Reisgids Grote Reis 2008

GROTE REIS ‘08

STYLOS

SCANDINAVIEStylos grote reis 24 juli - 13 augustus 2008

GROTE REIS ‘08

STYLOS

- 3 -

VOORWOORD

Voor je ligt de reisgids die je de komende weken zal helpen probleemloos door de steden van de verschillende landen te reizen. De reisgids is zorgvuldig samengesteld en heeft een heldere opzet gekregen zodat jullie gemakkelijk de benodigde informatie kunnen vinden over welke wandelingen we gaan maken, de gebouwen die we gaan bezoeken en over de taal van de verschillende landen waar we doorheen zullen reizen.

Naast het georganiseerde programma zijn er in de meeste steden nog veel meer interessante gebouwen, pleinen en parken te zien. Een aantal daarvan hebben wij voor jullie in kaart gebracht, zodat jullie deze alsnog kunnen bezoeken op de vrije dagdelen die in elke stad zijn ingepland.

We hopen dat je deze studiereis als een geweldige ervaring zullen zien en dat je veel mooie ideën opdoen voor nieuwe ontwerpen.

Een fi jne reis!

Bart van den BroekVoorzitter Grote reis commissie

- 4 -

STYLOS GROTE REIS 2008 SCANDINAVIË

COLOFON

Deze reisgids is gemaakt ter ondersteuning van de Stylos Grote Reis naar Scandinavie, georganiseerd door D.B.S.G. Stylos.

Het Delftsch Bouwkundig Studenten Gezelschap Stylos werd in 1894 opgericht ter behartiging van de studie- en studentenbelangen van studenten aan de faculteit Bouwkunde aan de TU Delft.

D.B.S.G. Stylos, kab 1.01Faculteit BouwkundeBerlageweg 12628 CR Delft

t. 015 2783697f. 015 2783059

[email protected]://www.stylos.nl

De Reisgids is samengesteld door de Stylos Grote Reis Commissie:

Jan-Pieter BosBart van den BroekEva DubbelboerKoen KegelJimmy Verhoeven

Speciale dank gaat uit naar:Wiro BoomstraPaul KuitenbrouwerJos de KriegerAkkelies van NesJoos van NesHalie Zahn

Oplage40 exemplarenDelftJuli 2008

GROTE REIS ‘08

STYLOS

- 5 -

INHOUDSOPGAVE

AlgemeenReisgegevensBelangrijke telefoonnummersRouteSmoelenboek

DenemarkenAlgemeenArchitectuurgeschiedenisJørn Urzon & 3XNKopenhagen

ZwedenAlgemeenArchitectuurgeschiedenisAsplund & LewerentzStockholm

NoorwegenAlgemeenArchitectuurgeschiedenisFehn & JVAOslo

ProgrammaDagindeling

Notities

Pagina

678

10

14161820

24273032

36394244

48

84

- 6 -


ALGEMEENREISGEGEVENS

Vertrek Delft Centraal Station (24 juli):21.00 uur verzamelen22.00 uur vertrek

Thuiskomst Delft Centraal Station (13 augustus): 9.00 uur

SLAAPPLAATSEN

KopenhagenSleep-In HeavenStruenseegade 7t. (+45)35354648e. [email protected]

MalmöSTF Hostel Malmö Eriksfält Backavägen 18 t. (+46) 4082220e. [email protected]

MotalaSTF vandrarhem SkogsborgSkogsborgsgatan 1 t. (+46)14157436e. [email protected]

StockholmBackpackers Inn StockholmGärdesskolan, Banérgatan 56t. (+46) 86607515e. [email protected]

OsloNorske Studenters RoklubbSolodden,KalvoyaSandvika, Norway

BorgundBorgund HyttesenterNO-6888 Steinkleppt. (+47)57668171m. (+47)90620859e. [email protected]

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 7 -

ALGEMEEN

BergenBergen YMCA HostelNedre Korskirkeallmenning 4t. (+47) 55606055e. [email protected]

StavangerPreikestolhyttaJørpelandt. (+47) 97165551e. [email protected] www.preikestolhytta.no

ÅrhusCity Sleep-inHavnegade 20t. (+45) 86192055e: [email protected]

BELANGRIJKE TELEFOONNUMMERS

Nederlandse Ambassade KopenhagenToldbodgade 33 t. (+45) 33 70 72 00e. [email protected]

Nederlandse Ambassade StockholmGötgatan 16At. (+46) (0)8 - 556 933 00e. [email protected]

Nederlandse Ambassade OlsoOscars gate 29t. (+47) 23 33 36 00e. [email protected]

ANWB alamrcentrale(+31) 88 2692 888

Kohler autoverhuur(+31) 15 2121419

PIN-pas blokkerenwww.pasblokkeren.nlABN-AMRO(+31) 10 241 17 20Postbank(+31) 58 212 60 00Rabobank(+31) 499 499 112Fortis(+31) 20 588 18 81.

- 8 -


ROUTE

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 9 -

ALGEMEEN

Dag Vertrek Bestemming Aankomst

24/7 do Kopenhagen 25/7 vr Kopenhagen 8.0026/7 za Kopenhagen 27/7 zo Kopenhagen 28/7 ma Malmö 22.0029/7 di Motala 18.0030/7wo Stockholm 14.0031/7 do Stockholm 01/8 vr Stockholm 02/8 za Oslo 17.0003/8 zo Oslo04/8 ma Oslo05/8 di Oslo06/8 wo Oslo07/8 do Hamar-Lillehammer-Aurland 21.0008/8 vr Aurland09/8 za Bergen 16.1510/9 zo Stavanger - Preikestole 14.0011/9 ma Aarhus 22.3012/9 di Delft 13/9 wo Delft 9.00

22.00

21.0012.0011.00

10.00

07.00

10.0008.0012.3023.00

- 10 -


Bart van den [email protected]

06-51754324

Eva [email protected]

06-29391836

Jimmy [email protected]

06-16874036

Jan-Pieter [email protected]

06-23647656

Akkelies van [email protected]

06-28409252

Koen [email protected]

06-24466269

COMMISSIE

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 11 -

ALGEMEEN

Joost van [email protected]

06-20740756

Jenitta [email protected]

06-22508463

Jan van [email protected]

06-19364478

Jaap [email protected]

06-49640703

Christian van [email protected]

06-14768849

Edwin [email protected]

06-41734778

Andre [email protected]

06-42954096

Arjan [email protected]

06-33768718

Bart van [email protected]

06-51300617

- 12 -


Vicky [email protected]

06-18749689

Sander [email protected]

06-43494882

Lillian [email protected]

06-13606893

Melissa [email protected]

06-30107254

Jos de [email protected]

06-50616804

Lizzy van den [email protected]

06-18118027

Suzanne [email protected]

06-24251788

Saynzo [email protected]

06-41010762

Marcel [email protected]

06-19067879

(advertentie)

- 14 -


$ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $

DENEMARKEN

43.094 km2

72.527 km

$37.100 inkomen

5.468.120 inwoners

394.3 inwoners/km2

91 vliegvelden

3.171.000 internet gebruikers

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 15 -

DENEMARKEN

TAAL

Nederlands DeensHallo......................................................................................................HejTot ziens...........................................................................................HejhejJa.............................................................................................................JaNee........................................................................................................NejAlsjeblieft...........................................................................Må jeg bede Dankjewel.............................................................................................TakGeen dank........................................................................Det er i ordenPardon........................................................................................UndskyldSpreek je Engels?......................................................Taler De Engelsk?Hoe veel kost het?...........................................Hvor meget koster det?Hoe heet je?...............................................................Hvad hedder du?Mijn naam is......................................................................Mit navn er…Waar is...?..............................................................................Hvor er…?Ga rechtdoor.......................................................................Gå ligefremGa links / rechts.................................................Drej til venstre/ højreDichtbij / ver............................................................................nær/fjern Ingang..........................................................................................IndgangUitgang........................................................................................UdgangOpen..................................................................................................ÅbenSluiten..............................................................................................Lukket

- 16 -


VALUTA

In Denemarken wordt er betaald met de Deense Kroon (Dkr)1 euro = Dkr 7,461 kroon = 0,13 euro

Richtprijzen1L fl es water = kr 9 (€ 1,20)Glas bier = kr 30 (€ 4,00)Broodje = kr 25 (€ 3,35)

ARCHITECTUUR GESCHIEDENIS

De moderne Deense architectuur van deze eeuw heeft zich voornamelijk laten inspireren door buitenlandse stromingen in de architectuur. Hoewel de Deense architecten altijd kritisch tegenover de buitenlandse ideeën stonden hebben ze deze toch overgenomen, maar vertaald naar Deense omstandigheden en gewoonten, zoals het klimaat, het landschap en de Deense bouwmethoden. De Deense architectuur is altijd functioneel geweest en maakt gebruik van

eenvoudige materialen zoals hout en baksteen.

De meeste internationale architectuurstromingen hebben weinig invloed gehad op de ontwikkeling van de Deense architectuur. Tot midden jaren twintig bouwde Denemarken nog voort op het neo-classisisme. Na 1930 deed het functionalisme in de architectuur pas zijn intrede. Deze stroming werd door de Denen niet zozeer verder ontwikkeld, maar zij probeerden de buitenlandse voorbeelden wel beter en perfecter uit te voeren. Dit hield stand tot de Tweede Wereldoorlog, waarna een tekort aan moderne bouwmaterialen ontstond, en de Denen weer afhankelijk werden van hun traditionele bouwmethoden, nog wel met functionele invloeden. De nadruk van het ontwerpen kwam meer te liggen op het interieur en vooral op meubels. Dit duurde tot in de jaren vijftig, waarna de architecten weer meer vrijheden

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 17 -

DENEMARKEN

kregen met geavanceerde constructietechnieken en nieuwe bouwmaterialen.

Vooral bij jonge architecten bestond er na de oorlog een grote behoefte aan buitenlandse inspiratie. Grote aandacht kreeg Frank Llyod Wright met zijn dynamisch concept van architectuur, zijn organische structuren en zijn ruimtelijke relatie tussen gebouw en landschap. Dit gaf weer aanleiding tot een hernieuwde interesse in primitieve architectuur, met zijn natuurlijke harmonie tussen materialen en constructies. Jørn

Utzon, bekend van het Sydney opera house, was een van de toonaangevende architecten van deze stroming.

De Deense architectuur is sterk beïnvloed door het uitschrijven van architectuurprijsvragen. Bijna alle grote opdrachten werden vergeven door middel van prijsvragen, waardoor de architecten voortdurend geprikkeld werden een nieuwe uitdaging aan te gaan. Dit leverde een groot aantal nieuwe concepten in de architectuur en onconventionele ontwerpen op.

JØRN UTZON’S FREDENSBORG

- 18 -


JØRN UTZON(1918)

De Deense architect Jørn Utzon werd wereldberoemd door zijn ontwerp van het Sydney Opera House. Hij werd in 1918 geboren in Kopenhagen. Utzon studeerde aan de Koninklijke Deense Academie en vertrok daarna richting Zweden, waar hij tijdens de Tweede Wereldoorlog verbleef. Dit land was een van de weinige dat tijdens de oorlog neutraal bleef. Hier heeft hij ook enkele jaren met Alvar Aalto samengewerkt; naast Gunnar Asplund en Frank Lloyd Wright één van Utzons grote voorbeelden. De natuur en het experiment

Aan het einde van de oorlog keerde Utzon weer terug naar zijn geboorteland en zette hij zijn eigen bureau op. Hij besteedde zijn tijd aan het maken van grafi sche schetsen en meubelontwerpen en mengde zich ook in architectonische wedstrijden. Twee principes spelen een belangrijke rol in het werk van Jørn Utzon. Ten eerste haalt hij veel inspiratie uit de natuur voor zijn organische ontwerpen en ten tweede is zijn architectuur overheersend experimenteel van karakter. Dit experimentele karakter komt al naar voren in een zijn vroegste architectonische werken van het woonhuis in Hellebaek (1952) waarbij hij zonder bouwplan te werk ging.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

- 19 -

ARCHITECTEN

3XN(1986)

3XNielsen (sinds 2001 3XN) is een Deens architectenbureau met kantoren in Åarhus en Kopenhagen. Het bureau werd als Nielsen, Nielsen & Nielsen in 1986 in Åarhus opgericht door Kim Herforth Nielsen, Lars Frank Nielsen en Hans Peter Svendler Nielsen. Deze laatste verliet in 1992 het bedrijf en ook Lars Frank Nielsen verliet het bedrijf in 2001.Tegenwoordig is het bedrijf onder leiding van 6 partners met als architectonische chef nogsteeds de enige orginele Nielsen.Het werk van 3XN is sterk gericht op de gebruikers en bouwt op Scandinavische tradities van functionaliteit en schoonheid voort. Mede hierdoor won het bedrijf dit jaar de Forum AID prijs voor beste Scandinavische architectuur van 2008.Veel van de grote opdrachten in binnen en buitenland worden binnengehaald door prijsvragen. Een bekend

voorbeeld hiervan is het muziekgebouw aan het IJ in Amsterdan. In 1997 won 3XN de prijsvraag voor het gebouw dat in 2005 werd voltooid.Meer recente gebouwen van 3XN zijn het Ørestad Gymnasium (2007) en de Tivoli concerthall (2005) beide in Kopenhagen.

- 20 -


KOPENHAGEN

De Deense naam København is het best te vertalen als ‘handelshaven’. Dit is dan ook de belangrijkste functie geweest tot ver in de 20ste eeuw. Na het vertrek van de havenactiviteiten uit de stad verdween ook de levendigheid. Door de overheid is er toen een offensief gestart door de bouw van een aantal belangrijke culturele gebouwen die de stad een nieuw aanzien moesten geven. Enkele van deze gebouwen, zoals de Koninklijke Bibliotheek en de Opera staan prominent aan de oude havenrivier.

Tegenwoordig wordt Kopenhagen gezien als een van de meest belangrijke steden voor modern design in Europa. Vele bekende 20th eeuwse ontwerpers als Arne Jacobsen, Jorn Utzon en Verner Panton, hebben hun stempel op de stad gedrukt. Met name de laatste jaren is de stad uitgebreid met aantal

belangrijke bouwwerken die de stad een nieuwe en moderne uitstraling hebben bezorgd. Enkele van deze gebouwen zijn de uitbereiding van de Koninklijke Bibliotheek van Schmidt, Hammer & Larssen en de Opera van Henning Larsen. Naast gebouwen van deze gerenommeerde bureaus zijn er ook een aantal interessante gebouwen gebouwd door jonge Deense ontwerpers. Al deze ontwerpen zijn een referentie voor de Scandinavische moderniteit en de esthetische functionaliteit die tot uitdrukking wordt gebracht in een tijdloze elegantie.

Geografi eDe hoofdopzet van de stad bestaat uit het centrum met daar omheen de wijken Østerbro (Oosterbrug), Vesterbro (Westerbrug) en Nørrebro (Noorderbrug). Iedere wijk heeft zijn eigen karakter. Zo is in Nørrebro een grote diversiteit aan nationaliteiten te vinden die terug te vinden zijn in de vele kleine winkeltjes.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 21 -

DENEMARKEN

Op dit moment is dit de uitgaanswijk van Kopenhagen. Vesterbro staat bekend om het amusementspark Tivoli, waar Østerbro gezien wordt als de statige wijk waar veel ouders met kinderen wonen. De grote toeristische trekpleister van Kopenhagen blijft ‘De kleine zeemeermin’. Dit standbeeld van een jonge vrouw op een rots staat in de wijk Nyhavn wat bij vele bekend zal zijn van de veelkleurig havenwoningen. In een van deze woningen heeft Hans Christian Andersen enkele jaren van zijn leven doorgebracht.

Een van de meest merkwaardige plekken in de stad is toch wel de hippiewijk en vrijstaat ‘Christiania’. De enige plek waar in Kopenhagen soft-drugs verhandeld mogen worden. Deze vrijstaat is onstaan in 1970 door het kraken van een verlaten militair terrein. Op dit moment zijn er vele bijzondere zelfgebouwde woningen te zien, maar is het

streng verboden om in de ‘hoofdstraat’ foto’s te maken. De grootste bouwactiviteit vind op dit moment plaats in Ørestad, een uitbreidingswijk op het schiereiland Amager. In het noordelijke deel van deze wijk is plaats voor bijzondere studentenwoningen, universiteit en een theater van Jean Nouvel dat onderdeel is van het complex van de Deense staatstelevisie.

Het zuidelijke deel wordt gekenmerkt door woningbouw, een Gymnasium dat is ontworpen door 3XN en een groot overdekt winkelcentrum. De aansluiting van deze wijk is bijzonder goed op de rest van de stad, om de paar minuten rijd er een onbemande metro vanuit dit deel van de stad rechtstreeks naar het centrum. Vooral in de tunnel is het een bijzondere ervaring om op de eerste rij van de metro plaats te nemen.

- 22 -


TIPS vrije tijd

Oude havenHet oude havengebied is getransformeerd in nieuwe woningen. Veel elementen van de oude industrie zijn hier mooi in verwerkt.Adres: Islandsbruygge en omgeving

Havne Badet (BIG architecten)In het oude havengebied ligt een havenbad. Hier kunnen veel mensen in de zomer veilig zwemmen.Adres: Islandsbrugge

Danish Architecture Centre (DAC) Deense architectuurcentrum met wisselende tentoonstellingen.Juli: tentoonstelling over het Brygenhus project van Rem Koolhaas. Toegang gratis.Adres: Strandgade 27B

StrøgetWinkelen in de langste winkelstraat van europa.Adres: Strøget

De kleine zeemeerminBekende zeemeermin van Hans Christian AndersenAdres: Lange linie

ChristianiaVrijstaat in het centrum van Kopenhagen, zie voor meer info Kopenhagen. Adres: Prinsessegade

Ny Carlsberg GlyptothekKunstmuseum met meer dan 10.000 kunstobjecten.Adres: Dantes Plads 7

TIPS voor eten en drinken

Luna’s dinerGoed en lekker eten met amerikaanse invloeden.Adres: Sankt Annæ Gade 5

Mexi-barGoedkopen cocktails, een echte aanrader!Adres: Elmegade 27

NørrebroGoede en goedkope restaurantjes zijn in deze wijk te vinden.

VegaBar, concert hal en nachtclub in een. Adres: Enghavevej 40

(advertentie)

- 24 -


ZWEDEN

449.964 km2

9.031.088 inwoners

20.1 inwoners/km2

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 25 -

ZWEDEN

$ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $

424.947 km

6.981.000 internet gebruikers

250 vliegvelden

$32.200 inkomen

- 26 -


VALUTA

In Zweden wordt er betaald met de Zweedse Kroon (Skr)1 euro = Skr 9,281 kroon = 0,10 euro

Richtprijzen1,5L fl es water = kr 15 (€ 1,60)Glas bier = kr 50 (€ 5,38)Broodje = kr 20 (€ 2,15)

TAAL

Nederlands ZweedsHallo......................................................................................................HejTot ziens...........................................................................................Hejdå-Ja.............................................................................................................JaNee........................................................................................................NejAlsjeblieft.................................................................................Varsågod Dankjewel...........................................................................................TackGeen dank..............................................................................Det är braPardon...................................................................................Ursäkta migSpreek je Engels?....................................................Talar du engelska?Hoe veel kost het?...........................................Hur mycket kostar den?Hoe heet je?.....................................................................Vad heter du?Mijn naam is.........................................................................Jag heter…Waar is...?................................................................................Var är…?Ga rechtdoor.....................................................................Gå rakt framGa links / rechts............................................Sväng till vänster/hogerDichtbij / ver.........................................................................Nära/långtIngang.............................................................................................IngångUitgang..........................................................................................UtgångOpen...............................................................................................ÖppetSluiten..................................................................................................Igen

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 27 -

ZWEDEN

ARCHITECTUUR GESCHIEDENIS

De moderne architectuur in Zweden werd voorafgegaan door een groep van architecten, die in een zeer strikte neo-classicistische stijl ontwierpen. Gunnar Asplund en Ivar Tengbom waren twee van de meest bekende vertegenwoordigers tussen 1910 en 1930. Deze stijl werd internationaal bekend als de Zweedse Grace. Dit waren zonder twijfel de hoogdagen van de Zweedse architectuur. De Zweedse stijl was eenvoudig en elegant, met aangename vormen. De stijl is hedendaags nog steeds een onuitputtelijke bron voor de toonaangevende architectenbureaus. De belangrijkste werken zijn de Listers District Court House in Sölvesborg, de Openbare Bibliotheek van Stockholm, de Woodland begraafplaats en de beurs van Stockholm, allen door Asplund ontworpen. De tentoonstelling van Industrie, Kunsten en Ambachten in Stockholm in

1930 was de doorbraak van het functionalisme in Zweden. Licht, Spartaanse eenvoud en nut waren het ideaal. In de komende jaren - met name in de woningbouw - was dit de dominante ideologie. Het functionalisme werd goed ontvangen door de Sociaal-Democratische Partij, die aan de macht kwam op hetzelfde moment. De relatie tussen architecten en politiek was het wegnemen van de armoede. Een geplande samenleving was het doel, en het functionalisme was het middel. Een typisch voorbeeld van de sterke band tussen het functionalisme en de politieke linkerzijde is de Kvarnholmen wijk in Nacka, ontworpen in de jaren 1930 door de afdeling architectuur van de Consumer cooperative die werd opgericht in 1924 als eerste gezamenlijke georganiseerde architectenpraktijk.Ondanks deze initiatieven was de huisvestingskwaliteit in Zweden nog erg laag. Na de Tweede Wereldoorlog werd een enorm bouwproject

- 28 -


uitgevoerd om te voldoen aan de woningnood en het verbeteren van de normen. In 1965 kondigde de regering het Million programma aan - de bouw van een miljoen nieuwe woningen binnen tien jaar (met een bevolking van 7,8 miljoen). Het hoofddoel, wat uiteindelijk mislukte, was de combinatie en integratie van verschillende groepen huishoudens. Enorme voorsteden werden binnen een zeer korte tijd gebouwd. Bouwkavels in vele gebieden binnen het stadscentrum werden gekocht en opnieuw ingericht op een moderne en functionele manier om ruimte te maken voor kantoren. De enorme bouwprojecten werden gepland onder leiding van de grote architectbureaus. Vaak was de kwaliteit van de gebouwen en hun ontwerp van secundair belang voor de levering van dergelijke grote aantallen projecten.De oliecrisis van 1973 maakte een einde aan het Million programma. Even voor de crisis werd het programma luidruchtig bekritiseerd

wegens het grote standaard architectuur-gehalte en de negatieve sociale gevolgen die deze gebouwen produceerden. De meest voorkomende klacht is dat het te grote “lelijke betonnen gebouwen” werden die het stadsbeeld ruïneerden.

Uit deze kritiek is de term postmoderne ontstaan in Zweden, die een verscheidenheid van de verschillende trends kent. Een rijk gebruik van de bouwkavels die men niet meer heeft gezien sinds de nationale romantische stijl. Een van de belangrijkste exponenten van het postmodernisme in Zweden was de in Engeland geboren Ralph Erskine. Vandaag wordt de architectuur in Zweden gedefi nieerd door architecten als Gert Wingårdh, die begon als een postmodernist, maar bekend is nieuwe tendensen toe te voegen (de werken tonen invloeden van ecologische ontwerpen alsmede van minimalisme, high-tech, expressionisme en neofunctionalisme) .

(advertentie)

Wisselingh & Toorens is een bureau voor detachering en werving. Het bureau is actief op de werkgebieden bouwkunde en civiele techniek. Met meer dan 100 jaar ervaring in de detacheringbranche, weet het management de behoeften van opdrachtgevers en medewerkers met aandacht en op professionele wijze in te vullen.

Wisselingh & Toorens wordt door haar opdrachtgevers gewaardeerd, in het bijzonder om de ervaring en know-how op vakinhoudelijk en arbeidsrechtelijk gebied en het hoge kwaliteitsniveau van de gedetacheerde medewerkers.

Wisselingh & Toorens is dan ook met name actief in het hogere segment, op kwalitatief hoogwaardige projecten en biedt opdrachtgevers medewerkers met een hoog opleidingsniveau, ruime ervaring en goede referenties.

Wisselingh & Toorens heeft de nodige ervaring met het werken over de landsgrenzen. Voor opdrachtgevers interessant als het gaat om het invullen van posities op locaties in het buitenland of bijvoorbeeld om het aanwerven van specialisten buiten Nederland. Medewerkers van Wisselingh & Toorens kunnen door de regelmatige vraag naar `expats̀ internationale ervaring opdoen of uitbereiden.

Info: www.wisselingh.nl of 070 - 3317755

- 30 -


ERIK GUNNAR ASPLUND1885 - 1940

Erik Gunnar Asplund wordt over het algemeen beschouwd als een van de belangrijkste Zweedse architecten. Hij staat bekend als vertegenwoordiger van de neoklassieke architectuur van de jaren ‘20, maar propageerde tegen het eind van zijn leven de modernistische stijl. Erik Gunnar Asplund werd op 22 september 1885 in Stockholm geboren. Hij begon zijn carrière als schilder, maar studeerde tegelijkertijd architectuur aan de gratis Architectuurschool in Stockholm. Na zijn studie verdiepte hij zijn architecturale kennis met een rondreis door Zweden en Europa. Bij terugkomst in Zweden begon hij zijn eigen architectenbureau. De Openbare Bibliotheek van Stockholm uit 1928 is Asplunds belangrijkste werk. Deze bibliotheek roept enigszins de ontwerpen van Ledoux in herinnering. Het gebouw wordt ook wel ‘Asplundshuset’ (het

huis van Asplund) genoemd.In zijn uitbreiding van het stadhuis van Göteborg, die Asplund begon in 1917 en in 1937 afrondde, kan men goed zijn metamorfose van neoklassieke tot modernistische architect ontwaren. In 1928 werd Asplund benoemd tot hoofdontwerper van de Stockholm-Tentoonstelling van 1930. Dat was het moment waarop Asplund vrij abrupt switchte naar een op het Bauhaus geïnspireerde functionalistische stijl. Het restaurant dat hij speciaal voor deze gelegenheid heeft ontworpen, was het eerste functionalistische gebouw in Zweden.Zijn laatste werken vertonen echter, zonder het modernisme af te zweren, weer een terugkeer naar het classicisme en traditie. Het crematorium op Skogskyrkogarden maakt bijvoorbeeld gebruik van zuilen die, hoewel modern in ontwerp, een klassieke waardigheid behouden. Asplund slaagde er hier in om een synthese van verschillende invloeden te vinden. Asplund ging door met ontwerpen tot aan zijn dood in Stockholm in 1940. Hij ligt begraven op de door hem ontworpen bosbegraafplaats. Hij was de belangrijkste Zweedse modernistische architect, die veel invloed uitoefende op latere generaties.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

- 31 -

ARCHITECTEN

SIGURD LEWERENTZ1885 - 1975

Sigurd Lewerentz is een Zweedse architect die veel samenwerkte met Asplund. Lewerentz was oorspronkelijk opgeleid als werktuigbouwkundig ingenieur aan de Chalmers in Götenborg in 1908. Pas later volgende hij in Duitsland architectonische lessen.In 1911 opende Lewerentz zijn eigen kantoor in Stockholm. Van daaruit ging hij samenwerken met Asplund, met wie hij in 1914 het winnende ontwerp voor het Woodland kerkhof maakte.Asplund liet Lewerentz echter in de laatste fasen van het ontwerp in de steek. De laatste was hierdoor zo ontgocheld dat hij de architectuur verliet. Pas in 1940 begon hij een fabriek waarin hij zelf ontworpen hang- en sluitwerk maakte.Rond die tijd ontwierp hij, met collega architecten Erik Lallerstedt en David Helldén, ook het Malmö Opera en Muziektheater. Dit theater, dat in 1943 klaar was, wordt beschouwd als een van de hoogtepunten in de functionalistische architectuur.De jaren daarna ontwierp Lewerentz nog een aantal gebouwen, waaronder twee kerken de St. Marcus kerk in Stockholm en

de St. Peterskerk in Klippon. Tot kort voor zijn dood bleef Lewerentz werken aan architectuur prijsvragen en meubelontwerpen.

- 32 -


STOCKHOLM

Stockholm is de hoofdstad en de grootste stad van Zweden. De gemeente Stockholm ligt gedeeltelijk in Uppland en gedeeltelijk in Södermanland. Ze heeft een oppervlakte van 188 km² en behoort tot de provincie Stockholms län. De stad heeft bijna 800.000 inwoners en de gehele regio Groot-Stockholm rond de 1,9 miljoen.

Door de vele (grote) wateren in de stad wordt Stockholm ook wel het “Venetië van het Noorden” genoemd. De stad ligt ook in het begin van een scherenkust, met 24.000 eilanden.

In Stockholm zetelt de Zweedse regering en het parlement. Het koninklijk paleis van de Zweedse koning, Karel XVI Gustaaf, is er ook te vinden.

Geografi eDe stad ligt op veertien met bruggen verbonden eilanden,

op de plaats waar het Mälarmeer (in het Zweeds Mälaren) met de Oostzee in verbinding staat. Aan deze ligging heeft de stad de bijnaam “Venetië van het Noorden” te danken. Net buiten de stad begint de scherenkust, een kustgebied met talloze rotseilanden en -eilandjes die scheren worden genoemd. Veel inwoners van Stockholm hebben dan ook een boot, of zelfs een buitenhuis op een eilandje. Tijdens de zomer zie je op veel plaatsen aan de rand van het water zonnebaders, zwemmers en vissers.

Het oudste deel van Stockholm is de Oude Stad, of Gamla Stan. Deze wijk doet bijna Zuid-Europees aan door de smalle straten en huizen die in okerkleur of rood zijn geschilderd. Op dit eiland is ook het koninklijk paleis gebouwd, met een traditionele wacht. Het wisselen van de wacht is een toeristische attractie geworden.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 33 -

ZWEDEN

GeschiedenisStockholm wordt voor het eerst in geschriften genoemd in 1252. De naam komt van de samenstelling stock (blok hout) en holm (eilandje) en staat voor het tegenwoordige Gamla Stan. Er wordt wel gezegd dat de stad is gesticht door Birger Jarl, om Zweden te beschermen tegen aanvallen van buitenlandse vloten.

De strategische ligging (toegang tot het Mälarmeer) zorgde ervoor dat Stockholm

de belangrijkste stad van het land werd, vooral in de onafhankelijkheidsstrijd tegen Denemarken. In 1600 had de stad 10.000 inwoners en tachtig jaar daarna, in 1680, had de stad al 60.000 inwoners. Pas in 1634 werd de stad de offi ciële hoofdstad van het Zweedse Rijk. Tussen 1713 en 1714 heerste de Zwarte Dood in de stad, die vele doden veroorzaakte. De bevolkingsgroei, evenals de economische groei, stagneerden.

GAMLA STAN

- 34 -


In de tweede helft van de 19e eeuw kwam de industrie op en heroverde Stockholm zijn plaats als belangrijkste stad van het land. In de 20e eeuw stond de stad in de hele wereld bekend als centrum van de architectuur en moderniteit. De stad bloeide op en werd in verschillende richtingen uitgebouwd, als deel van het Miljoenenprogramma. Voorbeelden hiervan zijn Rinkeby, Sollentuna en Tensta, met een hoog aandeel immigranten. Nog steeds is Stockholm één van de snelstgroeiende hoofdsteden van Europa.

TIPS voor vrije tijd

St Marcus Kerk (Lewerentz)Kerk uit de laatste jaren van het leven van Lewerentz (1956-1963).Adres: Malmövägen, Björkhagen

Koninklijk PaleisPaleis met de Zweedse kroonjuwelen en een wapenaarsenaal in de collectie.

Dagelijks rond 13.15 uur de wisseling van de wacht.Adres: Slottsbacken 1

VästerlånggatanHoofdstraat van Gamla Stan en een belangrijke winkelstraat van het oudste deel van de stad. Adres: Västerlånggatan

Vasa MuseumMuseum over het Vasa schip dat in de 17e eeuw gezonken is. Dit schip is het oudste gerestaureerde oorlogsschip ter wereld.Adres: Galärvarvsvägen 14

Televisietoren van StockholmBovenin deze televisietoren is een platform op 155 meter hoogte, wat het hoogste punt van de stad is! Het uitzicht is adembenemend. Adres: Mörka Kroken 28 - 30

Urban Outfi ttersTot winkel opgebouwde bioscoop.Adres: Biblioteksgatan, 5

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 35 -

ZWEDEN

Postkantoor StockholmHet nieuwe, moderne hoofdpostkantoor van Stockholm door BSK Arkitekter.Adres: Terminalvägen 24


Grill RubyGoed en betaalbaar grill restaurant in Gamla StanAdres: Österlånggatan 14

PizzaplaceDe naam zegt al genoeg.Adres: Surbrunnsgatan

KungshallenGebouw met 2 verdiepingen met daarin 15 eettentjes met alle verschillende keukens. Snel, goedkoop en goed.Adres: Kungsgatan

Half Way InnBier bar met eten.Adres: Swedenborgsgatan 6

Blue Moon ClubGoede plek voor live muziek tot laatAdres: Birger Jarlsgatan 29

StureplanPlein met duurdere en chique bars en uitgaansgelegenheden.Adres: Stureplan GötgatsbackenStraat vol met barretjes, voor ieder wat wils.Adres: Götgatsbacken

Café KaffekoppenKoffi ehuis met koffi e en witte chocolademelk, erg zoet, maar wel lekker!Adres: Stortorget 18-20

- 36 -


NOORWEGEN

385.155 km2

4.627.629 inwoners

12 inwoners/km²

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 37 -

NOORWEGEN

$ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $

92.513 km

4.074.000 internet gebruikters

98 vliegvelden

46.300 inkomen

- 38 -


VALUTA

In Noorwegen wordt er betaald met de Noorse Kroon (Nkr)1 euro = kr 7,811 kroon = 0,13 euro

Richtprijzen1,L fl es water = kr 15 (€ 1,92)Glas bier = kr 52 (€ 6,67)Broodje = kr 15 (€ 1,92)

TAAL

Nederlands NoorsHallo............................................................................................GoddagTot ziens..........................................................................................Ha detJa.............................................................................................................JaNee........................................................................................................NeiAlsjeblieft..............................................................................Vær så snillDankjewel...........................................................................................TakkGeen dank............................................................................Ingen årsakPardon.........................................................................................UnnskyldSpreek je Engels?.................................................Snakker du engelsk?Hoe veel kost het?..............................................Hvor mye koster det?Hoe heet je?......................................................................Hva heter du?Mijn naam is.........................................................................Jeg heter…Waar is...?..............................................................................Hvor er…?Ga rechtdoor................................................................Det er rett framGa links / rechts..................................................Ta til venstre / høyreDichtbij / ver........................................................................nær / langtIngang...........................................................................................InngangUitgang..........................................................................................UtgangOpen..................................................................................................ÅpenSluiten................................................................................................Lukke

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 39 -

NOORWEGEN

ARCHITECTUURGESCHIEDENIS

Doordat Noorwegen eeuwenlang onder Deens bestuur viel, was er sprake van een beperkte economische bovenklasse. De kenmerkende architectuurgeschiedenis van Noorwegen weerspiegelt de historische ontwikkelingen van dit schaars bevolkte land aan de noordrand van Europa.Iets meer dan duizend jaar geleden werden de kleine Noorse koninkrijkjes samengevoegd tot één rijk, dat zich kort daarna tot het christendom bekeerde. Hierdoor trad Noorwegen toe tot het culturele domein van Europa, met zijn traditie van stenen bouwwerken. In Trondheim werd de oudste gotische kathedraal van Scandinavië, de Nidaros dom, gebouwd op de begraafplaats van de Heilige Olav.Dankzij de grote beschikbaarheid van hoogwaardig timmerhout heeft Noorwegen van oudsher een sterke traditie op het gebied van houtbouw. Tot op

vandaag worden de meest interessante nieuwe gebouwen in Noorwegen van hout gemaakt. Dit weerspiegelt de sterke aantrekkingskracht die het materiaal heeft op Noorse ontwerpers en ontwikkelaars.

Tussen 1100 en 1300 werden in Noorwegen ongeveer duizend houten staafkerken (stavkirker) gebouwd, waarvan vandaag de dag nog amper een dertigtal is overgebleven. Hoewel archeologen bewijzen hebben gevonden dat er in heel Noord-Europa staafkerken werden gebouwd, zijn deze alleen in Zuid-Noorwegen bewaard gebleven.

De periode na de Tweede Wereldoorlog werd gekenmerkt door de opkomst van een aantal gerenommeerde Noorse architecten, die de verdere 20e eeuw de architectuur in Noorwegen bleven beheersen. Verder zijn er een aantal architectenbureaus dat het

- 40 -


vermelden waard is. Sinds de Tweede Wereldoorlog is Lund & Slaatto het toonaangevende bureau in Noorwegen. Het meest recente belangrijke project van dit architectenbureau (1998) is een glazen structuur met klimaatbeheersing.

De architectonische kunstwerken van Sverre Fehn hebben diverse generaties Noorse architecten beïnvloed en zijn wereldwijd enthousiast ontvangen. Een ander architectenbureau dat internationale bekendheid heeft verworven is Snøhetta.

Het nieuwe operagebouw dat Snøhetta voor Oslo is dit jaar opgeleverd.

Een van de belangrijkste gebeurtenissen van de afgelopen jaren op architectonisch gebied was de opening van de nieuwe internationale luchthaven van Oslo in Gardermoen.Het terminalgebouw van hout, steen en glas heeft een eenvoudig, open ontwerp met geavanceerde details.Het zijn allemaal uitingen van de ambitie van Noorse architecten.

SVERRE FEHN’S GLETSJERMUSEUM

(advertentie)

- 42 -


Sverre Fehn(1924)

De Noorse architect Sverre Fehn werd geboren in Kongsberg op 14 augustus 1924. Fehn sloot in 1949 met succes zijn studie aan de Noorse Academie voor Architectuur af.

Sverre Fehn wordt beschouwd als een van de belangrijkste moderne architecten. Hij combineert constructivistische ideeën met een poëtisch gevoel voor vorm. Fehn is een

belangrijke vertegenwoordiger van een stroming, die puristische architectuur voorstaat.

Architectuuropleiding OsloTussen 1971 en 1994 was Sverre Fehn benoemd als professor aan de architectuuropleiding in Oslo. Hij werd onderscheiden met verschillende prijzen, waaronder de Nobelprijs, de Pritzkerprijs (1997) en de Groschmedaille (2001).

Tot zijn belangrijkste gebouwen worden gerekend: Het Noorse paviljoen op de wereldtentoonstelling in Brussel (1959), het Scandinavische paviljoen op de biennale van Venetië (1958), de Blindenschool in Oslo (1976), de Villa Busk in Bamble (1990), het museum in Fjaerland (1992), het Aukrustmuseum in Alvdal (1996) en het Ivar Aasen Centrum in Orsta (2000).

GROTE REIS ‘08

STYLOS

- 43 -

ARCHITECTEN

JVA(1996)

JVA staat voor Jarmund Vignæs Arkitekter MNAL. Het bureau is opgericht in 1996 door Einar Jarmund en Håkon Vignæs. Het bureau bevindt zich in het centrum van Oslo en heeft 14 medewerkers.

Ze doen vooral mee aan prijsvragen op allerlei verschillende vlakken van de architectuur. Dit doen ze vooral in Noorwegen maar ook in andere Europese landen. JVA heeft tot nu toe vooral publieke gebouwen en privéhuizen gebouwd. Toch zijn ze ook op gebied van interieur en zelfs stedebouw actief. Op deze manier proberen ze alle aspecten van de architectuur te behandelen in hun werk. Voor ieder project creëren ze een nieuw concept. De reden hiervoor is dat er op deze manier niet een zekere herkenbare stijl ontstaat in hun gebouwde werk. Ieder project is tenslotte anders en zal niet

op dezelfde manier behandeld kunnen worden.

Het bureau van Jarmund en Vignæs, waar beide architecten op dit moment nog werkzaam zijn, heeft de voorkeur om vanaf het eerste creatieve idee betrokken te zijn bij het ontwerp en het gehele bouwproces te doorlopen. Het enige echt terugkerende aspect in de gebouwen die JVA ontwerpt, is respect voor de (natuurlijke) omgeving.

The Red House, Oslo (2002)

- 44 -


OSLO

Oslo is de hoofdstad van Noorwegen en ligt middenin het typerende Noorse Fjordenlandschap. Oslo bestaat al sinds 1048, dus het spreekt voor zich dat er een schat aan historische bezienswaardigheden te vinden is. Het 13de-eeuwse kasteel Akershus Festning is daar een mooi voorbeeld van. In het Vikingschipmuseum kun je dan weer magnifi eke schepen bewonderen die op Noorse Vikingbegraafplaatsen gevonden zijn. Kunstliefhebbers komen naar deze stad voor de schilderijen van de werelberoemde Noorse kunstenaar Edvard Munch en de sculpturen van beeldhouwer Gustav Vigeland. Meer dan de helft van Munchs oeuvre, waaronder zijn meesterwerk De Schreeuw, kun je bezichtigen in het Munchmuseum. De beelden van Vigeland staan in het Vigelandpark.

Ook de uitgaansgelegenheden

in Oslo zijn erg levendig, met zowel trendy nachtclubs als traditionele cafeetjes. Een stad die voor ieder wat wils biedt dus, of je nu een sportieveling, een natuurmens, een feestbeest of een cultuurfanaat bent.

Geografi eOslo is qua inwonersaantal een kleine hoofdstad, maar qua oppervlakte een van de grootste hoofdsteden ter wereld. Dat is te danken aan de prachtige, uitgestrekte natuurgebieden die als het ware één geheel vormen met de stad. Oslo ligt aan de Oslofjord, met een lengte van 107 km het vijfde grootste fjord van Noorwegen. Dit fjord heeft een erg grote entertainmentfactor. In de zomer kun je hier heerlijk aan watersport doen. Maar ook in de winter zijn sportievelingen in de Noorse hoofdstad zeker op hun plaats. Dan ligt er in de skigebieden rond de hoofdstad een mooi dik pak sneeuw.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 45 -

NOORWEGEN

GeschiedenisDe hoofdstad Oslo is in 1048 gesticht door koning Harald III, die zijn residentie van Bergen naar hier verplaatste. In 1624 werd de stad voor het grootste deel door brand verwoest. Onder de Deense koning Christiaan IV begon de herbouw en werd de stad naar hem vernoemd: Christiania. Pas in 1924 werd de naam weer gewijzigd in Oslo. Oslo heeft een modern uiterlijk: brede lanen, luxe winkels, gebouwen van staal en glas. De stad is dan ook hard gegroeid: aan het begin van de 19e eeuw woonden er zo’n 10.000 mensen, nu zijn het er een half miljoen. In het centrum zijn nog enkele houten gebouwen die de brand en de stadsvernieuwing hebben overleefd.

TIPS voor vrije tijd

Nobel Vredes CentrumHier is veel informatie te vinden over de uitreikingen van

de Nobelprijzen die jaarlijks in Oslo en Stockholm plaats hebben. Adres: Rådhusplassen

Kathedraal van OsloDeze kathedraal is in 1697 gebouwd en heeft nog veel originele elementen, zoals al het glaswerk en de bronzen toegangsdeuren.Adres: Stortorget

DogANoors architectuur en design centrum.Adres: Hausmannsgate 16

Telenor hoofdgebouwModerne architectuurAdres: Snaróyveien

SkijumpSki schans van Oslo met skimuseum.Adres: Kongeveien 5

- 46 -



Over het algemeen is het zo dat het westelijk deel van Oslo duurder is dan het oostelijk deel. Het goedkoopste stadsdeel op gebied van eten en drinken is Grønland. Dit ligt net iets ten westen van het centrale station, maar nog steeds midden in het centrum. Een aantal cafés waar het goedkoopste bier geschonken wordt zijn:

Downtown Cafe & Bar / Choice / Stragate / Bobs BarAdres: Grønland

Hard Rock CafeRock nostalgie van de jaren ‘50Adres: KarlJohansgate 45

Peppes PizzaGoedkope pizzeria met meerdere vestiging. Amerikaanse en Italiaanse pizza’s.Adres: Jernbanetorget 1

Tay Do CafeGoedkoop Vietnamees restaurantAdres: Torggata Bad

DovrehallenNoorse authentieke bierhal, iedere dinsdag Einsbein! (oud recept met veel vet vlees) Adres: Storgata dichtbij Jernbanetorvet

Vann BrødGoedkope tapas bar Adres: Grønland SchrøderTraditioneel en goedkoop restaurantAdres: Waldemar Tranes Gate 8

Carl Berner-KjellerenBierhal met gevarieerd eten en traditioneel noorse gerechtenAdres: Trontheim SV 113

(advertentie)

De Stylos Grote Reis Scandinavië wordt medemogelijk gemaakt door:

- 48 -


PROGRAMMADAG 0 - vertrekDonderdag 24 juli

22.00 Verzamelen op station Delft23.00 Vertrek richting Kopenhagen05.30 Boot: Puttgarden-Rödby06.30 Vertrek richting Kopenhagen08.00 Aankomst in Kopenhagen

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 49 -

PROGRAMMA

- 50 -


DAG 1 - Kopenhagenvrijdag 25 juli

08.00 Aankomst Kopenhagen08.30 Ontbijten10.00 Rondleidingen Aart architecten Bikuben Hall of Residence12.00 Inchecken in Sleep-in-Heaven hostel Vrije middag

BIKUBEN HALL OF RESIDENCEAart Architecten

Bikuben Hall of Residence is een studentencomplex ontworpen door Aart architecten in 2006. Het gebouw heeft de vorm van een grote kubus, waar een aantal kleinere kubussen is uitgehaald. Deze kleinere kubussen zijn helemaal oranje en voor gezamelijk gebruik. Ook binnen in het gebouw zijn een aantal gemeenschappelijke ruimtes Het gebouw staat op een heel druk kruispunt, daarom is de onderste verdieping grotendeels open. De artiest Viera Collaro heeft

verlichte letters gemaakt om de ingang te benadrukken.Bij alle studentencomplexen die nieuw gebouwd zijn wilde de architecten breken met de traditionele structuur van lange gangen met daaraan gelijke kamers. Aart architecten heeft een redelijk traditionele structuur per verdieping gebruikt, maar de verdiepingen zijn steeds een kwartslag ten opzichte van elkaar gedraaid. Hierdoor ontstaat toch een speelse structuur.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 51 -

PROGRAMMA

TIETGENKOLLEGIETLundgaard & Tranberg

Het studentencomplex Tietgenkollegiet is ontworpen door Lundgaard & Tranberg Arkitektfi rma A/S in 2006.Een rond gebouw zie je niet vaak. Deze vorm is dan ook wat dit studentencomplex karakteriseert, maar ook wat de gemeenschap van studenten versterkt. De architect wilde ruimte creëren voor de gemeenschap en voor de individuele bewoners. Aan beiden is evenveel aandacht besteed.

Het ronde gebouw heeft 7 verdiepingen met 5 verticale lijnen erin. Deze lijnen verdelen de verschillende secties en geven toegang tot de binnentuin en de verschillende verdiepingen. De begane grond heeft gemeenschappelijke faciliteiten: een cafe, studieruimtes, wasruimte etc. Op de verdiepingen zijn de appartementen. Alle kamers liggen aan de buitenkant en de keukens en huiskamers liggen aan de binnenplaats om de bewoners bij elkaar te brengen. Dit project bezoeken we dag 3

TIETGENKOLLEGIET

- 52 -


DAG 2 - Kopenhagenzaterdag 26 juli

Opstaan en ontbijten09.00 Start route ten noorden van Kopenhagen Bagsvaerdkirken Sondergardsparken Texaco petrol station Soholm Row Houses12.30 Lunchen13.00 Vervolg route ten noorden van Kopenhagen Louisiana Fredensborg palace Fredensborg18.30 Gezamelijk uit eten20.30 Vervolg route ten noorden van Kopenhagen Grundvigskirken22.00 Aankomst in hostel

TEXACO PETOL STATIONArne Jacobson

Dit benzinestation is in 1937 ontworpen door de architect en ontwerper Arne Jacobson, het is ontworpen als prototype voor Texaco. Nu wordt het gebouw behandeld als een juweel van de Moderne beweging. Het benzinestation heeft een betonnen constructie met keramiektegels. Het pompgedeelte is overdekt met

een ovale, betonnen plaat, door één kolom gedragen. De laatste jaren is het benzinestation helemaal gerestaureerd. Er zijn veel onderzoeken en experimenten gedaan om de mogelijkheden van restauratie te bekijken. Dit project heeft veel nieuwe inzichten en ervaringen geleverd over hoe je een modern gebouw kunt restaureren.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 53 -

PROGRAMMA

LOUISIANAMuseum voor moderne kunst

Louisiana is het belangrijkste museum voor moderne kunst in Denemarken. Het museum ligt in het plaatsje Humlebaek, direct aan de oevers van de Sont. Het museum heeft een eigen collectie - met werk van Deense kunstenaars, maar ook van Roy Lichtenstein, Andy Warhol en Pablo Picasso – en organiseert jaarlijks zo’n zes tot acht wisseltentoonstellingen.Het museum is gehuisvest in een

negentiende-eeuws landhuis, dat in de jaren vijftig geschikt werd gemaakt voor een museum door de architecten Jørgen Bo en Vilhelm Wohlert. Later zijn er geleidelijk steeds meer ruimten bij gebouwd. Als je door het museum loopt kom je steeds op verschillende niveaus en heb je steeds weer zicht op het beeldenpark en het water. De huisvesting heeft van begin af aan een belangrijke rol gespeeld in het concept van het museum en heeft bijgedragen tot de bekendheid ervan.

TEXACO PETROL STATION

- 54 -


DAG 3 - Kopenhagenzondag 27 juli

Opstaan en ontbijt10.00 Facultatief programma, projecten op loopafstand Zwarte Diamand Koninklijk theater Nyhave Kongens Nytorv14.00 Verzamelen bij hostel voor projecten bezoeken met busjes Sjakket Youth House Tietgenkollegiet (zie dag1 voor info) Boligslangen IT University17.00 Rondleiding in de Opera18.00 Einde rondleiding Opera, vrije avond

KONINKLIJK THEATERLundgaard & Tranberg

Het Koninklijk theater is ontworpen door Lundgaard & Tranberg Arkitektfi rm in 2006. Het hoort bij de Koninklijke opera en het oude Koninklijk theater gebouw op Kongens Nytorv. De opera en het theater staan prominent aan het water en zijn duidelijke markeerpunten. De buitenkant van het gebouw wordt gedomineerd door de bovenste verdieping, die

helemaal van glas is een uitsteekt. Hier zijn faciliteiten en kantoren gevestigd. De architecten hebben er heel bewust voor gekozen om het gebouw een beetje de haven in te laten steken. De gasten komen aan via een stijger en hebben hierdoor een prachtig panorama uitzicht over het water.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 55 -

PROGRAMMA

OPERAHenning Larsen Tegnestue A/S

De Opera is ontworpen door Henning Larsen Tegnestue A/S in 2004. Het gebouw is precies tegenover het Amalienborg Paleis. Het ligt precies op de lijn van de Marmere Kerk, Amalienborg Paleis, en Amaliehaven tuinen aan de overkant van de rivier. Vanaf een groot deel van het water is de monumentale Opera goed te zien met zijn enorme uitstek. De Opera heeft 14

verdiepingen, waarvan 5 onder de grond, met een totaal vloeroppervlak van 41.000 m2. In de grote zaal kunnen tussen de 1492 en 1703 mensen, afhankelijk van de grote van het orkest. Alles in deze zaal is ontworpen voor een optimale akoestiek.

KONINKLIJK THEATER

- 56 -


Dag 4 - Kopenhagen / Malmömaandag 28 juli

Opstaan en ontbijt09.30 Vertrek richting BIG architecten10.00 Start rondleiding van BIG (incl. project bezoeken) VM MNT16.00 Start strandmiddag Maritime Youth Centre Amarga Strand Kastrup Søbad19.00 BBQ-en / met elkaar uit eten21.00 Vertrek richting Malmö22.00 Aankomst in Malmö, inchecken in STF Vandrarhem hostel Vrije avond

VM GEBOUWBIG+JDS=PLOT

De VM gebouwen zijn ontworpen door PLOT architecten in 2005, PLOT architecten is een samenwerkingsverband tussen BIG (Bjarke Ingels Group) en JDS architecten (Julien De Smedt). Van bovenaf vormen de twee appartementengebouwen de letters V en M, vandaar de naam VM gebouwen. Deze vorm is gekozen zodat je in elke woning zo veel mogelijk

licht hebt en zo veel mogelijk woningen een mooi uitzicht hebben. De balkons van het V-gebouw zijn allemaal driehoekig en steken scherp uit, waardoor iedereen een mooi uitzicht heeft.De vorm van de gebouwen zorgt er ook voor dat er ruimte is voor individualiteit. In het V-gebouw zitten 40 verschillende types appartementen en in het M-gebouw 36. De vorm zorgt dat er veel architectonische verassingen in zitten, maar ook dat het moeilijk in te richten is voor de bewoners…

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 57 -

PROGRAMMA

KASTRUP SØBADWhite Architecten

Kastrup Søbad is ontworpen in 2005 door White Architecten uit Stockholm. Het gebouw is gemaakt van de hoogste kwaliteit materialen. Het is een architectonisch werk gebaseerd op zowel kwaliteit als functionaliteit. Kastrup Søbad bestaat uit een 100 meter lange brug die uitkomt op een ronde, houten constructie. Aan de buitenkant is een soort houten scherm dat van 1.5 meter op loopt tot 8

meter hoog. Dit ronde scherm beschermt de badgasten tegen de wind. Er is Azobe hout gebruikt, een tropische houtsoort die goed tegen zout water kan. Het hele bouwwerk moest ten allen tijden zo toegankelijk mogelijk zijn voor iedereen, ook invaliden kunnen er zonder problemen gebruik van maken. Er is zelfs verlichting voor de avondzwemmers. Op deze manier is het een heel functioneel bouwwerk voor de badgasten en het is ook een mooie sculptuur om naar te kijken vanaf de waterkant.

KASTRUP SØBAD

- 58 -


DAG 5 - Malmödinsdag 29 juli

Opstaan en ontbijt09.00 Vertrek richting Turning Torso09.15 Turning Torso en BO.01 wijk bekijken10.30 Vertrek richting Begraafplaats11.00 Begraafplaats bekijken12.00 Vertrek richting Motala18.00 Aankomst Motala, inchecken in Skogsborg Vandrarhem Vrije avond

OOSTELIJKE BEGRAAFPLAATSSigurd Lewerentz (p. 31)

Sigurd Lewerentz werkte aan de Oostelijke Begraafplaats van Malmö van 1916 tot 1969. Het was het winnende ontwerp van een competitie, het ontwerp was getiteld: “De Bergkam”. Het ontwerp heeft dan ook een sterke relatie met de bergkam die langs het gebied loopt. Er staan verschillende gebouwen op het terrein. In deze gebouwen zijn heel goed de fases van Lewerentz’s architectonische expressies

tussen 1916 en 1969 te zien. Het eerste gebouw dat voltooid is, was de Kapel van St. Birgitta. De bloemenstal was het laatste gebouw dat voltooid werd.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 59 -

PROGRAMMA

TURNING TORSOSantiago Calatrava

De Turning Torso is een wolkenkrabber, ontworpen door Santiago Calatrava. Bij de oplevering in 2005 was het het hoogste gebouw in Scandinavië en het op een na hoogste appartementsgebouw van Europa.De toren heeft een hoogte van 190 meter en telt 54 verdiepingen. Het ontwerp bestaat uit negen blokken van vijf verdiepingen hoog, die draaien naargelang ze hoger

gaan; het hoogste segment is negentig graden gedraaid ten opzichte van het laagste. De onderste twee blokken zijn kantoorruimtes, in de andere zijn 149 luxeappartementen gehuisvest.

TURNING TORSO

- 60 -


DAG 6 - Stockholmwoensdag 30 juli

Opstaan en ontbijt09.30 Vertrek richting Sluizen09.45 Sluizen bekijken10.00 vertrek richting stockholm Lunch in de bus, zelf meenemen13.30 Aankomst in Stockholm bagage wegzetten in hostel14.00 Skansen15.45 Vertrek naar White16.00 Aankomst White 18.00 Vertrek richting hostel Inchecken Backpackers Inn Avond vrij

KATSAN - WHITE MAIN OFFICEWhite architecten

Tijdens de crisis in de bouwsector in 2000 ontwierp White architecten een nieuw hoofdkantoor voor haar 140 werknemers in Stockholm.Het nieuwe kantoor is een zeer modern gebouw met grote vrij indeelbare verdiepingen die door de glazen gevel heel licht zijn. Alle gevels zijn volledig van glas en ook het intrieur is typisch voor een creatief

architecten bureau.Tijdens het ontwerpproces nam het bureau de rol van opdrachtgever, projectmanager, milieumanager en architect op zich. Het gebouw heeft al een aantal prijzen gewonnen waaronder het Zweedse gebouw van het Jaar en de Zweedse Prefab Beton Federatie Architectuur Prijs.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 61 -

PROGRAMMA

SKANSENOpenluchtmuseum

Skansen is een openluchtmuseum op het Stockholmse eiland Djurgården.

In Skansen zijn 400 oude gebouwen (zoals boerderijen, een kerk en een uitkijktoren) uit heel Zweden verplaatst en hier opnieuw opgebouwd. Het oudste gebouw dateert uit de 12e eeuw. Daarnaast is Skansen een dierentuin waarin

voornamelijk Scandinavische dieren te bezichtigen zijn. Het park is in 1893 opgericht door Artur Hazelius en is daarmee een van de oudste openluchtmusea ter wereld. Vele nationale Zweedse feestdagen worden hier gevierd, waaronder midzomernacht, Lucia en nieuwjaar.

SKANSEN

- 62 -


DAG 7 - Stockholmdonderdag 31 juli

Opstaan en ontbijt08.30 Vertrek naar stadhuis09.00 Rondleiding stadhuis10.30 Wandeling richting bibliotheek12.30 Rondleiding bibliotheek14.00 Metro naar Gamla Stan Van halte Radmansgatan naar T-centralen Middag vrij

STADSBIBLIOTHEEKErik Gunnar Asplund (p. 30)

De Openbare Bibliotheek van Stockholm uit 1928 is Asplunds belangrijkste werk. Deze bibliotheek roept enigszins de ontwerpen van Ledoux in herinnering. Het gebouw wordt ook wel ‘Asplundshuset’ (het huis van Asplund) genoemd.De bibliotheek is Zweden’s eerste openbare bibliotheek, vanaf dat moment konden de bezoekers voor het eerst zelf hun boeken pakken. Dit concept had Asplund tijdens zijn studie in de Verenigde

Staten gezien en vervolgens in Stockholm toegepast. Ook al het meubilair is uniek, het is allemaal speciaal ontworpen voor de stadsbibliotheek.Het park naast de bibliotheek is ook ontworpen door Asplund en is in 1932 afgerond.

In 2006 werd er een prijsvraag uitgeschreven ter uitbereiding van het gebouw van Asplund. Deze prijsvraag werd gewonnen door de Duitse architect Heike Hanada.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 63 -

PROGRAMMA

STADHUISRagnar Östberg

Het Stadhuis van Stockholm (in het zweeds Stadshuset) is tussen 1911 en 1923 gebouwd naar het ontwerp van de architect Ragnar Östberg. Het is één van de belangrijkste gebouwen in de nationaal-romantische bouwstijl in Zweden. Achter de indrukwekkende gevels van acht miljoen bakstenen, verschuilen zich kantoren, vergaderzalen en feestzalen.

Geïnspireerd door Italiaanse renaissancepaleizen liet Ragnar Östberg het Stadhuis bouwen rond twee “piazza’s”, het Burgerhof en de Blauwe Hal.De blauwe Hal is, in tegestelling tot wat je door de naam verwacht, niet blauw maar van rode baksteen. De architect vond deze bakstenen te mooi om ze met blauw stucwerk te bedekken. De zaal is jaarlijks het decor voor de uitreiking van de Nobelprijzen.

STADHUIS VAN STOCKHOLM

- 64 -


DAG 8 - Stockholmvrijdag 1 augustus

opstaan + ontbijt08.30 vertrek naar cemetery09.00 Rondleiding Cementery 11.45 vertrek naar universiteit12.00 aankomst Marcus Kerk 12.30 vertrek universiteit12.30 aankomst universiteit lunchen bij universiteit15.45 vertrek16.00 Architectuur Museum Stockholm18.00 Gezamelijk eten avond vrij

AULA MAGNA (universiteits aula)RALF ERSKINE

Bij het ontwerp van de Aula Magna diende een Grieks amfi theater als inspiratie. Het doel van de steile collegezaal was om mensen in het publiek bewust van elkaar en doen een gevoel van saamhorigheid. Dat maakt Aula Magna een ideaal auditorium voor de IAMCR, om te dienen als een ontmoetingsplaats voor

onderzoekers uit de hele wereld. Bovendien volgt de vorm van het amfi theater de natuurlijke helling van de berg naar Roslagsvägen, en op die manier valt het gebouw samen met de omringende natuur. Het bijzondere van het gebouw is dat de 1200 luisteraars in Aula Magna de spreker kunnen horen zonder enige hulp van elektronisch apparaten.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 65 -

PROGRAMMA

WOODLAND CEMETERY(Skogskyrkogården)Asplund en Lewerentz (p. 30-31)

Het kerkhof Skogskyrkogården is één van de veertien monumenten op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO in Zweden en is opgenomen op deze lijst in 1994.Dit kerkhof in Stockholm, Enskede, is ontstaan tussen 1917 en 1940. Het is ontworpen door twee architecten, de toen nog jonge Gunnar Asplund en Sigurd Lewerentz, op de plaats van de vroegere delfgrond voor stenen, die overgroeid was met dennen. Het ontwerp verenigt de vegetatie met architectonische elementen, voordeel halend

uit de onregelmatigheden van het grondstuk. De kapel van de opstanding werd gebouwd in 1926, het crematorium van 1934 tot 1940. In het Tallum Pavilion, in het zuidelijke deel van Skogskyrkogården, is een permanente tentoonstelling over het kerkhof en de beide architecten.De reden dat de begraafplaats opgenomen is op de werelderfgoedlijst is dat de Skogskyrkogården een exceptioneel voorbeeld hoe architectuur en landschap gecombineerd kunnen worden op een kerkhof. Deze creatie heeft grote invloed gehad op het ontwerp van kerkhoven over de hele wereld.

WOODLAND CEMETERY

- 66 -


DAG 9 - Reisdagzaterdag 2 augustus

09.00 Opstaan en ontbijt10.00 Vertrek richting Oslo17.00 Aankomst in Oslo17.30 Slaapplaatsen klaarmaken roeivereniging19.30 BBQ Vrije avond of stappen met Akkelies

(advertentie)

ARCONIKO ARCHITECTEN

Stationsplein 453013 AK Rotterdam

Postbus 3993000 AJ Rotterdam

T 010-4123181F 010-4047597E [email protected]

- 68 -


DAG 10 - Olsozondag 3 augustus

Opstaan en ontbijt Vrije ochtend11.30 Vertrek richting Architectuur Museum12.00 Rondleiding in Architectuur Museum16.00 Vrije middag/avond

ARCHITECTUUR MUSEUM

Het architectuur museum van Oslo is ontworpen door Sverre Fehn en werd in 2007 geopend (het is zijn aller laatste gebouw). Het museum is gevestigd in het voormalig gebouw van de Bank van Noorwegen. Het gebouw werd in 1830 ontworpen door Christian Heinrich Grosch. Dit gebouw is heel belangrijk voor de architectuur geschiedenis van Noorwegen. Het gebouw is gerenoveerd en uitgebreid door Sverre Fehn. Het contrast

tussen het oude gebouw van Grosch en het nieuwe van Fehn, geeft heel mooi het scala aan architectuur in Noorwegen aan. Op het moment dat wij er zijn, is er een tentoonstelling over de architectuur van Sverre Fehn.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 69 -

PROGRAMMA

AKERHUS SLOTTDertiende-eeuws kasteel

Gelegen in de haven van de stad, bij Aker Brygge. Het Akershus Slott werd gebouwd in 1299. Eerst was het een middeleeuws kasteel en een koninklijk woonadres. Later, in 1592, werd het een fort, compleet met kanonnen. Op die manier moesten indringers buiten de deur gehouden worden. Weer later, tussen 1637 en 1648, werd het Akershus Slott verbouwd tot renaissance kasteel. In de

Tweede Wereldoorlog viel het in handen van de Duitse bezetters. Er werden tijdens de oorlog meerdere executies gepleegd. Na de oorlog werden er nog 8 Noren geëxecuteerd die veroordeeld waren voor oorlogsmisdaden. Tegenwoordig is het een museum. Je ziet er de mooiste vertrekken, een kerk, het Koninklijke mausoleum en oude bouwmodellen van het kasteel. Dit gebouw bezoeken we dag 11

AKERHUS SLOTT

- 70 -


DAG 11 - Oslomaandag 4 augustus

Opstaan en ontbijt10.00 Rondleiding door Oslo van Akkelies Akershus slott Bank plassen (bank gebouwen) Gamle Raadhusplass (oud raadhuisplein) Oslo Raadhus of Raadhusplassen (raadhuis) Aker Brygge (uitgaansgebied) Vika (1960’s wijk) Spikersuppa (park) National Theateret station (treinstation) Slottet en Slottsparken (koninklijk kasteel) SAS hotellet (hoog hotel met sky bar) Karl Johans gate en Egertorget Regierings kvartalet (regeringswijk) Trefoldighetskirken Deichmanns bibliotek Y blokka Immigrantenwijk van Oslo16.30 Rondleiding bureau JSA + bezoek Mortensrud19.30 Uit eten met mensen van JSA

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 71 -

PROGRAMMA

MORTENSRUD KERKJensen & Skovid Arkitektkontor

De Mortnsrud kerk ik gebouwd op de top van een kleine berg. De kerk is een toevoeging aan de al bestaande grond. Er is geen steen afgehaald, alleen een kleine laag grond die zorgvuldig verwijderd is. In de kerk zijn dan ook nog delen rots te zien en er zijn enkele bomen in het gebouw opgenomen. Het budget van dit project was heel krap, het budget per m2

was vergelijkbaar met dat van sociale woningbouw in Oslo. Om het project toch te kunnen realiseren is er veel gebuikt gemaakt van traditionele simpele bouwmethode en materialen. De architecten ontdekte steeds weer tot hun verbazing dat deze manier van bouwen ze eigenlijk meer architectonische vrijheid gaf.

MORTENSRUD KERK

- 72 -


DAG 12 - Oslodinsdag 5 augustus

Opstaan en ontbijt10.15 Vetrek richting Norsk Folk Museum10.30 Norsk Folk Museum12.30 Lunchen13.30 Vertrek richting Viking schepen museum13.30 Viking schepen museum14.30 Vertrek richting Vigelandsparken14.45 Vigelandsparken Vrije avond

NOORS VOLKS MUSEUMOpenluchtmuseum

Het Noorse volks museum is een openlucht museum, waar je van alles over de traditionele Noorse cultuur en geschiedenis kan leren. Er zijn 155 autentieke bouwwerken te vinden, onder andere een uit de 13e eeuw. In de zomer worden er allerlei traditionele activiteiten georganiseerd. In 2004 is Bygo, de Koninklijke Boerderij, bij het museum gevoegd. De traditionele

boerderij met gecultiveerd grasland is nu ook toegankelijk voor bezoekers.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 73 -

PROGRAMMA

HET VIKINGSCHEPEN MUSEUM

Het Vikingschepen Museum huisvest 3 grote Viking schepen, Oseberg, Gokstad en Tune, en vondsten uit de opgraving bij Borre in het Vestfold gebied. De drie schepen, gevonden in de Koninklijke begraafplaatsen in de Oslo fjord, zijn de best geconserveerde Vikingschepen die er zijn. Als begraafschip,

wat de doden naar “de andere wereld” bracht, waren er op de schepen unieke schatten aanwezig. Zoals wagens, paarden en textiel wat heel zeldzaam zo goed bewaard is gebleven uit de Vikingtijd. Alle vondsten zijn te zien in het museum. Aan de hand hiervan kom je veel te weten over het dagelijks leven in de Vikingtijd.

HET VIKINGSCHEPEN MUSEUM

- 74 -


DAG 13 - Oslowoensdag 6 augustus

Opstaan en ontbijt9.30 Vertrek richting Opera10.00 Rondleiding in de Opera11.30 Vertrek richting JVA11.30 Rondleiding JVA14.30 School of Architecture16.00 Einde rondleiding Vrije middag

SCHOOL OF ARCHITECTUREJarmund/Vigsnaes Architects (p. 43)

De School of Architecture in Oslo is ontworpen door JVA (Jarmund/Vigsnaes Architects), zij wonnen in 1998 de prijsvraag. Het was een prijsvraag voor de renovatie en uitbreiding van het bestaande gebouw dat in 1938 gebouwd is. De buitenkant van het gebouw moest grotendeels bewaard blijven. De architecten hebben zich dan

ook vooral geconcentreerd op het interieur, een verdiepte binnenplaats en een nieuw blok voor onderwijs. De binnenkant heeft een industriële ruige uitstraling, met veel gebruik van contrasterende materialen.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 75 -

PROGRAMMA

OPERASnøhetta

De Opera van Oslo is ontworpen door het architectenbureau Snøhetta, zij wonnen in 2000 de prijsvraag, het gebouw werd op 12 april 2008 geopend. Het concept van het gebouw bestaat uit drie metaforen: ‘het tapijt’, ‘de golf’ en ‘de fabriek’. Het tapijt is het wit marmeren landschap wat de functionele delen bedekt, dit is momenteel de populairste openbare ruimte van Oslo. De concertzaal is een los object en staat tentoongesteld achter het glas van de façades.

De golf, een eiken wand die de concertzaal omhult, vormt de grens tussen de mythische wereld van dans en muziek en de allerdaagse wereld daarbuiten. Alle ondersteunende ruimtes bevinden zich in de aluminium fabriek onder het tapijt. Nog een leuk feitje: het project was begroot op 4.4 biljard NOK (=562 miljoen), het bijzondere is dat ze eerder klaar waren dan geplant en dat voor 39.000 euro onder budget.

OPERA

- 76 -


DAG 14 - Lillehammer / Hamardonderdag 7 augustus

Opstaan en ontbijt07.00 Vertrek naar Hamar09.30 Aankomst Hamar10.00 Rondleiding Hedmarksmuseum11.00 Vertrek 11.15 Vikingskipet12.00 Vertrek naar Lillehammer13.00 Lillehammer Art Museum14.00 Olympic Skijump15.00 Vertrek naar Borgund19.00 Aankomst Borgund Vrije avond

HEDMARKSMUSEUMMuseum

Het hoofdgebouw van het Hedmarksmuseum is een van de belangrijkste werken uit de carriere van de Noorse architect Sverre Fehn. Het museum bevat een aantal middeleeuwse ruïnes en een belangrijke middeleeuwse route is opnieuw opgebouwd met moderne technieken. Dit is gedaan om de gebouwen in relatie tot elkaar en tot de plaats goed te kunnen laten zien.

Tussen de gebouwen loopt een route die ervoor zorgt dat de bezoekers een goed overzicht krijgen van de historische gebouwen.In het museum bevindt zich ook een ruïne van een gotische kerk die rond het jaar 1200 gebouwd is. De kathedraal werd tijdens de Zevenjarige Oorlog in 1567 door Zweedse troepen vernietigd. Om deze ruïne te beschermen tegen weer en wind is er in 1999 door architectenbureau Lund & Slaatto een grote glazen constructie overheen gebouwd.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 77 -

PROGRAMMA

LILLEHAMMER ART MUSEUMSnøhetta

Voor de Olympische Winterspelen van 1994 in Lillehammer, werkte het Noorse Olympische Commitee samen met het Lillehammer Art Museum om een nieuwe uitbereiding aan het museum te maken. De uitbereiding was bedoeld voor de rijke culturele activiteiten in de omgeving.Het huidige museum heeft een collectie schilderijen van

het Noorse landschap en het nieuwe deel huist tijdelijke exposities en een collectie moderne kunst. Doordat het gebouw in het centrum van de stad ligt, was en is het project een centraal onderdeel van de stad en de Olympische Spelen.

LILLEHAMMER ART MUSEUM

- 78 -


DAG 15 - Borgund / Aurlandvrijdag 8 augustus

Opstaan en ontbijt09.45 Vertrek naar Borgund Stavechurch10.00 Borgund Stavechurch rondleiding11.00 Vertrek naar fl åm12.00 Aankomst fl åm12.20 Vertrek treintje naar boven13.15 Aankomst treintje boven, naar beneden wandelen18.15 Vertrek naar Undredal18.30 Undredal aankomst19.00 Vertrek richting naar Aurland om te eten21.00 Aankomst Borgund

BORGUND STAVE CHURCHTraditionele kerk

De Borgund staafkerk is een van de bekendste traditionele staafkerken van Noorwegen. Deze kerk werd rond 1150 gebouwd op de resten van een oude kerk en is gewijd aan Sint Adreas.De kerk bestaat uit een middenschip, koor en een apsis en is gebouwd met 16 houten staanders. De ingangen van de kerk zijn rijkelijk versierd met houtsnijwerk. Verder zijn er in de kerk vele runeninscripties te vinden zoals “Ave Maria”.

Ook de buitenkant van de kerk is rijkelijk versierd met 16 drakenhoofden.Onder de middeleeuwse houten vloer liggen nog enkele mensen begraven uit de begintijd van de kerk. De oorspronkelijke ronde ramen zijn klein en rond en worden Ossenogen genoemd.De klokkentoren, die los van de kerk staat, heeft een ongebruikelijke taps toelopende staafkerkconstructie en stamt ook uit de Middeleeuwen.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 79 -

PROGRAMMA

DAG 16 - Aurland / Bergenzaterdag 9 augustus

09.00 Opstaan en ontbijt10.00 Vertrek richting Bergen, via national tourist route12.00 Skjervsfossen waterval12.30 Vertrek13.10 Steinstøberget rustplaats14.10 Vertrek14.30 Seinsdalsfossen waterval14.00 Vertrek16.15 Aankomst Bergen Avond vrij

NATIONAL TOURIST ROUTE

De Noorse overheid is momenteel bezig met het realiseren van nationale touristen routes, een route langs de mooiste plekken van Noorwegen.De volgende plekken zullen wij bezoeken:

Skjervsfossen watervalDe indrukwekkende Skjervsfossen waterval besstaat uit twee watervallen van in totaal 150 meter hoogte.

Steinstøberget rustplaatsEen plateau langs het fjord met de gelegenheid om te vissen en te zwemmen in het fjord.

Seinsdalsfossen watervalDeze waterval is een van de bekendste en meest gefotografeerde watervallen in het land. De waterval is uniek door het pad dat achter de waterval langs loopt. Dit pad zorgt voor een uniek uitzicht van onder de waterval.

- 80 -


DAG 17 - Preikestolenzondag 10 augustus

07.00 Opstaan en ontbijt08.00 Vertrek richting Preikestolen14.00 Aankomst Preikestolhytta (hostel)15.00 Vertrek naar Preikestolen20.00 Terugkomst bij hostel BBQ

PREIKESTOLENWandeling

De Preikestolen of Prekestolen (letterlijk: de Preekstoel) is een klif, die 605 meter boven de Lysefjorden uitsteekt. De Preikestolen is gelegen in de Noorse gemeente Forsand in de provincie Rogaland. De rots meet ongeveer 25 bij 25 meter en is zo goed als egaal.

Het is een belangrijke bezienswaardigheid in het westen van Noorwegen en biedt een spectaculair uitzicht over fjorden en bergen. De rots bereikt men na een wandeltocht van 6 kilometer. Jaarlijks gebeurt dit door 100.000 mensen.

PREIKESTOLEN

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 81 -

PROGRAMMA

DAG 18 - Reisdagmaandag 11 augustus

09.00 Opstaan en ontbijt10.00 Vertrek richting Kristiansand14.30 Aankomst in Kristiansand16.30 Boot: Kristiansand - Hirsthals20.00 Vertrek richting Skagen21.00 Aankomst Skagen22.00 Vertrek richting Arhus00.30 Aankomst in Arhus, inchecken City Sleep-in

- 82 -


DAG 19 - Århusdinsdag 12 augustus

Opstaan en ontbijt 10.00 Start rondleiding van Thorkild Green Jensen Stadhuis Århus Århus universiteit Aros museum of art Concert Hall River reopening squares Buitenwijken16.30 Rondleiding in de middag van 3XN Rondleiding van Michael Krus23.00 Vertrek richting Delft 9.00 Aankomst in Delft

STADHUIS ÅRHUSArne Jacobsen en Erik Moller

Ten zuiden van het drukke Rådhus Plads, het grootste verkeersknooppunt van Århus, ligt het stadhuis. In het Deens is dit Rådhus. Het is gebouwd tussen 1938 en 1942 en is ontworpen door Arne Jacobsen en Erik Moller. De facade is gemaakt van 6000 m² Noors marmer uit Porsgrunn. De totale kosten waren toendertijd rond de 1,3 miljoen Euro. Het vloeroppervlak van het gehele

stadhuis is 19380 m² met inbegrip van de kelder. De toren van 60 meter hoog, is het meest opvallende deel van het gebouw. Van hieruit is Aarhus goed te bezichtigen.

In 2006 kreeg het stadhuis een beschermde status in Denemarken door zijn bijzondere architectuur.

GROTE REIS ‘08

STYLOS

ALG

EMEE

ND

ENEM

ARK

ENZW

EDEN

NO

ORW

EGEN

PRO

GRA

MM

A

- 83 -

PROGRAMMA

ÅRHUS UNIVERSITET

Na de universiteit van Kopenhagen, is de universiteit van Århus de grootste universiteit. Het is in 1928 opgericht, door kleine ruimtes te huren van andere instellingen. In 1933 werd offi cieel de naam Århus Universitet in gebruik genomen. Het masterplan voor de campus is ontworpen in 1931 door samenwerking van een aantal beroemde Deense architecten: Kay Fisker, C.F. Møller en Poul Stegmann als landschapsarchitect C. Th. Sørensen. Alle gebouwen staan

in een groene omgeving en zijn opgebouwd uit dezelfde gele bakstenen en dakpannen. Hierdoor is veel eenheid ontstaan in het beeld van de gehele campus. Na 1942 is het bureau van C.F. Møller doorgegaan met verdere ontwikkelingen van de campus en zijn bureau heeft de laaste ontwikkeling doorgevoerd op gebied van architectuur. Zo zijn er vijf nieuwe auditoria die in 2001 werden opgeleverd. Onder de acht faculteiten die de universiteit kent, zijn o.a. een economische, biologische en technologische faculteit te vinden.

STADHUIS ÅRHUS

- 84 -


NOTITIES

GROTE REIS ‘08

STYLOS

- 85 -

SCANDINAVIEStylos grote reis 24 juli - 13 augustus 2008Deze reisgids zal jullie de komende weken helpen om je probleemloos door de steden te begeleiden van de verschillende landen. De reisgids is zorgvuldig samengesteld en heeft een heldere opzet gekregen, zodat jullie gemakkelijk de benodigde informatie kunnen vinden over de gebouwen die we gaan bezoeken, de wandelingen die we gaan maken en de taal van de landen waar we doorheen zullen reizen.

De reisgids voor de studiereis van D.B.S.G. Stylos naar Scandinavie is samengesteld door de Grote Reis Commissie.

Bart vd Broek | Jan-Pieter Bos | Eva Dubbelboer | Koen Kegel | Jimmy Verhoeven

Reisgids Grote Reis 2008

Documents

Transcript of Reisgids Grote Reis 2008