Samen sneller duurzaam:hoe snel is EGM?

Dordrecht

18 januari 2011

www.twitter.com/drifteur

Samen Sneller Duurzaam

Duurzaamheid 2.0

Duurzaamheid 2.0

oude duurzaamheid nieuwe duurzaamheid

streng, sober leuk, inspirerend

compensatie waarden creatie

politiek samenleving

bewustwording actiebereidheid

uitleggen vertalen naar actie

sturen faciliteren

“Harde” versus “Zachte” Duurzaamheid

van

industrie energietransport bouw

naar

voedsel kleding lifestylecosmetica

ontstaat mondiale economie rondom ‘clean tech’

duurzame energie, chemie, watertechnologie, afvalverwerking

snelst groeiende industrie ter wereld (15% per jaar)

China 35 miljard VS 18 miljard [Silicon Valley wordt CT Valley]GB 11 miljard Duitsl. 10 miljard

nieuwe industriële revolutie tekent zich af

Schone Energie Economie

Mondiale schone energie economie

Obama

“ Het land dat de duurzame energie-economie

domineert zal het land zijn dat de wereldeconomie

domineert en Amerika moet dat land zijn ”

decentraal duurzaam wordt dé trend

gemeenschappen gaan energie opwekken / beheren

energie maar ook voeding, water, afval, zorg

wordt ook mede bepalend voor ruimtelijke inrichting

bedrijven, organisaties, burgers, wijken, buurten, straten

samenredzaamheid, zelforganiserend vermogen

Glocalisering

ca. 300 plannen voor lokale energiecoöperaties

energiebedrijven in allerlei soorten en maten

provincies, gemeenten, energiebedrijven, burgers

combinatie van zon/wind/warmte en smart grid

van produceren tot exploiteren tot faciliteren

van duurzame energie

Glocalisering

Duurzaamheid komt in

het DNA van de samenleving

Urgenda

Samen Sneller Duurzaam

Duurzaam Nederland anno 2010

Nederland barst van de duurzaamheids initiatieven

op lokaal en regionaal niveau

ca.10.000 initiatieven

onderstroom

onderstroom beïnvloedt bovenstroom nog onvoldoende

onderstroom moet bovenstroom worden

verbinden, versnellen, opschalen

De duurzaamheids opgave

Onderstroomkoplopers – experimenten – plannen – projecten - activiteiten

Bovenstroom

regime, regulier beleid, KADO, agentschapNL

Golfbeweging

Urgenda

Samen Sneller Duurzaam

Wat is Urgenda?

actie-organisatie om Nederland sneller duurzaam te maken

hervormingsagenda met hoge duurzaamheidsambities

strategisch plan met stappen en acties voor nu én later

beweging van onderop om duurzaamheids transitie te versnellen

Samen Sneller Duurzaam

Visie-Actie-Strategie-Filosofie

Visiewat is een duurzaam Nederland?

Actiegericht op doorbreken van barrières

Strategieverbinden, versnellen, opschalenicoonprojecten, regioprojecten, regiotour

Filosofiebeweging via koplopers uit de samenleving

Samen Sneller Duurzaam

Concrete doelen en actiesover 5 jaar

100.000 huishoudens produceren eigen energie (wind en zon)

over 10 jaar1000 windmolens offshore

over 15 jaarde eerste drijvende stad in Nederland en wereldwijd

over 20 jaardaken van alle huizen zijn duurzaam (“groene daken”)

over 25 jaarNederland heeft de schoonste energievoorziening van Europa

over 40 jaarNederland heeft CO2-vrije energievoorziening

Samen Sneller Duurzaam

Visie op Duurzaam Nederland

Nederland 2050

hoe gaan we met elkaar om? hoe wonen we?

waar halen we de energie vandaan?

waar verdienen we ons geld mee? hoe verplaatsen we ons?

wat eten we en hoe gezond zijn we?

hoe worden we bestuurd?

Samen Sneller Duurzaam

Strategie‘Stappen’

duurzaamheidsplatform voor visie en strategie

verbinden wat loopt

versnellen wat vastloopt

opschalen wat goed loopt

icoonprojectenregioprojecten

regiotour

Samen Sneller Duurzaam

Icoon-projecten

elektrisch vervoer

duurzame Wadden

klimaatneutrale steden

Stadshavens Rotterdam

Leerpark Dordrecht

Samen Sneller Duurzaam

Regionale projecten

duurzame gebiedsinrichting

Driebergen/Zeist, Haarlemmermeer, Rotterdam

regionale transitieprocessen

Friesland, Schouwen-Duiveland, Noord-Holland

Samen Sneller Duurzaam

Maatschappelijke beweging

collectief, informeel netwerk van mensen met

gedeelde waarden en idealen die transitie

naar duurzame samenleving willen realiseren

verbinding van koplopers en visionairs

via inspiratie en creativiteit

Samen Sneller Duurzaam

Visie 2050

Samen Sneller Duurzaam

CO2-arme economie

schoon en veilig circulair groene grondstoffen

nieuwe maak- en kennisindustrie

water, energie, klimaat, ruimte

‘leren-werken-ondernemen’ innovatiecampussen

Samen Sneller Duurzaam

Energieleverende gebouwde omgeving

woningen, gebouwen, scholen zijn energiefabriekjes

leveren duurzame energie aan omgeving

alle daken en gevels worden benut

wateropvang fijnstof zuivering recreatie / landbouw

Stichting Urgenda

Samen Sneller Duurzaam

Waterrijk en Groen

meer op en om het water leven en wonen

drijvende wijken / drijvende steden

groene infrastructuur op het water

drijvende parken

Dutch Research Institute For Transitions

drijvende wijk/stad

Dutch Research Institute For Transitions

Floating City

water recreation

ecology:wetlands

technology: floating foundation

energy: decentral heat/cold storage

mobility: floating highway, water taxi

living / working units

Samen Sneller Duurzaam

Schoon, hybride vervoer

elektrisch aangedreven

elektrische auto / scooter / watertaxi / waterbus

mobiliteit is dienst op maat geleverd

mobiliteitsmakelaar

aan-afkoppelbare elektrische voertuigen

treintjes op de weg

Samen Sneller Duurzaam

Doorbraakplan

Samen Sneller Duurzaam

Doorbraakplan

gebouwde omgeving in 10 jaar tijd energieneutraal

alle woningen, kantoren, scholen energieneutraal

inspiratie

transitie van kolen naar gas van 1955 tot 1965 vrijwel gehele Nederlandse woningvoorraad werd voorzien van gasaansluiting voor

ruimteverwarming en koken

Samen Sneller Duurzaam

Gebouwde omgevingenergieneutraal door:

1. gebouwschil zo energiezuinig mogelijkgoed isoleren en zuinige installaties

2. duurzame energie opwekkenzonne-PV, zonneboilers, wind, omgevingswarmte

multifunctioneel spoor:

3. oppervlakte ontwikkelingenergie, water, fijn stof/NOx

Samen Sneller Duurzaam

Waardencreatie in gebouwde omgeving

duurzaam bouwen en ontwikkelen

economische waarde: werkgelegenheid, vastgoedwaarde

milieuwaarde: energieneutraal, energieleverend

maatschappelijke waarde: leefbaarheid, gezondheid

energieleverende huizen, wijken, steden

gezonde gebouwen

Samen Sneller Duurzaam

Kosten / Batentotale kosten tot 2020

140 miljard Euro [73 miljard energiebesparing][67 miljard duurzame energie]

totale baten tot 2020

terugverdientijd, vermeden CO2-uitstootwerkgelegenheid (400-500.000 banen)waardestijging vastgoed

> 140 miljard

Transitie Aanpak: wijk voor wijk

• beginnen met wijken in koplopergemeentes

• bepalende partijen mobiliseren: gemeentes, corporatiesenergiebedrijven, investeerders

• drie sporen: energiebesparing, duurzame energie enoppervlakte ontwikkeling

• in elke koplopergemeente coalitie met investeerder

• slimme strategie van verleiden, belonen en voorlichten

Samen Sneller Duurzaam

Conclusie

technisch kan het in 15 jaar

financieel is het haalbaar

maatschappelijk is het voordelig

hoe krijgen we het georganiseerd?

Samen Sneller Duurzaam

Samen Sneller Duurzaam

Wat betekent dat voor de bouw?

we bouwen wel goed, maar

we bouwen niet de goede dingen

Transitie Bouwsector

Transitie van de bouwsector is noodzakelijk

van naar

aanbod vraag

product dienst

economischmaatschappelijk

Structuur, Cultuur, Werkwijze structuur

gefragmenteerd, traditonele bouwketen

aanbodgestuurd, weinig diversiteit

cultuur

mono-cultuur, conservatief

laag innovatief vermogen

werkwijze

‘hit and run’, korte termijn rendement

traditionele aanbesteding

20 jaar

DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase

20 jaar

In welke fase van de transitie zit de bouw?

”

Wijdverspreide toepassing van het nieuwe paradigma

Kant

elpu

nt

Strijd tussen het oude en nieuwe paradigma

Regieraad Bouw PSIBouw

Tijd

Opb

ouw

van

duur

zam

e sa

men

levin

gl

Bouw zit hier

Consolidatie

Samen Sneller Duurzaam

Wat betekent dat voor architecten?

Einde van het modernisme

cultuur bepaald door modernistische architectuur

rechte lijnen en hoeken zijn efficiënt en rationeel

scheiding van functies [rode, groene, blauwe contouren]

illusie van beheersbaarheid

weinig reflexiviteit

superioriteit

rationeel mensbeeld is passé

Samen Sneller Duurzaam

‘Sustainisme’

complexiteit en diversiteit als uitgangspunt

dynamisch, organisch en cyclisch

functiemenging

gezondheid en vitaliteit als basis

co-productie met gebruiker(s)

flexibel werken binnen duurzaamheidskaders

Samen Sneller Duurzaam

Spelregels voor Duurzaam Ontwerpen

Creëren- ontwikkelen vanuit cultuurhistorisch perspectief

- Stichtse korrelstructuur als basis

- herstellen van verbroken verbindingen

- mengen van functies

- menselijke maat

Matigen- met minimale ingrepen een maximaal effect creëren

- geen afwenteling op andere gebieden

- energieneutraal bouwen

- hergebruik van bestaand materiaal

- zo weinig mogelijk vervuiling

Samen Sneller Duurzaam

Duurzaamheids Standaard Stadshavens

top 12

1. energieneutraal bouwen

2. klimaatbestendig bouwen

3. ontwikkelen op water

4. hergebruik bestaand materiaal/ producten

5. zo weinig mogelijk vervuiling genereren

6. groen is drager van ontwikkeling

Samen Sneller Duurzaam

Duurzaamheids Standaard Stadshavens

top 12

7. diversiteit als uitgangspunt

8. menselijke maat als uitgangspunt

9. vanuit cultuurhistorisch perspectief

10. duurzame exploitatie en beheer van vastgoed

11. wijk/buurt economie is belangrijke pijler

12. kennis over duurzaamheid economische motor

Samen Sneller Duurzaam

Duurzaamheids Standaard Stadshavens

doorvertaling

• cascade van duurzaamheids spelregels

• doorvertaling naar vier deelstadshavens

• doorvertaling naar wijk/buurt

• deels kwantificering [via REAP-benadering]

Samen Sneller Duurzaam

C2C Gebiedsontwikkeling

van technologisch concept naar filosofie

Hannover Principles

• redeneren vanuit stromen en levenscycli

• gebruik zonne-energie

• zorg voor diversiteit

• investeer in waarde-creatie op lange termijn

• zorg voor binding met leefomgeving: ruimtelijke kwaliteit

abstract en indirect

Samen Sneller Duurzaam

C2C GebiedsontwikkelingAlmere Principes

1. koester diversiteit

2. verbind plaats en context

3. combineer stad en natuur

4. anticipeer op verandering

5. blijf innoveren

6. ontwerp gezonde systemen

7. mensen maken de stad

Samen Sneller Duurzaam

Conclusies

• duurzaamheid komt in het DNA van de bouw / architectuur

• momenteel zitten we in een overgangsperiode

• duurzaamheid verandert het vak van architect radicaal

• flexibel werken in co-productie binnen duurzame kaders

• behoefte aan duurzaamheids iconen

Samen Sneller Duurzaam