● Bescheiden

● Ondankbaar

● Beperkt zicht op

● Overtuigd

● Evidentie (spijtig)

BESCHEIDEN

ONVOLLEDIG

OVERTUIGD

EVIDENTIE

Groen Netwerk

Frank VERMOESEN

10 februari 2015

DEPARTEMENT EXPERTISE & STRATEGIE

Een ecosystemische benadering

van de ruimtelijke planning?

Open ruimte in Brussel

Droom of realiteit?

+-50% verzegelde bodems

1.163.486 inwoners

+70.000 2020

Evolutie/jaar

63% Geen eigen tuin

% Openbaar groen

300 Sport- en spelinfrastructuren

2334ha Natura 2000

Kleine Zavel (Brussel)

Het gewestelijke park

21a

1657ha

Zoniënwoud (Watermaal-Bosvoorde)

Bos en natuurreservaat

Jubelpark (Brussel)

Het gewestelijke park

oud

nieuw Gaucheretpark

(Schaarbeek)

Het gewestelijke park

DeTuinen van de Bloemist (Brussel)

Het gewestelijke park

Strak

Tuinen van de Bloemist (Laken)

Het gewestelijke park

landschap

Het park van Woluwe (St-Pieters-Woluwe)

Het gewestelijke park

Scheutbos

(St-Jans-Molenbeek)

Het gewestelijke park natuur

mineraal Dauwpark

(Anderlecht)

Het gewestelijke park

Open ruimte?

Open ruimte?

Open ruimte?

Leefomgeving

Hier woon ik…

Maar hier LEEF ik!

Groene ruimten

Half-natuurlijke gebieden

Landbouwgebieden

Moestuinen

Spoorweginfrastructuur

Weginfrastructuren

Waterlopen, vijvers

Kanaalas

Speelruimten

Sportterreinen

Kerkhoven

Restruimten

Braakland

‘Verloren’ land

Private domeinen

Bebouwde ruimte

GPDO

Een verantwoordelijke en milieubewuste stad is een compacte stad, een stad

die de hulpbronnen van de planeet (water, lucht, energie, klimaat,

biodiversiteit...) in stand houdt en duurzaam beheert en de overlast voor

het leefmilieu beperkt.

Het GPDO staat voor een globaal gereguleerd milieubeheer, gericht op de

ontwikkeling van een stedelijk metabolisme dat minder hulpbronnen en energie

verbruikt en minder afval produceert.

De uitdagingen inzake leefmilieu, één van de 3 pijlers van de duurzame

ontwikkeling, zijn de laatste jaren massaal op de voorgrond getreden en

resulteerden in specifieke beleidsmaatregelen op het vlak van beheer van de

hulpbronnen en verbetering van de leefkwaliteit in de stad. Dat beleid moet

worden voortgezet. De energie-efficiëntie van gebouwen, het vervoer en de

mobiliteit, de cycli van water en afvalbeheer, de instandhouding van de natuur

in de stad... zijn stuk voor stuk essentiële problemen. De stedelijke morfologie

is van groot belang, vooral waar zij een rol speelt in de bevordering van een

compacte en polycentrische stad met een goede toewijzing en mix van

diensten en activiteiten, die tegelijk een optimalisering van het openbaar

vervoer mogelijk maakt.

Visie Groen Netwerk GPDO

● Vooral in het centrum en in de eerste kroon neemt de behoefte aan groene

en rustgevende ruimten toe. De aanleg van nieuwe parken in dat deel van

de stad is van essentieel belang, en des te meer met de demografische

boom in het vooruitzicht, om hoogwaardige openbare en groene

ruimten te garanderen in een steeds dichtere stad . Al even belangrijk is de

uitwerking van specifieke strategieën voor speel- en sportruimten

(speelpleinen voor kinderen), voor stadslandbouw (moestuinen) of voor de

ondersteuning van de biodiversiteit. Het leefkader verbeteren houdt dus in

dat de aanwezigheid van de natuur in de stad, in al haar vormen, wordt

uitgebreid . Het waterbeheerplan is de leidraad voor de waterbeheer-

strategie in Brussel o.a. via de plaats van het water in de stad.

Welke realisaties?

●PROJECTEN

●STUDIES

●PLANNEN

●…

42%

23%

35%

Oude Zenne-arm (Bssl/-Schaarbeek)

Nieuw gewestelijk park

Tour & Taxis (Bssl/Molenbeek)

Nieuw gewestelijk park

Park L28 (Molenbeek)

Nieuw gewestelijk park

De Groene Wandeling La Promenade Verte

Oude spoorwegwandeling (Oudergem)

De Groene Wandeling

Rood Klooster (Oudergem)

Speeplein

Horzelplein (Ukkel)

De Groene Wandeling

Moeras van Ganshoren

Natura 2000 - natuurreservaat

Meer dan 1km van de Molenbeek opengelegd

Bijna 30hectaren hydrografisch bekken aangekoppeld

Nieuwe Molenbeek (Jette)

Koning Boudewijnpark

Duurzaam waterbeheer

Expertise BIM

Groendaken

Expertise BIM

Het belang van contact met de natuur voor het welzijn en de gezondheid van

de mens, is zo groot dat vergroening een speerpunt hoort te zijn van elk

stadsvernieuwingsproject, samen met sociale huisvesting, wijkinfrastructuur,

publieke ruimte en projecten van sociale ontwikkeling.

Dit nieuwe stedelijke groen kan ook een positief effect hebben op de lokale

economie, door meer bedrijven aan te trekken en door werknemers gezonder

en geconcentreerder te maken. Ook de effecten op de lokale handel zouden

positief zijn. De wetenschappelijke studies naar economische effecten van

groen zijn echter minder talrijk en overtuigend dan die over effecten op vlak

van volksgezondheid.

Het sociaal effect van groen is perfect verzoenbaar met een hogere

biodiversiteit als men kiest voor planten die inheems zijn en insecten

aantrekken.

Het verdient aanbeveling om de buurtbewoners zo snel mogelijk het heft in

handen te geven van vergroeningsoperaties. Zo kunnen mensen zich eigenaar

voelen van het groen en hun troeven en capaciteiten ontwikkelen. De overheid

doet er dan wel goed aan om dit soort aanpak grondig te laten onderzoeken

zodat we meer wetenschappelijke kennis opdoen over de effecten en

succesvoorwaarden

speelnetwerk

Tivoli

De voorlopige en kwaliteitsarme inrichting van het park, de aanwezigheid van

kankers en onafgewerkte gevels rond de groene ruimte, de grootte-

verbrekingen, het gebrek aan dialoog tussen het bebouwde kader en het park

evenals zijn relatieve insluiting definiëren een groot potentieel dat bij machte

is het hele bouwblok opnieuw te configureren en de uitstraling tot ver buiten

de Bloemenhofperimeter te verzekeren.

Opwaardering van de Zenne

Groene (en blauwe) Wandeling

Regenplan

Voorbereiding van het waterbeheerplan 2016-2021

Het tweede waterbeheerplan wordt momenteel voorbereid. Het tracht een

antwoord te bieden op de belangrijke waterbeheerkwesties om zo verder

vooruitgang te boeken naar het behalen van de goede toestand van de

waterlichamen en een beter overstromingsrisicobeheer.

Om een passend antwoord te bieden aan de stijging in voorkomen en omvang van

de overstromingen in het Brussels gewest heeft Leefmilieu Brussel in 2008 een

plan voorbereid voor de preventie van overstromingen. Dit plan staat ook bekend

als Regenplan.

Enkele hoofddoelstellingen:

- de gevolgen van de ondoorlaatbaarheid van bodems verminderen en de

toename van de oppervlakte ondoorlaatbare bodems stoppen;

- het grijze netwerk – de bouw van collectoren en stormbekkens;

- meer aandacht geven aan het blauwe netwerk en er zo voor zorgen dat

regenwater zo efficiënt mogelijk wegstroomt;

- voorkomen dat nog wordt gebouwd in risicozones.

Natuurplan

Natuurplan

De biodiversiteit in een verstedelijkte omgeving als Brussel staat erg onder druk,

net zoals in de hele wereld. De groene ruimten worden almaar kleiner, lucht en

water raken vervuild, de “groene corridors” waarlangs verschillende diersoorten

zich verplaatsen, worden onderbroken … Ondanks de vele inspanningen om de

natuur in het Brussels Gewest te beschermen, gaan de biodiversiteit en de

oppervlakte aan groene ruimten erop achteruit. Dat is niet alleen slecht nieuws

voor het leefmilieu, maar ook voor de aantrekkingskracht van het Gewest en voor

de levenskwaliteit van de Brusselaars zelf.

Een Natuurplan voor het Gewest

Stadsontwikkeling verzoenen met de natuur, de natuur voor iedereen toegankelijk

maken en van de mens het middelpunt van die ontwikkeling maken … allemaal

zijn het fundamentele uitdagingen.

Daarom stelt het Brussels Gewest een “Gewestelijk natuurplan” voor. Dit plan zal

de beleidslijnen uitstippelen en de Brusselaars mobiliseren om meer aandacht te

schenken aan de biodiversiteit, de ontwikkeling en de bescherming van de natuur.

TOP Noordrand

Ontwikkel de ruimte in functie van een significant lager verbruik van

natuurlijke hulpbronnen (grond, energie, lucht, water, materialen, …), het

terugdringen van gezondheidsrisico’s (luchtkwaliteit, bodemkwaliteit,

geluid, …) en het creëren van een betere leefomgeving

Metropolitan Landscapes

De kritische analyse kijkt zowel naar het verleden (historische lezing) als naar

het heden alsook de evolutie op de lange termijn. Aandachtspunten daarbij zijn

– niet exhaustief - klimaatadaptatie (overstroming- en verdrogingsresistentie),

ruimte-neutraliteit, transitie naar hernieuwbare energie (biomassa,

waterkracht…) , transities in landbouw (lokale voedselproductie) en in mobiliteit

(peak oil), Europese Richtlijnen tegen 2050, groei van de bevolking en

bijhorende noden qua publieke, metropolitane voorzieningen en infrastructuren

(sport, recreatie, landschapsparken, mobiliteit, …), opwaardering van de

leefomgeving in de strijd om (hoog)gekwalificeerde werkkrachten te kunnen

aantrekken in een competitieve economie, een kwalitatief sterk ecologisch

netwerk dat de biodiversiteit garandeert en duurzame ecosysteemdiensten

en andere maatschappelijke diensten kan verzekeren, enz …

Metropolitan Landscapes

Richtplan Neerpede-Vlezenbeek-St-Anna-Pede

De landschappelijke en ecologische opwaardering en bescherming.

Het behoud, herstel en de ontwikkeling van de beekstructuren als lijnvormige

ecologische infrastructuur door het landbouwgebied en het operationaliseren

van de verweving tussen landbouw, natuur en waterberging in deze valleien.

Het differentiëren van het agrarisch gebied als natuurverwevingsgebied en/of

het bestemmen van bijkomende natuurgebieden.

De duurzame ontwikkeling van zachte recreatiemogelijkheden en toeristisme.

De uitbouw van een recreatiepool van gewestelijk belang (cfr. GPDO);

Het behoud, de verbreding en de verduurzaming van de landbouwfunctie met

plaats voor bio-landbouw, moestuinen, thuisverkoop, …

Het duurzaam integreren van de verschillende aanwezige functies (wonen,

werken zich verplaatsen, …)

‘There is no such thing as a strong

economy in a weak ecosystem’

The concept of environmental protection is not only a social imperative,

but also an economic opportunity.

Our economic recovery will last longer if it protects the natural capital upon which

it depends. There is no such thing as a strong economy in a weak ecosystem.

Our responsibility to ensure the highest environmental standards and protection

is also a moral commitment to future generations.

The livelihood and the quality of life of future generations depend entirely on our

present success in achieving our goals.

EU-commissaris voor natuur Vella

naar aanleiding van het European Year for Development.