donderdag 29 oktober 2009

DiversAntwerpen

Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn

Van Afghanistan tot Zwitserland

www.gva.be

“Mijn baboesjka heeft me opgevoed”

blz. 5

Rusland

“We zijn hier niet om zieltjes te winnen”

blz. 6

België Rusland

Teksten: Koen Verstraeten, Maaike Floor, Liesbeth Baeten, Stijn Janssen Coördinatie: Kris Vanmarsenille Eindredactie: Carine TollenaereFoto’s: Arlette Stubbe, Bert Hulselmans, Dirk Kerstens, Raymond Van Beygaerden, Belga, Reuters, Isopress, VRT, AP, EPA, GPD, GVA

�.DIVERS ANTWERPEN donderdag �9 oktober �009

Officieel: Russische Federatie Hoofdstad: Moskou Regeringsvorm: federale republiek Staatshoofd: Dmitri Medvedev Regeringsleider: Vladimir Poetin Religie: Russisch-orthodox (58%), is-

lam (5%), boeddhisme (5%), Jodendom (0,2%), sjamanisme/animisme

Oppervlakte: 17.098.242 km² Inwoners: 140.041.247 (2009)Munteenheid: Russische roebel Landcode internet: .ruLandcode telefoon: +7Nationale feestdag: 12 juni (Onaf-

hankelijkheidsdag)Plaats op lijst rijkste landen: 67/177

Cijfers

RuslandGrootste land ter wereld

Rurik De oorsprong van het late-

re Russische Rijk ligt bij de ver-overing van Novgorod (ten zui-den van Sint-Petersburg) door de Varjaren, afkomstig uit Scan-dinavië. In de 9de eeuw verenig-de hun hoofdman Rurik de stam-men rond Novgorod en zijn op-volger trok verder naar het zuiden om Kiev in te nemen. Het Rijk van Kiev was welvarend en machtig, maar niet voor lang. Vanuit het oosten drongen de Mongolen bin-

Geschiedenis

Katya de Vries: “Veel Russen vinden België te druk. Iedereen woont hier zo dicht bij elkaar. Terwijl Russen wel benepen wonen, maar eens buiten, zijn ze zo in een park of bos.”

“Het eerste jaar kwam ik vier kilo bij”

“Na ons huwelijk in 1994 hebben we beslist om ons te vestigen in een land waar wij allebei op neutraal terrein waren. Dus niet in Rusland of in Nederland. Londen was me te groot en zo is het Antwerpen geworden.”

“Ik heb het me nog geen ogenblik beklaagd. Het klikte gewoon tussen Antwerpen en mij. Het eerste jaar ben ik vier kilo bijgekomen.”

Katya de Vries (37) heet eigen-lijk Katya Tjervova, maar zij heeft niet graag dat we haar familienaam noemen.

“Sinds ik getrouwd ben, heet ik Katya de Vries. Ik weet dat in Vlaan-deren getrouwde vrouwen vaak hun meisjesnaam gebruiken, maar in Rusland is dat anders. Het heeft zeker niet te maken met een gebrek aan emancipatie.”

“Ik ben opgegroeid in Estland. Dat was lange tijd een satelliet-staat van de Sovjet-Unie. Mijn ene opa was een kolonel van een tank-divisie van het Sovjet-bezettings-leger. Mijn andere opa was verant-woordelijk voor de veiligheid van de Estse spoorweginfrastructuur. Het was de strategie van de Sovjets om de sleutelposities in de satel-lietlanden in handen te geven van Russen.”

“Mijn ouders wonen nog in Est-land, ook al is dat land nu onafhan-kelijk. Mijn vader is ook spoorweg-ingenieur en is net als zijn va-der chef van de veiligheid van de spoorwegen. Hij is dat omdat hij bekwaam is, niet omdat hij Rus is. Hij spreekt vloeiend Ests. Mijn ou-ders komen twee keer per jaar naar Antwerpen. Wij gaan twee keer per

jaar naar ginder.”“Voor veel Russen is België te druk

omdat de mensen hier zo dicht op-een leven. België is net zo groot als Estland, maar met tien keer zo veel inwoners. Ik merk aan veel Russische vrienden dat ze bevangen zijn door een gevoel van claustrofobie.”

“De Russen in Rusland wonen wel-iswaar benepen, soms in niet meer dan een tweekamerflat, maar als je daar naar buiten gaat, ben je zo in een park. En als je de bus neemt, ben je in een kwartier in een bos. Hoe ver moet je in Antwerpen gaan om een echt bos te vinden?”

Katya en haar man wonen met hun twee kinderen Nathalie en Alexi in Edegem. Haar man is informaticus. Zij werkt als lerares zedenleer.

“De Russen die hier wonen inves-teren veel in hun kinderen en dat is niet verwonderlijk want velen zijn economische vluchtelingen die naar hier zijn gekomen om hun kinderen een betere toekomst te geven. Die ambitie zorgt natuurlijk voor druk op die kinderen. Die moeten vaak Latijn-wetenschappen volgen op een katholieke school. Soms is die ambi-tie te hoog gegrepen en dan zie je die kinderen via het beruchte cascade-systeem naar beneden tuimelen. Tot

“Ik ben als Russin opgegroeid in Estland, mijn man Frank is een Nederlander en we hebben elkaar leren kennen in Engeland. We hebben onze stek gevonden in Antwerpen.”

grote ontgoocheling van de ouders. Russen zijn vaak conservatief wat de opvoeding van hun kinderen betreft. Discipline en kennisoverdracht wor-den hoog geacht.”

“In Estland ging ik natuurlijk naar een school waar in het Russisch on-derwezen werd. Ook vele Esten stuurden hun kroost naar een Rus-sische school. Dan was je gewapend om te gaan studeren aan de univer-siteit van Sint-Petersburg of Moskou en kreeg je meer carrièremogelijk-heden.”

“Russen zijn rechtuit. Ze zeggen waar het op staat. Vlamingen vinden dat bot. Russen komen vaak als plak-kerig en emotioneel over. Vlamingen daarentegen zijn schuwer, houden afstand, spreken zich vaak niet uit en zijn formeler. Als een kindje uit de straat bij ons komt spelen, dan vindt de moeder dat volgende keer ons kindje bij hen moet komen. Er moet met gelijke munt worden betaald. Op zich vind ik dat uitstekend, maar voor een Russische moeder hoeft dat niet. Je moet niet alles afwegen. Des-ondanks heb ik in de afgelopen jaren toch een behoorlijk aantal Vlaamse vriendinnen gekregen.” (lacht)

“Je ontdekt je identiteit pas als je ze vergelijkt met een andere cultuur. Ik heb geworsteld met mijn identi-teit. Er was een periode dat ik niet Russisch wilde zijn, dat ik het moei-lijk had met de politiek van Poetin. Ik zag hoe de kitsch ingang vond in de Russische cultuur, hoe ongenadig de Russen toesloegen in Tsjetsjenië. Ik maakte aan de telefoon ruzie met mijn vrienden in Rusland. Ik vond dat ze hun oren lieten hangen naar de propaganda van Poetin. Zij von-den dat ik te westers was geworden.”“Pas later heb ik begrepen dat er

“Russen zijn rechtuit. Vlamingen vinden dat bot”katya de vrieslerares zedenleer

meerdere manieren bestaan om een Russische - of een Vlaamse - te zijn. Poetin, of de tegenwoordige kitsch, bepalen de Russische identiteit niet. Net zoals kabouter Plop de Vlaamse identiteit niet bepaalt.”

“Hoe meer je geassimileerd ge-raakt in je nieuwe thuisland, hoe meer je nadenkt over je eigen iden-diteit. Ben ik nu een Vlaming? Zal ik het ooit worden? Zal ik het nooit worden?”

Een van de zeven stalinistische taartgebouwen van Moskou.

donderdag 29 oktober 2009 DIVERS ANTWERPEN.�

nen. Zij bleven twee eeuwen heer en meester.

Ivan de Grote Intussen ontwikkelde het

vorstendom Moskovië (Moskou) politieke macht. In de 15de eeuw ontworstelde het zich aan de heerschappij van de Mongolen en werd Ivan de Grote tot tsaar gekroond. Hij lijfde alle Russische vorstendommen in.

Ivan de Verschrikkelijke Zijn opvolger – Ivan de Ver-

schrikkelijke – begon aan verove-ringstochten naar het oosten. In 1640 bereikten de Russen de Stil-le Oceaan. Inmiddels was de dy-nastie van de Romanovs aan de macht gekomen, die tot de revo-lutie van 1917 in stand bleef.

Peter de Grote Tsaar Peter de Grote richtte

zijn blik op Europa en verplaatste

de hoofdstad naar een moerassig stuk land aan de Oost-kust. In korte tijd werd Sint-Peters-burg uit de grond gestampt.

Catharina De opvolgster van Peter de

Grote – Catharina – breidde het Russische Rijk verder naar het zuiden uit.

Nicolaas II Toen de laatste

tsaar, Nicolaas II, niet alleen de oor-log tegen Japan verloor (1905),

maar ook nog een smadelijke nederlaag leed tegen de Duit-sers in de Eerste Wereldoorlog, was het met hem gedaan. In februari 1917 kwam er een rege-ring van socialisten en liberalen. Omdat die geen einde kon ma-ken aan de hongersnood en de

uitzichtloze oorlog met de Duit-sers, grepen de communisten acht maanden later hun kans.

Lenin Onder lei-

ding van Lenin brak de Oktoberrevo-lutie uit. Aan de basis van de nieuwe

machthebbers stonden zogehe-ten arbeidersraden of sovjets.

Zoon Edward aan de piano. “Elke kerstavond geeft hij een concert voor de familie. Hij speelt al 4 jaar en doet het graag”, zegt moeder Galina.

“België is mijn familieland”Galina Matslova was de afgelopen 9 jaar de stuwende kracht achter het Russisch theater in Antwerpen, de eerste zes jaar als directeur. Haar Belgische man leerde ze al 15 jaar geleden kennen in Moskou. “België is misschien niet mijn moederland, maar wel mijn familieland”, vat ze samen.

“Mijn man was een zakenrelatie van een familielid. Zo heb ik hem le-ren kennen. Voor hem was het lief-de op het eerste gezicht. Voor mij veeleer op het tweede gezicht”, lacht Galina. “Ik begreep hem niet zo goed, want hij sprak natuurlijk geen Russisch.”

Hij nam Galina 15 jaar geleden mee naar België, waar ze trouw-den. “Toen waren hier nog niet zo veel Russen. Ik kreeg dus ook geen kans om Russisch te spreken waardoor ik in een soort vacuüm terechtkwam. Na enkele maanden ben ik met Nederlands begonnen. Voor ik het verstond, had ik de in-druk dat conversaties erg emotio-neel geladen waren door de hoge toonhoogte. Het was pas na enkele jaren dat ik begreep dat het nor-maal was. Met mijn man praatte ik in het begin Engels. Hij heeft nooit Russisch geleerd omdat het voor hem heel moeilijk is en bovendien niet noodzakelijk. Hij kan natuur-lijk wel wat uitdrukkingen”, knip-oogt Galina.

“In het begin miste ik mijn familie ook wel. De enige manier om con-tact te hebben was door een brief te sturen en dat duurde dan twee weken. Tegenwoordig zijn er zo veel manieren dat de afstand veel kleiner voelt en ik het niet zo erg vind. Mijn leven is ook hier. Ik heb een zoon die net begonnen is in het eerste middelbaar. Ik ben veel aan het schilderen, thuis en aan de kunstacademie van Brasschaat. Tot nu toe probeer ik verschillende stij-len, maar ik moet wel een richting kiezen dit jaar. In december ben ik gevraagd voor een vernissage. Dat is leuk, maar ik hoop er ook ooit eentje zelf te organiseren zodat ik aan vrienden en familie kan laten zien wat ik in de afgelopen jaren heb gedaan.”

Voor haar theatergezelschap zoekt Galina Maslova een regisseur die Russisch spreekt.

“Jullie conversaties klinken erg emotioneel geladen”galina maslova

Russen wonen in Antwerpen

2.692

Negen jaar geleden richtte Galina samen met enkele anderen het Russisch Theater op. “De eerste zes jaar was ik directeur, nu help ik gewoon waar ik kan. We huren zalen voor repetities en podia voor optredens. We zitten dus overal en nergens: in de kelder van het oude bad-huis, in de Russische kerk, in het Klokhuis, in de Arenberg. In het begin hebben we wel een keer Midzomernachtsdroomgeprobeerd, maar daarmee kunnen we niet concurreren met andere gezelschap-pen. De mensen willen trouwens ook dat we de Russische stukken spelen. We doen dat in het Russisch, met boventitels. Tolken komen bijvoorbeeld vaak kijken om hun Russisch te oefenen. Onze regis-seur Iroete Lebedeva is er al negen jaar. Jammer genoeg staat ze nu op het punt naar Frankrijk te verhuizen. Een nieuwe regisseur zou prachtig zijn, maar we rea-liseren ons dat Russische regisseurs niet dik gezaaid zijn.

Russisch theater

BEL DE HELE WERELD ROND TEGEN EXTREEM LAGE TARIEVEN

BELLEN NAAR HET BUITENLAND

VANAF

PER MIN.

€0,12* ORTELNAAR

ORTEL€0 **

www.ortelmobile.be connecting the world

�.DIVERS ANTWERPEN donderdag 29 oktober 2009

Vervolg geschiedenis

STALIN Na een

machtsstrijd in de top werdJozef Stalin de nieuwe leider. Hij bleek een meedo-genloze alleenheerser die tegen-standers zonder pardon uit de weg ruimde. In 1941 vielen de Duitse troepen de Sovjet-Unie binnen. Aanvankelijk met succes, maar na de Slag om Stalingrad in 1943 keerde het tij. Het Rode

Leger drong de Duitsers tot hal-verwege Europa terug. De over-winning op nazi-Duitsland eiste een hoge tol van de Sovjet-Unie. Twintig miljoen Russen kwamen om.

CHROESTSJOV Na de dood van Stalin kwam

Nikita Chroestsjov aan de macht. Hij probeerde de Sovjet-Unie een menselijker gezicht te geven. In deze tijd kwam de Sovjet-Unie herhaaldelijk in aanvaring met

de Verenigde Staten. Het kwam nooit tot een echte oorlog tussen de supermogendheden, maar soms scheelde het niet veel in de Koude Oorlog. Zo waren er span-ningen rond het Suez-kanaal, bij de afsluiting van West-Berlijnen een Russische raketbasis op Cuba.

BREZJNEV Chroetsjov werd opgevolgd

door Leonid Brezjnev. In de poli-tiek veranderde nauwelijks iets.

Het Russische leger greep in toen Tsje-cho-Slowakije wat al te libe-

raal werd (1968 - Praagse Lente).

ANDROPOV ENTSJERNENKO

Na de dood van Brezjnev in 1982 en de “tussenpausen” An-dropov en Tsjernenko begon er

in 1985 een frisse wind te waaien in Moskou.

GORBATSJOV De nieuwe par-

tijleider Michaël Gorbatsjov pre-dikte glasnost (openheid) en perestrojka (her-vormingen). Al twee jaar na zijn aan-treden sloot Gorbatsjov met de Amerikaanse president Reagan

“Een Rus kan moeilijk antwoorden op de vraag: Alles goed?”Beweren dat er nog een IJzeren Gordijn hangt tussen professor Vladimir Ronin en de Vlamingen is overdreven, maar over bepaalde dingen is hij niet te spreken.

nische verschillen dat je niet echt van ‘de Rus’ kan spreken.”

Een broodjeaapverhaal dat hij wel de wereld wil uithelpen is het alom verbreide ‘fabeltje’ dat het Falcon-plein een Russische plaats bij uitstek was in Antwerpen en in handen zou zijn geweest van de Russische maf-fia.

“Oké, er hing een aantal malafide figuren rond, die onder andere Rus-sisch kenden, maar voor de rest is het allemaal sterk overdreven”, beweert hij. “Het klopt dat de meeste winkels - die aan Georgische Joden toebe-hoorden - er een Russisch opschrift hadden, maar die zijn nu op één na verdwenen. Er rezen vragen over de koopwaar die er werd aangeboden. Maar ik kan me niet voorstellen dat de stad het zou toelaten dat hier op zo’n grote schaal oneerlijke zaken werden gedaan.”

En dan de tweede ergernis, die hij met een knipoog vertelt. Het gaat vreemd genoeg om de beleefd-heidsvraag die hem iedere dag wordt gesteld: ‘Alles goed met u?’

“Als Rus is het bijna onmogelijk om die vraag te beantwoorden”, zegt hij. Daar zijn minstens drie redenen voor.

“Ten eerste komt het gewoon nooit voor dat alles goed gaat; waarom

Wat hem bijvoorbeeld ergert aan de Vlaming is dat die zo veel jaren na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie nog geen onderscheid maakt tussen pakweg Oekraïners en echte Russen. En wat hem soms ook de kast op jaagt, is dat hem elke dag die vermaledijde vraag ‘Alles goed?’ voor de voeten wordt geworpen. “Daar kan je als rechtgeaarde Rus moeilijk een antwoord op geven”, beweert hij.

Het is niet voor niets dat deze docent Russisch aan de Lessius Hogeschool ooit een boekje heeft geschreven met de veelzeggende titel: Russen en Belgen: is het wa-ter te diep? Vooral het feit dat nog alle mensen van de vroegere Sov-jet-Unie door Vlamingen als Rus-sen worden aangesproken, getuigt volgens hem van een grote des-interesse voor de oostelijke mede-Europeanen.

“Echt, ik begrijp niet dat de mees-te Vlamingen nog steeds geen on-derscheid maken tussen de bewo-ners van de vroegere deelstaten. Hoe is het mogelijk dat jullie Oe-kraïners en Georgiërs nog vaak als Russen bestempelen?”

Vladimir is evenwel een aima-bel man die als geen ander de Ant-werpse geschiedenis van zijn Rus-sische landgenoten bestudeerde en er al ettelijke boeken over heeft geschreven.

De liefde voor een Antwerpse vrouw bracht hem 19 jaar gele-den naar Antwerpen. Volgens zijn eigen geschiedschrijving behoort hij daarmee tot de laatste van de vijf immigratiegolven die Russen om tal van redenen – politieke, eco-nomische, familiale en zo meer – sinds de 19de eeuw naar Antwer-pen brachten.

“Ooit woonden er 5.000 onder-danen van de tsaar in Antwerpen”, vertelt Ronin. “Ze vormden vóór 1914 de derde grootste buiten-landse gemeenschap in de stad. Vandaag is daarvan nog maar wei-nig overgebleven. Veel emigranten hadden geen nakomelingen of ver-trokken later naar Amerika. Som-migen gingen werken in Congo. De mensen uit Rusland hebben ook nooit één groep gevormd. Het is zo’n enorm land met zo veel et-

“Russen spreken vaker en onverholen over hun problemen”vladimir roninprofessor

Peter de Grote beklom de kathedraal Door zijn standbeeld in de

Kloosterstraat is tsaar Peter de Grote allicht de meest opvallen-de Russische aanwezige in het Antwerpse straatbeeld van van-daag. “Rusland heeft het stand-beeld 11 jaar geleden aan de stad Antwerpen geschonken”, vertelt professor Ronin. “Het staat vrij-wel op dezelfde plaats waar de tsaar in 1717 voet aan wal heeft gezet. Hij was op doorreis van Amsterdam naar Parijs en heeft toen drie dagen in Antwerpen

gelogeerd. Er zijn daar tal van verhalen over. Een daarvan is dat hijzelf de kathedraal heeft beklommen. Dat deed hij nadat hem was verteld dat de kerk 123 meter hoog was. Hij geloof-de dat niet. Daarom gaf hij aan een van zijn stafleden de op-dracht om een stuk touw van die lengte te gaan kopen en er een lood aan te bevestigen. Hij is dan zelf naar de top van de toren ge-klommen en heeft het touw naar beneden gegooid.”

dan doen alsof? Ten tweede zijn de Russen soms bijgelovig zodat we er niet op durven te antwoor-den. En ten derde: voor ons is deze

manier van communiceren veel te oppervlakkig. Wij vinden elkaar juist in onze problemen en spreken daar vaker en onverholen over.”

Vladimir Ronin: “Ooit woonden er 5.000 onderdanen van de tsaar in Antwerpen.”

Peter de Grote beklom de kathedraalgelogeerd. Er zijn daar tal van

donderdag 29 oktober 2009 DIVERS ANTWERPEN.�

een historisch verdrag over wa-penvermindering.

Gorbatsjov wilde en kon niet langer militaire en economische steun geven aan de landen in Oost-Europa. Vervolgens spatten de communistische regimes daar eind 1989 uit elkaar. In de Sovjet-Unie begonnen nationalistische stromingen in de deelrepublieken zich te roeren. Litouwen verklaar-de zich in 1990 als eerste onafhan-kelijk.

De politiek van Gorbatsjov zaaide verdeeldheid tussen her-

vormingsgezinde en conserva-tieve communisten. Gorbatsjov maakte geen duidelijke keuze tussen beide kampen, waardoor zijn eigen positie ook verzwakte.

JELTSIN Boris Jeltsin was net twee

maanden president van de Rus-sische Federatie (dus niet van de hele Sovjet-Unie), toen de coup tegen Gorbatsjov werd gepleegd. Jeltsin haalde fel uit naar de coup-plegers. Hij klom op een tank en

hield een speech, waarna het leger zijn kant koos.

Gorbatsjov trad af en de Sov-

jet-Unie werd op 1 januari 1992 offi-

cieel opgeheven. Op die datum werd de Rus-

sische Federatie officieel een on-afhankelijke staat met Jeltsin als president. Jeltsin was een grilli-ge man, wellicht mede door zijn drankprobleem. Hij deinsde er niet voor terug hele kabinetten

plotseling naar huis te sturen. Onder zijn bewind nam boven-dien de tegenstelling tussen arm en rijk sterk toe. Sommige men-sen wisten in korte tijd superrijk te worden.

POETIN Op oudejaarsdag 1999 kondig-

de Jeltsin volkomen onverwacht zijn aftreden aan. Een kroonprins stond al klaar: ex-KGB-chef Vladi-mir Poetin. Die was populair van-wege zijn harde aanpak van de

problemen in Tsjetsjenië. Hij werd bij de verkiezingen in 2000 dan ook met grote meerderheid van stemmen gekozen tot president.

MEDVEDEV Poetins tweede

ambtstermijn als president liep af in 2008. Hij werd op-gevolgd door Di-mitri Medvedev. Zelf werd Poetin de nieuwe premier van Rusland.

“Mijn baboesjka heeft me opgevoed”Toen Olga Iakovlevskaya in Antwerpen aankwam, was voor veel mensen het Falconplein de eerste associatie met Rusland. “Nu gelukkig niet meer”, zegt Olga opgelucht.

Op het kleine pleintje tussen de Kloosterstraat en de Riemstraat staat een levensgroot beeld van Peter de Grote. Het was Olga Iako-vlevskaya die het initiatief nam voor het standbeeld van de tsaar.

“Peter de Grote meerde hier in 1717 met zijn schip aan en bleef drie dagen in Antwerpen. Hij kocht kunst, las boeken in de stadsbiblio-theek en beklom de kathedraal. Toen hij boven was, gaf hij een zwarte slaaf de opdracht om touw te gaan halen om de kathedraal op te meten. Dat negerjongetje was de overgrootvader van Poesjkin”, ver-telt Olga.

Een standbeeld van Peter de Grote leek Olga een mooi sym-bool voor de Russisch-Belgische banden. “Met hulp van professor Waegemans en beeldhouwer Geor-gi Frangoelyan en een hoop spon-sors hebben we het plan kunnen realiseren. In 1998 was het beeld af. Het staat hier dus al 11 jaar.”

Olga groeide op in Sint-Peters-burg en zat daar op de prestigieu-ze balletschool. “Mijn grootmoeder had me ingeschreven. We deden veel optredens, ook op de 1 mei-feesten bijvoorbeeld. Ik heb het communistische regime niet zo bewust beleefd, die balletschool was een andere wereld.”

Olga werd voor een groot deel opgevoed door haar baboesjka, haar grootmoeder. Zoals veel Rus-sische kinderen.

“Ik heb veel bewondering voor haar. Ze is geboren in de tijd van de tsaar, maakte de revolutie mee en de periode dat Stalin aan de macht was. En daarna nog de Tweede We-reldoorlog met de blokkade van Leningrad en de Breznjev-perio-de. Over Stalin vertelde ze nooit iets, want de muren hadden oren. Maar ik heb veel gruwelverhalen gehoord over de blokkade van ne-genhonderd dagen. Mensen leden zo’n honger dat ze soep maakten van een leren riem, ratten kookten en soms zelfs mensen opaten. De dochter van een bakkersgezin was zo doorvoed dat ze werd vermoord om op te eten.”

Tot haar 25ste danste Olga in

Olga Iakovlevskaya met haar Peter de Grote.

“Het was een schok om te zien dat je elders twintig soorten kinderjasjes kon kopen, in verschillende modellen en kleuren”Olga IakOvlevskayakunstenares

Sint-Petersburg. Daarna verhuisde ze naar Moskou, waar ze choreo-graaf werd van dansshows op het ijs.

“Dat was in volle perestrojka. Het belangrijkste verschil was dat we in-eens naar het buitenland mochten reizen. In 1989 ging ik met mijn man en kinderen een toertje Eu-ropa doen. Het was echt een schok voor mij om te zien dat je in Finland twintig soorten kinderjasjes kon ko-pen, met allemaal verschillende mo-dellen en kleuren. In Rusland had je maar drie soorten en liepen alle kin-deren er zo’n beetje hetzelfde bij.”

Toen haar man in België ging wer-

Olga Iakovlevskaya haalt banden aan tussen Rusland en België

ken, verhuisde Olga mee. “Voor mij was Antwerpen de stad van Rubens. Mijn ouderlijk huis stond op driehon-derd meter van de Hermitage, dus iedere zondag sleepte mijn moeder me mee naar het museum. Rubens was een van de meesters die daar hingen.”

Het was moeilijk om een job als danseres te vinden. “Ik was 32 toen ik hier kwam. Dat is al oud om op-nieuw te beginnen als ballerina.”

In 1995 begon Olga dan met een andere passie: kunst. Met Art Group organiseerde ze tentoonstellingen. Ze ijverde er ook voor om de kerk aan de Loosplaats als Russische kerk te

“Ik heb Poetin over Antwerpen verteld”

Met de Belgian Days in Sochi ontmoette Olga zowel Yves Leterme als Russisch pre-sident Vladimir Poetin. De Winterspelen van 2014 zijn in Sochi. “Ik heb hem verteld over de Olympische Spelen van 1920 in Antwerpen toen de Olympische vlag was gesto-len”, vertelt Olga. “Hij luisterde geboeid. Het is écht een char-mante man.”

Olga Jakovlevskaya ontmoette Vladimir Poetin.

gebruiken. En sinds 2001 organiseer-de ze al vier keer ‘the Belgian days’ in Rusland. Eerst zelf, later samen met de Kamer van Koophandel.

“Russen weten niets over België. Ik wil met die Belgische dagen in Rus-land de twee landen aan elkaar voor-stellen. Zowel voor investeerders, als voor kunstenaars en politici.”

Olga’s droom? In Antwerpen ‘witte nachten’ organiseren. Een beroemd festival in Sint-Petersburg met veel muziek en andere optredens om de lange nachten in de zomer te vieren. Het eilandje, aan het MAS, zou de ideale plek daarvoor zijn. Daar wil ik binnenkort werk van maken.”

Het Rode Plein in Moskou. Links (onder en boven): de Basiliuskathedraal.Rechts: het Nationaal Historisch Museum.

�.DIVERS ANTWERPEN donderdag 29 oktober 2009

Russische keuken

Kookkunst

De Russische keuken is van oorsprong een boe-renkeuken met veel sobe-re, maar voedzame gerech-ten. Gerechten die je veel tegenkomt zijn haring, zuurkool en roggebrood. De oorzaak hiervan zijn de strenge Russische winters die er voor zorgen dat er veel houdbare ingrediën-ten gebruikt worden.

Ingrediënten 500 g rode bietjes 2 grote wortels 1 knol 200 g witte kool 1 grote ui 500 g rundvlees 30 g boter 1,5 l vleesbouillon 3 eetlepels rode wijnazijn 2 laurierblaadjes 1 theelepel suiker

Recept

“Ik kom hier niet om zieltjes te winnen”

Tien jaar geleden moesten de Russisch-orthodoxen hun geloof in Antwerpen belijden zoals de eerste christenen ruim 2.000 jaar geleden: in donkere, koude kelders. Uiteraard niet uit vrees voor vervolging, maar uit noodzaak omdat de gemeenschap nergens een onderkomen vond.

Tot ze precies tien jaar geleden een deel van de grote, maar in onbruik geraakte Sint-Jozefskerk aan het Stadspark konden afhuren en inrichten tot een sfeervolle orthodoxe gebedsruimte.

Op een zondagochtend trokken we er nietsvermoedend naartoe. We werden er ruim drie uur on-

“Ik kom hier niet om landgenoten te zien, ik wil alleen God ontmoeten”linarussisch-orthodoxe

dergedompeld in een volstrekt unie-ke, Oost-Europese, mystieke sfeer. Priester Andrei stelde ons achteraf gerust: “We willen geen zieltjes win-nen.”

Met materialen en voorwerpen die ze allicht uit hun geboortelanden lie-ten overkomen, heeft de Russisch-orthodoxe gemeenschap de kerk naar haar smaak en behoeften in-gericht. Waar vroeger het altaar stond, is nu een halve maan afgeba-

kend met tapijten, doeken en grote iconen van hun heiligen.

Kelder “Deze ruimte is maar een voorlo-

pige oplossing, want onze gemeen-schap droomt nog steeds van een ei-gen kerk”, vertelt godsdienstlerares Elena. “Toch het is al een hele voor-uitgang. Voordien zaten we in een kelder en telden we maar een tiental gelovigen. Vandaag komen er hon-

derden mensen naar de vieringen. Ze ko-men echt van overal:

uit Hasselt, Gent, zelfs uit Luik. Ik denk dat we

vandaag de grootste paro-chie in Vlaanderen vormen.

Je zou eens op feestdagen moe-ten komen. Dan tellen we meer dan 1.500 bezoekers.”

Drie uurOp zondag is de ruimte goed ge-

vuld met zo’n 200 gelovigen, onder wie veel oude vrouwen met hoofd-doek, maar ook opvallend veel jon-ge koppels met pasgeborenen. Na de viering staan ze in een lange rij om de baby’s tegen de borst van priester An-drei te drukken. Een klein koor zingt onafgebroken religieuze gezangen. Kortom, de stemming zit er goed in. Dat mag ook wel, want we zijn ver-trokken voor een viering die maar liefst 3 uur duurt...

HulpEen oude vrouw drijft achteraan in

de kerk een bijzonder goeddraaien-de handel in smalle, groene kaarsjes.

De gelovigen kopen ze met tientallen om ze aan te steken aan de altaren, onder de streng ogende iconen.

De kaarswalm hult de ruimte in een mystieke sfeer. “Je mag gerust weten dat ik doodgraag kinderen zou hebben”, vertrouwt Oxana, een jonge vrouw uit Oezbekistan, ons toe. “Maar om een of andere re-denen lukt het me niet om zwanger te worden. Hier staat een speciale heilige in de kerk. Als ik een kaas brand voor haar, hoop ik dat ze me gaat helpen.”

Lina is een echte Russiche en pro-beert elke zondag te komen. “Het is erg belangrijk voor mij om ook hier

BorsjtsjRode bietensoep

zout zwarte peper 1 bosje peterselie dille zure room

Bereiding Groenten schoonmaken en

kleinsnijden. Rundvlees in blokjes snijden. In een grote braadpan de bo-

ter smelten, vlees, wortels, knol en ui toevoegen en ca. 10 minu-ten smoren, tot het vlees bruin en de groente gaar is.

donderdag 29 oktober 2009 DIVERS ANTWERPEN.�

Biet-jes toevoe-gen, wat vleesbouil-lon erover gieten en azijn, lau-rierblaadjes en suiker toe-voegen en met zout en peper kruiden.

Goed doorroeren en afgedekt ca. 45 minuten laten pruttelen.

Peterselie en dille wassen

Wodka wordt meestal bereid uit granen, al kunnen bij speci-ale wodka’s ook aardappelen worden gebruikt.

Men laat de rogge en gerst ontkiemen, waarbij uit het zet-meel vergistbare suiker ont-staat.

Na gisting wordt het (dan nog) licht alcoholische meng-sel gedestilleerd en meteen ge-botteld. Er is dus geen ‘rijpings-proces’.

Wodka: koud en snel drinkenDrank

Het alcoholgehalte van wodka varieert tussen de 40% en 45%. Op het platte land kan dat oplopen tot 60%.

De traditionele drinkwijze uit Rusland is puur uit de vriezer in bescheiden glaasjes ter grootte van een vingerhoed. Na een toast drinkt iedereen het glas ad fundum. Direct erna wordt ‘geblust’ met vet vlees, gezouten en gerookte vis en hapjes met ham.

Bekende RussenGagarinJoeri Gaga-rin (1934 - 1968) maak-te op 12 april 1961 als eer-ste mens een ruimtereis aan boord van de Vo-stok 1. In 1960 was de Russische pi-loot samen met 19 collega’s geselec-teerd om als eerste groep de oplei-ding tot ruimtevaarder te volgen. Hardnekkige complottheorieën beweren dat minstens twee ande-re Russen voor Gagarin in de ruim-te zijn geweest. Deze zouden zwaar gewond zijn geraakt of het zelfs niet hebben overleefd. Betrouwbare be-wijzen zijn er evenwel niet. Gagarin verongelukte tijdens een routinetrai-ningsvlucht met een MiG-15 straal-jager op 27 maart 1968. Hij was 34, was getrouwd en had 2 kinderen. Zo-wel het kosmonautentrainingscen-trum in Sterrenstad bij Moskou als de stad Gzjatsk, nabij zijn geboorte-dorp, zijn naar hem genoemd.

TolstojLjev (Leo) Nikolaje-vitsj Tol-stoj (1828 - 1 9 1 0 ) kwam uit een fami-lie van hoge adel. Op het landgoed waar hij opgroeide maakte hij kennis met het leven van de arme boeren. Samen met de gedichten, sprookjes en legenden van Poesj-kin zou het een grote invloed heb-ben op zijn later schrijfwerk. Tolstoj is natuurlijk erg bekend van de wer-ken Oorlog en Vrede en Anna Kareni-na. Deze hebben een onschatbare in-vloed gehad op de wereldliteratuur. Maar ook ’s mans politieke en religi-euze visies waren vooral in het des-tijdse klimaat niet te negeren. Eén en ander deed hem op een gegeven mo-ment afstand doen van zijn rijkdom en hij ging een eenvoudig leven lei-den.

TsjechovAnton Pavlovitsj Tsjechov (1860 - 1904) is vooral be-kend als schrijver van korte verhalen en toneelstukken en wordt geëerd als een der grootsten uit de literatuurgeschiedenis. Op een eenvoudige manier portretteert hij kleurrijke verzamelingen van men-selijke thema’s. Hij doet dat vooral als waarnemer. Bij Tsjechov dus geen preken of oplossingen. Enkel een blik op conflict met open einde. Bekende werken zijn Kruisbessen (1898), De Dame met het Hondje (1899) en De Kersentuin (1904).

in Antwerpen ‘mijn god’ te vinden. Ik ben in mijn land gedoopt en wil mijn geloof hier verder belijden. Ik kom hier helemaal niet om andere land-genoten te treffen. Ik wil hier alleen God ontmoeten.”

RookpauzeTijdens de viering is de kerk een

duiventil: de gelovigen lopen voort-durend in en uit. Alexie uit Kirgistan last na een uur een rookpauze in en steekt een sigaar op in het tuintje rond de kerk.

“Een uur bidden is voor mij ge-noeg”, lacht hij. “Mijn vrouw heeft drie uur nodig. We komen speciaal vanuit Sint-Niklaas. Ik zoek hier vooral stabiliteit. Na tien jaar heb ik nog steeds geen Belgische papie-ren. Dat vreet aan mij. Ik kom hier om voor ons gezin sterkte en moed af te smeken. Buitenlanders hebben dat meer nodig dan Belgen.”

Geen psychiaterDe viering begon om 10 uur, maar

pas om halfeen kan priester Andrei zich van zijn gelovigen losrukken en

ons te woord staan. Voordien heb-ben zeker honderd mensen voor hem in de rij gestaan om zijn zegelring te kussen. Voor velen had de priester zichtbaar troostende woorden.

“Ach, het werk van een priester is overal hetzelfde”, zegt hij. “We zijn een luisterend oor en staan erg dicht bij onze mensen. Bovendien zijn de meesten van mijn parochianen mi-granten. Die hebben vaak nog meer problemen dan anderen. Maar we zijn geen psychiaters. Het grote ver-schil is dat ik hun geen oplossingen aanbied. Ik vertrouw hun problemen toe aan onze god.”

Priester Andrei werd vijf jaar gele-den speciaal door de patriarch van Moskou naar Antwerpen uitgezon-den om hier de orthodoxe gemeen-schap uit te bouwen.

Voelt zijn missie aan als missiona-riswerk? “Nee, zeker niet. Ten eerste is België Afrika niet. En ten tweede: ik ben hier niet om zieltjes te win-nen bij de Antwerpenaren. Ik ben hier om de Russisch-orthodoxen bij te staan. Daar heb ik al meer dan een dagtaak aan.”

Drie uur rechtstaanMoslims mogen op een ta-

pijt gaan zitten, christenen hebben stoelen of banken om te verpozen. Russische ortho-doxen moeten heel de lange rit van meer dan drie uren staan-de uitzitten. Er staan in heel de kerk geen banken of stoelen. Al die uren staan ze recht, moe-ten ze om de haverklap knielen en opstaan. Priester Andrei en zijn gelovigen leveren op die manier elke zondagvoormid-dag de inspanningen van een marathon. En op de koop toe: ze zijn verplicht nuchter naar de viering te komen. “Wilt u de reden daarvoor kennen”, zegt priester Andrei. “Het verhaal wil dat onze tsaar Ivan de Ver-schrikkelijke tijdens een van zijn reizen in Europa gemerkt had dat in katholieke kerken

banken stonden. Terug in Rus-land liet hij ook in alle ortho-doxe kerken banken plaatsen. Toen hij op een dag door Mos-kou liep, werd zijn weg plots versperd door een man die languit voor hem ging neerlig-gen. Het was onze heilige Basi-lius. Hij weigerde op te staan. Toen de tsaar hem vroeg waar-om hij deed, antwoordde Basilius: “Als gelovigen zich voortaan mogen veroorloven om te gaan zitten in het aan-schijn van God, dan is het mij zeker toegestaan om te gaan liggen voor de tsaar.” De vol-gende dag verbood Ivan de verschrikkelijke alle banken en stoelen in de kerken. Maar wij geven de oude mensen wel een stoel”, lacht priester Andrei.

en tot een struikje bin-den. Met de witte kool in de pan doen en de

ingrediën-ten nog eens

30 minuten la-ten koken. Kruidenstruik-

je en laurierbladen verwijderen.

De soep nog eens goed doorroeren en met zure room serveren.

Twee van de houten gebou-wen in de Kizji Pogost op

Karelisch, een eiland in het Onegameer in de

Russische deelre-publiek Karelië.

Kizji Pogost staat op de werelderf-goedlijst en is een van de populairste toeristische attracties van Rusland. Toegang tot Kizji is in de

zomer alleen mogelijk per

draagvleugel-boot en in de

winter per sneeuw-mobiel.

Een van de typische monu-

mentale blokken in Moskou.

�.DIVERS ANTWERPEN donderdag 29 oktober 2009

In de stijl van de oude meesters

Van Viktoria Sorina moet je geen haastwerk verwachten. “Je hebt in Antwerpen nieuwe Russen en oude Russen. Ik ben een oude Rus”, zegt Viktoria Sorina. Zij is 83, maar haar ogen lachen als die van een jonge vrouw.

het Westen zou overste-ken. Dat werd beschouwd als landver-raad. Jacques bezwoer mij om tijdens de controle geen woord Russisch te spreken. Het was geweldig spannend, maar uiteindelijk viel het allemaal nog mee. ‘Zijn jullie allemaal Bel-gen’, vroeg de Sovjet-wacht-post. We zwaai-den van ver met onze papieren. ‘Ja’, riepen wij en we mochten door.”

“Zo begon mijn leven als Bel-gische. Pas 28 jaar later zou ik voor het eerst te-rug naar Rusland reizen en zag ik mijn ouders en twee broers terug.”

“In België zijn wij getrouwd en wij hebben ons in Antwerpen gevestigd. Mijn man zaliger was leraar aan de kapperschool. Tegelijk had hij een kapsalon op de Grote Steenweg in Berchem. Wij kregen vier kinde-ren.”

Na de geboorte van haar vierde kind begon Viktoria haar studies aan de gemeentelijke Academie voor Schone Kunsten in Berchem, waar zij niet alleen de technieken van de schilderkunst leerde, maar ook kunstgeschiedenis en pedago-gie. En dat terwijl zij een gezin van vier kinderen bestuurde.

Vanaf 1974 stond zij zelf als do-cent in de portretklas van de Aca-demie van Berchem. Op haar beurt bracht zij leerlingen de knepen van het vak bij.

Ondertussen creëerde zij het ene werk na het andere, voerde opdrach-

Viktoria Sorina is kunstenares. Haar werk hangt in menige Vlaamse huiskamer. Het publiek houdt van haar portretten, landschappen en stillevens. Zij heeft dan ook een machtig oeuvre op haar naam.

Ondanks haar hoge leeftijd staat zij bijna dagelijks voor de ezel in haar atelier achter haar woning in de Sint-Lambertusstraat in Ber-chem.

“Ik ben geboren op 23 april 1926 in het landelijke Termirgoeuwskaja in de Noord-Kaukasus. Mijn vader Wasilii Sorin was de chef van een houttransportbedrijf. De bomen die in de bergen werden gekapt, moesten langs de rivier naar het dal worden gebracht. Mijn moe-der Elisaweta Kobzewa was huis-vrouw. Ik had nog twee broers, Ivan en Anatoli.”

“Aan mijn jonge leven kwam een eind toen in 1942 de Duitsers Rus-land binnenvielen. Ik was zestien jaar. Mijn vader en oudste broer waren in het Rode Leger. Ik werd opgepakt en meegevoerd naar een werkkamp in Duitsland. Elke mor-gen moesten we begeleid door sol-daten drie kilometer verderop gaan werken in een munitiefabriek. Drie jaar heb ik in dat kamp gezeten.”

“We verbleven in barakken. Al-leen ’s zondags hadden we vrij en ik ging dan met vriendinnen op wan-del in het kamp. Er verbleven daar ook Tsjechen, Fransen en Belgen. Tijdens zo’n wandeling leerde ik een Vlaamse jongen uit Wevelgem kennen. Jacques Smeets heette hij. Hij was 23 jaar. We werden verliefd. Ik viel voor zijn mooie ogen.”

“Het werkkamp was gelegen op een plek waar de Russische en Ame-rikaanse bevrijdingslegers elkaar in 1945 ontmoetten. Jacques en ik zijn met een paar andere koppeltjes gewoon uit het kamp gewandeld en naar de brug gelopen waar de Rus-sische en de Amerikaanse wacht-posten lagen. Wij wisten dat de Rus-sen niet zouden toelaten dat ik naar

Viktoria Sorina: “Ik maakte duizend werken in 41 jaar.”

Russische specialiteiten in Matrjoshka

Speciaalzaken

Net geen supermarkt, maar heel wat meer dan een souvenirwinkeltje is Matrjoshka. Specialiteiten uit de voor-malige Sovjet-Unie voeren er de hoofd-toon. Zalmkaviaar, opgelegde tomaatjes, koud gerookte makreel, koekjes, bier en natuurlijk wodka. Je vindt er ook boe-ken, traditionele kleding en warme mut-sen. Het grootste deel van de klanten is Russisch sprekend en Oost-Europeaan, maar de Belgen druppelen ook wel bin-nen. Ze zijn eens in Rusland geweest of hebben Russische vrienden. In elk geval zijn ze nieuwsgierig naar een set smaken

en gewoontes waar ze slechts het boven-ste laagje van kennen. Om daaraan tege-moet te komen, begint eigenares Marga-rita Briker in december met een lunchbar achterin de winkel. Bezoekers kunnen er proeven van de delicatessen, traditio-neel geserveerd in beschilderd houtser-vies Hohloma en door Peter de Grote ingevoerd Delfts of Gjel.

Matrjoshka, Anneessensstraat 5, 2018 Antwerpen, tel. 03-231.81.01, lm.company@telenet.be, www.rusmag.be. Open: ma-za van 10u tot 18u.

i

Import- en exportzaak Volga heeft de missie om Antwerpen te laten kennis-maken met Tsarskaya gold of Czars Gold. Deze premium wodka werd gemaakt ter ere van de 300ste verjaardag van Sint-Petersburg. Met puur water uit het Lado-gameer als basis, lindeboomhoning en lindebloesems als toevoeging en een fil-tering door goud van 24kt bereikt de drank een zachte en verfijnde smaak. De fles is een juweeltje, met oude gravures en gouden details. Eigenaar Tom Wal-tens begon de zaak na zijn huwelijk metzijn Russische partner. Tijdens het feest

waren de gasten zo enthousiast over de wodka dat er lang over nagepraat werd en er werd later naar gevraagd. Zo bleek dat een product van dergelijke kwaliteitniet te vinden was in België. “Er zijn heel wat wodka’s die je kan mixen. Czars Gold is lekker puur als shot. Je drinkt het met een hartige hap achteraf.”

Volga, Korte Beeldekensstraat 28, 2060 Ant-werpen, tel. 03-297.53.26, gsm 0474-55.43.86, info@volga-import-export.com, www.volga-import-export.com. Contact: ma-vr van 16u tot 22u; za van 12u tot 22u. Logeren in Moskou in een appartement? Check www.starmos.be

i

“In het Duitse werkkamp leerde ik een Vlaamse jongen kennen. Ik viel voor zijn mooie ogen”viktoria sorinakunstenares

ten uit, nam deel aan wedstrijden en ontving prijzen en onderscheidin-gen. Zoals de Prijs van het Portret tijdens de Grote Internationale Ex-positie van de Hedendaagse kunst in Lyon. Zij stelde tentoon in België, Nederland, Frankrijk, New York en Quebec.

“Ik schilder in de traditie van de fijnschilderkunst van de oude mees-ters. Dat wil zeggen met oog voor de-tail en precisie.”

Viktoria Sorina besteedt veel tijd en aandacht aan het naboosten van materialen zoals porselein, koper en hout. Zij hanteert daarbij een perfecte, vrijwel toetsloze, gladde afwerking van het oppervlak. Van haar moet je geen haastwerk ver-wachten.

“Van iemand die een portret be-stelt bij mij, verwacht ik dat hij of zij toch tien keer komt poseren en dat voor telkens twee uur.”

“De grote werken, dat wordt me te zwaar. Ik beperk mij tot kleinere stillevens. Duizend werken heb ik ge-maakt in 41 jaar. Haast alle dagen sta ik nog in mijn atelier”, aldus Vik-toria Sorina.

Volgendeweek:

Roemenië

Rwanda

Saint Lucia

Saudi-Arabië

reizen en zag ik Viktoria Sorina: “Ik maakte duizend werken in 41 jaar.”

Het goud van de tsaar