ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale … · 2018-11-11 · ftm.nl ABN Amro...
Transcript of ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale … · 2018-11-11 · ftm.nl ABN Amro...
ftm.nl
ABN Amro was ook als staatsbank
betrokken bij internationale
dividendfraude
Arno Wellens,
47-63 minuten
Bij weinig banken werd de frauduleuze CumEx-handel zo
fanatiek bedreven als bij de staatsbank ABN Amro. Het ministerie
van Financiën had daar sinds 2006 gedetailleerde kennis over.
Maar ook nadat het ministerie in 2008 eigenaar werd van ABN
Amro, bleef de bank willens en wetens betrokken bij transacties
waarmee belastingdiensten ernstig werden benadeeld. Het
ministerie heeft de kennis van de fraude niet met de minister
gedeeld en liet de CumEx-handel ongemoeid.
Dit stuk in 1 minuut
In juli 2014 wilde de Duitse Justitie via een rechtshulpverzoek
een inval bij de in Amsterdam gevestigde ABN Amro Clearing
Bank laten uitvoeren. Dit in het kader van het onderzoek naar de
CumEx-fraude, het grootste naoorlogse fraude-onderzoek in
Duitsland.
De afdeling Fortis GSLA werd in 2005 voor het eerst in verband
gebracht met CumEx-fraude. De Fransman Stefan Stanciu luidde
binnen Fortis de klok. Stanciu heeft in 2006 de fiscale
opsporingsdienst uitgebreid over de CumEx-fraude bij Fortis
ingelicht. Sindsdien was de kennis over de frauduleuze
dividendarbitrage binnen het ministerie van Financiën bekend: de
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
1 van 31 8-11-2018 09:07
FIOD maakt immers deel uit van het ministerie.
In die periode was Gerrit Zalm minister van Financiën en Joop
Wijn staatssecretaris. In september 2008, een jaar nadat Zalm en
Wijn waren afgetreden, werd ABN Amro genationaliseerd; ook
delen van Fortis worden staatseigendom. Zalm werd in november
2008 de hoogste baas bij de staatsbank, en haalde later ook
Joop Wijn naar ABN Amro. Zalm noch Wijn willen zeggen of zij in
2006 al kennis hadden van CumEx-transacties.
Compliance officer Nico Zwikker mocht de nationalisatie in goede
banen leiden. Hij was ooit de compliance officer van Fortis GSLA.
In die tijd ging hij mee naar klanten om hen te overtuigen dat er
niets mis was met CumEx-transacties. Van 2009 tot 2013 was
Zwikker hoofd Compliance van ABN Amro.
De Kirchberg Group uit Luxemburg was tot begin 2010 een volle
dochter van ABN Amro. Kirchberg hield zich bezig met
dividendarbitrage waarbij onder andere CumEx- en CumCum-
transacties werden verricht.Na een management buy-out bleef
Kirchberg exclusief zaken doen met ABN Amro. Pas eind
januari/begin februari 2016 deelde ABN Amro de Luxemburgers
opeens mee dat ze alle banden wilde verbreken. De reden:
Kirchberg hield zich volgens ABN Amro bezig met
‘dividendstrippen’.
In het beursprospectus wordt geen melding gemaakt van het
verleden van ABN Amro. Ook blijft de grote belangstelling van de
Duitse justitie voor ABN Amro Clearing Bank onvermeld.
Lees verder
Het is 2 juli 2014 wanneer de Duitse officier van justitie Anne
Brorhilker het verzoek tot een inval bij de Nederlandse
staatsbank ABN Amro van een stempel voorziet. Brorhilker geeft
leiding aan een team dat een 51 pagina’s tellend
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
2 van 31 8-11-2018 09:07
rechtshulpverzoek heeft opgesteld, dat naar het Landelijk
Internationaal Rechtshulp Centrum (LIRC) in Zoetermeer wordt
verstuurd. Het verzoek bevat gedetailleerde informatie over het
strafrechtelijke onderzoek naar een van de grootste financiële
schandalen uit de Duitse geschiedenis: de CumEx-fraude.
Daarbij werd de Duitse belastingdienst tussen 2001 en 2016 voor
tenminste 31,8 miljard euro benadeeld. Tientallen banken zijn bij
het schandaal betrokken. Ze opereren vanuit Londen, Abu Dhabi,
Luxemburg, Dubai, Basel en ook Amsterdam en hebben enorme
bedragen aan de Duitse staatskas weten te onttrekken. Sinds de
fraude in 2011 door de Duitse belastingdienst is ontdekt, zijn in
vier Duitse deelstaten strafrechtelijke onderzoeken gestart. De
Keulse hoofdofficier van justitie Brorhilker, uit de deelstaat
Nordrhein-Westfalen, gaat het meest voortvarend te werk. Zij wil
bij tientallen banken invallen doen en ABN Amro prijkt hoog op
haar lijst.
In de eerste pagina’s van het rechtshulpverzoek wordt
gedetailleerd uit de doeken gedaan hoe de frauduleuze
transacties werken en hoe ze in listig samenspel tussen banken,
investeerders en pensioenfondsen zijn opgezet. Het doel van de
verdachten was dividendbelasting terug te vorderen bij de Duitse
fiscus, hoewel ze wisten dat de voorwaarden voor teruggaaf
ontbraken. Volgens de Keulse hoofdofficier is de Nederlandse
staatsbank via het onderdeel Clearing bij de fraude betrokken.
Brorhilker wil dat kantoorruimten in het Amsterdamse
hoofdkantoor van ABN Amro worden doorzocht, bewijsstukken in
beslag worden genomen en een verhoor van getuigen
plaatsvindt.
Via het LIRC in Zoetermeer belandt het Duitse verzoek bij het
ministerie van Justitie en het ministerie van Financiën. Dat zorgt
onmiddellijk voor een bijzondere situatie: het ministerie van
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
3 van 31 8-11-2018 09:07
Financiën is sinds september 2008 immers de formele eigenaar
van ABN Amro. Op het hoogtepunt van de financiële crisis
werden Fortis Bank Nederland en de delen van ABN Amro die
eerder door het Belgische Fortis waren overgenomen
genationaliseerd. Daar hing een fors prijskaartje aan: 21,7 miljard
euro, opgebracht door de Nederlandse belastingbetalers. Er is de
overheid veel aan gelegen dat geld op een of andere manier
weer in de schatkist terug te laten vloeien. Minister van Financiën
Jeroen Dijsselbloem is van oordeel dat een beursgang daartoe
de beste oplossing is. In augustus 2013 – een klein jaar voor het
rechtshulpverzoek – sprak hij al nadrukkelijk de wens uit het
bedrijf binnen niet al te lange tijd weer een publieke notering te
bezorgen. De minister heeft daarbij een belang: een zo groot
mogelijke opbrengst voor de schatkist binnenhalen. Nieuws over
mannen in zwarte jassen met grote witte letters ‘FIOD’ op de rug
die het hoofdkantoor van ABN Amro betreden, komt daarbij zeer
ongelegen.
De FIOD voelt nattigheid
Beursgang of geen beursgang, de directeur van de FIOD, de
opsporingsdienst van de Belastingdienst – ressorterend onder
het ministerie van Financiën – laat het ministerie van Justitie op 1
september 2014 weten geen bezwaar te hebben tegen het Duitse
rechtshulpverzoek. Bovenaan de brief staat in hoofdletters:
SPOED!
Via zijn internationale netwerk vangt Stefan Stanciu de eerste
zorgelijke geluiden op
De FIOD is al jaren bekend met CumEx-transacties die de Duitse
staat zoveel schade hebben berokkend. Sterker: de
opsporingsdienst weet tot in detail hoezeer een bedrijfsonderdeel
van de huidige staatsbank daar in het verleden munt uit heeft
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
4 van 31 8-11-2018 09:07
weten te slaan. De door de Duitse justitie als crimineel
aangemerkte transacties werden jarenlang vanuit hartje
Amsterdam verricht. Op enkele tientallen meters van de Dam, op
Rokin 55, was Fortis Global Securities Lending & Arbitrage
(Fortis GSLA) gevestigd. Deze afdeling hoort vanaf eind jaren
negentig bij de toonaangevende Europese spelers op het gebied
van lenen en uitlenen van aandelen. GSLA speelt in op kleine
oneffenheden in de markt en probeert daar winst mee te maken.
Deze tak van sport wordt in de bankenwereld ‘arbitrage’
genoemd. Bankiers hebben ook gaten in fiscale wetgeving
ontdekt, en daar wordt vol op ingespeeld. En daar wordt
risicoloos heel veel geld mee verdiend. ‘Dividendarbitrage’
noemen ze dat, al zijn er insiders die het ‘diefstal’ noemen. De
FIOD heeft GSLA al sinds het begin van de eeuw in het vizier. De
dienst weet dat er met ingewikkelde fiscale transacties heel veel
geld wordt verdiend, maar kan de vinger er niet precies op
leggen. Pas enkele jaren later wordt de FIOD duidelijk hoe Fortis
GSLA in de champions league van de internationale CumEx-
handel is beland.
Bankier Stefan Stanciu krijgt eind 2004 door dat er iets vreselijk
mis gaat bij zijn werkgever Fortis GSLA. Het is nota bene zijn
eigen afdeling, Structured Products, waar de ellende zich
voordoet. Stanciu is een Fransman met Roemeense wortels en
werkt sinds 2002 bij Fortis. Op zijn kaartje staat Senior Equity
Derivatives Trader. Via zijn internationale netwerk vangt Stanciu
de eerste zorgelijke geluiden op. Vrienden die in Londen bij grote
banken werken, vragen hem over de enorme posities die zijn
relatief kleine afdeling opbouwt met het lenen van aandelen. Ze
willen weten waarom Fortis bereid is prijzen te betalen die boven
het marktniveau liggen.
Niet veel later hoort Stanciu van een collega van de afdeling
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
5 van 31 8-11-2018 09:07
Custody hoezeer die hem benijdt dat hij bij Structured Products
zit; de collega zou er veel voor overhebben als hij met Stanciu’s
baas Frank Vogel zou kunnen samenwerken. De collega
beschrijft Vogel als een fantastische handelaar die in staat is
miljoenen te verdienen zonder daarbij enig risico te lopen. Dat
doet hij steeds zo rond april, wanneer de grote beursgenoteerde
bedrijven dividenden aan hun aandeelhouders uitkeren.
Stanciu wil weten hoe zijn baas binnen een tijdsbestek van
enkele dagen risicoloos miljoenenwinsten voor de bank kan
boeken en begint een onderzoek. Al snel valt hem op dat bij het
opzetten van de ‘risicoloze’ transacties de vaste telefoonlijnen
van de bank worden gemeden. De gesprekken via deze
toestellen worden standaard opgenomen en daar lijkt geen
behoefte aan te zijn. In plaats daarvan worden mobiele telefoons
gebruikt. En het gaat steeds om grote transacties waarbij voor
miljarden aan posities worden ingenomen in aandelen als
Deutsche Bank en de Zwitserse farmaceut Novartis.
Hij berekent dat ongeveer 75 procent van de inkomsten van
Fortis GSLA uit frauduleuze transacties afkomstig is
Binnen enkele maanden komt Stanciu tot de conclusie dat hier
een fiscale zwendel van ongekende proporties gaande is. De
slachtoffers zijn vooral de Duitse en Zwitserse belastingdiensten,
die via groots opgezette CumEx-transacties dividendbelasting
terugbetalen zonder dat die ooit is geïnd. Het gaat om vele
tientallen miljoenen euro. Ook de Nederlandse fiscus draagt bij
aan de extreme winstgevendheid van de afdeling Structured
Products van Fortis GSLA. Stanciu ziet hoe er via CumCum-
transacties miljoenen wordt verdiend aan het strippen van
dividendbelasting van Shell en Unilever. Hij berekent dat
ongeveer 75 procent van de inkomsten van Fortis GSLA uit
frauduleuze transacties afkomstig is.
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
6 van 31 8-11-2018 09:07
De raming van de Fransman worden onder meer gestaafd door
de gepubliceerde cijfers van de bank. Fortis GSLA valt tot 2005
onder de afdeling Information Banking. ‘Strong Q2 trading results
in Information Banking due to seasonality,’ meldt het Fortis-
jaarverslag van 2004. In het zogenoemde dividendseizoen dat in
het tweede kwartaal valt, verdiende de afdeling 104 miljoen euro.
Het kwartaal ervoor en erna is het resultaat ruim 80 procent lager.
Fortis GSLA is het meest winstgevende onderdeel van de bank
en het managementteam dat onder leiding van Frank Vogel staat,
sleept bijgevolg elk jaar miljoenenbonussen binnen. Vogel hoort
bij best verdienende werknemers van heel Fortis. Hij verdient
zelfs ruimschoots meer dan topman Jean Paul Votron.
De eerste CumEx-klokkenluider
Ook Stanciu verdient goed bij de bank, maar vindt dat de fraude
tegen alle principes van het ethische bankieren indruist. In
februari 2005 besluit hij zijn bevindingen binnen de bank te
melden. Hij neemt een hogere manager in Brussel in vertrouwen;
die adviseert hem gebruik te maken van de
klokkenluidersregeling binnen Fortis. Met instemming van Stanciu
deelt de Brusselse manager de melding met Filip Dierckx, lid van
de raad van bestuur van Fortis, en met Anthony Smith-Meyer van
de afdeling compliance. Stanciu bespreekt de kwestie de
volgende ochtend met de compliance officer en spreekt af dat hij
twee dagen later naar Brussel zal komen om de melding toe te
lichten. Dat maakt hem tot de eerste CumEx-klokkenluider.
Zes uur later wordt Stiancu door Vogel ontslagen en mag hij
onder begeleiding van manager Bas Cohen het gebouw verlaten.
De volgende ochtend zit Stanciu in Brussel tegenover vier
mensen om zijn verhaal te vertellen; hij krijgt te horen dat hij
bescherming geniet onder de binnen Fortis geldende
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
7 van 31 8-11-2018 09:07
klokkenluidersregeling. Van de compliance-afdeling zal hij na
deze ontmoeting nooit meer iets horen en de bescherming die hij
via de klokkenluidersregeling zou krijgen, blijkt een wassen neus.
Stanciu kan definitief naar een andere baan omzien.
‘Pas nadat duidelijk werd dat de melding van Stanciu niet op
onregelmatigheden duidde, is zijn ontslagprocedure voltooid,’ liet
de persvoorlichter van Fortis in 2006 aan het zakenblad Quote
weten. De CumEx-transacties die Stanciu aan het licht had
gebrachte, waren volgens de bank legaal. ‘De economische
achtergrond van deze transacties is dat er gebruik wordt gemaakt
van een fiscale mogelijkheid die voordeel op kan leveren,’ stelde
Fortis in 2006. ‘Het in Duitsland gehanteerde settlementsysteem
maakt het technisch mogelijk dat professionele marktdeelnemers
dividend belasting terugvorderen, geheel of gedeeltelijk
(afhankelijk van jurisdictie) over dezelfde aandelen.’
Er kon geen twijfel over bestaan: CumEx was volgens de bank
volkomen legaal
‘Sommige dingen in de financiële wereld klinken gek en lijken
raar,’ zei Frank Vogel in 2006 tegen Quote. ‘Maar als het loopt als
een eend en het kwaakt als een eend, ja sorry, dan is het gewoon
een eend.’ De vermeende legitimiteit werd onderstreept door zijn
toenmalige advocaat Remco Verkerke. Er kon geen twijfel over
bestaan: CumEx was volgens de bank volkomen legaal.
Verkerke: ‘Nico Zwikker, de directe compliance officer van GSLA,
ging zelfs mee naar klanten om uit te leggen dat de transacties in
de haak waren.’
De nieuwe staatsbank en (oud)politici
Diezelfde Nico Zwikker wordt later hoofd compliance van ABN
Amro, en mag vanaf 2009 helpen de nationalisatie van de bank in
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
8 van 31 8-11-2018 09:07
goede banen te leiden. Als hoofd van de compliance-afdeling
beoordeelt Zwikker of de activiteiten van de staatsbank
overeenstemmen met de geldende wet- en regelgeving. Hij moet
dus nagaan of de staatsbankiers zich netjes gedragen en geen
onoorbare fratsen uithalen. Dat is een belangrijke taak.
Nederlandse burgers zijn daar sinds financiële crisis van 2008
bezorgder over dan ooit. Het waren immers de banken die de
crisis hadden veroorzaakt en vervolgens door belastingbetalers
moesten worden gered. De nationalisatie van ABN Amro had de
Nederlandse belastingbetaler liefst 21,7 miljard euro gekost.
Zwikker zou, als voormalig compliance-officer van GSLA, terdege
op de hoogte moeten zijn van de reputatierisico’s die de
frauduleuze CumEx-handel met zich mee kon brengen: een
staatsbank die belastingdiensten willens en wetens benadeelt,
speelt een uiterst gevaarlijk spel.
De grote operatie om de genationaliseerde onderdelen van Fortis
en ABN Amro te integreren wordt geleid door voormalig minister
van Financiën Gerrit Zalm. Hij heeft eerder als hoofdeconoom en
als financieel directeur bij de in moeilijkheden verkerende DSB
Bank van Dirk Scheringa ruim een jaar bancaire ervaring
opgedaan. De DSB is in vergelijking met ABN Amro een
piepkleine bank, maar volgens minister Wouter Bos is Zalm de
ideale man om de Nederlandse delen van Fortis in de staatsbank
te integreren. Een van die onderdelen is dus Fortis GSLA, dat in
2006 Global Securities Financing Group (GSFG) is gaan heten.
Zalm lijkt de juiste achtergrond te hebben om korte metten te
maken met frauduleuze CumEx-praktijken binnen de staatsbank.
Als minister van Financiën was hij de baas van de FIOD. De
opsporingsdienst is uitstekend op de hoogte van wat zich
allemaal bij Fortis GSLA heeft afgespeeld: begin 2006 mocht
Stefan Stanciu op uitnodiging van de FIOD het verhaal over de
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
9 van 31 8-11-2018 09:07
CumEx-zwendel uitgebreid uit de doeken doen, zegt zijn
toenmalige raadsman tegen FTM. De FIOD bevestigt dat zij
destijds door de klokkenluider zijn geïnformeerd over de CumEx-
transacties bij Fortis. Zodoende was de kennis over het
frauduleuze handelen van een onderdeel van de nieuwe
staatsbank binnen het ministerie van Financiën – de nieuwe
eigenaar van de bank – dus ruimschoots aanwezig. Onbekend is
of die kennis ook met de politiek verantwoordelijke mensen werd
gedeeld.
‘Dat is voorzover ik mij kan herinneren, niet aan mij voorgelegd.
Maar u weet ook dat het geheugen zeer feilbaar is’
‘Ik ken het schandaal uit Duitsland, uit de media, en daar houdt
het mee op,’ zegt Jeroen Dijsselbloem, voormalig minister van
Financiën, over CumEx. ‘Ik weet niet of ABN Amro of onderdelen
van de bank zich daarmee bezig hebben gehouden. Dat is
voorzover ik mij kan herinneren, niet aan mij voorgelegd. Maar u
weet ook dat het geheugen zeer feilbaar is.’
Of Gerrit Zalm als minister van Financiën wellicht zélf kennis van
de CumEx-handel had? ‘Dat zou ik niet durven zeggen,’ zegt hij
tegen FTM. ‘Dat viel destijds in de portefeuille van de
staatssecretaris.’ Zalm bedoelt Joop Wijn (CDA). Voor hij
staatssecretaris werd, werkte Wijn vier jaar voor ABN Amro;
nadat hij in 2007 de politiek verliet, werd hij opnieuw bankier, nu
bij de Rabobank. In 2009 haalt Zalm hem naar ABN Amro, waar
Wijn plaatsneemt in het transitieteam dat de nationalisatie in
goede banen moet leiden. Wijn treedt in april 2010 toe tot de raad
van bestuur van de bank en wordt de baas van ABN Amro
Corporate Banking. Zo wordt hij de directe leidinggevende van
Bas Cohen, manager van ABN Amro GSFG (het vroegere
GSLA). Ook de ABN Amro Clearing Bank onder valt onder Wijns
verantwoordelijkheid. En dat is precies het onderdeel waarvoor
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
10 van 31 8-11-2018 09:07
de Duitse justitie in 2014 zoveel belangstelling heeft dat zij de
Amsterdamse kantoren van deze bankdivisie wil laten
doorzoeken. Wijn laat weten dat hij niets kan zeggen omdat hij
aan geheimhouding is gebonden.
Wat is precies de rol van een clearingbank?
Bij de meeste financiële transacties is er behoefte aan clearing
en settlement, het afwikkelen van mutaties. Bij clearing worden
soortgelijke transacties tegen elkaar weggestreept, zodat er een
saldo kan worden berekend. Bij transacties tussen meerdere
partijen is het wenselijk als een centraal aanspreekpunt tegoeden
en tekorten bijhoudt. Het klinkt ingewikkeld, maar het principe is
alledaags.
Heeft een studentenhuis een gemeenschappelijke pot voor
huishoudelijke uitgaven, dan zal elke deelnemer soms iets
toevoegen aan zijn saldo (als er boodschappen zijn gedaan); als
er gegeten is, gaat er iets van het saldo af. Een clearingbank
houdt al die mutaties realtime bij, zodat iedereen altijd weet wat
zijn saldo is (de ‘huislijst’). Dit is de definitie van ‘clearing’. Bij
aandelen komt het voor dat een bank meerdere koop-
verkoopopdrachten indient voor een bepaald aandeel, terwijl een
andere bank dit ook doet. Een clearing house zorgt ervoor dat
orders aan elkaar gekoppeld worden, zodat ze snel en veilig
kunnen worden afgewikkeld.
‘Settlement’ is het daadwerkelijke afwikkelen en juridisch
rechtsgeldig maken van transacties. De deelnemers aan het
systeem moeten erkennen dat het saldo dat de
clearingbankopgeeft klopt, en storten als er tekorten zijn. De
clearingbank moet in dat geval daadwerkelijk geld bewaren; dat
kunnen contanten of girale gelden zijn. Een custodian of
‘bewaarbedrijf’ zorgt voor de administratieve bewaring van
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
11 van 31 8-11-2018 09:07
gelden en waardepapieren, zoals aandelen waar dividend op
wordt betaald. Een bank kan ook verantwoordelijk zijn voor
clearing – dus berekeningen uitvoeren voor derden – zonder dat
zij de onderliggende stukken echt beheert.
Een bedrijf als de ABN Amro Clearing Bank (AACB) kan dus
meerdere diensten aanbieden rondom de aandelenhandel, zeker
als het enorme transacties zijn die in een flits afgewikkeld moeten
worden – kenmerkend voor dividendstrippen. Uit het strafdossier
hebben we geleerd dat de AACB bekend stond als een bank voor
handelaren die wilden strippen. Voor een succesvolle, grote
stripactie kan de AACB nog twee andere diensten aanbieden: de
verkoop van het derivaat en eventueel zelfs een krediet.
Bij strippen verkoopt een buitenlandse aandeelhouder zijn
stukken aan een handelaar die wil strippen. Om dat te laten
slagen, moet de aandeelhouder die dividend terugvraagt in
hetzelfde land zitten. Daarom spreken twee aandelenhandelaren
af dat ze stukken tijdelijk verkoper aan de handelaar die in het
thuisland zit. Laten we er een echt voorbeeld bijpakken, dat komt
uit boekhouding van Deutsche Bank. Een voor ons onbekende
Duitser (we noemen hem Günther) heeft daar een
aandelenrekening met veel aandelen Aegon, de Nederlandse
verzekeraar.
In een zeker jaar is Aegon voornemens om eind april dividend uit
te keren. Günther heeft 5.716.000 aandelen Aegon. Tegen een
koers toen van 10,325 euro zijn die 59 miljoen waard. Günther is
zeer vermogend, of mogelijk is hij een professionele partij, zoals
een pensioenfonds.
Omdat Aegon op het punt staat een paar dubbeltjes dividend per
aandeel uit te keren, zeggen we dat het aandeel ‘zwanger’ is van
de dividenduitkering. Günther verkoopt nu de aandelen ‘cum’
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
12 van 31 8-11-2018 09:07
(met) dividend aan de Nederlander. Aegon betaalt de
Nederlander het dividend en houdt daar 15 procent op in, het
percentage voor de dividendbelasting. In dit voorbeeld gaat het
om 514.440 euro. De Nederlander kan dat meteen terugvragen
van de fiscus. Als de verkoop vlak voor het dividend betalen niet
was gebeurd, dan had deze teruggaaf niet gedaan kunnen
worden. Door de snelle verkoop die geen ander doel dient dan in
te spelen op de teruggaaf van dividendbelasting, is de
Nederlandse overheid hier voor 514.440 euro benadeeld.
De koop van aandelen die toevallig net ‘zwanger’ zijn van
dividend, is natuurlijk niet verboden, laat staan opvallend. Wat de
banken wél had moeten opvallen, is dat de betreffende aandelen
een paar dagen later weer worden verkocht aan dezelfde
eigenaar, in dit geval Günther. Maar de bank verdient ook aan het
terugverkopen.
Een clearing bank zorgt dus voor clearing, het koppelen van
mensen en hun transacties; het settlement, de daadwerkelijke
juridische afwikkeling; en vaak ook het custody, het
administratieve bewaren van de aandelen. Als het aandeel door
dit kanaal van A naar B zijn verplaatst, moet het ook weer terug:
dat regelde de bank.Maar AACB (of ABN Amro) deed meer.
In dit voorbeeld koopt de Nederlander voor 59 miljoen euro aan
aandelen, maar dan moet hij dat geld wel even op zijn rekening
hebben. Uit het strafdossier maken we op dat een beperkte club
banken, zoals ABN Amro en het Australische Macquarie,
handelaren van krediet voorzagen als ze die 59 miljoen euro zelf
even niet hadden. Uit de voorbeelden die we hebben ingezien –
en die Justitie in Duitsland tot actie hebben aangezet – blijkt dat
banken ver wilden gaan.
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
13 van 31 8-11-2018 09:07
Lees verder Inklappen
Compliance en riscioprofielen
Als ABN Amro had gewild, had de bank – zodra zij staatsbezit
werd – kunnen stoppen met het strippen van dividenden en het
faciliteren van dit type transacties van klanten. Maar dat deed de
bank niet. Hoewel Duitsland in 2007 en 2009 wettelijke
maatregelen treft om CumEx tegen te gaan, resteren er nog
steeds mogelijkheden om de risicoloze winsten op te strijken
waarmee de belastingdiensten worden benadeeld. Van die
mogelijkheden tot het uitvoeren van ‘dividendarbitrage’ maakt
onder andere de ABN Amro-afdeling van Bas Cohen gretig
gebruik.
Pas in november 2012 wordt afscheid genomen van de
zogenoemde ‘Delta One Trading Desk’ waar Cohen leiding aan
geeft. Delta One is feitelijk een voortzetting van de frauduleuze
arbitrage-praktijken die bij Fortis GSLA tot ontplooiing kwamen.
Een woordvoerder van de bank liet de vakwebsite Securities
Lending Times in januari 2013 weten dat de bank grote risico’s
liever meed. ‘We hebben besloten dat Delta One-arbitrage niet
langer bij ons risicoprofiel past.’ Voor mensen die snappen hoe
Delta One-arbitrage werkt, is dat het toppunt van ironie. De
essentie van de CumEx-handel is immers dat er risicoloos geld
wordt verdiend – ten koste van de belastingdiensten.
Zakenbank Macquarie zag ABN Amro als een concurrent die in
staat was om ‘maatwerk’ te leveren voor CumEx-transacties
Ook na de nationalisatie blijft de bank een actieve speler in het
financieren van CumEx-deals, zo blijkt onder andere uit het
Duitse strafdossier waarvan FTM grote delen kan inzien. De
Australische zakenbank Macquarie zag in ABN Amro een van de
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
14 van 31 8-11-2018 09:07
weinige concurrenten die in staat waren om het benodigde
‘maatwerk’ te leveren om CumEx-transacties te financieren. Uit
het strafdossier blijkt tevens dat de ABN Amro Clearing Bank ook
na de nationalisatie nog altijd transacties afhandelt die
gerelateerd zijn aan CumEx en CumCum. Aan het hoofd van de
clearing bank staat bovendien een manager die daar al sinds
eind jaren negentig werkt. Hij weet exact hoe het CumEx- en
CumCum-spel wordt gespeeld en hoe er geld mee wordt
verdiend. Daarnaast bezit de staatsbank nog een trits dochters
die actief betrokken zijn bij het dividendstrippen en waarbij de
ABN Amro Clearing Bank ook een rol speelt. Een daarvan is de
Luxemburgse vennootschap Kirchberg Investment Management
SARL. Dat bedrijf wordt bemand door een team dat al jaren in de
CumEx-handel actief is en zijn sporen bij Fortis GSLA
ruimschoots heeft verdiend. De mannen – Frank Hodyas en Paul
White – zijn voorts persoonlijk bevriend met Bas Cohen, manager
van ABN Amro GSFG en de Delta One Trading Desk.
Ook Nico Zwikker, hoofd compliance, kent Hodyas en White nog
goed uit de tijd dat hijzelf CumEx-transacties bij klanten
aanprees. Hodyas en White nemen in april 2010 een aantal
dochters van ABN Amro over, waaronder Kirchberg. Ze doen dat
via een zogenoemde management buy-out. Daarmee staan deze
directe dividendstripactiviteiten voor het eerst buiten de bank. Dat
betekent echter niet dat ABN Amro het spel opgeeft. ABN Amro
Clearing Bank blijft, onder het toeziend oog van Zwikker, met de
dividendstrippende ex-dochters zakendoen door de transacties te
af te wikkelen en zelfs te financieren. En daar worden bij CumEx-
deals doorgaans zeer royale transactievergoedingen voor
betaald.
De Duitse officier van justitie Brorhilker stelt in haar
rechtshulpverzoek over bewijzen te beschikken die aantonen dat
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
15 van 31 8-11-2018 09:07
ABN Amro Clearing Bank betrokken is bij CumEx-handel. Het
betreft effectentransacties die de bank heeft uitgevoerd voor
fondsen die door de hoofdverdachten worden gebruikt om de
Duitse belastingdienst te misleiden. Het rechtshulpverzoek bevat
een overzicht van mensen en vennootschappen die door de
Duitse justitie als hoofdverdachten worden gezien. Op die lijst
staan ook enkele klanten van de ABN Amro. Bijvoorbeeld de Brit
Grenville Solomon, een van de directeuren van Zeta Financial
Partners (ZFP) uit Dubai. ZFP bankiert ook bij de vestiging van
ABN Amro in het emiraat, zo blijkt uit de stukken die in bezit zijn
van FTM.
De bank gaat naar de beurs
De zwarte jassen van de FIOD hoeven niet bij ABN Amro
Clearing Bank (AACB) aan de Amsterdamse Gustav Mahlerlaan
binnen te vallen. Het verzoek wordt door een officier van justitie
van het Functioneel Parket afgewezen. Hij meent dat een
vrijwillige informatieoverdracht volstaat. Nadat een zevenkoppige
delegatie van ABN Amro onder begeleiding van top-advocaat
Joost Italianer de vordering in ontvangst heeft genomen, krijgen
de FIOD-medewerkers op 24 oktober 2014 uiteindelijk een
harddisk met informatie overhandigd die ze naar Keulen kunnen
sturen. De door Brorhilker gewenste getuigenverhoren gaan niet
door. Twee van de bankiers blijken niet voor de AACB te werken
en een ander is actief voor de Londense tak van de clearingbank.
Dat blijkt een valide reden om een verhoor te kunnen afwijzen.
Als de officier van justitie ze wil horen, zal ze een nieuw
rechtshulpverzoek moeten indienen. In Engeland.
Zes dagen later blaast minister Dijsselbloem de geplande
beursgang van de bank af
In maart 2015 bericht Het Financieele Dagblad over fraude bij het
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
16 van 31 8-11-2018 09:07
kantoor in Dubai. Bijna de gehele top van het ABN Amro-kantoor
is ontslagen: ze zouden hebben meegewerkt aan fraude door
Indiase private-bankingklanten. Minister Dijsselbloem is niet door
de bank op de hoogte gesteld van de affaire in Dubai. Anderhalve
week later verschijnt het jaarverslag van de staatsbank; er
ontstaat commotie wanneer blijkt dat zes van de zeven
topbestuurders bij de bank een salarisverhoging hebben
gekregen. De publieke verontwaardiging is groot: het gaat hier
om een staatsbank. Minister Dijsselbloem zegt dat
salarisverhogingen juridisch zijn te verdedigen, ‘maar moreel is
het slecht te begrijpen.' Zes dagen later blaast hij de geplande
beursgang van de bank af. Dat besluit kan op politieke bijval
rekenen, ook van Dijsselbloems partijgenoot Henk Nijboer
(PvdA): ‘Een ABN op eigen benen moeten we kunnen
vertrouwen. Dat gaat duidelijk niet vanzelf. Terwijl medewerkers
worden ontslagen en ondernemers moeilijk krediet krijgen, stelt
de top het eigen financieel gewin voorop.’ Later treedt ABN
Amro-commissaris Peter Wakkie terug en zien de bestuurders af
van hun beloning.
Gerrit Zalm blijkt tussendoor ook nog eens een brief van
toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) te hebben gehad,
onthult het FD diezelfde maand: ABN Amro krijgt een
'onvoldoende' voor de aanpak van corruptierisico's. ‘Integriteit is
dé risicofactor voor banken,’ schrijft de krant later. Na een
opmerkelijk korte periode neemt Dijsselbloem eind mei toch het
besluit om de bank nog voor het einde van het jaar naar de beurs
te brengen.
Ruim voor de beursgang, op 11 augustus 2015, komt weer een
werknemer ABN Amro in opspraak. ‘Justitie verdenkt ABN-
bankier van miljoenenfraude,’ schrijft Het Financieele Dagblad.
Die bewuste bankier is Willem Pieter V., directeur bij de ABN
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
17 van 31 8-11-2018 09:07
Amro Clearing Bank. Volgens de bank zouden de activiteiten van
V. ‘buiten het zicht’ hebben plaatsgevonden. Wat het FD niet
weet, is dat de acties van de ABN-bankier verband houden met
dividendstrippen, zo laten anonieme bronnen FTM recentelijk
weten. Een woordvoerder van het Openbaar Ministerie bevestigt
dat: ‘In het onderzoek waar je naar informeert gaat het om een
verdachte die in het buitenland, met in het buitenland
beursgenoteerde fondsen, winst heeft behaald met transacties
aangaande dividendstripping.’
De Keulse officier van justitie heeft inmiddels haar aandacht
gevestigd op de Duitse tak van de AACB in Frankfurt. Op 27
oktober 2015 krijgt de clearingbank het verzoek haar inzage te
geven in de handelsdata van een aantal vennootschappen die
gelieerd zijn aan hoofdverdachte Zeta Financial Partners (ZFP)
Dubai. De bank belooft te zullen meewerken.
ABN Amro maakt al wel een reservering van 150 miljoen euro
voor eventuele claims
Op 27 oktober klinkt ook het officiële startschot voor de
beursgang van ABN Amro. Over de belangstelling van de Duitse
justitie voor ABN Amro Clearing Bank is nog niets uitgelekt; ook
het beursprospectus meldt er niets over. Onder het kopje
‘Discussions with tax authorities in Switzerland and Germany’
wordt wel kort melding gemaakt van de CumEx-activiteiten die de
betreffende belastingdiensten grote schade hebben berokkend:
‘De Groep [ABN Amro, red.] heeft informatieverzoeken van
autoriteiten ontvangen met betrekking tot dergelijke
klantcontacten in het verleden, en het kan niet worden uitgesloten
dat de Groep in de toekomst mogelijk wordt beïnvloed door
officiële onderzoeken. De Groep zou kunnen worden
onderworpen aan verzoeken om belasting en rente te betalen,
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
18 van 31 8-11-2018 09:07
evenals mogelijke andere sancties, die van materieel belang
kunnen zijn.’
Er is al een reservering van 150 miljoen euro gemaakt voor
eventuele claims. Wat niet in het prospectus staat, is dat ook
onderdelen van de bank zelf – met name Fortis GSLA en de ABN
Amro Clearing Bank – direct betrokken zijn geweest bij CumEx-
transacties. Wel wijst het prospectus op de dividendarbitrage-
activiteiten van twee buitenlandse dochters, een in Duitsland en
een in Luxemburg. Die dochters waren inmiddels verkocht. Hoe
ze heetten en wanneer ze werden verkocht, vermeldt het
prospectus niet; vragen van FTM daarover wenst ABN Amro niet
te beantwoorden. Door eigen onderzoek achterhaalt FTM wie de
Luxemburgse dochter is: Kirchberg Investment Management. En
die dividendstrippende dochter doet ten tijde van de beursgang
nog gewoon zaken met de ABN Amro Clearing Bank.
In Duitsland besteedt de pers dan al enkele jaren veelvuldig
aandacht aan CumEx, en is duidelijk dat de jacht op de fraudeurs
is ingezet. Maar in Nederland is er geen journalist of analist die
het onderwerp op de agenda zet. De passages in het prospectus
vallen niemand op.
De beursgang op 20 november 2015 is volgens Gerrit Zalm een
‘mijlpaal’. De introductie verloopt naar tevredenheid en de bank is
na ruim zeven jaar weer terug op de Amsterdamse beurs. De
verkoop van de eerste 20 procent van de aandelen van de bank
levert de schatkist 3,3 miljard euro op.
De Luxemburgse dochter
De beantwoording van de vragen die Brorhilker vlak voor de
beursintroductie aan de clearingbank in Frankfurt stelde, verloopt
minder voortvarend. Ondanks de toezegging dat de bank volledig
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
19 van 31 8-11-2018 09:07
zou meewerken, blijkt dat in de praktijk niet gemakkelijk te zijn.
Eind november, een maand na haar verzoek inzage te krijgen in
de handelsdata van ZFP Dubai, krijgt officier Brorhilker van ABN
Amro Clearing Bank Frankfurt te horen dat de Amsterdamse en
Londense collega’s geen data kunnen leveren. Verschaffing
daarvan druist volgens de bank in tegen het Nederlandse en
Britse recht. Als ze die data wil krijgen, zo suggereert de AACB in
Amsterdam en Londen, heeft Brorhilker een rechtshulpverzoek
nodig.
De bank heeft ‘ineens’ waargenomen dat er handelstransacties
plaatsvinden die tegen de ‘principles of fair and orderly trading’
ingaan
De Keulse officier laat zich niet uit het veld slaan. In januari 2016
klopt ze opnieuw aan bij de AACB, nu met vragen over een serie
vennootschappen die in 2010 nog volle dochters van de ABN
Amro waren, waaronder Kirchberg Investment Management uit
Luxemburg. In februari 2016, een maand nadat Brorhilker weer
bij de bank aanklopte, legt ABN Amro Clearing Bank juist deze
Kirchberg-bedrijven handelsbeperkingen op. De bank heeft
‘ineens’ waargenomen dat er handelstransacties plaatsvinden die
tegen de zogeheten ‘principles of fair and orderly trading’ ingaan.
Oftewel: de Kirchberg groep voert zaken uit die geen daglicht
kunnen velen.
Twee weken later verbreekt de bank de relatie met de groep
Kirchberg-vennootschappen. In haar opzeggingsbrieven stelt de
AACB dat Kirchberg handelsstrategieën hanteert die
onverenigbaar zijn met het risicoprofiel van de bank. Ze doen er
aan ‘dividendstrippen’, stelt ABN Amro. Maar de voormalige
dochterbedrijven van ABN Amro voeren deze strategieën al vele
jaren zo uit. De bank heeft daar nooit een probleem van gemaakt;
die heeft tot nu toe altijd alle transacties afgewikkeld en
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
20 van 31 8-11-2018 09:07
gefinancierd. Aangezien het bestaan van de Kirchberg-groep
gebaseerd is op deze handelspraktijken, nemen ze een driest
besluit: ze slepen de ABN Amro voor de rechter.
Op 25 februari 2016 kruisen in de Amsterdamse rechtbank de
ABN Amro en een aantal van voormalige dochters de degens.
Kirchberg heeft tot eind juni de tijd om een andere clearingbank
te vinden, tot die tijd eist de groep ‘dat het AACB in elk geval zal
worden verboden verdergaande beperkingen op te leggen dan zij
de afgelopen vijf jaar jegens de Kirchberg Group in praktijk heeft
gebracht.’ Zonder die garantie vreest de Kirchberg-groep voor de
continuïteit van haar bedrijf, zo blijkt uit het vonnis van de
rechtbank. ABN Amro verzet zich tegen die eis: zij ‘wenst geen
activiteiten te faciliteren die verband kunnen houden met
dividendstripping. Dat is handel in aandelen die
belastingontwijking beoogt. In Nederland en ook in andere
Europese landen wordt deze handel in toenemende mate
bestreden. De fiscus kan zich onder omstandigheden ook
verhalen op degenen die de transacties hebben gefaciliteerd.’ De
bank betoogt voorts dat ‘indien er sprake is van dreigende
discontinuïteit, dat [komt] doordat de Kirchberg Group zelf door
marktmisbruik en belastingontduiking maatschappelijk ongewenst
gedrag vertoont.’
ABN Amro wordt door de rechter in het gelijk gesteld. De bank
heeft immers ‘een eigen maatschappelijke verantwoordelijkheid
om te voorkomen dat ontoelaatbare transacties plaatsvinden’.
Commotie in Duitsland
Eind 2015, begin 2016 wordt in Duitsland duidelijk hoeveel
banken bij het CumEx-spel zijn betrokken en welke schade de
schatkist erdoor heeft opgelopen: circa 12 miljard euro. Het
‘dividendstrippen’ brengt de Duitse gemoederen steeds meer in
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
21 van 31 8-11-2018 09:07
beweging. Er worden politieke debatten gevoerd: de overheid
moet zorgen dat het geld bij de banken wordt teruggehaald. In
februari besluit de Bondsdag tot een parlementaire enquête.
De enquêtecommissie is hardnekkig. Ze weet vrijwel zeker dat
die documenten bij ABN Amro moeten liggen
In augustus 2016 vraagt deze parlementaire
onderzoekscommissie documenten op bij de vestiging van ABN
Amro in Frankfurt. Op 17 augustus laat de bank via haar
advocaat weten dat de betreffende documenten zich niet in
Frankfurt of in Amsterdam bevinden. Maar de enquêtecommissie
is hardnekkig. Ze weet vrijwel zeker dat die documenten bij ABN
Amro moeten liggen. Op 8 september 2016 besluit de commissie
het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken in te schakelen: dat
moet aan Nederland vragen of ABN Amro bereid is de gevraagde
documenten te leveren. Het verzoek valt uiteindelijk op de
deurmat van het hoofdkantoor in Amsterdam. Maar ABN Amro
reageert niet. Een woordvoerder van de bank laat FTM weten:
‘De bank is zeer terughoudend om op vrijwillige basis
vertrouwelijke (klant, bank) informatie te verstrekken. Hier kunnen
belangen van derden in het geding komen en forse
aansprakelijkheidsrisico’s uit voortvloeien. Het verzoek waaraan
FTM refereert was afkomstig van een openbare
onderzoekscommissie (niet van een autoriteit) en had geen
juridische grondslag.’
Ook de Duitse financiële toezichthouder Bafin komt in beweging
en stuurt vele honderden banken en vermogensbeheerders een
vragenlijst. Ook ABN Amro ontvangt de lijst. De hoofdvraag: heeft
uw bank in de periode 2000-2012 rond dividenddatum transacties
verricht waarbij er meerdere keren dividendbelasting werd
teruggevorderd?
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
22 van 31 8-11-2018 09:07
Het nieuws over de vragenlijst van de toezichthouder wordt in
Nederland opgepikt: de Telegraafonthult in maart 2016 dat ABN
Amro voorkomt op een lijst van banken die zich mogelijk hebben
beziggehouden met dividendfraude. ‘Van justitie heeft de bank
naar eigen zeggen niks te vrezen,’ schrijft de krant. ‘“Wij zijn in
deze kwestie niet onder verdenking gesteld,” aldus een
woordvoerder. Maar volgens ingewijden speelde ABN Amro een
veel duisterder rol dan het nu doet voorkomen.’ Ook Het
Financieele Dagblad heeft het nieuws over de grootschalige
fraude met CumEx-transacties in het vizier. De woordvoerder van
ABN Amro meldt 'in nauw en goed contact met de Duitse
autoriteiten over deze kwestie' te staan en verwijst naar de
reservering van 150 miljoen euro die in het beursprospectus
stond vermeld.
In november volgt meer nieuws over frauduleuze praktijken bij de
bank die nog steeds voor het grootste deel staatsbank is. Het
Financieele Dagblad heeft documenten waaruit blijkt dat de
Duitse vennootschap ‘Mainhattan Finance & Trading GmbH – het
vroegere Fortis-onderdeel GSLA Finance Holding GmbH in
Frankfurt – in oktober 2012’ voor 98 miljoen euro is aangeslagen
door de Duitse fiscus wegens ‘illegaal dividendstrippen in de
periode 2007-2009’. ABN Amro laat het FD wederom weten ‘in
nauw en goed contact’ met de Duitse autoriteiten te staan. ‘We
zijn transparant en werken volledig en constructief mee met de
autoriteiten.’
Brorhilker is het beu
In Keulen zit iemand die daar anders over denkt. De vragen van
officier van justitie over ZFP Dubai en de Kirchberg-
vennootschappen vallen in droge aarde, die de bank slechts
overgiet met verbale welwillendheid, zo blijkt uit de
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
23 van 31 8-11-2018 09:07
correspondentie die de Keulse officier van justitie in oktober 2017
met ABN Amro begon. Via andere bronnen weet Brorhilkeris dat
de bank wel degelijk over de gezochte informatie beschikt, maar
de bank traineert maandenlang. Brorhilker stelt de officier steeds
vragen over de Kirchberg-groep: vennootschappen die eerder
volle dochters waren. Wanneer ABN Amro opnieuw talmt, wordt
Brorhilker het beu. Eind maart 2018 wijst ze ABN Amro erop dat
weigerachtige getuigen door de politie gedwongen kunnen
worden medewerking te verlenen. Dat heeft effect. De advocaat
van de bank verontschuldigt zich en laat weten dat de bank intern
niet heeft kunnen reconstrueren hoe de vergissing is gemaakt om
zo lang te dralen.
Binnen het ministerie van Financiën was zowel voor als ten tijde
van de nationalisatie gedetailleerde kennis voorhanden over de
CumEx-transacties. FTM wilde weten of deze informatie tot op
het hoogste niveau werd gedeeld. Werd minister Dijsselbloem ten
tijde van de nationalisatie door zijn ambtenaren geïnformeerd
over de frauduleuze praktijken binnen de bank? Wat heeft het
ministerie ondernomen om de frauduleuze dividendarbitrage na
de nationalisatie tegen te gaan? Niet veel, zo blijkt uit de
antwoorden die FTM van het ministerie ontving. ‘De informatie
waar FTM naar verwijst is nooit gedeeld met de minister omdat
de afdelingen die indertijd bij de nationalisatie betrokken waren er
niet mee bekend waren.’
Op de vraag of Gerrit Zalm en Joop Wijn, oud-bestuurders van
ABN Amro, tijdens hun bewindsperiode bij het ministerie van
Financiën zijn geïnformeerd over de frauduleuze praktijken bij het
toenmalige Fortis, komt geen eenduidig antwoord: ‘In zijn
algemeenheid geldt dat bewindspersonen niet actief betrokken
zijn bij fiscale aangelegenheden van individuele
belastingplichtigen.’
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
24 van 31 8-11-2018 09:07
Reactie ABN Amro:
‘We werken volledig mee aan de onderzoeken van de autoriteiten
en we zijn transparant,’ laat de ABN Amro-woordvoerder bij
herhaling weten.
De mededelingen in het prospectus over ABN Amro Clearing
Bank gaan niet over het onderzoek van de Duitse officier van
Justitie. Het betreft volgens de ABN Amro-woordvoerder ‘een
algemene beschrijving van risico’s van het clearing bedrijf en is
niet specifiek geschreven op het cum/ex dossier.’
‘De risico’s over het cum ex dossier die destijds bekend waren,
zijn op een andere plek in die prospectus beschreven’ De
woordvoerder verwijst daarbij naar 295 (en 296 red.).’
Op specifieke vragen wenst de bank niet in te gaan. ‘Het
onderzoek van de Duitse autoriteiten loopt nog. Als je specifieke
vragen hebt, kun je je mogelijk tot hen richten.’
Jan Willem Hoevers van de Brauw Blackstone Westbroek,
advocaat van ABN Amro:
‘Wij kunnen over individuele dossiers helaas geen mededelingen
doen.’
Lees verder Inklappen
Reacties van genoemde mensen:
Jeroen Dijsselbloem en Gerrit Zalm, beiden voormalig
minister van Financiën:
Over het rechtshulpverzoek over de gewenste inval bij de bank in
2014 kan oud-minister Jeroen Dijsselbloem zich niets
herinneren en vragen over het prospectus zijn niet aan hem
besteed. Dijsselbloem: ‘Ik kan daar geen antwoord op geven. Het
kan zijn dat ik in mijn 5 jaar als minister van Financiën over
CumEx ben geïnformeerd, maar dat weet ik niet meer.’
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
25 van 31 8-11-2018 09:07
Gerrit Zalm laat weten dat hij kennis had van CumEx, van de
vroegere CumEx-activiteiten van onderdelen van de bank en ook
van de belangstelling van de Duitse justitie voor enkele van die
onderdelen. ‘Wat misschien interessant is om te doen, is kijken
wat daarover in het beursprospectus staat,’ zegt Zalm. Verder wil
hij er niet op ingaan: ‘Ik zit niet meer bij ABN Amro. Vragen over
de bank verwijs ik door naar ABN Amro.’
Joop Wijn (via de woordvoerder van zijn huidige werkgever
Adyen):
‘Dhr. Wijn kan zich de journalistieke belangstelling voor dit
onderwerp goed voorstellen en zou u ook graag van dienst zijn
met de beantwoording van uw vragen, maar hij wordt daarin
helaas beperkt door een geheimhoudingsplicht. Als voormalig
staatssecretaris is hij gebonden aan een wettelijke
geheimhoudingsplicht die onverkort van kracht is gebleven na
afloop van zijn ambtstermijn (en secundair ook aan het
staatsrechtelijke gebruik om geen publieke uitspraken te doen op
het directe terrein van een ambtsopvolger).
Met betrekking tot ABN Amro is de heer Wijn gebonden aan een
Non-Disclosure verplichting (zoals gebruikelijk bij ABN Amro) en
aan het bankgeheim. De heer Wijn realiseert zich dat dit
teleurstellend kan overkomen, maar hoopt op uw begrip voor de
wettelijke beperkingen waarmee hij nu eenmaal te maken heeft.
Hij laat weten altijd op een verantwoordelijke wijze te hebben
gehandeld.
Twee openbare feiten kunnen voor uw aannames en duiding van
belang zijn:
1: De heer Wijn werd pas per 1 juli 2010 operationeel
verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken bij enkele
voormalige onderdelen van Fortis Bank Nederland. Tot die tijd
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
26 van 31 8-11-2018 09:07
was hij (in de zg. transitie-fase voorafgaand aan de fusie)
toebedeeld aan ABN Amro N-share. Hij maakte geen deel uit van
de RvB van Fortis Bank Nederland en had geen zeggenschap
over de bedrijfsvoering.
2: Het Tax-department viel gedurende de gehele periode onder
de CFO.’
Voormalig hoofd compliance van ABN Amro Nico Zwikker:
Nico Zwikker zit in de auto en wordt verrast als FTM hem op 30
oktober belt met vragen over zijn rol bij Fortis GSLA. ‘Het is even
wat moeilijk voor me en u verrast me een beetje,’ zegt Zwikker.
Hij belooft terug te bellen. De vragen krijgt hij ook per mail
toegestuurd. Terugbellen doet hij niet. Enkele dagen later zegt hij
dat hij per mail zal reageren. Dat gebeurt niet. Zwikker krijgt twee
keer een deadline toegestuurd. Na het overschrijden van de
eerste antwoordt hij: ‘Ik ben mij nog aan het beraden.’ Lang na
het verstrijken van de tweede deadline laat hij het volgende per
mail weten: 'Na overweging van uw verzoek wil ik u graag in deze
kwestie verwijzen naar mijn voormalige werkgever, ABN Amro.'
Lees verder Inklappen
Reacties van ministerie en toezichthouders:
De Autoriteit Financiële Markten (AFM):
Vraag van FTM: Is de toezichthouder nog steeds van mening dat
het prospectus van ABN Amro de informatie bevatte waardoor
beleggers een verantwoord oordeel konden vellen over de bank
en de risico's die ze liep?
‘Het prospectus is door de AFM getoetst en vrijgegeven,’ zegt
een woordvoerder. ‘Dat betekent dat we menen dat er voldoende
informatie in staat om de markt goed te informeren.’
De Nederlandsche Bank (DNB):
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
27 van 31 8-11-2018 09:07
DNB oefent prudentieel toezicht uit. Dat houdt in dat zij zich
vooral bezighoud met de stabilieit van de financiële sector.
Oftewel: ervoor zorgen dat banken niet omvallen. Het
gedragstoezicht wordt door de AFM uitgevoerd. Binnen het
wettelijk kader waarbinnen DNB opereert is er echter wel enige
ruimte om gedragingen van financiële instellingen aan de orde te
stellen. Ook DNB let erop dat deze bedrijven een integere en
beheerste bedrijfsvoering kennen en heeft oog voor de
maatschappelijke betamelijkheid waarmee deze organisaties te
werk gaan.
Vraag van FTM: Het is FTM inmiddels duidelijk dat DNB goed
van de CumEx handel op de hoogte was. Heeft DNB afgelopen
15 jaar Nederlandse financiële instellingen op enigerlei wijze
trachten te ontmoedigen om deze handelsstrategieën uit te
voeren? Op welke manier heeft DNB dat gedaan? Is DNB
tevreden over de resultaten die het daarmee behaalde?
Antwoord DNB: 'DNB is de laatste vijftien jaar bij herhaling tegen
transacties aangelopen, waarvan het duidelijk is dat die
uitsluitend fiscaal gericht zijn en niet stroken met de geest van de
wet. Wij hebben altijd laten blijken dat dit niet de bedoeling kan
zijn.'
Ministerie van Financiën:
De genoemde informatie is opgenomen in het prospectus uit
november 2015. In het prospectus is onder meer op pagina 295
informatie opgenomen over de gesprekken met de Duitse
autoriteiten en de onderzoeken van de Duitse autoriteiten. In het
prospectus is ook aangegeven dat er informatieverzoeken zijn
geweest en dat ABN AMRO verzocht kon worden belasting te
betalen. Ook in de jaarverslagen van 2015, 2016 en 2017 is
informatie opgenomen over de gesprekken met de Duitse
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
28 van 31 8-11-2018 09:07
autoriteiten. In de jaarverslagen wordt aangegeven dat ABN
AMRO hiervoor een voorziening getroffen heeft.
ABN AMRO dient op basis van het eerste lid van artikel 5:13 Wft
alle gegevens in het prospectus op te nemen die van belang zijn
voor het vormen van een verantwoord oordeel door potentiële
beleggers. Dit betreft bijvoorbeeld gegevens over het vermogen,
de financiële positie, het resultaat en de vooruitzichten van de
uitgevende instelling. Verder dient in het prospectus vermeld te
worden of de verantwoordelijkheid voor de in een prospectus
verstrekte informatie berust bij de uitgevende instelling, haar
leidinggevend of toezichthoudend orgaan of het bestuur, de
aanbieder, de aanvrager van de toelating tot de handel op een
gereglementeerde markt of de garant (artikel 5:13, derde lid, Wft).
In het geval van het prospectus van ABN AMRO lag de
verantwoordelijkheid voor de inhoud van het prospectus bij de
onderneming (zie ook pagina 128 van het prospectus). Om die
reden was het prospectus in het proces richting beursgang in
november 2015 geen onderdeel waarvoor goedkeuring van de
minister noodzakelijk was. Het ministerie van Financiën was niet
verantwoordelijk voor het prospectus en was er daarom beperkt
bij betrokken. ABN AMRO heeft het prospectus voorafgaand aan
publicatie in november 2015 gedeeld met het ministerie van
Financiën. Het was niet de taak van de staat als aandeelhouder
om voor te schrijven wat in het prospectus diende te worden
opgenomen. De minister moest wel goedkeuring geven aan
onder andere besluiten over het aantal te plaatsen aandelen, het
vaststellen van de prijs en de allocatie van aandelen. De AFM
toetst of het prospectus, conform de prospectusverordening, alle
verplichte informatie bevat en of het prospectus consistent en
begrijpelijk is.
Lees verder Inklappen
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
29 van 31 8-11-2018 09:07
Over de auteur
Arno Wellens
Gevolgd door 849 leden
Wandelende rekenmachine. Schrijft over de euro en
belastingontduiking en kamerplanten.
Volg deze auteur en blijf op de hoogte via e-mail
Volg Arno Wellens
Over de auteur
Eric Smit
Gevolgd door 1389 leden
Mede-oprichter van FTM. Als voormalig professioneel squasher
gewend om klappen te incasseren en uit te delen.
Volg deze auteur en blijf op de hoogte via e-mail
Volg Eric Smit
Over de auteur
Siem Eikelenboom
Gevolgd door 198 leden
Siem Eikelenboom werkte eerder als onderzoeksjournalist bij
Zembla, Nova en het Financieele Dagblad.
Volg deze auteur en blijf op de hoogte via e-mail
Volg Siem Eikelenboom
Dit artikel zit in het dossier
The CumEx Files
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
30 van 31 8-11-2018 09:07
Gevolgd door 1480 leden
Hoe banken en brokers Europese belastingdiensten voor
miljarden beroofden.
Volg dit dossier en blijf op de hoogte via e-mail
Volg dossier
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
31 van 31 8-11-2018 09:07