twitter.com/janrotmans

Verandering van Tijdperk:wat betekent dat voor Groningen?

Groningen, 04 Juni 2014

We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken

• Industriële revolutie

• Modernisering samenleving

• Machtswisseling

Laatste Kantelperiode

Nederland bevindt zich nu weer in een kantelperiode

bron: Renée Westerink

Kantelperiode

1. samenleving wordt decentraal en bottom-up

2. economie wordt decentraal en circulair

3. nieuwe macht ontstaat

centrale systemen zijn niet meer nodig

voor

geld, data, kennis, zorg, muziek, energiefilms, verzekering, boeken, reizen, educatie

Nieuwe Macht opkomende middenklasse

tornt aan traditionele instituties

kennis, netwerken, sociale media

micromacht

Macht ‘ gemakkelijker te verwerven,

lastiger uit te oefenen en eenvoudiger te verliezen ’

Moisés Naím

DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase

Horizontaal

Decentraal

Bottom-up

Verticaal

Centraal

Top-down

Tijd

Opbouw van Samenleving 3.0

We zitten hier

Kantelperiode

Overgang naar Samenleving 3.0

• Energiebedrijven vallen om

• Massale ontslagen in thuiszorg

• Welzijnsorganisaties verdwijnen

• Bouwbedrijven saneren op grote schaal

Kantelperiode

Oude orde Nieuwe orde

banken financiële coöperaties

energiebedrijven lokale energie initiatieven

bouwbedrijven 3D-netwerken / hubs

verzekeringsbedrijven broodfonds netwerken

thuiszorg organisaties lokale zorg initiatieven

Oude Orde vs Nieuwe Orde

Oude paradigma Nieuwe paradigma

exploitatieco-operatie

structurenmensen

waarde ontlenen waarde creëren

lineaircyclisch

Paradigma Wisseling

Oude sturing Nieuwe

sturing

centrale sturing netwerksturing

controleruimte

zekerheidonzekerheid

regisseren faciliteren

Sturings Wisseling

Energie van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam

Welzijn van zorgen voor naar zorgen dat

Bouw van aanbod & product naar vraag & dienst

Zorg van doelmatig & efficiënt naar mensgericht

Waar zien we die wisseling?

BurgerInitiatieven

Broodfondsen

Lokale energiemaatschappijen

Lokale zorg coöperaties

CO2-arm

biobased kleinschalig circulair

maatwerk bottom-up

nieuwe maakindustrie

Economie 3.0

tijd van makkelijk winbare grondstoffen is over

17 kritische aardmetalen worden schaarsscandium, neodymium, dysprosium, gadolinium, lanthanum

windmolens, elektrische auto’s, smartphones, zonnecellen

China heeft 97% in handen

Grondstoffen Crisis

Terug naar de kern op moderne manier

nieuwe soberheid

menselijke schaal

Voordeel van het nadeel

Philips transformeert tot zorgbedrijf

DSM transformeert tot fijn/biochemie

Schoonmaakbedrijf stapt in de zorg

Energiebedrijven gaan in verzekeringen

Bedrijven in Transitie

3 van 5 bedrijven sneuvelenin kantelfase van transitie

Survival of the Fittest

niet de grootste bedrijven overleven,

ook niet de slimste bedrijven, maar

de meest adaptieve bedrijven

Iconische Voorbeelden Economie 3.0

Groningers Bouwen Huis van Hennep

Lessons

Lessons

Wat betekent dit nu voor Groningen?

Is Groningen toekomstbestendig?

Nee

Fossiele Economie

Economie is eenzijdig en kwetsbaar

afhankelijk van fossiele brandstoffen

Energy Valley: 23 miljard investeringen, 2/3 fossiel

zeer sterk fossiel energieregime

fossiel

top-down

bestuurlijk

Dominante Richting Groningen

Wordt Groningen het nieuwe Ruhrgebied?

Fossiel Mausoleum

Sociale KrimpGroningse bevolking neemt af vanaf 2025

daling sterkst in Noord-Oost Groningen

bevolkingsdaling in sommige gemeenten > 10%

beroepsbevolking daalt tot 2030 met 8%

aantal jongeren daalt met ca. 7%

Sociaal Probleem

voorzieningen zijn nog steeds goedmaar komen onder druk te staan

Groningen op een Kantelpunt

- dominantie van fossiele industrie en petrochemie

- dominantie van bestuurlijke netwerken

- dominantie van top-down cultuur

- krachtige, levendige onderstroom

- beweging van onderop niet krachtig & machtig genoeg

w

Transitie Status Groningen

- er gebeurt best wel wat in het Noorden

- zijn vooral kleine projecten

- gestuurd vanuit bedrijfsleven

- bedrijfsleven, kennisinstellingen, overheden werken samen

- Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij

w

Transitie Status Groningen

Bestuurlijke orde Nieuwe orde

top-down bottom-up

bureaucratischpragmatisch

traagsnel

techniekmensen

rationeelgevoel, emotie

Bestuurders vs Mensen

Unieke Kans voor Groningen

- grote en kleine havens [Eemshaven, Delfzijl, Harlingen]

- omvangrijke chemische industrie [Delfzijl, Emmen]

- veel landbouwgrond [ 70% van grondoppervlak ]

- energieproductie [ grote en kleine centrales ]

- kennis & innovatie [ RUG, hogescholen, ondernemingen ]

Het Noorden uniek voor bio-economie

- grote boerderijen: slimmer gebruiken van bestaande gewassen

aardappelen

- kleine proefboerderijen voor nieuwe gewassen

vlas, hennep, lupine

- kassencomplexen voor hoogwaardige gewassen

medicinale stoffen

- zeeboerderijen rondom de Eemshaven voor algen en zeewier

- bioraffinaderijen in de regio Delfzijl

-

Het Noorden proeftuin bio-economie

- landbouw gaat grondstoffen leveren aan industrie

- agro-industrie op grote én kleine schaal

chemische producten uit suikerbieten op de boerderij

- andere vervoersstromen

vooral over het spoor en over het water

- grote en kleine industrieën

weinig schadelijke effecten voor de omgeving

-

w

Ingrijpende Verandering

versmelting van chemie, energie, landbouw

landbouw moet ontvlechten van fossiele sector

chemie moet ontvlechten van fossiele sector

chemie ombouwen richting voeding-gezondheid

vraagt om radicale verandering, kost decennia

Transitie vraagt ontvlechting

knelpunten oplossen

- betere aansluiting van kennisaanbod en kennisvraag

betere samenwerking kenninstellingen en bedrijven

- meer studenten in technische vakken

- continue financiering van kennisontwikkeling / onderzoek

w

Hoe de bio-transitie te versnellen?

faciliteren

- samenwerking stimuleren tussen groene chemie en landbouw

- portfolio aan grote en kleine transitie-experimenten

- start beperkt aantal doorbraakprojecten

w

Hoe de bio-transitie te versnellen?

verbinden & stimuleren

- werk vooral met pioniers: koplopers vanuit chemie en landbouw

- zoek 100 pioniers voor proefprojecten

- creëer innovatieruimte voor pioniers

w

Hoe de bio-transitie te versnellen?

bio/circo

bottom-up

maatschappelijk

Veelbelovende Richting Groningen

tegenkracht is nodig

grote bedrijven en kleine bedrijven

entrepreneurs, burgercollectieven

beweging van onderop

zelfsturend & zelforganiserend

Transitie Beweging Groningen

visie waar verdient Groningen zijn brood mee over 20 jaar?

strategie kantelplan en kantelagenda

actie kantelprojecten

Transitie Beweging Groningen

leiderschap

wat geld

friskijkers/dwarsdenkers

Wat is Nodig: