donderdag 24 september 2009

DiversAntwerpen

Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn

Van Afghanistan tot Zwitserland

www.gva.be

“Met Nieuwjaar strooien kinderen graantjes in de woonkamer”

blz. 2-3-4-5

“Vlaanderen lijkt wel een kleine Sovjet-Unie”

“Verlichte bussen zijn zo mooi. Die ga ik missen”

blz. 6-7 blz. 8

OekraïneOksana Senyszack

OezbekistanRaisa en Inna

OegandaJustine Nakiwala

België OekraïneOezbekistan

Oeganda

Teksten: Liesbeth Baeten,Dominique Piedfort, Stijn Janssen Coördinatie: Kris Vanmarsenille Eindredactie: Carine TollenaereFoto’s: Wim Hendrix, Patrick De Roo, Thomas Legrève, Reporters, Reuters, AP, EPA, GPD, GVA

�.DIVERS ANTWERPEN donderdag �4 september �009

Nadia Senyczak: “Volkskunst is te mooi om verloren te laten gaan.”

Nadia werd geboren in België uit Oekraïnse ouders. Als tiener volgde ze kunstonderwijs. Later kwam ze naar de academie in Antwerpen.

“Ik heb altijd een gewone job ge-had, maar ik zou niet zonder schil-deren kunnen”, vertelt ze.

“Mijn meest recente passie is het ‘icoon achter glas’. Een techniek waar je aan de achterzijde van een stuk glas een afbeelding maakt. Als het klaar is, draai je het om en kader je het in.”

“In vergelijking met een schilde-rij werk je dus andersom: begin-nend bij het aflijnen van je tekening en de details. Maak je een foutje, dan blijf je dat zien. Het vraagt bijgevolg wel wat technische vaardigheid die je niet op een, twee, drie onder de knie hebt.”

“Ik heb het geleerd van een Oe-kraïense kunstenares. In België is het quasi onbekend. Bij het maken zoek ik naar een evenwicht met mijn persoonlijke, niet-traditionele gods-dienstbeleving. Ik portretteer de ele-menten die mij na aan het hart lig-gen.”

Nadia toont een werk van de hei-lige Barbara. “Met haar voel ik me verbonden omdat ze hier de pa-troonheilige van de mijnwerkers is - mijn vader werkte in de mijn - en in Oekraïne is ze de patrones van de vrouwelijkheid. Een dubbele ver-bondenheid dus.”

“Werken aan zo een icoon brengt me helemaal tot rust. Ik zet Bach op en dan bereik ik de toestand van evenwicht die ik in mijn andere schil-derijen heb willen tonen. Het is een soort van reiniging. Ik ben heel dank-baar dat ik het ontdekt heb.”

Algemeen

Grensland Oekraïne, in het oosten van

Europa, betekent letterlijk grens-land en ligt in wijzerzin tussen Wit-Rusland, Rusland, Zee van Azov, Zwarte Zee, Moldavië, Roemenië, Hongarije, Slowakije en Polen. Het is het grootste land dat volledig op grondgebied van Europa ligt.

De hoofdstad en tevens groot-ste stad is Kiev. Oekraïne bestaat uit 24 oblasten (provincies), een autonome republiekKrim en

OekraïneNa Rusland grootste land van Europa

twee steden met speciale status: naast hoofdstad Kiev is dat ook Sebastopol, ook de thuishaven van de Russische vloot van de Zwarte Zee.

De moderne geschiedenis van Oekraïne begint als centrum van het eerste Oost-Slavischerijk. Deze staat, bekend als het Kievse Rijk, is van de 9de tot de 13de eeuw de machtigste regioin Europa. Interne verzwakking en invasie door de Mongolen zet de toon voor de daaropvolgen-de eeuwen. Het rijk wordt inge-lijfd bij Litouwen en later bij de

Pools-Litouwse Gemenebest. Tijdens deze periode groeit het Oekraïense nationalisme. Dat resulteert in de helft van de 17de eeuw in een nieuwe staat die meer dan een eeuw standhoudt voor die wordt opgeslokt door het Russische Rijk.

Na de Oktoberrevolutie in 1917 speelt Oekraïne het op-nieuw klaar om enkele jaren onafhankelijkheid te vrijwaren voor het brutaal in het kamp van de Sovjet-Unie wordt geduwd. Tot tweemaal toe wordt een kunstmatige hongersnood ge-

“Werken aan een icoon geeft me evenwicht”“Kleurrijke composities, bevolkt door in zichzelf gekeerde figuren die weemoedig naar de wereld kijken.” Zo omschrijft Nadia Senyczak (53) haar schilderijen. Ze maakt ook sculpturen, folkart en iconen. Werk dat haar Oekraïense wortels toont. “Traditionele

klederdracht doet me niets. Het is te popperig”nadia senyczak

“Naast iconen ben ik ook helemaal gek op volkskunst. In principe mag die van overal komen, maar door mijn ouders en mijn reizen naar Oe-kraïne heb ik daar natuurlijk een voorkeur voor. De bloemen, de na-tuur en de kleuren vind je heel sterk terug in mijn werk.”

“Onlangs gaf ik bijvoorbeeld een workshop waarbij we eitjes schilder-den. Deze techniek gaat terug naar de gewoonte om bij Pasen kunstig beschilderde eitjes te laten zegenen in de kerk om ze nadien aan vrien-den en familie cadeau te geven, of zelfs aan de persoon waarop je ver-liefd bent.”

“Traditionele klederdrachten is dan weer iets dat me niet raakt. Daar-voor ben ik te modern geworden. Het is te popperig.”

“Naast het werk dat ik maak, voel ik de laatste tijd ook meer de drang om de volkskunst door te geven aan anderen. Het is te mooi om verloren te laten gaan.”

Meer werk van Nadia vind je via www.nadiasenyczak.bei

donderdag 24 september 2009 DIVERS ANTWERPEN.�

BorduurwerkPatronen onthullen regio

Traditioneel Oekraïens borduur-werk is regiogebonden. Iemand die de patronen en kleuren kent, kan je dus vertellen waar het is gemaakt.

0

bruikt om het land vleugellam te maken. Hierbij laten ruim 8 miljoen mensen het leven.

In de Tweede Wereldoorlog vermoorden Sovjet- en Duitse troepen nog eens 7 à 8 miljoen Oekraïners.

Uiteindelijke onafhankelijk-heid wordt bereikt bij het uit-eenvallen van de Sovjet-Unie in 1991. Toch blijft democratiedoor hardnekkige corruptie in eerste instantie een verre droom.

In het najaar van 2004 brengen ernstig vervalste

presidentsverkiezingingen de vredevolle Oranje Revolutie op de been. Volgens die verkie-zingen is toenmalig eerste mi-nister Viktor Janoekovitsj verko-zen als president. Reformist Viktor Joesjtsjenko daagt de resultaten uit, met enorme steun van het volk. Het dwingt de autoriteiten om nieuwe ver-kiezingen te organiseren en internationale controle toe te laten. Joesjtsjenko krijgt gelijk van het Hooggerechtshof en wordt president met Joelia Timosjenko als eerste minister

aan zijn zijde. Door interne moeilijkheden

komt rivaal Viktor Janoekovitsj weer even op de stoel van eerste minister in 2006.

Vervroegde verkiezingen in de lente van 2007 veranderen de pionnen weer in het voordeel van Timosjenko. Dit is de situatie tot op heden. Republiek Oekraï-ne kent een semipresidentieel, semiparlementair systeem met scheiding van de machten.

Op Rusland na onderhoudt het land het grootste leger van Europa.

ReceptVarenyky

Als varenyky op tafel komt, is het feest. Je kan het vergelijken met ra-violi in de vorm van halve maan-tjes.

Ingrediënten1/4 l lauw water 1 ei bloem 5 à 6 aardappelen ui kaas, spekjes, kool... zure room peper zout

BereidingDeeg

Maak het deeg met een kwart li-

Tanja met een schotel varenyky.

Hoofdstad Kiev of Kyiv

Mis

13u

De hoofdstad van Oekraïne wordt vaak aangeduid als Kiev. Dat is de Russische naam. In het Oe-kraïens heet de stad Kyiv.

0

Elke zondag om 13.00 is er in de Sint-Andrieskerk een Grieks-katholieke misviering waar veel Oekraïners naartoe gaan.

In tegenstelling tot wat veel men-sen denken zijn Russisch en Oe-kraïens twee verschillende talen. Beide talen kennen naamvallen en een soortgelijke grammatica. Er zijn echter grote verschillen qua woordenschat.

0

TalenOekraïens is geen Russisch

De bergen op het Krimschiereiland in het zuiden van Oekraïne.

Oekraïnerswonen in Antwerpen

516

De kathedraal van de heilige Sint-Michael in Kiev. ter lauw water, een eitje, een beetje zout en voldoende bloem om een zachte, niet-klevende massa te ma-ken. Rol het dun uit op het met bloem bestrooide aanrecht. Steek rondjes met een glas. Schik een lepeltje vul-ling in het midden en plooi in de helft. Druk de kantjes aan.

VullingHet mooie aan varenyky is dat je

eindeloos kan variëren met de vul-ling. Een veel voorkomende variëteit wordt gemaakt met puree van 5 à 6 aardappelen waar je uitjes en kaas aan toevoegt. Peper en zout naar smaak.

Andere ideeën: met spekjes, kool, krieken... Het kan dus zowel zout als zoet. Vergeet vooral niet de zure room als topping!

Viktor Joesjtsjenko en Joelia Timosjenko.

BEL DE HELE WERELD ROND TEGEN EXTREEM LAGE TARIEVEN

BELLEN NAAR HET BUITENLAND

VANAF

PER MIN.

€0,12* ORTELNAAR

ORTEL€0 **

www.ortelmobile.be connecting the world

�.DIVERS ANTWERPEN donderdag 2� september 2009

“Met Nieuwjaar strooien kinderen graantjes in de woonkamer”

Jaren leefde ze meer tussen Belgen dan tussen Oekraïners. Tot het IJzeren Gordijn viel en ze voor het eerst voet op Oekraïnse bodem zette.

“Tijdens de Tweede Wereldoor-log hebben mijn ouders Oekraïne verlaten. Ze zijn nooit meer terug-gekeerd”, vertelt Oksana.

“In 1947 zijn ze in België terecht-gekomen en hebben ze hier een le-ven opgebouwd. Als je in die tijd twee jaar in de mijn werkte, kreeg je een verblijfsvergunning. Na de oorlog was er trouwens een grote, levendige Oekraïense gemeenschap met kerk en ontmoetingshuis, dans-lessen en een school voor de kinde-ren. Dat heeft ervoor gezorgd dat ik onze taal en tradities van jongsaf heb meegekregen.”

“Hoewel het thuisland van mijn ouders altijd aanwezig was en we af en toe een brief kregen van een fami-lielid, bleef Oekraïne iets abstracts. Dat was het gevolg van het IJzeren Gordijn. We konden er immers nooit zelf heen.”

“Later verhuisde ik naar Ant-werpen om vertaler-tolk Russisch-Engels te studeren. Oekraïns werd niet aangeboden, maar ik kon het voldoende om mijn kennis via zelf-studie uit te breiden. Ik ging toen bij-na uitsluitend om met Belgen. Toch had ik de drang om naar Oekraïne te gaan.”

“Op het moment dat de Sovjet-Unie uit elkaar viel en reizen mogelijk werd, ben ik naar daar gegaan. Het was augustus 1991. Ik weet nog hoe

raar ik de straten vond, en het hotel. Tegelijk was dit het land waar mijn ouders vandaan kwamen. De taal die ik op school had geleerd, hoor-de ik plots overal rond mij. Het is ook tijdens deze reis dat ik mijn man heb leren kennen. Tot 1994 hebben we heen en weer gereisd. Dan is hij hierheen verhuisd en zijn we ge-trouwd.”

“Ondertussen kwam ik door mijn job als vertaler-tolk steeds meer in contact met Oekraïners die iets te vertalen hadden. Velen onder hen waren tijdens de immigratiegolf in de jaren 1990 naar België gekomen. We geraakten aan de praat en een en ander leidde tot het oprichten van een vzw waar onze kinderen de taal en cultuur kunnen leren.”

“Via de ereconsul van Oekraïne, Christian Stoop, kregen we een ge-bouw van de stad. We zijn dan ge-start met vijf kinderen. Ondertus-sen zijn het er ongeveer dertig. Door deze lessen kunnen mijn kinderen bijvoorbeeld alles zelf lezen tijdens de jaarlijkse vakantie in Oekraïne.”

Als Belgisch-Oekraïense is Oksa-na het meest gehecht aan de fees-ten. “Feesten als Kerstmis en Pasen zijn gemakkelijk om door te geven aan mijn kinderen. Dat vind ik be-langrijk. We praten en zingen heel veel in deze periode en zitten samen aan tafel.”

“Nieuwjaar valt voor ons twee we-ken later dan in België. Nieuwjaar is op 14 januari. Het moment voor kin-deren om te gaan ‘zaaien’ bij groot-ouders en vrienden. Ik heb het zelf nooit gedaan, maar krijg nu kinde-ren over de vloer die dan graantjes in de woonkamer strooien. Ze wen-sen je daarmee ‘een goede oogst’. Dat vind ik echt ontroerend.”

Gedicht in het Oekraïens

Tien voor taal

(Oekraïens, fonetisch)

Siyem, siyem, posivayem,Z Novym Rokom vas vitayem,Na sjtastja, na zdorovjaNa Novyj Rik!Sjtsjob van vrodylo krasjtsje jak torik.Konopli pid steljoe,A ljon do kolina,Sjtsjob vam, hospodari,Holova ne bolila!

(Nederlandse vertaling)

We zaaien, zaaien...Onze gelukwensen voor het nieuwe jaar!Op het geluk, de gezondheid,Dat de oogst beter moge worden dan het afgelopen jaar,de hennep tot aan het plafond,het vlas tot aan de knieën.En dat jullie, beste gastheer en gastvrouw,Er geen hoofdpijn aan over houden...

(Oekraïens)

Oksana Senyszack: “In de Oekraïense straten hoorde ik plots overal de taal die ik op school had geleerd.”

Beëdigd vertaalster Oksana Senyszack (40), jongste uit een Oekraïense familie van vijf, werd geboren in België, groeide op rond de Limburgse mijnen en verhuisde naar Antwerpen om te studeren.

“Het thuisland van mijn ouders bleef iets abstracts. Een gevolg van het IJzeren Gordijn”oksana senyszackvertaler-tolk

“Nieuwjaar valt bij ons twee weken later dan in België”oksana senyszackvertaler-tolk

donderdag 24 september 2009 DIVERS ANTWERPEN.�

De rampTsjernobyl (Tsjornobyl in het

Oekraïns), eens een snel groeiend stadje aan de rivier Pripjat in het noorden van Oekraïne, werd we-reldwijd bekend door een ongeluk in de nabijgelegen kerncentrale. Op 26 april 1986 - toen Tsjernobyl nog een deel van de Sovjet-Unie was - liep een proef in kernreac-tor 4 faliekant af. De reactor ont-plofte en er kwamen grote hoe-veelheden radioactieve stoffen vrij. 31 mensen lieten daarbij het leven. In de volgende tien dagen werden ongeveer 135.000 mensen in een straal van 30 km rond de reactor naar veiliger oorden gebracht. Enkele duizenden weigerden te vertrekken. De gevolgen voor dewereldgezondheid waren en zijn nog steeds aanzienlijk. Anno 2009 is het nog steeds verboden te wo-nen in deze zogenaamde ver-vreemdingszone (Oekraïens: Zona Vidtsjoezjennja).

EuropaDe wolk met radioactief mate-

riaal die door de ontploffing was vrijgekomen, werd door de wind naar het noorden en het noordwes-ten gedreven. De eerste tien dagen na het ongeluk kwamen de meeste stofdeeltjes door neerslag vrij.

Opmerkelijk was dat de eerste melding van het ongeluk niet van de sovjetautoriteiten kwam, maar van onderzoekers in Zweden. Zij merkten de radioactieve neerslag op. Rond 2 mei bereikte de radio-actieve wolk ook België en Neder-land. Door tegenstrijdige bericht-geving over de ramp was het voor

Tsjernobyl vandaag dagtrip voor toeristen

Officieel: OekraïneHoofdstad: Kiev Oppervlakte: 603.550 km² Aantal inwoners:

45,7 miljoenLevensverwachting:

62,4 jaar (mannen), 74,5 jaar (vrouwen)

Talen: Oekraïens (67%) (offi-ciële taal), Russisch (24%), an-

Vrouw wordt twaalf jaar ouder dan man

Cijfersdere 9% (incl. kleine Roemeense, Poolse en Hongaarssprekende gemeenschappen)

Religie: Oekraïns orthodox - Kyiv Patriarchaat (50,4%), Oekraïens orthodox - Moskou Patriarchaat (26,1%), Oekraïens Grieks katholiek (8%), Oekraïens autocephaal orthodox (7,2%), rooms-katholiek (2,2%), protes-tants (2,2%), Joods (0,6%), ande-re (3,2%)

Munteenheid: hryvnia Telefooncode: +380Internetcode: .uaBevolkingssamenstelling:

Oekraïens (77,8%), Russisch (17,3%), Wit-Russisch (0,6%), Moldavisch (0,5%), Krim-Tataren (0,5%), Bulgaars (0,4%), Hongaars (0,3%), Roemeens (0,3%), Pools (0,3%), Joods (0,2%), andere (1,8%)

Volkslied:Sjtsje ne vmerla Oekrajiny

Export: ijzerhoudende en niet-ijzerhoudende metalen, brandstof en petroleumproduc-ten, chemicaliën, machines en transportuitrusting, voeding

Plaats op de lijst van de rijk-ste landen: 76/177

“Het wegennet lijkt wel een pretpark”

Julian (12)“Ik ben hier geboren, maar wij

gaan heel vaak op vakantie in Oe-kraïne. Het leukste daar vind ik de kleine dorpjes naast de steden. Het is er heel rustig en ik kan er goed spelen. Op school doe ik graag wis-kunde en biologie, maar wat ik la-ter wil worden, weet ik nog niet.”

Michaël (13)Michaël gaat één keer per jaar

met zijn familie naar Oekraïne. “We blijven altijd eerst een tijd bij oma en opa. Dat is heel anders dan in België. Er is veel meer na-tuur en we mogen er bijvoorbeeld op de koeien letten. In België volg ik nu Latijn-wiskunde, maar ik denk dat ik Latijn ga laten vallen. Ik doe liever wiskunde.

Marta (11) en Solomiya (13)Marta en Solomiya zijn al 9 jaar

vriendinnen. Ze leerden elkaar kennen in de Oekraïense kerk. Beiden gaan elk jaar met vakantie naar Oekraïne. Marta, die er ook geboren is en als baby naar België verhuisde, brengt de zomer door met familie en vrienden. “Met bijna 20 mensen gaan we op trektocht met de kajak. We doen alles zelf op die tochten: houthakken, vuur ma-ken, eten koken.”

Solomiya bezoekt familie. “Mijn

de omliggende landen ontzettend moeilijk om accuraat te reageren.

Tsjernobyl vandaagRond de radioactieve overblijf-

selen van kernreactor 4 werd na de ramp een omhulsel van staal en beton geplaatst om de straling in te dijken en de wereld te beschermen voor erger leed. Bijna 20 jaar werd het onderhoud hieraan met mond-jesmaat uitgevoerd, met ernstige verwaarlozing tot gevolg. In 2006 ging milieuorganisatie Greenpeace aan de alarmbel hangen. Midden 2007 won het Franse Novarka-con-sortium (samenwerking tussen Franse, Duitse en Oekraïense bouw-bedrijven) de aanbesteding om een nieuwe sarcofaag te bouwen. Het omhulsel (150m-257m-105m) zou op enkele honderden meter van de reactor gebouwd worden en nadien - volgens de planning medio 2012 -via een rolsysteem op zijn plaats worden geschoven. Ook Europa zou bijdragen aan deze definitieve bergplaats.

Leven na de rampDoordat er in de omgeving van

Tsjernobyl en Prypjat nauwelijks nog mensen wonen, heeft de na-tuur er in de afgelopen kwarteeuw vrij spel gehad. In die tijd is de stad weer veroverd en worden er meer en meer diersoorten gesignaleerd. Wie nieuwsgierig is, kan tegenwoordig een dagtrip naar Tsjernobyl boeken. Je bezoekt het gebied, de verlaten dorpjes, reactor 4 en het zogenaam-de ‘Red Forest’. Tijdens en na de trip worden uitgebreide stralingsmetin-gen gedaan.

papa’s familie woont in de stad, maar mama’s familie woont op het platte-land. Daar zijn geen normale toilet-ten en elektriciteit. Water komt uit een put, je eet wat er op tafel komt. Ik vind het best plezant, behalve als ik ziek ben of zo. De wegen zijn er ook niet goed. Er zijn zoveel hobbels dat het wel een pretpark lijkt.”

Zoriana (15) en Jaryna (6)Zussen Zoriana en Jaryna zijn ge-

boren in België en zijn nog nooit in Oekraïne geweest. “Mama is Oekra-iens maar onze familie woont in Po-len”, vertelt Zoriana. “We gaan wel altijd naar een Oekraïns zomerkamp in de Ardennen waar we leren over dansen en liederen. En we komen elke zaterdag naar de Oekraïen-se school in Antwerpen. Ik vind het belangrijk om te leren over onze cultuur.”

Het kasteel van Jalta op het Oekraïens schiereiland Krim lijkt op een plaatje uit een sprookjesboek.

Elke zaterdag volgen een 30-tal kinderen van Oekraïense oorsprong in Antwerpen-Noord Oekraïense taal en cultuur. Wij spraken met enkelen van hen.

Julian, Marta en Solomiya, Micheël, Zoriana en Jaryna.

�.DIVERS ANTWERPEN donderdag 24 september 2009

Bondgenoot van VS en NAVO

Na de Russische Revolutie was er in het toenmalige Turkestan fel verzet tegen het Rode Leger. Toch was de sovjetrepubliek Oezbekistan in 1924 een feit.

De Sovjets zorgden vooral voor milieuterreur, zoals de uit-droging van het Aralmeer als ge-volg van overvloedige irrigatie.

In 1991 verwierf het land onaf-hankelijkheid. Dat ging gepaard met moslimterrorisme, schen-ding van de mensenrechten en

Toen en nu

OezbekistanLand van Russen en Centraal-Aziaten

“Vlaanderen lijkt wel een kleine Sovjet-Unie”

Lange tijd leken ze onvindbaar. Uiteindelijk vonden we toch enkele Oezbeken langs de Schelde. Meer zelfs, we kwamen niet alleen ex-Sovjetrussen op het spoor met heimwee naar het goede, oude communisme. Ook Zoegra Oemarova stond ons graag te woord, een autochtone Centraal-Aziatische moslima voor wie integratie geen hol begrip is.

Op het Sint-Jansplein vind je niet alleen Portugese cafés terug. Naaiatelier en stoffenwinkel Interconfex maakt er kleren op maat voor grote namen zoals Paul Smith of Ann Demeulemeester, al kent deze haute couture eigenlijk een Oezbeekse signatuur.

Tijdens de middagpauze zitten we bij Interconfex aan tafel met Rai-sa Baskakova en Inna Sarsatskich. Beiden streken tien jaar geleden in ons land neer.

Hoe komen Oezbeekse naai-sters op het Sint-Jansplein terecht? “Puur toeval. In Oezbekistan had-den we weinig kennis over de Eu-ropese systemen waarmee vluch-telingen te maken krijgen”, zegt Raisa. “Toen Oezbekistan onafhan-kelijk werd, kreeg het land vele pro-blemen. Niet alleen economische. Het land grenst aan Afghanistan. Het was daar voor ons een beetje te gevaarlijk.”

Dat gevaar ontstond niet alleen door de oorlog tegen terrorisme. Raisa en Inna waren er als Russen niet langer gewenst. Die situatie was misschien een beetje te verge-lijken met het lot van de Belgen in het pas onafhankelijke Congo.

“De Russische mensen kregen de schuld van de Oezbeekse proble-men”, meldt Inna. “Het land had ook te kampen met moslimge-weld. Die etnische conflicten wa-ren voor ons heel erg. Mijn familie heeft nooit in Rusland gewoond. Mijn moeder en grootmoeder zijn in Oezbekistan geboren. Dat is nooit een probleem geweest. Tot de Sovjet-Unie in elkaar stortte. Plotseling werd zelfs onze Rus-sische taal een probleem.”

De dames spreken intussen al een knap mondje Nederlands. “Vind je dat echt?”, vraagt Inna. “Ik doe mijn best, maar wie hier komt wonen, heeft het niet gemakkelijk om snel de taal te leren. Mijn zoon trok naar de universiteit, mijn dochter koos voor een turncarrière. Dan moet je geld verdienen. Zo is er vaak te weinig tijd om een cursus te volgen, want het werk gaat voor.”

Tijd om andere Russen te ont-

Raisa Baskakova en Inna Sarsats-kich in het naaiatelier van Inter-confex.

“Wat er zo speciaal is aan Oezbekistan? Alles! Het blijft mijn vaderland”inna sarsatskichnaaister

een uitgeholde democratie. President Islom Karimov

leidt het land met harde hand, maar wordt de hand boven het hoofd gehouden door de VS en de NAVO omdat hij een bondge-noot is in de strijd tegen de Tali-ban in buurland Afghanistan.

Ondanks de problemen en de bittere armoede wordt Oez-bekistan steeds populairder bij avontuurlijk ingestelde reizi-gers. Zij bezoeken graag sprook-jessteden zoals Samarkand, aan de historische zijderoute die Europa met China verbond.

Interconfex,Sint-Jansplein 13-14 Antwerpen. Zaterdag 26 septem-ber van 10u tot 17u open tijdens de Vakmansroute.

Naaiatelier

moeten is er gelukkig wel. “Het is hier een kleine Sovjet-Unie”, lacht Inna. “En deze keer zonder problemen.”

Raisa zorgt zelf voor de conclusie. “Onder de Sovjet-Unie hadden wij het beter. Mocht die nog bestaan, we zouden nooit naar hier zijn ge-komen. Daar ben ik honderd procent zeker van. Ik had niets tegen het com-munisme. Oké, misschien vind je in de winkels nu meer producten terug. Maar er was vroeger genoeg werk- en woongelegenheid. Dat is nu wel een probleem.”

De dames keren niet meer vaak te-rug naar hun thuisland. De redenen zijn uiteenlopend.

“Ik heb intussen de Belgische na-tionaliteit. Om naar Oezbekistan te kunnen reizen, heb ik ontzettend veel papieren nodig. En dat kost veel geld”, vertelt Raisa.

Haar vriendin betreurt die situatie. Want wanneer we haar vragen wat er zo speciaal is aan Oezbekistan, ant-woordt Inna: “Alles is speciaal. Het blijft toch je vaderland.”

donderdag 24 september 2009 DIVERS ANTWERPEN.�

Hoofdstad: TasjkentOppervlakte: 447.400 km²Inwoners: 27.606.007 Bevolkingssamenstelling:

76% Oezbeken, 6 % Russen, 4,8% Tadzjieken, 1,6% Tataren, 1% Kirgiezen (de 2,5% Karal-pakken worden sinds de onaf-hankelijkheid bij de Oezbeken gerekend)

Gemiddelde leeftijd: 21,8 jaar

Levensverwachting:64 jaar

Kwart leeft onder armoedegrens

Cijfers

Oezbekistan heeft enkele knappe atleten in huis. Op de jongste Olympische Spelen verzamelde het land vooral medailles in judo, boksen en ritmische gymnastiek.

De bekendste atleet op we-reldvlak is wellicht de bokser Ruslan Chagaev, die in 2008 de WBA-wereldtitel bij de zwaar-gewichten behaalde.

Djamolidine Abdoujapa-rov is bij ons beter bekend. De sprinter maakte tussen 1990 en

1997 het peloton onveilig. Het vierkanten, zwijgzame mannetje spurtte als een bizon, maar trok nooit aan de remmen. Dat zorgde voor een spectaculai-re valpartij op de Champs Elysées tijdens de Tour van 1991. Toch veroverde hij dat jaar de groene

Bekende Oezbeken

Gekke Abdou

Huis.Yu.

Moeder.Auu.

Vader.Dada.

Auto.Macynia.

Meisje.Koiz.

Zoon.Orgul.

Dank u.Rachmat.

Graag gedaan.Marchamat.

Oké.Chob.

Welkom.Guschkelabsis.

Tien voor taal

(“Niet praten, lekker eten!”

Dé interviewervaring van het jaar is te danken aan de familie Astafiev. Extreem gastvrij en supervriendelijk.

De familie Astafiev is afkomstig van de Oezbeekse hoofdstad Tasj-kent en woont al tien jaar lang in Antwerpen. Moeder Lidia spreekt behoorlijk Nederlands, een af-spraak was vlug gemaakt. “Kom om 17u maar naar de Osystraat”, meldde Lidia.

”Kom binnen, je bent net op tijd voor het eten”, roept zoon Andrei wanneer ik in de Antwerpse Athe-neumbuurt de trap oploop. De foto-graaf zit al achter een goed gevulde rijstschotel. Zijn rood aangelopen gezicht verraadt dat de fles wodka niet onaangeroerd bleef.

“Niet praten, lekker eten en drinken!”, roept vader Igor als de fotograaf en ik overleggen. Meteen wordt mijn glas gevuld en ploft er plov in mijn bord. Het nationale Oezbeekse gerecht waarbij peu-zelen verplicht is. De lamsbout is sappig en is vergezeld van rijst en look.

De vader begint te vertellen over etnische conflicten en Oezbeekse onafhankelijkheid terwijl een of ander Oezbeekse tv-zender op-staat. Nochtans wappert een klein Russisch vlaggetje in de woonka-mer.

“Niet opschrijven, kerel! Oez-bekistan is een mooi land, je moet er een positief verhaal van ma-ken. Hier nog wat wodka”, lacht hij luid.

De zoon heeft het naar zijn zin op de school in Merksem. De As-tafievs zijn erg tevreden over het onderwijs en de sociale zekerheid in ons land.

Met een promofolder over Oez-bekistan en een goed gevulde maag neem ik afscheid van de familie As-tafiev. Buiten duizelt het even. De wodka heeft net iets te rijkelijk ge-vloeid.

De familie Astafiev bij de plov.

“Met Tasjkent bedoel ik Antwerpen”

ruimte die we op blote voeten betre-den. Typisch Oezbeeks?

“Ik ben een echte Oezbeekse mos-lim, dat klopt. Ik probeer wel een zo intelligent mogelijke mentaliteit te hebben. Ook mijn volk kende pro-blemen met maatschappelijke aan-vaarding. Dat gold niet alleen voor de Russen. Daarom besloot ik het land te verlaten.”

“Eén keer per jaar keer ik terug. De politieke toestand is er niet goed, maar het land is zo mooi. Je hebt er historische steden zoals Buhkara waar je gebouwen kan zien van dui-zenden jaren oud. En Oezbekistan heeft nog echte seizoenen: de winter is heel koud met veel sneeuw en de

zomer heel warm. De zon schijnt er maandenlang! Dat is hier toch een beetje anders.” (lacht)

“Ach, ik heb me intussen wel aan-gepast. Ook aan de mentaliteit hier. Jullie zijn afstandelijk, zonder bru-taal te zijn. Dat respecteer ik. Waar ik niet tegen kan, is het dumpen van vuilnis op alle mogelijk plekken. Ze-ker niet als het door nieuwkomers gebeurt. Ik vind dat iedereen zich moet aanpassen.”

“Wij zijn gekomen als gasten. Dat moet zo blijven.Het nieuwe land zie ik als een nieuw huis. En in een huis moet je respect hebben voor de ei-genaars. Dat probeer ik als moslim te doen. Ik ben niet voor die hoofd-doeken, nee. Ik heb een beetje schrik van radicale moslims. Soms ben ik zelfs kwaad op moslims die ik hier bezig zie. Trouwen, kindjes krijgen, een groot gezin stichten, dat is alle-maal heel mooi. Maar je mag de op-voeding van die kinderen niet uit het oog verliezen. Ik heb mijn kinderen alleen grootgebracht. Ik moest vaak streng zijn, maar ze zitten nu wel op de universiteit.Onderwijs is zo be-langrijk.”

“Je moet als ouder aanwezig zijn. Opvoeden is niet je kinderen kleren van Nike schenken en ze op straat laten rondlopen want daar komen problemen van. ”

In Antwerpen zouden enkel Russische Oezbeken wonen en niet de autochtone Centraal-Aziatische moslims. Dat is buiten Zoegra Oemarova gerekend. Aan de Muggenberglei in Deurne voelt zij zich helemaal thuis.

“Ik leef al bijna tien jaar in Ant-werpen. Eerst woonde ik in Hobo-ken, de jongste drie jaar in Deurne”, vertelt Zoegra.

“Dit is echt mijn stad geworden. Ik arriveerde hier na mijn vertrek uit Oezbekistan. Daarna moest ik even in Kortrijk gaan wonen, maar ik moest terug naar Antwerpen. Wanneer ik ergens op bezoek ben en ik wil naar huis, zeg ik altijd: ‘Ik ga terug naar Tasjkent.’ De mensen kijken dan vreemd op, maar daar-mee bedoel ik Antwerpen, mijn nieuwe thuis.” (lacht)

“Echt, ik ben hier heel graag. Wanneer ik op vakantie ben, mis ik dit land en deze stad. Ik heb hier een fijne job en toffe collega’s in het Middelheimziekenhuis, bij de logistieke dienst van de spoed-afdeling. Mijn kinderen zitten nu op de universiteit. Ik ben dus een heel trotse moeder.”

Zoegra doet haar verhaal in een woonkamer waar je nauwelijks wat meubilair ziet. Tapijten vullen de

Zoegra Oemarova: “België zie ik als een nieuw huis. En in een huis moet je respect hebben voor de eigenaars.”

“De politieke toestand is niet goed in Oezbekistan, maar het land is zo mooi en het kent nog echte seizoenen”ZOEGRA OEMAROVA

Oezbeken wonen in Antwerpen

306

Religie: 88% moslim (soen-nitisch), 9% oosters-orthodox

Taal: Oezbeeks (74,3%), Russisch (4,2%), Perzisch (Tadzjieks, 4,4%)

Munteenheid: sumRegeringsvorm:

republiekNationale feestdag:

1 september Internetcode: .uz Telefooncode: 998Plaats op de lijst van rijkste

landen: 113/177

trui. Ook in 1993 en 1994 won hij het puntenklassement. Gekke Abdou verliet drie jaar later met stille trom het peloton na een dopingschandaal. Het was een publiek geheim dat de Oezbeek graag aan het spul zat.

Ru

sla

n C

ha

ga

ev

Dja

mo

liD

ine

abD

ou

japa

Rov

�.DIVERS ANTWERPEN donderdag 24 september 2009

Toen en nu

Parel van Afrika Centraal-Afrikaans land. Heeft

het hele jaar een aangenaam kli-maat. Wordt ook omschreven als “de parel van Afrika” wegens de prachtige vulkanen, uitgestrekte savannes, besneeuwde bergtop-pen en tropische regenwouden.Berggorilla’s

De autoriteiten hebben de leefgebieden van de berggorilla’s goed beschermd. Toeristen wor-den met mondjesmaat toegela-ten. Naar schatting leven wereld-wijd maar 674 berggorilla’s.

CORRECT PROPORTIONS

Oeganda35 procent leeft onder armoedegrens

Aids Eind jaren 1990 was de gemiddelde

levensverwachting de laagste ter wereld: 37 jaar. Een gevolg van aids. Vandaag wordt het land geprezen voor zijn aidspreventie.Zwaar verleden

De bevolking heeft geleden onder Arabische slavenhandelaren en Britse kolonialisten. Ook na de onafhanke-lijkheid in 1962 bleef er politiek wan-beheer. In 36 jaar waren er acht rege-ringswissels. Drieste hoogtepunt was het regime van generaal Idi Amin. Oeganda is nu min of meer stabiel.

“Een verlichte bus! Fantastisch!”Nog slechts een paar maanden blijft Justine Nakiwala in Antwerpen. Haar geboorteland Oeganda roept harder dan ooit. Niet alleen haar familie, de bananen met kip en de eeuwige zomer lokken. Er is ook haar ‘heilige plicht’, de strijd tegen aids in haar land. Slechts op het allerlaatste nippertje konden we Justine, een van de slechts vijftig Antwerpse Oegandezen, strikken.

De dynamische Justine reist dan ook de halve wereld af. Ze is nog maar net terug uit Italië of ze vertrekt overmorgen al terug naar de Oegandese hoofdstad Kam-pala. Daarna gaat ze op missie in Tanzania.

Twee jaar geleden arriveerde de Afrikaanse in Brussel om aan de VUB haar master in de mole-culaire biologie te behalen. Het voorbije jaar werkte ze in het Tropisch Instituut aan haar the-sis. Eenmaal terug in Oeganda wil ze aan de slag in het onderzoek naar aids.

“Het valt nauwelijks te beschrij-ven wat aids in mijn land heeft aangericht. Elke familie kent een aantal slachtoffers. We heb-ben bijna een volledige generatie aan de ziekte verloren. Gelukkig is Oeganda een van de landen waar het bestrijden van aids zeer ern-stig genomen wordt. Naast het be-handelen van de slachtoffers doet het land erg veel aan voorlichting en preventie. Daarmee wordt de ziekte uit zijn taboesfeer gehaald. Vandaag wordt er openlijk over gesproken. Met al dat werk wor-

Justine Nakiwala: “Als je in Antwerpen Frans spreekt, weigeren de men-sen je te helpen.”

De bekendste, of beter de be-ruchtste, Oegandees is en blijft Idi Amin, ook de slager van Afri-ka genoemd en nog steeds de be-ruchtste dictator van het moderne

Beruchte OegandeesDe slager van Afrika

Volgende week:

Oostenrijk

Pakistan

“Ik heb nooit gedacht dat ik zoiets als mosselen zou kunnen eten. Ik heb mijn ogen dichtgedaan en ze smaakten heerlijk”justine nakiwalastudente

Oegandezen wonen in Antwerpen

49

Cijfers

Hoofdstad: KampalaAantal inwoners:

32,3 miljoenBevolkingssamenstelling:

mix van Afrikaanse volkerenOppervlakte: 241.038 km²Talen: Engels, SwahiliGodsdienst: katholicisme

(42%), protestantisme (42%), islam (12%)

Munt: Oegandese shilling Levensverwachting:

52 jaarEconomie: meer dan 80%

leeft van landbouw. De voor-naamste exportproducten: koffie, thee, vis en bloemen. België behoort tot de grootste handelspartners.

ReceptMatoke

Het nationale gerecht van Oe-ganda is matoke of groene banaan. Het zou een van de oudste gerech-ten ter wereld zijn en volgens een Afrikaanse legende zou het door Kintu, de eerste man op aarde, zijn geïntroduceerd.

Ingrediënten(voor 2 personen)

350 gr runderlappen in blok-jes gesneden

1 ui 1 groen pepertje 1 tl koriander 1 tl kerriepoeder 2 bakbananen in plakjes 1 el citroensap 100 gr spinazie 2 el geraspte kokos olie peper zout

BereidingDe avond tevoren: verhit olie in

een pan en bak de blokjes vlees. Kruid met peper en zout. Doe de versnipperde ui en fijngehakte pe-per samen met de kerrie en korian-der bij het vlees en bak even mee. Voeg wat water toe en laat dit on-geveer 2 uur stoven. Laat het vlees afkoelen als het gaar is en zet het een nacht in de koelkast.

Meng nadien de plakjes banaan, het citroensap en de spinazie door het vleesmengsel. Verwarm de oven op 175 graden. Doe alles in een ingevette ovenschaal en zet het 20 minuten in de oven. Bestrooi voor het opdienen met wat kokos. Serveer met rijst.

Afrika. Zijn schrikbewind eiste ze-ker 300.000 levens. Deze gewezen bokskampioen bracht het tot onder-bevelhebber van het leger en greep in 1971 de macht. Hij benoemde

zichzelf niet alleen tot president van Oeganda, maar kroonde zich ook tot ‘koning van Schotland’ en ‘overwin-naar van het Britse Imperium’. Zijn extravagante gedrag baarde veel op-

zien in het buitenland. Zo ging het gerucht dat hij enkele hoofden van zijn vermoorde tegenstanders in de vriezer bewaarde om op tafel te zet-ten als er gasten kwamen eten.

den flink wat resultaten geboekt. Het aantal aidspatiënten is de jongste ja-ren sterk gedaald.”

Toen Justine in 2007 voor het eerst in Brussel landde, was het nacht. Ze keek zich de ogen uit.

“Het was wonderlijk om Brussel zo stralend verlicht te zien. Dat is een groot verschil met onze hoofd-stad. Daar branden alleen lichten in het centrum, in de buitenwijken is het stikdonker. Een verlichte bus is zo mooi! Dat zal ik zeker missen.” (lacht)

In Antwerpen verblijft Justine in een internationaal studentencen-trum aan de Molenstraat. Ze vond het bizar dat ze met haar moeizaam verworven Franse woordenschat in deze stad niets kon aanvangen.

“Als je hier Frans spreekt, weige-ren de mensen je te helpen. Heeft dat te maken met het feit dat jullie, Vla-mingen, problemen hebben met de Walen? Ik heb een paar zinnen Ne-derlands moeten leren om contact te krijgen: dank u, tot morgen... (lacht uitbundig) Voor een Oegandees is dat helemaal niet vanzelfsprekend.”

Introvert maar erg vriendelijk, zo omschrijft Justine de Vlamingen. “Toch ben ik er niet één keer in ge-slaagd bij iemand thuis op bezoek te gaan. Dat vinden we in Afrika de nor-maalste zaak van de wereld.”

“Wat ik ook erg mis, is het reli-gieuze gevoel. De meeste Oegande-

zen hebben een zeer sterk geloof. Ook ik vind erg veel steun bij ‘mijn god’. Gelukkig heb ik hier een kerk gevonden, the Antwerp Christian Fellowship in de Lange Lozanastraat, waar niet alleen Afrikanen elkaar ontmoeten. Ook veel Belgen zijn lid van de gemeenschap. Op momenten

dat ik mijn land erg miste, vond ik er vaak troost.”

Haar meest bijzondere ervaring? “Mosselen”, gruwt ze. “Ik had nooit gedacht dat ik ooit van mijn leven iets dergelijks zou kunnen eten. Maar ik heb mijn ogen dichtgedaan en ze smaakten heerlijk.”