in groen-wit. Ioannis kan zelfs met zijn truitje van Vremde gaan supporteren voor Panatinaikos.

Ioannis was acht jaar toen hij met vader en moeder terechtkwam in België. Vader was zeeman en werd het lange reizen moe. Op aanraden van zijn broer vertrok het ganse ge-zin naar België. Via omzwervingen langs Brussel en Gent, kwam de fa-milie Koulouris in Antwerpen te-recht.

“Ik herinner mij nog goed de dag dat we hier aankwamen. Al-les was nieuw. Het was koud en ik verstond niemand. Omdat ik de taal niet sprak, moest ik het twee-de leerjaar overdoen. Gelukkig was er een lieve juffrouw die mijn Nederlands bijspijkerde tijdens de vakantie.”

“Jullie onderschatten hoe moei-lijk het is om Nederlands te leren. Als kleine jongen die aarzelend Nederlands sprak, werd ik soms nagekeken alsof er iets met mij scheelde. Wie zich niet netjes kan uitdrukken,wordt vaak niet voor vol aanzien. Daarom deze gouden raad: leer zo vlug mogelijk de taal. Zo kan je een groter netwerk op-bouwen en kom je los van je kleine wereldje.”

“Ik vind het helemaal niet erg dat er in Antwerpen geen echte Griek-se kring is. Zo ben je verplicht om je horizon te verruimen. Taal is de sleutel tot integratie. Ik vond na mijn studies dan ook heel vlug werk als mecanicien.”

“Ik woon zeer graag in Antwer-pen. Toch moet er mij iets van het hart. Waarom moet alles zo snel gaan? Waarom willen mensen steeds meer? Wanneer roept er eens iemand: ’Stop!’ De levensstan-

Ioannis Koulouris: “Hier voel ik me Vlaming.”

Een paar jaar geleden kreeg Ioannis zijn oproepingsbrief voor het leger in de bus.

“In Griekenland bestaat de dienstplicht nog”, vertelt Ioannis Koulouris. Die bedraagt een jaar voor Grieken die in Griekenland wonen en zes maanden voor Grie-ken die in het buitenland verblij-ven. Wie weigert zijn dienstplicht te doen, wordt beschouwd als een deserteur en mag zich niet in Grie-kenland vestigen.”

Grieken genieten van het leven, zelfs tijdens verplichte legerdienst

“Omdat ik er nog steeds van droom om samen met mijn verloof-de Jess naar Griekenland terug te keren en ons in Korfu te vestigen, wilde ik absoluut mijn legerdienst doen.”

“Ik verbleef zes maanden aan de Turkse grens. Echt veel actie heb ik daar niet gezien. Toen ik vertrok woog ik 61 kilogram, toen ik terugkwam 75. Zelfs tijdens de legerdienst blijven Grieken echte Grieken. Genieten van het leven staat voorop.”

“Waar we wonen, is minder belangrijk. Zolang we maar gelukkig zijn.”ioannis koulourismechanicien

�.DIVERS ANTWERPEN donderdag 12 februari 2009

Recept

Youvarlakia Gehaktrijstballetjes

in citroensaus(voor 6 personen)

Ingrediënten500 g gehakt½ kop boter¼ kop rijst1 ei1 middelmatige ui in stukjesGehakte peterselie PeperZout

Voor de saus:2 eitjes en 2 citroenen opkloppen

BereidingAlle ingrediënten mengen en goed kneden. Vorm er bouletjes van. In een half met zout water gevulde pot laten koken. Gooi de bouletjes er een voor een in. Laat ongeveer een halfuutje sudderen. Voeg de op-geklopte saus erbij.

(voor 5 personen) Ingrediënten

1 kg lamsschouder 300 g jonge ajuintje in stukjes3 kroppen sla dille in stukjes½ kop boter2 citroenen2 eitjesZoutPeper

Arnaki frikasse(lamsfricassee)

Recept

BereidingSnij vlees in stukjes. Was het. Vlees en ajuintje even aanbakken en goed mengen. Doe boter, dille, zout en peper erbij. Laat sudderen, maar laat het vlees niet bruinen. Voeg twee tassen water toe en laat sudde-ren. Intussen sla wassen en in gro-te stukken snijden. Laat die enkele minuten koken in gezouten water en laat uitlekken. Als het lam klaar is, voeg de sla erbij en laat 10 mi-nuten sudderen. Voeg er de saus op basis van opgeklopte eitjes met de citroen aan toe.

Grieks bloed en zuiderse passieHoewel Konstantina ‘Nadia’ Glannakodymos (24) hier geboren is, voelt ze zich op en top Griekse. Dat trotse gevoel wil ze overbrengen op iedereen die geïnteresseerd is in de Griekse cultuur.

nodig om hier te overwinteren.”“Ik ga zeker in Antwerpen blijven

wonen. Ik hou van de stad en vind voldoening in mijn werk. Tijdens het toeristisch seizoen is het niet al-tijd prettig werken. Vooral Duitse en Engelse toeristen doen wel eens vervelend. Te veel lawaai en domme opmerkingen. Maar goed, dat waait wel over.”

“Alle energie leg ik in mijn dans. Ik dans al vanaf mijn negende folklo-ristische Griekse dansen. Die oude traditie wil ik doorgeven. Mijn jong-ste leerling is Eleni. Zij is acht en al helemaal in de ban van die sierlijke bewegingen. Traditie en cultuur zijn voor mij zeer belangrijk. Ook al ben

ik Vlaming, ik wil het Griekse ge-voel toch doorgeven aan iedereen die geïnteresseerd is in de Griekse cultuur.”

De wieg van Nadia heeft altijd In België gestaan. “Mama en papa kwamen hier heel toevallig terecht. Ze vertrokken uit Griekenland en wilden een reis maken naar België, Nederland en Luxemburg. Toen ze terug wilden keren, stelden ze vast dat hun geld op was.”

Nadia’s ouders wisten dat er een Griekse familie woonde in Dender-monde. Ze stelden voor om te hel-pen in het restaurant om zo wat geld te sparen om terug te keren naar Griekenland. Mama en papa zijn nog steeds aan het sparen.”

“Ik werd hier geboren. Mijn ou-ders openden café Athene op de Sint-Paulusplaats. Ik werk in Het Grieks Huis. We geven er Griekse les, er zijn optredens met Griekse muziek, we organiseren thema-avonden en er worden lessen Griekse dans gegeven. Deze activi-teiten kennen heel wat bijval. Vele Antwerpenaars dragen de Griekse cultuur in hun hart. Vooral op onze twee nationale feestdagen kan je hier over de koppen lopen.”

“Op 28 oktober vieren we Ochi-dag. ‘Ochi’ betekent ‘nee’. Wij her-denken dan de dag waarop Ioan-nis Metaxas in 1940 ‘ochi’ (=nee) zei tegen het ultimatum van Benito Mussolini om het Italiaanse leger toegang te verlenen tot het Griekse grondgebied. De tweede nationale feestdag vieren we op 25 maart. Die dag noemen we Epanastasi. Het is de dag van de opstand tegen de Turken in 1821. Op die twee dagen durven we nog wel eens met bor-den te gooien (petame ta piata). Ik vind het belangrijk dat de Griekse gemeenschap in Antwerpen onze feestdagen op de traditionele ma-nier blijft vieren.”

“Als ik op stap ga, kan je me meestal vinden in de karaokebars in de buurt van de Grote Markt. Sa-men met mijn Antwerpse vrienden ga ik ook wel eens naar De Negen Vaten of naar De Vuile Was. Disco-theken spreken mij niet echt aan. Wat ik wel mis in Antwerpen zijn de zon, de zee en het strand. Ieder jaar ga ik minstens twee keer op reis naar Griekenland. Het is hier zo koud. Ik heb die portie zon echt

Konstantina Glannakodymos(24) met haar jongste danseresje Eleni Kyria-kopoulo (8).

Wil je met mij de zorba dansen? Thelis na xorepsis syrtaki mazimou?

Ocharme toch!Kaimenoula (meisje) i (jongen)

Verdomme.Gamoto.

Dat meisje zie ik wel zitten.Afto to koritsi to goestaro.

Jij gaat wat meemaken.Tha dis ti tha pathis.

Vrouw/Man.Gyneka/Andras.

Dommerik!Malaka! (wordt heel vaak gezegd in Grieken-land)

Ik zie je graag.S’agapao.

Nog vele jaren!Xronia polla.

Smakelijk eten!Kali orexi!

Tien voor taal

(

Het Grieks Huis in de Vlas-markt is dé ontmoetings-plaats voor Grieken en iedereen die Griekenland een warm hart toedraagt.

Uitbater is Andreas Protogeros (45). “Toen ik 20 was, werkte ik in een hotel in Lamia. Daar ont-moette ik mijn Belgische vrien-din Ann. Zij werkte er als reisbe-geleidster. Het was liefde op het eerste gezicht. Toen ze me voor-stelde om een jaar naar België te komen, aarzelde ik geen seconde. Intussen ben ik hier 25 jaar en ik ga nooit meer terug.”“In het begin werkte ik in een taxfreeshop in de haven. De za-ken gingen goed. Ik had vlug een spaarcent en droomde van een ei-gen zaak. Zo kwam ik toevallig in het Grieks Huis terecht. Ik werk-te keihard en het leven lachte mij toe. Antwerpen is als een grabbel-ton: het heeft voor iedereen wat te bieden maar je moet durven.”Andreas verstaat Nederlands maar spreekt het niet. “Ik heb het opgegeven om de taal te leren. De meeste Antwerpenaars spreken goed Engels. Die taal is gemakke-lijker en iedereen verstaat mij.” Andreas is ook eigenaar van res-taurant Olympia in de Hoog-straat. De klanten kennen hem en hij neemt de tijd om met ieder-een een praatje te slaan. “Hier zit-ten niet enkel Grieken. De mees-te klanten willen hun vakantiege-voel wat langer vasthouden. De sfeer is Grieks, de polsslag medi-terraan. Enkel het weer in Grie-kenland is beter. De rest is beter in Antwerpen. De levensstandaard is hoger, de mensen zijn tevreden en er is werk voor iedereen.”“Ik ben hier perfect gelukkig. Mijn vrouw schonk mij twee schatten: Giorgos (18) en Xenia (17). Zij worden tweetalig opgevoed.”

Restaurant Olympia, Hoog-straat 34, Antwerpen, 03-231.18.11i

“Hier ga ik nooit meer weg”

Andreas Protogeros.

Ontmoetingscentrum Vlasmarkt 282000 AntwerpenTel: 03-231.87.22

GRIEKS HUIS

“Tijdens de tweede nationale feestdag durven we nog wel eens met borden gooien.”Konstantina GlannaKodymos

Volgendeweek:

Guatemala

Guinee

Guinee-Bissau

Groenland