Post on 28-Aug-2020
Maak plaats voor de knoop in de
Vervoerregio
Hans Tindemans Beleidsmedewerker
Seminar Vervoerregio’s – AMRP - Brussel
12 november 2018
Gebundelde expertise!
Wout Baert, Kobe Boussauw,
Conrad De Poortere, Filip De Rynck,
Steven Hoornaert, Dirk Lauwers,
Steven Logghe, Angelo Meuleman,
Willy Miermans, Stijn Oosterlynck,
Kris Peeters, Stephan Reniers,
Hella Rogiers, Joris Scheers,
Chris Tampère, Hans Van Hoof,
Johan Van Reeth, Sylvie Van Damme,
Filip Vanhaverbeke, Peter Vermeulen,
Sven Vlassenroot, Miguel Vertriest,
…
Pleidooi voor een betere (stad)regionale samenhang
tussen mobiliteit en ruimtelijke ontwikkeling
VRP Manifest Mobiliteit 2.0
DE UITGANGSPUNTEN
• Kiezen voor nabijheid
• Kiezen voor Transit Oriented Development
VIJF SLEUTELKWESTIES
• Van autobeleid naar genetwerkte mobiliteit
• Kiezen voor ruimtelijke kwaliteit
• Investeren in ruimtelijke procesregie
• Regionale samenwerking en organisatie
• Een aangepast algemeen beleidskader
+ 2 achtergronddocumenten:
• Nieuwe mobiliteit
• Regionale aanpak
Pleidooi voor een betere (stad)regionale samenhang
tussen mobiliteit en ruimtelijke ontwikkeling
VRP Manifest Mobiliteit 2.0
Vervolgproject 2017-2018
• Subsidie MOW
• Onderzoek hoe mobiliteit en ruimte afstemmen in functie van vervoerregio’s
• Opleveren Inspiratieboek knooppunten (eind 2018/ begin 2019)
Pleidooi voor een betere (stad)regionale samenhang
tussen mobiliteit en ruimtelijke ontwikkeling
VRP Manifest Mobiliteit 2.0
Departement MOWDecreet Basisbereikbaarheid met
oprichting van vervoerregio’s en afstemming mobiliteit en ruimte
Departement Omgeving BRV met principe ontwikkelen rondom knooppunten
Pleidooi voor een betere (stad)regionale samenhang
tussen mobiliteit en ruimtelijke ontwikkeling
VRP Manifest Mobiliteit 2.0
VERVOERREGIO’S• Nood aan regionale aanpak
• Vervoerregio’s brengen nieuwe dynamiek
KNOOPPUNTEN• Knooppunten als plaatsen waar ruimte en mobiliteit
samenkomen
• TOD
• Inspiratieboek knooppunten
CONCLUSIES / SLOTBESCHOUWINGEN
Maak plaats voor de knoop in de vervoerregio
VERVOERREGIO’S
In Manifest Mobiliteit:
• Een pleidooi voor een regionale tussenschaal
“Een generiek bovenlokaal beleid is ontoereikend voor de specifieke noden per
regio. Er wordt een mismatch ervaren tussen het (lokale) ruimtelijk beleid en het bovenlokaal gevoerde mobiliteitsbeleid. Een afstemming van agenda’s van de verschillende actoren per regio is onontbeerlijk. Het niveau van de regio is een tussenschaal, waarop de verschillende uitdagingen gekoppeld en geïntegreerd kunnen worden. “
Nood aan regionale aanpak
Nood aan regionale aanpak
• Behoefte aan een sterker kader en stimulans om tot geïntegreerde regionale samenwerking te komen
• Circa 70% verplaatsingen / socio-economisch-culturele interactie binnen een regio
Daily Urban System
In Manifest Mobiliteit:
• Realistisch voorstel op maat van Vlaanderen:o Geen extra bestuurslaag
o Regio’s versterken zonder ontmanteling van provincies of Vlaamse overheid
o Voldoende ruimte voor lokale dynamiek en autonomie
• Geen bestuurlijke blauwdruk, geen vrijblijvendheido Regio’s vormen zich op basis van daily urban systems
o Regionale platformen
o Regionale Ontwikkelingsprogramma’s
o Fonds voor regionale samenwerking
o Stimuleren van een regionale reflex
o Regionale regisseurs
Nood aan regionale aanpak
In Manifest Mobiliteit:
• Regionale platformen
o Regio kiest wijze waarop ze zich organiseert
o Politieke besluitvorming noodzakelijk
o evt. met verschillende fora (bestuurlijk, werkgroepen, …)
o evt. met uitvoeringsgerichte organen (cfr. werkvennootschap Brusselse Ring, Vervoersautoriteit Rotterdam-Den Haag)
Nood aan regionale aanpak
Nood aan regionale aanpak
In Manifest Mobiliteit:
• Nood aan strategische projecten mobiliteit en ruimte (cfr. stadsvernieuwingsprojecten) o In samenwerkingsverband tussen lokale overheden, NMBS, De Lijn,
MOW, …
o Moeten aan aantal vereisten voldoen:
• Geïntegreerde aanpak van mobiliteit en ruimte
• Opgebouwd vanuit duurzaamheid (klimaatdoelstellingen, sociale cohesie, circulaire economie, natuur- en biodiversiteitsontwikkeling, …)
• Participatief tot stand komen
• Kosten-baten analyse
Nood aan regionale aanpak
In Manifest Mobiliteit:
• Fonds voor regionale samenwerking
o Bundelen van een deel van de verkokerde Vlaamse budgetten (MOW, RV, LNE, Onderwijs, Welzijn, Economie, …)
(hefboomfinanciering cfr. Stadsvernieuwingsfonds)
o Fonds wordt ingezet voor:• Structurele ondersteuning regionale platformen
• Proces- en/of projectgericht
o Geïntegreerde budget neemt gradueel toe
=> Verknopen van Vlaamse en lokale opgaven
=> Komen tot regionaal geïntegreerde projecten ipv sectorale
Nood aan regionale aanpak
In Manifest Mobiliteit:
• Regio’s vormen zich op basis van daily urban systems
o Grosso modo 13-tal regio’s gegroepeerd rond tot meerdere centrumsteden
o Wetenschappelijke DUS-afbakening als maatgevend voorstel aan gemeenten
o Gemeenten in randzones kiezen tot welke regio(‘s)
Decreet basisbereikbaarheid
• Concept van vervoerregio sluit nauw aan bij Manifest– 15 vervoerregio’s cfr daily urban system
– Afstemming lokale en bovenlokale actoren
– Geïntegreerde budgetten MOW ((nog) geen andere beleidsdomeinen)
– Afstemming met ruimte en klimaat
– Voldoende marge voor eigen aanpak vanuit regio
Nood aan regionale aanpak
Enthousiast!!!
Ruimte 38 - juni 2018
• Brengen vernieuwde scope
Binnen pilootprojecten kwam de behoefte naar boven om mobiliteit en ruimte af te stemmen
• Brengen nieuwe concepten
MaaS, knoopplaats, vlinder, magneten, BOD, TOD, …
• Brengen diverse actoren in beweging
Provincies, intercommunales, universiteiten, studiebureaus…
Vervoerregio’s brengen nieuwe dynamiek
Vervoerregio’s brengen nieuwe dynamiek
Meeste landen organiseren ruimtelijk en mobiliteitsbeleid ook op stadsregionale schaal
Vervoerregio’s brengen nieuwe dynamiek
• 4 Vlaamse Proefregio’s
Aalst, Mechelen & Westhoek en Antwerpen
Vervoerregio’s brengen nieuwe dynamiek
NOTA RUIMTE
PROV ANTWERPEN
THE PROOF OF THE PUDDING IS IN THE EATING! (1)
Vervoerregio’s:
• Zullen regio’s tot afstemming en beslissingen kunnen komen?
• Koppeling mobiliteit met andere beleidsdomeinen onzeker.
• Zijn budgetten toereikend?
• Capaciteitsopbouw en cultuuromslag nodig
• …
Vervoerregio’s brengen nieuwe dynamiek
KNOOPPUNTEN
Knooppunten als plaatsen waar ruimte en
mobiliteit samenkomen
Nood aan ambitieus knooppuntprogramma• Knooppunten als plaatsen waar
o mobiliteit en ruimte samen komeno verschillende schaalniveaus samen komeno verschillende actoren samen komen
Bron: E. Van Uum
• Strategische visie Beleidsplan Ruimte Vlaanderen:
Knooppunten als plaatsen waar ruimte en
mobiliteit samenkomen
Knooppunten voor personenvervoer en hun globaal ontwikkelingsperspectief
internationale knoopunten
Internationaal uitstekend bereikbare knooppunten zoals de
luchthaven Brussels Airport (Zaventem), HST-stations
Ruimte maken voor gemengde leefomgevingen met hoog rendement,
eventueel in de vorm van een metropolitane hefboomplek. Er is hier in
bijzonder ruimte voor internationale voorzieningen, internationale
bedrijvigheid in de kenniseconomie en metropolitaan leven.
metropolitane knooppunten
Vanuit heel Vlaanderen en haar directe omgeving uitstekend
multimodaal bereikbare knooppunten, zoals bepaalde
treinstations van de grote steden. Zij dienen als toegangspoort tot
een regio met stedelijk karakter
Ruimte maken voor gemengde leefomgevingen met hoog rendement,
eventueel in de vorm van een metropolitane hefboomplek. Er is hier ruimte
voor metropolitane voorzieningen, investeringen in kennisintensieve
sectoren en metropolitaan wonen en leven.
stedelijk-regionale knooppunten
Vanuit de stedelijke regio bereikbare interne knooppunten door
middel van collectieve vervoersmodi en fietsinfrastructuur, zoals
de verschillende (kleinere) treinstations, tram- of metrohaltes die
de verschillende kernen in de regio onderling, en het
metropolitane knooppunt verbinden.
Ruimte maken voor gemengde leefomgevingen met behoorlijk rendement
(wonen, werken, voorzieningen, …); kernen krijgen behoorlijke
ontwikkelingskansen
landelijk-regionale knooppunten
Vanuit de landelijke regio bereikbare interne knooppunten door
middel van (collectieve) vervoersmodi en fietsinfrastructuur zoals
kleine treinstations en bushaltes, die de kernen in de regio
onderling met elkaar verbinden.
Ruimte maken voor gemengde leefomgevingen met gepast rendement
(wonen, werken, voorzieningen, …); kernen krijgen gepaste
ontwikkelingskansen
Knooppunten als plaatsen waar ruimte en
mobiliteit samenkomen
Strategische visie Beleidsplan Ruimte Vlaanderen:
Transit Oriented Development
Kaart ontwikkelingskansen - Beleidsplan Ruimte Vlaanderen
Transit Oriented Development
Hoogwaardige OV-netwerken en locatiebeleid
Transit Oriented Development
Geïntegreerde benadering van verkeerskundige en ruimtelijke
Transit Oriented Development
Transit Oriented Development
Bordeaux: 50.000 woningen extra; locatie afgestemd op uitbouw nieuwe tramlijnen
Franse steden tonen aan dat het kan
Transit Oriented Development
Franse steden tonen aan dat het rendeert
Hoe realistisch is TOD in Vlaanderen?
In Vlaanderen realisme noodzakelijk: autodominatie & sprawl
In Vlaanderen realisme noodzakelijk: autodominatie & sprawl
Fig.: H. Van Hoof, De Lijn
Hoe realistisch is TOD in Vlaanderen?
Hoe realistisch is TOD in Vlaanderen?
maar met gigantisch potentieel!
Hoe ontwikkelen we TOD in Vlaanderen?
TOD is enkel mogelijk via een actief locatiebeleid met
verdichting op knooppunten
- Stop aansnijden greenfields en bouw van klassieke verkaveling
- Ontwikkelen rond knooppunten en corridors
- Hogere densiteit ( ≠(overal) hoogbouw)
- Hoogwaardig OV en actieve modi
Hoe ontwikkelen we TOD in Vlaanderen?
Sterk netwerk van hoogwaardig OV met stamassen= ruggengraat• Opwaardering bestaande spoorwegen• Snelle tram- of buslijnen (in eigen bedding)• Verbindende buslijnen• Onderliggende lokale buslijnen+ • Hoge frequentie• Hoge betrouwbaarheid• Hoge commerciële snelheid• Hoog niveau van informatie en comfort• Minimum aanbod in daluren
Hoe ontwikkelen we TOD in Vlaanderen?
Sterk netwerk van hoogwaardig OV met stamassen= ruggengraat
Hoe ontwikkelen we TOD in Vlaanderen?
Genetwerkte mobiliteit is noodzakelijk
• Fysiek verknopen van mobiliteit
• Virtueel verknopen van mobiliteit
Hoe ontwikkelen we TOD in Vlaanderen?
Genetwerkte mobiliteitTrein-tram-bus als cruciaal onderdeel van een totaalaanbod van genetwerkte mobiliteitsdiensten
Hoe ontwikkelen we TOD in Vlaanderen?
Genetwerkte mobiliteit => Mobility as a Service
OV = ruggengraat
Aangevuld met kwaliteitsvolle fiets- en voetgangersinfra
Hoe ontwikkelen we TOD in Vlaanderen?
Hoe ontwikkelen we TOD in Vlaanderen?
AMBITIEUZE én REALISTISCHE (MOBILITEITS)PLANNEN NODIG
• Ambitieus
Maatschappelijke kosten van urban sprawl onhoudbaar
Andere aanpak is aan de orde!Mobiliteit is gelinkt aan heel wat maatschappelijke issues
Klimaat, Gezondheid, Biodiversiteit, (Vervoers)armoede, …
• Realistisch
Omslag vergt tijdSterk vernieuwende aanpak; resultaten slechts geleidelijk zichtbaar
Inspiratieboek knooppunten
Inspiratieboek knooppunten
Maak Plaats!We hebben net als in NL zo’n praktijk(boek) nodig
Inspiratieboek knooppunten
Maak Plaats!We hebben net als in NL zo’n praktijk(boek) nodig
Geïnspireerd door Nederlandse willen we aan een Vlaamse aanpak werken
Inspiratieboek knooppunten
Inspiratieboek knooppunten
Mobiliteitsplan VVR moet aanleiding zijn voor ambitieus knooppuntprogramma (1)
• Elke knoop verdient aandachto Programma van knopen ifv positie in netwerk/corridor en ruimtelijke context
o Evenwichten in een corridoro Ook knooppunten buiten OV-assen!
o Netwerk zo sterk als zwakste schakel
• Schakelen tussen schaleno Hiërarchie van bovenlokale en lokale mobiliteitsnetwerkeno Koppelen van bovenlokale en lokale ontwikkelingsperspectieven Aandacht voor verdeling lusten en lasten tussen stakeholders!
Elke knoop verdient aandachtSchakelen tussen schalen
Inspiratieboek knooppunten
Bron: S. Rybels
Inspiratieboek knooppunten
Mobiliteitsplan VVR moet aanleiding zijn voor ambitieus knooppuntprogramma (2)
• Geïntegreerde aanpako mobiliteit
o Goed ontwikkeld en kwaliteitsvol aanbodo Genetwerkte mobiliteit
o verdichting o Juiste locatie van knooppunto Creëren van nabijheid en massa rond knooppunten
o inrichting o Kwaliteitsvolle plekken: naadloze overstap, STOP, verblijfskwaliteito Verkeerskundige en stedenbouwkundige oplossingen in samenhang
Inspiratieboek knooppunten
Bron: E. Van Uum
huidige status toekomstwaarde
hiërarchie van het netwerk
hiërarchie van de knoop
Multimodale inrichting voetganger
(aanbod) fiets
knooppuntwaarde OV
auto
deelmobiliteit
Programma (vraag) gebruiksintensiteit
vervoerswaarde vervoerswaarde
gebouwde ruimte
publieke ruimte
KNOOPPUNTSTRATEGIE
Plaats in het OV-netwerk
Inrichting / ruimtelijke kwaliteit
Ru
imte
lijk
e c
on
text
Inspiratieboek knooppunten
Inspiratieboek knooppunten
Inspiratieboek knooppunten
TOT SLOT
Knooppuntenbeleid is erg complex
Bron: E. Van Uum
THE PROOF OF THE PUDDING IS IN THE EATING! (2)
Knooppuntenbeleid:
• Knooppuntenbeleid heeft nood aan bovenlokaal sturend beleid (planning en uitvoering): wie neemt dit op?
• Codex RO staat vol uitzonderingsprincipes; ruimtelijk beleid steeds meer vanuit vergunningen los van planning
• BRV is nog steeds in ontwerp; we hebben een visie/principes, maar hoe komen we tot uitvoering?
=> De VRP werkt hierover nog nota of advies uit
TOT SLOT
TOT SLOT
Maak plaats voor de knoop in de VVR• Maak plaats
o Cfr. NL: we hebben zo’n praktijk(boek) nodig
• Maak plaats
o lokale overheid moet de vervoerregio een plaats geven in hun beleid
TOT SLOT
Maak plaats voor de knoop in de VVR• Maak plaats
o lokale overheid moet de vervoerregio een plaats geven in hun beleid
TOT SLOT
Maak plaats voor de knoop in de VVR• Maak plaats
o Cfr. NL: we hebben zo’n praktijk(boek) nodig
• Maak plaats
o lokale overheid moet de vervoerregio een plaats geven in hun beleid
• Maak plaats
o Overheden moeten investeren in het ruimtelijke aspect van
vervoersknopen
o Zeker niet overal verdichten!
o Zorg dat knoop op de juist plaats ligt!
o Inrichten (plaats maken) is super belangrijk!
TOT SLOT