Magazine van het Leger des HeilsJaargang 127 nr. 9

Bert van Leeuwen: EEN HAPJEETEN IS NIETALTIJD GENOEG

JOACHIM DUYNDAMVergeven is tijdreizen

WAT ALS JE MISBRUIKT BENT?Stephan over vergeving

WILLEM VAN LEEUWENAls je vergeeft, bevrijd je jezelf

redactieHoofdredacteur Majoor Robert Paul Fennema

EindredacteurMenno de Boer

Redactie | redactie@legerdesheils.nlJurjen SietsemaWillemijn de JongNathan SudmeierMarko Mellema

VormgevingNathan Sudmeier

TrafficArnoud van Roosmalen

reageren & abonnementenLEGER DES HEILST.A.V. REDACTIEPOSTBUS 3006, 1300 EH, ALMERERedactie | redactie@legerdesheils.nlAbonnement | www.legerdesheils.nl

drukSenefelder Misset BVMercuriusstraat 357006 RK Doetinchem

strijdkreetMagazine van het leger des heilsStichter | William BoothInternationaal leider | Generaal André CoxLeider Nederland | Commissioner Hans van Vlietwww.legerdesheils.nl | info@legerdesheils.nl

© Leger des Heils 2014Het Leger des Heils is een internationale beweging en behoort tot de universele christelijke kerk. Zijn boodschap is gebaseerd op de Bijbel. Zijn dienstverlening wordt gestimuleerd door de liefde tot God. Zijn opdracht is het Evangelie van Jezus Christus te prediken en in Zijn naam menselijke nood te lenigen zonder enige vorm van discriminatie.

Magazine van het Leger des HeilsJaargang 127 nr. 9

Bert van Leeuwen: EEN HAPJEETEN IS NIETALTIJD GENOEG

JOACHIM DUYNDAMVergeven is tijdreizen

WAT ALS JE MISBRUIKT BENT?Stephan over vergeving

WILLEM VAN LEEUWENAls je vergeeft, bevrijd je jezelf

SK-9.indd 1 13-08-14 10:46

nr. 9

VERGEEF ONS ONZE SCHULDENVergeving is iets waarmee ieder

mens in zijn/haar leven weleens

worstelt. Het is niet alleen in de

christelijke wereld een begrip,

maar ook daarbuiten speelt

vergeving een belangrijke rol in

het sociale verkeer. Vergeven is het

niet meer toerekenen van kwade

daden. Vergeven is het loslaten

van boosheid, beschuldigingen

en oordelen. Vergeving vragen

en/of schenken is vaak een van

de moeilijkste dingen om te doen

voor een mens. Misschien wel het

moeilijkste… In het bekendste gebed

uit de Bijbel – het ‘Onze Vader’ –

komt de zin voor: ‘vergeef ons

onze schulden, zoals wij ook aan

anderen hun schuld vergeven’.

Hierin wordt gevraagd om

vergeving op basis van het feit dat

wij ook anderen vergeven. Maar

doen we dat? En: hoe moeilijk is dat?

In deze Strijdkreet belichten

we verschillende aspecten van

vergeving; hoe moeilijk het is om te

vergeven en wat het met je doet als

je kunt vergeven.

INHOUDEen hapje eten is niet altijd genoeg 4

Vergeven is tijdreizen 8

Wat als je misbruikt, gepest en vernederd bent? 10

zeven maal zeventig maal 14

als je vergeeft, bevrijd je jezelf en de ander 18

Waarom is vergeven zo moeilijk? 22

strijdkreet | 3

Bert van Leeuwen:Een hapje eten is niet altijd genoeg

Bert van Leeuwen probeert al meer dan elf jaar met het programma ‘Het Familiediner’ mensen bijeen te brengen die elkaar vanwege een familieruzie niet meer aankijken. “Familieleden die elkaar na jaren van verwijdering weer in de armen vallen, dat raakt me nog elke keer.”

4 | strijdkreet

Bert van Leeuwen:Een hapje eten is niet altijd genoeg

strijdkreet | 5

Al elf jaar. Blijkbaar doet het ook iets met de kijkers…“Ja. Je kunt met tv bereiken wat anders niet zo snel

gebeurt. Ik vind het mooi dat je echt dingen kunt

veranderen met zo’n programma. Natuurlijk, de ene keer

werkt de camera achter mijn schouder mee en de andere

keer juist tegen. Maar meestal zitten mensen vast in de

situatie. Dan helpt het als een neutraal persoon met beide

partijen praat. Ik oordeel niet en die neutrale insteek

helpt vaak wel. Het is prachtig om ruzies op te lossen die

soms al jaren voortduren.”

Wat leer je van het maken van zo’n programma?“Het leert mij veel over hoe mensen in elkaar steken.

Een familieband is heel sterk. Ik loop het leven in van

mensen die vroeger een sterke band hadden, elkaar al

heel lang kennen en elkaar toch niet meer zien. Wat heel

pijnlijk is, want het blijft familie – ze komen elkaar nog

steeds tegen op bruiloften of begrafenissen. Dat zo’n

ruzie toch moeilijk is op te lossen, zegt wel iets over

de kwetsbaarheid van mensen. Ze zijn teleurgesteld

in het gedrag van familieleden van wie ze hielden. En

je weet zelf ook wel hoe dat werkt: als je boos bent,

gooi je er eens goed uit wat je allemaal niet zint aan de

ander. Daarna kun je het weer goedmaken, maar veel

mensen zetten dan juist ook de hakken in het zand. En

dat kunnen mensen heel lang volhouden. Je vertelt aan

je hele omgeving wat een loser de ander wel niet is. En

iedereen geeft je groot gelijk, waardoor de situatie alleen

maar verslechtert. Wat me opvalt, is dat in al die pijnlijke

gevallen, de familieleden eigenlijk niet willen dat het zo

gaat. Ze willen elkaar niet haten. Eigenlijk willen ze niets

liever dan het weer goedmaken. Maar mensen zijn, plat

gezegd, heel eigenwijs en koppig. En daaronder zit de

angst om opnieuw teleurgesteld te worden. Als ik dan

op een haast frivole manier de nare situatie probeer te

doorbreken, kan dat heel bevrijdend zijn!”

En als een familielid niet ingaat op de uitnodiging om weer te gaan praten? Wat doet dat met degene die het goed wilde maken?“Dat is verschillend. Soms zijn mensen zo teleurgesteld

dat ze er dan ook helemaal klaar mee zijn. Zij komen

opnieuw in die oude boosheid terecht. Ik probeer het dan

altijd wel op te nemen voor degene die niet komt, ook na

de opname nog. Weet je, ik banjer ook maar gewoon hun

leven binnen. Daarom doe ik alle moeite om problemen

op te lossen, ook buiten het programma. Als de situatie

muurvast zit, probeer ik mensen wat milder te stemmen,

zodat ze het later misschien nog eens kunnen proberen.

Er zijn dus ook mensen die later, buiten het programma

om, nog eens proberen de relatie te herstellen.”

En als ze elkaar wél vergeven?“Het is vaak nog niet eens vergeven. Wat bij Het

Familiediner gebeurt, is vaak alleen dat wat nodig is

om tot vergeving te komen. Ik probeer mensen te laten

inzien dat deze situatie eigenlijk niet wenselijk is. En dan

geldt het cliché: waar een wil is, is een weg. Maar er zijn

soms zoveel dingen gebeurd, dat samen een hapje eten

niet genoeg is. We bieden na het programma dan ook

mediation aan. Het gebeurt wel eens dat mensen na het

diner zeggen ‘zand erover, we zijn heel dom geweest,

maar we hoeven het niet meer uit te praten’. Meestal

moet er echter nog wél worden gepraat. In veel gevallen

zit er nog iets dwars. Het is goed om dan later een stap

dieper te gaan, met een professionele mediator.”

“Je moet eerst leren om

anders naar de situatie te

kijken.”

Vergeven kan toch ook gewoon een verstandelijke keuze zijn?“Niet alleen. Er moet ook iets in je hoofd gebeuren. Ik

volgde eens voor een ander programma een cursus tegen

vliegangst. Daar leerde ik dat de eerste stap is: gewoon

anders in de vliegtuigstoel gaan zitten. Niet zo verkrampt.

Dat betekent niet dat je ineens je angst kwijt bent, maar

het is een eerste stap die je gewoon kunt doen. Zo

nuchter kun je ook naar vergeving kijken: je moet eerst

leren om anders naar de situatie te kijken. Ik vind het

belangrijk om te zeggen dat ik echt niet te gemakkelijk

denk over vergeven, want dat is iets heel groots. Maar

het begint wel met het aanpassen van je perspectief.

Als je echt met elkaar in gesprek gaat, bijvoorbeeld met

hulp van een mediator, kun je op een punt komen dat je

begrijpt waarom iemand iets heeft gedaan. Zo waren er

eens twee broers waarvan er één zo ontzettend boos was

en tijdens een gesprek zei: ‘Ik begrijp niet dat je me zelfs

links liet liggen toen ik in het ziekenhuis lag.’ De andere

broer antwoordde daarop dat hij toen zelf zo tot zijn nek

toe in de ellende zat, dat hij dat echt niet kon. Toen zag

Willemijn de jong EO

6 | strijdkreet

ik dat ze zich begonnen te realiseren dat de ander het óók

niet gemakkelijk had gehad. Het kan gaan ontdooien als

je elkaars situatie begint te begrijpen.”

Wat doet vergeving met mensen?“Ik zie dat er een last van mensen afvalt. Soms zeggen

mensen: ‘Ik kom wel naar Het Familiediner om het

goed te maken met mijn zus, maar ik doe dat voor mijn

dochter. Dat is degene die het heeft gearrangeerd.’ Dan

zeg ik: ‘Dat heeft niet zoveel zin, doe het gewoon voor

jezelf. Je wordt er zelf gelukkiger van.’ In ruzie leven kost

zoveel onnodige negatieve energie. Het helpt als mensen

zich realiseren dat de andere partij het vaak ook niet zo

gewild heeft. Ook als de ander hele nare dingen heeft

gedaan of gezegd. Het kan zijn dat hij of zij nooit de

bedoeling heeft gehad zo’n ruzie te veroorzaken.”

Wat is er nodig om te kunnen vergeven?“Soms moeten mensen ook een beetje naar zichzelf leren

kijken. Dat is echt een voorwaarde voor vergeving. Het

is niet altijd zo dat de schuld van een conflict ‘eerlijk

verdeeld’ is. Waar twee vechten, hebben vaak twee

schuld – maar dat hoeft niet gelijk te liggen. Mensen zijn

ook vaak onhandig, of geven betekenis aan dingen die

helemaal niet zo bedoeld waren. Maar als je weet dat je

zelf ook een mens bent die fouten maakt, kun je milder

zijn naar een ander.”

Wat heb je zelf geleerd van al die familieruzies die je nu voorbij hebt zien komen?“Altijd als het lukt om iets op te lossen, doet me dat weer

goed. Het heet niet voor niets goedmaken. Ik kijk zelf

redelijk nuchter naar dingen, maar ik denk dat ik het

nu wel meer zonde vind dat je jaren voorbij kunt laten

gaan in onvrede. Dat is niet nodig! Ik ben nog meer dan

eerst gefocust op het meteen oplossen en goedmaken

van dingen die niet goed gaan. Blijf niet hangen in je

koppigheid. Familie kies je niet, maar zorg dat het goed

blijft.”

Moeten mensen elkaar dan altijd vergeven?“Soms kom ik bij mensen, hoor ik hun verhaal aan en

denk ik: Bert, dit is nu niet aan jou. Soms zijn mensen

nog niet klaar om een situatie op te lossen. Het klinkt

misschien raar, maar voor vergeving moet de tijd ook rijp

zijn. Mensen zeggen dan tegen me: ‘Je bent een aardige

jongen Bert, maar dat kan ik niet.’ En de wil dat het

goed komt, moet ook van twee kanten komen. Soms

wil een vader jaren na een moeilijk scheiding zijn zoon

weer zien. Dat zijn delicate dingen, het is niet aan mij om

zo’n jongen te pushen om zijn vader weer te zien. Ik ben

door de jaren heen wel voorzichtiger geworden in zulke

situaties.”

Je pusht mensen wel eens om toch over de drempel te stappen?“Ik sta er nu wat relaxter in dan jaren terug. Maar ik

weet dat het mensen enorm kan helpen om het goed te

maken, dat ik daar ook wel mijn best voor doe. Het is

vaak een kwestie van mensen helpen om anders naar de

situatie te kijken. Dan ga ik met hen mee naar vroeger,

toen het nog goed was. ‘Toen had je dit toch niet kunnen

bedenken?’, zeg ik dan, ‘Nou, dan wil je het nu toch ook

niet op deze manier?’ Ik laat het niet gemakkelijk los,

maar zeg soms wel tegen mensen ‘het is mijn probleem

niet’, om te laten zien dat het goed voor hén is om

het goed te maken. Maar het is echt beter om zulke

slepende familieruzies te voorkomen. Leren vergeven en

verzoenen is in de praktijk gewoon leren communiceren

met elkaar, met een open opstelling. En discussie leidt

nooit tot verzoening. Even goed tegen de ander vertellen

hoe het zit, is nooit de insteek van een mediationgesprek.

De kunst van het goedmaken, is luisteren naar de ander.

Wat dat betreft is er nog veel te leren.”

strijdkreet | 7

Waar gaat je stappenplan over?

“Over de geschonden relatie tussen twee partijen die door vergeving misschien hersteld kan worden. Dat kunnen individuen zijn, maar bijvoorbeeld ook complete staten.”

Waarom heb je het ontworpen?

“Om een duidelijk verschil aan te brengen tussen de rol van de dader en het slachtoffer bij vergeving. We verwarren die twee rollen tegenwoordig nogal eens. Vergeving wordt vaak gezien als iets dat van jezelf is. Dat je jezelf zou kunnen vergeven. Daar neem ik met het stappenplan stelling tegen. Ik denk dat dat niet kan. Voor vergeving zijn twee partijen nodig.”

Waarom is vergeving eigenlijk zo

belangrijk?

“Omdat het relaties kan herstellen die anders onherstelbaar beschadigd zouden kunnen raken. Het is een manier om als mens verder te komen, vooruit te gaan met je leven.”

Een belangrijk onderdeel van het

stappenplan is het uitspreken van de

vergeving. Waarom?

“De dader moet van het slachtoffer weten dat die hem/haar vergeeft. Een slachtoffer kan voor zichzelf zeggen ‘ik heb het vergeven’ en verdergaan met zijn leven, maar dat is wat mij betreft niet voldoende. De

dader moet het ook weten, zodat die ook verder kan met zijn of haar leven. Ik denk dat het ritueel van het uitspreken van vergeving belangrijk is om het moment te markeren, als resultaat van alle stappen die daarvoor zijn gezet. De uitspraak ‘ik vergeef het je’ verwijst niet naar de vergeving, maar ís de vergeving. Vergelijk het met een voorzitter die een vergadering opent en die met zijn hamer op de tafel slaat en zegt: “Ik verklaar deze vergadering voor geopend”. Dat verwijst niet naar de opening, maar ís de opening.

Voelen de twee partijen het dan ook

echt?

“Als het goed is wel. Dat wil zeggen: als de vergeving echt gelukt is. Maar dat weet je pas daarna. Is er nog wrok over bepaalde dingen bij bijvoorbeeld het slachtoffer, dan is de vergeving dus niet gelukt. Het stappenplan is daarom ook geen garantie voor succes, ook al houden de partijen zich eraan. Vergeving is groter dan de intenties van beide partijen.”

Wat voor gevolg heeft vergeving?

“Als vergeving gelukt is, dan kan de relatie tussen dader en slachtoffer dieper en intenser zijn dan daarvoor. Ik had het er eens met studenten over en één van hen vertelde mij over de moeilijke verhouding die ze had met haar vader. Ze maakten veel ruzie en op een gegeven moment escaleerde het. Ze woonde nog thuis en ging naar haar kamer. Op de deur van haar

Jurjen sietsema

Vergeven is tijdreizen

Filosoof Joachim Duyndam ontwierp een stappenplan voor vergeven:

Vergeven is niet eenvoudig. Het is een lang proces en het kan mislukken. Wat is er nodig om iemand die je iets heeft aangedaan echt te vergeven en om die vergeving te laten slagen? Filosoof Joachim Duyndam ontwierp een stappenplan voor vergeving. “Vergeven kun je niet alleen, daar zijn twee partijen voor nodig.”

8 | strijdkreet

kamer zat een haakje. Als dat haakje dicht was, dan was dat een teken dat ze niet gestoord wilde worden. Haar vader was zo boos en duwde zo hard tegen de deur dat hij daarmee het haakje kapot maakte. Op dat moment besefte hij dat hij te ver was gegaan en bood hij zijn excuses aan. Vanaf dat moment is die relatie verbeterd en is het nooit meer zo geëscaleerd.” Kun je een voorbeeld noemen van

hoe vergeving in een groter verband

werkt?

“Denk aan Willy Brandt, de voormalige Duitse bondskanselier, die in Polen letterlijk op zijn knieën ging en daarmee een eerste stap zette naar vergeving voor wat er in de Tweede Wereldoorlog is gebeurd. Zo’n gebaar heeft een enorme waarde. Het betekent voor de slachtoffers heel veel. Dat iemand in zijn positie, als vertegenwoordiger van een groter geheel, in de openbaarheid schuld belijdt. Als dat altijd wordt ontkend en weggestopt, dan blijven de slachtoffers met de ellende zitten. Nu kunnen de slachtoffers het echt verwerken.”

Je zegt in een artikel dat vergeven

tijdreizen is. Kun je dat uitleggen?

“Een bekende uitspraak van de Zuid-Afrikaanse bisschop Desmond Tutu is: “Zonder vergeving is er geen toekomst”. Je kunt misstappen uit het verleden natuurlijk niet letterlijk ongedaan maken, maar door vergeving kun je wel samen de betekenis van die misstappen veranderen, waardoor er weer een toekomst mogelijk is.”

Heb je persoonlijk ervaring met

vergeving?

“Wie niet, zou ik haast zeggen. Ik heb weleens te maken gehad met een verbroken relatie waaraan ik ook zelf schuld had en waarbij ik wist dat vergeving geen zin zou hebben omdat ik de belofte dat het niet weer zou gebeuren, niet kon doen.”

Vergeving heeft soms dus ook geen

zin?

“Een van de stappen tot vergeving is de belofte van de dader om zo’n misstap niet opnieuw te begaan. Als je weet dat je zo’n belofte niet waar kunt maken,

dan heeft vragen om vergeving geen zin. Als je al weet, als dader, dat je zo weer de fout in kunt gaan en je de vergeving, het vertrouwen, weer schendt, dan is vragen om vergeving volgens mij zinloos.”

Hoe moeilijk is vergeving?

“Voor de dader is het vragen om vergeving een hele stap. Hij/zij stelt zich daarmee heel kwetsbaar en afhankelijk op. Voor het slachtoffer is de bereidheid om te vergeven heel moeilijk. Dat moet iemand wel echt willen. Je moet een vergevingsproces niet onderschatten. Het is een lange weg met veel obstakels en valkuilen.”

Filosoof Joachim Duyndam ontwierp een stappenplan voor vergeven:

De hoofdpunten uit Joachims

stappenplan

De dader: • Vraagt het slachtoffer om vergeving.• Erkent zijn misstap als misstap, weet van zijn aandeel en neemt de verantwoordelijkheid voor de misstap op zich.• Geeft de misstap openlijk toe tegenover het slachtoffer en spreekt de bekentenis ervan uit.• Heeft wroeging en spijt van zijn misstap.• Belooft een dergelijke misstap in de toekomst niet meer te begaan.

Het slachtoffer: • Spreekt de dader op zijn misstap aan.• Neemt de misstap serieus, realiseert zich de pijn, de krenking en de gekwetstheid die er het gevolg van zijn.• Toont openlijk de pijn, krenking en gekwetstheid aan de dader.• Wacht met het voltrekken (uitspreken) van de vergeving totdat de dader om vergeving vraagt.

Het vergevingsproces vereist een juiste timing. De stappen moeten niet te vroeg, maar ook niet te laat worden gezet. Een te snel gevraagde vergeving is ongeloofwaardig en te snel gegeven vergeving heelt niet.

Maar het kan ook te laat zijn voor vergeving: de vergiftigende werking van de misstap iste groot geworden, of de betrokkenen kunnen elkaar niet meer bereiken, bijvoorbeeld omdat zij uit elkaar gegroeid zijn of omdat een van beiden is overleden.

Het slachtoffer voltrekt (spreekt uit) de vergeving in vrijheid; heeft dus de vrijheid de dader vergeving te weigeren. Morele of fysieke druk op het slachtoffer om te vergeven maakt deze waardeloos.

strijdkreet | 9

10 | strijdkreet

willemijn de jong

Wat als je misbruikt, gepest en vernederd bent?Je zal maar als kind seksueel misbruikt zijn. Er zal maar een pedofiel in je wijk komen wonen. Je zal hem maar te spreken krijgen. Je zal het maar voor hem willen opnemen tegenover een woedende wijk. Dat overkwam Stephan. Hij heeft geleerd om te vergeven.

Stephan is als tienerjongen seksueel misbruikt door een man uit zijn stad. Hij was er naar eigen zeggen vatbaar voor, omdat hij thuis werd

geterroriseerd door zijn vader en op school structureel werd gepest. Hij was al slachtoffer, een makkelijke prooi voor een pedofiel. Nu is Stephan bevriend met

een man die puberjongens heeft misbruikt. En hij praat met andere slachtoffers van misbruik, die het niet kunnen verkroppen dat een vrijgekomen pedofiel in hun buurt is komen wonen. “Ik heb degenen die mijn leven hebben verpest, kunnen vergeven. Daarom ben ik niet boos op daders. Ik kan weer naast ze staan.”

“Ik kan me voorstellen dat er mensen zijn die dat bijna ‘goedkoop’ vinden klinken. Zoiets doe je ook niet van de een op de andere dag. Mijn verhaal is heel complex. Het is een levensverhaal waar een proces in zit. Maar zo is het verhaal van iedereen. Van slachtoffers, maar ook van daders. Door alle dingen die ik in mijn leven

strijdkreet | 11

heb meegemaakt, heb ik geleerd de mens van zijn daden te scheiden. Ik weet dat dat makkelijk klinkt, daarom zal ik iets meer van dat proces in mijn leven vertellen. Want door wat ik heb meegemaakt, ben ik mild geworden tegenover anderen. Ben ik het leven anders gaan zien.”

Stephan had geen gemakkelijke jeugd. Zijn vader verloor zijn tweelingbroertje, die vlak naast hem werd overreden door een vrachtwagen. Zelf liep hij daarbij hersenletsel op, met manische depressiviteit en schizofrenie als gevolg. Stephan en zijn vier zussen waren bang voor hun agressieve vader en kregen weinig steun van hun moeder, die de boel enkel wat probeerde te sussen. Op school werd Stephan gepest. “Ik was ontzettend eenzaam. Ik moest constant alert zijn, altijd op mijn hoede. Elke avond als ik ging slapen, wist ik dat de volgende dag weer een gevecht zou zijn. Niemand die voor me op kwam. Toen ik wat ouder werd, probeerde ik mijn zussen te beschermen tegen mijn vader. Maar niemand die ooit voor mij was opgekomen. Op mijn zestiende vluchtte ik weg van huis en ging ik bij de marine op een onderzeeër werken. Daar ben ik jarenlang alleen maar bezig geweest met ‘de beste’ te zijn. Dat lukte prima tot ik op een gegeven moment werkloos raakte. Ik zat op de bank, keek toe hoe mijn vrouw voor de kinderen zorgde en ik voelde me waardeloos. Ik was niet meer de beste, voelde me nutteloos. Toen moest ik wel nadenken over wie ik was. En dan komt je jeugd en de pijn die daarbij hoort vanzelf terug.”

“Als je zoveel onrecht in je leven meemaakt als ik, maar ook binnen je gezin – er zijn ook heel moeilijke dingen gebeurd in het leven van mijn kinderen – dan krijg je een ander perspectief. Maar dat gaat niet buiten mijn geloof om. Weetje, ik ging wel met mijn vrouw naar de kerk, maar daar voelde ik echt niks bij. Als er een God was, dan had Hij mij wel een hele slechte vader gegeven. En met zo’n God wilde ik niks te maken hebben. En waar was Hij toen ik werd getreiterd, toen de enige man die me aandacht gaf, me in zijn bed werkte? Toen ik jaren later een bevriende, oude man naar een business-meeting bracht, werd ik mee naar binnen gebracht. Het leek

12 | strijdkreet

me onbeleefd niet mee te gaan en het was de gewoonte om jezelf kort voor te stellen en wat over je leven te zeggen. Ik vertelde iets over mijn thuissituatie. Na de bijeenkomst kwam er een christelijke man naar me toe, legde zijn hand op mijn schouder en zei: “Geloof je in God?” Ik knikte. Hij vroeg of ik het ‘Onze Vader’ wel eens bad. Ja, dat bad ik voor ik ging eten. “Ken je dat stukje ‘Vergeef me mijn schulden, zoals ik ook anderen vergeef’?” vroeg hij en vervolgde: “Heb je je vader al vergeven?” Ik vond het een nare vraag, schudde hem van me af en dacht er niet meer aan. Later moest ik de oude vriend nog eens naar zo’n business-meeting brengen. Ik wilde dat graag voor hem doen, maar hoopte dat die irritante christelijke man er niet zou zijn. Die was er wel. Hij lette tijdens de vergadering niet op me, maar kwam na de meeting wel weer naar me toe lopen. “Hoe gaat het met je? Heb je al met je vader gepraat?” vroeg hij weer. “Ik zal er over nadenken,” zei ik tegen de man. Het liet me niet meer los, ik heb er diep over nagedacht. Heb in de Bijbel gezocht wat er over vergeving stond. Ik las soms tot mijn ogen het niet meer deden, want er ging een wereld voor me open toen ik de Bijbel op deze manier ging lezen. Op een dag zei ik tegen mijn vrouw: “Ik ga naar mijn ouders.” Dat deden we nooit, hooguit bij de feestdagen, want we waren niet zo dik met mijn ouders, zoals je kunt begrijpen. Mijn vrouw vroeg niets, ze zei: “Dat moet je doen.” Ik herinner het me nog goed. Mijn oude ouders zaten in de woonkamer, mijn moeder schonk thee in, alsof er niets aan de hand was. Ze vroeg niet waarom ik zo opeens kwam. Ik ging tegenover mijn vader zitten en keek hem aan. “Pa, ik ben vroeger geen enkele dag gelukkig geweest. Er zijn dingen gebeurd die me erg hebben beschadigd. Maar voor mij is het nu goed zo, ik heb het je vergeven.” Mijn vader keek me aan en knikte alleen. Het was zes minuten rijden, terug naar mijn huis. Maar de zon scheen tien keer feller dan normaal, de bomen langs de weg waren diep-diepgroen en mijn hoofd juichte. Ik was zo intens gelukkig! Ik was nog nooit zó ontzettend gelukkig geweest. Die zes minuten reed ik door het paradijs.” Stephan heeft tranen in zijn ogen, een lach om zijn mond.

“Mijn vader heeft me geen vergeving gevraagd. De man die me misbruikte heeft me nooit vergeving gevraagd. Maar ik heb hen wel vergeven. De pedofiel

heb ik niet gesproken, maar ik ben er in mijn hart vrij van. Mijn vader hoefde het niet te vragen, ik voelde dat ik hem moest vergeven. Ik had het zelf nodig om vrij te worden. Ook de jongens die me vroeger pestten heb ik verteld dat ik hen heb vergeven. Ik had het niet meer nodig om de beste te zijn. Door te vergeven, bevrijdde ik mezelf.”

‘Tijd heelt alle wonden’ luidt het gezegde. Welke rol speelt tijd bij vergeving? “Er is wel tijd voor nodig, maar dat zorgt er niet voor dat je vergeeft. Ik moest God vinden voor ik kon vergeven. Door God te leren kennen, besefte ik dat elk mens fouten maakt. Maar ook dat God vergeeft. Jezus, Gods zoon, strafte Zichzelf om ons te kunnen vergeven. Dat klinkt ingewikkeld, maar als je gaat begrijpen hoe dat zit, verandert alles. Ik zag dat ik zelf ook geen lieverdje was geweest. Ik zag in dat achter elke dader een verhaal zit, dat elke dader ook slachtoffer is. En dat alleen vergeving vrijmaakt. Zowel de dader als het slachtoffer. De dag nadat ik mijn vader had vergeven, belde mijn moeder. Ze vertelde dat mijn vader die nacht plotseling ernstig dement was geworden. Drie weken later overleed hij. Ik denk dat ik met het uitspreken van mijn rust, hem ook rust heb gegeven. En ik zie om mij heen wat het niet vergeven van degene die je pijn heeft gedaan, met je kan doen. De verbittering, de kou waar je jezelf in laat. Door te vergeven, doorbreek je de duisternis. Je zet jezelf los van de wrok. En als je vergeving ontvangt, zet je jezelf los van de veroordeling. Je kunt weer verder.”

Stephan besluit: “Vergeven is iets wat je alleen zelf kunt doen. Niemand kan tegen een ander zeggen: je moet degene die je pijn heeft gedaan vergeven. We hebben het recht niet om dat voor een ander te beslissen. Ik geloof dat het iets tussen jou en God is. God is de enige die jou kan leren wat vergeving is. Omdat Hij ons ook heeft vergeven. De ontrouw waarmee we Hem hebben gekwetst, is erger dan de dingen die we elkaar hebben aangedaan. God wil dat we elkaar ook vergeven. Omdat Hij weet dat het oplucht, dat er dan weer ruimte voor geluk is, dat je weer relaties kunt aangaan. Maar Hij weet ook dat we dat niet zomaar kunnen, dat het een proces is. En Hij vergeeft het zelfs, als we een ander nooit zullen kunnen vergeven. Een betere Vader dan Hij is er niet. Echt niet.”

strijdkreet | 13

Zeven maal zeventig maal

Menno de boer

Zenuwachtig liep de man heen en weer door de gang. Aan alles kon je zien dat hij zich niet op zijn gemak voelde. Hij mompelde wat in zichzelf en keek geregeld naar de grote dubbele deur aan het eind van de gang. Kleine zweetdruppeltjes parelden op zijn voorhoofd en zo nu en dan stond hij even stil om met een zakdoek het zweet van zijn hoofd te wissen. Na ruim twintig minuten ging de deur open. “Meneer De Vries?!” klonk het een tikje bars. De man leek even te schrikken, herstelde zich en stapte een tikje aarzelend richting deur. “Komt u verder…”

De tafel leek wel een kilometer lang. Aan het eind zat ‘de baas’ met aan weerszijden zijn juridisch adviseurs. “Zo De Vries, het wordt nu toch wel tijd dat we eens gaan afrekenen,” klonk het nors. “Honderdtwintigduizend euro was het toch?”“Dat geld heb ik niet meneer…” klonk het bedeesde antwoord. “Weet u, het gaat niet zo goed met de zaken enneh…” “Nou, dat is dan niet zo mooi. Mijn geduld is eigenlijk wel op. We hebben je vaak genoeg de gelegenheid gegeven om je schulden terug te betalen, maar nu ben ik er wel klaar mee. We zullen een gerechtelijke procedure in gang zetten.” “Maar dan raak ik alles kwijt. De zaak, mijn huis en alles wat erin staat. Dan komen we op straat te staan. Hoe moet ik dan mijn gezin onderhouden?” klonk het wanhopig. “Als u mij nog wat meer tijd geeft, zorg ik ervoor dat de business weer gaat draaien. En dan zal ik u alles tot de laatste cent terugbetalen.”

Even was het stil. De man stond met gebogen hoofd het vonnis af te wachten. “De Vries, ik geloof niet dat je dat gaat lukken. Maar weet je wat we doen? Ik scheld je al je schulden kwijt, zodat je je helemaal op je business en je gezin kunt richten. Wat zou je daarvan zeggen?”

De man wist niet wat hem overkwam. Hoorde hij het

nu goed? Al zijn schulden, die al zolang als lood op zijn schouders drukten, zomaar kwijtgescholden? Hij keek op naar ‘de baas’. Die zat hem glimlachend aan te kijken. “Ik weet niet wat ik moet zeggen meneer. Ik kan het bijna niet geloven. Ben ik u dan niets meer schuldig? Dat is, dat is… ja dat is fantastisch nieuws!”

Bijna huppelend verliet de man het pand. Op de weg naar huis floot hij een vrolijk deuntje. Totdat hij aan de overkant van de straat een bekende zag. Zijn gezicht betrok, het gefluit verstomde en met stevige, ietwat geïrriteerde, pas snelde hij op de man toe. “Ik krijg nog duizend euro van je! En dat zou vorige maand allemaal al betaald zijn.” Geschrokken keek de ander hem aan. “Och meneer De Vries, het gaat niet zo goed met de zaken. Ik heb het geld nu niet. Kunt u mij nog wat tijd geven? Ik beloof u dat ik het zo snel mogelijk terugbetaal.” Maar De Vries was niet te vermurwen en liet de man oppakken en aanklagen.

Vergeving is vaak niet zo eenvoudig. Stel dat het niet om geld gaat, zoals hierboven, maar om verraad, bedrog, fysiek geweld of misschien nog erger… moord en doodslag. Wat is het moeilijk om de ander te vergeven als hij of zij jou iets heel ergs heeft aangedaan. En: wat is het moeilijk om vergeving te vragen (en hopelijk te krijgen) als jij de ander iets heel ergs hebt aangedaan. In het eerste geval zijn we vaak bezig met de pijn die de ander ons heeft aangedaan. Pijn die zo erg is, dat het allerlei emoties oproept. Woede, teleurstelling, bitterheid, wraakgevoelens, enzovoort. Het is enorm lastig hier goed mee om te gaan, omdat het vaak je hele leven

14 | strijdkreet

gaat beheersen. In het tweede geval durf je de ander bijna niet meer onder ogen te komen en is er vaak sprake van een enorme schuldenlast die je leven beheerst. In beide gevallen is vergeving de weg tot bevrijding. Alleen door de ander te vergeven (zonder dat je hoeft goed

te keuren wat hij/zij je heeft aangedaan!) wordt het mogelijk om innerlijke belemmeringen zoals boosheid, wrok, bitterheid, te laten verdwijnen. En alleen door

de ander vergeving te vragen kun je die vervelende schuldenlast van je schouders krijgen. Uiteindelijk zijn we op zoek naar

genezing. En of iemand ons nu iets heeft aangedaan of dat wij de ander iets hebben aangedaan, de weg

naar genezing begint via vergeving. Toch blijft het moeilijk. Hoe vergeef je iemand die jouw meermalen

intens gekwetst of zelfs mishandeld heeft? Hoe vergeef je iemand die iets heel dierbaars van je heeft

afgenomen? Hoe vergeef je iemand die jouw leven heeft geruïneerd? Dat lijkt soms een onmogelijke

opgave. Dat kun je niet alleen. Het verhaal van meneer De Vries komt bijna letterlijk uit de Bijbel (Mattheüs 18:

21-30). Daarin zegt Jezus dat je iemand die jou iets heeft aangedaan ‘zeventig maal zeven maal’ moet vergeven.

En daarmee wordt bedoeld dat als iemand die je om vergeving vraagt je daartoe altijd bereid moet

zijn. Kun je dat alleen? Waarschijnlijk niet. Maar God is er altijd. Psalm 37

vers 5 zegt: “Vertrouw uw weg aan de Here toe en

vertrouw op Hem: Hij zal het doen.” Hij is ‘de

baas’ uit ons verhaal. Bereid om ons altijd

te vergeven als wij daarom vragen. Bij Hem krijg je nooit een ‘nee’.

strijdkreet | 15

Hoe kan ik verder leven, hoe moet ik verder gaan.Kan ik ooit vergeven wat mijis aangedaan.

De woorden in mijn ziel, de haat en bitterheid,lijken niet te helen niet door woorden, niet door tijd.

Maar als er vergeving is,kan er genezing zijn van de pijn en het verdriet diep van binnen.

Als er vergeving is, kan er genezing zijn en de weg van herstel kan beginnen.

16 | strijdkreet

O God, ik heb U nodigik kan het zelf niet.Ik lijk haast te verstikken in angst en in verdriet.

Hoe kan ik ooit vergevenzoals U mij vergeeft,dwars door alles heen, wat mij beschadigd heeft.

Geef mij de kracht van Uw liefde om verder te gaan, ook al zal er een litteken blijven bestaan.

Want is Uw liefde niet sterker dan de dood en Uw vergeving niet dieper dan mijn nood?

Want waar Uw vergeving is, zal genezing zijn van de pijn en het verdriet diep van binnen.

Waar Uw vergeving is, zal genezing zijn en de weg van herstel kan beginnen.

Tekst: Marcel Zimmercopyright 2004 Celmar Music

Als er vergeving is, kan er genezing zijn

strijdkreet | 17

Als je vergeeft bevrijd je jezelf en de ander

Willemijn de jong Tessa Posthuma de boer

18 | strijdkreet

Als je vergeeft bevrijd je jezelf en de ander

Willem van Leeuwen is interviewer en journalist. Toen een uitgever op een dag vroeg of hij nog een aardig idee had voor een boek, zei hij direct: “Ja, over vergeving”. Volgens Willem zijn begrippen als schuld, genoegdoening en gerechtigheid vandaag meer in trek dan vergeving. In ‘De andere wang, vergeven in tijden van vergelding’, spreekt hij met tal van mensen die gebeurtenissen meemaakten waardoor ze te maken kregen met begrippen als vergeving, verzoening, genoegdoening, wrok en berusting. Maar hij onderzocht ook zijn eigen -gebrekkige- vergevingsgezindheid.

“We leven in tijden van vergelding. Kijk maar eens naar de televisieprogramma’s die we tegenwoordig hebben. Radar, Kassa, De Rijdende Rechter, Medische Missers – allemaal programma’s waarin mensen hun recht komen halen. Mensen willen compensatie, genoegdoening, lik-op-stukbeleid, voor wat hun is aangedaan. In die programma’s speelt vergevingsgezindheid of empathie geen rol. Ik denk dat ze wel iets zeggen over het huidige sentiment in onze maatschappij. In 2009 stortte tijdens een festival in Utrecht een trap in. Een ernstig ongeluk waarbij doden te betreuren vielen. Diezelfde avond werd op de radio de schuldvraag al gesteld. Ook toen het vliegtuig van Turkish Airlines neerstortte, kwamen de kranten de volgende dag meteen met de schuldvraag op de proppen. En bij het instorten van een tent bij Pukkelpop twee jaar

geleden, tijdens een grote storm, viel me iets soortgelijks op. De volgende dag kwamen de landelijke dagbladen met vragen als: Hadden organisatoren dit niet kunnen voorkomen? Wie was verantwoordelijk voor die tent? Vijf dagen later stond in een landelijk dagblad een ingezonden brief van een nabestaande met daarin: ‘terwijl wij hier in België bezig zijn met rouwen, wordt in Nederland de schuldvraag gesteld’. Deze persoon vond dat een beetje onkies. En ik begreep dat gevoel. Het lijkt me voor slachtoffers en nabestaanden heel onprettig om direct na een vreselijke gebeurtenis te worden geconfronteerd met daders en schuld. Maar dat is wel wat onze maatschappij doet.”

“Zelf ben ik ook wel bezig met de schuldvraag. Als kind had ik al een klein zwart boekje in mijn hoofd met daarin de namen van mensen die me iets hadden aangedaan of gekwetst en die ik nog wel eens terug zou pakken. Als een jongen me had geschopt, kwam hij in mijn zwarte boekje. Dat boekje hield ik altijd bij, ook als volwassene. Eens in de zoveel jaar kwam er dan iemand bij. Maar ik moet zeggen dat het op de duur een last was, het voedde namelijk mijn wrok, ik onthield op deze manier alle nare dingen die me waren aangedaan.Daarbij komt ook nog dat ik nooit hele vreselijke dingen heb meegemaakt in mijn leven. Geen vrouw die is verkracht of een familielid dat is vermoord.

strijdkreet | 19

Ik dacht: als ik nu al zo wrokkig ben, wat gebeurt er dan als er echt iets ergs gebeurd? In mijn boek is mijn eigen zoektocht naar meer vergevingsgezindheid, de rode draad geworden.”

“In ‘De andere wang’ sprak ik onder meer met Tonnie en Max. Tonnie liet jaarlijks een uitstrijkje maken. Na een van die routine onderzoeken vertelde haar gynaecoloog plots dat het helemaal mis was. Baarmoederhalskanker in een ver gevorderd stadium. Ze liet zich direct opnemen en opereren. Daarna ontstonden er complicaties. Ze lag nog tien weken in het ziekenhuis met ontstekingen en moest daarna voor altijd een katheter gebruiken. Drie maanden na haar ontslag, belde de directeur van het ziekenhuis met de vraag of ze langs wilde komen. Wat bleek was dat de laborant twee uitslagen had verwisseld; Tonnie had helemaal geen kanker. Ze voelde zich machteloos en woedend. Tonnie heeft uiteindelijk het ziekenhuis en de laborant wel vergeven, maar haar man Max kon dat niet. Hij was nog altijd woedend over de gevolgen van die operatie. Ik vroeg me af hoe Tonnie dit zo gemakkelijk had kunnen vergeven en ontdekte dat ze wel moest. Vergeven is vaak ook doorgaan met leven. Zonder vergeving blijf je verlamd achter. Vreemd was wel dat Tonnie na mijn gesprek met haar, bij de deur, zei: ‘Maar wat ik niet kan vergeven, is dat mijn schoonzoon mijn dochter in de steek laat’. Dat ‘kunnen vergeven’ is blijkbaar ook selectief. Misschien dacht ze dat ze aan de scheiding van haar kind nog iets kon doen. Of was de liefde voor haar kinderen intenser dan die voor haar eigen lichaam.”

“Niet vergeven betekent niet dat je dan ook altijd wrokkig blijft, moet ik zeggen. Oud- profvoetballer Niels Kokmeijer heb ik ook geïnterviewd. Zijn been werd doormidden getrapt door een tegenstander. Zijn carrière was daarna meteen afgelopen. De dader, Rachid Bouaouzan, had de trap uit pure woede gegeven, het was absoluut niet nodig geweest.

Rachid heeft wel zijn excuses aangeboden in het ziekenhuis, maar maakte daarbij vrijwel geen contact met Niels. Misschien had het met zijn Marokkaanse achtergrond te maken, de schaamtecultuur waarin hij is grootgebracht. Rachid hield zijn hoofd naar de grond en keek hem niet aan. Niels gaf aan dat hij die excuses wel heeft geaccepteerd, maar dat hij deze jongen nooit heeft vergeven. Daaruit bleek voor mij dat er voor vergeving wel iets nodig is. Er moet contact zijn tussen dader en slachtoffer. Empathie of iets van begrip. Met Niels gaat het wel weer prima, hij is ondernemer en ook weer actief in de sportwereld.”

“Het verbaasde me wel dat Niels geen wrok meer koesterde. Hij had de feiten uitgegumd. Hij dacht er niet meer over na. Ik vond dat wel in onze maatschappij passen. We nemen heel snel afstand van nare dingen. Ik weet niet of het zo is, maar voor mijn idee zoeken we in onze individualistische samenleving heel gauw het pad weer op. Nare dingen laten we gauw achter en dan rennen we weer door.”

Maar de boosheid bleef

en ik bleef er ook op terug

komen bij degene die

me iets vervelends had

aangedaan

“Begrijpen wat je de ander hebt aangedaan en daarover contact hebben, is belangrijk voor vergeving. Ik heb iemand geïnterviewd die op een hele nare manier was bedrogen door haar vriend. Ze heeft foto’s van zijn vreemdgaan achter de ruiten geplakt van haar vakantiehuisje, waar het bedrog plaatshad. Toen hij dat zag, snapte hij beter de pijn en

20 | strijdkreet

machteloosheid die zij moest voelen. Hij heeft daarna ook het contact gezocht en vergeving gevraagd. Ze heeft hem vergeven, maar de relatie is wel gestopt. Ook als je niet met elkaar doorgaat, dan kun je elkaar na vergeving wel weer in de ogen kijken. Degene die vergeving vraagt, geeft erkenning voor de schade en de pijn die hij/zij heeft berokkend en degene die vergeving schenkt, geeft erkenning voor het feit dat mensen fouten kunnen maken. Je gaat eigenlijk weer naast elkaar staan. Maar dat contact, begrip over en weer, dat lijkt essentieel te zijn. Hoewel ik met begrip niet bedoel dat je het echt hoeft te begrijpen. Je kunt nog steeds zeggen: ‘Ik had het nooit zo gedaan.’ Maar je erkent wel dat de ander, in zijn/haar situatie, die fout heeft kunnen maken. Vergeving is niet per se relatieherstel, maar wel contactherstel.”

“Je moet er klaar voor zijn om iemand echt te kunnen vergeven. Ik geloof niet in het ‘zeggen dat je iemand vergeeft’ en dat de rust daarover daarna vanzelf komt. Ik heb het zelf eens geprobeerd. Ik dacht toen: ‘Ach kom, dat moet ik toch kunnen, zeg gewoon dat je het hebt vergeven.’ Maar de boosheid bleef en ik bleef er ook op terug komen bij degene die me iets vervelends had aangedaan. Dat werkt dus niet. Vergeven is pas een opluchting als je er ook aan toe bent, als je merkt dat het jou zal bevrijden van de wrok die je koestert.”

“Ik kan het wel begrijpen als mensen niet vergeven. De ouders van Joes Kloppenburg, een jongen die in 1996 door zinloos geweld om het leven is gekomen, hebben de dader niet vergeven. Ook zij hadden weinig contact met de dader gehad en het hielp ook niet dat hij na vijf jaar alweer vrij rondliep en maar weinig oprecht berouw had getoond. Daarbij komt ook dat ze gelovige, Bijbelvaste mensen zijn. Dat maakt het niet kunnen vergeven extra zwaar en pijnlijk. Maar ik zag ook dat de mensen die niet vergaven de boosheid met zich mee bleven dragen. Om te vergeven, moet je afstand kunnen nemen van jezelf. Naar je gevoel kunnen kijken. Inzicht

willen hebben in wat de ander heeft bewogen om een vreselijke daad te plegen, terwijl je eigen pijn zo groot is. Dat is vaak onmogelijk. Hank Heijn, de vrouw van Aholdtopman Gerrit Jan Heijn, die in de jaren tachtig werd ontvoerd en vermoord heeft naar eigen zeggen de dader uit wanhoop vergeven: ze moest vergeven om zelf door te kunnen. Ze heeft er vreselijk hard aan gewerkt om te kunnen vergeven. Vergeving geeft bevrijding. Je kunt, ondanks iets heel verdrietigs, toch weer door met je leven. Jezelf bevrijden van de last van wrok, dat is moeilijk, maar uiteindelijk beter voor jezelf. Dat is wat ik zag bij de mensen die konden vergeven.”

Inzicht willen hebben in wat

de ander heeft bewogen

om een vreselijke daad te

plegen, terwijl je eigen pijn

zo groot is.

“Als we in onze maatschappij elkaar meer zouden vergeven, dan zou er veel minder onzinnige strijd zijn tussen mensen! Zoveel onvrede ontstaat en bestaat vaak doordat we geen echt contact hebben met elkaar. Als Joden en Arabieren meer van elkaar zouden weten en meer met elkaar zouden praten, zouden ze zien dat ze niet zo veel verschillen. Als we zien dat we allemaal uit dezelfde lap zijn gescheurd, zijn we milder voor elkaar. En kunnen we makkelijker vergeven. Er zou veel minder ellende en strijd zijn, als we dat meer deden.”

strijdkreet | 21

Vergeven is moeilijk. Het lijkt soms

wel onmogelijk. Waarom is het zó

moeilijk om te vergeven?

Het zit in onze natuur om te willen ‘terugslaan’ als we gekwetst zijn door een ander. Onze trots of eigenwaarde is gedeukt, onze dromen zijn in duigen of we verliezen iets heel kostbaars. Die schade moet worden vergoed. Het moet worden rechtgetrokken. Op zich een logische neiging, dat we iets dat kapot is gegaan willen herstellen, dat we onrecht willen rechtzetten – dat is een goede natuur. Maar vaak kan dat niet meer. Als datgene wat is vernield niet meer te herstellen is, blijft er alleen wraak over. Vergelden is niet herstellen, het is kwaad bestraffen met kwaad. Wraak maakt je niet vrij, het lucht niet op; het maakt je ellende vaak alleen maar erger.

Begrijpen

Blaise Pascal, een bekende filosoof zei eens: ‘to understand is to forgive’ . Hij stelde dat vergeven begint bij begrijpen. Er is empathie nodig om een ander te kunnen vergeven. Je moet kunnen begrijpen hoe de ander tot een daad is gekomen. Je hoeft die daad zeker niet te rechtvaardigen, maar je kunt haar wel plaatsen. Ook voor degene die vergeving moet vragen of ontvangt, is het nodig om te begrijpen. Echt vergeving vragen kan pas als je beseft wat je hebt aangericht, als je begrijpt waar je slachtoffer doorheen gaat.

Berouw

Spijt die naar vergeving hunkert, noemen we ook wel berouw. Spijt zou je kunnen duiden als ‘dat had ik niet moeten doen, wat jammer nou’. Berouw gaat veel dieper. Je beseft wat je hebt gedaan en wilt het graag rechtzetten. Je wilt in het reine komen met de ander. Oprecht berouw zou je kunnen toetsen aan de volgende drie elementen:

• erkenning van het feit dat je daad slecht was;• het betreuren van die daad;• het voornemen om de daad nooit meer te doen.Als we iemand die oprecht berouw heeft, vergeven, kan het proces van verzoening beginnen. Met verzoening wordt een relatie hersteld. Je staat weer naast elkaar en gaat weer met elkaar om als gelijken.

Beschuldigen

Dat we het zo moeilijk vinden om te vergeven, hangt vaak samen met de gedachten die we over de dader hebben. We vertellen onszelf dat de ander de verantwoordelijkheid niet neemt voor zijn of haar daden. We vinden onszelf hypocriet als we zouden vergeven, want we voelen de pijn nog steeds, of we vinden vergeving zwak. We hebben ook vaak de neiging om daden van degene die ons pijn heeft gedaan in het karakter van die persoon te leggen. Het is dan geen daad die slecht is, maar de méns is slecht. Je echtgenoot ís een ontrouwe smeerlap, je schoonmoeder een secreet en je kind een onverantwoordelijk schepsel. Daarmee is ons oordeel over de persoon heel hard. Als we zelf fouten maken, zoeken we de oorzaak hiervoor vaak extern. ‘Ik heb al maanden geen leuke klus gehad op mijn werk’, ‘de barman heeft me te vaak bijgeschonken’ of ‘mijn vrienden waren niet beschikbaar’. We geven onszelf de mogelijkheid te mislukken, maar zijn niet zo mild voor een ander.

Dit is wat psychologen de Fundamental Attribution Error noemen. Anderen houden we helemaal verantwoordelijk voor hun gedrag, terwijl we ons eigen negatieve gedag aan situaties binden. Het is goed om dat patroon in te zien, omdat het ons laat zien waarom we onszelf makkelijker vergeven dan anderen. Het is een leerproces om het goede in de ander te zien en minder harde conclusies te trekken over het karakter of de intenties van de ander.

Willemijn de jong

Bitter of beter - waarom is vergeven zo moeilijk?

keantian

22 | strijdkreet

Bitter of beter

Empathie kunnen we ontwikkelen door onze manier van denken te veranderen. Accepteer dat je nooit precies kunt weten waarom een ander op een bepaalde manier heeft gehandeld. Zie in dat je zelf de keuze hebt om bitter of beter te worden. Vergeving heeft een enorme impact op onze eigen gezondheid en gevoelens. Het is vaak meer nog een kwestie van ons eigen hart dan dat van de ander. Laat wrok je niet gevangen houden, het zal jou en je relaties vernietigen. Ethicus Lewis Smedes schreef: “Vergeven gaat over het bevrijden van de gevangene… en dan ontdekken dat jij de gevangene was.” Loslaten van je eigen pijn, je wrok en misschien je uitzichtloosheid is meestal erg lastig. Dat komt doordat we vaak zo vasthouden aan ons verdriet en onze pijn. Loslaten lukt soms even, maar al snel pakken we het hele pakket ellende weer terug. Dan is het heel bevrijdend als je je pijn en ellende kunt geven aan iemand die precies begrijpt wat je voelt en weet wat hij ermee moet doen. Loslaten kost tijd, net als vergeven. Maar als je je pijn en verdriet aan God geeft, zal Hij je ook helpen de ander te vergeven.

Bevrijding

Het vermogen om anderen te vergeven, heeft zijn wortel in het onszelf kunnen vergeven. In de Bijbel staat dat God de

wereld zo lief had dat hij zijn enige Zoon gezonden heeft, zodat we vergeving konden ontvangen. God wil dat we mensen zijn die kunnen vergeven. Dat leert Hij ons door eerst ons te vergeven. Ons te bevrijden van onze schuld – van alle fouten die we hebben gemaakt. Als je beseft dat je zelf ook vergeven bent, wordt het minder moeilijk anderen te vergeven.

Vergeven en verzoenen is niet alleen belangrijk tussen twee mensen. Soms vragen leiders ook vergeving aan hele bevolkingsgroepen, voor misdaden die ooit door een hele staat zijn gepleegd. Paus Johannes Paulus II zei eens: “Mensen zijn in essentie sociale wezens, die zich bewegen binnen een patroon van relaties waarin zij zich zowel op goede als op slechte wijze uiten. Ook een samenleving heeft daarom absoluut behoefte aan vergeving. Gezinnen, groeperingen, samenlevingen, landen en de internationale gemeenschap zelf hebben vergeving nodig om banden die verbroken zijn, te herstellen, onvruchtbare situaties van wederzijdse veroordeling te boven te komen en weerstand te bieden aan de verleiding om anderen te discrimineren die zich daartegen niet kunnen verweren. Het vermogen om te vergeven, ligt aan de basis van het idee van een toekomstige samenleving die wordt gekenmerkt door gerechtigheid en solidariteit.”

strijdkreet | 23

Wees goed voor elkaar en vol medeleven; vergeefelkaar zoals God jou ook in Christus vergeven heeft.

Bijbelboek Efeziërs, hoofdstuk 4, vers 32.

www.legerdesheils.nl doen wat we geloven