Donderdag 4 februari 2010

DiversAntwerpen

Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn

Van Afghanistan tot Zwitserland

www.gva.be

“Het is trendy om een ‘wit’ huwelijk én een zulu-ceremonie te hebben”

blz. 2 - 3

“In Zuid-Korea moest ik van half 8 ’s morgens tot 9 uur ’s avonds naar school”

“Alle sterren die ik in 2,5 jaar in België zag, kan ik op één hand tellen””

blz. 4 - 5 blz. 6 - 7 - 8

Zuid-AfrikaPhindy Lesedi

Zuid-KoreaDae Hun Kim

ZwedenJosephine Berggren

België

Zuid-Afrika

Zuid-Korea

Zweden

Teksten: Liesbeth Baeten, Kobe Verheyen, Hans Van Goethem Coördinatie: Kris Vanmarsenille Eindredactie: Carine TollenaereFoto’s: Jan Van Der Perre, Arlette Stubbe, Wim Hendrix, Patrick De Roo, Zuid-Afrika Reiscenter, Reuters, PhotoNews, Belga, GPD, AP, EPA, GVA

2.DIVERS ANTWERPEN Donderdag 4 februari 2010

Nog veel zwarten wonen in hutje in township

Officieel: Republiek van Zuid-Afrika

Hoofdstad: Pretoria (admini-stratief), Kaapstad (wetgevend), Bloemfontein (gerechtelijk)

Nationale feestdag: Freedom Day, 27 april

Oppervlakte: 1,2 miljoen km² Landsgrenzen: 4.862 in to-

taal, met Botswana, Lesotho, Mozambique, Namibia, Swazi-land en Zimbabwe

Cijfers

Zuid-AfrikaLand of beauty

Natuurlijke grondstoffen:o.a. goud, nikkel, tin, uranium, diamanten, platinum en koper

Aantal inwoners: 49 miljoenLevensverwachting: 50 jaar

(mannen), 48 jaar (vrouwen)Talen: IsiZulu 23,8%, IsiXho-

sa 17,6%, Afrikaans 13,3%, Se-pedi 9,4%, Engels 8,2%, Setswa-na 8,2%, Sesotho 7,9%, Xitsonga 4,4%, andere 7,2%

Munteenheid: rand (ZAR)

Phindy Lesedi: “Saïd is lichtgekleurd. Een gemengde relatie kon in die tijd niet in Zuid-Afrika.”

Landcode telefoon: +27Landcode internet: .zaBevolkingssamenstelling:

zwart Afrikaans 79%, blank 9,6%, gekleurd 8,9%, Indiaas-Aziatisch 2,5%

Export: goud, diamanten, platinum, andere metalen en mineralen, machines en appa-ratuur

Plaats op lijst rijkste lan-den: 121/177

“In Zuid-Afrika hield ik mijn vriend verborgen”

thuis”, zegt Phindy.“In Antwerpen ga ik vaak naar de

culturele activiteiten in de Roma en het Zuiderpershuis. En ik hou con-tact met iedereen met wie ik heb ge-werkt. Ik heb dus een heel fijn en een

goed gevuld leven.”“Of ik nog ooit terugga naar Zuid-

Afrika? Ja natuurlijk! Kan je je mij op mijn oude dag voorstellen in dit koude weer? Ik denk het niet hoor.” (lacht)

Hoe Phindy Lesedi en Saïd elkaar vonden is een echt Romeo en Julia-verhaal. Of hoe de twee een band smeedden tussen twee verschillende werelden.

“Het was een dag in 1979”, mij-mert Phindy (52). “Ik was aan het liften in mijn thuisstad Durban. Niet veel verderop stak Saïd zijn duim op. Hij bleef dichter en dichter ko-men. Omdat ik dacht dat ik geen lift zou krijgen met hem in mijn buurt, stapte ik de hele tijd verder. Tot de aanloopstrook eindigde en ik niet meer verder kon. Toen moesten we wel samen liften.”

“Uiteindelijk stopte er een vriend van hem! Terwijl die twee jongens enthousiast begonnen te praten, hield ik me afzijdig. Ik wilde enkel een lift. Nadien vroeg Saïd me waar ik woonde. Ik stuurde hem expres de verkeerde richting uit.”

“Hij is me komen zoeken, vroeg aan iedereen waar ik woonde tot hij me gevonden had. Zo is het be-gonnen. In het begin hield ik hem verborgen. Hij is lichtgekleurd en een gemengde relatie kon in die tijd niet.”

“Na enkele weken was zijn va-kantie gedaan en vertrok hij terug naar België. Als gemengde Belg-Zuid-Afrikaan was hij opgegroeid in Durban, maar hij was met zijn ouders verhuisd naar België.”

“In het begin wilde ik dat het daarbij bleef. Hij was te knap en ik wilde hem niet delen. Maar kijk, het gebeurde toch. Hij bleef me schrij-

“België was een cultuurschok. Ik verwachtte glamour maar moest met mijn stiletto’s over de hondenpoep springen”PHINDY LESEDIMEDEWERKSTER AMBASSADE

ven en na 5 jaar pennen, ben ik naar hier gekomen.”

1984“Ik kreeg een cultuurschok toen ik

aankwam. Ik verwachtte glamour. Die was er niet. Ik kon niet geloven dat er hondenpoep op de straat lag. Daar liep ik op mijn stiletto’s. Moest ik ermee over die viezigheid sprin-gen! En de mensen waren onvrien-delijk omdat ik buitenlander was. Ik kwam van Zuid-Afrika. Ik wist hoe ze daar tegenover zwart en blank stonden. Hier kreeg ik het recht in mijn gezicht. België zou een demo-cratisch land zijn. Toch leek het alsof de mensen bang waren van iemand die anders is dan hen.”

“Niemand heeft gemerkt dat ik het moeilijk had”, gaat Phindy ver-der. “Zo ben ik niet. Als ik me slecht voel, doe ik iets goeds om er weer bovenop te komen. Dat kostte soms echt moeite.”

“Ik heb een diploma boekhouding, maar zelfs de mensen van de VDAB lachten me uit met mijn kwalifica-ties. Het werd zo erg dat ik uitein-delijk wilde vertrekken. Zonder de steun van mijn man had ik dat zeker gedaan.”

Breekpunt“Alles veranderde toen ik

een job kreeg in een En-gels bedrijf in de stad. Dat was de door-braak. Ik kon er En-gels spreken, kreeg er waardering en een stel fijne colle-

ga’s. Ik heb er een jaar of vijf gewerkt. Daarna heb ik bij AMOK gewerkt, als serveerster, en bij WerkWijzer. Pas toen ik me hier echt goed voel-de en gesetteld was, zijn onze twee jongens geboren, Zain (18 jaar) en Shams (10).”

“In 2002 ben ik begonnen op de Zuid-Afrikaanse ambassade in Brussel. Daar droomde ik al lang van. Tijdens het apartheidsregime mocht het niet en daarna was het wachten.”

“Intussen werk ik er al 8 jaar. Ik heb er al heel wat verschillende jobs

gedaan, van secretariaatswerk tot toerisme en visa. Ik

ga er om met ambas-sadeurs, zij spreken

ook Zulu en ik zie veel Zuid-Afrika-nen binnenko-men. Daardoor voel ik me meer Zuid-Afrikanen

wonen in Antwerpen

150

Donderdag 4 februari 2010 DIVERS ANTWERPEN.3

Nederlanders zijn de eer-ste blanken die in 1652 voet aan wal zetten op de zuidelijke punt van het huidige Zuid-Afrika. Het zijn handelaars die op de Spe-cerijenroute tussen de Neder-landen en het Verre Oosten een halfwegpunt installeren. Ze stichten er Kaapstad.

De Britten veroveren Kaap de Goede Hoop 150 jaar later waardoor een groot deel van

de Nederlanders verder landin-waarts trekken en daar hun eigen republieken stichten.

De ontdekking van diaman-ten (1867) en goud (1886) lokken meer immigranten naar het zui-delijkste land van Afrika.

De oorspronkelijke bevolking wordt steeds meer onderdrukt. Ook tussen de Britten en de Afri-kaners, zoals de Nederlanders worden genoemd, botert het

Toen en nu

Van apartheid tot multicultureel experiment de blanke minderheid voortrekt.

Het Afrikaanse Nationale Con-gres (ANC) leidt de oppositie te-gen de apartheid. En vele van hun leiders, zoals Nelson Mandela, hebben daarvoor tientallen jaren gevangen gezeten.

Uiteindelijk leiden doorgedre-ven protesten en boycots tot een vredevolle overgang naar de re-gering door de meerderheid.

De eerste multiraciale ver-kiezingen in 1994 brengen het apartheidsregime ten val en de ANC aan de macht. Sindsdien

Zulu-uitdrukkingen.

Itemba alibulali.Letterlijk: hoop is niet dodelijk.

Umhlaba uyahlaba. Letterlijk: de aarde heeft doornen. (Het leven is niet gemakkelijk.)

Tien voor taal

Zuid-Afrika in AntwerpenVerzusteringAntwerpen is verzusterd met Kaap-stad sinds 1996.

Calling up SowetoSioen en band maakten de plaat Calling up Soweto met een groep Zuid-Afrikaanse muzikanten. Ze deden dit in Johannesburg onder de vleugels van Oxfams actie One Day For Another World. Je ziet ze allemaal samen aan het werk in de Roma op 10 februari.

De Roma, Turnhoutsebaan 286 in Borgerhout, 19.45u (film), 20.30u (concert), woensdag 10 februari. Info: 03-292.97.50, info@deroma.be

SpecialiteitZuid-Afrikaanse wijnen hebben het land pas goed op de kaart ge-zet. Uitleg van specialisten kan je krijgen bij Galtraco Kaapse wijnen in de Lange Nieuwstraat 31/1 in Antwerpen.

Info: 03-226.02.51, www.galtraco.be

i

i

Khosi Mnyakeni en Jo Verhoeven: “Ik ben een hybride product van een diverse samenleving.”

“Hoe divers Antwerpen ook is, een passende jeans, make-up of een kapper vind ik er niet”Khosi Mnyakeni (40) was op sabatrust in Oxford toen gemeenschappelijke vrienden haar voorstelden aan Jo Verhoeven. “En, was het liefde op het eerste gezicht?”, vraagt ze met een speelse blik aan Jo. “Zo was het”, klinkt het overtuigd. “Ik had al 7 jaar in de sociale sector gewerkt toen ik een half jaar vakantie nam in Engeland”, weidt Khosi uit. “Ik wilde er twee vliegen in één klap slaan: een sabbatrust inlassen, maar ook uitkijken naar een nieuwe uitdaging.”

“België kwam in mijn gedachten niet op. Pas op het einde van die pe-riode kwam ik Jo tegen. Toen ik een goede week later terugvloog, was ik in shock: verscheurd tussen Zuid-Afrika en hem. Je belooft elkaar van alles met de ogen. Of het echt gaat gebeuren, weet je niet.”

Jo hield zijn belofte en trok naar Zuid-Afrika. “We beleefden een fijne tijd waarin hij verliefd werd op mijn land. Toen hij terugkeerde naar België, ben ik hem gevolgd.”

“In het begin vond ik België een beetje akelig. Het was winter, ie-dereen was bleek, droeg donkere jassen en niemand lachte. Dat was 2000.”

“Ik kon niet meteen aan de slag als gediplomeerd sociaal werker, maar na een tijd kreeg ik een job in de ambassade, waar ik de toeris-tische dienst opstartte. Het was een kleine kosmos waar heel wat ver-schillende mensen kwamen. Ik kreeg een goed beeld kreeg van de mix van cul-turen hier.”

“Ondertus-sen kregen we 2 kinde-ren, Nellie (9) en Lu-kas (8). De verplaatsing naar Brussel woog daarom extra zwaar. Ik besliste om te gaan doen wat ik graag wil-de. Ik had een tweejarige cur-sus aromatherapie gevolgd met af-standsonderwijs. Toen ik stopte bij de ambassade, had ik dat diploma net op zak. Het was mijn ticket om weer in de sociale sector te werken. Sinds enkele jaren heb ik een prak-tijk waar ik met essentiële oliën en

“In Zuid-Afrika is het nu zelfs trendy om naast een ‘wit’ huwelijk ook een traditionele zulu-ceremoniete hebben”KHOSI MNYAKENIAROMATHERAPEUT

Anise Lifestyle complementary practice, Sleutelstraat 9, 2550 Kontich gsm 0475-79 79 19www.anise.be

Aromatherapie

timmert Zuid-Afrika hard aan de weg om de bestaande on-gelijkheden weg te werken. Aanhoudende rivaliteit in de partij zorgt evenwel voor ex-tra moeilijkheden. Dit komt tot een climax in september 2008 omdat president Mbe-ki ontslag neemt. Secretaris-generaal Kgalema Motlan-the neemt tijdelijk over tot de ANC bij de algemene verkie-zingen in april 2009 wint en Jacob Zuma op de presidents-zetel komt.

niet. Deze laatsten worden ver-slagen in de Boerenoorlog (1899-1902). Toch spannen beiden vanaf 1910 samen om als Unie van Zuid-Afrika het land te regeren.

Na een referendum in 1961, waar enkel blanken mogen stem-men, wordt het land een repu-bliek.

Ondertussen is al sinds 1948 het apartheidsregime geïnstitu-tionaliseerd door de Nationale Partij: een doorgedreven schei-ding van rassen die de zwarte meerderheid sterk benadeelt en

dus een hybride product van een di-verse samenleving. Mijn moeder is Zulu, mijn vader Ndebele. Zelf ben ik opgegroeid in Kwa Zulu natal.”

“Met de familie van mijn vader heb ik weinig contact gehad. Van Nde-bele weet ik dus niet veel, van Zulu des te meer. Die cultuur is trouwens springlevend. In dans, zang, rituelen en offers. Het is tegenwoordig zelfs trendy om naast een ‘wit’ huwelijk

op een holistische manier problemen als

stress en slapeloosheid aanpak.”

Dicht bij huis in Antwerpen“Ik voel mij verwend. De stad Ant-

werpen doet veel moeite om Zuid-Afrika in de spotlights te zetten. En dat is niet gemakkelijk. In Zuid-Afri-ka heb je 11 etnische groepen. Ik ben

ook weer een traditionele zulu-ceremonie te hebben.”

“Verder is het principe Ubuntu (menselijk zijn voor anderen) erg be-langrijk in onze cultuur. Waar ik ook ga, die Zuid-Afrikaanse vibe neem ik mee. Hier is iedereen bijvoorbeeld muisstil in het theater. Bij ons is het de gewoonte om je appreciatie luid te kennen te geven. Dan kijkt er al eens iemand om.” (lacht)

“In Antwerpen vind ik de mode echt fantastisch. Toch is er één grote teleurstelling. Hoe divers de stad ook is, er lijkt slechts één model van broeken te zijn. Echt vervelend voor buttilicious (rond gevormde) vrouwen zoals ik. De jeans passen nooit.”

(toont een jeansbroek) “Deze komt uit Zuid-Afrika. Ook naar de juiste make-up heb ik ontzettend lang moeten zoeken. Een donkere huid heeft heel andere kleuren no-dig dan een lichte huid. Om maar te zwijgen over een goede kapper. Niet dat er geen Afrikaanse kappers zijn, maar die zijn allemaal als een soort sociale hotspot, heel erg druk. In Zuid-Afrika zijn de afro-kappers als de kappers voor blanken hier: je gaat er heen om te relaxen. Dat heb ik uiteindelijk in Rotterdam ge-vonden.”

“In een nieuw land zijn het de sim-pele dingen die je het leven moeilijk kunnen maken als ze er niet zijn. Maar je neemt ze zo vanzelfsprekend dat je er niet op voorhand aan denkt. Soms overweeg ik om een boek te schrijven over alle dingen die je moet weten voor je naar België verhuist.” (lacht)

WK eerste keer in AfrikaAls eerste Afrikaans land in de ge-schiedenis is Zuid-Afrika in 2010 gastland voor de Fifa Wereld Cup. Sportgekke Zuid-Afrikanen tellen alvast af door ’s vrijdags in voetbal-shirt de deur uit te gaan. Dat doen ze elke week tot aan de aftrap. Die komt er op 11 juni. Precies een maand later kennen we de nieuwe wereldkampioen.

4.DIVERS ANTWERPEN Donderdag 4 februari 2010

Toen en nu

Succesvol tijgerland

Zelden is het verschil tussen twee buurlanden zo groot als dat tussen Zuid- en Noord-Korea. Ching Lin Pang, professor aan de faculteit sociale wetenschappen van de K.U. Leuven, legt uit hoe dit komt.

”Aan het einde van de Kore-aanse Oorlog in 1953 kwam Zuid-Korea onder Amerikaanseinvloedssfeer terecht, terwijl Noord-Korea binnen de invloeds-

Zuid-KoreaLand van harde werkers

sfeer van de Sovjet-Unie viel”, zegt Pang. “Het zuiden van het Koreaanse schiereiland kreeg politieke en financiële steun van de VS, en kende een sterke economische opgang. In de jaren 1980 behoorde Zuid-Korea tot één van de snelst groeiende eco-nomieën in Azië, de zo-genaamde tijgerlanden, waartoe ook Singapore, Taiwan en Hongkong behoren.”

In veertig jaar veranderde het land van een agrarische samenle-ving naar een moderne, geïndus-

trialiseerde samenleving. “In tegenstelling tot het arme,

communistische Noord-Korea, groeide Zuid-Korea uit tot een welvarende, post-industrië-le

maatschappij”, zegt Pang. “In het begin was de eco-nomie vooral gericht op export van onder meer wa-gens en elektronica.

Recent ontwikkelde zich ook een creatieve industrie.

De Koreaanse film, muziek en media kwamen tot bloei. In Azië ontstond de ‘Korean Fever’: alles wat op het vlak van populaire cul-

“We verkleedden ons om het café binnen te mogen”Dae Hun Kim - voor de vrienden gewoon ‘Kim’ - kwam zeven jaar geleden in Antwerpen wonen. Hij studeert er voor handelsingenieur, maar geniet ook van het nachtleven.Noem een Antwerpse discotheek en Kim is er geweest. “In Zuid-Korea was ik nog te jong om op café te gaan”, lacht hij. “Al hebben we één keer een cafébaas flink in de maling genomen.”

Als we Dae Hun Kim (23) ont-moeten in het restaurant van zijn ouders, is het buiten barkoud. Het sneeuwt zelfs lichtjes als Kim ons binnenlaat.

“Of we dat soort weer in Zuid-Korea ook hebben”, herhaalt de jonge twintiger onze eerste vraag. “Erger zelfs! In mijn geboorteland is het weer vergelijkbaar met dat van hier. Alleen is het iets extremer. In de winter is het kouder, en in de zomer warmer. Weet je dat alle ge-bouwen in Zuid-Korea airconditio-ning hebben? Gewoon omdat het er in de zomer anders niet om uit te houden is.”

Kim was zestien toen hij zeven jaar geleden naar ons land kwam. “Mijn moeder was al eerder naar hier verhuisd”, zegt hij. “Maar ze wou zien of de omstandigheden hier goed waren voordat ik en mijn drie jaar jongere zus zouden over-

komen.”“Al snel besloot ze dat het hier voor

ons beter vertoeven was dan in Zuid-Korea. Vooral de druk op school was een stuk minder. In Korea moest ik van half acht ’s morgens tot negen uur ’s avonds in de klas zitten. En dan moest ik daarna nog privéles volgen tot één uur ’s nachts. Zelfs in de va-kantieperiodes moest ik naar school. Mijn moeder vond het daarom beter om ons naar België te halen.”

In België was het flink aanpassen. “De eerste maanden wou ik snel te-rug naar Zuid-Korea. Ik miste mijn

Dae Hun Kim: “In Korea moest ik van half acht �s morgens tot negen uur �s avonds in de klas zitten.”

“De Belgen hebben andere haarkleuren, ronde ogen en een grote neus. Iedereen zag direct dat ik niet van hier was”DAE HUN KIMSTUDENT

Zuid-Koreanen wonen in Antwerpen

143

familie en vrienden. En ik sprak de taal ook nog niet. Het gevolg daar-van was dat ik mij moeilijk kon uit-drukken. Daarenboven zie ik er ook helemaal anders uit dan de mensen hier. Jullie hebben andere haarkleu-ren, ronde ogen en een grote neus. Iedereen zag dus direct dat ik niet van hier was.”

Kim nam zich in eerste instantie voor om na zijn middelbare studies zo snel mogelijk weer naar Korea te vertrekken.

“Nadat ik een jaar in België was ge-weest, ging ik er voor een maand op vakantie. Dat was heel raar. In Korea gaat alles zo snel dat ik over bepaalde zaken, zoals de nieuwe series op tv, al niet meer kon meepraten. In mijn afwezigheid was ook het betalings-systeem voor de metro helemaal ver-anderd. Dat jaar kwam ik tot de vast-stelling dat ik mij zowel in België als in Korea niet helemaal thuisvoelde. Een vreemde ervaring.”

IndoctrinatieSinds die reis in 2004 is Kim niet

meer naar zijn geboorteland terug-gekeerd.

“Het is lang vliegen en ook de grenscontroles zijn er heel streng. Zelfs met mijn Koreaans paspoort

krijg ik op de luchthaven een hele-boel lastige vragen voorgeschoteld. Dat heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat moet worden onder-zocht of ik in Europa geen banden met Noord-Korea onderhou. Dat ligt in Zuid-Korea nog steeds heel gevoelig.”

“Op school werden we geïndoctri-neerd. De Noord-Koreanen zouden de vijanden zijn. Toen ik er in Ant-werpen een paar ontmoette in het restaurant van mijn ouders, was ik bang van hen. Dat bleek voor niets nodig. Volgens mijn moeder is er weinig verschil tussen Noord- en Zuid-Koreanen.”

Voor Kim, op dit ogenblik derde-jaarsstudent handelsingenieur aan de Universiteit Antwerpen, mogen Noord- en Zuid-Korea opnieuw één Korea vormen.

“Vanuit economisch standpunt zou dit het beste zijn. Een samen-voeging van de beide Korea’s be-tekent meer grondstoffen en meer mankracht. Ook op het vlak van fa-miliehereniging zou dat goed zijn. Koreanen zijn echte familiemensen. En op dit ogenblik zijn er nog veel families die door de scheidingslijn tussen Noord- en Zuid-Korea hun dierbaren moeten missen.”

Café d’AnversHoewel Kim zijn familie in het

verre Korea vaak mist, heeft hij het ondertussen erg naar zijn zin in Antwerpen. Hij spreekt keurig Ne-derlands, en maakte door de jaren heen uitgebreid kennis met onze uit-gaanscultuur.

“De verschillende discotheken hebben weinig geheimen voor mij”, zegt hij. “Ik ben al in Café d’Anvers, Café Local, de Red and Blue, de Car-ré, de Noxx en noem maar op ge-weest. De laatste tijd doe ik het wel veel rustiger aan, omdat ik volop be-zig ben aan mijn bachelorproef.”

In Korea waagde Kim zich slechts één keer in het nachtleven. Op een volledig clandestiene manier nog wel.

“In mijn geboorteland is het ver-boden om onder de zestien alcohol te drinken. Omdat we allemaal ver-plicht waren om een schooluniform te dragen, wist elke cafébaas auto-matisch dat we nog te jong waren om te drinken. Op een dag vonden we er niet beter op om ons stiekem te verkleden en toch een café binnen te gaan. Niemand merkte het. Ook onze ouders niet. Al moesten we na ons bezoek wel een korte periode inlassen om volledig te ontnuchte-ren. Zo kwamen we zeker niet tipsy thuis.”

Deze nieuwe Antwerpenaar krijgt een sim-pakket van Ortel Mobile om naar zijn thuisland te bellen.

i

Donderdag 4 februari 2010 DIVERS ANTWERPEN.5

tuur uit Zuid-Korea kwam, is erg gegeerd.”

Dat Zuid-Korea in een hal-ve eeuw zo’n enorme vooruit-gang boekte, heeft volgens Ching Lin Pang veel te makenmet het exportbeleid van de overheid en met de werk-ethiek van de Zuid-Koreanen. “Zij zijn enorm harde werkers. Er wordt wel eens gezegd dat de Japanners veel werk kun-nen verzetten, maar de Zuid-Koreanen doen daar nog een schepje bovenop.”

Bijna vijftig miljoen inwoners

Cijfers

Officiële taal: Koreaans Hoofdstad: Seoel Oppervlakte: 99.538 km² Inwoners: 48.508.972 Regeringsvorm: republiek Staatshoofd: president Lee

Myung-bak Regeringsleider: premier

Han Seung-soo Munt: Zuid-Koreaanse won Religie: christendom

(49%), boeddhisme (47%), con-fusianisme (3%), andere (1%)

“Kim is de beste Koreaanse kokkin van de wereld”

Amsterdam zeker vijf Ko-re-aanse restaurants zijn, kwam hij

altijd terug naar Antwerpen. Van het een kwam het ander. Een poosje na-dat we elkaar hadden leren kennen, zijn we getrouwd.”

Vaste klant in Kims restaurant, is een andere Kim: Kim Young Sook

(57). “Wij zijn de beste vriendin-nen”, zegt die laatste. “Kim is de beste Koreaanse kokkin ter wereld. Ik kom hier geregeld eten. En als Kim gedaan heeft met koken, gaan we ergens een koffie of een thee drin-ken.”

Kim Young Sook was bijna dertig

In de Statiestraat in Antwerpen, vlakbij de Rooseveltplaats, ligt het restaurant Korean Barbecue. Kokkin Kim Hee Sung bereidt er elke dag opnieuw de beste Koreaanse specialiteiten.

Kim Hee Sung (53), de moeder Dae Hun Kim, kwam in 2003 naar Antwerpen. Niet om te genieten van een luilekkerleventje. Ze kwam met grootsere plannen.

“Een vriendin van mij woonde al in Antwerpen”, zegt Kim. “Ze had een reisbu-reau, maar wou graag een Ko-reaans restau-rant openen. Omdat ze wist dat ik in Zuid-Korea een gedi-plomeerde kokkin was, deed ze een be-roep op mij.”

Kim trok naar Antwerpen en ging aan de slag in de Statiestraat. “In het restaurant leerde ik mijn hui-dige man kennen”, vertelt ze. “Hij is een Nederlander die gek is op de Koreaanse keuken. Hoewel er in

Beste vriendinnen: Kim Hee Sung (rechts) en Kim Young Sook.

Grenzeloze vriendschap

In Antwerpen leven bijna 150 Zuid-Koreanen, maar er is geen sprake van een hechte Koreaanse gemeenschap.

“Ik heb af en toe wel contact met uitwisselingsstudenten uit Zuid-Korea”, zegt Dae Hun Kim. “Al zijn deze contacten slechts tijdelijk. Ik ken ook enkele geadopteerde Zuid-Koreanen. Maar zij zijn vaak volle-dig in België opgegroeid en spreken geen Koreaans.”

Kim heeft wel veel contact met an-dere nationaliteiten. “Ik heb vrien-den uit Oezbekistan, Kazachstan, Tsjetsjenië en Rusland. En mijn bes-te kameraad is half Iraans, half Bel-gisch.” In restaurant Korean Barbe-cue komen heel wat Koreanen over de vloer. En ook mensen uit andere Aziatische landen, zoals China of Japen, vinden gemakkelijk de weg naar hier”, zegt Kim Hee Sung.

Bekende Zuid-Koreanen

Kim Dae-jung (ex-president en winnaar van de Nobelprijs van de Vrede)

Park Ji-sung (voet-baller van Man-chester United)

Seol Ki-Hyeon (ex-voetballer Ant-werp en Ander-lecht)

Kim Yu-Na(wereldkam-pioene kunst-schaatsen)

“We zijn altijd blij als we naar het rustige België kunnen terugkeren”KIM HEE SUNG EN KIM YOUNG SOOK

jaar geleden bij haar familie in het Ja-panse Tokio, toen ze haar (Belgische) man Luc leerde kennen. “In 1983 ben ik naar Antwerpen verhuisd. Even la-ter zijn we getrouwd.”

Meer relaxed levenZowel de kokende als de etende

Kim zijn blij dat ze uiteindelijk in Ant-werpen terechtkwamen.

“De mensen zijn hier heel vrien-delijk en het onderwijs is erg goed”, zeggen ze. “En het leven is ook iets meer relaxed. Als we naar Zuid-Korea op vakantie gaan, hebben we het altijd enorm druk. We moeten in een korte tijd zoveel mogelijk vrien-den en familie bezoeken. We zijn daarom altijd blij als we naar het rustige België kunnen terugkeren.”

Landcode telefoon: +82Landcode internet: .krVolkslied:AegukgaEconomie: een van de groot-

ste van Azië en een belangrijkespeler op de internationale markt. Belangrijke producent van hightech goederen, maar ook de staalindustrie, scheepsbouw, au-tomobielindustrie en productie van elektronische goederen

Plaats op lijst rijkste landen: 26/177

Korean BarbecueStatiestraat 8AntwerpenTel. 03-232.25.94www.koreanbarbecue.be

Restaurant

6.DIVERS ANTWERPEN Donderdag 4 februari 2010

Toen en nu

Woest landschap komt tot stand in de ijstijden

Het huidige Zweden zoals we het op de kaart vinden, bestaat sinds 1814. Sinds dat jaar houdt het land zich strikt neutraal.

Als volk ontstaan de Zweden in de middeleeuwen door het samengaan van de daarvoor onderling strijdende stammen van de Gauten en de Svear.

ZwedenLand met meer dan 96.000 meren

Met de 17de eeuw breekt een gouden periode aan voor het veroveringszuchtige Zweden. In die tijd is de opper-vlakte tweemaal zo groot als nu. Veel van de gebieden verliest Zweden, onder meer het huidige Finland aan Rus-land.

In de 19de eeuw kent het land schrijnende armoede, met als gevolg een grote exodus richting Amerika.

Vanaf het begin van de 20ste eeuw krikt de Zweedse economie zich op door inno-

vatieve transportmiddelen. Begin van de opbouw van de roemruchte verzorgingsstaat Zweden .

Zweden is een constitu-tionele monarchie, en wordt beschouwd als een van de rijkste en meest ontwikkelde landen van de wereld.

Zweden behoort tot de Europese Unie, al staan de Zweden op een zekere onaf-hankelijkheid. Zo behielden ze na referendum de eigen munteenheid, de Zweedse kroon.

“Zweden denken altijd aan “De Zweedse blik is altijd naar de toekomst gericht”, omschrijft Jean-Jacques Westerlund een kenmerkende karaktertrek van het land dat hij als consul-generaal vertegenwoordigt in Antwerpen.

“De Zweedse natuur is zo zuiver”, zegt consul-generaal Jean-Jacques Westerlund. De Zweden poten ook niet overal van alles neer. “Voor elk groot industrieel project wordt ook grondig rekening gehouden met het milieu. En voor elke gerooide boom worden er nieuwe exemplaren aangeplant.”

Zelf is Jean-Jacques Westerlund in België geboren als afstammeling van John Westerlund, een Zweed die ruim een eeuw geleden het gelijknamige havenbedrijf oprichtte. Dat is vandaag een wereldspeler voor het transport van papierpulp.

“Ik ben haast letterlijk de kersver-se consul van Zweden”, lacht Jean-Jacques Westerlund, die nog volop in de weer is met de inrichting van het consulaat op de Antwerpse Plantin-kaai aan de Schelde.

“Die functie heb ik op een heel ty-pisch Zweedse manier gekregen: na-dat daar lang over nagedacht en ver-gaderd is door de Zweedse overheid. Voor niet-Zweden kan dat lange wachten wel eens frustre-rend zijn, maar Zwe-den hou-

den van een goede voorbereiding. Zo kan de uitvoering van de plan-nen meteen vlot verlopen. De Zwe-den zijn ook zeer toekomstgericht: aan de dag van morgen denken zit er echt ingebakken.”

Naast een goede voorbereiding zijn de Zweden ook verknocht aan de natuur. “Die is er ook zo zuiver! Sneeuwvlokjes lijken wel kleine dia-mantjes. Zweden is bekend door grote internationale bedrijven, denk maar aan Ikea. Maar voor elke gerooide boom worden er nieuwe exemplaren aangeplant. Voor elk groot industrieel project wordt ook grondig rekening gehouden met het milieu.”

Of de Zweden zich zorgen maken over de opwarming van de Aarde? “Absoluut! Daar zijn ze zeer zeker

mee bezig. Ze bedenken volop schone technologie. Over een

aantal jaar zullen verschil-lende landen met oplos-singen komen voor dit probleem. Ik ben er ze-

ker van dat Zweden er één van zal zijn.”

De Zweden hebben de gewoonte om alles lang en nauwgezet voor te bereiden. Hoe zouden ze een dossier als dat van de Lange Wapper aanpak-ken? Westerlund moet lachen. Met Christian Leysen en Nicolas Saverys behoorde hij tot de havenbazen die bezwaar maakten tegen het BAM-tracé.

“Dit zou de haven in tweeën ge-deeld hebben. Heel binnenkort stap-pen we met een alternatief plan naar de minister-president. Hoe de Zwe-den dit hadden aangepakt? Ze had-den de discussie nooit zo uit de hand laten lopen. En ze zouden zeker geen gebruik hebben gemaakt van het argument: we zijn al te ver, dus we kunnen niet meer terug. Na-tuurlijk kun je een plan altijd bij-sturen? Vandaar dat de Zweden zo lang voorbereiden.”

Zweden hebben de naam zeer vooruitstrevend te zijn, maar ze hechten minstens evenveel be-

Zweden wonen in Antwerpen

177

Donderdag 4 februari 2010 DIVERS ANTWERPEN.7

Grootste land van Scandinavisch schiereiland

Cijfers

Officieel: Koninkrijk Zwe-den (Konungariket Sverige)

Taal: ZweedsHoofdstad: StockholmRegeringsvorm: constitu-

tionele monarchieStaatshoofd: koning Karel

XVI Gustaaf van ZwedenPremier: Frederik Reinfeldt

(van de liberaal-conservatieve Gematigde Partij)

Religie: protestantismeOppervlakte: 449,964 kméInwonersaantal: 9.336.487

(dichtheid: 20.6/km²)Munteenheid: Zweedse

kroonLandcode internet: .seLandcode telefoon: +46 Belangrijkste exportproduc-

ten: elektrotechnische appara-tuur, transportmiddelen, tele-communicatiemiddelen, papier-pulp, hout, papier, textiel, aar-dewerk en meubelen

Minderheden: de enige au-tochtone minderheid van bete-

morgen”

“Belgen rijden echt agressief”

bier doen, al kunnen we onze kof-fers onmogelijk vol flesjes bier stop-pen.” (lacht)

Belgen denken vaak dat de sociale zekerheid van de Zweden nog beter is dan die van de Belgen. Volgens Jo-sephine hoeven onze ziekenhuizen niet onder te doen.

“Ik moest een paar keer naar het hospitaal voor mijn ogen en de ser-vice is echt heel goed in België. Je wordt zowat meteen geholpen ter-wijl je in Zweden doorgaans uren moet wachten.”

Over een paar jaar ziet Josephi-

ne zich terugkeren naar Zweden. Wat de meeste aanpassing zal ver-gen? “De rijstijl. In Zweden is ieder-een heel strikt in het verkeer. Als de maximumsnelheid 120 kilometer per uur is, dan houdt iedereen zich er aan. Op de snelweg durft men zelfs demonstratief op de linkerrijbaan gaan rijden tegen het snelheids-maximum. Echt om te zeggen: meer mag niet. (lacht) In België gaat het er wel anders aan toe. In het begin was het zelfs schrikken, want hier wordt soms echt agressief gereden. Intussen ben ik dat al zo gewoon dat ik wellicht ongeduldig zal zijn in het Zweedse verkeer.”

“Wat ik meeneem van België? Jul-lie recepten om mosselen te maken. Mosselen hebben we in Zweden ook, maar nergens worden ze zo lekker klaargemaakt als in jullie land. Al zal ik blij zijn dat ik weer een sterrenhe-mel kan zien. Alle sterren die ik de voorbije 2,5 jaar in België zag, kan ik wellicht op één hand tellen.”

Haar collega’s hadden Josephine Berggren afgeraden om voor haar werk af te zakken naar het grauwe België. Toch betreurt de jonge Zweedse haar keuze niet.

In Antwerpen vond Josephine de man van haar leven, ook een Zweed. In de herfst trouwen ze. “We willen het huwelijk een Bel-gisch tintje geven.”

Josephine, die in Wilrijk voor de Zweedse industriegigant Atlas Copco werkt, liet zich niet afschrik-ken door België omdat ze ons land al wat kende.

“Mijn vader heeft nog een tijdje voor een bedrijf in Gent gewerkt. Daar kwamen we hem af en toe be-zoeken. Al herinner ik mij vooral het eten: ribbetjes”, lacht Josep-hine.

Volgens de Zweedse geeft ons land pas na enige tijd z’n charme prijs.

“Op het eerste gezicht lijkt al-les grijs en grauw. Zeker vergele-ken met Zweedse dorpen, waar de huizen vaak allemaal een eigen kleur hebben. In België zou je veel cafés en restaurants op het eerste gezicht voorbijlopen. Je moet er binnengaan om de gezelligheid te ontdekken.”

K.Zeppos, De Vagant… het zijn slechts een paar favoriete plekjes die Josephine ontdekte in het cen-trum van Antwerpen, waar ze in de Schuttershofstraat woont.

“Het is verbazend hoeveel fijne zaken jullie in eenzelfde stad als Antwerpen hebben. En het eten is overal van een hoge kwaliteit. Ze-ker in de kleinere steden en dorpen van Zweden vind je doorgaans één café en dat is niet meteen de meest aangename plek om te komen.”

Klopt het cliché dat Zweden al-lemaal stevige drinkers zijn die hun eigen alcohol stoken? “Dat cliché klopt niet. Voor mij gaat het alles-zins niet op, maar het gebeurt in-derdaad. Of mijn toekomstige man z’n eigen drank zou mogen stoken? (lacht) Nee, maar dat wil hij zelf ook niet, denk ik. Hij is een liefheb-ber van Belgisch bier geworden.”

“Hoe we elkaar in België leerden kennen? Na het werk sprak ik ge-regeld af met een Zweeds koppel dat ook voor Atlas Copco werkte. Via de fitness kende dat paar een andere Zweed en we spraken een keer allemaal samen af. Ik kon toen niet vermoeden dat hij de man van mijn leven zou worden.”

Deze herfst trouwt het koppel in Zweden. “We vragen ons nu al af hoe we onze gasten laat op de avond een bakje echte Belgische frieten met mayonaise kunnen voorschotelen. We kunnen moei-lijk een frietkraam naar Zweden laten overbrengen. Misschien kunnen we beter iets met Belgisch

Josephine Berggren mist de sterrenhemel. “Alle sterren die ik de voorbije 2,5 jaar in België zag, kan ik wellicht op één hand tellen.”

“In Zweden lijken sneeuwvlokjes kleine diamantjes”JEAN-JACQUES WESTERLUNDZWEEDS CONSUL-GENERAAL

“In Zweden is iedereen heel strikt in het verkeer”JOSEPHINE BERGGREN

lang aan tradities. “Dat merk je aan de feestdagen:

13 december, de dag van Sint Lucia,de brengster van het licht. Dan dra-gen jonge meisjes mooie, witte ge-waden en kronen van kaarsjes op hun hoofd. Tegenwoordig worden die vervangen door lampjes.”

“Of midzomernacht, de langste dag. Of de dag van de rivierkreeftjes in augustus. De traditie wil dan dat je een kreeftje eet en dan een aqua-vit, de nationale sterkedrank, drinkt. In formeel gezelschap hou je het op een paar borreltjes aquavit, in meer intieme kring totdat er iemand zin-gend van tafel valt. (lacht) Zweden zingen op zo’n dagen veel samen. Dat

brengt mensen bij elkaar.”Of Westerlund zich Zweed of Belg

voelt? “Een Belg met Zweedse ge-woontes. Ik heb nog altijd Zweeds bloed in mij”, lacht Westerlund. “Ook ik hou van goede voorbereidingen én Zweedse tradities. De kerstham bijvoorbeeld. Ik sta er op die elk jaar te maken. Die moet je eerst urenlang koken en op het einde in de oven bak-ken met honing. Heerlijk! En lekker! Typisch Zweeds is dat er genoeg ham voor een week in de koelkast gaat. Telkens er bezoek komt, wordt de

ham dan aangesneden.”

kenis zijn de ongeveer 15.000 Samen of Lappen (foto) in het noorden, die zowel naar li-chaamskenmerken als naar taal en cultuur van de overige Zwe-den verschillen.De Samen (Lap-pen) leven sinds de prehisto-rie in het noorden van Zweden. Slechts 10 à 15% van de Samen leeft nog op de traditionele manier. Sommige Samen zijn nog rendierhouders. De mees-ten leven evenwel van de bos-bouw, landbouw en visserij.

Plaats op lijst rijkste lan-den: 18/177

8.DIVERS ANTWERPEN Donderdag 4 februari 2010

Abba effende het pad

Popmuziek belangrijk exportproduct Bij Zweden denkt u wellicht

aan Volvo, Ikea en… ABBA. Het land, dat een rijke en nog steeds levendige folk- en koortraditie heeft, is na de Verenigde Staen en het Verenigd Koninkrijk de grootste leverancier van popmu-ziek in de wereld, goed voor een omzet van 800 miljoen dollar in 2007.

De basis hiervan werd in de jaren zeventig gelegd door de popformatie van Agnetha,

Björn, Benny en Anni-Frid: Waterloo, Dancing queen,The winner takes it all en dan zien we nog een tiental wereld-hits schandelijk over het hoofd. Het ooit verguisde viertal bereid-de daarmee de weg voor tallozehitwonders als Roxette, Ace of Base, The Cardigans (foto) en The Hives. Maar ook voor hitmakers achter de schermen zoals Max Martin (Backstreet Boys, Britney Spears en N’Sync).

Naast populaire wereldster-ren kent Zweden ook een sterkealternatieve stroming. Er zijn een hardnekkige death metal-scène en verscheidene genera-ties pioniers in elektronische muziek, met als bekendste speerpunten Covenant en The Knife. Zit er iets in het Zweedse water of komt het doordat muzieklessen een vol-waardig vak zijn in het onder-wijs?

“Voor een bierliefhebber is België het beloofde land”Honolulu, Londen, Peking, Tokio, Melbourne, Parijs en sinds een paar jaar Antwerpen.Johan Stahlberg heeft als commercieel manager al wat van de wereld gezien, maar nu heeft hij het best naar zijn zin in de havenstad aan de Schelde, waar hij vlakbij de Cockerillkaai woont.

“Tijdens mijn studies wist ik al dat ik in het buitenland wilde werken”, vertelt Johan Stahlberg, meer wereldburger dan Zweed. Zijn partner is van Duits-Spaanse origine.

“Dat verlangen om te reizen zit in de Zweedse cultuur. Ik vermoed dat zowat tachtig procent van mijn studiegenoten destijds op uitwis-seling naar het buitenland is ge-weest.”

“Ik ben naar de universiteit van Hawai getrokken. Na mijn studies heb ik een tijdje gewerkt op de marketingafdeling van waren-huisketen Lidl in Londen. Om meer te kunnen reizen, keek ik uit naar een job in de trans-portsector. Die vond ik bij Wallenius Wilhelmsen Lo-gistics, een Noors-Zweeds bedrijf.”

Na een stage in alle uit-hoeken van de wereld, werkte Johan een tijd in Parijs. Toen diende zich een project in Antwer-pen aan.

“Ik wist niet zeker of dat project in Parijs nog lang zou lopen. Dus hapte ik toe. Ik kende Antwerpen al van een korte passage tijdens mijn opleiding bij Wallenius Wilhelmsen en wist dat Ant-werpen een aangename stad is. Het is hier goed leven voor een heel redelijke prijs, zeker als het vergelijkt met steden als Lon-den en Parijs. En je hebt hier fijne

Johan Stahlberg: “Als ik in Zweden uit het vliegtuig stap, slaat die frisse lucht me meteen in het gezicht. Heerlijk!”

Volgendeweek:

Zwitserland

restaurants, gezellige cafés…”Johans favoriete café is de Kulmi-

nator, het vermaard biercafé op het Vleminckveld.

“Voor een bierliefhebber is Bel-gië zowat het beloofde land. Elk jaar in mei organiseer ik met een paar vrienden een bierweekend. Dan bezoeken we onder meer een brouwerij, proeven we bier en zijn we gezellig bij elkaar. We houden het beschaafd met het drinken, hoor. Ik weet dat de Zweden de reputatie hebben zware drinkers te zijn, maar dat geldt niet voor iedereen. En lek-kere bieren zoals de Belgische, daar moet je van genieten.”

Volgens Johan lijken Belgen en Zweden op elkaar. “We zijn niet de grootste nationalisten. Jullie, Bel-gen, zijn niet erg trots op jullie poli-tici, maar als Herman Van Rompuy (hij spreekt die naam vlekkeloos uit, red.) Europees president wordt, zijn jullie toch trots want ‘hij is één van ons’.”

“Zweden hebben dat bijvoorbeeld ook met wagens: je hebt Saab-fami-lies en Volvo-families. Zelf ben ik af-komstig uit Vimmerby, de geboorte-stad van Pippi Langkous-bedenkster Astrid Lindgren. Daar zijn we ook wel best trots op.”

Wat is dan wel een groot verschil? “De lucht”, antwoordt Johan met-een. “Die is in België toch niet zo ge-zond. Dat voel je als je ademt, maar ik begrijp wel dat dit hier niet anders kan door de haven en alle transport. Maar als ik in Zweden uit het vlieg-tuig stap, voelt het alsof die frisse lucht me in het gezicht slaat. (lacht)

Onze reeks Divers Antwerpenloopt op zijn einde. Volgendeweek bereiken we de letter Z,en op 11 februari zijn we in Zwitserland, het laatste land in onze lijst. We hebben in de loop van de voorbije maandengemerkt dat u erg met ons en met de mensen die aan bod kwamen hebt meegeleefd. Vaak kregen we tips, adressen, vragen, kritiek en lof. Om de reeks af te sluiten, wil-len we u aan het woord laten,

Wat vond u ervan?beste lezer. Welk verhaal in Divers Antwer-pen heeft u het meest getrof-fen? Van wie in deze bijlagen-reeks hebt u iets geleerd? Hebt u gerechten of restaurants uitge-probeerd en hoe is u dat beval-len? We horen het graag van u. En in ons laatste nummer laten we u aan het woord.

VA N A F G H A N I S TA N T O T Z W I T S E R L A N D

blz.

3AfghanistanZanger Haroon Tanha:“Ja, ik heb ook fans in Afghanistan”

blz.

6AlbaniëCafébaas Piro Mile:“Bij mij kunnen de dokwerkers zichzelf zijn”

Teksten: Bénédicte Van Paeschen Coördinatie: Kris Vanmarsenille Eindredactie: Carine Tollenaere

Foto’s, illustraties: Patrick De Roo, Wim Hendrix, Bert Hulselmans, Ludo Mariën, Jan Van Der Perre, Dirk Van De Velde, EPA, AP, GVA

Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn

Donderdag 16 oktober 2008

VA N A F G H A N I S TA N TOT ZWITSERLAND

blz.

2ArmeniëChristian Vrouyr:“Ik koester mijn Armeense wortels”

AustraliëCraig Davidson:“Antwerpen ligt vlakbij Parijs”Teksten: Maaike Floor, Patrick Van de Perre, Sacha Van Wiele Coördinatie: Kris Vanmarsenille Eindredactie: Carine Tollenaere

Foto’s, illustraties: GVA, Ludo Mariën, Bert Hulselmans, Thomas Legrève, Wim Hendrix, Jan Van der Perre, AP

Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn

blz.

4 AzerbeidzjanEmin Aliyev:“De Antwerpse ontwerperszijn te grote concurrenten”

blz.

6

VA N A F G H A N I S TA N TOT ZWITSERLAND

blz.

2Burkina FasoAlimata Olga Tontorogobo“Belgisch vlees heeft geen smaak”

BurundiFidele Barandagye“In mijn café komen ook veel Vlamingen”

Teksten: Kristin Matthyssen, Maaike Floor Coördinatie: Kris Vanmarsenille Eindredactie: Carine Tollenaere

Foto’s, illustraties: Bert Hulselmans, Ludo Mariën, Wim Hendrix, Raymond van Beygaerden, Belga, EPA, Reuters, GVA

Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn

blz.

6 CambodjaRon Peng Sath Gyselinck“Ik ben helemaal verwesterd”

blz.

8

U mag uw reacties mailen naarnationaliteiten@gva.be

Heerlijk. In Zweden ligt alles veel verder van elkaar, met heel veel na-tuur ertussen. We zijn autoritten van ettelijke uren gewoon, terwijl Bel-gen in geen tijd in Nederland, Frank-rijk of Duitsland kunnen zijn.”

“Hoe wij die donkere winters doorkomen? We zijn wellicht niet anders gewoon. Eigenlijk is enkel november grijs en grauw. Daarna valt de sneeuw en kleurt alles veel mooier én lichter door dat wit. De eerste sneeuwdag is het op onze we-gen trouwens ook chaos.”

“Zweden hunkeren wel naar licht. De dag van de eerste lentezon zie je overal mensen voor hun huis op een stoeltje zitten, alsof ze het zonlicht willen opslorpen.”

“Heimwee naar Zweden? Als ex-pat vraag je je na een tijd af waar je thuis is. Maar als ik me in Zweden wil wanen, dan ga ik wel naar Ikea. (lacht) Om er gehaktballetjes, köt-bullar, te eten.”

“Zweden hunkeren naar licht. Bij de eerste lentezon nestelen ze zich in een stoeltje voor hun huis, alsof ze het zonlicht willen opslorpen ”JOHAN STAHLBERGCOMMERCIEEL MANAGER

Uw reacties op deze bijlagen