Sturingsmodellen voor het wonen

Eindrapport

Vlaamse overheid

Departement RWO

Afdeling Ruimtelijke Planning

COLOFON Opdracht:

Studie Sturingsmodellen voor het wonen

Opdrachtgever:

Vlaamse overheid

Departement Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en onroerend erfgoed Afdeling Ruimtelijke Planning

Opdrachthouder:

Antea Belgium N.V.

Posthofbrug 10

2600 Antwerpen

Tel 03/221.55.00 Fax 03/221.55.01 www.anteagroup.be

BTW: BE 414.321.939 RPR Antwerpen 0414.321.939 IBAN: BE81 4062 0904 6124

BIC: KREDBEBB

Antea Group is gecertificeerd volgens ISO9001 i.s.m. Vakgroep Geografie, Universiteit Gent

Identificatienummer:

2222723003/par

Datum: status / revisie:

Juli 2011 eindrapport

Vrijgave:

Jan Parys, Business Manager

Controle:

Paul Arts, senior adviseur

Projectmedewerkers:

Paul Arts, projectleider

Marten Dugernier Eline Mulkens Frank Witlox (UGent)

Kobe Boussauw (UGent) Veronique Van Acker (UGent)

Antea Belgium nv 2011 Zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Antea Group

mag geen enkel onderdeel of uittreksel uit deze tekst worden

weergegeven of in een elektronische databank worden gevoegd,

noch gefotokopieerd of op een andere manier vermenigvuldigd.

2222723003/par - Studie Sturingsmodellen wonen pagina 1

INHOUD

1 OPDRACHTOMSCHRIJVING EN PLAN VAN AANPAK..................................... 3

1.1 OPDRACHTOMSCHRIJVING EN AANLEIDING TOT DE STUDIE ..................................................... 3

1.2 AANPAK VAN DE STUDIE................................................................................................ 4

1.2.1 FASE 1 : BESCHRIJVING VAN BESTAANDE STURINGSMODELLEN, -CONCEPTEN EN -PRINCIPES 4 1.2.2 FASE 2 : OPERATIONALISERING, SIMULERING EN TOETSING VAN DE STURINGSMODELLEN ... 4 1.2.3 FASE 3 : FORMULEREN VAN BELEIDSAANBEVELINGEN IN DE VLAAMSE CONTEXT................ 5 1.2.4 BEGELEIDING EN FASERING ...................................................................................... 5

2 INVENTARISATIE EN BESCHRIJVING VAN STURINGSMODELLEN EN -

PRINCIPES ................................................................................................. 7

2.1 BESCHRIJVING VAN DE VOOROPGESTELDE STURINGSMODELLEN............................................... 7

2.1.1 INLEIDING ............................................................................................................. 7 2.1.2 HIRARCHIE VAN DE KERNEN-MODEL ..................................................................... 7 2.1.3 POLYCENTRISCH MODEL ........................................................................................ 10 2.1.4 BELVEDERE-MODEL ........................................................................................... 11 2.1.5 KNOOPPUNTENMODEL.......................................................................................... 12 2.1.6 TRANSPORTMINIMALISATIEMODEL.......................................................................... 13 2.1.7 URBAN SPRAWL-MODEL .................................................................................... 14 2.1.8 RASTERSTAD-MODEL ......................................................................................... 15 2.1.9 COMPACTE STAD-MODEL ................................................................................... 15 2.1.10 STADSGEWESTEN EN REGIONALE WOONMARKTEN ..................................................... 16

2.2 BEKNOPTE BESCHRIJVING VAN HET RUIMTELIJK PLANNINGS- EN WOONBELEID VAN EEN AANTAL BUITENLANDSE REGIOS EN SUBREGIOS........................................................................... 18

2.2.1 SELECTIE EN ALGEMENE KENMERKEN VAN DE ONDERZOCHTE REGIOS EN SUBREGIOS ...... 18 2.2.2 NEDERLAND / PROVINCIE NOORD-BRABANT............................................................. 21 2.2.3 YORKSHIRE AND THE HUMBER................................................................................ 25 2.2.4 NORD-PAS-DE-CALAIS .......................................................................................... 28 2.2.5 BADEN-WRTTEMBERG / PLANREGIO NECKAR-ALB................................................... 29 2.2.6 KANTON ZRICH .................................................................................................. 32 2.2.7 CATALONI / METROPOLITANE REGIO BARCELONA..................................................... 34 2.2.8 EMILIA-ROMAGNA / PROVINCIE BOLOGNA .............................................................. 38 2.2.9 SAN FRANCISCO BAY AREA EN ATLANTA METROPOLITAN AREA ................................... 40

2.3 SYNTHESE ................................................................................................................ 44

3 OPERATIONALISERING, SIMULERING EN TOETSING VAN DE

STURINGSMODELLEN............................................................................... 46

3.1 OPERATIONALISERING VAN DE STURINGMODELLEN ............................................................ 46

3.1.1 AANPAK ............................................................................................................. 46 3.1.2 HIRARCHIE VAN DE KERNEN-MODEL ................................................................... 46 3.1.3 POLYCENTRISCH MODEL ........................................................................................ 48 3.1.4 BELVEDERE-MODEL ........................................................................................... 49 3.1.5 KNOOPPUNTENMODEL.......................................................................................... 51 3.1.6 TRANSPORTMINIMALISATIEMODEL.......................................................................... 53

2222723003/par - Studie Sturingsmodellen wonen pagina 2

3.1.7 URBAN SPRAWL-MODEL .................................................................................... 56 3.1.8 COMPACTE STAD-MODEL ................................................................................... 60

3.2 ACTUELE TOESTAND EN RECENTE EVOLUTIE VAN DEMOGRAFIE, PENDEL EN VASTGOED IN VLAANDEREN EN BRUSSEL ........................................................................................... 61

3.2.1 EVOLUTIE AANTAL INWONERS EN HUISHOUDENS 1998-2007 ..................................... 61 3.2.2 MIGRATIES 1998-2007 ....................................................................................... 62 3.2.3 WERKPENDEL (2001)........................................................................................... 63 3.2.4 VASTGOEDTENDENSEN (1990-2009) ..................................................................... 64 3.2.5 WOONDICHTHEID EN BEBOUWBARE OPPERVLAKTE (1990-2008)................................ 66 3.2.6 ANALYSE VAN DE CORRELATIES TUSSEN DE VERSCHILLENDE PARAMETERS....................... 68

3.3 TOETSING EN SIMULATIE VAN DE STURINGSMODELLEN STAP 1: TOEBEDELING VAN WONINGCONTINGENTEN PER GEMEENTE ......................................................................... 71

3.3.1 INLEIDING TRENDSCENARIO ................................................................................. 71 3.3.2 HIRARCHIE VAN DE KERNEN-MODEL ................................................................... 73 3.3.3 POLYCENTRISCH MODEL ........................................................................................ 75 3.3.4 BELVEDERE-MODEL ........................................................................................... 77 3.3.5 KNOOPPUNTENMODEL.......................................................................................... 78 3.3.6 TRANSPORTMINIMALISATIEMODEL.......................................................................... 80 3.3.7 URBAN SPRAWL-MODEL .................................................................................... 81

3.4 TOETSING EN SIMULATIE VAN DE STURINGSMODELLEN STAP 2: OMREKENING NAAR RUIMTEBEHOEFTE ...................................................................................................... 82

3.4.1 INLEIDING ........................................................................................................... 82 3.4.2 HIRARCHIE VAN DE KERNEN-MODEL ................................................................... 83 3.4.3 POLYCENTRISCH MODEL ........................................................................................ 86 3.4.4 BELVEDERE-MODEL ........................................................................................... 88 3.4.5 KNOOPPUNTENMODEL.......................................................................................... 89 3.4.6 TRANSPORTMINIMALISATIEMODEL.......................................................................... 91 3.4.7 REFERENTIE: TRENDSCENARIO ................................................................................ 91

3.5 RUIMTELIJKE IMPACT VAN DE STURINGSMODELLEN GEVALSTUDIES ...................................... 95

3.5.1 GROOTSTEDELIJKE GEBIEDEN VLAAMSE RUIT ......................................................... 95 3.5.2 REGIONAALSTEDELIJKE GEBIEDEN BUITEN DE VLAAMSE RUIT ....................................... 98 3.5.3 BUITENGEBIEDREGIOS.......................................................................................... 99

4 SYNTHESE EN AANBEVELINGEN.............................................................. 114

4.1 SYNTHESE .............................................................................................................. 114

4.2 PROEVE VAN GECOMBINEERD STURINGSMODEL .............................................................. 118

4.3 AANBEVELINGEN .............................................