Inhoud

Voorwoord 9

AChtergronden 11Landschap 11

Ligging 11Klimaatenreistijd 13Floraenfauna 14

Het verleden 17Mythologie 17BeknoptegeschiedenisvandePeloponnesos 18

Debevolking 24Vlagenvolkslied 26Volksfeesten 27Taalengeloof 28Ietsoverdeinrichtingvanhetkerkgebouw 30

Cultuur 32Literatuur 32Bouwkunst 33Romeinseperiode 34Byzantijnseperiode(324-1453) 34FrankischeenVenetiaanseperiode 37

Economie 37

PrAktisCheinformAtie 39VanAtotZ 39

BezienswAArdigheden 61hetzuidwesten 61KalamataenAntiekMessini 64

RouTE1:Kalamata–Thouria–Aris–Eva–Valira–Mavromati–AntiekMessini–Zerbisia–Meligalas–Meropi–

Auteur en uitgever hebben deze wereldwijzer met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. De informatie is echter aan veranderingen onderhevig. Wij zouden het zeer op prijs stellen veranderingen, correcties en suggesties te ontvangen zodat deze in een volgende druk verwerkt kunnen worden.Auteur en uitgever aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van foutieve of gewijzigde informatie.

Voor informatie en opmerkingen wat betreft reisboeken is het adres:Elmar, afdeling Reishandboeken, Delftweg 147, 2289 BD Rijswijk.E-mail: reisgids@elmar.nlInternet: http://www.uitgeverijelmar.nl

Colofon

Wereldwijzer Peloponnesos is een uitgave van© Uitgeverij Elmar B.V., Rijswijk – 2009Tekst: Henk BumaFotografie: Henk Buma, Branco Cardoso e.a.Vormgeving omslag: Wil Immink, SittardLay-out: Branco CardosoKaarten: Grafisch Atelier Stenchlak, Tienhoven

ISBN 978 90389 18709

Kalamata(circa80km) 66Deopgravingen 68RouTE1A:Thouria–Dirrachi–Leptini–Neochori–Kalamata(circa50km) 69RouTE1B:Messini–Kefalinos–Kopanaki–Platania–Figalia–Sidirokastro–KaloNero(circa75km) 70

PylosennoordelijkvanPylos 72

RouTE2:Pylos–Korifasi–paleisvanNestor–Chora–Gargaliani–Filiatra–Christiani–Chora–Pylos(circa85km)Alternatief:vanafFiliatralangsdekustnaarMarathopoli–Petrachori–Gialova–Pylos(circa95km) 72

DeeilandenindebaaivanNavarino 75Tishli-Baba 76

Helonaki 76NoordelijkvanPylos 76

SchiereilandMessenia 81RouTE3:Pylos–Methoni–Finikounda–Koroni–Longa–Petalidi–Rizomilos–Pylos(circa90km) 81

WW Peloponnesos 01 Branco.indd 5 24-09-2008 09:34:30

� peloponnesos

demani 88DeBuiten-Mani 90

RouTE4:Kalamata–Areopoli–Githio–Sparti–Kalamata(circa200km) 90Githio–Sparta 93Sparta 94

BezienswaardighedeninenomSparta 94

oriëntatieinSparta 97Sparta–Kalamata 98

DeBinnen-Mani 103RouTE5:Areopoli–PirgosDirou–Paliros–Kokkala–Kotronas–Passavas–Githio(circa100km) 103

hetzuidoosten 108RouTE6:Geraki–Vrontamas–Skala–Molai–Monemvasia–LimenasGeraka–Richia–Metamorfosi–Molai–Apidia–Geraki(150km) 109Geraki 109RouTE6A:Verlenging:Richia–Paraliaen/ofMonemvasia–Neapoli(circa70km) 112RouTE7:Geraki–Ag.Dimitrios–Mari–Poulithra–Leonidio–Kosmas–Geraki(circa100km) 114

DeoostkantvandePeloponnesos 116

RouTE8:Leonidio–Tiros–Ag.Andreas–Kastanitsa–

Ag.Petros–Vourvoura–Tegea–Tripoli–Achladokambos–Kiveri–Astros–Ag.Andreas–Leonidio(circa250km)Verkorting:vanTripoliviaEleochorinaarAstros(circa175km) 116

DeArgolida 121RouTE9:Nafplio–Ligourio–Epidauros–Adami–Pelei–Karnezeika–Iria–Drepano–Nafplio(circa90km) 121Nafplio 121Epidauros 128RouTE10:Ligourio–Didima–Portoheli–Ermioni–Galatas–PalaiaEpidauros–Ligourio(circa160km) 132

hetnoordoosten 137RouTE11:Nafplio–Tiryns–Argos–Mycene–Dervenakia–Nemea–Korinthos–Isthmia–Epidauros–Dimena–Arachneo–Ag.Triada–Nafplio(circa175km) 137Tiryns 138Argos 140Mycene 141Nemea 147DeopgravingenvanNemea 148Korinthos 149HetmoderneKorinthos 149Isthmia 154

KustrouteenhetoudeNemea 155

WW Peloponnesos 01 Branco.indd 6 24-09-2008 09:34:30

�InHoUD

RouTE12:Korinthos–kustwegtotDerveni–Rozena–Evrostina–Mosia–Stymfalia–Galatas–Nemea–Korinthos(circa150km) 155

Hetwoestebinnenland 158RouTE13:Tripoli–Mantineia–Levidi–orchomenos–Vlacherna–Vitina–(Langadia)–Dimitsana–(Lousios-kloof)–Stemnitsa–Karitena–Megalopoli–(Likosoura,Likeo)–Tripoli(circa120km) 158

Andritsena,Vassesenolympia 162

RouTE14:Karitena–Andritsena–Vasses–Kopanaki–Perivolia–NeaFigalia–Zacharo–afslagnaar

Krestena–Archeaolympia–(Linaria,Tripiti,Kallithea)of(Krestena,Kallithea)–Andritsena(circa100km) 162Archeaolympia 163Geschiedenisenmythe 164

DerouwvanKalavrita 172RouTE15:Akrata–Trapeza–Kalavrita–Klitoria–Spilia–Likouria–Archea–Pheneos–Seliana–Egira–Akrata(circa100km) 172

hetnoordwesten 177Patra(Patras) 177Rio 180Egio 181

overdeauteur 185Register 186

sPeCiAleonderwerPenWiewasPelops? 13Dehyacint 14Myceensevendetta 19Thukydides 20Beroemdeopstandelingen-leiders 23Grieksegastvrijheid 26BedoelingenopzetvandeGrieksetempel 34Eenkleinebierhistorie 45Retsina 46DeMesseenseoorlogen 66DezeeslagindebaaivanNavarino,1827 74HetbelegvanSfaktiria 75Telemachos 77Modon 83RoemruchteManioten 88

Spartaansewetten 95DefamilieDeVillehardouin 102DeavonturenvanTelephos 118HeldeninNafplio 126PolykleitosvanArgos 131DedoodvanDemosthenes 134Theseus 135DeMyceensebeschaving 138HeinrichSchliemann(1822-1890) 142HetKanaalvanKorinthos 150Palaimon,godenzoon 154DeStymfalischevogels 157RondomdebergLikeo 161HetbeeldvanZeusvanPhidias 170Dertiendecember1943 174HetprinsdomAchaia 182

WW Peloponnesos 01 Branco.indd 7 24-09-2008 09:34:31

11

Achtergronden

lAndsChAP

liggingDe Peloponnesos is het meest zuidelijke deel van het vasteland van Grie-kenland en wordt in het noorden begrensd door de Golf van Korinthos en het Kanaal van Korinthos (dat in 1893 deze regio van schiereiland tot eiland maakte), de Egeïsche Zee en de Ionische Zee. In het Noordwesten ligt tussen Rio enAntirrio een gloednieuwe brug die vooral is bedoeld voor verkeer uit Midden-Griekenland naar de Peloponnesos.De Peloponnesos is half zo groot als Nederland en wordt bewoond door slechts 1,5 miljoen mensen. De meesten van hen leven van de landbouw, in mindere mate van de visserij. Het toerisme echter neemt hand over hand toe en vormt een nieuwe, goede bron van inkomsten.Het eiland is uitermate bergachtig. De bezoeker wordt in het binnenland geconfronteerd met zeer bochtige wegen en weggetjes, waarover slechts spaarzaam verkeer voorkomt. Eenzaamheid alom met af en toe een dorp-je, dat er schijnbaar verlaten bijligt.Op enkele plaatsen kronkelt in het voor- en najaar een rivier, die land- en tuinbouw mogelijk maakt. De bergen zelf zijn op de hellingen begroeid met duizenden olijfbomen en hogerop met naald- of loofbomen. Tot diep in het voorjaar zijn de hoogste toppen met sneeuw bedekt.

peloponnesos10

WW Peloponnesos 01 Branco.indd 11 24-09-2008 09:34:42

39

Praktische informatie

39

Praktische informatie

VAN A TOT Z

accommodatie

Hotels worden in Griekenland ingedeeld in klassen: luxe, A, B, C, D, E. De laatste categorie zult u niet meer aantreffen. In de D-klasse hebben niet alle kamers douche en toilet. Bij de C-klasse is dat wel het geval. De B-klasse verdient de voorkeur vanwege het grotere comfort en de moderne inrichting. A- en luxe-klasse hebben uitgebreide voorzieningen, liggen vaak aan zee en bieden zoveel comfort, dat de toerist het hotelterrein gedurende zijn vakantie niet behoeft te verlaten.De meeste hotel-restaurants hebben een beperkte kaart. Boek logies met ontbijt en ga ’s avonds elders dineren. Gezelliger en gevarieerder.

Uw paspoort wordt door de receptie ingenomen. De dag erop kunt u het terugkrijgen. Controleer of u het juiste ontvangt. U hebt het bijvoorbeeld altijd nodig als u bij een bank geld wisselt!De prijzen van hotels worden door offi-ciële instanties vastgesteld en gecontro-leerd, hoewel bij beide wel eens vraag-tekens worden geplaatst.Enkele richtprijzen (jaarlijks treden ver-anderingen op) voor een tweepersoons-kamer met ontbijt:• C-klasse, circa e 50 – 75• B-klasse, circa e 100 – 160• A-klasse, circa e 160 – 300In voor- en naseizoen (april/mei en sep-tember/oktober) gelden lagere prijzen. Afdingen mag!Kamers bij particulieren (domatia), vindt u op de Peloponnesos in toeristische

Appartementencomplex in Chráni

WW Peloponnesos 02 Branco.indd 39 24-09-2008 08:48:18

bezienswaardigheden90

onafhankelijkheid maakte dat de Manioten snel naar de blanke sabel grepen om al of niet vermeende indringers een halt toe te roepen. Naar men zegt zijn de oorspronkelijke bewoners afstammelingen van de Spartanen die in de oudheid hun brandende en verwoeste stad moes-ten ontvluchten. Het militaristische karakter van deze vechtmachines uit vergane tijden zou de huidige Manioot nog steeds beheersen: de Romeinen in de eerste eeuwen na Christus, Frankische ridders in de 12e eeuw, Turken in de eeuwen erna, geen van hen heeft feitelijk dit mid-delste schiereiland kunnen onderwerpen. Opstanden tegen de gehate Turken werden veelal in de Mani beraamd. Buitenlandse hulptroepen (Russen in 1770) landden bij voorkeur hier, in de verwachting dat de bevolking hen wel zou steunen. Verzetsstrijders als Theodoros Koloko-tronis en leden van de roemruchte familie Mavromichalis, onder wie de moordenaars van de eerste Griekse president Kapodistrias (1831) kwa-men uit de Mani.In deze streken heerste eeuwenlang de bloedwraak, die gecombineerd met de strijd om de weinige beschikbare grond, hele families heeft uit-geroeid en die de reden is geweest van de merkwaardige torenbouw van de dorpen. De hoogste verdieping van deze torens, thans veelal in ver-val, waren slechts per ladder bereikbaar en vormden zo een veilige plek tegen omringende vijanden. Het verhaal wil dat sommige clans ’s nachts hun torens met een verdieping ophoogden om de verraste vijand van daaruit de dag erop beter te kunnen bevechten. Eens waren er meer dan 700 torens. Nu ziet u in het barre, soms spookachtige en kale landschap slechts ruïnes of gerestaureerde woontorens waar de toerist een goed (en duur!) onderkomen kan vinden.De bevolking is voor een deel weggetrokken. De resterende Manioten leiden een minimumbestaan op de boerenhoeve en in de toeristenin-dustrie.

De Buiten-mani

Route 4Kalamata – arEopoli – githio – sparti – Kalamata (circa 200 Km)Van Kalamata loopt een 80 km lange kustweg naar het zuiden, naar Areo-poli, de stad waar de Binnen-Mani begint. Aan uw linkerhand torent het Taigetosgebergte boven u uit en langzamerhand presenteert de Mani zich: kaal, hard en met een enkele woontoren. Vanaf de hoofdweg slin-geren zich matige tot slechte wegen de bergen in, meestal in de richting van een klooster. Zo begint bij Charaygi een avontuurlijke weg naar het klooster Ag. Georgiou. De enorme slingers leiden verder de bergen in (1700 m), passeert dorpjes als Pigadia en Rizana en mondt uit, hetzij bij het klooster Sideroportas, hetzij bij het witte klooster Dimiovis (12e eeuw). Beide kloosters zijn van 13.00 tot 15.00 uur gesloten en bieden nog slechts onderdak aan twee of drie nonnen. Deze eenzame bergwegen zijn een dorado voor trekkers te voet. Beide wegen voeren uiteindelijk naar de hoofdwegen Kalamata-Sparta of Kalamata-Kambos.

91de mani

WW Peloponnesos 03 Branco.indd 90 24-09-2008 10:09:19

bezienswaardigheden90

Kambos biedt als zovele dorpen hier een Byzantijnse kerk, die min-der interessant is. Fascinerender is de ruïne van de Zarnata-vesting (17e eeuw), eens een antieke plek (Myceens?), later een versterking van de Byzantijnse keizers en nog later een Turks fort.Kardamili was eens de haven van het sterke Sparta, nu is het een toeris-tisch centrum, dat waarschijnlijk steeds commerciëler wordt. Op de akropolis staat de 14e-eeuwse kerk Ag. Spiridon met beeldhouwwerk en de befaamde tweekoppige Byzantijnse adelaar. In de naaste omgeving bevindt zich een oude graftombe, naar men wil, de laatste rustplaats van Castor en Pollux (tweelingzonen van Zeus, speciaal vereerd door de zee-varenden en vooral in Sparta). Zandwegen lopen van hieruit de machtige

route 4

�

�

� �

���

�

�

�

�

�

�

��

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

��

�

�

�

�

��

�

�

�

�

�

�

�

�

��

�

� �

�

�

�

�

�

��

�

�

��

�

�

�

��

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

��

�

�

N�

�N �N

Charouda

Pirgos DirouKalos

Agrillia

Kotronas

KaliviaPaganea

Skoutari

KefelaItilo

LangadaThalames

Nomitsis

Platsa

Ag. Nikolaos

Stoupa

KardamilliExochori

Tseria

Kambos

Charaygi

Pigadia

Rizana

Artemisia Tripi

Mistras

Magoula

Skoura

Kidonia

Dafni

Chania Krokees

Petrina

Egies

Mavrovouni

Passavas

Ageranos

1085 m

1214 m

1468 m1201 m

1329 m

1651 m

1054 m

1052 m

1590 m

2204 m

2404 m

1869 m

1908 m

1710 m

1852 m

1478 m

555 m

1909 m

1117 m

1362 m

1120 m

Arachova

Rindorno

Chrisata

1200 m

Gorani

Kastania

M. ZoodochouPigis

Kato

M. Ag .Dimitriou

Toriza

Skamnitsa

Krokee

Goritsa

Menelaion

M. Ag. Tessarakonta

M.Panagias

M.Velanidias

Netho

nas

1218 m

924 m Pirichos

0 15 km

Areopoli

Githio

SPARTI

KALAMATA

�

�

�Mystras

�

���

�

�

�

��

�

��

Buiten - Mani

Viros

Anavriti

Amikles

Ionische Zee

LakonikosKólpos

Taigetos

91de mani

WW Peloponnesos 03 Branco.indd 91 24-09-2008 10:09:21

bergen in. Onderdak vindt de trekker in de bijna verlaten kloosters van Videnitsas en Ag. Konstanidos. Voor ervaren trekkers zijn tochten naar Tseria, Exochori, de top van de Taigetos (Prof. Ilias, 2404 m) en door de Viros-kloof naar de grens met Lakonië een uitdaging.Stoupa, Ag. Nikolaos en Platsa zijn echte badplaatsjes met veel terrassen en goede stranden. In de naaste omgeving liggen enkele grotten (Nomit-sis, Ag. Nikon, Porto Gatsa) die op eigen risico kunnen worden bezocht. Toezicht en goede bewegwijzering ontbreken. Voorzichtigheid is dus geboden, een zaklantaarn lijkt onmisbaar! Stoupa bewaart de resten van een Frankisch fort. Platsa herbergt de oeroude Ag. Nikolaoskerk, een bezoekje waard om de sfeer en de schil-deringen, zoals overigens bijna alle Byzantijnse kerkjes van de Mani. Ook Nomitsis herbergt een aantal juweeltjes. Dit deel van de kust ech-ter bezoekt men om de zee en de zon en de terrasjes in de dorpjes met hun eigen sfeer!Areopoli, de hoofdplaats van de Mani heette voorheen Tsimova, maar werd ter ere van de krijgshaftige familie Mavromichalis, die de onafhan-kelijkheid van het land ten koste van veel bloed mede heeft bevochten, ‘Stad van Ares, de oorlogsgod’ herdoopt. De Taxiarchenkerk (= kerk der aartsengelen) aan de Kapetan Matapan, de winkelstraat van het plaatsje, trekt de aandacht door de fraaie klokkentoren. Let op het reliëf boven het hoofdportaal, waar een Byzantijnse adelaar, twee leeuwen met zon-neschijven en de twee aartsengelen Gabriël en Michaël zijn uitgebeeld.

gezellige restaurantjes in Kardamili

bezienswaardigheden92 93de mani

WW Peloponnesos 03 Branco.indd 92 24-09-2008 10:09:26