BLOK 1.1. ANATOMIE HOORCOLLEGE + WERKGROEP WEEK 36, 2011

Hoorcollege anatomie (inleiding) Datum: 07- 09- 2011

Let op - Dit onderwerp komt niet op de toets - behalve wanneer dit aangegeven wordt!

Anatomie: gaat over de (op)bouw van het menselijk lichaamFysiologie: gaat over de functies (werking) van de ‘onderdelen’ in het menselijk lichaam.

Een fysiologische baring geeft aan dat de bevalling verloopt ‘via de functies’, dit kan niet worden verward met een ‘normale bevalling’.

De ‘normale’ (en face) anatomische houding wordt gekenmerkt door de handpalmen,deze zijn naar voren gekeerd zodat spaakbeen en ellepijp parallel aan elkaar lopen.

Plaatsbepaling van de anatomische bouw wordt in drie vlakken uitgevoerd.

Er wordt onderscheid gemaakt in:- anatomie- fysiologie- pathologie

Het lichaam en functies worden bestudeert op terreinen als:- cytologie: bestudering van de cellen- histologie: bestudering van de weefsels- osteologie: bestudering van de botten- syndesmologie: bestuderen van de verbindingen tussen botten en gewrichten.

Dit is een onderwerp voor casustoets:Wervels van de halswervel kun je tellen (T…T…). De wervelkolom bestaat uit 34 wervels die door tussenwervelschijven met elkaar worden verbonden. Van boven naar beneden tellen we 7 halswervels, 12 borstwervels, 5 lendenwervels, 5 heiligbeenwervels en 5 staartbeenwervels.

Figuur: De wervelkolom van opzij bekeken1. halswervels

2. borstwervels

3. lendenwervels

4. heiligbeen- en staartwervels

Bijvoorbeeld rugklachten kunnen veroorzaakt worden door bekkeninstabiliteit. Er zijn namelijk veel soorten gewrichten; scharniergewrichten, maar ook voeggewrichten (anatomische gewrichten). Als de voegplaten van het S.I. gewricht van elkaar schuiven, kan bekkeninstabiliteit optreden.

Rugklachten of bekkeninstabiliteit heeft geen verband met het wijken van de symfyse (schaambeenderen). Er is wel verband aangetoond tussen het vooraf (onbewust) NIET aanspannen van bepaalde spieren in de rug en arm en deze klachten.

Termen voor het aanwijzen anatomie: latijn - nederlandsMacroscopie: groot Microscopie: kleinProximaal: in de richting van Distaal: verwijderd van (het middelpunt)Lateraal: zijdelings, opzij Mediaal: naar het midden toePerifieer: aan de omtrek, aan de uiteinden Centraal: in het middenAnterior: ventraal Posterior: dorsaalSagittaal: richting afgeschoten pijl - van voor naar achter

Frontaal: in een vlakevenwijdig aan het voorhoofd, evenwijdig aan de lichaamsas en loodrecht op het sagittale vlak.

Transversaal: in dwarse richting; een lichaamsvlak staat loodrecht op de lichaamsas.

Longitudinaal

Maximus: grootste Minimus: kleinsteMajor: groter Minor: kleinerMajus: groter Minus: kleinerExternus: aan de buitenkant gelegen Internus: aan de binnenkant gelegenMilieu interieur: binnenomgeving Milieu exterieur: de buitenomgevingExorotatie: rotatie naar buiten Endorotatie: rotatie naar binnenAbductie: wegtrekken, verwijderen Adductie: naar het lichaam toe bewegenSuperior: Inferior: onderaanProfundus: Superficialis:Cavitas: holte Cavum: HolteCaput: hoofdDuctus: afvoerbuis, kanaal. Ostium: uitmonding, openingTuberculum: knobbeltje, uitsteeksel Tuberculis:Tuberositas: knobbelachtige verhevenheid, kleine dikteTrochanter major: Trochanter minor:Fascia (thoracocolumbialis):Tractus (iliotibialis): Tractus digestivus: Fundus: bovenste deel van de maagMyometrium: spierlaag in de wand van de baarmoederUterus: baarmoederUrethra: urinebuisMesenterium:Peritoneum:Ovarium: eierstokCranium: schedelLarynx: strottenhoofd

Clavicula: sleutelbeenSchrapula: schouderblad + schouderbeenHumerus: bot bovenarmRadius: ellepijpUlna: spaakbeenOssa carpi: middenhandbeenFernur: dijbeenTibia: scheenbeenFibula: kuitbeenVertebrae column: ruggemerg + stuitbeen + heiligbeen Termen voor het aanwijzen anatomie: nederlands - latijnBanden: ligamentenPezen: tendiSpier: musculiZenuw: nervusBloedvat:Spijsvertering:Zenuwstelsel:Borstkas:Hart:

Werkgroep anatomie (geslachtsorganen) Datum: 08- 09- 2011

De leer van de mens* orgaanstelsel: Tractus genitalis* feminis: vrouwelijk (genitalia externa en interna)* masculinis: mannelijk

Anatomie = leer van de bouw van het (menselijk) lichaam (de bouw) Fysiologie = leer van de normale levensverrichtingen en -verschijnselen bij de mens

(de functie) Pathologie = het ontstaan en verloop van ziektes. Etiologie = de oorzaken van een pathologisch proces Nosologie = de indeling van de ziekten.

Feminisa. mons pubis schaamheuvelb. commissura anterior verbinding van de schaamlippenc. praeputium clitoridis huidplooi gevormd door vereniging libia minora (hoedje)d. glans clitoridis verdikte einde van de clitorise. frenulum clitoridis toompje: kl. st. weefsel bij libia minoraf. ostium urethralis monding van urether in de blaas g. labia minora binnenste (kleine) schaamlippenh. labia majora buitenste (grote) schaamlippen

i. ostium glandulae para-urethrales/klieren van Skene klieren die uitmonden naast uretherj. introitus vaginae ingang van de vaginak. vestibulum vaginae voorhof vagina (begr. libia minora)l. carunculae hymenales hymenresten op vaginawandm. commissura posterior huidstrook die achter - onder de vul-

va de libia majora met elkaar ver- bindt.

n. perineum deel tussen vagina en anuso. anus extern uiteinde van rectum.

Feminisa. Ovarium eierstokb. Salpinx eileiderc. Fimbriae franjeachtig aanhangseld. Uterus baarmoedere. Os pubis schaambeenf. Vesica urinaria urineblaasg. Cervix uteri baarmoederhalsh. Vagina

i. Clitorisj. Urethra van de blaas naar de blaasopening.

urether van de blaas naar de nierk. Labium minor kleine schaamlipl. Labium major grote schaamlipm. Introitus vaginae n. Rectum stukje darm net na anuso. Anus opening van het rectump. Fornix stukje naast baarmoedermond (naast portio)q. colom sigmoideum afbuiging naar links van het rectumr. renae nier

Weefsels uterus:

Uterus 2 onderdelen:-Corpus uteri: het grootste deel van de baarmoeder (innesteling van het embryo)-Cervix uteri/Cervix (baarmoederhals)

Portio: in de vagina zichtbare en voelbare baarmoedermond. Dit is de verbinding met de vagina.

-De portio is bekleed met plaveiselepitheel -Het endocervicale kanaal met slijmproducerend cilinderepitheel.

Vaginale afscheiding

fluor vaginalis = slijm geproduceerd door de baarmoedermond (cervix), afgestoten epitheel van de vagina.

vaginacellen bevatten glycogeen dit wordt omgezet in melkzuur of lactaat door de Lactobacillus . - voorkomt dit infectie.

afscheiding is normaliter reukloos en geeft verder geen klachten en heet daarom ook wel fluor albus (witte afscheiding of witte vloed). Hoeveelheid is afhankelijk van de cyclus . Rond de eisprong ( ovulatie ), neemt de afscheiding toe, daarna weer af.

Bloedvoorziening uterus en vagina

Beschrijf de weg die het arteriele bloed aflegt vanaf de linkerventrikel van het hart door de aorta naar de uterus en vagina terug naar het rechteratrium van het hart.

1. Aorta

2. Iliaca communis Iliaca communis (etc.)

3. Iliaca interna Iliaca externa

4. A. Ovarica A. Uterina A. Vaginalis

Langs welke arterien en venen gaat het bloed? Hoe worden deze vaten genoemd?

Aantekening:Uterus

De baarmoederwand = glad spierweefsel (het myometrium) dat tijdens een bevalling = partus sterk samentrekt (weeën) om de baby uit te drijven.

Twee baarmoederlijke slagaderen: - aa. Uterina (1 links, 1 rechts)

-Art. uterina, ter hoogte van cervix opstijgende tak

Vagina: Ramus vaginalis afkomstig uit arteria

uterina Art. vaginalis

Wat wordt er bedoeld met het ophangapparaat van de inwendige geslachtsorganen van de vrouw?

Uit wat voor soort weefsels bestaat dit ophangapparaat?

Bekkenbodem = Steunsysteem van glad- en dwarsgestreept spierweefsel en bindweefselschotten

Vesica-Uterus-Rectum à 3 uitgangen Bekkenbodem = spier die van voor naar achter loopt + steunweefsel + banden Bekkenbodem = steun voor organen Openingen gesloten door kringspieren

Functie bekkenbodem: Opvangen van plotse drukveranderingen/schommelingen door onbewuste contractie

bekkenbodem en buikspieren Druk wordt hierdoor gelijkmatig verdeeld over de buikorganen (urinaire, gastro-

intestinale en genitale stelsel Bekkenbodem fungeert als soort trampoline Doorlaten van urine, faeces en foetus Voorkomen dat blaas, rectum en uterus het lichaam verlaten Ondersteunen van wervelkolom door aanspanning buik- en rugmusculatuur

Bekkenbodemspieren: Stelsel van spieren met hun fascien Diafragma pelvis Diafragma urogenitale Fascia diaphragmalis uogenitalis inferior et superior Diaphragma pelvis (dwarsgestreept, sluit onderkant bekkenholte af) F: Dragen en steunen bekkeningewanden Diaphragma urogenitale (twee gepaarde spieren: m. cocygeus(kleinste), m. levator

ani: F: belangrijke ondersteunde functie voor de blaas en vagina + mictie en defaecatie)

Driehoekige spleet: Hiatus lavatorius: voorste hiatus urogenitalis (voor urethra en vagina en hiatus analis (anorectale kanaal)

Passieve ophangapparaat: De baarmoeder wordt op zijn plaats gehouden door een aantal banden = ligamenten: Ligamentum latum (brede ligament)

Ligamentum ovarium proprium Ligamentum supensorium ovarii

Ligamentum rotundum (ronde ligament) Ligamentum teres uteri Corpus intrapelvicum

lig. Sacro-uterinum lig. Cervico-laterale (cardinale) lig. Pubo-vesicale

Septa (tussenschotten): Septum recto-vaginale = fasciale laag tussen de vagina en het onderste deel van het

rectum

Septum vesico-vaginale = fasciale laag tussen vagina en de blaas

Door: Annemaartje van Strien