Jeugd, Cultuur & Wetenschap

JCWeetje nr. 2, april-mei-juni 2012 - driemaandelijkse uitgave van Jeugd, Cultuur en Wetenschap vzw, landelijk erkende jeugdvereniging

P509221

BELGIE/BELGIQUE

P.B. GENT X

BC10247

Afgiftekantoor 9099 GENT X

eetje

Jongerentaal voldoet niet aan > p. 8-9de voorwaarden

Bloodhound op zoek naar > p. 18-19 nieuw snelheidsrecord

Muziek maken met je vuisten > p. 23-25

2

Colofon

Verantwoordelijke uitgever

Anne-Lize Kochuyt

Redactie

Anne-Lize Kochuyt

Annick Van den Eynde

Bart Bynens

Ellen Flamaing

Gert-Jan Andries

Julien Lyssens

Katrien Coenen

Lode Melis

Nina Antonissen

Petra Nooyens

Ruud Hendrickx

Sven Vervloet

Tine Simoens

Veerle Breugelmans

Coördinatie publicaties

Bart Bynens

lay-out

pnuts.be

Coverfoto

Wetenschapskamp Op stap met

wetenschap, Wijgmaal, 7-13

augustus 2011

De auteurs zijn verantwoordelijk

voor de inhoud van hun

bijdragen.

JCW is een bezige bij!Naast de activiteit(en) die je zelf al hebt meegemaakt, heeft JCW zoveel

meer in petto. Eén van onze gesmaakte activiteiten dit voorjaar was de

uitstap naar het Museum voor Natuurwetenschappen op 28 januari, waar

ze uitleg kregen over hoe mensen, maar vooral dieren reageren op prikkels.

En ze zijn te weten gekomen dat veel dieren hun zintuigen soms beter

ontwikkeld zijn dan deze van ons.

Wist je trouwens dat:

• sommige slangen hun prooien ‘zien’ omdat deze warmte uitstralen?

• dolfijnenonderwatergeluidvanbijna25kilometerverkunnenhoren?

• duiven hun weg terugvinden omdat ze een soort ‘ingebouwd kompas’

hebben?

• een meerval ruim 27.000 smaakpapillen heeft?

• olifantenandereolifantentotop5kilometerafstandkunnenruiken?

• haringen communiceren met elkaar door ‘s nachts scheten te laten?

• en deze heeft wel niets met zintuigen te maken maar ik vind het wel een

leuk weetje: de linkerbil van een kip is zachter dan de rechterbil.

Zoek de echte beer op onderstaande foto!

Wil je nog meer van dit leuks?

Kijk dan op http://prikkels.natuurwetenschappen.be/4kids.html of breng

een bezoekje aan Prikkels in het Museum voor Natuurwetenschappen.

Uiteraard nadat je dit JCWeetje uitgelezen hebt …

Beste JCW’ers

3

Inhoud

Inhoud

4 All quiet on the western front

5 HistorischeJCWeetjes:allesokmetdemummie

8 Extra: Jongerentaal voldoet niet aan

de voorwaarden

10 Ruimtekids:

I’myourVenus,I’myourfire,atyourdesire

12 Flashback: onze afgelopen activiteiten in beeld

14 In beeld: “Vraag het aan”

16 JCW activiteitenkalender

18 Techniek, technologie en wetenschap:

Bloodhound op zoek naar nieuw snelheidsrecord

20 Toveren met tijd in Bokrijk: terug naar De sixties

22 Wist je datjes

23 Cultuurkriebels: Muziek maken met je vuisten

26 Extra: De man die onze GPS laat werken

28 Boekentips

29 Winadoe over kracht, druk en oppervlakte

30 Breinbrekers

32 In de kijker: Dolle Zomerdagen

4

All Quiet on the western front

Met dit project brengt JCW jongeren uit drie landen (Verenigd Koninkrijk, Duitsland en België) samen om over democratie en vrede in Europa te praten, te denken en te doen. Het vertrekpunt daarbij is de Eerste Wereldoorlog, toen hun voorvaders tegenover elkaar

stonden aan het front.

In een eerste fase gaat iedere groep op zoek naar verhalen over de Groote Oorlog in zijn eigen omgeving. Daarna is er een uitwisseling in Ieper, waarbij ook de belangrijkste plaatsen van ons WOI-erfgoed bezocht worden. Tot slot zal een interactieve rondreizende tentoon-

stelling ook anderen bij dit project betrekken.

Meer info op www.allquiet.be.

Extra

door Lode Melis

dE MuMMIE VAn BEnThAM

Hebjealeenseenfilosoof ineenvitrine-kast gezien? In Londen zit er één. In het testament van Jeremy Bentham stond dat hij zijn lichaam aan de wetenschap schonk. Na zijn dood mochten studenten en proffen geneeskunde Jeremy open-snijden en bestuderen. Nu gebeurt het vaak dat mensen zoiets in hun testament zetten, maar in 1832 deed je dat gewoon niet. Het was onfatsoenlijk.

Jeremy Bentham zijn testament ging nog veel verder: “Daarna naaien jullie me terug dicht en moet je mijn lichaam behandelen zodat je het kan bewaren. Je trekt me mijn zwarte pak aan en zet me in mijn gemakkelijke stoel. Zo wil ik te kijk zitten in een vitrinekast en ben ik altijd bij jullie.” Dat hebben ze precies zo gedaan.

AllES oK MET dE MuMMIE?

Historische JCWeetjes

5

De filosoof Jeremy Bentham werd zijneigen standbeeld! Zelf noemde hij het een “auto-icon”. Je kan naar de mummie van Bentham gaan kijken in University College London.

Wetten en regeltjes zijn alleen nuttig als ze ons gelukkig maken

Jeremy Bentham (1748-1832) was in alles een buitenbeentje. Hij leerde al Latijn toen hij pas drie was en op zijn twaalfde ging de jonge Jeremy studeren aan de universiteit van Oxford! Hij werd een geleerde, maar Bentham wasvooraleenfilosoof.En bij filosofie denk je aan lange saaieteksten en moeilijke stellingen, maar Benthams filosofie begon poepsimpel:“Het grootste geluk voor het grootste aantal mensen”.

“Er zijn twee dingen die ons leven bepalen”, zei Jeremy Bentham, “pijn en genot”. Hij wilde een betere wereld

De mummie van Bentham. Met zijn hoofd lukte het niet. Het kromp ineen en zag er afschuwelijk uit, dus werd het in was nagemaakt.

Bentham was in alles een buitenbeentje

6

Historische JCWeetjes

met minder pijn en meer geluk. Wetten en regeltjes zijn alleen nuttig als ze ons gelukkig maken.

Bentham ontwierp zelfs een nieuwe gevangenis die hij “panopticon” noemde. Stel je een cirkelvormig gebouw voor met een koepel en in het midden een wacht-toren. De cellen zijn er rond gebouwd en hebben een raam aan de binnenkant. De bewakers kunnen vanuit die wachtto-ren in ieders cel kijken zonder zelf gezien te worden. De gevangenen krijgen het gevoel dat ze altijd geobserveerd worden.Klinkt nogal akelig hé? “Ja maar”, zei Bentham, “we moeten van misdadigers betere mensen maken en omdat ze het gevoel hebben dat we ze altijd volgen, zullen ze zich beter gedragen.”Toch liever een panopticon dan de Engelse gevangenissen van toen. Mensen werden in stinkende donkere cellen gegooid zonder hygiëne en zonder enige hoop op een toekomst.In het panopticon kreeg je een werkstraf en het was de bedoeling dat je na een tijd terug je weg vond in de maatschappij.

In 1781 liet Jeremy Bentham de Engelse burgerij behoorlijk schrikken. Hij pleitte voor volledige gelijkheid tussen mannen en vrouwen! “Geef eens een goede reden waarom vrouwen geen bankdi-recteur, rechter of parlementslid kunnen worden? Vrouwen moeten stemrecht krijgen”, zei Bentham.In de filosofie van Jeremy Bentham wasook plaats voor dieren want die hadden ook rechten. Lang voor er sprake was van GAIA zei de filosoof: “De vraag is niet,kunnen ze redeneren en praten? Maar, kunnen ze pijn voelen?”

Als je alles wil weten over Jeremy Bentham kan je terecht op de website van University College London (U.C.L.) www.ucl.ac.uk/Bentham-Project, deze site is wel in het Engels. In het Nederlands kan je terecht door “Bentham” of “Panopticon” in te tikken bij Wikipedia.

oK, MAAR nIET VooR dE IndIAnEn

Iedereen weet wat OK betekent, maar niemand kan je met zekerheid zeggen waar die twee letters vandaan komen.

Meestal hoor je dat het letterwoord OK voor het eerst gebruikt werd bij de Amerikaanse verkiezingen van 1840. Toen was er de “Democratic O.K. Club” die propaganda maakte voor president Van Buren.Martin Van Buren werd geboren in Kinderhook. Het stadje langs de Hudsonrivier werd in 1640 gesticht door Nederlandse kolonisten en kreeg zijn grappige naam omdat de Nederlanders op die plek indiaanse kindjes zagen spelen. De vrienden van Van Buren noemden hem plagend “Old Kinderhook” (de ouwe van Kinderhook), afgekort OK. Die twee letters werden de verkiezingsslogan en later werd OK de uitdrukking voor iets wat in orde was.

Computersimulatie van een panopticon door webdesigner Yehppael, 2008.Het ontwerp van Jeremy Bentham bestaat enkel op papier en werd nooit gebouwd. De koepelgevangenis van Haarlem lijkt er het beste op.

“Sia hoka” betekende “alles in orde”

Volgens een andere uitleg zou OK indiaans zijn. Sinds 1776 waren de Amerikanen onafhankelijk. Maar dat vonden ze nog niet genoeg. Ze wilden Canada er ook bij en dat zagen de Engelsen niet zitten. In 1812 kwam er een oorlog van die duurde tot 1815. De Choctaw indianen vochtenmee met het Amerikaanse leger. Toen generaal Jackson de situatie besprak met het opperhoofd Pushmataha zei die “sia hoka”. Dat betekende “alles in orde” in de Choctaw-taal. Jackson maakte van hoka OK. De uitdrukking werd populair.

Puschmataha heeft gelukkig niet meer meegemaakt dat zijn vriend generaal Andrew Jackson president werd. Jackson was verantwoordelijk voor de “Indian removal act”. Een wet uit 1830 die inhield dat de indianen konden opkrassen. Hun stamgebied werd aan de blanke kolonis-ten toegewezen ...

Historische JCWeetjes

7

De “Indian General” Pushmataha is “OK” in zijn Amerikaans officiersuniform.

De gedwongen deportatie van de indianen is één van de zwartste bladzijden uit de Amerikaanse

geschiedenis. Het leger werd ingezet om de indianen te “begeleiden” naar reservaten.

Onderweg vielen duizenden doden door ziekte, kou of uitputting. De indianen noemden het “the

trail of tears” (het spoor van tranen).

8

JongEREnTAAl VoldoET nIET AAn dE VooRWAARdEn Door Ruud Hendrickx, hoofdredacteur Grote Van Dale

Weet je wat voor woorden weinig in de grote Van dale staan? Woorden uit de jongerentaal. Minder dan 200 van de 270 000 woorden die erin staan, komen vooral in de taal van tieners en iets ouderen voor. dat het er zo weinig zijn, ligt aan de eisen waar woorden aan moeten voldoen voor ze opgenomen worden. Maar niet zelden kennen wij, woorden-boekmakers, ze gewoon ook niet. daar kunnen jullie iets aan doen.

Voor een woord een plekje in de papie-ren Grote Van Dale krijgt, moet het bewezen hebben dat het dat plekje ver-dient. Het moet in een groot deel van het Nederlandse taalgebied gebruikt

worden: anders is het beperkt tot een klein gebied, noemen we het ‘gewestelijk’ en hoort het niet in een algemeen woorden-boek van het Nederlands thuis. Het moet ook al een tijdje gebruikt worden: pas na drie, vier jaar geregeld gebruik heeft een woord bewezen dat het een vaste plek in het Nederlands en daarmee ook in het woordenboek verdiend heeft.Jongerentaal voldoet dikwijls niet aan de voorwaarden om opgenomen te worden. De woorden die jongeren onder elkaar gebruiken, zijn soms alleen maar bekend onder klas- of schoolgenoten. Jongeren uit de ene streek kennen de jongerentaal uit een andere streek niet. Die woorden horen daarom niet in een algemeen

Extra

Nieuwe woorden in sms’jes of twitter-berichten halen zelden het woordenboek

9

Extra

woordenboek thuis. Jongerentaal is ook aan mode onderhevig. Het ene jaar roept iedereen ‘gemaan!’, het jaar erop zegt niemand het meer want is het ‘uit’. Het leven van zo’n woord is te kort.

Maar woordenboekenmakers kennen ook niet altijd de woorden die jongeren gebruiken. Ze halen nieuwe woorden vooral uit kranten en tijdschriften, en daar vind je nauwelijks of geen jongerentaal in. Af en toe lezen ze mee op Twitter of Facebook. Maar makkelijk is dat niet.

Daarom doe ik een oproep aan jullie, jon-geren. Zijn er woorden die veel jongeren al jaren gebruiken en die niet in het woorden-boek staan, meld ze dan via meldpunttaal.be. Wij kijken ernaar en nemen ze op in de Grote Van Dale als ze aan de voorwaarden voldoen. Beloofd.

“Pas na geregeld gebruik heeft een woord bewezen dat het een vaste plek in het

woordenboek verdiend heeft”

10

Ruimtekids

26 KEER

Een Venusovergang is heel zeldzaam, zegt men. Eigenlijk passeert Venus één keer omde584dagentussendeaardeendezon door. Helemaal niet zo zeldzaam dus. Die overgang gebeurt meestal boven of onder de zonnebaan. Heel af en toe echter kruist de baan van Venus het eclip-ticavlak (het vlak waarin de aarde rond de zon draait) op het moment dat Venus ook tussen de aarde en de zon doorgaat. Vanop aarde gezien passeert Venus dan vòòr de zon. Dàt is wel zeldzaam en noemen we een Venusovergang. Sinds het begin van onze tijdrekening is Venus al 26 keer tussen de zon en de aarde door gepasseerd op het moment dat ze ook de baan van de ecliptica doorkruiste. 26 keer in 2012 jaar, dat is wél zeldzaam!

Misschien herinner je je nog de Venusovergang van 8 juni 2004? Inderdaad, slechts 8 jaar geleden was er ook al eentje. Venusovergangen komen meestal in paren waar 8 jaar tussen zit. Dat komt omdat 8 x 365 dagen (aardsjaar) gelijk is aan 5 x 584 jaar (periodetussen passage Venus tussen aarde en

“I’M youR VEnuS, I’M youR fIRE, AT youR dESIRE”Door Tine Simoens

Venus is één van de 4 rotsplaneten in ons zonnestelsel. Ze staat een stapje (nou ja, gemid-deld zo’n 42 miljoen kilometer) dichter bij de zon dan de aarde en heeft een jaar dat slechts 225 dagen duurt. op 6 juni 2012 kun je getuige zijn van een Venusovergang: vanop aarde gezien passeert Venus dan vòòr de zon en dat is een zeldzame gebeurtenis.

Venus is na de zon en de maan het helderste natuurlijke object aan de sterrenhemel. op het noordelijk halfrond kennen we haar in bepaalde periodes als ochtendster (juli tot januari), maar ze is evengoed vaak als avondster te zien (november tot mei). haar verschijning ’s morgens of ’s avonds is afhankelijk van de onderlinge positie tussen de Aarde en Venus.

zon),beide2920dagen.Bijde5epassagezijn de omstandigheden van de aarde af gezien opnieuw ideaal en zijn er bij ons dan net 8 jaar gepasseerd. Voor de volgende Venusovergangen zullen we moetenwachtentot2117en2125.

De Venusovergang van 2004 verliep anders dan die van 2012. Toen was ze de hele voormiddag in België te zien. Foto: Astro Event Group vzw (Oostende)

KoMT dAT ZIEn!

Venus passeert in onze streken vanaf mid-dernacht tot bijna 7u ’s morgens over de zon. Helaas komt de zon niet om midder-nacht op, dus bij ons is de Venusovergang pas te zien als de zon ook opkomt. Dat is

11

Ruimtekids

op6 junivanaf5.21uur.Wij zullenVenus“op” de zon zien op de plaats waar het cijfer “één” zich op een klok bevindt. Om 6.55 uur zit alles erop. Niet iedereen opaarde kan de Venusovergang meema-ken. Enkel dat gedeelte van de aarde waar de zon boven de horizon uitkomt, kan uiteraard het fenomeen zien.

Meer info: http://hemel.waarnemen.com/venus/venusovergang_2012.html in het Nederlands of http://www.transitofvenus.org/ voor een Engelstalige site.

do’S

• Zorg dat je in de zone van Transit in Progress (sunrise of sunset) of in de Entire Transit Visible aanwezig bent op5of6juni.Als jebijvoorbeeldnetdan in Portugal of Marokko op reis bent, heb je dikke pech.

• Zoek een plekje waar je geen hoge bomen of gebouwen in de weg hebt als je naar het oosten kijkt. De zon komt namelijk daar op en dan mis je niks van het spektakel. Bij het laatste contact van de Venusovergang staat de zon zo’n 10° boven de horizon. Dat is ongeveer de afstand van een vuist (van wijsvinger tot pink) wanneer je je hand gestrekt voor je houdt en je wijs-vinger op de horizon plaatst. Let op, dit is echt wel laag aan de horizon …

• Hou de weersvoorspellingen in de gaten (www.kmi.be). Als men veel bewolking voorspelt in de buurt van je woonplaats kan je heel vroeg opstaan en elders heen rijden. Zoek uit waar er meer kans is op helder weer en rep je daarheen.

• Breng een bezoekje aan een volks-sterrenwacht in je buurt. Zij hebben veilige telescopen met de juiste zon-nefilter om alles mooi te zien. Maardan moeten ze natuurlijk wél een goed zicht hebben op de horizon in het oosten. Alle adresgegevens vind je op http://www.volkssterrenwach-ten.be/.

• Neem je eclipsbrilletje mee!

• Zit alles tegen en kan je het niet live zien? Surf dan naar NASA Edge Podcast: zij zenden rechtstreeks uit vanop de Mauna Kea sterrenwacht in Hawaii. (Voorlopig nog geen recht-streekse link beschikbaar)

donT’S

• Kijk nooit naar de zon zonder een bescherming. Gewoon met het blote oog, met een beroet glaasje, zwarte film, cd of röntgenfoto zijn GEENgoede beschermingen. Hoewel je het niet onmiddellijk zult zien of voelen, is het kwaad al geschied en zal je hoe dan ook problemen krijgen met je ogen omdat je netvlies onher-stelbaar beschadigd is. Kies voor een eclipsbril of de veilige apparatuur in een sterrenwacht.

12

Flashback

12

Activiteiten in lokeren

Activiteiten bij KRAS linkeroever

Toffe Tienerdagen in Vilvoorde

13

op bezoek in het museum voor natuurwetenschappen

Meer foto’s vind je in het

online fotoalbum op www.jcweb.be!

Vormingstweedaagse voor onze vrijwill igers

Vondstverwerking in oudenburg

14

Heb jij nog op een typemachine leren typen of heb je zo’n ding nooit in het echt gezien? Laat het ons weten.

Maar dit gaat niet alleen over verhalen. Ook in een heleboel activiteiten steken we ver-halen van vroeger en gisteren. Op de bladzijde hiernaast vind je een overzicht hiervan. Iedereen kan hieraan deelnemen: jong of oud, man of vrouw ... het maakt niet uit!Meld je aan op de website en we houden je via mail op de hoogte van aankomende acti-viteiten. Of kijk regelmatig op de site en klik op ‘activiteiten’. Inschrijven doe je best zo snel mogelijk, want de plaatsen zijn beperkt.

Het project Vraag het aan is een samenwerking tussen JCW en Volkskunde Vlaanderen vzw, met ondersteuning van de Belgacom Foundation.

VRAAg hET AAn … Jij hebt vast en zeker ook een leuk verhaal over vroeger ... of over gisteren? Een anekdote over iets wat je meegemaakt hebt, of een gewoonte bij jou in de familie die jij overge-nomen hebt en ook aan jouw kinderen geleerd hebt? of iets wat je nu zeker helemaal anders doet dan je ouders vroeger? Welke verschillen vallen je het meest op tussen vroeger en nu, of tussen wat je ouders doen en wat jij doet? dit kan grappig zijn, raar, voor spanningen zorgen, discussies geven, of gewoon anders ...

op de website www.vraag-het-aan.be vind je deze verhalen terug, we nodigen je uit om snel een kijkje te gaan nemen en je reactie te geven. Je kan ook zelf een nieuw verhaal op de website plaatsen, al dan niet met een foto of video erbij. of misschien wil je een vraag stellen waarop je graag antwoord krijgt? het kan allemaal.

In beeld

15

In beeld

16

ACTI

VITE

ITEN

KALE

NDE

ROnze kampbrochure gemist? Je kunt hem nog op onze website raadplegen als PDF-document of bij het activiteitenaanbod een volledig overzicht bekijken … en inschrijven!Sommige kampen zijn al volzet, maar het is nog niet te laat om in te schrijven voor dit aanbod:

8-12 jaar / Themakamp: Mijngeschiedenis (i.s.m. Mijn-Erfgoed)

> van 18 tot 23 augustus 2012, Beringen

9-12 jaar / Wetenschapskamp: Knallend kidslab

> van 12 tot 18 augustus 2012, Wijgmaal

9-12 jaar / Uitvinderskamp: Idee touché

> van 12 tot 18 augustus 2012, Wijgmaal

12-20 jaar / wetenschapskamp: VerLeide(n)lijk Amsterdam (i.s.m. JSB)

> van 4 tot 6 juli 2012, Leiden + Amsterdam, Nederland

13-15jaar/ Archeologie: Spit het uit (i.s.m. KULeuven + Erfgoed Lommel)

>van15tot21juli2012,Lommel

13+ / Archeologie: Op bouwhistorisch onderzoek (i.s.m. Ten Duinen + AWN)

> van 29 juli tot 3 augustus 2012, Oostduinkerke

13-15jaar/ Wetenschapskamp: Science happens (i.s.m. associatie UA)

> van 26 augustus tot 1 september 2012, Antwerpen

16+ / Archeologiekamp: Dig-a-holics (i.s.m. KULeuven + Erfgoed Lommel)

>van15tot21juli2012,Lommel

ZOMERKAMPEN

17

Dinsdag 3 juli 2012: De Sixties in BokrijkWoensdag 4 juli 2012: Het Mechelenmysterie in MechelenWoensdag 4 juli 2012: Het huis van Alijn in GentDonderdag5juli2012:We’llrememberpopsinIeperZaterdag15september2012:HistarUZenDeJaartalleninLeuven(Meerinfoopblz.14-15vanditJCWeetje)

VRAAg HET AAN

Voor meer info en inschrijvingen: kijk op www.jcweb.be, bel 02-252 58 08, mail naar info@jcweb.be.

Maandag 27 tot en met vrijdag 31 augustus 2012

Samen met de Portaelsschool voor Beeldende Kunsten een week vol culturele en wetenschap-pelijke activiteiten vol creativiteit, met de Olympische Spelen als thema.Voor wie? Iedereen van 6 tot 12 jaar (geboren in 2006 t/m 2000)

Waar? Portaelsschool voor Beeldende Kunsten, Spiegelstraat 62, Vilvoorde

Wanneer? Van maandag 27 tot en met vrijdag 31 augustus 2012, telkens van 9.30u tot 16.30u! (met voor- en naopvang van 8.30u tot 17.30u)

Kostprijs? € 11,00 per dag (niet-leden) / € 9,00 per dag (leden), drankje inbegrepen!

DOLLE ZOMERDAgEN

Donderdag 23 februari 2012

Vormingstweedaagse leuven

Hou dit weekend alvast vrij, want dan gaan we weer op vormingstweedaagse, deze keer naar De Blauwput in Leuven. Inschrijven doe je via onze website.

Interesse om vrijwilliger-begeleider te worden bij JCW? We zijn steeds op zoek naar nieuwe mensen! Of wil je eerst gewoon wat meer informatie? Stuur dan snel een mail naar sven@jcweb.be

VRIJWILLIgERSNIEUWS

18

Techniek, Technologie en Wetenschap

Stel je voor, een auto die sneller rijdt dan het geluid: een ritje van het JCW-secretariaat in Vilvoorde naar de kust zou dan net iets meer dan 6 minuten duren. Maar hoe laat je nu een auto rijden aan deze snelheid zonder dat hij zich in de grond boort of door de lucht vliegt? Je moet met veel zaken rekening houden: de ondergrond waarop je wil rijden, hoe je de auto voortstuwt, hoe je de auto afremt en vooral hoe de auto is opgebouwd.

Een team van wetenschappers en stu-denten startte zo’n 2 jaar geleden met het Bloodhound project, een open source project waar iedereen zijn bijdrage aan kan leveren. Het project bestaat uit twee delen. Enerzijds wil men het snelheidsre-cord over land verbreken dat net onder de geluidssnelheid ligt en anderzijds wil men zo veel mogelijk studenten en scholen betrekken bij het project. In de volgende alinea’s zal ik wat dieper ingaan op bepaalde belangrijke aspecten van het project.

Om een nieuw snelheidsrecord te vesti-gen moet men het huidige record van 1230 km/u verbreken. Men had als doel een snelheid van 1610 km/u (=1000 mph) te halen. De auto had als missie om eerst zijn maximale snelheid te bereiken, ver-volgens af te remmen en tot stilstand te komen. Daarna moest de auto op eigen kracht een bocht maken en opnieuw zijn maximale snelheid bereiken. Na het maken van de bocht mag de auto maxi-maal 1 uur stilstaan om bij te tanken en de eventueel herstellingswerken uit te voeren.

Momenteel is men bijna klaar met de bouw van de auto. De bedoeling is om tegen 2013 voor het eerst met de auto te rijden en een snelheid te halen van onge-veer1350km/u.Laterdatjaarwilmendande ultieme snelheid halen van 1610 km/u.

Indien je nog meer wil te weten over de auto en het gehele project, kan je terecht op volgende website: www.bloodhoundssc.com.

Bloodhound op ZoEK nAAR nIEuW SnElhEIdSRECoRdDoor Gert-Jan Andries

19

Techniek, Technologie en Wetenschap

AAndRIJVIng

De auto wordt aangedreven door zowel een straalmotor als een raket. Eerst zal men door middel van de straalmotor langzaam snelheid opbouwen. Als de snelheid voldoende groot is, zal men de raket ontsteken om zo nog meer snelheid op te bouwen. Om ervoor te zorgen dat de auto zich niet in de grond zal boren wanneer de raket (plots) ontstoken wordt, werd de raket boven de straalmotor gemonteerd.

REMMEn

Om een auto van deze snelheid af te remmen volstaan de normale remsy-stemen niet. Deze zouden onmiddellijk opbranden door de enorme wrijving die ontstaat. Daarom maakt men gebruik van parachutes om de auto af te remmen. Wanneer de snelheid voldoende afgeno-men is, zal men ‘gewone remmen’ gaan gebruiken.

hET TERREIn

Om een auto aan een snelheid hoger dan de geluidssnelheid te laten rijden, is een zeer vlakke ondergrond nodig. Het kleinste niveauverschil of obstakel kan de auto beschadigen met alle gevolgen vandien. Om een terrein te vinden dat voldoet aan al deze normen heeft men heel google earth afgezocht. Na een maandenlange zoektocht heeft men eindelijk een geschikt terrein gevonden in Zuid Afrika, Hakskeen Pan genaamd. Het terrein is 16 kilometer lang en 1,6 kilometer breed. Voldoende dus om de snelheid te halen, af te remmen en de bocht te maken.

VoRM En gRooTTE

De auto is zo’n 13 meter lang en weegt ongeveer 6500 kilogram, inclusief debrandstof voor de straalmotor en raket. Om een bocht te kunnen maken, heeft de auto een cirkel nodig met een straal van maar liefst 120 meter. De diameter van de wielen bedraagt net iets minder dan een meter.

20

EEn SWIngEndE uITSTAp MET JE JEugdgRoEp: nAAR dE SIxTIES In BoKRIJKVan de zwoegende boer op het veld in 1890 tot de popiconen uit de swingende sixties. nergens is het verleden zo kleurrijk als in Bokrijk. Sinds 31 maart is het openluchtmuseum uitgebreid en kan elke jeugdgroep zich helemaal onderdompelen in de sfeer van ‘de sixties’. Bokrijk ontwikkelde programma’s op maat voor zowel 10- tot 14-jarigen als jonge-ren van 15 tot 18 jaar.

Toveren met tijd? Het kan in Bokrijk met de swingende programma’s voor jeugdgroe-pen: Rewind. Play. Learn.

EEn MooRdSpEl VooR 10- ToT 14-JARIgEn

Wie vermoordde president John F.Kennedy? De jongeren kruipen in dit interactief spel in de huid van studenten, journalisten, zangers of kunstenaars uit de jaren 60. Dit onder begeleiding van een gedreven museumeducator. De groep wordt onder-verdeeld invierkleinere ‘profielgroepjes’met een lidkaart. In elke ruimte krijgen de groepjes tips - goede en valse. Alleen de jeugdgroep die onderling nauw samen-werkt ontrafelt het grootste mysterie van de jaren 60.

Hoezo, jij dacht dat het Lee Harvey Oswald was die deze moord in 1963 had gepleegd?! Een vaak gemaakte vergis-sing! In werkelijkheid moeten de deel-nemers de dader zien te ontmaskeren … in Bokrijk!

Ontdek een boeiende tocht door De sixties

Openluchtmuseum Bokrijk

21

EEn InTERACTIEVE STAp TERug In dE TIJd VooR 15- ToT 18-JARIgEn

In kleine groepjes ontdekken de jonge-ren hoe hun leeftijdsgenoten leefden in de jaren 60. Gecoacht door een enthou-siaste begeleider en met de identiteits-kaart van een jongere in de hand wachten jullie verrassende ontdekkingen: je brengt een bezoek aan de kapper en laat je een nieuw kapsel aanmeten, bekijkt de nieuwe mode in de vitrines, ontdekt de nieuwe toestellen van de elektrozaak... Stap voor stap weten de jongeren het verhaal achter hun nieuwe identiteit te reconstrueren. Het wordt een boeiende tocht doorheen een periode van onze geschiedenis die een opeenstapeling was van snelle ontwikkelingen, op techno-logisch, maatschappelijk en cultureel vlak.

Op de verschillende locaties in De sixties-stad vind je computerschermen of multi-touch tafels. Daarop kunnen de deelne-mers ‘taggen’ met hun lidkaart. Op deze manierkrijgjeeenfictiefgesprekmetdebewoner van de locatie. Wie naar het reis-

bureau gaat, ziet op het computerscherm wat de reisagente te vertellen heeft. Diegene die het kapsalon bezoekt, leest daar wat de kapster ‘zegt’ enzovoort.Kortom je kans om De sixties echt te beleven met hedendaagse, moderne technieken.

Waag jij het om samen met je jeugdgroep een stapje terug in de tijd te zetten naar de boeiende jaren 60?

Openluchtmuseum Bokrijk

Vanaf 31 maart tot en met 30 september 2012 is het Openluchtmuseum geopend van 10 tot 18 uur. Gesloten op maandagen, behalve feestdagen. De sixties zijn enkel op reservatie te bezoeken en in combina-tie met het Openluchtmuseum. Je reserveert dag en uur on line op www.bokrijk.be.

de speciale formules voor jeugdgroepen dien je minstens drie weken vooraf te reserve-ren.Hetaantaldeelnemersbedraagtminstens15enmaximaal25.Debeideprogramma’sdurentelkens1,5uur.JekuntDesixtiesperfectcombinerenmetandere programma’s voor jeugdgroepen in het Openluchtmuseum.Starturen van de programma’s: 10.30 uur - 12.30 uur - 14.30 uur - 16.00 uur.Boeken kan elke schooldag - uitgezonderd op maandag - tijdens kantooruren via 011 265385ofbokrijksales@limburg.be.

Speciale formule voor scholen en jeugdgroepen.Tarief openluchtmuseum: tot 3 jaar gratis. 3 tot 26 jaar: € 1. Volwassenen € 10

Tarief openluchtmuseum met de sixties: tot 3 jaar gratis. 3 tot 26 jaar: € 2. Volwassenen € 15

€ 1 is een uitzonderlijke maatregel door de Vlaamse overheid.

22

WistjedatjesgEKlEuRdE Tong

Als je een snoepje eet, kleurt enkel de bovenkant

van je tong. Daar wemelt het van de papillen.

Daartussen zit nogal wat ruimte waar allerlei resten

van voedingsstoffen zich kunnen nestelen. Dat

gebeurt ondermeer

met kleurstoffen uit

snoep. Op de onder-

kant van de tong

liggen geen papil-

len, het is een glad

slijmvlies. Kleurstoffen

hebben veel minder

gelegenheid om zich

daaraan te hechten.

RodE WIJn In gRoEnE flESSEn

De kleur van wijnflessen komt voort uit traditie.

Voorde20steeeuwkregenwijnflessenvaakgeen

etiket. En dus moest je op de vorm en kleur van

de flesafgaan.Donkergroene flessenwaren voor

zware, rode wijnen,

lichtgroene voor

lichte rode wijnen en

wit. Kleurloze flessen

waren voor zoete

wijn.

hoE WERKT onThARIngSCRèME?

De meeste crèmes bevatten een kleine hoeveel-

heid thioglycolzuur. Deze bijtende stof tast het

eiwit keratine (het hoofdbestanddeel van haar)

aan. Keratine wordt verbonden door zwavelbrug-

gen. Thioglycolzuur

maakt die bruggen

stuk. Schraap je de

crème na een kwar-

tiertje van je huid,

dan is dat voldoende

om de aangetaste

haren helemaal af te

breken.

VARKEnS In dE ModdER

Varkens hebben geen zweetklieren en kunnen

dus niet zweten ter afkoeling. Daarom rollen ze in

de modder als het warm is. Bovendien beschermt

de modder hen tegen de zon, want zij zijn net als

de mens gevoelig

voor zonnebrand.

Zij zijn overigens niet

de enige dieren die

dit doen, waterbuf-

fels rollen door de

modder om dezelfde

reden.

Bron: Quest scheurkalender 2011 (G+J uitgevers C.V.)

23

MuZIEK MAKEn MET JE VuISTEnDoor Katrien Coenen

later een begrafenis aan, de vreugdeklok liet weten dat er een huwelijk ingezegend werd, … Dus klokken hadden in het begin enkel een signaalfunctie.Ook vandaag nog blijft men kerkklokken gebruiken om signalen aan de bevolking te geven. Pas in de tweede helft van de 15de eeuw begon men torenklokken tegebruiken om muziek te maken.

Als de speeltrommel draait, slaan de hamers de klokken aan en speelt er een melodietje

Klokken hadden oorspronkelijk een signaalfunctie in de middeleeuwen en werden pas vanaf de tweede helft van de 15de eeuw ingezet om muziek mee te maken. Zo ontstond in de 16de eeuw in Vlaanderen de beiaard, het grootste muziekinstrument ter wereld, bestaande uit een stokkenklavier en minstens 23 bronzen klokken.

Een beiaard bestaat uit een stokkenklavier en minstens 23 bronzen klokken

VAn WERCKCloCKE En BAnCloCKE

Kleine bellen had je hier al van in de oudheid. De eerste klokken zijn rond 2000 v.C. in China gemaakt. Pas vanaf de 4de eeuw n.C. komen ze in onze streken voor. Van de luidklok zijn we pas zeker sinds de 6de eeuw n.C. Onder het bestuur van Karel de Grote (einde 8ste, begin 9de eeuw) wordt het luiden van klokken officieel verplicht. Aanvankelijk werdenklokken gebruikt voor het aankondigen van de 7 of 8 gebedsuren in de kloosters. Pas daarna, vanaf 600 ook in de parochie- kerken, ook voor de gebedsuren, en bij- komend voor de mis, voor overledenen en tegen de bliksem.Rond de 14de eeuw werden de klokken een zeer belangrijk communicatiemiddel voor de middeleeuwer. Elke klok had een eigengeluideneenspecifiekefunctie:destadsklok gaf de tijd aan, de brandklok waarschuwde de mensen voor gevaar, zoals een brand, de “werckclocke” liet de bevolking weten dat ze moesten gaan werken, nog een andere klok kondigde het openen en sluiten van de stadspoor-ten aan, de “banclocke” werd geluid als er een nieuwe wet van kracht ging, de dodenklok luidde aanvankelijk om te bidden voor een stervende en kondigde

Cultuurkriebels

24

VooRSlAg En uuRSlAg

In de 14de eeuw nam het aantal klokken in een toren toe en koppelde men de klokken aan de mechanische uurwerken, eerst enkel de uurklok, en in de tweede helft van deze eeuw ook een primitieve voorslag van 1 tot 3 klokken. Dit wil zeggen dat de klokken nu ook gebruikt werden om het uur aan te geven door het juiste aantal slagen. Maar men moest heel aan-dachtig luisteren om geen slag te missen. Daarom werd de voorslag ingevoerd: de slag die voor de uurslag komt. Zo werden de inwoners verwittigd zodat ze het aantal slagen konden tellen. Door het uitbreiden van de voorslag tot meerdere klokken van verschillende toonhoogte kon men melo-dietjes spelen.Later werden de klokken verbonden met een stokkenklavier. Zo ontstond de beiaard in de 16de eeuw. Na de primi-tieve voorslag met het rader werk, dat speelde op hamers kwam het beiaardkla-vier, dat klepels gebruikte. Aanvankelijk klonken deze nog vals. Pas vanaf 1644 zijn er zuiver gestemde klokken. De rijkdom en de rivaliteit tussen de verschillende steden speelden een rol in de verspreiding van de beiaard. De beiaard bleef zich ver-spreiden tijdens de 80-jarige oorlog. Ook de muziekcultuur van rond 1500 en detechnologie in bijvoorbeeld weefgetou-wen en molens bepalen de evolutie van de beiaard.

hET BESpElEn MET dE VuISTEn

De klokken worden bespeeld door een beiaardklavier of stokkenklavier. Het klavier bestaat uit een manuaal en een pedaal of voetklavier. De toetsen staan verder uit elkaar dan bij een piano omdat de beiaard met de vuisten wordt bespeeld. De beiaardier drukt de toets naar beneden, ofwel met de vuist waarbij de pink de toets raakt (bij het bespelen van één noot), ofwel met gespreide hand

Cultuurkriebels

(voor een samenklank). Vanuit elke toets vertrekt een draad naar de klepel van een bepaalde klok via een tuimelaar-systeem dat werkt volgens het hefboom-principe. De klok is bevestigd aan de klok-kenstoel en beweegt niet. De klepel hangt aan de binnenkant van de klok en wordt onderaan tegen de klokwand getrokken. Aan de andere zijde van de klepel is een bladveer op een vast punt bevestigd. De druk waarmee de toets wordt bespeeld, bepaalt de geluidssterkte van de klank. Zelfs de klankkleur kan veranderen afhan-kelijk of de beiaardier hard of zacht speelt, omdat de boventonen van een klok meer tot uiting komen bij een korte, felle toetsaanslag. De beiaardier gebruikt het manuaal om de melodielijn te spelen en het pedaal voor de basnoten (de zware klokken).

De druk waarmee de beiaardier (Luc Rombouts) een toets bespeelt, bepaalt de geluidssterkte

25

Cultuurkriebels

lEuKE WISTJEdATJES

- De eerste klokkenmakers in West-Europa waren monniken! Later ontstond het beroep van rondreizende klokken-gieter. Nu worden klokken op semi-indu-striële wijze gemaakt. Maar in België bestaan er geen klokkengieters meer.

- De oudst bewaarde vermelding van een beiaardklavier is terug te vinden in de stadsrekeningen van Oudenaarde in1510.

- Het woord beiaard komt van het woord beieren. Beieren wil zeggen dat men verschillende klokken laat luiden door met riemen aan de klepels te trekken of er met hamers op te slaan.

- Op het einde van de 18de eeuw namen de Franse troepen ongeveer 70% van de klokken in beslag om het tin uit het brons te filteren om zo meer dan 300miljoen Franse muntstukken te maken. Ze gebruikten ook het koper en ze maakten er kanonnen van.

- Amerikaanse ingenieurs schonken in 1928 een beiaard aan de Leuvense Universiteitsbibliotheek. De beiaard was een herdenkingsmonument voor de Amerikanen die tijdens W.O. I. gesneu-

veld waren. De 48 klokken van de uni-versiteitsbeiaard verwijzen naar het toenmalig aantal Amerikaanse staten. In 1983 werd het instrument uitgebreid tot 63 klokken en hierdoor werd het de tweede zwaarste beiaard van België, meteengewichtvan35ton.

- Elk kwartier hoor je in Leuven een fanta-sietje op de Reuzegom. Deze melodie is na75jaareventypischvoorLeuvenalshet Big-Benmuziekje voor Londen.

- De zwaarste beiaard kan je bewonde-ren in de Mechelse Sint-Romboutstoren. Alle 98 klokken tezamen wegen maar liefst 40 000 kg!

- In Amerika bespeelt men het klavier in het algemeen zachter dan in Europa omdat de klokken in Amerika meestal in een rustige luisteromgeving hangen.

- Mensen uit heel de wereld komen naar de Koninklijke Beiaardschool te Mechelen om er het beiaardspel aan te leren.

- De Lage Landen zijn nog steeds het kerngebied van de beiaard: onge-veer de helft van de 600 beiaarden ter wereld bevindt zich in het historisch gebied van de 17 Provinciën.

© alle foto’s:Sarah Rombouts

Beiaard komt van het werkwoord beieren

26

dE MAn dIE onZE gpS lAAT WERKEn500ste verjaardag van gerard Mercator

Mercator werd in 1512 in Rupelmonde geboren en verwierf vooral als cartograaf wereld-faam. Maar ook onze moderne navigatiesystemen zijn gebaseerd op zijn ontdekkingen en wetenschappelijke ontwikkelingen. door hard werken en grote inzet werd hij wereldburger en één van de grootste wetenschappers aller tijden.

Extra

Hubert De Cremer, een eenvoudige schoenmaker, verliet met zijn familie in de winter van 1512 het Duitse Gangelt,en keerde terug naar Rupelmonde, het stadje van zijn voorouders. Op 5 maart1512bevielzijnechtgenoteEmerentiavaneen zoon. Ze gaven hem de naam Gerard.Gerard groeide op in zijn geboortedorp en ontving er zijn eerste lessen. Daarna studeerde hij achtereenvolgens aan het college van de Broeders van het Gemene Leven in ’s Hertogenbosch en aan de Katholieke Universiteit te Leuven.

lEuVEn

In 1532 behaalde hij het diploma vanlicentiaatindefilosofie.Indeperiodevan

reformatie, godsdienstoorlogen en inqui-sitie was dit een zeer gevoelig onderwerp. Daarom schakelde hij over naar de geo-grafieendecartografie,wetenschappendie na de ontdekking van Amerika en het maken van alsmaar grotere zeerei-zen, meer in de markt lagen. Het was bij Gemma Frisius, een instrumentenbouwer en de uitvinder van de driehoeksmeet-kunde, dat hij zich in deze wetenschap-pen bekwaamde. Als humanist en wetenschapper verla-tijnste hij, naar de gewoonte van die tijd, zijn naam in Gerardus Mercator Rupelmundanus.In1536huwdehijmetBarbaraSchellekensen vestigde zich definitief in Leuven alscartograaf en instrumentenbouwer.

27

gEVAngEnIS

Het ging de familie Mercator voor de wind. Hij werkte als cartograaf en ver-vaardigde in 1537 zijn eerste kaart, dievan het Heilig Land. Om in het onderhoud van zijn gezin te voorzien vervaardigde hij astrolabia, zonnewijzers en diverse wetenschappelijke instrumenten voor zijn beschermheren Kardinaal Antoon De Granvelle en Keizer Karel.Aan dit geluk kwam echter plots een einde.BijeenrazziainLeuvenin1544,opzoek naar vermeende ketters en afvallige rooms-katholieken, was Mercator toeval-lig op bezoek in Rupelmonde om een erfenis te regelen. Men interpreteerde dat als een vlucht en hij werd aange-houden en opgesloten op betichting van ketterij. Door de persoonlijke tussenkomst van Keizer Karel werd hij uiteindelijk na 6 maanden weer vrijgelaten en keerde hij terug naar zijn familie in Leuven.

duISBuRg

Terug in Leuven zette hij zijn werk als car-tograaf en instrumentenbouwer verder. In 1552 kreegMercator een aanbiedingvan de Duitse stad Duisburg om daar een universiteit op te richten en vertrok hij met zijn gezin naar het tolerantere Duisburg. Na meer dan 50 jaar huwelijk overleedin1586zijnvrouwBarbara.Eenjaar laterhuwde hij met de weduwe van de burge-meester van Duisburg, Gertrude Vierlings.

Mercator overleedop 2december 1594op 82-jarige leeftijd.

SyMBool

Gerardus Mercator is een voorbeeld voor onze hedendaagse jeugd. Als zoon van een eenvoudige schoenlapper uit een klein stadje aan de Schelde heeft hij het door hard werken en grote inzet gebracht tot wereldburger en één van de grootste wetenschappers aller tijden. Hij bewees dat het niet belangrijk is waar dat je geboren wordt of welke afkomst je hebt, maar dat je door het geloof in eigen kunnen en hard werken, ieder op zijn niveau, kunt slagen in het leven.

“Mercator bewees dat je door het geloof in eigen kunnen en hard werken kunt slagen in het leven”

ZIJn WERK lEEfT VERdER …

Mercator was een polyvalente weten-schapper, wiens naam het meest verbon-den wordt met atlaskaarten, maar wist je dat zelfs het woord ‘atlas’ dankzij hem nu nog steeds gebruikt wordt als naam voor een kaartenboek.

Zijn inzichten en wetenschappelijke ont-wikkelingen beïnvloeden nog steeds ons dagelijks leven. In het volgende JCWeetje geven we hiervan enkele voorbeelden.

De500steverjaardagvanMercatorwordt in 2012 uitgebreid gevierd.

Voor alle informatie hierover: www.mercator2012.be.

Extra

BoekentipsRudy’s danspaleis - Rudi genbrugge

Hou je van dansen, zingen en lachen? Dan ben je bij Rudy’s Danspaleis op de juiste plek! Rudy’s legendarische eenmansorkest wordt versterkt door de onnavolgbare Swingende Sabrina’s. Samen rijgen ze de hits aan mekaar en maken ze er een wervelend dansfestijn van!

Vanaf 8 jaar, met Cd, € 19,95

Wie is de dader? Speurboek voor jonge detectives - pronto

In een groot Dinopark gebeuren vreemde dingen: twee dinosauruseieren werden gestolen uit het museum en een levensgrote dinosaurus verdween uit het park. Hier kan alleen een goede detective hulp bieden! Ook in Egypte zitten ze met de handen in het haar: wie vernielde er de hiërogliefen in de oude tempel en wie zit er achter de ontvoering van een bekend archeoloog? De dader heeft zeker aanwijzingen achtergelaten. Kan jij hem ontmaskeren?

Vanaf 7 jaar, 124 p., € 14,95

heinrich ooooh en de vraatzuchtige vampiers - Eric Bouwens

Heinrich Ooooh en zijn tweelingzus Hannelore runnen samen de G&G Ooooh. Het hotel is er speciaal voor geesten, spoken en skeletten, maar na een slechte recensie wil Heinrich het over een andere boeg gooien en een nieuw publiek aantrekken. Meteen is de G&G Ooooh volgeboekt: journalist Ernst S. Aay komt het hotel inspecteren en ook de rijke familie Van Pier komt logeren. Heinrich is in de wolken! Tot de nieuwe gasten arriveren … De Van Piers hebben wel heel bijzondere wensen en hun speciale dieet vormt een gevaar voor andere gasten. Hoe kan hij hen op een veilige manier buiten krijgen?

Vanaf 9 jaar, 144 p., € 16,95

dina. Tranen van Stroop en Theater - do Van Ranst

Dina is in rouw: na twee fantastische maanden is de zomer voorbij en is het tijd om weer naar school te gaan. Maar dan krijgt ze de kans om het saaie schoolleven wat opwindender te maken. Haar nieuwe leerkracht mevrouw Stroop houdt wel van theater, misschien ziet zij het wel zitten om een theatergroep op te starten? Theater is Dina’s grote passie en wanneer Mevrouw Stroop toestemt, is Dina in de wolken. Tot mevrouw Stroop ziek wordt op de dag van de aankondiging van het grote toneelproject. En het lijkt erop dat ze niet zal terugkomen …

Vanaf 10 jaar, 128 p., € 15,95

Engelenkus - hilde E. gerard

Bob wordt zeventien, maar viert zijn verjaardag in mineur. Zijn inwijding is veel zwaarder dan hij verwachtte. Net nu dreigt er opnieuw gevaar van buitenaf. Hij zal moeten samenwerken met Kobe, zijn natuurlijke vijand, om het dorp en klasgenoten te beschermen.

Vanaf 12 jaar, 144 p., € 16,95

28

29

Bij deze proef mag je twee totaal nieuwe rugleuningen voor stoelen ontwer-pen. Neem daarvoor twee plankjes. Kleef op het ene plankje een aantal piepschuimbollen. Plaats ze redelijk ver uit elkaar, je hebt er niet veel nodig. Het maken van het andere plankje is veel leuker: je mag tekeer gaan met een hamer en een heleboel gelijke spijkers. Die sla je zo recht mogelijk door het plankje en ze mogen lekker dicht bij elkaar staan.

Na de zware arbeid mag je even gaan zitten. Niet in de zetel, maar gebruik de twee zelfgemaakte leuningen voor je stoel. Welke stoel zal het meest aan-genaam zitten? Piepschuimbollen zijn waarschijnlijk niet zo pijnlijk als spijkers, maar aan de andere kant: een fakir gaat toch ook op zijn spijkerbed liggen …

Zie je wel dat de fakir nog lang zo dom niet is. De leuning met de spijkers zit vrij gemakkelijk, terwijl de piepschuimbollen wel eens voor hevige rugpijnen zouden kunnen zorgen.Bij de bollen rust je rug maar op enkele punten. De kracht wordt dus maar verdeeld over een paar plaatsen. Dit maakt de druk per bol erg groot. Bij de spijkerleuning wordt de kracht die je met je rug uitoefent, verdeeld over heel veel spijkers. Daardoor wordt de druk per spijker kleiner dan bij de piepschuim-bollen. Hoe meer spijkers (en hoe dichter bij elkaar), hoe beter.

Kracht is druk maal oppervlakte.Hoe groter de oppervlakte, hoe kleiner de druk (bij éénzelfde kracht).

Bron:“De proefjeskoffer”, Winadoe vzw - http://users.telenet.be/Winadoe/

Winadoe

Breinbrekers

30

BREInBREKER 2

Los de rebus op. Een rebus is een woordpuzzel

waarin afbeeldingen gebruikt worden om

woorden of woorddelen voor te stellen. Bij de

afbeeldingen staan letters die toegevoegd,

verwijderd of vervangen moeten worden.

BREInBREKER 3

Dit is een sudoku: puzzel met een aantal reeds

ingevulde vakjes. De kunst is de overige vakjes

ook in te vullen op zo’n manier dat in elke

horizontale lijn én in elke verticale kolom de cijfers

1 tot en met 9 één keer voorkomen. Bovendien

is de puzzel onderverdeeld in negen blokjes van

drie bij drie, die elk ook weer eenmaal de cijfers

1 tot en met 9 moeten bevatten.

(Oplossing is het getal van drie cijfers in de vakjes ABC)

BREInBREKER 1

Claudia en haar 52-jarigemoeder gaan naar

haaromaomhaar50steverjaardagtevieren.

Hoe kan het dat Claudia’s oma jonger is dan

Claudia’s moeder?

3131

Geef het juiste antwoord op minimum twee van de drie breinbrekers op p. 30 en win dit leuke boek Wie is de da-der!

Stuur ons het antwoord op

per post naar het adres JCW, Vlaanderenstraat 101, 1800 Vilvoorde

perfaxophetnummer022533914

per mail naar het adres jcweetje@jcweb.be

Naam + voornaam

Adres

Telefoonnummer

Email

Geboortedatum

Antwoord 1

Antwoord 2

Antwoord 3

Antwoorden van JCWeetje 2012, nr. 1:

1. Bereken eerst hoeveel ze in één uur kunnen schilderen. Kristof doet 1/6 van de kamer, Johan 1/3. 1/6 + 1/3 van de kamer is samen 3/6. Om 6/6 te schilderen, heb-ben ze dus twee uur nodig.

2. Rebus: passagierstoestel (helaas was een deel van de opgave weggevallen, en rekenden we alle andere varianten als antwoord ook goed).

3. Bovensterij:8-5-1/inhetmidden:9/ondersterij:7-3-5

Jeugd, Cultuur en Wetenschap vzwVlaanderenstraat 101, 1800 Vilvoorde

Tel.022525808-Fax:022533914

info@jcweb.be - www.jcweb.be

Om in te schrijven op de JCW nieuwsbrief, mail naar nieuwsbrief@jcweb.be

v.u

. : A

nn

e-L

ize

Ko

ch

uyt

, Vla

an

de

ren

stra

at

101,

180

0 V

ilvo

ord

e

Het JCWeetje wordt ondersteund binnen het Actieplan Weten-schapscommunicatie, een initiatief van de Vlaamse Overheid.

Dolle Kids ZomerdagenVan maandag 27 tot en met vrijdag 31 augustus 2012 organiseren wij samen met de Portaels-

school voor Beeldende Kunsten onze Dolle Kids Zomerdagen; vijf culturele en wetenschappe-

lijke dagen vol creativiteit.

De Olympische spelen van Londen gaan we nog eens herbeleven, hier

in Vilvoorde. Van het Olympische vuur uit Griekenland tot de meest di-

verse sporten in het Olympisch stadion in Londen. Knutselopdrachten,

proefjes en spelletjes leren ons van alles bij over de Olympische spelen.

Dus win een Olympische medaille en schrijf je alvast in voor onze dolle zomer-

dagen.

Inschrijvenvoordezeweekdoejeviaonzewebsitewww.jcweb.be,viahetnummer0225258

08 of je springt eens binnen op ons secretariaat, Vlaanderenstraat 101, Vilvoorde.

De Dolle Zomerdagen voor kinderen van 6 tot 12 jaar, vinden plaats tijdens de laatste week

van augustus.

Voor wie? Iedereen van 6 tot 12 jaar (geboren in 2006 t/m 2000)

Waar? Portaelsschool voor Beeldende Kunsten, Spiegelstraat 62, Vilvoorde

Wanneer? Van maandag 27 tot en met vrijdag 31 augustus 2012, telkens van 9.30u tot 16.30u!

(met voor- en naopvang van 8.30u tot 17.30u)

Kostprijs? e 11,00 per dag (niet-leden) / e 9,00 per dag (leden), drankje inbegrepen!

In de kijker