Gevaarlijke stoffen

Veiligheid en gezondheid in het laboratorium

Hoorcollege 2 (veiligheid)Richard Kragten

Een etiket bevat:

• een of meer pictogrammen of gevaarssymbolen• een signaalwoord (gevaar of waarschuwing)• een of meer hazard zinnen (H-zinnen of gevaarszinnen)• een of meer protection zinnen (P-zinnen of veiligheidsaanbevelingen)

bijtend gevaarlijk voor milieu

brandbaar oxiderend

explosief Gevaarlijk voor gezondheid

giftig schadelijk

houder onder druk

H225, H319, H336, , P210, P261, P305 + P351 + P338

GevaarLicht ontvlambare vloeistof en damp. Veroorzaakt ernstige oogirritatie. Kan slaperigheid of duizeligheid veroorzakenVerwijderd houden van warmte/vonken/open vuur/hete oppervlakken. Niet roken. Inademing van stof/ rook/ gas/ nevel/ damp/ spuitnevel vermijden. BIJ CONTACT MET DE OGEN: voorzichtig afspoelen met water. Bij aanraking met de ogen onmiddellijk met overvloedig water afspoelenen deskundig medisch advies inwinnen

H-zinnen waren R-zinnenP-zinnen waren S-zinnen

Dus gevaarlijke stoffen zijn te herkennen aan etiket

Etiket bevat:

• Pictogram

• Signaalwoord

• H- en P-zinnen

Veiligheidsinformatieblad bevat informatie over de risico’s en eigenschappen van een gevaarlijke stof

Wat voor soorten chemicaliën?

• ontplofbaar

• oxiderend

• zeer licht ontvlambaar

• licht ontvlambaar

• ontvlambaar

• zeer vergiftig

• schadelijk• bijtend• irriterend• overgevoeligheid

veroorzakend• kankerverwekkend• voor de

voortplanting giftig• milieugevaarlijk

geursmaakkleur

pHsmeltpuntkookpuntvlampunt

ontvlambaarheiddampspanning

explosiegrenzendichtheid

oplosbaarheid in water

Wat voor soorten chemicaliën?

• ontplofbaar

• oxiderend

• zeer licht ontvlambaar

• licht ontvlambaar

• ontvlambaar

• zeer vergiftig

• schadelijk• bijtend• irriterend• overgevoeligheid

veroorzakend• kankerverwekkend• voor de

voortplanting giftig• milieugevaarlijk

Gevarenklassen

1.Fysische gevaren

2.Gevaren voor de gezondheid

3.Gevaren voor het milieu

Fysische gevaren

Brandbare stoffen

Reactieve stoffen

Brandbare stoffen

Vier gevarenniveau’s:

• zeer licht ontvlambaar

• licht ontvlambaar

• ontvlambaar

• niet brandgevaarlijk

Brandbare stoffen

Vlampunt-indeling

Vlampunt Klasse Categorie

Beneden 0 °C K0 Zeer licht ontvlambaar

Tussen 0 – 23 °C K1 Licht ontvlambaar

Tussen 23 – 60 °C K2 Ontvlambaar

Boven de 60 °C K3 Brandbaar

Vlampunt?

Het vlampunt van een chemische stof is de laagste temperatuur waarbij de stof nog genoeg damp afgeeft om tot ontbranding te kunnen komen wanneer hij in contact komt met een ontstekingsbron

Stof A heeft een lager vlampunt dan stof B.

Wordt het gevaar bij een lager vlampunt nu hoger of lager?

Reactieve stoffen

• Bijtende stoffen

• Oxiderende stoffen

• Instabiele stoffen

• Ontplofbare stoffen

Bijtende stoffen

• Zuren (bv. zoutzuur)• Basen (bv. natronloog)

Gevaren van bijtende stoffen:• Vrijkomende dampen kunnen in brand

vliegen• Huid of slijmvliezen aantasten

(brandplekken)• Irriterend voor ogen en huid• Giftig

Oxiderende stoffen

• Leveren veel zuurstof

• Kunnen dus een brand in standhouden!

• Natrium perchloraat (oxidator)• Aluminiumpoeder• Siliconenrubber

Instabiele en ontplofbare stoffen

Instabiele stoffenStoffen die spontaan of onder invloed van schok of wrijving ontleden of polymeriseren

Ontplofbare stoffenStoffen die ontploffen bij aanwezigheid van zuurstof met een vonk

Gevaren voor de gezondheid

• Giftige stoffen

• Kankerverwekkend

• Mutageen

• Reprotoxisch

Gevaren voor het milieu

Gevaarlijk voor in water levende organismen

Hoe kunnen we

gevaarlijke stoffen binnen krijgen?

Ademhaling

Mond (spijsvertering)

Huid

Hoeveel mag je binnen krijgen zonder dat je

gezondheid er onder lijdt?

De grenswaarde is een waarde voor de concentratie van een damp, gas, aerosol, vezel of stof in de lucht op de werkplek (mg/m3)

MAC-waarde = Maximaal aanvaardbare concentratie

Grenswaarden zijn tijdgewogen gemiddelden over:

• 8 uur, aangeduid met TGG-8u

• 15 minuten, aangeduid met TGG-15min

Binnen de gestelde periode mag de concentratie (mg/m3) niet de grenswaarde overschrijden

Ratio dampspanning/grenswaarde

• Toch zegt de grenswaarde niet altijd alles over de gevaarlijkheid van een stof…

• Het potentieel risico van een stof wordt bepaald aan de hand van de ratio tussen de vluchtigheid (dampspanning) en de grenswaarde van een stof

Chloroform Dichloormethaan

Gevarensymbool schadelijk (minder giftig) schadelijk (minder giftig

Grenswaarde 5 mg/m3 350 mg/m3

Dampspanning 212 mbar 470 mbar

H-zinnen H302, H315, H351, H373, H373/H332/H302

H351

Brandgevaar niet direct niet direct

Opmerking kan onder bepaalde omstandighedenleverkanker veroorzaken bij sommige proefdieren

geen

Chloroform: 212 mbar / 5 mg/m3 = 42,4

Dichloormethaan: 470 mbar/ 350 mg/m3 = 1,34

Als de ratio lager is dan is het risico lager

Volgend hoorcollege:

• Giftige en CMR stoffen

• Opslag chemicaliën

• Brand

• Glaswerk

Werkcollege volgende week:

Oefenen met veiligheidsbladen

Maken: studietaak 7Gevaarlijke stoffen