Donderdag 2 april 2009

DiversAntwerpen

Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn

Van Afghanistan tot Zwitserland

www.gva.be

“Mijn zoontje voetballer? Dat hij maar dokter of advocaat wordt”

blz. 2-3

“Jamaicanen gaan niet naar de carwash, ze wassen hun auto onder de waterval”

“Japanners worden streng opgevoed, een beetje militaristisch zelfs”

blz. 4-5 blz. 6-7-8

IvoorkustChristelle N’Goran

JamaicaKevin Millar

JapanMitsue Idehara

Teksten: Kobe Verheyen, Kristin Matthyssen, Dirk Hendrikx Coördinatie: Kris Vanmarsenille Eindredactie: Carine TollenaereFoto’s: Arlette Stubbe, Jan Van der Perre, Patrick De Roo, Bart Van Hoeydonck, PhotoNews, Belga, EPA, AP, GVA

België

IvoorkustJamaica

Japan

�.DIVERS ANTWERPEN donderdag � april �009

Toen en nu

Kinderarbeid op plantages

Ivoorkust is een land in Afrika dat grenst aan Liberia, Guinee, Mali, Burkina Faso, Ghana en de Golf van Guinee.

Het land kent een tropisch klimaat, in het zuiden vochtiger, in het noorden droger.

In 1986 werd de internatio-nale landsnaam gewijzigd in Côte d’Ivoire, maar deze benaming is weinig ingebur-gerd.

IvoorkustGrootste cacaoproducent

© GRAPHIC NEWS

G o l f v a n G u i n e a

MALI

GUINEA

LIBERIA

BURKINA FASO

TOGO

Abidjan

Agboville

Aboisso

OdienneBoundiali

Korhogo

Touba

Man

Guiglo

Seguela

Tabou

San-Pedro

Gagnoa

Bondoukou

Divo

Yamoussoukro

Adzope

AbengourouDaloa

Bouake

100km

IVOORKUST

Liefst veertig procent van de totale wereldproductie in cacao is uit Ivoorkust afkomstig. Maar de goed draaiende cacao-handel heeft wel een duistere keerzijde. In 2001 bleek dat er intensieve kinderarbeid op cacaoplantages in het land aan de gang was. In 2002 werd ook ontdekt dat zo’n 284.000 kinderen gevangen zaten in dwangarbeid in de West-Afrikaanse cacao-industrie. Het merendeel van hen (200.000) bevond zich in Ivoorkust.

“Mijn zoontje voetballer? Dat hij maar advocaat of dokter wordt”Christelle N’Goran (24) kwam in 2000 naar ons land. Ze volgde haar ouders, en is ondertussen zelf de fiere mama van de anderhalf jaar oude Christ Désyriel.Christelle ging vroeger graag op café in Antwerpen. Maar dat is voorgoed gedaan. ”Sinds ik moeder ben, kan dat niet meer. Christ is voortaan het enige dat telt voor mij. Voor hem moet alles en iedereen wijken. Zelfs uitgaan.”

De bijna 25-jarige vrouw kwam negen jaar geleden in Antwerpen terecht. “Mijn ouders woonden hier. Ik ben hen één keer komen be-zoeken. En daarna besloot ik dat ik graag voor altijd bij hen wou zijn. Ik kon hen moeilijk missen, en ves-tigde mij daarom definitief in Bel-gië.”

Christelle volgde eerst een jaar Nederlandse les, en ging daarna kantoor studeren. Nadat ze die studie had voltooid, trok ze naar Brussel.

“Ik ging er een opleiding als ver-pleegster volgen. Maar lang heeft dat niet geduurd. Ik ben in die pe-

Christelle N’Goran (24) kwam in 2000 naar ons land. Ze volgde haar ouders, en is ondertussen zelf de fiere mama van de anderhalf jaar oude Christ Désyriel.

Tien voor taalGoeiendag.Any Sogoman.

Goedenavond.Any Sou.

Alstublieft.Sabary.

Bedankt.Any Tché.

Hoe gaat het met u?Ika Kênin?

Ik hou van jou.M’bifè.

Het is mooi weer.Ka Téré Nogoya.

Leest u Gazet van Antwerpen?Ibé Gazet van Antwerpen Kanlanwâ?

Germinal Beerschot speelt dit jaar kampioen.N’bah djate ko Germinal Beerschot bé nakê kampioen yé.

Ik spreek Antwerps zonder accent.N’bé Antwerps fô ni accent yé.

riode zwanger geworden. Stoppen met mijn studies en voltijds voor mijn kindje zorgen was de enige optie.”

Christ Désyriel is ondertussen een flinke knaap. “Ik ken veel voetbal-lers”, zegt Christelle. “En zij zeggen allemaal: ‘Hopelijk wordt Christ ook een goede voetballer.’ Maar ik heb toch liever dat hij advocaat wordt. Of dokter. (lacht) Al is met een goede sportman natuurlijk ook niets mis.”

Soms mist Christelle haar thuis-land wel. “Ooit wil ik terug. Maar gemakkelijk is dat niet, want ik heb daar geen verblijfplaats meer. Elk jaar ga ik wel op reis naar Ivoorkust.

Dat is heel leuk. Alle stress valt daar opeens weg. Ik hou ervan om mijn familie te zien en samen met hen te wandelen. Op zo’n moment voel ik me weer helemaal jong.”

Toch is de Ivoriaanse blij dat ze in Antwerpen woont. “Ik heb het hier erg naar mijn zin. De Antwerpenaars zijn heel vriendelijk. Eén keer heb ik eens een minder leuke ervaring

gehad. Ik was samen met mijn zus een adres aan het zoeken. Omdat we dat niet direct vonden, vroeg ik twee blanken om hulp. Toen ze me zagen komen, maakten ze direct een wegwerpgebaar. Zoiets is niet leuk, zeker niet als je veel moeite doet om je te integreren. Maar je mag je dat soort zaken niet aantrekken, anders word je zelf verzuurd.”

“Bij mijn familie in Ivoorkust voel ik me weer helemaal jong”Christelle N’GoraN

donderdag 2 april 2009 DIVERS ANTWERPEN.�

uit Europa krijgen. Ze zien het als een stimulans om hard te trainen. Ze ho-pen ooit een grote voetbalcarrière in Europa uit te bouwen. De Ivoriaan-se spelers van Beveren zijn voor hen echte helden.”

Ook Michel houdt enorm van voet-bal. “Vanuit mijn appartement kijk ik uit op een voetbalveld. Op zaterdag en zondag worden er wedstrijden gespeeld. Ik sta die dagen op tijd op om daarvan te kunnen genieten. Ik zou wel gek zijn als ik dat niet deed. Omdat ik alles vanuit mijn raam kan zien, moet ik geen vijf euro toegangs-geld betalen.” (lacht)

Officiële landstaal: Frans Hoofdstad: Yamoussoukro Regeringsvorm: republiek Staatshoofd: president

Laurent Gbagbo (sinds 2000) Regeringsleider:

Guillaume Soro (sinds 2007) Parlement: Nationale

Vergadering (175 leden, termijn van vijf jaar)

Religie: islam 37%, christendom 25%

Aloco Poisson

Recept

Ingrediënten Afrikaanse bakbananen tilapia-filet komkommer ajuin tomaten

Bereiding Snij de bananen in schijfjes

en bak ze goed door in een pan. Bak ook de tilapia. Mix de rau-we groenten (ajuin, tomaat en komkommer) tot puree. Schik alles op een bord. Smakelijk!

Didier Drogba (voetballer)

Aruna Dindane (foto)(voetballer)

Koné Mamadou (schrijver)

Alpha Blondy (reggaezanger)

“Ik ben fan van het cordon sanitaire”

Dat was eind jaren negentig erg po-pulair. Maar die cursus is nooit iets geworden. De leraar mocht me niet. Ik denk dat het kwam omdat ik een Afrikaan was. Hij zei me op het einde van het eerste jaar dat ik niet naar het volgende jaar mocht. Dat betekende het einde van mijn programmeer-droom.”

Na zijn omzwervingen in Arendonk

Rene Kouassi heeft een boeiend leven achter de rug. Hij was ooit verdediger bij de plaatselijke voetbalploeg in Arendonk, maar is nu volledig ingeburgerd in Antwerpen.

“Ik ben ouder dan veertig”, ant-woordt Rene Kouassi als we hem naar zijn leeftijd vragen. “Meer wil ik daarover niet kwijt. (lacht) In ons land is leeftijd een beetje taboe. We lopen niet graag met ons aantal le-vensjaren te koop.”

Of Rene nu 42, 49 of 54 is, een ge-varieerd leven heeft hij in ieder geval al gehad.

“Ik ben in 1990 in België terecht-gekomen. Een vriend van mij woon-de hier. Ik bezocht hem, kreeg het hier naar mijn zin, en besloot om in Brussel te gaan wonen.”

Na een jaartje hoofdstad, kwam Rene in het Kempense Arendonk terecht. “Ik was de eerste Afrikaan die zich daar vestigde. Al bij al viel dat heel goed mee. Ik maakte er een punt van om me zo goed mogelijk in te werken in het sociale weefsel. Ik werd misdienaar, en ik ging voetbal-len bij de plaatselijke club. De men-sen zagen mij al snel als één van hen. En dat was heel goed, want dankzij de positieve ervaring die ze daar met mij hadden gehad, kregen ook ande-re buitenlanders het gemakkelijker om zich in Arendonk te vestigen.”

Toch was het niet allemaal rozen-geur en maneschijn in de Kempen.

“In Turnhout volgde ik een cur-sus voor computerprogrammeur.

Rene Kouassi was misdienaar én voetballer tegelijk.

“Ik kijk gratis naar voetbal”Michel Koné is voorzitter van de Ivoriaanse vereniging in Antwerpen. Als hij teruggaat naar zijn thuisland, neemt hij massa’s lederen ballen en voetbaltruitjes mee.

Michel Koné (42) is een voor-beeld voor Belgen: in tegenstelling tot veel geboren en getogen Belgen spreekt hij de drie landstalen.

“Ik kan Nederlands, Frans en ook een mondje Duits”, zegt hij trots. “Dat laatste komt omdat ik, enkele jaren voordat ik in België arriveer-de, nog een hele poos in Duitsland heb gewoond en gewerkt. Ik vind het wel leuk dat ik die drie talen spreek. In eigen land is het niet

mogelijk om alle landstalen te kennen, want daar zijn

er liefst zestig.”Michel arriveerde in

ons land in november 1998. “Het beviel me hier direct. Al snel vond ik werk bij de Werf- en Vlas-

natie. Nu heb ik een job in suikerfabriek Candico.”

Naast zijn professionele be-zigheden, is Michel ook voorzitter van de Ivoriaanse vereniging in Antwerpen. “In onze vereniging is iedereen welkom. Wij organiseren culturele en sportieve activiteiten, maar onze vereniging heeft ook een sociaal doel. We zijn er voor elkaar. Als er iemand sterft, helpen we de getroffen familie. En als er ergens een nieuw kindje geboren wordt, springen we te hulp om een leuk feestje te organiseren.”

Geregeld keert Michel terug naar Ivoorkust. “Mijn familie en vrienden overdonderen me dan met vragen over Europa. Hoe zijn de mensen daar? En wat voor cul-tuur hebben ze? Ik neem ook altijd een heleboel cadeautjes mee. Voor-al lederen ballen en voetbaltruitjes voor de jonge voetballertjes. Voor hen is dat ongelooflijk, een cadeau

Ivoriaan verdient 710 euro per jaar

Oppervlakte: 322.463 km² Inwoners: 18.373.060 Volkslied: L’AbidjanaiseMunteenheid:

CFA-frank (XOF) Gemiddeld inkomen:

710 euro per persoon per jaarBelangrijkste bronnen van

inkomsten: tropisch hout, koffie, cacao, palmolie, katoen

Nationale feestdag:7 augustus

Webcode: .ci Telefooncode: 255Plaats lijst rijkste landen:

166/177

Bekende Ivorianen

Society

Ivorianen wonen in Antwerpen.

262

verhuisde Rene in 1999 naar groot-stad Antwerpen.

“Daar kreeg ik het snel naar mijn zin. In vergelijking met Arendonk was Antwerpen natuurlijk wel ongeloof-lijk groot en druk, maar ik leerde er snel nieuwe mensen kennen. Ivoria-nen zijn heel sociaal. Zodra we horen dat er iemand nieuw uit Ivoorkust is aangekomen, gaan we hem of haar be-zoeken. Zo ontstaat binnen de kortste keren een grote familie.”

Ook de Antwerpse politici beval-len Rene wel. “Ik ben grote fan van het cordon sanitaire. Deze openlijke afwijzing van racisme is goed voor het positieve imago van Antwerpen. En ik heb de indruk dat het ook echt werkt, want in vergelijking met tien jaar geleden krijgen wij Afrikanen veel minder negatieve reacties naar het hoofd geslingerd.”

“De openlijke afwijzing van racisme is goed voor het positieve imago van Antwerpen”Rene Kouassi

Michel Koné: “Voor onze jongeren zijn de Ivoriaanse voetballers van Beveren helden.”

www.ortelmobile.be connecting the world

BEL DE HELE WERELD

ROND TEGEN EXTREEM

LAGE TARIEVEN!

GRATIS!!ONDERLING BELLEN

VAN ORTEL NAAR ORTEL*

ELKE2 MINUUTINTERNATIONAAL BELLEN

GRATIS!!

de*

TOTKORTING50%

*EENMALIG STARTTARIEF VOOR ONDERLING GRATIS BELLEN IS € 0,15 * MAXIMALE GESPREKSTIJD VOOR ONDERLING GRATIS BELLEN IS 10 MINUTEN *ONDERLING GRATIS BELLEN GELDT ALLEEN BINNEN BELGIE * VOOR EEN OVERZICHT VAN ALLE TARIEVEN EN VOOR MEER INFORMATIE OVER

ONZE ACTIES GAAT U NAAR: WWW.ORTELMOBILE.BE

NIEUWEACTIE!

�.DIVERS ANTWERPEN donderdag 2 april 2009

Situering

JamaicaLand van1001 watervallen

“Jamaicaanse vrouwen kennen het geheim van de eeuwige jeugd”Paulette Shaw (55) en Kevin Millar (38) werken allebei in restaurant Caribbean Inn in de Korte Nieuwstraat. Alles verwijst er naar hun zwoele roots Jamaica. Er is zelfs een vlag van Bob Marley.

moeder naar Antwerpen. “Mijn moeder is gestorven op haar 47ste. Doorgaans worden Jamaicanen heel oud. Ze zien er veel jonger uit dan hun kalenderleeftijd. Komt omdat wij zo veel goeie kokosmelk-crèmes op onze huid smeren. Mijn grootmoeder is 98, maar ze ziet er 70 uit, zonder overdrijven!”

Paulette is in Antwerpen de zaken-partner van Ronny Van den Hoe-

ven. In de Korte Nieuwstraat serveren ze de lekkerste ge-

rechten uit de Jamaicaanse keuken. De Simple Minds en Grace Jones kwamen er al eten. “En reaggae-ster Shaggy!”, zegt Pau-lette trots. “Hij is ook van Jamaica!”

“Jamaica de culinaire top van de Caraïben, met

de beste rum, de lekkerste

bakbananen, zalige blue mountain- koffie en typische vruchten zoals de achee, die er uitziet als roerei”, ver-telt Ronny. Er zijn zowel Portugese, Indiase als Afrikaanse invloeden.” Paulette serveert ons rijst met bo-nen en geitenvlees. Om duimen en vingers van af te likken!

Jamaicanen zijn een mix van Ethiopisch, Nigeriaans, Chinees en Indiaas slavenbloed. “En nog een he-leboel andere”, weet Kevin. “We zijn er trots op. Die mix maakt ons heel

'open minded' en gastvrij.”Kevin Millar is in Engeland ge-

boren, maar verhuisde op zijn achtste naar Antwerpen. Hij is gediplomeerd drukker en voelt zich op en top Antwerpenaar. “Ik ben zelfs officieel ambassa-deur van Antwerpen. Ik volg-de een opleiding bij de stad om toeristische informatie te geven.”

“Al honderd keer heb ik ge-zegd dat ik mijn familie in Jamaica eens zou opzoeken, maar het is er nog nooit van gekomen.” Hoeveel Jamai-caan er nog in mij zit? Kevinmoet lachen. “Ik hou van reggae, maar ik hou ook van andere muziek. Met mijn moeder spreek ik Pa-tois. Maar ik voel mij bo-venal Antwerpenaar.”

Paulette bracht haar prille kinderjaren door in Jamaica, meer bepaald in Ocho Rios, de paradijselijke aanlegbasis voor cruiseschepen. Kevin is dan weer een getogen Antwerpenaar, maar met zijn moeder spreekt hij nog altijd Patois.

Ocho Rios (Spaans voor 'acht rivieren') was vroeger een vis-sersdorp, maar is vandaag een populaire toeristische bestem-ming, bekend om het diepzee-duiken. Vedetten zoals Rolling Stone Keith Richards komen er vakantie vieren. Zoals zo veel Ja-maicanen, verhuisden Paulettes ouders naar Engeland om er te werken.

“In Jamaica is er weinig geld en werk, maar er is geen hon-gersnood. Je kan er het eten let-terlijk van de bomen plukken. Zo veel vruchten groeien er in de natuur. De mensen zijn er arm, maar gelukkig.”

Paulette straalt nog altijd de zwierigheid, het spontane le-vensvuur en de typische gast-vrijheid van de Jamaicanen uit. “Ik voel me een volbloed Caraï-bische. In de zomer leef ik he-lemaal op. Qua landschap is Ja-maica het mooiste van de Caraï-ben. Cuba is vlak en dor, terwijl Jamaica prachtig groen ziet. Ze noemen het niet voor niets het land van de 1001 watervallen. Jamaicanen gaan niet naar de carwash. Ze parkeren hun auto onder de waterval. Echt waar, darling!”

Na de dood van haar mama, volgde Paulette haar tweede

Kevin Millar en Paulette Shaw onder de vlag van Bob Marley, hét icoon van Jamaica.

“Jamaicanen wassen hun auto onder de waterval”Paulette Shawhorecavennoot

'open minded' en gastvrij.”Kevin Millar is in Engeland ge-

boren, maar verhuisde op zijn achtste naar Antwerpen. Hij is gediplomeerd drukker en voelt zich op en top Antwerpenaar. “Ik ben zelfs officieel ambassa-deur van Antwerpen. Ik volg-de een opleiding bij de stad om toeristische informatie

“Al honderd keer heb ik ge-zegd dat ik mijn familie in Jamaica eens zou opzoeken, maar het is er nog nooit van gekomen.” Hoeveel Jamai-caan er nog in mij zit? Kevinmoet lachen. “Ik hou van reggae, maar ik hou ook van andere muziek. Met

-boren, maar verhuisde op zijn achtste naar Antwerpen. Hij is gediplomeerd drukker en voelt zich op en top Antwerpenaar.

de een opleiding bij de stad

© GRAPHIC NEWSC a r r i b i s c h e Z e e

J A M A I C A

Black River

Savanna-la-Mar

Montego BaySt Ann’s Bay

Brown’sTown Port Antonio

Morant BayPortmore

FalmouthOcho Rios

Mandeville

May Pen

SpanishTown

30km

Kingston

Staatshoofd:koningin Elizabeth II

Oppervlakte: 10.991 km²Hoofdstad: Kingston Inwoners: 2.804.332Munt: Jamaicaanse dollar Taal: Engels

Jamaica is een eiland in het Caraïbisch gebied, ten zuiden van Cuba. Het land maakt deel uit van het Gemenebest van Naties.

Britse Queen is staatshoofd

Cijfers

Caribbean InnKorte Nieuwstraat 182000 AntwerpenTel: 03-231.03.77www.caribbeaninn.be

Caraïbisch restaurant

Religie: 61% is protestantKlimaat: tropisch. Heet en

vochtig, matig in binnenland Regeringsvorm:

parlementaire monarchieVolkslied:

Jamaica land we loveNationale feestdag:

1ste maandag van augustusWebcode: .jmLandcode telefoon: 876Natuurlijke rijkdommen:

bauxiet, gips, kalksteen, suiker, bananen en rum

Plaats op lijst rijkste landen: 101/177

donderdag 2 april 2009 DIVERS ANTWERPEN.�

Hofleverancier van grootste wereldatleten

Asafa Powell is regerend olympisch kampioen op de 4 maal 100 meter, Usain Bolt is wereldrecordhouder op de 100 meter en olympisch kampioen op de 100 meter en de 200 meter.

Bij de vrouwen was Merlene Ottey jarenlang het uithangbord. Hoewel ze nooit olympisch kampioen werd, wordt ze algemeen beschouwd als een van de beste atletes ooit.

In 1494 werd het eiland ontdekt door Christoffel Columbus. Die gebruikte het tot 1509 als privé-eiland waar-na de Spanjaarden het eiland Santiago noemden en er vanaf 1517 Afrikaanse slaven lieten komen. Een groot deel van hen kwam uit Ethiopië.

In 1655 werd Jamaica ver-overd door de Engelsen. Veel Spanjaarden die er woonden

vluchtten naar Cuba. Ze lieten hun slaven achter op Jamai-ca met het oog op hun hulp bij een eventuele herove-ring van het eiland. In 1670 werd Jamaica formeel aan Engeland overgedra-gen. Onder Brits bestuur werd Jamaica een belang-rijk wingewest. Er kwamen grote aantallen plantages, waar vooral suikerriet werd verbouwd. Op de plantages werden slaven uit West-Afrika tewerkgesteld.

In 1838 kwam een einde aan

Toen en nu

Bakermat van reggae en rum

de slavernij in het gehele Britse imperium, en daardoor ook in

Jamaica. In 1944 kreeg Jamaica volledig zelfbestuur en algemeen kiesrecht.

Het land werd onafhan-kelijk in 1962.

De officiële taal van Ja-maica is Engels. De meer-derheid van de bevolking spreekt het Jamaicaanse

Patois, een creoolse taal. Een gesimplificeerd Engels

vormde de basis, aangevuld met Afrikaanse talen, Europese talen (Spaans-Portugees) en

Aziatische talen (waaronder Mandarijnenchinees).

Het geloof wordt op Jamaica op een zeer intense, maar in het dagelijks leven op een vaak bijzonder vrijzinnige wijze beleefd.

Jamaica is de bakermat van de reggae en de rum. Bekenderootsreggae-performers zijn Bob Marley en Peter Tosh.

Jamaica staat ook bekend als het land met de beste rum, een destillaat uit melasse, suikerrietsap of suikerriet-siroop.

Tien voor taal

(

Jamaica en reggae worden geassocieerd met dikke joints. Zowel Paulette als Fay vinden dat fel overdreven. “De Jamai-caanse cannabiswetgeving is zelfs strenger dan in Vlaande-ren”, zegt Ulrich.

Helemaal afwezig zijn de drugs ook niet. Ronny heeft een geweldige anekdote. “Op een klein Jamaicaans mark-tje bood iemand me cannabis aan. Ik heb zelf nooit gerookt, maar dacht dat ik er Paulettemee kon plezieren. Hij lokte me mee naar een klein ach-terafsteegje, waar ik plichts-bewust betaalde en een zakje overhandigd kreeg. Zo fier als een gieter schonk ik mijn ge-durfd geschenk aan Paulette.Zij schoot in een geweldige lach! Het bleek tijm te zijn! Ik had me laten foppen!”

Asafa Powell (links) en Usain Bolt.

“Binnenkort wonen we zes maanden per jaar naast de blue lagoon”

“Vanaf januari willen we zes maanden per jaar in Port Antonio wonen. Overmorgen vertrekken we voor de laatste voorbereidingen. Omdat we allebei kinderen en klein-kinderen in Antwerpen hebben, blij-ven we wel wat pendelen.”

Ulrich ziet het helemaal zitten. “We willen onze privévilla vlakbij de blue lagoon ook verhuren aan fa-milie, vrienden of gewoon iedereen die van Jamaica houdt. De meest in-teressante vakantiemaanden zijn november, december en januari. Nu de centrale snelweg af is, denk ik dat het eiland een grote toeris-tische toekomst te wachten staat.”

Volgens Ulrich zien Jamaicanen er wat ruw uit, met hun rastakap-sels. “Eigenlijk zijn het juist heel zachtaardige mensen. De politie is er nog echt je vriend, ze komen thuis een pintje pakken, alles gaat er heel relaxed aan toe. Je krijgt er een heel vrij gevoel, nonchalant, en toch zijn er nog voldoende regels en limits. Ik heb veel in Afrika gereisd, maar dat is toch iets helemaal an-ders. Met Jamaicanen kan je afspra-ken maken.”

Naar Fay en Ulrich in Port Anto-nio? www.seaviewvilla.be of 0475-65.09.60. Fay en Ulrich kregen van ons een Ortel Mobile-belpakket.

i

De afspraak met Fay Brown (57) en Ulrich Daems (57) op de Antwerpse Grote Markt gebeurt op een drafje, want het koppel staat op het punt naar zijn strandhuis in Fay Browns geboortestad Port Antonio te emigreren.

Als je hen ziet afkomen, denk je spontaan: “Daar heb je weer een man van middelbare leeftijd met een veel jongere vrouw.” Maar ze blijken exact even oud! Gelukkig beschouwt Ulrich onze dwaling niet als een belediging, maar be-ziet hij het veeleer als een compli-ment voor zijn vrouw, en zo is het ook. Net als Paulette bewijst Fay dat Jamaicanen er allemaal heel jong uitzien.

Vijftien jaar geleden leerden ze elkaar in Antwerpen kennen. Hun Jamaicaans restaurant No Problem op de Kaaien, over café Beveren, met lekkere curry-geit, achee en gemarineerde barbecue was een begrip. Maar ze hebben de deur nu dichtgetrokken en gaan genieten in Port Antonio, waar de film Cocktail met Tom Cruise werd gedraaid. “Tien jaar hebben wij over en weer gevlo-gen”, zegt Ulrich. “Haar vader, moeder, broers en zussen wonen er nog. Ik ben volledig aanvaard door haar familie. Meer zelfs: ik heb nu twee families. Zo ervaar ik het.”

Fay belandde via Londen in Antwerpen. “In de jaren zeventigwas Antwerpen veel levendiger dan Londen om te fuiven. Ant-werpen stond voor dag én nacht amusement, in Londen botste je altijd op 'closing time'. Door in Antwerpen juweeltjes te kopen die we in Londen met winst ver-kochten, financierden wij onze overtocht Dover-Oostende.”

Fay en Ulrich, nu nog voor het Antwerps stadhuis, straks in hun strand-huis in Port Antonio.

“In Jamaica gaat het er relaxed aan toe. De politie is er nog echt je vriend”Ulrich Daemsparttime Jamaicaan

Cannabis bleek tijm

het uithangbord. Hoewel ze nooit olympisch kampioen werd, wordt ze algemeen beschouwd als een van de beste atletes ooit.

Cannabis

In Jamaicaans Patois(een creoolse taal)

Laat me met rust.Nuh badda mi.

Dat is van mij.A fi mi.

Knap meisje.Criss ting.

Vader.Faada.

Vriendinnetje/liefje.Dawta.

Dat is mijn meisje.A fi mi gyal dat.

Ik ben weg.Mi gwaan.

Wat gebeurt er? Whappen?

Wat wil je?Whey yuh want?

Het kan mij niet schelen.Mi nuh care.

Kijk niet zo naar mij.Nuh badda watch mi.

Geef de fles water eens aan.Gi mi a bokkle a wata.

Heer, heb medelijden!Lawd ave mercy!

Jongen, ik vind je aardig.Bwaay mi like yuh still yuh nuh.

Ik hou van jou.Mi luv yuh.

Ik kom gauw terug.Mi soon come back.

Jamaicanenwonen in Antwerpen.

46

�.DIVERS ANTWERPEN donderdag 2 april 2009

337 Japanners/km2

Officiële naam: Nippon of Nihon

Hoofdstad: Tokio Regeringsvorm: parlementai-

re monarchie (keizerrijk) Oppervlakte: 377.873m²Inwoners: 127 miljoenReligie: shintoïsme,

boeddhismeMunt: yen Internetcode: .jpLandcode telefoon: + 81Ranglijst rijkste landen:

8/177

Bevolking

JapanHet land van derijzende zon

© GRAPHIC NEWS

J a p a n s e Z e e

F i l i p p i j n s e Z e e

O o s t -C h i n e s e

Z e e

S T I L L EO C E A A N

Hokkaido

Honshu

ZuidelijkeKuril-eilanden

Shikoku

Kyushu

Okinawa

CHINARUSLAND

ZUID-KOREA

NOORD

-KOREA J A P A N

Tokio

Akita

Sendai

Sapporo

Nagoya

OsakaKyoto

Kobe

Hiroshima

Yokohama

Kitakyushu

FukuokaNagasaki

200km

Sakhalin(RUSLAND)

Tokio-stad telt 8,5 miljoen inwoners. Elke dag stappen hier 7 miljoen mensen op het groot-ste metronetwerk ter wereld.

Tijdens de oorlog werd de stad zo zwaar gebombardeerd dat er in totaal meer slachtoffers vielen dan door de atoombom-men op Hiroshima en Nagasaki.

De metropool Tokio telt 40 miljoen inwoners en is daarmee koploper in de wereld.

Grootste stad ter wereld

Tokio

Koji Yamada, 46, staat achter het fornuis in het betere Japanse restaurant Les saveurs de Yamada in de Kronenburgstraat op het Zuid in Antwerpen. Hij woont hier intussen zo’n 15 jaar, maar in het Nederlands voelt hij zich nog niet echt op zijn gemak. En hij gaat nog altijd op de grond zitten om tv te kijken.

Gelukkig is er zijn echtgenote, Catherine Careme (43) uit Mortsel - “met Franse roots maar toch geheel en al Antwerpse” - die moeiteloos voor twee praat en even gemakkelijk voor drie, want hun dochter Emilie (15) heeft meer het timide van haar vader dan het extraverte van haar moeder.

“De taalbarrière mag je niet onder-schatten”, zegt Catherine. “Als Koji on-der Japanners is, praat hij honderd-uit. In het Nederlands moet hij zoeken

naar woorden en maakt hij een veel meer gesloten indruk.”

De reusachtige taalsprong die Ja-panners elders in de wereld moeten maken, verklaart volgens Koji en Catherine ook waarom ze op ons soms een gesloten, afstandelijke in-druk maken.

“Ik heb het zelf meegemaakt toen ik Koji achterna reisde naar Japan in 1990”, vertelt Catherine . “We heb-ben daar vijf jaar gewoond. Emilie is er geboren. We woonden in een buurt in Osaka waar ik als enige buitenland-se veel bekijks had. De mensen hielden in het begin duidelijk afstand. Tot ze

merkten dat ik ook Japans sprak. Dan was het ijs meteen gebroken. Blijkbaar waren ze gewoon bang dat ze iets in een andere taal moesten zeggen.”

Rood velJapanners hebben zo hun eigen tradi-ties, merkte Catherine. “Het bekende badritueel bijvoorbeeld. Iedereen van de familie gaat elke avond in bad. En-fin, ze nemen eerst een douche, was-sen zich grondig - soms schrobben ze tot hun vel rood ziet - en dan gaan ze zitten in een soort van hoge kuip ge-vuld met heet water dat tot aan de hals komt, zoals onze moderne bubbelba-

den maar zonder bubbels. Zo blijven ze een tijdje zitten weken, om alle spie-ren te ontspannen. Daarna douchen ze nog even, afspoelen zeg maar, en dan is de volgende aan de beurt. Som-mige vrouwen wassen daarbovenop nog elke ochtend hun haar. Omdat het klimaat er vochtig warm is en je haar

Catherine Careme, dochter Emilie en Koji Yamada. JAPANS RESTAURANTLes saveurs de YamadaKronenburgstraat 312000 AntwerpenTel. 03-226.62.42

276Japanners wonen

in Antwerpen.

“Elke dag iedereen in bad en ’s avonds op de grond zitten om naar tv te kijken”

Jongeren houden niet meer vast aan tradities, vindt Koji Yamada.

De oudste tweeling ooit geknield op een tatamimatje.

“Almaar meer jongeren zitten gewoon op een stoel aan tafel in plaats van op een tatamimatje op de grond”catherine caremerestauranthoudster

donderdag 2 april 2009 DIVERS ANTWERPEN.�

wat plakkerig is in de ochtend.”En toch, zoals overal ter wereld

laten ook de jongere generaties in Japan de tradities steeds meer schieten. “Elke avond met de col-lega’s iets gaan drinken en pas de laatste trein naar huis nemen, bij-voorbeeld. Dat was vroeger een sociale verplichting, en ook lang niet altijd even leuk. Dat gebeurt aanzienlijk minder onder jongere werknemers. En meer en meer jon-geren zitten gewoon op een stoel aan tafel, in plaats van op een ta-tamimatje op de grond”, vertelt Catherine. “Bij mijn schoonmoe-der is daar nog geen sprake van. Die is zeer gehecht aan de oude gewoonten.”

Er zijn twee basishoudingen waarin Japanners urenlang op de grond zitten. “Mannen kiezen soms de kleermakerszit, maar als vrouw moet je daar wat mee op-passen. (lacht) Wij zitten altijd op onze knieën”, zegt Catherine.

Ik probeer dat even en al na se-conden beginnen mijn spieren en pezen heftig te protesteren. “Je spieren zijn natuurlijk wat kort. Dat is normaal als je het niet ge-wend bent”, zegt Catherine.

Koji zegt dat hij thuis nog altijd liever náást de zetel op de grond zit als hij tv kijkt.

In zijn restaurant kun je uiter-aard gewoon aan tafels plaats-

nemen. “De inrichting is vrij so-ber. Dat hebben we bewust zo gedaan”, zegt Catherine. “Alles draait hier om het eten, niet om de dure lusters.”

Je komt hier niet om enkel sus-hi’s naar binnen te spelen. Die zit-ten alleen bij de voorproevertjes. Daarna serveren Koji en Catheri-ne een typisch Japans degustatie-menu met zeven gangen.

Feest met zeven gangenSnoep even mee:

Kenchin jiru (soep)Seafood sla (rauwe vis)Gepaneerde groenten met Isuzu sausSkrei met miso (soort kabeljauw)Iberico filet met mosterd (pata negra, ofte zwart Spaans varken)Rijst & MichosoepGepocheerde peren met Macha ijs

De menu’s variëren van week tot week en bestaan zo veel moge-lijk uit ecologisch en biologisch ge-teelde producten. Voor de zevengangen betaal je 43 euro, voor zes 36 en voor vijf 29.

“Het belangrijkste inde Japanse keuken zijngroenten”, zegt Koji. “Frietjes heb ik zelf graag, maar die ser-veren we niet. Allesis met rijst. En we hebben zowel

•••

•

•

••

Franse wijnen als sake, rijstwijn.”De betere sake heeft een hoger alcoholpercentage dan wijn en je hebt net als bij wijn goede en min-der goede jaargangen en goedkope tot peperdure 'grand cru' sakes.

Koji verliet Japan na een oplei-ding in de Franse keuken - “dat was bij ons de top” - en liep verschillen-de jaren stages in Frankrijk. Via via belandde hij in Antwerpen, waar hij voor het eerst in een Japans res-taurant aan de slag ging en Cathe-rine leerde kennen. Daarna trok hij terug naar Japan en waagde vijf jaar later, in 1995, opnieuw de overstap. “Dat viel even tegen, een paar maanden had ik geen werk en zat ik maar de hele dag thuis.” Toen kon hij aan de Ossenmarkt de keuken in en was hij opnieuw vertrokken.

Kalm AntwerpenHet allereerste verschil dat Koji kan bedenken tussen Antwer-pen en Japan is dat het hier zo rustig is. “In vergelijking met Kyoto, waar ik ben opgegroeid, en Osaka, allebei miljoenensteden, is Antwerpen heel kalm. Ginds is er altijd drukte op straat, met veel lawaai, er is altijd ergens wat te doen. Als we hier sluiten en buiten komen, is er soms geen kat te zien.”“Het leven in Japan valt nooit stil”,

vertelt Catherine met een tik-je heimwee. “Winkels,

banken en postkan-

toren zijn er langer open. Een mid-dagpauze, waarbij je om kwart na twaalf al bijna wordt buitengeke-ken omdat ze om halfeen sluiten, dat is ginds ondenkbaar. Klanten zijn altijd heilig, je krijgt altijd een goede service. Als de ene super-markt dicht is, is er wel een ande-re in de buurt open, zeven dagen op zeven.”

Bijna even vriendelijkVerder kan Koji over Antwerpe-naars alleen zeggen dat ze vrien-delijk zijn, wat we natuurlijk zelf ook al wisten. Maar ook weer niet zó vriendelijk als Japanners. “Hoffelijkheid is echt heel belang-rijk in de Japanse cultuur”, zegt Catherine. “Je begroet mekaar uitvoerig, je zegt altijd goeien-dag. Ze zullen nooit alleen maar een ja of een nee mummelen, je weet altijd precies waar je aan toe bent. Je ziet ook niet gauw ie-mand afgesnauwd worden.”

Streng voor zichzelfEen cliché dat voor een deel klopt is dat van het Japanse eergevoel . “Iemand die bij een bedrijf werkt en het idee heeft dat hij een se-rieuze fout heeft gemaakt, zal zelf zijn ontslag aanbieden. Ook al heb je er niet het sociale vangnet dat wij kennen. Wie zonder werk valt, moet zijn plan trekken.”

In de pers hier lees je wel eens dat zelfmoord nog altijd een eer-

volle dood heet te zijn voor een Japanner, bijvoorbeeld als hij failliet gaat of zijn werk ver-liest. Dat herkent Koji dan weer niet: “Dat had je in de samoeraitraditie. Daarvoor

moet je teruggaan tot de achttiende eeuw.”

Sushi zijn de bekende gerolde Japanse hapjes met rauwe vis, rijst en zeewier.

Benodigdheden(voor 4 personen - voldoende voor 6 rollen)

450 gr sushi rijst 10 dl water 4 el rijstazijn 2 el basterdsuiker 2 tl zout 6 blaadjes nori (zeewier)

wasabi sojasaus bamboematje

De bovenstaande ingrediën-ten kun je normaal ook in de supermarkt vinden. Voor de vul-ling kun je naar keuze gebruiken: zalm, forel, tonijn, cocktailgarna-len, crab sticks, omelet van 4 eie-ren, kleine komkommer, avocado of een combinatie.

Was de speciale rijst schoon in koud water en laat uitlekken. Breng de rijst met het water in een pan aan de kook. Zet daarna het vuur laag en laat de rijst zon-

Recept

Sushifeestje voor 4 personen

der deksel 10 tot 15 minuten op laag vuur koken tot het water is opgenomen en de rijst een plak-kerige brij is geworden. Haal de pan van het vuur en laat de rijst afgedekt 10 minuten nagaren. Maak van de azijn, suiker en zout een mengsel en roer deze door de rijst. Laat hierna de rijst verder afkoelen tot kamertemperatuur.

Snij alle ingrediënten voor de vulling van de sushi in dunne reepjes van een halve centimeter breed. Leg een vel zeewier (nori) op een bamboematje en verdeel een kleine hoeveelheid rijst over

Tien voor taal

(

“Vergeleken met Kyoto en Osaka is Antwerpen een heel kalme stad.”koji yamadakok

het vel. Laat aan de zijkanten en aan de bovenkant een rand van 2 cm vrij. Leg een beetje wasabiin een horizontale lijn in het midden op de rijst. Leg de vulling in een dunne horizonta-le strook, op een hoogte van ca 5 cm van de onderkant op de rijst. Rol de nori met behulp van het matje stevig op vanaf de onderkant en druk de uiteinden tegen elkaar aan. Het uiteindevan de nori kan met een nattevinger worden dichtgeplakt. Vul alle nori en laat de rollen afkoelen in de koelkast.

gewoonten.” Er zijn twee basishoudingen

waarin Japanners urenlang op de grond zitten. “Mannen kiezen soms de kleermakerszit, maar als vrouw moet je daar wat mee op-passen. (lacht) Wij zitten altijd op onze knieën”, zegt Catherine.

Ik probeer dat even en al na se-conden beginnen mijn spieren en pezen heftig te protesteren. “Je spieren zijn natuurlijk wat kort. Dat is normaal als je het niet ge-wend bent”, zegt Catherine.

Koji zegt dat hij thuis nog altijd liever náást de zetel op de grond zit als hij tv kijkt.

In zijn restaurant kun je uiter-aard gewoon aan tafels plaats-

teelde producten. Voor de zevengangen betaal je 43 euro, voor zes 36 en voor vijf 29.

“Het belangrijkste inde Japanse keuken zijngroenten”, zegt Koji. “Frietjes heb ik zelf graag, maar die ser-veren we niet. Allesis met rijst. En we hebben zowel

Osaka, allebei miljoenensteden, is Antwerpen heel kalm. Ginds is er altijd drukte op straat, met veel lawaai, er is altijd ergens wat te doen. Als we hier sluiten en buiten komen, is er soms geen kat te zien.”“Het leven in Japan valt nooit stil”,

vertelt Catherine met een tik-vertelt Catherine met een tik-vertelt Catherine met een tikje heimwee. “Winkels,

banken en postkan-

is dat van het Japanse eergevoel . “Iemand die bij een bedrijf werkt en het idee heeft dat hij een se-rieuze fout heeft gemaakt, zal zelf zijn ontslag aanbieden. Ook al heb je er niet het sociale vangnet dat wij kennen. Wie zonder werk valt, moet zijn plan trekken.”

In de pers hier lees je wel eens dat zelfmoord nog altijd een eer-dat zelfmoord nog altijd een eer-dat zelfmoord nog altijd een eer

volle dood heet te zijn voor een Japanner, bijvoorbeeld als hij failliet gaat of zijn werk ver-liest. Dat herkent Koji dan weer niet: “Dat had je in de samoeraitraditie. Daarvoor

moet je teruggaan tot de achttiende eeuw.”

VoorbeeldAangenaam! Ik heet Mitsue.Ik spreek Nederlands.

Dit wordt aldus uitgesproken:Hajimemashite!Watashiwa Mitsue to moushimasu.Watashiwa orandago wo hanashimasu.

Om Japans te schrijven gebruik je de twee Japanse alfabetten plus het Chinese schrift. De drie komen door elkaar voor, ook in één zin. “Dat is histo-risch gegroeid. In de zevende eeuw werd het toen dominan-te Chinese schrift, met de ka-rakters die telkens een begrip voorstellen, overgenomen”, zegt japanologe Ingeborg Ver-plancke van de KU Leuven. “De uitspraak werd 'verjapanst'. De twee Japanse alfabetten zijn la-tere vereenvoudigingen van het Chinese schrift.”

Dat geeft dus:1.het Japanse basisalfabet,

bestaande uit klinkers en lettergrepen. Hiermee be-ginnen kleine Japannertjes in de lagere school. Dit alfa-bet wordt ook gebruikt voor het verbuigen en vervoegen van Chinese tekens. De voor-beeldzin wordt dan:

2.het fonetische alfabet, datnog eenvoudiger is. Dit wordt gebruikt voor vreem-de eigennamen of termen, zoals Jan, bier of computer. De voorbeeldzin fonetisch:

3. de uit Chinaovergenomen

karakters of kanji.Een 15-jarige Japan-

ner zou er zo’n 1.500 moe-ten kennen, genoeg om een krant te kunnen lezen. Stu-denten japanologie moe-ten 15 kanji per week leren. Hieronder volgt nog eens de

voorbeeldzin, met de drie soor-ten tekens door elkaar:

�.DIVERS ANTWERPEN donderdag 2 april 2009

Volgendeweek:

Jemen

Jordanië

Kaapverdië

“We zijn streng opgevoed, een tikje militaristisch zelfs”De Japanse kunstenares Mitsue Idehara (42) woont in de straat van 'Patrick', de burgemeester. Maar ze wil daar weg.

met hen en mijn man Nederlands.” De artieste praat met typisch Ja-

panse omzichtigheid over de men-sen hier en ginder. “Verschillen tus-sen Japanse en Vlaamse mannen? Ik weet het niet. Japanners zijn wel uitgesproken hoffelijk. En tegelijk iets minder open, wat vormelijker. Vlamingen zijn spontaner.”

Wat later in het gesprek, als ze het over haar jaren in Frankrijk heeft, zegt ze dan weer dat Vlamingen nogal timide zijn en niet zo snel hun hart openen en vriendschappen slui-ten. “Je hebt hier veel tijd nodig om vrienden te maken.” Ze voegt er snel aan toe dat ze erg gesteld is op de Bel-gische mentaliteit. “En jullie werken hard, net als Japanners.”

Parijs“Ik ben in mijn twintiger jaren naar Frankrijk getrokken”, vertelt ze.

“We huren een flat in de Pacificatiestraat, op het Zuid. Een prettige buurt, maar we zouden in de stad een huis willen kopen. Alleen is het allemaal zo duur”, zegt ze.

“We”, dat zijn Mitsue en haar man Jan Bouwen (40), een inge-nieur met wie ze in 2003 getrouwd is. “In Antwerpen. Voor de gelegen-heid zijn mijn ouders naar hier ge-komen. Het is de enige keer dat ze in België geweest zijn”, vertelt de schilderes-graficus.

Zij reist om de twee jaar naar haar geboorteplaats, Okayama City. Die stad hoort niet thuis in het rijtje 'grote steden in Japan', maar is nog altijd groter dan Brussel.

Mitsue praat thuis Frans met haarman. “En als we kinderen krijgen,waar ik op hoop, spreek ik Japans

“Eerst naar Tours en dan naar Pa-rijs, om Frans te leren en voor mijn verdere artistieke opleiding. In Pa-rijs kom je na je 26ste niet meer bin-nen in een academie. In Antwerpen hebben ze die leeftijdsgrens niet. Dus ben ik naar hier afgezakt. Ik werd ook aangetrokken door de Vlaamse schil-derstraditie, met grote namen als Rubens, Bruegel en Van Dijck.”

Met enige financiële steun van haar ouders is Mitsue Idehara zich hier tot haar 38ste blijven bekwamen in de schilderkunst en grafiek. “Ik heb geregeld tentoonstellingen, zo-wel alleen als in groep, en ook nog in Japan”, zegt ze. Haar stijl beschrijft ze als “figuratief met een beetje fan-tasie”. Voor wie haar werk appre-cieert: het is betaalbaar. Kleine schil-derijen heb je vanaf 300 euro, gravu-res vanaf 120 euro.

GrommendIn een poging om de Japanse ziel toch enigszins te doorgronden, ver-wijs ik naar de films van Kurosawa en anderen, waarin de personages elkaar vooral grommend en snau-wend lijken toe te spreken. “Ja maar dat zijn al oudere films”, zegt ze. “Het is wel zo dat we redelijk streng, een beetje militaristisch, worden opge-voed. In dit opzicht kun je ons ver-gelijken met de Duitsers. Vanuit die opvoeding kun je ook verklaren dat we altijd zo beleefd zijn.”

Ze benadrukt ook een vrolijk as-pect van de Japanse spirit. “We feesten veel. Onze feesten zijn vaak natuurgebonden. Het begin van de lente bijvoorbeeld wordt algemeen gevierd, met als symbool de kerse-laar, zoals bij jullie met Kerstmis de kerstboom.”

Mitsue Idehara voor het Museum voor Schone Kunsten: “Je hebt hier veel tijd nodig om vrienden te maken.”

Nucleaire dooden vernieling

Oorlog

Japan heeft als enige land met de kracht van atoombom-men kennisgemaakt. De eer-ste viel op 6 augustus 1945 op Hiroshima, een havenstad met 1,3 miljoen inwoners, en maakte 78.000 slachtoffers in een fractie van een seconde. Dat aantal liep door de straling op tot 140.000. Drie dagen la-ter maakte Fat Man in Nagasa-ki 39.000 doden in één klap.

Japan is een vulkanische eilandenboog en behoort tot de seismisch meest actieve gebie-den ter wereld. De aardbevingen worden veroorzaakt door drie aardplaten die over elkaar heen wringen. Dat veroorzaakt grote spanningen die zich kunnen ontladen in een plotse beving.

Land van zware natuurrampen

Klimaat

De twee zwaarste aardbevingen vorige eeuw:

Op 1 september 1923 werd Tokiogetroffen door een aardbeving met een kracht van 8,2 op de schaal van Richter. De stad werd door de be-ving en de daarop volgende brand nagenoeg volledig verwoest. Er vie-len meer dan 140.000 doden.

Op 17 januari 1995 werd Kobegetroffen door een aardbeving met een kracht van 7,3 op de schaal van Richter. De stad werd grotendeels verwoest. Er vielen 6.433 doden en 43.000 gewonden. 250.000 gebou-wen werden zwaar beschadigd.

0

0

Aardbevingen en taifoens (orkanen) dreigen altijd in Japan.

Vet eten Mitsue Idehara staat ge-

regeld achter het fornuis en draait haar hand niet om voor de betere sushi. “Soms maak ik sushi’s voor gezelschappenen feesten voor een Japanse traiteur in Antwerpen. De Bel-gische keuken is lekker, maar voor een Japanse maag al gauw te vet en te zwaar. Een friet eet ik zonder mayonaise.Een beetje zout is al genoeg. (lacht) Jullie gebruiken ook zo veel boter! Ik moet daar altijd om lachen: in de supermarkt kopen jullie vlees met zo min mogelijk vet en thuis wordt dat dan gebraden in veel boter. Dat is toch absurd!”

Kameroen

-rijs, om Frans te leren en voor mijn

-