daanroosegaarde

Liefde intreinmetreisringPAGINA 2

Uit het dagboekvan RoosegaardeMaandag in Amsterdam, donderdagin Shanghai en zaterdag in HongKong: het leven van Daan Roosegaar-de speelt zich over de hele wereld af.“Ik val in een taxi in slaap.” PAGINA 4

Oude wereldversus nieuweWe bevinden ons op een kantelpuntin de geschiedenis. Welke personenkunnen ons richting de nieuwewereld sturen? Metro sprak met vijfkantelaars. PAGINA 6-7

Magische marblesvan AlmereEen meesterlijk staaltje technopoëzievan Daan Roosegaarde: zijn befaamdeMarbles, non-stop te zien, aan teraken èn te beluisteren in de stadAlmere. PAGINA 3

Dewereld van DaanDESIGNER ROOSEGAARDE GASTHOOFDREDACTEURMETRO

02www.metronieuws.nlwoensdag 4 december 2013 DEWERELD VANDAAN

BOO &CrystalOp de binnenplaats van deHotelschool in Amsterdam ishet interactieve kunstwerkBoo te vinden. Het bestaatuit zes meter hoge ‘bam-boepalen’, die reageren opbeweging en aanraking vanbezoekers. Daans crystals zijnkunststofkristallen met ledsdie de openbare ruimte totleven brengen. De crystalsreageren op mensen en denabijheid van andere crystals.Crystal is permanent te zien inEindhoven.

Ongeveer 60.000 reizigers stromen ie-dere dag het station van Leiden in enuit. De helft buigt af naar het oosten,richting de oude binnenstad. De an-dere helft gaat noordwaarts richtinghet werk, de universiteit of het zie-kenhuis. Op Leiden Centraal splitst destad zich in twee.

De grote hal van Leiden Centraalverbindt de historische binnenstadmet een nieuwe wijk vol kantoren,collegezalen en het Leids UniversitairMedisch Centrum. ‘’De stad is al meerdan twintig jaar bezig om het oude enhet nieuwe gedeelte op een logischemanier met elkaar te verbinden’’, zegtPvdA-raadslid Gijs Holla.

Holla strijdt samen met bijna alzijn collega’s al jaren tegen de poort-jes op ‘hun’ station. ‘’Hier komen da-gelijks tienduizenden bewoners langs,op weg naar college of hun werk enweer terug naar huis. En wat dacht jevan al die mensen die naar het zieken-huis moeten? Terwijl de onzekerheidvoortduurt zijn sommige winkels dieachter de poortjes zitten uit voorzorgverplaatst.

Genoeg reden voor de stad omniet zomaar akkoord te gaan met hetafsluiten van de stationshal. Volgensde NS en ProRail was het vanwege deveiligheid echt niet mogelijk om depoortjes boven-, of onderaan de trapnaar het perron neer te zetten. Daar-om woedt er al jaren een felle strijdtussen de stad en de spoorwegen, totin de rechtbank aan toe, over wie nueigenlijk de baas over het station is.

Niet alleen in Leiden zijn de poort-jes de afgelopen jaren met argwaanbegroet, in ongeveer tien andere plaat-sen, waaronder Amersfoort, Eindho-ven, Gouda, Haarlem, Leeuwarden enSittard is er opstand. Ook hier zijn de

buurtbewoners boos en gaan gemeen-ten niet akkoord. Terwijl de poortjesal jaren geleden helemaal dicht had-den gemoeten is er nog steeds geenoplossing voor de woonwijken, scho-len, ziekenhuizen en winkels die op-eens van elkaar gescheiden worden.

Wat betreft Holla is de oplossingeenvoudig. ”Haal de poortjes weg enzet, net zoals op de meeste stationsin Nederland, gewoon paaltjes neer.”Voorlopig zit dat er niet in. Leiden ende NS hebben de strijdbijl even begra-ven om te onderhandelen over eennieuwe fiets- en voetgangerstunneldie naast de stationshal gelegd zoukunnen worden. Maar wie dat moetgaan betalen is nog een grote vraag.

Reisring

De reisring van Daan Roosegaarde iseen voorwerp dat in plaats van de ov-chipkaart gebruikt kan worden.

• De NS heeft te kennen gegeven inte-resse te hebben in een eerste oplagevan de ring. “Je kunt ook speciale ver-sies maken, een zilveren versie heeftbijvoorbeeld 10.000 reiskilometers inzich die je aan je vriendinnetje kuntgeven.”

Roosegaarde’s reisringbrengt liefde in de treinAfgesloten.Met de komstvan de OV-chipkaartverschenen ook de poortjesop het station. Maar dieworden lang niet overal metgejuich begroet.

De Reisring is een bijzondere vervanger van de ov-chipkaart. / DAAN ROOSEGAARDE

De ontwerper

DaanoverdeOV-ring“Als de poortjes op bijvoorbeeldLeiden Centraal sluiten dan is datvoor bewoners een heel vervelendprobleem. Hoe moeten ze nu vande ene naar de andere kant komen?Je kunt iedereen wel gratis een ov-kaart geven maar dan nog zit je metzo’n ambtelijk kaartje dat de meestemensen steeds kwijt raken en waarniemand een band mee heeeft.

Ik kies dan liever voor iets wat mooien bijzonder is en dat je altijd bij jekunt dragen. Dus waarom zou je dande chip niet in een ring stoppen? DeReisring. Door het dragen van eenring ga je een verbond aan met hetstation en met de trein. Je laat zozien dat je elkaar eigenlijk lief hebt.En dat is een symbolisch gebaardat het openbaar vervoer goed kangebruiken. We maken er bijna al-lemaal gebruik van maar hebben ernauwelijks een band mee. Daar kunje veel meer mee doen.

Voor de omwonenden van destations zou ik daarom het liefsteen mooie ring maken, waarmeeze altijd van de ene naar de anderekant kunnen. Maar je kunt ookspeciale versies maken, een zilverenversie heeft bijvoorbeeld 10.000reiskilometers in zich die je aan jevriendinnetje kunt geven. De NSheeft interesse in een eerste oplage.Zo maak je de technologie draagbaaren integreer je openbaar vervoer inhet dagelijks leven.”

RENSOVINGrens.oving@metronieuws.nl

Liefhebben

“Door het dragen van een ringga je een verbond aan met hetstation en met de trein. Je laatzien dat je elkaar lief hebt.”Daan Roosegaardeover de reisring

Schrijfhierjouwboodschap

,fotografeer

hem

enzet‘m

opTw

itterofFacebook!

#delen

ishe

tnieuw

ehebben

03DEWERELD VANDAAN

Dune& FlowRoosegaardes sculpturen zoalsDune (links) en Flow (rechts)vormen een omgeving van‘tactiele hightech’ waarintoeschouwer en ruimte éénworden. Deze verbinding tussendesign en inhoud, tussen ideo-logie en technologie, noemtDaan techno-poëzie. Dune heeftop vele verschillende plekkengestaan, van Sydney, Beijing, totaan Toronto en Jakarta. In ooksteeds wisselende opstellingen,zowel binnen als buiten. Flow isnu in Shanghai te zien.

De bewoners van de Bouwmeesterbuurt zijn trots op hun kunstwerk: de Marbles. / FOTO’S: MARLOES VAN DOORN

Reacties

BewonersoverhúnpleinmetallureDe Marbles zijn een cadeautje vande gemeente Almere en woning-bouwcorporatie Ymere aan de be-woners van de Bouwmeesterbuurt.In 2012 werd het plein grondiggerevitaliseerd, met nieuwbouwuitgebreid en installeerde DaanRoosegaarde hier zes uniekeMarbles.De reactie van de bewoners ophun ‘knuffelstenen’.Buurvrouw Kessy (27): “Ik woonhier al bijna m’n hele leven. Hetwas echt een verloederde asobuurtaan het worden. De Marblesvormen de finishing touch van derenovatie. Ze zijn de lipstick en denagellak van de wijk.”Busschauffeur Steve (39): “Eenpaar jaar geleden nog - voor derenovatie en komst van de Mar-bles - was dit de saaiste, grauwsteen lelijkste plek van de stad. Hetplein vormt nu weer het kloppendhart van de wijk.”Robert van Twiller, eigenaar vanbloem- en plantenzaak Bloembin-der: “Studio Roosegaarde brachtons internationale allure.”Straatmaker Wally (42): “Vetteklinkers. Beetje Stonehenge ook.”De 19-jarige studente journalis-tiek Studente Kira Bals: “Fel. Hip.Neon. Dat had Almere echt nodig.”

MagischeMarbles vanAlmere

Zaterdagmiddag 16.55 uur, het vanEesterenplein in Almere. Lewis (8)wrijft met een geheimzinnig lachjeover één van de zes wereldberoemdeMarbles uit de collectie Roosegaarde:al anderhalf jaar de trots van de stad,maar vooral het paradepaardje van de2.000 bewoners van de Bouwmeester-buurt. Wijk 5 om precies te zijn.

“Studio Roosegaarde heeft meerinteractieve keien ontworpen. ‘tLiefst zouden we die erbij hebben;er is in de wijk veel vraag naar”, zegtThomas Faulhaber (42), de vader vanLewis. Zoonlief grijnst en laat als eenvolleerd goochelaar zijn ponyhogetoversteen plotsklaps van flets blauwin tomaatrood veranderen. Een paartellen later beginnen alle Marbleste trillen, verschieten van kleur enwisselen vreemde zoemgeluiden metelkaar uit. Lewis: “Het zijn net ster-ren. Fonkelende sterren op het land.”

“Laatst belde een ex-huurder dievoor het eerst weer op bezoek was inzijn oude wijk in paniek bij mijn kan-toor aan: ‘Kom snel kijken, er is eenruimteschip op het plein geland!’”Faulhaber is in het dagelijks leven

Design. Een meesterlijkstaaltje techno-poëzie vanDaan Roosegaarde: zijnbefaamde Marbles, non-stopte zien, aan te raken èn tebeluisteren in Almere.

projectleider van buurtbeheerbedrijfZone 3. Dat is een sociale onderne-ming in de regio Groot-Amsterdamdie behalve over de gezondheid enhet welzijn van de bewoners waakt,ook de scepter zwaait over leerwerk-projecten en onderhoud van open-bare ruimten. “Daar vallen klussenaan huurwoningen, straatmeubilairen vanzelfsprekend ook dit supergavekunstwerk onder.”

“Het leuke om hier een winkel terunnen is dat veel toeristen en kunst-liefhebbers op het plein afkomen”,zegt bloemist Robert van Twiller(31). “Zou het geen idee zijn als degemeente eens een mooie folder overde Marbles ging maken. Dan kondenwe die hier uitdelen.” Dat laatste isniet alleen een stil gekoesterde wensvan de bloemenman, maar ook vanbewoners en andere ondernemers uitde omgeving.

“Helemaal mee eens”, zegtFaulhaber.”De Marbles zijn een be-langrijke eye-catcher. Persoonlijk kenik geen mooier kunstwerk in de stad.Elke dag is het voor kinderen eenfeest om tikkertje rond de Marbles tespelen, ze aan te raken, er op te klau-teren of naar ze te luisteren. Kijk,daar in die flat woont een Afrikaansgezin dat zomers tussen de gloeiendestenen zit te picknicken.” En datis ook precies wat ontwerper DaanRoosegaarde met zijn speelse designsvoor ogen staat: “De mix van poëzieen techniek die ruimte doet leven envoor iedereen voelbaar, hoorbaar enzichtbaar maakt.” PETER VIERING

04www.metronieuws.nlwoensdag 4 december 2013 DEWERELD VANDAAN

Van Gogh &Liquid SpaceHet eerste innovatieve fietspadvan Nederland: het Van Goghfietspad, ontworpen door DaanRoosegaarde. Het fietspad vanzo’n 600 meter lang ligt op deplek waar Vincent van Gogh van1883 tot 1885 leefde. Het uniekedesign bestaat uit duizendenglinsterende steentjes en isgeïnspireerd op Van Gogh’s Ster-rennacht. Liquid Space 6.0 is eeninteractieve ruimte die groter ofkleiner wordt en opkleurt als jeonder het kunstwerk staat.

Donderdag, 07.00uurIk word wakker gebeld door een net iets te ijverigebevriende journalist uit Shanghai. Of er al meer nieuwsis over ons SMOG project in Beijing? Vriendelijk dochdringend citeer ik het mobiele nummer van onze PR-dame. Goedemorgen!

E-mails en koffie in Amsterdam, dat is een mooiontbijt. Vanochtend lees ik als jurylid de inzendingendoor voor een innovatie award. Gelukkig zitten er tweepareltjes tussen.

We pakken de auto naar het congres Stichting In-novatie Alliantie, waar ik samen met minister Bussema-ker en voormalig Kamervoorzitter Verbeet spreek overde toekomst van onderwijs en innovatie in NL. De zaalheeft er zin in, en ik ook. Projecten zoals Lotus Dome enSmart Highway schuiven voorbij op het projectiescherm.Goede interactie en vragen vanuit het publiek.

Hierdoor blijf ik net iets te lang hangen, waardoor wegehaast naar CS Amsterdam rijden. We zijn daar bezigmet een kunstwerk, en ik werk het liefst op locatie. De

laptop en een witte papegaai zijn mijn compag-nons voor de rest van de dag.

Vrijdag, 04.00 ‘snachtsKort telefonisch overleg met deShanghai studio. Ik val weerin slaap dromend over watmensen in een smogvrij parkzullen gaan doen. Met de treinreis ik naar de studio in Wad-dinxveen.

Ik vergeet te ontbijten.Nul-moment dag; telefoonen e-mail uit; de assistentmoet bufferen. Ze rentachter me aan met eenbroodje kaas. Ik kijknaar een prototype.Het is nog niet goedgenoeg. Shit. De restvan de dag bestaatuit het jagen, bel-len, testen. Ik benniet op mijn bestvoor mijn teamvandaag, maar zedoen geduldigmee. Dankje.

Maandag,09.00uur

De klant kijkt naar hetprototype. Ik kijk naar haar.

Ze glimlacht voor 3 seconden,voordat haar praktische kant er weerinschiet. Ik denk dat dit wel goed gaatkomen.

Rest van de dag heerlijk aannieuwe technieken en designs wer-ken. ‘s Avonds de Accenture Innova-tion Awards. Pitchen voor een jurymet expres kritische vragen. Ik vertelmijn ding. Des te groter de verras-sing als we winnen!

Dinsdag, 08.30uurDe stagiaire pakt de auto voor mij.Onderweg spit ik m’n inbox door.Vandaag is bouwdag. We rijden naarhet lab waar nieuwe prototypes van

het Van Gogh fietspad net af zijn. Ze zijn super. Overdagis het normaal asfalt, ‘s avonds sprankelende steentjes inde patronen van een Van Gogh schilderij. Het team steltvoor om het Roosegaarde-Van Gogh pad te noemen. Ikbloos en sputter een beetje tegen voordat ik accepteer.We besluiten een grotere pilot te maken, klaar over vierweken. Ik hou van bouwen.

Donderdag, 08.00uurLidi en ik pakken het vliegtuig naar Shanghai voor eententoonstelling in een museum met het kunstwerkFLOW. Die middag installeren we het kunstwerk samenmet het technisch team. Er onstaat een discussie of ereen bordje ‘Do not touch’ bij moet komen te hangen. Ikdacht het niet, je móet het juist aanraken. Na wat heenen weer geduw om alle details strak te krijgen komt hetgoed.

Ik pak mijn avond, en slenter door de straten. Ikrealiseer me dat ik Shanghai heb gemist; de geuren vande metropool, het bijna obscene verlangen naar de toe-komst. Delirious Shanghai. Ik val in een taxi in slaap.

Zaterdag, 08.45uurOnderweg naar Hong Kong voor de Business DesignConference. Wim Pijbes van Rijksmuseum is er ook alsspreker, eindelijk hebben we tijd om wat langer metelkaar te praten. Hij is waarschijnlijk net zo vakgestoordals ik, en de serveersters kijken ons geamuseerd aan.Later ontmoet ik een stel geniale licht sociaal gestoordetechneuten voor een nieuw idee dat ik heb, en heb nognet de tijd om langs de universiteit te gaan om hun werkte bekijken.

Maandag, 10.20uurTerug in NL. Vandaag is ontmoetingsdag. De leverancierskomen langs met nieuwe testen. Dat is altijd spannendvoor ons allebei. Veel contact met journalisten en part-ners. Je bent altijd op zoek naar dat ene idee en daarna ishet uren maken om het realiteit te laten worden.

In de middag hang ik wat in de studio met de whizz-kids, een sigaartje rokend. De wolken zijn gigantischbuiten, en de zon knalt erdoorheen. Ik snap weer waardie oer-Hollandse schilders zo blij van werden.

Dinsdag, 09.10uurTerug in de studio. Een ING medewerker belt op. Zedenken dat mijn creditkaart is gestolen. Ik schrik. Er zijnnamelijk op maandag transacties gedaan in Amsterdam,op donderdag in Shanghai en zaterdag in Hong Kong. Ikschiet in de lach en leg haar uit dat dit ook daadwerke-lijk mijn schema is. Niks aan de hand. Kennelijk val ikbuiten het protocol. Prima: home is where the laptop is.

Realiteit

“Je bent altijd op zoek naar datene idee en daarna is het urenmaken om het realiteit te latenworden.”Daan Roosegaarde

Uit het dagboek vanDaan Roosegaarde

Zijn plant Heather stuurtDaan sms-berichten als zewater nodig heeft./ELS ZWEERINK

05DEWERELD VANDAAN

Intimacy& LotusIntimacy bestaat uit high-techkledingstukken gemaakt metdraadloze, interactieve techno-logieën, LEDs, koper en slimmee-folies. Lotus is een levendewand, gemaakt van honderdenultralichte aluminium bloemendie open vouwen in reactie ophet menselijk gedrag. Wanneerje de wand benadert, licht dezeop en opent zijn bloemen. Erontstaat een interactief spel vanlicht en schaduw.

#delenishetnieuwehebben

Schrijf hier jouw boodschap, fotografeer hem en zet ‘m op Twitter of Facebook!Nieuwemanier

“Als je merkt: het werkt niet meer, als men-sen er niet meer in geloven. Dan moet jeniet angstvallig proberen ze daar toch van teovertuigen, dan moet je een nieuwe maniervinden.”Daan Roosegaardein een interview met het tijdschrift Management Team

Dedroomfabriek vanDaanAan het werk in Studio Roosegaarde.

In een wereld die steeds meer vananaloog naar digitaal gaat, beweegtStudio Roosegaarde zich als een ar-chitect tussen design en techniek. Destudio heeft twee vestigingen: in Wad-dinxveen en Shanghai, met een toege-wijd team van ontwerpers en engi-neers. Peter de Man (hoofd Techniek)en Christiaan Jansen (hoofd Design)houden er een goed oogje in het zeil.

In de studio worden interactieveontwerpen gemaakt die de dynami-sche relatie tussen mensen, techno-logie en ruimte verkennen. Het teamvan Roosegaarde ontwikkelt zijn ei-gen technologie en is internationaalbekend dankzij projecten als Dune,Intimacy, Crystal en Smart Highway.

Studio Roosegaarde heeft geëx-poseerd in Tate Modern, NationalMuseum in Tokio en ‘t Victoria en Al-bert Museum en is winnaar van veleawards.

06www.metronieuws.nlwoensdag 4 december 2013 DEWERELD VANDAAN

5kante

Webevindenons op een kantelpunt in de geschiedenzoalswedie nu kennengaat volledig op de schop.́ ´ D

wereld is echt aanhet verdwijnen,wemoeten al onze cnieuwewereld vorm te geven.́ ´Metro sprakmet vijf k

RENS OV

”Nugaatdekrant veel langermee”Ontwerpster Mieke Meijer (31) maakt van oude kran-ten boomstammetjes en zaagt die vervolgens weer totplankjes. ”Een van de weinige echt geslaagde voorbeel-den van upcycling.”

“Het begon eigenlijk als een schoolopdracht, die luiddesimpelweg ’hout’ en je was volledig vrij om daar iets meete doen. Ik dacht toen: waarom draai ik het niet om enprobeer ik van oude kranten een boomstam te maken.

Ik ben toen met kranten en lijm in de weer gegaan, enplakte er elke dag een paar kranten op. Dat heb ikdrie weken volgehouden en toen heb ik het ´stam-metje´ doorgezaagd. Wat ik toen zag verraste mevolkomen. De verschillende lagen krantenpapierleken wel jaarringen geworden. Je hoopt vantevoren dat het mooi wordt, maar dat het erzo´n mooi patroon tevoorschijn zou komenhad ik echt niet verwacht.

In mijn werk gaat het om een maniervan denken. Het liefst draai ik dingen om, ofmaak iets heel nieuws, zoals KrantHout. Hetlijkt ook wel alsof er steeds meer behoeftebestaat aan zulke nieuwe duurzame mate-rialen. Het is ook een van de weinige echtgeslaagde voorbeelden van upcycling. Van zogoed als waardeloos afval, iets maken wat veelmeer waard is.Na die eerste ontdekking heeft het project

bijna vier jaar in de kast gelegen. Toen raakte ikpas in gesprek met andere ontwerpers die het wilden

gebruiken voor meubels. Groot probleem was alleen dathet handmatige proces gemechaniseerd moest worden.We hebben toen een machine laten bouwen waarmee weKrantHout op kleine schaal kunnen produceren. Deze Me-tro zou een prachtig nieuwe designstoel kunnen worden.

Het lijkt wel op hout maar zal nooit een serieuze ver-vanger worden. Het is moeilijk te bewerken en vergeeltna verloop van tijd. Daarnaast zijn de plankjes voorlopigrelatief klein omdat ze niet langer kunnen worden dan dekrant hoog is. Maar we zijn wel bezig met nieuwe moge-lijkheden. Ik zie het echt als een mooie toevoeging. Naasteiken-, beuken-, en kersen-, is er nu ook KrantHout.”

1“Van iedereen langsdezelfde latnaar iedereen inbloei”Claire Boonstra (38), oprichter van OperationEducation, heeft een droom: het verbeteren vanhet onderwijs. “Weg met de gestandaardiseerdetoetsen en leerdoelen. We moeten juist meer aantalentontwikkeling doen.”

“Onze maatschappij heeft eigenlijk maar een smal-le definitie van succes. Je moet omhoog. Dat begintal op school, met de cito-toets. Kinderen met dehoogste score gaan naar het vwo. Haal je ook daarnetjes alle leerdoelen, dan wacht de universiteit.En dáárna een mooie baan in het bedrijfsleven,waar we ons volgens dezelfde hiërarchie omhoogwerken.

Een stapje hoger betekent dat je de juiste men-taliteit en capaciteiten hebt, de anderen niet. Maaris dat wel zo? Want ‘goed kunnen leren’, betekentin het huidige onderwijssysteem vooral dat jebraaf de regels volgt. Wat een kind in zich heeft,welke passies en talenten, is daarin ondergeschiktaan het halen van gestandaardiseerde leerdoelen.Datgene wat een kind echt goed kan en leuk vindt,wordt vaak helemaal niet getoetst. Jammer, wantzo creëer je eenheidsworst. Terwijl er juist nubehoefte is aan andersdenkenden. Kijk naar deoverbevolking, financiële crisis en energieproble-matiek. Daar moeten oplossingen voor komen.

Natuurlijk heb je kennis nodig. Iedereen moetkunnen lezen en schrijven. Maar op welk niveaustaat wat mij betreft open voor discussie. Som-mige mensen zijn geboren leiders. Maar vraag zeniet om ellenlange rapporten te schrijven. Is daterg, wanneer je die taken ook kunt uitbestedenaan anderen die dat vermogen weer wel hebben?Ondernemerschap, dingen aanvoelen, ‘outsidethe box’-denken. Juist die skills worden in detoekomst extreem belangrijk.

We moeten daarom naar een onderwijs-systeem dat ieders afzonderlijke talentenprikkelt. Van iedereen langs dezelfde lat naariedereen in bloei. Dus geen gestandaardiseerdeleerdoelen meer. Die scholen bestaan, maar slechtsmondjesmaat. Operation Education wil dezealternatieven verbinden, versterken en zichtbaarmaken. Maar mensen moeten ook zelf massaal inbeweging komen. Pas dan worden deze alternatie-ven levensvatbaar.”

3

4

/ LIA ZAAL

/ MARLOES VAN DOORN

07DEWERELD VANDAAN

5elaars

nis, zegt hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans. ´́ DewereldDaan Roosegaarde is het daar volstrektmee eens. ´́ De oudecreativiteit en kennis inzetten omopeen radicalemanier eenkantelaars:mensen die het oude omvormen tot iets nieuws.VING & ILJA POST

”We levenopeenkantelpuntindegeschiedenis”Jan Rotmans (52), professor transitiekunde aande Rotterdamse Erasmus Universiteit ziet de we-reld om ons heen ingrijpend veranderen. ”Wekunnen nu tien jaar voorsprong nemen.”

“De wereld zoals we die nu kennen gaat volledigop de schop. Er is een samenleving aan hetontstaan waarin steeds meer door burgers zelfwordt gedaan. Bijna alles is op dit moment inbeweging, steeds meer vaste structuren wor-den vloeiend. We leven op een kantelpunt inde geschiedenis en als je goed kijkt zie je datde nieuwe wereld overal om ons heen aan hetontstaan is.

Kijk naar de economische crisis, die maaktons duidelijk dat het huidige systeem niet meerwerkt. In de bouw bijvoorbeeld is op de oudemanier geen geld meer te verdienen. Om teoverleven zullen die bedrijven iets heel andersmoeten gaan doen.

Ik heb wel eens gezegd geef me vijf mensendie het helemaal anders willen doen en binnenvijf jaar kunnen we dit land veranderen. Maar demensen die dat kunnen zijn heel erg zeldzaamin de positieve zin van het woord. Het zijnmensen die haaks denken op wat normaal is, datdaarnaast ook in de praktijk kunnen brengen,maar ook nog het organisatorisch vermogenhebben om een hele sector, branche, of regiote laten kantelen. Kortom, ze hebben viraleverspreidingskracht.

Ze zijn heel erg moeilijk te vinden, maar zezijn er wel. In de gezondheidszorg is er bijvoor-beeld het project buurtzorg. Opgestart door éénman die zei, ’zoals het nu gaat is de verkeerdeweg, ik ga het helemaal anders doen’. Nu heefthij meer dan 6.500 mensen die meedoen aan datproject.

Die andere samenleving die gaat er echt welkomen. Maar door het daadwerkelijk in de prak-tijk te brengen kun je de ogen openen van an-deren. Dat kan zo tien jaar schelen. Een enormevoorsprong waar we allemaal bij gebaat zijn. ”

2“Oudemeesters voormensenvannu”Wim Pijbes (52) is hoofddirecteur van het na eenlange verbouwing dit jaar weer geopende Rijks-museum Amsterdam. Door duizenden beeldenvan kustwerken online vrij te geven, hoopt hij decreativiteit van de mens te prikkelen.

“De tijd dat musea stoffige ruimtes waren waar jezwijgend langs meesterwerken sjokte, is lang voor-bij. De trend van passief kijken naar actief doen,is al eerder ingezet. Maar het Rijksmuseum, datwe begin dit jaar met een ‘big bang’ aan de wereldhebben teruggeven, doet daar nog een extra schepjebovenop. De vernieuwingen schieten momenteelmet middelpuntvliedende kracht de deur uit. Methelemaal vooraan het Medialab en de Rijksstudio.

Rijksstudio is ruim een jaar geleden gelanceerd.Een innovatieve website, waarmee we aan delopende band prijzen winnen. Daarmee geven weeen unieke kijk in onze schatkist. Inmiddels zijn150.000 foto’s van allerlei beroemde werken vrijge-geven. Gratis en zonder enige beperking. Beeldenwaarmee je zelf aan de slag kunt. Droog Design enAlexander van Slobbe lieten zich als eersten inspire-

ren door de collectie en maakten een eigen creatie.Maar ook amateurs kunnen er prima mee uit devoeten. We hebben nu zelfs een prijs: de RijksstudioAward.

Sinds september is het Medialab open, onderge-bracht in de historische Teekenschool. Onder hetmotto ‘leren kijken door te doen’ vind je er allerleiworkshops waar je zelf aan de slag kunt. Van mo-deltekenen en zelf verf maken tot je eigen ontwerpproduceren in 3D. En erg spectaculair is natuurlijk‘Jij & de Gouden Eeuw’, waar je de geschiedenisbeleeft door zelf de kou op Nova Zembla te voelenof te vluchten als Hugo de Groot in de beroemdeboekenkist. Inspiratie voor dit alles is de collectievan het Rijks.

Een museum is een doorgeefluik. Zij kan al-leen functioneren, bloeien en levend blijven doorbezoekers te prikkelen en te inspireren. Hoe brederde groep die je bereikt, des te beter. Door een grootdeel van de Rijksmuseumcollectie vrij te geven,hopen we de creativiteit te bevorderen. Concreet,doordat er wellicht nieuwe kunstwerken uit voort-komen. Maar ook abstract. Door een bepaald ideein iemands hoofd te prenten. Kunst is niet statisch,maar altijd in beweging. Vandaar onze slogan: oudemeesters voor mensen van nu.”

/ MARLOES VAN DOORN

“Demens isgemaaktomgroenten teeten”Rob Baan (57) is CEO van Koppert Cress, één van ’s werelds grootsteinnovators voor de gastronomie op gebied van zeldzame kiemgroen-ten (‘cress’) en eetbare bloesems. Puur natuurlijke plantjes in demeest wonderlijke vormen en smaken, van frisse citrus tot de ziltigetonen van de oester.

“De mens is gemaakt om groenten te eten. In de 170.000jaar dat homo sapiens nu bestaat, is ons lichaam amperveranderd. Feitelijk zijn we nog precies dezelfdewezens als de jagerverzamelaars op de vlaktes inAfrika. Obesitas, kanker, diabetes en hart- envaatziekten bestonden toch nog niet. Het zijntypisch westerse welvaartziekten, veroorzaaktdoor slechte voeding.

Verse groenten, die zouden we moeteneten. Maar de consumptie daarvan looptjuist terug. Ongelooflijk eigenlijk, wanter groeit juist zoveel moois in de natuur.Alleen al in Noordwest Europa zijn er ietsvan 6000 planten eetbaar; wereldwijd zo’n20.000. En we eten: tomaten, paprika’s,komkommer, sla, boontjes, broccoli. Maarhet is toch gaaf om veel meer dingen tegaan proeven. Daarom bedenken wij demooiste smaken door te speuren in de natuuren cultuur van diverse landen.

Onze micro-groenten kweken we in duur-zame kassen, waar zelfs de lichaamswarmtevan het personeel als energie terugvloeit in hetbedrijf. Daarbij gebruiken we uitsluitend natuurlijkebestrijdingsmiddelen als melk, zeep en bier. En uiteraardinsecten die andere plaaginsecten eten. In de biobestrijdinggaat Nederland aan kop in de wereld.

Innoveren is spannend. Echter vaak gaat de regelgeving niet zosnel als de ontwikkeling. Om dezelfde reden mag ik bijvoorbeeld geenreclame maken voor broccoli, dat volgens de wetenschap beschermttegen kanker. Ook al zijn er honderden wetenschappelijke onderzoe-ken die dit stellen. Bijna 90 procent van Diabetes2 is geneesbaar doorgezonde voeding. De natuur, dat zijn wij. Maar om in balans te blijven,moet je dan natuurlijk gaan eten.”

5/ MARLOES VAN DOORN

/ MARLOES VAN DOORN

08www.metronieuws.nlwoensdag 4 december 2013 DEWERELD VANDAAN

Lotus Domein LilleAls mensen de Lotus Dome inde Sainte Marie Madeleinekerk in Lille benaderen, ope-nen door de lichaamswarmtehonderden bloemen van folie.“We staan aan de dageraadvan een nieuwe natuur”,aldus Roosegaarde. Het doelvan het kunstwerk was om demooie maar verlaten kerk uitde Renaissance nieuw levenin te blazen.

“Het klikte meteen tussen ons.” Wehebben het over de ontmoeting tus-sen de Delftse wetenschapper BobUrsem (57) en technopoëet DaanRoosegaarde (34), afgelopen lente inEindhoven. “Daan en ik gaven daaralle twee een lezing. Mijn verhaalging over een door mij ontwikkeldreductiesysteem waarmee je schade-lijke fijnstof uit vervuilde lucht kuntafvangen.”

Leg dat eens uit.Fijnstofreductie is gebaseerd op het

principe van positieve ionisatie. Als jefijnstof in smogwolken gericht bom-bardeert met een positieve ladingelektronen, dan worden alle deeltjesfijnstof positief geladen en kun jedie smeerboel tot op grote hoogteafvangen en laten hechten. De luchtis daarna schoon en stijgt op zondereen wolk te vormen. Je houdt dusalleen heldere lucht over.

Hoe reageerde Roosegaarde hierop?‘Wow’, zei Daan. ‘Dan moet jij ookeen gat in een vieze wolk kunnenschieten.’ ‘Hmmm…, tsja, dat gaatwel lukken’, antwoordde ik.

En sindsdien loopt het als een treintussen jullie?Ja. We wisten al langer van elkaarsbestaan. Ik bewonderde Daan om zijnrevolutionaire ontwerpen, zijn tech-nolandschappen en de interactie tus-sen design, wetenschap en techniek.Ik vond zijn idee meteen geweldig.

Daar kom je als techneut niet op.

Nou? Zelf heb je 17 patenten op jenaam staan, loopt er een mega-project van jou in Vietnam om daarde kusten te beschermen, heb jeunieke led-technologie ontwikkeldvoor kassenteelt, sleutel je aan eensupersnelle computer in Delft enontvang je de ene award na de an-dere voor je baanbrekende werk.Dat is zo. Maar de grote kracht vanDaan is dat hij als geen ander weethoe je harde technologie met kunsten creativiteit verbindt. Een schoon

gat in de smoglaag boven een park inBeijing schieten, dat is toch fantas-tisch. Het moest ook nog eens eenkogelrond gat zijn. Kijk, dat is noupoëtisch design pur sang, de land-schapskunst, waar Daan Roosegaardezo uniek om is.

Kies je voor het kunstzinnige ont-werp of de slimme toepassing?Voor beide natuurlijk. Wat Daanheeft bedacht is toegepaste kunst ophet hoogste level. Het is spectacu-lair om te zien en tegelijk kun je erwereldwijd het smogprobleem meeaanpakken. Want als je één gat kuntmaken, kun je via hetzelfde principeboven elke stad de hemel schoonve-gen.

China. In 2014 schieten zeeen schoon rond gat in dezwarte smoglaag bovenBeijing. De theorie is van TU-techneut Bob Ursem, het ideevan Daan Roosegaarde.

Bob en Daan schieten ee

Bob Ursem won met zijn vinding om superzuinig roze LED-licht in kassenteelt toe te passen deWorld Economic Innovation Award. Daarnaast kreeg hijde Intraffic Innovation Award (voor fijnstofreductie) en de Sensor Technologie Jaarprijs (voor biologische UV-filter. / MARLOES VAN DOORN

PETERVIERINGnieuwsredactie@metronieuws.nl

Tuinman en technoloog

‘Denatuur ismijngrootste inspiratiebron’Naast wetenschapper is Bob Ur-sem ook directeur van de Botani-sche Tuin van TU Delft. Als ferventnatuurliefhebber en wandelaarontdekte hij bij toeval hoe hij hetkankerverwekkende fijnstof inhoge luchtlagen, gesloten ruimtesen in varkens- en kippenstallenonschadelijk kan maken.

Ursem: “De natuur is mijngrootste inspiratiebron. Het ideevoor de reductie van fijnstof deedik op tijdens een duinwandelingmet mijn hond. Daar vielen mijde fijne zand- en zoutdeeltjes vanhet strand op, die schitterden inde zon. Net boven een duindoornzag ik die zand- en zoutdeeltjesomhoog liften. Dit kon niet andersdan elektrisch statische afstotingzijn. Geen ander mechanisme gaatzo tegen de zwaartekracht in. Metdat idee ben ik gaan spelen. Datwat ik in de duinen had gezien,kun je ook omdraaien en zo is hetidee voor een nieuwe technolo-gische toepassing ontstaan: eensoort magneet om zelfs ultra-fijnstofdeeltjes - kleiner nog daneen virus of bacterie - heel preciesgestuurd af te vangen. De appara-tuur hiervoor is ontwikkeld doorhet team van Lia van Vorle vanENS Europe. De onmisbare schakelin dit megaproject.” PETER VIERING

Fijnstof is sluipmoordenaar

ENS Europe werkt nauw samen metde TU Delft, in het bijzonder met BobUrsem.

• Directeur Lia van Vorle: “We hebbensamen meer producten ontwik-keld tegen (ultra) fijnstof. Stuk voorstuk gebaseerd op het principe vanpositieve ionisatie. Zo lossen webinnenkort in de gemeente Cuijkvoorgoed het probleem rond hogeconcentraties fijnstof op in parkeerga-rage Maasburg. Die garage ligt ondereen winkelcentrum en de auto’s daarbraken hoge concentraties fijnstof uit.”

• Fijnstof komt onder meer uit fa-brieksschoorstenen en uitlaatpijpenen veroorzaakt een gevaarlijke smog.“Het is een sluipmoordenaar die elkjaar honderden slachtoffers maakt. Deallerkleinste stofjes zijn het gevaar-lijkst en kunnen kanker veroorzaken”,aldus Van Vorle.

• In 2014 lanceert ENS als eerste TheEmbrace, een fijnstofreiniger voor inwoningen. “Ook ziekenhuizen gaanwe benaderen voor het reinigen vano.k.’s en virusvrije ruimtes”, aldusbedenker Bob Ursem.

Poëzie

“Kijk, dat is nou poëtischdesign pur sang.”Bob Ursemover zijn project met Daan Roosegaarde

09DEWERELD VANDAAN

Lunar &MarblesLunar bestaat uit een groepuitnodigende oplichtendepilaren in diverse afmetingendie reageren op hun omgeving.Het interactieve kunstwerkstaat voor het gebouw van hetCentrum Jeugd van GGz Breburgin Breda. Marbles is te vindenin Almere. Het kunstwerk geeftgeen warmte af, maar met licht,beweging en geluid weet hetwel de mensen naar zich toe tetrekken.

n blauw gat in smogwolk

Schrijfhierjouwboodschap

,fotografeer

hem

enzet‘m

opTw

itterofFacebook!

#delen

ishe

tnieuw

ehebben

Eenminuutje

Meebouwenaanwereldprimeur“Daan is de kunstenaar, Bob de the-oreticus en wij zijn de uitvoerder”,zegt Lia van de Vorle, directeurvan R & D-bedrijf ENS Europe inGassel, een innovatieve organisa-tie gespecialiseerd in de reductievan fijnstof. Metro spreekt met devrouw die in haar lab vuile wolkennabootst en er daarna gatenkaasvan maakt. Zoals volgend jaar ineen park in Beijing.

Was je verrast toen je gevraagd

werd een soort van super stofzui-ger te ontwikkelen voor het smog-project in Beijing?Ik vond het hartstikke leuk. Weldacht ik meteen: zo, daar heb jeveel energie voor nodig. Hoe bundelje vanaf de grond zo’n krachtigestraal waarmee je tegen de winden temperatuurverschillen in dehoge smoglaag boven die stad kuntbereiken? Plus dat Daan Roose-gaarde perse wilde dat er een rondgat in die wolk werd gemaakt. Wel,ik kan je verzekeren dat dat perfectgelukt is op laboratoriumschaal. Devolgende stap is het bouwen van eenmaquette. In 2014 gaan we in China

een “bubbel” van schone lucht meteen diameter van 30 meter in eenpark realiseren. Daarna zal de focusliggen op de smog hoog in de lucht.

Een wereldprimeur?Absoluut. Dit is nog nergens ver-toond.

Heeft Daan jou geïnspireerd?Daan brengt mensen op een kunst-zinnige manier onder de aandachtdat ze bewuster met hun omgevingom kunnen gaan. Dat is een erginspirerende visie die bruggen doetontstaan tussen kunst, wetenschap,architectuur en techniek. P. VIERING Lia van Vorle. / MARLOES VAN DOORN

10www.metronieuws.nlwoensdag 4 december 2013 DEWERELD VANDAAN

SensorValley & SDFSensor Valley in Assen is eeninteractieve rode loper vanvijftien lichtpilaren. Deze pilarenzijn digitale installaties, diedoor middel van bewegings- enaanrakingssensoren, wirelesstechnologie en verschillendekleuren LED-licht reageren opde aanraking en bewegingvan bezoekers. SDF staat voorsustainable dance floor, eenvloer die energie opwekt doorerop te dansen.

Heleen Herbert en Kristel van Haaren, directieleden bij Heijmans. / MARLOES VAN DOORN

“‘De intelligente weg van morgen’ dieHeijmans samen met Roosegaardeontwikkelt staat symbool voor een an-dere manier van kijken en samenwer-ken binnen de bouwsector”, zeggenHeleen Herbert en Kristel van Haaren,directieleden bij Heijmans.

Is die andere manier van kijkenhet gevolg van vrouwelijke invloed?Daar moeten ze even over nadenken.Het concern waar ze werken bleekooit eenmannenbolwerk te zijn, maardat was toen èn zo te horen definitiefverleden tijd. Hun antwoord: “De fe-male factor is niet de oorzaak maareen bewijs van het feit dat we het an-ders doen.” Een dubbel interview mettwee bevlogen vakvrouwen die hunhart hebben verpand aan ‘de fiets,wandel- en autoweg van morgen’.

Jullie zijn verantwoordelijk voor deontwikkeling en naamsbekendheidvan Smart Highway. Wat betekentdie weg voor jullie?Heleen (Civiel): Als ik een paar steek-woorden mag noemen, dan zeg ik

glow in the dark, licht van windmo-lens, energie uit rijwind, oplaadpun-ten voor elektrische auto’s. Kortom:een interactieve, duurzame en veiligesnelweg die jou begeleidt op je weg,waar je contact mee kunt voelen endie een aanwinst is voor het land-schap. In het ontwikkelen van inter-activiteit is Daan Roosegaarde heelsterk. En daarom werken we graagmet hem samen aan dit project.

Kristel (Commercie en Marktont-wikkeling): Er doemen op de verkeers-wegen steeds meer bordjes op. O, eenbocht. Nu 70 rijden. Nu langzaam.Informatiedragers die niet altijd evenfunctioneel zijn. Dat kan ook anders.Informatie moet gegeven worden ophet moment dat het relevant is en nietafleiden. Zodat je meer rust krijgt opje reis en het onderweg zijn een bele-ving wordt.

Wat moet een bouwbedrijf metbeleving?Heleen: Ik zeg het wat banaal, maarvroeger bouwde je een brug en alsdie solide genoeg was en de opdracht-gever tevreden, dan was je klus ge-klaard. Je werd puur aangesproken opje vakmanschap. Nu moet een brugook plezier opleveren om naar te kij-ken en overheen te rijden.

Kristel: We ontwikkelen ons vanaannemer naar onderaannemer enkijken verder dan het bouwwerk ende techniek die we opleveren. Als wenu bijvoorbeeld een museum bou-wen, kijken we ook naar warmte enuitstraling. Behalve dat het technisch

allemaal werkt, moet je ook kunnengenieten van kunst en bitterballen ofeen biertje kunnen kopen.

Heleen: Kunst en techniek zijngeen twee gescheiden werelden dieclashen, maar in verbinding met el-kaar staan. Hierin loopt Heijmansvoorop en Daan is heel belangrijkvoor deze beweging. Zijn kracht ligtin de verbinding. Hij denkt niet inkuubs en meters maar hoe je ergensbetekenis aan kunt geven. Dat maakthet verschil.

Naaldhak naast veiligheidshelm enoverall. Zoiets?Kristel: Er is veel lef voor nodig omeen project als Smart Highway aante gaan. Je moet voor de troepen uitdurven lopen. Ook al is die weg nogin ontwikkeling, je moet er wel palachter staan. Iedereen mag en kaner commentaar op leveren en er overmeedenken. Ook andere marktpar-tijen. Denk aan toerisme, planologie,architectuur. Bange mensen kunnendit niet doen.

Heleen: Smart Highway staat voorinnovatief vermogen. De kracht omiets samen te realiseren moet groterzijn dan het sprookje waarin je al-leen gelooft. Als ik aan Daan Roose-gaarde denk, denk ik aan champagnedie bruist en prikkelt, soms op hetscherpe af. Over een paar jaar gaan weproosten, want dan liggen de SmartHighways er.

Toppers.Metro praatmet de female factor vanwegenbouwer Heijmans:twee vrouwelijke directeurendie vaart maken metRoosegaarde’s SmartHighway.

ZakenvrouwenHeijmanswegv

PETERVIERINGnieuwsredactie@metronieuws.nl

Innovatie

“Smart Highway staat voorinnovatief vermogen. De krachtom iets samen te realiserenmoet groter zijn dan hetsprookje waarin je alleengelooft.”Heleen Herbertover de slimme snelweg

De Smart Highway van Daan Roosegaarde.

Glinsterend fietspad in geest Van Gogh

Detail van het Roosegaarde-Van Gogh-fietspad in Noord-Brabant.

De regio Eindhoven krijgt het eersteinnovatieve fietspad van Nederland.Het 600 meter lange fietspad looptwaar Vincent van Gogh van 1883 tot1885 heeft geleefd en krijgt een uniekdesign bestaand uit duizenden glin-sterende steentjes, ontworpen doorkunstenaar Daan Roosegaarde. Hetfietspad is door Studio Roosegaardeen Heijmans ontwikkeld en maaktonderdeel uit van een samenwerkingtussen de gemeente Eindhoven, VanGogh Brabant, Vrijetijdshuis Brabant,Eindhoven 365 en Routebureau Bra-bant. Met de lichtsteentjes zijn patro-nen in het pad gemaakt die zich over-dag opladen en ‘s avonds licht geven.

Hierdoor ontstaat een spel van lichten poëzie. Het ontwerp geeft hiermeeeen hedendaagse interpretatie aanVincent van Gogh. Cultureel erfgoeden innovatie komen samen in ditnieuwe, openbare landschap.

Het Roosegaarde - Van Gogh fiets-pad maakt gebruik van de lichtge-vende technieken van het SmartHighway concept, een gezamenlijkeontwikkeling van Studio Roosegaardeen Heijmans voor de weg van morgen.De voorbereidingen voor de eerste pi-lot van het innovatieve fietspad zijninmiddels gestart. Naar verwachtingis het definitieve ontwerp in 2014 teervaren. METRO

Controle

“Mensen willen het nieuwewel, maar vinden het lastigom het bekende los te laten.Terwijl het daar toch om gaatbij dit project: de controle eenbeetje loslaten.”Daan Roosegaardeover het Smart Highway project

11DEWERELD VANDAAN

SDFDaan Roosegaarde zorgdein de nieuwe club WATT inRotterdam voor het interfaceontwerp van een dansvloerdie beweging omzet in ener-gie. Modules van 65 bij 65centimeter worden maximaaleen centimeter ingedrukt,waarbij het elektrisch effecthet indrukken omzet inwatts. Vooralsnog lever jeper persoon zo’n 20 watt. Deverlichting is tevens een ener-giemeter, die je aanmoedigtharder te dansen.

Hoe een elektrische tandenborstel, babyvoeding en een buitenlampde snelweg van de toekomst vormgeven

KENGETALLEN NEDERLANDSE WEGENNET

Het Nederlandse wegennet is een van dedichtst vertakte ter wereld. In totaal hebbenwe ruim 135.000 km openbare weg (ruim 3xde aarde rond) waarvan 5.000 km rijksweg en8.000 km provinciale weg.

Samen rijden we jaarlijks zo’n 125 miljard km.In 2011 produceerden we zo 31 miljoen tonCO2. Dat is bijna 15% van de totale CO2uitstoot in dat jaar. Of 150 gram per geredenkm.

De slimme snelweg is het resultaat van de samenwerking tussentwee partners uit verschillende werelden:

Studio Roosegaarde:conceptueel vermogen en emotie

Heijmans:technologie en realisatiekracht

Een totaalconceptvoor de snelweg van detoekomst. Een collectief

van innovatieve enduurzame ideeën die

techniek koppelen aanvorm en beleving.

Voordelen:Geen wachttijd elektrischopladen.Kleinere accu's verlagengewicht en verbruik.Onafhankelijk vanbeschikbaarheidoplaadpunten.

Een auto draadloos opladen, net als een elektrischetandenborstel. Het kan via inductieladen. Een stroomdraadof meerdere spoelen achter elkaar in de weg creëren eenelektromagnetisch veld dat door een spoel onder de autowordt opgevangen. Het systeem wordt alleen ingeschakeldwanneer een auto passeert. Een priority lane voor elektrischvervoer is een van de mogelijke toepassingen.

Voordelen:Waarschuwing voorgladheid vergroot veiligheidAutomobilist ervaartinteractie met wegdek

Een lepeltje dat via verkleuring aangeeft of de babyvoedingop temperatuur is: een mooie toepassing van temperatuur-gevoeligheid. Hetzelfde idee kan ook worden toegepast opwegmarkering. Dankzij dynamische verf op het wegdek wordenbij vorst ijskristallen zichtbaar.

Voordelen:Snelweg als interactievebelevingToekomstig duurzaam enkostenbesparend alternatiefvoor snelwegverlichting

Een buitenlamp die reageert op beweging. In de gemiddeldewoonwijk een bekend verschijnsel. Interactief licht biedt ookveel kansen op de snelweg. De verlichting wordt aangestuurddoor sensoren, bijvoorbeeld op aanwezigheid, type verkeerweersomstandigheden of tijd van de dag. Afhankelijk van detoepassing en het gewenste effect.

ANDERS KIJKEN

DE SLIMME SNELWEG

BEAUTY MEETS BULL

KERNELEMENTEN

DRIE INSPIRERENDE TOEPASSINGEN

krijgen vormin technologie ophet gebied van

Veiligheid

Duurzaamheid

Licht

Energie

Beleving

DE TOEKOMST BEGINT VANDAAG

Energiebron

Interactieve belevenis

Stel je

eens voor, de snelweg als:

Duurzaam landschapselement

Veilige thuisreis

INDUCTIE LADEN:

INTERACTIEF LICHT:

TEMPERATUURGEVOELIGE MARKERING:

Smart Mobility

Smart Energy

Smart Materials

-5º0º20º

125 miljardkm135.000

km

31 miljoenton CO2

150gr/ km

vanSmartHighway

Schrijfhierjouwboodschap

,fotografeer

hem

enzet‘m

opTw

itterofFacebook!

#delen

ishe

tnieuw

ehebben

AAN DEZE SPECIAL WERKTEN MEE FOTO’S: LOTTE STEKELENBURG, PIM HENDRIKSEN, MANOAH BIESHEUVEL, ROELOF POT, DAAN ROOSEGAARDE (ALLEN STUDIO ROOSEGAARDE), MARLOES VAN DOORN,

ELS ZWEERINK, LIA ZAAL TEKST: PETER VIERING, RENS OVING, ILJA POST VORMGEVING: MARIJE VAN ‘T HOOG GRAP

HIC:LOU

LOU&TU

MMIE

Een wereldkrant.metronieuws.nl

Met Metro ben je in één krant weer helemaal op de hoogte van het wereldnieuws.

En van personal finance, carrière, reizen en nog veel meer. Als dat geen wereldkrant is?