Seizoenen

Ecologisch tuinieren | koken | leven | №.5 | 2008

2

Colofon

Velt vzw Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren. Verschijnt zes keer per jaar.

RedactiedresUitbreidingstraat 392c, 2600 Berchem T 03 281 74 75 -F 03 281 74 76info@velt.be www.velt.be

Activiteiten Weg & WijzerAfdelingen voeren hun activiteiten voor het novembernummer in vóór 20 oktober via de webkalender van www.velt.be. Het gaat om de activitei-ten van december en januari. Onjuiste of onvolledige activiteiten worden niet opgenomen.Op zoek naar de contactpersoon van je afdeling? Surf naar www.velt.be en klik ‘contacteer ons’ of bel 03 281 74 75. Advertenties Tarieven en praktische vereisten op aanvraag bij de redactie en op www.velt.be/adverteren. De redactie kan beslissen om advertenties niet op te nemen. Voor de inhoud van de advertenties zijn redactie noch Velt verantwoordelijk.

SeizoenenarchiefVelt-leden kunnen nummers van vorige jaargangen van Seizoenen raadplegen op www.velt.be. Registreer je (lidnummer nodig) en log in.

Word lid• België: stort € 25,00 op rekening 001-0990550-62 van Velt.• Nederland: stort € 25,00 op rekening 67 48 48 t.n.v. Velt-Nederland onder vermelding van ‘nieuw lid’.• Andere landen: stort € 30,00 op rekening 001-0990550-62 van Velt.

Giften Steun Velt in het ijveren voor gezonde voeding en een gezonde leefom-geving. Stort een vrije gift op rekeningnummer 001-0990550-62 van Velt vzw, met de mededeling ‘gift’. Giften vanaf € 30,00 zijn fiscaal aftrekbaar.

LegatenLegaten kunnen onze vereniging een mooie impuls geven. Als je ecologie belangrijk vindt en ons werk wilt steunen, kun je Velt vzw in je testament opnemen voor een duolegaat. Met een duolegaat kun je aanzienlijk be-sparen op successierechten en zo je erfgenamen bevoordelen. Velt geniet dan mee van dit belastingvoordeel. Download de folder via www.velt.be of vraag hem aan op het Velt-secretariaat.

Colofon

Tweemaandelijks tijdschrift van Velt 36ste jaargang - september/oktober 2008

Hoofdredactie en lay-out : Bart Coenen, bart.coenen@velt.be Eindredactie en lay-out : Reine De Pelseneer, reine.depelseneer@velt.be Fotoredactie: Inge Van Der Elst, fotoredactie@velt.be Redactieraad: Jan Burgers, Lieven David, Erika Eynatten, Riet Janssens, Luk Naets, Nadia Tahon, Greet Tijskens, Tine Van Landegem, Annelies Wijts-VerbochtWerkten mee aan dit nummer: Michel Beankens, Geertje Coremans, Veerle de Pooter, Erika Eynatten, Luk Naets, Nadia Tahon, Luc Vanhoegaerden, Tine Van Landegem, Jan VannoppenFotografen & illustratoren:Aconcagua, Banana Stock, Bart Coenen, Evelyne Fiers, Freshly Grown, Jac Desalpes, Ies, Stefan Jacobs (cover), Juergen Mangelsdorf, Luk Naets, Richard Plink, Podchef, Sonja Ravijts, Phill Sparks, Nadia Tahon, Una Cierta Mirada, Tinne Van den Bossche, Luc Vanhoegaerden, Jan Vannoppen, Frans Verelst, Steve WoodsAdministratie: Karin Holemans, karin.holemans@velt.be Lay-outconcept: Kurt Cornelis, www.sfumato.be Druk : Druk in de Weer, www.drukindeweer.beVerzending: Boes & Co, www.boesenco.be

V.u.: Piet Anrijs, Vissenakenstraat 381, 3300 Vissenaken

35 | 2008

Inhoud

REdacTionEEl

zoomStappen naar een ecologische tuin

consumEnT

REpoRTagEIk kreeg tot 300 boze mails per dag!

TuinKleinfruit planten

Van klaproos tot bolderikBedek je bodem

Ricinusschroot

soRbETVraag en antwoord: wat met olijfolie?

VERbEEld

culinaiRVan appels en peren

wEg & wijzER

bREEdbEEldDe prijs van duurzame voeding:

voedseldemocratie versus voedselcontrole

zoEkERTjEs

Eco-acTiEfEen 1-2-3-kleutertuin

Over groene ridders en moestuinschakels

lEzERs REagEREn/column/uiTgEspRokEn

uiTgElichT

lEdEnVooRdElEn

4

5

6

8

10121415

16

17

18

21

25

36

3031

32

34

43

‘Waarom zouden we kinderen slechte dingen aanleren?’ vroeg Sonja Ravijts zich af en ze plantte prompt een 1-2-3-ecotuinbordje aan de Opdorpse kleuterschool. p. 30.

Kleine vingertjes die nergens kunnen afblijven, wij hebben er iets op gevonden: kleinfruit planten. Hoe je daarmee start, lees je op p. 10.

Verhoogt de voedselcrisis de druk op duurzame voeding? Een biobakker, een verwerker en een veiling vervolledigen ons dossier.p. 25-29.

4 Redactioneel

Ambachtelijke vaardigheden

Tekst bart coenen

De Romeinse senator Cato (234 - 149 v.Chr.) vond het ge-vaar van de stad Carthago zo groot dat hij elke redevoering voor de Romeinse senaat eindigde met de zin: ‘Ceterum censeo Carthaginem esse delendam’ (En overigens blijf ik van mening dat Carthago vernietigd moet worden). Het is, ondanks haar oorlogszuchtige karakter, mijn favoriete La-tijnse uitspraak. Of Cato het echt gezegd heeft, is niet zeker, maar hij kreeg in ieder geval zijn zin: Carthago werd in 146 voor Christus door Rome verwoest.

Dingen die we belangrijk vinden, moeten we voortdurend herhalen. Op dezelfde nagel kloppen, liefst allemaal tege-lijk. Die van de opwarming van de aarde bijvoorbeeld, of die van de noodzaak om het pesticidengebruik terug te dringen. Het moet met Vandana Shiva ook zoiets zijn. De am-bachtelijke vaardigheid ‘spijkers met koppen slaan’ heeft deze Indiase wetenschapper aardig in de vingers. De publicatie van het tweede deel van ons dossier ‘De prijs van duurzame voeding’ in deze Seizoenen is een goede gelegenheid om haar visie op deze actuele kwestie uit de doeken te doen. Al sinds de publicatie van haar boek The violence of the green revolution klopt Vandana Shiva op de nagel van de voedselsoevereiniteit. Nu is ze boos op VS-president George W. Bush. Geen verrassing – Shiva is waarschijnlijk bijna fulltime boos op Bush – maar toen Bush tijdens een debat de groei van de Indiase middenklasse aanwees als de oorzaak van de stijgende voedselprijzen, vond Shiva het nodig om even grondig de puntjes op de i te zetten. ‘De meeste Indiërs eten nu minder dan een decennium geleden. De hoeveelheid beschikbare voeding per hoofd nam af van 485 gram per dag in 1991 tot 419 gram nu. De economische groei ging er hand in hand met groei van honger’, weet Shiva. Ook de kwaliteit van de voeding nam af – zelfs voor de middenklasse – in vergelijking met hoe het was voor de globalisering toesloeg. “De armen zijn slechter af, omdat hen de middelen om in hun eigen levensonderhoud te voorzien, werden afgenomen. De middenklasse is slech-ter af, omdat ze ongezonder eten doordat junkfood en bewerkte voeding het land veroveren.”

India bevindt zich dus in het centrum van de wereld-voedselproblematiek wegens ondervoeding van de armen, die niet genoeg krijgen, en ondervoeding van de rijken, wiens dieet verslechterde. Nu al telt India het grootste aantal diabetici ter wereld.

Ubi pus, ibi evacua is nog zo’n leuke Latijnse uitspraak. Vrij vertaald: als iets niet goed is, dan moet je ingrijpen. De voedselcrisis toont ons immers de gevolgen van de opgelegde integratie van voedselsystemen via regels van vrije handel in een globale goederenmarkt. Door speculatieve handel geraakt de voedselproductie overal uit balans. Volgens Vandana Shiva zijn de stijgende voed-selprijzen een direct gevolg van de geforceerde opening van landen voor de import van voedsel afkomstig van de Amerikaanse landbouwindustrie door organisaties als de Wereldbank, de Wereldandelsorganisatie en door regionale en bilaterale overeenkomsten.

En er is meer. Vandana Shiva ziet tekenen dat dezelfde globale landbouwindustrie die de historische en huidige crisis veroorzaakte, nu de voedselcrisis aangrijpt om haar wurggreep te verstevigen. Een geglobaliseerd systeem dat gecontroleerd wordt door bedrijven is nochtans hét re-cept voor voedselrampen en hongersnoden. We kunnen deze evolutie volgens mensen als Vandana Shiva, maar ook professor Tim Lang (zie p.25), een halt toeroepen als we de voedseldemocratie verdedigen en de voedsel-soevereiniteit heropbouwen door lokale economieën en duurzame landbouw te versterken. Doen we dit niet, dan zullen bedrijven in het gat springen om hun macht te verstevigen en hun winsten te vergroten.Vandana Shiva: ‘Terwijl de mensen lijden, gaan de bedrijven en hun bondgenoten zoals Bush voort met ons een rad voor de ogen te draaien over de oorzaken van de voedselcrisis.’

→ www.grain.org/seedling/?id=552 (artikel Vandana Shiva)

→ http://nl.wikipedia.org/wiki/Vandana_Shiva

5Zoom

Stappen naar een ecologische tuin

Een ecologische tuin aanleggen en beheren: hoe doe je dat? Heel wat mensen kiezen voor een gezonde tuin zonder gif, voor een tuin met oog voor de natuur. Maar hoe ga je nu concreet te werk als je zo’n tuin wilt? Het nieuwe boek van Velt Stappen naar een ecologi-sche tuin: aanleg en beheer begeleidt stap voor stap alle ecologisch bewuste tuinliefhebbers. Het is een praktisch en een mooi boek dat telkens vertrekt vanuit de vraag: Hoe doe ik het?

Meer over dit nieuwe boek lees je op p. 12.

Foto: Evelyne fiers

6 Consument

Weg met chemische landbouw in India

In Andhra Pradesh, een zuidelijke deelstaat van India, kiezen meer en meer dorpen voor biologische en ggo-vrije land-bouw. Een 50-tal dorpen maakt deel uit van de “GM-Free India”-coalitie, die o.a. boerenverenigingen, ngo’s, landbouw-activisten en vrouwenfederaties samenbrengt. Ze verspreidt informatie over ggo’s en zoekt naar alternatieven. Door een einde te maken aan de chemische landbouw worden de Indische boeren bevrijd uit de greep van tussenpersonen die “pakketten” met hybridezaden, meststoffen en insecticiden op krediet verkopen. Die pakketten worden ter beschikking gesteld door bedrijven als Bayer, Syngenta, Dupont en Mon-santo. De boeren zijn meestal verplicht om hun oogst aan de tussenpersonen te verkopen om zo hun schuld af te betalen.De chemische landbouw zorgt nog voor tal van andere problemen: vele boeren zijn ongeletterd en kunnen dus niet lezen hoe ze de pesticiden moeten doseren, geiten stierven na het eten van Monsanto’s ggo-katoen en de boeren onder-vinden gezondheidsproblemen.Telen zonder pesticiden wordt nu almaar populairder in de regio, omdat het voor de boeren een groter en betrouwbaarder loon oplevert. Verschillende boeren gaan in andere dorpen spreken over de voordelen van pesticidenvrije landbouw en informeren over alternatieven, zoals het gebruik van neemaftreksels.

Bron: Seedling, juli 2008

Ingevoerde peren

Nog meer pesticidennieuws. Wie in de lente of bij het begin van de zomer peren wil kopen, zal merken dat de vruchten uit Zuid-Afrika, Chili of Argentinië zijn ingevoerd. Öko-Test (OT) kocht in een 12-tal verkooppunten telkens drie mon-sters van zulke peren en liet ze onderzoeken op residu’s van 500 pesticiden. De zes stalen bioperen kwamen uit Argenti-nië en er was zelfs geen spoor van een pesticide op terug te vinden. Bij de gangbare vruchten konden tot vijf verschil-lende pesticiden in één staal worden aangetroffen, dikwijls

in verhoogde dosissen. Gangbare peren kun je dus beter schillen voor je ze opeet, meent OT.

Bewaarwortelen

In tegenstelling tot de peren ziet het plaatje er voor gangbare wortelen heel wat beter uit. Het labo ontdekte hooguit wat sporen van twee pesticiden en hier en daar een verhoogde waarde. Aangezien biowortelen in Duitsland al een markt-aandeel van 17 procent hebben, kocht OT er maar liefst 24 stalen van in 8 verkoop-punten. Ze waren afkomstig uit Nederland en Duitsland en bleken allen smetteloos. Ook de nitraatgehaltes waren laag. Bij het gebruik van pesticiden in de gangbare teelt stipt OT toch aan dat er bestrijdingsmid-delen bij zijn die eigenlijk verboden zijn, maar soms uitzonderlijk in een bepaalde periode mogen worden gebruikt. Wat de

smaak van wortelen betreft, komt er soms uit onderzoek naar voren dat verbruikers biowortelen minder appreciëren omdat ze gewend zijn aan de gangbare hybride varianten die geselecteerd zijn op hun zoete smaak. Bedenk dan dat de aanwezigheid van meer bitterstoffen meestal duidt op een hoger aandeel aan gezondheidsbevorderende substanties.

Instant cacaodrankjes

Eén op drie schoolkinderen drinkt elke dag bij het ontbijt of op school een cacaodrankje volgens OT. De moeite dus om eens wat nader te bekijken. Van de 23 geteste instantpoeders komen de 6 bioversies, waarvan 3 ook nog eens fairtrade, er als beste uit, omdat ze minder suiker bevatten en geen extra aroma’s, vitaminen of mineralen. Vooral het gehalte aan sui-ker loopt in de gangbare producten flink op: het equivalent van 3 tot 6 suikerklontjes in één beker is echt overdreven.

Op 14 juli 2008 verscheen in de krant De Standaard een paginagrote advertentie van Velt tegen het gebruik van pesticiden. De advertentie werd ontworpen door reclame-bureau Duval Guillaume uit Antwerpen.Deze advertentie werd geselecteerd voor De Standaard Solidariteitsprijs. Meer dan honderd kandidaten stuurden een advertentie in. Daaruit werden er 24 geselecteerd. De fotosessie vond plaats in de tuinen van Velt Brasschaat. Frans Verelst, coördinator van de tuin, was ook van de partij. Hij zorgde voor foto’s van the making of...

Pesticiden tasten je vrucht- baarheid aan. The making of…

Foto’s Frans Verelst Advertentiebeeld (middenin) Duval Guillaume

75 | 2008

Prijs Roundup piekt. Hoera! Of toch niet?

De prijs van glyphosaat - het landbouwgif dat door Monsanto verkocht wordt onder de naam Roundup - schiet als een pijl de hoogte in. Dat meldt het internationale tijdschrift Seed-ling. Het patent van Monsanto op glyphosaat verliep in 2000, maar het bedrijf produceert nog steeds 60 procent van de wereldvoorziening. Roundup droeg in enorme mate bij aan Monsanto’s recordwinsten. In het tweede fiscaal kwartaal van dit jaar, steeg de verkoop van glyphosaat en andere herbici-den met een beangstigende 85 procent in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Die groeiende vraag is niet nood-zakelijk de belangrijkste oorzaak van de prijsstijging. Fosfor, samen met kalium en nitraat één van de drie hoofdcompo-nenten van kunstmest, is ook een belangrijk ingrediënt van glyphosaat. Nu denken wetenschappers dat de reserves van het fosfaatgesteente, een niet-hernieuwbare bron, opgeraken binnen de komende 40 à 50 jaar. De grootste fosfaatopslag-plaatsen ter wereld liggen in de VS en in Nauru, een eiland in de Stille Oceaan. Van het laatstgenoemde land is de voor-raad nu al bijna uitgeput. Maar er is meer. Fosfaatgesteente omzetten in fosfor – wat op zijn beurt wordt verwerkt tot fosfortrichloride, vereist voor de productie van glyphosaat – veroorzaakt niet alleen een hoop vervuiling, maar verbruikt ook veel energie. Volgens een getuigenis van een Monsanto-medewerker tijdens een verhoor door de VS-regering enkele jaren geleden, maakt electriciteitsverbruik 30 tot 45 procent uit van de totale productiekost van glyphosaat. Laat nu net de energieprijs zo sterk gestegen zijn...

Bron: Seedling, juli 2008 - meer op http://tinyurl.com/5q5se6

Bijzondere ontdekking

Zuidelijke soorten zijn steeds vaker te vinden in Nederland. Ze rukken op vanuit het zuiden en worden al snel in Zeeuws-Vlaanderen ‘gespot’. Tot de verbazing van de mensen van biologische rozenkwekerij De Bierkreek zat de gouden tor (Cetonia aurata) rustig te eten van de bloemblaadjes van Polarstern ( foto). De bloemvretende soort is doorgaans te vinden op zonnige warme plaatsen. De larven ontwikkelen zich in dood rottend hout van onder andere wilg. Degouden tor staat tot nu toe te boek als een zeldzame soort in Nederland en België.

Bron en foto: De Bierkreek

Solidariteitsprijs bis

Met de slogan ‘De appel valt ver van de boom’ waagt ook Wervel (Werkgroep voor een Rechtvaardige en Verantwoorde Landbouw) haar kans voor een gratis publicatie in De Stan-daard. Wervel was helaas niet bij de gelukkigen. Wervel: ‘Ons voedsel legt meer kilometers af dan ooit tevoren, maar wordt het daar ook lekkerder van? De massale import en export van voedsel legt wereldwijd een zware druk op het milieu. Lokale boeren krijgen het steeds moeilijker. Nochtans zijn het juist zij die de basis vormen voor een duurzame en gezonde landbouw.’Wervel bleef niet bij de pakken zitten en drukte haar affiche dan maar zelf. Op het Velt-secretariaat liggen hiervan 20 exemplaren klaar. Heeft je huis een raam dat breed genoeg is om de Wervelaffiche naast die van Velt te hangen, stuur dan een mailtje naar redactie@velt.be of bel 03 287 80 91 voor jouw eigen prachtexemplaar.

Solidariteitsprijs ter

Eva (Ethisch Vegetarisch Alternatief ) scoorde dan weer wel met een mooi ontwerp van een boomschijf in de vorm van een biefstuk op een bord. Boodschap: vlees eten kost elk jaar 3 miljoen hectare aan bos. Wie het met eigen ogen wil zien, surft naar www.vegetarisme.be. Om te weten welke ngo’s nog meedrumden voor een plekje in de krant – inmiddels een jaarlijks terugkerende gekte in Vlaanderen – surf je naar www. standaard.be/solidariteitsprijs.

8

‘Ik kreeg tot 300 boze mails per dag!’Charles Cremer over de Codex Alimentarius

Reportage

Tekst en foto luk naets

De Codex Alimentarius ontwikkelt richtlijnen, normen en standaarden over al het voedsel in de wereld. De laatste maanden ontstond er wat ophef rond deze mysterieuze regelge-ving. Mensen reageerden verontrust op geruchten dat het gebruik van antibiotica verplicht zou worden en dat men vitamines en mineralen zou gaan verbieden. Hoog tijd voor op-heldering in een gesprek met Charles Cremer, de contactpersoon van de Belgische Federale Overheidsdienst voor Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu.

95 | 2008

Jaarlijks vindt de bijeenkomst plaats van de grote Codex Commissie, zowat de algemene vergadering van de Codex Alimentarius (CA). Welke rol speelt België daarin?De Belgische delegatie bestaat uit vijf personen: drie ambtenaren (FOD Volksgezondheid, FAVV en FOD Econo-mie) en twee vertegenwoordigers van de voedingsindustrie. Het voorbereidende werk, zoals het formuleren van voorstel-len en het uitwerken van discussieteksten, voor zo’n grote vergadering gebeurt in de zogenaamde horizontale of algemene comités rond thema’s als additieven in voeding, pesticidenresidu’s, etikettering en analysemethoden. Daarnaast zijn er nog de verticale comités die zich buigen over specifieke productgroepen: bijv. zuivel, vers fruit en groenten, oliën en vetten, en suikers. Voorstellen van al deze comités worden in de Codex Commissie besproken en aangenomen of verwor-pen. Meestal gebeurt dit bij algemene consensus, maar het kan ook dat een land een stemming vraagt en dan volstaat 50 procent plus één stem om te beslissen.De Belgische vertegenwoordigers zetelen in alle horizontale comités over de alge-mene onderwerpen, maar volgen niet alle productgroepen op. Zo zit er bijvoorbeeld geen vertegenwoordiger van bij ons in de groep van de oliën en vetten. Daarnaast volgen we ook nog de vergaderingen op van de zogenaamde task forces, werk-groepen die voor een beperkte periode zijn opgezet rond actuele thema’s, bijv. voedingsmiddelen die afkomstig zijn uit de biotechnologie.

De ruim 20 comités worden telkens voorgezeten door een bepaald land. Zelfs een klein land als Nederland leidt een comité, dat van contaminanten in voeding…Elk land dat lid is van de CA kan zich kan-didaat stellen om een comité of task force voor te zitten. Indien er meerdere kandi-daten zijn, wordt er gestemd. De bedoeling van het opzetten van deze comités is niet alleen de vaak heel technische voorstellen uitwerken, ook de kosten voor de CA wor-den erdoor gedrukt, omdat het organise-rende land de tolken en de vertalingen van de documenten dient te betalen.

Intussen is ook de Europese Commissie lid van de CA en stemt zij in naam van de lidstaten. Wordt de eigen inbreng van elke lidstaat zo niet uitgehold?Niet noodzakelijk. De lidstaten bepalen vooraf samen het standpunt van de Europese Commissie voor elk punt van de dagorde van de Codex Commissie. En elke lidstaat is liefst vertegenwoordigd op de grote vergadering, want Europa beschikt maar over zoveel stemmen als er leden van de Europese Unie aanwezig zijn.

In 1993 was er heel wat kritiek op de CA: er liepen te veel waarnemers – zeg maar lobbyisten – van grote multina-tionals zoals Nestlé en Coca Cola rond en belangengroepen van consumenten en milieuactivisten waren onderver-tegenwoordigd. Bovendien bestond 60 procent van de leden uit landen uit het rijke Noorden.Ik ga niet ontkennen dat grote bedrijven meer waarnemers kunnen sturen; zij hebben er nu eenmaal de middelen voor. Nu is het wel zo dat elke waarnemer met naam en toenaam vermeld staat in de documenten van de CA én ze hebben nog steeds geen stemrecht. Naast de 516 afgevaardigden van de 175 landen zijn er nog 40 internationale organisaties aan-gemeld zoals IFOAM voor de biologische landbouw en Consumer International voor de belangen van de consumenten. Ook de aanwezigheid van derdewereldlanden is spectaculair toegenomen doordat de reiskosten van hun afgevaardigden wor-den betaald uit een speciaal fonds. Om je een voorbeeld te geven: de delegatie van Angola bestaat uit zes personen, uit één meer dan die van België dus.

De roep naar meer duurzaam gepro-duceerd voedsel wordt elk jaar luider. Vindt die gehoor in de CA?De richtlijnen die door de CA worden aan-genomen zijn wetenschappelijk onder-bouwd met als uitgangspunt de gezond-heid van de gebruikers. Uiteindelijk moet dit leiden tot een loyale wereldhandel, wat nog iets anders inhoudt dan vrijhan-del. De regels van de CA zijn echter geen wereldomspannende wetten, maar ze kunnen worden omgezet in de wetgeving van landen die over een specifiek onder-deel nog geen wetgeving hebben. Landen blijven ook vrij om een richtlijn niet over

te nemen. Denk maar aan het hormo-nenvlees uit de VS dat Europa niet wenst in te voeren. De VS hebben die afwijzing wel aangegrepen om te protesteren bij de WTO (Wereldhandelsorganisatie) en ze hebben nog gelijk gekregen ook. Europa betaalt sindsdien elk jaar een fikse boete voor het belemmeren van die handel.

Ondertussen staan België en Neder-land in rep en roer door de uitlatingen van de Amerikaanse dokter Laibow. Wanneer je haar gelooft zal al het voedsel moeten worden doorstraald, wordt elk dier verplicht behandeld met hormonen en zal de verkoop van vitaminen en mineralen aan banden worden gelegd. Het zoveelste offensief tegen de fabrikanten van voedingssup-plementen?Die beweringen zijn volledig uit de lucht gegrepen. Gelukkig heeft Groen! Europar-lementslid Bart Staes deze beschuldigin-gen al ontkracht, ook op de Nederlandse televisie. Maar dan nog kreeg ik tot 300 boze mails per dag! Uiteraard worden vitaminen en mineralen niet verboden, maar er is wel een maximale dosis. Daarenboven spreken we niet meer van voedingssupplementen, maar van genees-middelen.

Bart Staes pleit tevens voor meer openheid en transparantie rond de CA: een verslag van de vergadering van de Codex Commissie in het parlement bijvoorbeeld of een jaarverslag voor de Europese Raad.Zo’n verslag vol technische kwesties zou nogal saai uitvallen, vrees ik. Geïnteres-seerden kunnen trouwens nu al de voor-bereidingen, agenda’s en verslagen van alle vergaderingen nalezen op www.codexalimentarius.net. Er staan zelfs video-opnames bij. En journalisten die dat wensen, kunnen een aanvraag doen om de vergaderingen bij te wonen. Eigenlijk is de transparantie nu al gegarandeerd.’

grOte BeDrijVen kunnen Meer waarneMers sturen; zij HeBBen Daar nu eenMaaL De MiDDeLen VOOr

10 Tuin

Kleinfruit plantenSnoepjes op kinderhoogte

Tekst bart coenen naar: ‘Ecologische teelt van kleinfruit’

Foto’s bart coenen, ies & aconcagua (wikimedia commons)

• Bessen plant je liever niet tussen andere fruitbomen, maar staat je laag- en half-stam steenfruit niet te dicht bij elkaar, dan kunnen bessen er ook wel tussen.

• Maak de plaats waar je de struiken wilt planten onkruidvrij. Na het uitplanten is wieden niet meer zo gemakkelijk. Heel wat bessenaanplanten ging al ten onder in hoog opschietende vegetaties.

• Bessen blijven jarenlang op dezelfde plaats staan en wortelen oppervlakkig, waardoor diepe bodembewerking niet mogelijk is. Maak daarom voor het plan-ten de bodem los tot op minstens 40 cm.

• Om de vochtigheid (vooral het eerste jaar) te verbeteren, werk je voor het plan-ten compost in de grond. Doe dat indien mogelijk over een oppervlakte van 2 m2

rond de struik (een cirkel van ongeveer 1,5 m doorsnede). Meng de compost met de grond.

• Maak het plantgat iets groter dan de omvang van de wortels. Spreid de wortels hierin goed uit. Doe geen stalmest of halfverteerd materi-aal in het plantgat, want dan ‘verbranden’ de wortels.

• Plant zo diep dat de vertakking van de struik onder de oppervlakte zit. Zo krijgt de struik een uitgebreid wortelstelsel en groeien er grondscheuten die later oude takken kunnen vervangen.

• Bedek na het planten de wortels met aarde en druk de grond aan om uitdroging te voorkomen. Hierop kun je mulch, zoals houtsnipper strooien om het onkruid te beperken. Vul de mulchlaag regelmatig aan, maar vermijd beschadiging van de ondiepe wortels. Hak of schoffel dus niet.

Kleinfruit is gemakkelijk te telen. Het kan ook in een kleine tuin en de struiken dragen algauw heerlijke vruchten, op kinderhoogte! wil je de volgende zomer ook van dit lekkers, dan is dit najaar het ideale moment om eraan te beginnen. De volgende planttips helpen je alvast op weg.

Kleinfruit plant je in het najaar. Hoe eerder dit gebeurt, hoe beter de wortels ontwikkeld zijn wanneer de knoppen uitlopen. In de natuur vind je de meeste kleinfruitsoorten op humusrijke bodems aan de rand van het bos. In de zon geven ze grotere vruchten dan in de schaduw en zijn ze minder vatbaar voor ziekten.

Bessen groeien op elke humusrijke bodem met een goede waterhuishouding. Omdat de struiken met hun oppervlakkige wor-tels vrij gevoelig zijn voor droogte, moet de grond het vocht lang genoeg vasthou-den. Vooral tijdens het groeien en rijpen van de bessen. Maar bij wateroverlast sterven in de winter de wortels gemak-kelijk af. In natte periodes moet de grond dus goed afwateren. Voer overtollig water af met greppels of verhoog de grond rond de struik. Op te droge grond lopen de struiken dan weer het gevaar dat ze hun bloemen laten vallen.

Bramen bloeien van juni tot augustus en verkiezen een zonnig plekje. Ze kunnen het ook met minder zon stellen, maar dan is de oogst kleiner. Bramen zijn windgevoelig. Een beshut plekje is dus aanbevolen. Sommige tuiniers planten wilde braamscheuten uit het bos in hun tuin. Je moet die dan, nog meer dan andere bramen, goed in toom houden wil je dat ze niet je hele tuin overwoekeren.

115 | 2008

ActieprijsMet het praktijkgerichte Ecologische teelt van kleinfruit heeft Velt een heldere handleiding voor de beginner in huis met massa’s tips voor geslaagd en ecologisch kleinfruitplezier. Komen uitgebreid aan bod: de teelt van rode, witte, zwarte en blauwe bes, kruisbes, framboos, braambes, druif en zelfs kiwi en vijg. Met o.a. info over bodem, standplaats, compost(dosering), snoei en teeltzorg en gewasbescherming leert deze publicatie je alles wat je moet weten voor een succesvolle start. Nu aan de niet te missen actieprijs van € 7,95 inclusief verzending (i.p.v. € 12,25 + € 3,50 verz.). Deze prijs geldt in België en Nederland tot uitputting van de voorraad. Wees er vlug bij! De eerste vijf bestellers ontvangen een gratis exemplaar van Ecologisch tuinieren voor beginners. Voor alle bestelinfo zie p. 43.

Kruisbessen verdragen beter dan andere bessen schaduw. Plant enkele struiken in de schaduw als je de oogst wilt spreiden, maar houd er rekening mee dat ze op zonnige plekjes beter bestand zijn tegen meeldauw. Opgelet! Anders dan bij rode en zwarte bessen plant je kruisbessen – om stekelige scheuten te vermijden –niet dieper dan het kweekbed.

Frambozen houden van een zonnige plek. In de schaduw presteert de plant niet. Kies voor een beschutte plaats: de lange stengels geraken gemakkelijk beschadigd door de wind. Zomerfram-bozen bloeien van mei tot juni en dragen vrucht van einde juni tot begin augustus. Herfstframbozen bloeien tussen einde juli en begin augustus. Tot half oktober pluk je de vruchten.

Zwarte bessen bloeien in april en zijn rijp in de tweede helft van juli. Plant ze op een zonnig plekje waar ze veel licht en lucht krijgen.

Rode en witte bessen hebben veel zon nodig. Rode bessen vragen niet veel warmte om te rijpen, maar witte wel. Die zet je bij voorkeur tegen een zonnige zuidermuur.

• Neem in het vroege voorjaar de mulch weg. Dan beginnen de bessenstruiken opnieuw te groeien en is het het ideale moment om te bemesten. Bessen houden van langzaam werkende organische meststoffen. Die houden de voedings-stoffen vast en geven ze gedoseerd aan de planten.

• In de ecologische teelt willen we alleen het humusgehalte op peil houden. Te veel bemesting verhoogt aantasting door schimmels en insecten.

Enkele bessensoorten

De zwarte bes of cassisbes (Ribes nigrum) is een inheemse, Europese bes.

12 Seizoenen

Een bloemenakker of -border van winterharde eenjarigenWinterharde eenjarigen zijn overwegend inheems maar er zijn ook een aantal uitheemse soorten.Voor het zaaien van winterharde eenjari-gen is oktober de ideale maand. Vele soor-ten zullen nog voor de winter kiemen en als kiemplant het koude seizoen doorko-men. Je kunt er dan al bloei van verwach-ten in mei van het jaar daarop. Veel plaats heb je voor deze groenvorm niet nodig, 2 tot 3 m2 kan volstaan, maar een grotere lap grond is uiteraard ook mogelijk.

aanlegBodem klaarmakenEen niet te voedselrijke zandbodem, ma-tig droog en stikstofarm, is aangewezen. Om eenjarigen te zaaien heb je naakte grond nodig die voldoende verkruimeld is. Spit de bodem en verwijder de wortelon-kruiden volledig met een spitvork. Daarna kun je met een drietand of cultivator de grote hompen aarde uit elkaar rijten. Vervolgens ga je er met een hark door. Op grotere terreinen bewerk je de aarde door te ploegen en nadien met een motorfrees en een (rotor)eg de aarde te bewerken.

Hoeveel en hoe zaaien?De hoeveelheid zaad die je nodig hebt, is afhankelijk van de soort (2 tot 10 g per 10 m2). Van planten die hoog en breed

Van klaproos tot bolderikEen bloemenakker of -border van winterharde eenjarigen

Tekst geertje coremans Foto juergen mangelsdorf & jac desalpes

worden, heb je meestal minder zaad nodig dan van fijnere soorten. Een grote hoeveelheid van enkele soorten heeft meer effect dan een kleine hoeveelheid van veel verschillende soorten. In een border van 15 à 20 m2 kunnen vijf soorten volstaan. Op een grotere oppervlakte zijn tien soorten ruim voldoende. Je kunt kiezen voor groepjes van dezelfde soort of de soorten door elkaar mengen.

Zaai zo dun mogelijk, veel dunner dan voor een gazon! Door het zaad te vermen-gen met droog zand vermijd je dat je te dik zaait. Door dun te zaaien beperk je nadien het secure uitdunwerk. Als je toch moet uitdunnen, wacht daar dan mee tot de zaailingen twee of drie echte blaadjes (dus niet de ronde of ovale kiemblaadjes) hebben.

Je kunt breedwerpig zaaien (los vanuit de pols) of heel netjes op rijen. Wanneer je op rijen zaait, is het handig om het mengsel zand-zaad zorgvuldig in de voren te gieten met behulp van een maatbeker met tuit.Rijen zien er in het begin wat minder natuurlijk uit, maar eens de akker of de border volop bloeit, valt dit minder op. De afstand tussen de rijen bedraagt 30 tot 50 cm. Als je later op het seizoen wilt plukken om boeketten te maken of keukenkruiden te oogsten, moet je een

In het nieuwe siertuinboek Stappen naar een ecologische tuin worden de verschillende groenvormen van de tuin belicht. je komt precies te weten hoe je aan de slag kunt gaan en hoe je de aangelegde groenvorm beheert. we lichten alvast een kleine tip van de sluier en bespreken hier kort een groenvorm van de open ruimte.

13

bestel het boek

Stappen naar een ecologische tuin kost in de boekhandel € 38,50. Voor leden is de prijs € 31,50 (+ € 5,00 verzendkosten voor B en € 7,50 voor Nl). Bestellen kan door storting van het volledige bedrag op rek. nr. 001-0990550-62 van Velt vzw met vermelding ‘Stappen naar een ecotuin’.

Tuin

tussenruimte van 90 cm voorzien. Voor beginnende tuiniers biedt zaaien op rijen een voordeel. Je merkt als de kiemplantjes uitkomen snel welke er niet bijhoren. Die kun je dan meteen wieden. Voor een border zaai je de hoogste soor-ten, zoals wilde ridderspoor, achteraan en de lage, zoals slaapmutsjes, vooraan.

Na het zaaien hark je de zaden in. Niet te diep, want dan begraaf je ze, waardoor ze vaak moeilijk of niet kiemen.

Agrostemma githagoAmmi majusAnthemis tinctoriaBerteroa incanaBorago officinalisCalendula officinalisCentaurea cyanusConsolida regalisErigeron annuusEscholzia californicaFumaria officinalisLathyrus aphacaMatricaria chamomilla/recutitaNigella damascenaPapaver dubiumPapaver rhoeasSilene noctifloraVicia sativaViola tricolor

bolderik akkerscherm gele kamille grijskruid komkommerkruid, bernagie* goudsbloem korenbloem wilde ridderspoor eenjarige fijnstraal slaapmutsje gewone duivenkervel naakte lathyrus (rankend) echte kamille* juffertje-in-’t-groen bleke klaproos grote klaproos nachtkoekoeksbloem voederwikke (rankend) driekleurig viooltje*

winterharde eenjarigenPlanten met een * aangeduid, kun je in de keuken gebruiken.

Informatie over de kleur, geur, hoogte, en bloeitijd van deze planten vind je in de uitgebreide plantenlijsten van het boek.

De diepte hangt af van de soort. In het algemeen geldt: zaad mag tweemaal zo diep zitten als het groot is. Bolderik en voederwikke hebben tamelijk zwaar zaad, dat van korenbloem en kamille is dan weer veel fijner en lichter.

beheerAls de voorbereidende grondwerkzaam-heden zorgvuldig zijn gebeurd en je hebt de wortels van agressieve onkruiden ver-wijderd dan kun je de bloemenakker zijn gang laten gaan. Enkel de soorten die je meteen herkent als ongewenst, omdat ze de gezaaide kiemplantjes zullen overwoe-keren, wied je (vogelmuur, klein en harig knopkruid, Canadese fijnstraal, melgan-zenvoet, perzikkruid, eenjarige distels). Als je twijfelt, raadpleeg dan een flora. De bloemenakker met winterharde eenja-rigen moet je elk jaar opnieuw verstoren in oktober. Op dat moment hebben de meeste planten rijp zaad gevormd. Spit-ten of ploegen is niet meer nodig omdat verstoren tot op max. 10 cm diepte vol-staat. Op een kleine oppervlakte kun je dit doen met een hark of drietand. Op grotere terreinen gebruik je een (rotor)eg. Kort voor de grondbewerking moet je

wel eerst de uitgebloeide planten maaien. Laat het maaisel eventueel enkele dagen liggen om de laatste bloemzaden te laten vallen. Daarna haal je alle resten weg.

14 Seizoenen

In ons klimaat raakt een naakte, verstoor-de bodem algauw met pioniersplanten bedekt. Pioniersplanten zijn overwegend eenjarig. Ze kiemen, groeien en produ-ceren zaad in eenzelfde groeiseizoen. Ze vormen veel en licht zaad dat zich gemak-kelijk verspreidt. Zo bedekken ze heel snel een naakte en verstoorde bodem. Vele pioniers zijn ongewenst, we noemen ze onkruiden, bijv. melganzenvoet, perzik-kruid en harig knopkruid. Er zijn ook heel mooie soorten zoals korenbloem, grote klaproos en echte kamille. In de moestuin kweek je groenten op ver-stoorde grond. Daarom krijg je ook veel kieming van deze ongewenste kruidgroei. Je kunt hierop inspelen door zelf de bo-dem te bedekken, voor de onkruiden dat doen. Dat kan met behulp van levende planten (groenbemesters) of dode planten (mulchlaag).

1-2-3-ecotuintipsBedek je bodem

Tekst jan Vannoppen Foto’s zanchetta fabio & jan Vannoppen

mulchen in de moestuinIn de moestuin ontbloot de tuinier keer op keer de bodem, bij het zaaien of plan-ten. Zaden komen aan het licht en hop: ongewenste plantjes kiemen. Als begin-nende tuinier doe je er goed aan je pasge-zaaide rijtjes aan te duiden met stokjes. Onthoud voor het volgende jaar hoe de kiemplantjes van je zaaigoed eruitzien.Als de planten al wat gegroeid zijn en de grond is onkruidvrij gemaakt (na de eerste wiedbeurten dus), dan kun je gaan mulchen. Vooral vochtminnende groenten zoals kolen reageren er goed op. Als mulch gebruik je bijvoorbeeld gazonmaaisel. Dat moet je meteen na het maaien uitspreiden, maximum 5 cm dik, want anders begint het te broeien. Maai-sel waarin zaden zitten, verwerk je maar beter in de composthoop. Als die hoop goed gist, loopt de temperatuur zo hoog op dat de zaden onvruchtbaar worden.

fertiel met faceliaIn de moestuin zijn ook groenbemesters een toepassing van het principe ‘houd de bodem bedekt’. In dit geval met gewenste planten, zoals facelia, met de mooie lila bloemen. Je moet wel maaien voor de planten in zaad komen; de stengels laat je gewoon liggen zodat ze ter plekke com-posteren. Als je in de zomer zaait, bijv. na de oogst van erwten of aardappelen, dan heb je er nog minder werk aan, want er is dan geen zaadvorming. In de winter sterven de planten, ze maken de grond vruchtbaar en heerlijk kruimelig. Voor alle info over mulchen, groenbemes-ters etc. kun je terecht in het Handboek Ecologisch tuinieren van Velt (zie p. 43).

kruidgroei tussen de kruiden Mediterraanse kruiden zijn kalk- en zonminnend. De natuurlijke biotoop van mediterrane kruiden is een kalkrijke, stenige, goed gedraineerde bodem in de zon of halfschaduw. Deze planten houden niet van regen en al helemaal niet van een natte bodem. In ons klimaat moeten ze in de zon staan. Op een wat drogere zand-leem- of zandbodem groeien ze goed, zolang die niet te zuur is. Een klei- of leembodem is niet geschikt. Voor een aanplant van mediterrane krui-den is een grondige voorbereiding van de bodem noodzakelijk. Maak hem helemaal vrij van grassen en wortelonkruiden. Zorg voor een goed gedraineerde bodem, bijv. door grind of kiezel aan het plantgat toe te voegen. Met bouwpuin, kasseien en bakstenen kun je speciaal voor deze kruiden een ideale standplaats creëren, bijv. in de vorm van een kruidenspiraal of een kruidenbank.

ecologisch tuinieren is de natuur zoveel mogelijk nabootsen, bijvoorbeeld door de naakte grond te bedekken.

Facelia

15Tuin

De kruidenhoek is een typische plek waar ongewenste kruidgroei gemakkelijk de kop opsteekt. Na de aanplant kun je de nog kale plekjes tussen de planten bedek-ken met een afdeklaag van maximum 5 cm zeer fijn vermalen (baksteen)puin of grind om de groei van ongewenste soor-ten te beletten. Zo’n afdeklaag is slechts tijdelijk efficiënt. Ze wordt snel bedekt met organisch materiaal, plantenresten van de kruiden zelf en bladeren die tussen de beplanting waaien. Daardoor ontstaat er bovenop de afdeklaag een strooisel-laag waarin op termijn zaden kunnen kiemen. In de oorspronkelijke biotoop van mediterrane kruiden groeien er nauwe-lijks grassen en ze zijn er dus niet tegen opgewassen. Het beheer bestaat er dan ook in regelmatig en zorgvuldig te wieden. Naast de mediterrane kruiden, zijn er ook nog andere: eenjarige kruiden in een bloe-menakker of een moestuin, kruiden uit graslanden in een zonneborder, kruiden uit bos en bosrand in de schaduwborder.

Een kruidenbankOp de foto zie je een voorbeeld van een kruidenbank, met de door keuken en bijen geliefde marjolein (Origanum Majoran), de naar appel geurende loopkamille (Cha-maemelum nobile ‘Treneague’) en diverse variëteiten tijm: Thymus citrodorus ‘silver queen’ en ‘aureus’, Thymus serpyllium ‘albus’, Thymus praecox ‘coccineus’, Thymus ‘Doone Valley’.

Een kruidenbank kun je zo maken: In een omheining van wilgenvlechtwerk en los gestapelde bakstenen stort je oude plaaster of de kalkspecie waarmee vroeger huizen werden gemetst. Erbovenop leg je een laag aarde van amper 5 cm, vermengd met wat compost. De gekochte kruiden in pot kun je in tweeën scheuren, dat komt goedkoper uit. In een halfjaar tijd is de geurige zit- of ligbank al aardig ontwik-keld. Er is nauwelijks onkruid, want de groeiomstandigheden zijn gunstig voor de kruiden en ongunstig voor onkruid.

Yggdrasil heeft een brochure over de aanleg van een kruidenspiraal en geeft af en toe demonstraties. Zie ‘brochures’ en ‘kalender’ op www.yggdra.be

RicinusschrootVoor- en nadelen

Tekst luc Vanhoegaerden

Ricinusschroot is het restafval dat overblijft nadat olie uit de zaden van de wonderboom Ricinus communis is gehaald. Dit

schroot is erg vezelrijk en wordt vaak gebruikt als bodemverbete-raar bij de aanleg van tuinen. Het ontbindt traag en draagt bij tot humusvorming. Men gebruikt het ook als mollenwerend product

(zie Seizoenen, februari 2006, p. 26-27).Voor ricinusschroot volledig is afgebroken, is het toxisch. Op de verpakking staat dat het product toxisch is bij inname en dat je

het uit de buurt van kleine kinderen en huisdieren moet houden. De mate van toxiciteit is niet zo duidelijk.

Een lezersbrief aan Velt beschreef een onaangename ervaring. Een hond at van oppervlakkig aangebracht ricinusschroot, begon

te braken, kreeg diarree en verzwakte zienderogen. Hij overleed binnen de 24 uur.

De verdeler van het product, Orgamé, beschouwt deze ervaring als voldoende reden om het product uit zijn aanbod voor tuinliefheb-

bers te halen.

Andere mogelijkheden om de bodemstructuur te verbeterenAls het nodig is om de bodemstructuur te verbeteren, kan dat

ook met andere middelen. In je moestuin is oude compost nog altijd het beste middel. In de fruittuin kun je naast oude compost,

boomschors of houthaksel gebruiken.

16 Sorbet

Wat met olijfolie?Vraag & antwoord

Vraag Erika Eynatten Antwoord nadia Tahon Foto steve woods (sxc)

antwoord van nadia TahonKun je olijfolie verwarmen?Als je olie of vet verhit, onstaan er chemische reacties die niet alleen leiden tot bijv. knapperige frietjes, maar die ook afbraakproducten vormen in de olie zelf en nevenproducten in de frieten. Die kunnen toxisch zijn. De baktemperatuur, de olie en de kwaliteit van de aardappelen bepalen samen de mate waarin afbraak-producten worden aangemaakt.Elke olie heeft een eigen rookpunt. Dat is de temperatuur waarbij de olie gaat wal-men. Bakken boven dat punt zorgt voor een wijziging in de samenstelling van de olie. Olijfolie heeft een hoog rookpunt, minstens 180°C. Ook arachideolie kan worden verhit tot hoge temperaturen zon-der dat de nutritionele waarde ingrijpend verandert. Een ander element dat de geschiktheid van een olie bepaalt voor opwarmen is het gehalte aan vrije vetzuren. Hoe meer er aanwezig zijn, hoe meer afbraakpro-ducten er worden gevormd. Hier scoort de extra vierge olie dus beter dan de vierge.Oxidatie van de olie (het ranzig worden) gebeurt sneller bij oliën met veel onver-zadigde vetzuren, zoals zonnebloemolie. Zonnebloemolie heeft een hoog gehalte

aan meervoudige onverzadigde vetzuren waardoor je ze bij voorkeur koud gebruikt.

Elke olie heeft haar eigen kenmerken. Daarom worden voor frituren vaak oliën en vetten gemengd.Extra vergine olijfolie is een dure maar zeer smakelijke olie. Daarom gebruik je ze vooral in koude bereidingen. Deze olie is echter ook prima om mee te bakken. Variëren met verschillende oliën en vet-ten blijft interessant. Niet alleen omwille van de smaak, ook om van de specifieke eigenschappen van elke olie te kunnen genieten.

Welke olijfolie moet ik kopen?Olijfolie heeft een hoog gehalte aan enkel-voudige onverzadigde vetzuren. In landen in het zuiden zouden dankzij het gebruik van olijfolie minder hart- en vaatziekten voorkomen. Volgens de EU-wetgeving die olijfolie indeelt in verschillende klas-sen betekent “extra vierge” de zuiverste categorie. Extra vergine of vierge geeft aan dat de olie een lage zuurgraad heeft (tot 0,8%). De zuurgraad geeft de hoeveelheid vrije vetzuren weer. Die heeft een invloed op de smaak van de olie. De ‘gewone’ vergine olie bevat tot 2 pro-cent vrije vetzuren. Ze smaakt nog fruitig, maar is niet zo ‘puur’ als de extra vergine.Koude persing is een term die niet meer van toepassing is; alle nieuwe persinstal-laties zijn krachtig genoeg om enkel koud te persen.Olijfolie zonder een van deze benamingen wordt (industrieel) geraffineerd om ze geschikt te maken voor consumptie. Deze olie smaakt vlak en neutraal. Ze wordt op smaak gebracht met een kleine hoeveel-heid extra vergine olie.Ik verkies voor koud gebruik de extra vergine, voor bakken en braden gebruik ik de gewone vergine. Om te frituren kun je een plantaardige olie zoals vergine olijfolie of arachideolie gebruiken. Ververs wel regelmatig de olie en verhit niet boven 175°C.

Mijn broer vertelde me onlangs dat olijfolie schadelijk is voor de gezondheid als je ze verwarmt. Hij hoorde dit op de radio. zonnebloemolie zou beter zijn en arachide nog beter. ik geraak er niet meer uit wijs, want ik heb steeds het tegenovergestelde gehoord. wat is nu eigenlijk waar? welke olie gebruiken we bij voorkeur om te bakken? en moeten we eigenlijk ‘extra vergine’ gebruiken om te bakken of is een tweede, eventueel warme, persing even goed? Erika Eynatten

17Verbeeld

Tekst Tine Van landegem Beeld Tinne Van den bossche

Ik ben orkestleidster geworden. Het begon ergens in juli. Met mijn eerste erwtjes. Eerst was daar het heldere ‘knappen’ van de peul, het hoge ‘ritsjen’ van de erwtjes en het diepe ‘pelonken’ in de pot. En opeens hoorde ik het. De Symfonie van de Moestuin. De ouverture is aan de wortelen met het aanzwellende ruisen van hun loof. De regen geeft het ritme aan, vallend op de warmoes, en het koor van regendruppels, dat langs de dikke nerven naar beneden glijdt, vult aan. Een tremelo van frisse sla en kleine rucola die rinkelend hun blaadjes droogschudden. De fladderende koolwitjes geven de toon aan voor het hoofdthema. Terwijl de maïs zich pianissimo naar boven fluit en de baritonhommel zijn lied begint, laten de koolbladeren hun heupen zachtjes wiegen. De bloemkool zwelt aan met haar dramatische sopraan en spoort het koor van boontjes aan tot een cresendo terwijl ze klimmen naar de zon. Een warm intermezzo van openbloeiende zonnebloemen wordt afgebroken door een heldere solo van de radijs. Met paukenslagen schiet de salade in bloem en het uienloof zorgt voor trompetgeschal. Maar de improvisatie allegro van de baritonpompoen brengt weer rust in de tuin.En dan een laatste aria. Luid en helder. Vanuit de diepte van het bonenloof, voor het virtuoos vervliegt naar een hoge boom. En terwijl die laatste zang de herfst inluidt, buig ik naar mijn pastinaken, die mooie, stille toeschouwers.

18 Culinair

Van appels en perenHerfstfruit in de keuken

Tekst Veerle de pooter Foto’s freshly grown, podchef, Richard pluck, phill sparks

Veerle de Pooter schrijft culinaire arti-kelen voor Weekend Knack, Nest, Feliz. Ze werkt mee aan de ‘Kook Ze!’-boeken van Minestrone, de nieuwe uitgeverij van Tony Le Duc. Verder werkt ze aan een eigen kookboek.

In de loop van mijn job als kok heb ik niet alleen nieuwe producten leren kennen, ik heb ook oude bekenden opnieuw leren waarderen. Appels en peren bijvoorbeeld. Ze behoren tot een select clubje vruchten waarvan het ras steevast vermeld staat in de winkel. Iedereen kan wel enkele appel- en perenrassen opnoemen: Golden Delicious, Conference, Granny Smith, Cox Orange, Doyenné, Jonagold, Rocha… Het toont aan dat appels en peren een belangrijke rol spelen in ons leven. En toch doen we er meestal niets meer mee dan ze uit het vuistje eten. Wat overigens niet altijd zo’n uitgemaakte zaak is: appels mogen dan eetklaar zijn als je ze koopt, peren zijn gewoonlijk onrijp. Je moet er als de kippen bij zijn om ze op hun piek te eten, want ze zijn melig en rot voor je er erg in hebt.

Maar waarom zouden we ons beperken tot stoofappels en -peren om mee te kokkerellen? Zoals je kunt zien in de re-cepten, is een peer met zacht vruchtvlees zoals Doyenné de Comice erg geschikt voor een crumble, het zoetzure vruchtvlees van een handappel als Cox Orange vormt een mooi contrast met warme geitenkaas, en krokante Conferenceperen – die goed hun vorm behouden na het bakken – zijn een perfect garnituur voor varkenshaasje. Je kunt dus je culinaire verbeelding de vrije loop laten en naar hartenlust experi-menteren met verschillende appel- en perensoorten.Appels en peren zijn herfstvruchten

en dus op hun best in combinatie met najaarsingrediënten, zoals noten en ‘warme’ specerijen. Klassiekers bij appel zijn kaneel en kruidnagel, terwijl het geparfumeerde vruchtvlees van peren mooi combineert met pittige en aromati-sche kruiden, zoals gember, kardemom, saffraan en vanille. Een appel uit de oven met esdoornsiroop, kruidnagel en pecannoten is onweerstaanbaar hartver-warmend op een gure herfstdag, terwijl een gepocheerde peer met kardemom, koffie-ijs en chocoladesaus een intrigeren-de variant biedt op het populaire ijstoetje poire Belle Hélène.

Door hun sappige en soms zoetzure vruchtvlees smaken appels en peren lek-ker bij kaas: een appel is een uitstekende partner voor belegen cheddar, terwijl een peer het gezelschap van blauwschim-melkaas verkiest. Knolgroenten zoals rode bieten en pastinaken – met hun zoete aardse smaak – hebben baat bij een combinatie met appels. Pastinaaksoep met appel en kerrie is eens wat anders dan tomatensoep met balletjes. Of meng in blokjes gesneden appel en gekookte rode bietjes met zure room en dille; ser-veer bij zure haring of verse maatjes. De zoetzure smaak van appels zorgt ook voor een geslaagd contrast met vet vlees zoals varken. Een klassieker is varkensgebraad met gepofte appels, cider en rozemarijn. Peren daarentegen houden van subtielere smaken, zoals een romig stoofpotje met parelhoen en een tikje mierikswortel.

Kweeperen zijn een categorie apart: het harde en korrelige vruchtvlees en de zurige smaak maken het haast onmogelijk om deze vruchten rauw te eten. Maar rijpe kweeperen verspreiden een heerlijke geur, die je als het ware verleidt om ze te verwerken in talloze bereidingen. De meesten onder ons kennen kweeperen in de vorm van gelei of pasta. Voorbeel-den hiervan zijn het Franse cotignac en de Spaanse membrillo. Enkele eetlepels hiervan tillen een huiselijk nagerecht als crumble op tot een hoger niveau. Stoof, pocheer of bak kweeperen echter in hun geheel en ze veranderen op buitenge-wone wijze in heerlijk geurende, rozerode smaakbommen. Veel meer dan een hand-vol granaatappelpitten of enkele druppels rozenwater heb je dan niet nodig om je gasten te verrassen met een stijlvol nagerecht. Of snijd het vruchtvlees van een rauwe kweepeer in kleine blokjes en bereid er een aromatische lauwe vinai-grette mee, heerlijk bij gerookte paling of forel. Je ziet, de mogelijkheden om met appels, peren en kweeperen te koken zijn haast oneindig…

Familiarity breeds contempt: hoe beter je iets kent, hoe min-der waardering je ervoor hebt. zo gaat het spreekwoord. Dat geldt zeker voor appels en peren. toch krijgen deze overbe-kende vruchten iets magisch als je ze met de juiste ingrediën-ten combineert.

paling in ‘t roodJe las er misschien al over in de krant of zag het onlangs nog in de documentai-rereeks De aarde vanuit de hemel op één: vis eten wordt stilaan problematisch. Ook paling (aal) eet je beter zelden of niet. Bij gekweekte paling is het kweek-systeem in principe milieuvriendelijk, maar de kweek is afhankelijk van baby-aaltjes (glasaal) uit het wild. Helaas, het aantal glasalen dat de rivieren in trekt, is nog maar 1 procent van begin jaren 1980. De paling heeft ook last van ziek-tes en watervervuiling. (Regenboog)forel is een goed alternatief (nvdr). Raadpleeg bij twijfel www.goedevis.nl. Je kunt er ook de viswijzer downloaden.

193 | 2008

Warm geitenkaasje met gebakken appel, rode biet en walnotenvinaigrette

Gerookte paling met kweepeervinaigrette en Puy linzen

bereidingingrediënten voor 4 personen

bereidingingrediënten voor 4 personen

Warme geitenkaas is en blijft een populair voorgerecht. In combinatie met zoete rode biet en appel, en een pittigzure vinaigrette is de lichtzoute

• 1 grote rode biet• 4 el olijfolie• 4 harde biologische geitenkaasjes*• 2 el vloeibare honing• 1 el fijngehakte tijm• 2 Cox Orange appels• 1 handvol waterkers• zwarte peper en zoutVoor de walnotenvinaigrette:• 1 tl graanmosterd• 1 el witte wijnazijn• 2 el walnotenolie• 3 el plantaardige olie• 25 g geroosterde grofgehakte walnoten

Was de rode biet goed en snijd hem in partjes. Leg deze in een braadslee en sprenkel er 1 el olijfolie over. Kruid met peper en zout. Bak in de oven op 200°C tot de bietjes gaar zijn. Maak de vinaigrette: meng alle ingrediënten, behalve de wal-noten, tot een homogene emulsie. Roer er de walnoten onder en kruid met peper en zout. Vet een braadslee in met 1 el olijfolie en schik er de geitenkaasjes in. Meng de honing met de tijm en druppel over de kaasjes. Zet 15 minuten in de oven tot

de kaasjes zacht zijn. Halveer intussen de ongeschilde appels en verwijder het klokhuis. Snijd elke helft in 5 parten. Bak deze goudbruin in 2 el olijfolie. Kruid met peper. Verdeel de waterkers over 4 borden en druppel er een beetje vinaigrette over. Schik de bietjes en appels rond de waterkers. Leg de geitenkaasjes op de waterkers, werk af met de rest van de vinaigrette en serveer meteen.

De zoetzure kweepeervinaigrette past net zo goed bij gerookte eendenfilet als in een salade van bittere slasoorten zoals frisee en radicchio. Voeg in dit laatste geval enkele schilfers manchego, Parmezaanse kaas

of stilton toe voor een mooi evenwicht van zoet, zuur, zout en bitter. Vervang de Puy linzen eventueel door groene linzen.

• 5 el olijfolie• 1 sjalot• 2 kweeperen• 50 g suiker• 2 dl zoete witte wijn• ½ dl extra vergine olijfolie • 2 el witte balsamicoazijn• 200 g gerookte paling• zwarte peper en zout• 150 g Puy linzen (blauwgroene linzen)• 1 rode ui en ½ bol knoflook• 2 stengels selderij en 2 wortelen• 1 gedroogd rood pepertje• 1 takje rozemarijn en 1 laurierblaadje• 3 el fijngehakte bladpeterselie

Maak eerst de kweepeervinaigrette: verhit 2 eetlepels olijfolie in een pan en fruit de gesnipperde sjalot 2 à 3 minuten. Schil de kweeperen en verwijder het klokhuis. Snijd het vruchtvlees in kleine blokjes en voeg toe aan de pan. Doe er de suiker bij en laat 2 minuten stoven. Giet er de witte wijn bij en breng aan de kook. Laat inkoken tot bijna alle wijn verdampt is en haal de pan van het vuur. Roer er de extra vergine olijfolie en witte balsamicoazijn onder, en kruid met peper en zout. Laat afkoelen tot lauw. Was de linzen en doe ze in een grote pan. Voeg de ui, knoflook, groenten, het pepertje, en rozemarijn en

laurier toe en zet ruim onder met water. Breng aan de kook, verwijder het schuim van het oppervlak en laat op een laag vuur in 10 à 12 minuten gaarkoken. Giet de linzen af en verwijder de aromaten. Roer de bladpeterselie en 3 resterende eetlepels olijfolie onder de linzen, en kruid met peper en zout. Verdeel de linzen over 4 borden en schik er de gerookte paling op. Werk af met de kweepeervinaigrette en serveer met toast van boerenbrood.

35’

30’

smaak van het geitenkaasje op zijn best. Vervang de appels eventueel door peren en de rode biet door sjalotten of pompoen.

* bijv. Val Bio crottin of Le Larry geitenkaas met spek

20

Varkenshaasje met peren, poiré en blauwschimmelkaas

Herfstcrumble met membrillo en amandelen

bereidingingrediënten voor 4 personen

bereidingingrediënten voor 6 personen

Poiré is een cider op basis van peren. Wie wil, kan de peren, poiré en poire Williams vervangen door appels, cider en Calvados.

• 2 el honing• 1 geperste teen knoflook• 3 dl poiré en 3 el poire Williams• 3 takjes peterselie en 2 takjes salie• geraspte schil van 1 onbeh. citroen• 600 g varkenshaas• 3 el olijfolie• zwarte peper en zout• 4 kleine Conferenceperen• sap van ½ citroen• 25 g boter• 15 g ongeraffineerde rietsuiker• 3 dl (kippen)bouillon en 1,5 dl room• 50-75 g bioblauwschimmelkaas*

Meng de honing met de knoflook, poiré, peterselie, salie en citroenschil. Snijd de varkenshaas in 8 plakjes en leg deze in de marinade. Dek af en laat 1 uur marineren. Schil de peren en verwijder het klokhuis. Snijd de peren in plakjes van 1 cm dik en wentel deze in het citroensap. Smelt de boter in een pan en bak de peren goudbruin op een hoog vuur. Flambeer met de poire Williams. Wacht tot de vlammen verdwenen zijn en strooi er dan de rietsuiker over. Laat de peren karamel-

liseren en haal de pan van het vuur. Houd de peren warm. Bak de varkenshaasjes in de olijfolie en kruid nadien met peper en zout. Haal het vlees uit de pan en houd warm. Blus de pan met de marinade en bouillon en laat inkoken tot een kwart. Voeg de room toe en laat nogmaals inko-ken. Roer er ten slotte de blauwschimmel-kaas onder en kruid met peper. Schik de varkenshaasjes en peren over 4 borden en werk af met de saus. Geef er aardappelpu-ree of gestoomde aardappelen bij.

Membrillo is een Spaanse kweeperenpasta die traditiegetrouw bij manchegokaas geserveerd wordt. Vervang hem eventueel door kweeperengelei.

• 3 grote Boskoopappels• 3 grote rijpe Doyennéperen• 200 g boter• 100 g membrillo• 125 g bloem• 1 tl gemalen kardemom• geraspte schil van 1 onbeh. citroen• geraspte schil van 1 onbeh. sinaasappel• 50 g amandelschilfers• 25 g amandelpoeder• 50 g ongeraffineerde rietsuiker, + extra • Griekse yoghurt met kaneel en honing, om te serveren

Schil de appels en peren. Verwijder het klokhuis en snijd het fruit in stukken van 2 cm op 2 cm. Stoof deze in 75 g boter tot ze zacht zijn. Voeg een weinig rietsuiker toe en laat karamelliseren. Doe het fruit in een ondiepe ovenschaal. Snijd de mem-brillo in kleine blokjes en verdeel over het fruit. Snijd de rest van de boter in blokjes en wrijf met de vingertoppen onder de bloem tot het mengsel op broodkruim lijkt. Roer er de kardemom, citroen- en sinaasappelschil, amandelschilfers- en

poeder, en rietsuiker door en meng tot een kruimelig mengsel. Verdeel over het fruit en bak 25 minuten in de oven op 190°C. Laat een 10-tal minuten afkoelen en serveer met de Griekse yoghurt.

25’ + 1 u marineren

40’

Deze bereiding is ook erg lekker met kalkoen- of parelhoenfilet.

*bijv. Bio Bleu Belge

21Weg & Wijzer

antwerpen

Voedingsactiviteit Toegankelijk voor rolstoelgebruikersKinderen welkomEcologisch leven/wonenTuinactiviteit

Hier kun je 1-2-3-tuinbordjes ophalen

infostand met biosoep en rijstpap, 10-19u, op de Pukema, Palingstraat, Puurs. Helpers zijn ook welkom.

appels proeven door Guy Augustijns, 20-22.30 u, Natuureducatief Centrum ’t Kerkuiltje, Dorpstraat 19, Sint-Lenaarts. Nt-leden € 2,50. Inschr. bij Jan Horsten, 03 314 22 55,

info.noorderkempen@velt.be.

Voordracht feestkoken door Adrienne Larmuseau, 19.30-22u, Zaal centrum, J. Hammeneckerstraat 32, Breendonk. Bijdrage in kosten. Inschr. Goossens: 03 899 29 76,

Klein-Brabant.

feestmaaltijd 30 jaar Velt brasschaat, 18.30-22.30 u, CC Polyvalente ruimte 1, park Brasschaat. Paul Eelen, 0475 43 70 01, paul.eelen@gmail.com, www.velt-brasschaat.be.

bomenwandeling, 14 u, parking Frans Hottagstraat, Stabroek. Els Van Roy, 03 568 63 19, els.vanroy@skynet.be,

Polder.

bollen en knollen door Wim Collet, 19.30-21.30 u, Ecocentrum, Postelsesteenweg 71, Mol. Nt-leden € 2,50. War Smeyers, 014 71 30 63,

war.smeyers@telenet.be, Mol.

aV en kernfeest met biokaasbuffet, 15-19 u, gildenzaal Herentals. € 10,00 storten op rek.nr. 776-5978308-04. Inschr. Marie-Blanche Janssens, 014 51 76 73, hermanblanche.rombouts

@pandora.be, Middenkempen.

italiaanse kookavond. door Hilde Van Ranst en Stefan Van Loon, 20-22.30 u, CC, Polyvalente Ruimte 1, Park van Brasschaat. 03 665 45 11, vanloon.stefan@gmail.com, www.velt-brasschaat.be.

praatavond tuinactiviteiten in okt

en nov, 20-22 u. 014 88 28 87, breugelmans.pelckmans@skynet.be,

Turnhout.

kleinfruit telen les 1 door Dirk Govaerts, 20-22.30 u, WIDAR, Lipseinde 43, Merksplas. Nt-leden: € 2,50. Inschr.: Jan Horsten, 03 314 22 55, info.noorderkempen@velt.be. In 2009 aangevuld met 2 snoeilessen.

Vlinders in mijn tuin door Frans De Smedt, 20 u, Par.Centrum, B.Van Ertbornstraat 7, Aartselaar. Pierre Collaert, 03 887 21 27, petrus.colla

ert@telenet.be, Zuid-Antwerpen.

Vlinders in mijn tuin door Gilbert Uytdenhouwen, 20 u, NEC De Vroente, Putsesteenweg, Kalmthout. € 3,00. Patricia Van Alstein, 03 666 62 45, velt-kalmthout@hotmail.com.

Vleesvervangers door Annemie Rubens, 19.30-22.30 u, Gibbo Galbergen, Don Boscostraat 37-39, Mol. Kosten delen. Inschr: 014 71

30 63, War Smeyers, Mol.

Vijgen en pitloze druiven door Peter Bauwens, 20-22.30 u, Gemeentelijk Centrum De Markgraaf, Kapelstraat 8, Hove. € 2,00. Johan Peeraer, 03 454 07 34, info.netevallei@velt.be.

champignonteelt door Ann Van Belle, 20-22 u, Zaal Centrum, J. Hammeneckerstraat 32, Breendonk. 03 899 29 76, info.klein-brabant@velt.be.

zaden door Guy Augustijns, 10-12 u, Clubhuis Herentals, volg pijltjes van aan de Burchtstraat. Herman Rombouts, 014 51 76 73, hermanblanche.rombouts@pandora.be,

Middenkempen.

kruiderijen door mevr. Clijsters, 19.30-21.30 u, Ecocentrum, Postelsesteenweg 71, Mol. Leden: € 2.50, nt-leden: € 5,00. 014 71 30 63,

war.smeyers@telenet.be, Mol.

Ecologisch tuinieren, compost

en bodemleven door René Meulemans, 20-23 u. 03 651 71 31, www.velt-brasschaat.be.

zadenbespreking door Guy Augustijns, 20-22.30 u, Café ‘t Centrum, Dorp 21, Rijkevorsel. Nt-leden: € 2,50. Inschr. Jan Horsten, 03 314 22 55, info.noorderkempen@velt.be.

kruiderij 2 door mevr. Clijsters, 19.30-22.30 u, Ecocentrum, Postelsesteenweg 71, Mol. Leden: € 2.50, nt-leden € 5,00. 014 71 30 63,

war.smeyers@telenet.be, Mol.

natuurlijk genezen met kruiden

(deel 1) door Christine Van den Bosch, 20-22 u, CC Zwaneberg, Bergstraat 133 A, Heist-op-den-Berg. Nt-leden: € 2,00 (Delen 2 &3 op 15/12 en 19/01). velt.heist@pandora.be.

praatavond tuinactiviteiten in nov

en dec, 20-22 u Breugelmans, 014 88 28 87, breugelmans.pelckmans

@skynet.be, Turnhout.

koken zonder suiker, door Jeannine Verstraeten, 20-22.30 u, Boekelheem, Olen. Nt-leden: € 2,50. 015 51 76 73, hermanblanche.rombouts@pandora.be,

Middenkempen.

werkdag Velt-tuin, 9-13 u, Bergstraat 9. Middagmaal. Seintje aan Frans Verelst, 03 651 90 11, www.velt-brasschaat.be.

ledenfeest en aV, 19 u. Francis

Mertens, 03 887 15 24, Zuid-

Antwerpen en StadsrAnt-zuid.

natuur.beurs, 10 u, Zoerle Parwijs. Sonia Bellens, 014 26 26 55, vanloyenbellens@yahoo.com,

Middenkempen.

plantenruildag, 10-13 u, Bergstraat 9, Brasschaat, Frans Verelst, 03 651 90 11, www.velt-brasschaat.be.

hennepmarkt en boomaanplant, 10 u, Ilse en Dirk ’s Jongers, Groenenhoek 56, Aartselaar. Francis

Mertens, 03 887 15 24, Zuid-

Antwerpen.

Brood en vege broodbeleg door Adrienne Larmuseau, 19-22 u, Godelievezaal, Achter d’Hoven 63, Wuustwezel. Nt-leden: € 2,50. Kosten delen. Inschr (vr 19/11): Jan Horsten, 03 314 22 55, info.noorderkempen@velt.be,

Ecoproevertjes door Tine Vanackere, 20-22.30 u, Gemeentelijk Centrum De Markgraaf, Kapelstraat 8, Hove. Johan Peeraer, 03 454 07 34, info.netevallei@velt.be

wandeling & ledenfeest, 10 u. Inschr. Goosens, 03 899 29 76,

Klein-Brabant..

20.09

02.10

02.10

04.10

05.10

06.10

12.10

14.10

16.10

16.10

16.10

17.10

20.10

22.10

23.10

24.10

03.11

12.11

13.11

17.11

17.11

20.11

21.11

22.11

22.11

23.11

23.11

23.11

25.11

27.11

30.11

22 Seizoenen

west-Vlaanderen

oost-Vlaanderen

bewaren van groenten 10-12 u, compostdomein. Ivan Maertens,

Oostkust.

natuurfestival 14-17.30 u Paul Vermeersch, 058 51 32.14, 0478 514.360, paul@koksijde.be,

Westkust- Veurne.

koken met fruit door Jo De Bruyne, 19.30-22.30 u, zaal Jonkhove, Aartrijke. Leden: € 8,00; nt-leden: € 10,00. Inschr. door storting op 380-0150861-97. Maryke Van Eenoo, 050 27 71 13 of Marc Stael, 050 27 61 84.

ovenschotels en groentetaarten door Lieve Embo, 19.30 u, St. -Lutgartinstituut, Rollebaan 10, Beernem. Leden: € 10,00, nt-leden: € 15,00. Inschr: Lieve Cortvriendt, 050 78 05 51.

Voordracht en proeven olijven en

olijfolie door Giacoma Menga, 19.30-21.30 u, SWOK,Ooststraat 4A, Staden.Nt-leden € 3,00. 051 70 01 76, rdeleu@pandora.be, users.pandora.be/roger.deleu/.

Staden.

ledenfeest. nico.staessens@telen

et.be, Beitem.

natuurwandeling en tafelen in

frankrijk, Het Forêt de Mormal. Koen Wydaeghe, 0473 899 600 of Dominique Verbeke 0472 799

949, Izegem.

plantenruil: overlevende planten. Daniël Laevens, 050 81 35 79,

dalae@pandora.be, Jabbeke.

wokken met biologische groenten door Jürgen Le Défi , 20-22 u, Zaal Ridersfort, Sportstraat 2, Ruddervoorde. € 2,00. jonckheere.

marina@skynet.be, Oostkamp.

Vergeten groenten door André Verheecke, 19.30-22.00 u, zaal Den Anklap, Leffingestraat 85, Oostende. Leden: €1.50, nt-leden: € 3.00. Van Ghendt, 059 32 35 49, velt.oostende@skynet.be.

biodiversiteit door Bert De Doncker, 19.30-21.30 u,

Europahal, Gen. Maczeckplein, Tielt. 051 40 30 33, jan_

moeyaert@telenet.be Tielt.

maaltijdsoepen, 20-22 u, CC Scharpoord, Knokke. Ivan

Maertens, Oostkust.

Ruilbeurs, 15-17 u, Hoeve Vandewalle, Boomgaardstraat 168, Kuurne. 056 71 86 12, robert.scho

uttetens@telenet.be. Harelbeke,

Kuurne, Waregem.

Voetreflexologie door Johan Strybol, 19.30-21.30 u, LDC Ten Patershove, Diksmuide. Leden: € 2,00, nt-leden: € 3,00. 051 50 13 14, irene.laridon@skynet.be,

Ijzervallei Diksmuide.

Eco-biogezondheidsbeurs, 10-18 u, Paul Vermeersch, 058 51 32 14 of 0478 514.360, paul@koksijde.be,

Westkust-Veurne.

aV + voordracht door Renate Bruggeman, 14-17 u, CM Hooglede ,kerkstraat 17. 051 70 01 76, rdeleu@pandora.be, users.pandora.be/roger.deleu/.

Staden.

Tuinclub, café Oud Gemeentehuis, Stalhille. 050 81 35 79,

dalae@pandora.be. Jabbeke.

ovenschotels en groentetaarten, 20-22 u, CC Scharpoord, Knokke.

Ivan Maertens, Oostkust.

koken met minder bekende

groenten door Lieve Embo, 19.30-21.30 u, gemeentehuis Oostnieuwkerke. Leden: € 5,00, nt-leden: € 7,00. Bestek meebrengen. 051 70 01 76, rdeleu@pandora.be, users.pandora.be/roger.deleu/.

Staden.

bier-en kaasavond, Pado, Stationstraat, Tielt. 051 40 30 33,

Jan_moeyaert@telenet.be, Tielt.

biobabbel door André Verheecke, 20 u, De Levende Aarde, Breeweg 22, Hertsberge. € 2,00. jonckheere.

marina@skynet.be. Oostkamp.

ledenfeest in ierse stijl. Inschr: 051 20 39 23, users.myonline.be/velt-

roeselare, Roeselare.

ledenfeest, 19 u. Inschr. Marc Stael, 050 27 61 84.

aV, 19.30 u, Zaal Den Anklap, Leffingestraat 85, Oostende. Van Ghendt, 059 32 35 49, velt.oostende@skynet.be.

sinterklaas aan huis. nico.staessens

@telenet.be. Beitem.

lessenreeks duurzaam

bouwen.Inschr. landvanaalst

bomen en struiken in de

arbeidsarme ecotuin, door Mieroos Nijsters, 20-23 u 20 u, Raadzaal Assenede, Kasteelstraat 3, Assenede. 09 253 65 14, antoinette.bauwens@versateladsl.be.

bespreking zadenlijst door Jos van Hoecke, 19.30 u, ‘t Geestje, Zandloperstraat, Mariakerke. erikingelbrecht@skynet.be, 09 329 49

52, www.veltgent.net, Gent.

paddenstoelen door Poppe en Van Belle, 19.30-21.30 u. Geert De

Clercq, 09 384 33 48, Scheldevallei.

biozaden door Jos Van Hoecke, 19.30-22.30 u. Leopold Hellyn, 054 50 09 43, info.herzele-houtem.velt.be.

ledenfeest, 19.30 u, De Panda, Oudburg 38, Gent. € 40,00. 09 253 65 14, antoinette.bauwens@versateladsl.be.

herfstwandeling met gids, 14-17 u, Wichelen. Nt-leden: € 1,00. E. Van Wesemael, 052 42 26 33, info@veltwichelen.be, www.veltwichelen.be.

Reuma en waterafdrijvende kruiden (o.v.), 19.30 u, Jongensschool, Margote 114, Wichelen. Nt-leden: € 1,00. E. Van Wesemael, 052 42 26 33, info@veltwichelen.be, www.veltwichelen.be.

kruiden en paddestoelen in de

geïntegreede geneeskunde door Professor Poppe, 19.30-22.30 u, Ontm.centrum Leeuwergem,

04.10

05.10

07.10

08.10

09.10

11.10

12.10

12.10

13.10

14.10

14.10

15.10

18.10

23.10

25.10

08.11

09.11

12.11

13.11

14.11

21.11

22.11

22.11

28.11

29.11

01.1015.10, 29.10

02.10

02.10

03.10

10.10

11.10

12.10

14.10

17.10

23Weg & Wijzer

Gentsesteenweg 306, Zottegem. Luc Demonie, 09 360 38 17,

demonie@skynet.be.

bloemschikken herfst en

allerheiligen door Jenny Stalpaert, 19.30 u, Jongensschool, Margote 114, Wichelen. Leden: € 2,50, nt-leden: € 5,00 (voor de 2 avonden). E. Van Wesemael, 052 42 26 33, info@veltwichelen.be, www.veltwichelen.be.

witlof, het witte goud door Etienne Raemdonck, 10-12 u, De volkstuin/ Werk van den akker, Lindenstraat 98, Sint Niklaas. Marc Temmermans Marc.t@telenet.be, users.pandora.be/velt-waasland.

biobabbel broodsmeersels

en vleesvervangers, 19.30-22 u, ontmoetingshuis De Brug,

Hertshage 11-19, Aalst.

gewasbescherming,ziekten en

plagen door Jos Van Hoecke, 19.30-22 u, Huize Vermeire-Lagae, Slangstraat 53, Hamme. Etienne

Gogaert, 052 47 93 55. Hamme.

zadenbespreking door Herman De Waele, 20-22.30 u, De Wouw, St.-Walburgastraat 11, Oudenaarde.

ik zag twee beren groenten

smeren, 10-12.30 u. Inschr: 03 776 86 89, marc.t@telenet.be. € 3,00 + € 1,50 per broodje.

Eenvoudige visbereidingen, 19u30, Parochiale Kring, Lindenlaan 33b, Ertvelde. € 12,50. 09 253 65 14, antoinette.bauwens@versateladsl.be

aanleg ecologische siertuin door Dirk Noel, 20-23 u. Leopold Hellyn, 054 50 09 43, info.herzele-houtem.velt.be.

minder bekende groenten, 19.30 u, Jongensschool, Margote 114, Wichelen. E. Van Wesemael, 052 42 26 33, info@veltwichelen.be, www.veltwichelen.be.

genieten van een serre door Jos Van Hoecke, 20-22 u, Zaal Guldepoort, Imschootplein 1, Machelen-Zulte. mieke roelens, 09

380 48 10, mieke.roelens@telene

t.be. Leieland.

snoeinamiddag door Etienne Raemdonck, 13.30-16.30 u. Nt-leden: € 3,00. 09 253 65 14, antoinette.bauwens@versateladsl.be

Vlaams-brabant

slaatjes voor beginners door Gina Huens, 19-23 u, Ontmoetingscentrum Genadedal, Velderblok 2, Kessel-Lo. Meebrengen: mesje, snijplank, schort en handdoek. Leden: € 10,00, nt-leden: € 12,00. Inschr. voor 15/09. 016 44 57 38, via info.leuven@velt.be. www.velt.be/Leuven.

feestmaal 30 jaar Velt groot-

asse, 19 u, ’t Fonteintje, Brusselsesteenweg 184, Asse. R.Masschelein, 02 452 78 13 of 0473 39 03 11, info.groot-asse@velt.be, asse.velt.be.

natuurlijke gelaagdheid door Wim Collet, 20-22.30 u, Recreatiecentrum Itterbeek (RCI), Keperenbergstraat 37, Itterbeek. 02 466 61 93, liesbeth.dothee@s

kynet.be.

kruidenspiraal bouwen, 13.30-16 u, Roth 7, Lubbeek. Liesbet Meuris, liesbet.yves@fulladsl.be, www.velt.be/hageland.

fietstocht Vier dorpenroute, 14- 17 u Kerk, Verbrande Brugsesteenweg, Grimbergen. 38,6 km. 02 252 22 69, bernadette.christiaens@telenet.be.

klimmers en water door Frans De Smedt, 20-22.30 u, Recreatiecentrum Itterbeek (RCI), Keperenbergstraat 37, Itterbeek. 02 466 61 93, liesbeth.dothee@skynet.be.

Een siertuin zonder moeite door Frans De Smedt, 20-22.30 u, Leireken,Brouwerijstraat 29, Londerzeel. 052 30 24 12, www.freewebs.com/

veltneerbrabant/. Neer-Brabant.

aV, 20 u, bij Christine en Lode, Bruneaustraat 110, Kester. Jan

Tordeurs, 054 56 83 49, info.groot-gooik@velt.be, www.velt.be/groot-

gooik. Groot-Gooik.

Eetbare paddestoelen door Patrick Luyten, 20-22 u, CC Colomba, Colombastraat 1. Leden: € 1,00, nt-leden: € 2,00. Filip Fleurbaey, 02 759 87 52, filip.fleurbaey@fulladsl.be.

paddestoelenwandeling door Patrick Luyten, 14-17 u, Parking Bertembos, Bosstraat. Leden: € 1,00, leden, nt-leden: € 2,00. 02 759 87 52, filip.fleurb

aey@fulladsl.be, Midden-Brabant.

bespreking van eigen project door Wim Collet, 20-22.30 u, Recreatiecentrum Itterbeek(RCI), Keperenbergstraat 37, Itterbeek. 02 466 61 93, liesbeth.dothee@skynet.be

Yoga in dagelijks leven door Maryse Decuyper, 19.30-21.30 u, De Kring, Horzelstraat 28, Ukkel. Jean-Pierre Debrandt, 0479 22 66 24, jean-pierre.debrandt@skynet.be. Graag een seintje. users.skynet.be/velt-brussel/.

minder bekend kleinfruit door Peter Bauwens, 20-22 u, Cultuurhoeve Mariadal, Kouterweg 2, Zaventem. Leden: € 1,50, nt-leden : € 2,00.

werelds broodbeleg door Lut Neveux, 20-22 u, Bibliotheek, Schoolstraat 23, Zemst. Leden:5,00, nt-leden: 7,00. Inschr. voor 26/10. 02 252 22 69, bernadette.christiaens@telenet.be

kookdemonstratie aardpeer en

pastinaak door Jo De Bruyne 20-22.30 u, De Lombeekkring, Koning Albertstraat 189, Roosdaal. 02 466 61 93, liesbeth.dothee@skynet.be. Velt

Pedevallei-Roosdaal/Lennik.

biowijnen proeven door Gerd Brabant, 20-22.30 u, Vinikus, Spiegellaan 26, Merchtem. Inschr: Marc De Roy, 02 460 06 20. Leden: € 8,00, nt-leden: € 10,00.

wilde kruiden in keuken en

huisapotheek door Herman De Waele, 20-22.30 u, zaal Emmaus, Kerkstraat, Asse. 02 452 27 76, paulfieremans@live.be, asse.velt.be.

aV, De Kring, Horzelstraat 28, Ukkel. 0479 22 66 24, jean-pierre.debrandt@skynet.be. Willy Dirkx 02 376 18 01. users.skynet.be/velt-brussel.

21.1028.10

25.10

06.11

14.11

14.11

15.11

17.11

21.11

25.11

27.11

30.11

03.10

04.10

13.10

19.10

19.10

20.10

22.10

24.10

25.10

26.10

27.10

31.10

04.11

14.11

18.11

26.11

27.11

28.11

24 Seizoenen

limburg nederland

Velt-stand op biomarkt beringen, 8-12 u. Annemie Bosmans, 011 52 45 11, annemiebosmans@mobistarm

ail.be, Beringen-Leopoldsburg.

onderhoud kruidentuin, 19 u, Grote Brogel. Vanita Mertens, 011 61 18

03, info.peer@velt.be. Aard-Peer.

creatief in de herfst door Gertrude, 19.30-22.30 u, zaal De Ontmoeting, sportzaal Op Sjeure, Molenbeersel. Inschr: 089 70 14 64, 089 70 32 01

of 089 70 14 64. Kinrooi

biovegetarische kookles met

herfstgroenten door Jos Peters, 19.30 u, ‘t Paenhuys, Paenhuisstraat, Riemst. Leden € 8,00, nt-leden: € 10,00. Inschr: 012 74 12 70

paddenstoelenwandeling door Ludo Zanders, 14-16 u, Bergerven Neeroeteren. 089 86 70 11, ludo.zan

ders@euphonynet.be.

aV, 9.30 u, Breugelhoeve, Weyerstraat 1, Peer. Vanita Mertens, 011 61 18 03, info.peer@velt.be.

geurende planten in de sier- en

groentetuin door Jean Claes, 20-22 u, Troempeelke, Opglabbeek.

Hasselt-Diepenbeek.

film: ‘we feed the world’, 19.30 u, Cemuvo - De Zevende Wereld, Stationsstraat 131, Alken. € 2,00.

Hasselt-Diepenbeek

Ecologisch bloemschikken door Anita Stinkens, 19.30-21.30 u, De Koepel, Spilstraat, Neeroeteren. Inschr:Anita Stinkens, 089 86 70 11, anita.stinkens@euphonynet.be.

Ecologische bloemschikles door Robin Nieuwenhuizen, 19.30-21.30 u, Markthallen, Markt 2, Herk-de-Stad; Leden: € 5,00, nt-leden € 7,00. Inschr voor 22/10. nadiera@scarlet.be, 013 33 88 59 of karen.poel@telenet.be, 0479 33 42

76. West-Limburg + Diest.

herfstkookles met bioproducten, 20-22 u, CC De Bogaard, Capucienessenstraat 8, Sint-Truiden.

Velt-Tuinkamer 9-14 u Hopveld 15a, Gemert. 0492 36 16 08www.velt-gemert.nl

werken in Velt-tuin Bosstraat 25, Valkenswaard. www.velt-nederland.nl/valkenswaard.html

iedere donderdagmorgen:

meewerken in Velt-tuin. 9-12 u, Natuurtuin ‘t Loo Henk van

Herk, 0497 57 22 62 Bergeijk

Ecologische maaltijd in de

wingerd, 19.30 u, Natuurtuin ‘t Loo, Terlostraat 4, Bergeijk. € 15,00. Inschr: Ingrid van de Putte, 040 2012489,

ingridwi@iae.nl. Bergeijk-

Eersel.

zuurkool door Jo Meijers, 14-16 u, kantine Volkstuincomplex De Heeg, Maastrichterweg 1, Maastricht. Inschr: Adriënne Deurloo, ajmdeurloo@home.nl, 043 362 56 34 of 062 33 99 50. Leden € 3,50, nt-leden: € 5,00.

Zuid-Limburg.

inloopmiddag voor

tuinliefhebbers, 14-17 u., bij Peter Visser en Wilma Peeters, Keutenberg 5, Schin op Geul. Wilma Peeters, 043 459 20

07, velt.info@tele2.nl. Zuid-

Limburg.

lezing ecologische leefwijze in

de praktijk, 20 -22 u, De Roffert, Berikstraat, Buggenum.

werkochtend Velt-tuin (a,b), 10 -12 u, Velt-tuin N.M.E., St.Elisabeth Roggelseweg, Haelen.

Tuinervaringen door eigen

leden, 20 -22 u, de Roffert, Berikstraat, Buggenum..

praatavond over de moestuin, 19.30 u, de Wingerd. Grond wordt getest voor € 3,00. Piet d’Haens, 0497 57 25 95, p.dhaens@gmail.com.

Bergeijk-Eersel.

elke za & di

elke za nm & wo

vm

elke do vm

Leden: € 2,50; nt-leden € 5,00. Bord en bestek meebrengen. Inschr. Carine Lonneu, 011 68 75 68, info.sint-truiden@velt.be.

hondenwandeling, 14-17 u, René Neutelaers, Steenberg 58, Sint-

Lambrechts-Herk.

film ‘koe 80 heeft een probleem’, 20.30 u, CC Poorthuys, Peer. € 5,00.

Aard-Peer.

wel en wee in de tuin door Pierre Zanders, 19.30-21.30 u, CC Neeroeteren, Scholtis Plein 2, Neeroeteren. 089 86 70 11, ludo.zanders@euphonynet.be.

praatcafé, 19 u, Parochiehuis Opglabbeek.

onkruidbranders door Pierre Zanders, 10-12 u, zaal 5 Oosterhof, Dr. Vanderhoeydonckstraat 56, Lummen. Inschr voor 8/11. Leden: € 3,00, nt-leden: € 5,00. nadiera@scarlet.be, 013 33 88 59 of karen.poel@telenet.be, 0479

33 42 76.

Ecologisch bloemschikken: advent door Anita Stinkens, 19.30-21.30 u, De Koepel, Spilstraat, Neeroeteren. Inschr.: 089 86 70 11, anita.stinkens@euphonynet.

be, Maasoeter.

ledenfeest, 19-23 u, Zaal Oetergalm, Spilstraat, Neeroeteren. Inschr: 089 86 70 11, ludo.zanders@euphonynet.be,

Maasoeter.

kookles: warm&koud feestbuffet, 13-17 u, De Schans, Bivakstraat 6, Beverlo. 011 52 45 11, annemiebosmans@mobistarmail.b

e Graag een seintje. Beringen-

Leopoldsburg & Ham-Tessenderlo.

ledenfeest, 18 u, De Schans, Bivakstraat 6, Beverlo. Volwassenen: € 10,00, kinderen -12: € 5,00. Inschr. voor 25/11. 011 52 45 11, annemiebosman

s@mobistarmail.be. Beringen-

Leopoldsburg & Ham-Tessenderlo.

01.10

06.10

07.1008.10

09.10

12.10

12.10

14.10

15.10

24.10

24.10

30.10

09.11

12.11

13.11

15.11

15.11

20.11

22.11

29.11

29.11

elke 1ste vrij vd maand

04.10

04.10

13.10

25.10

10.11

14.11

25

De prijs van duurzame voedingVoedseldemocratie versus voedselcontrole

Tekst nadia Tahon, luk naets & bart coenen Foto’s nadia tahon, luk naets, una cierta mirada & bananastock

Hamvraag intussen is of de prijsstijgingen nu blijvend zijn dan wel tijdelijk, slechts een piekje in de statistieken. ‘Blips’ noemt Lang zulke pieken, want hij is een Engels-man. De geschiedenis staat aan de kant van de ‘bliptheoretici’, al is Lang het niet met hen eens. Tijdens de wereldoorlogen en in de vroege jaren 1970 waren er ook korte, scherpe prijsstijgingen, maar eens de crisis voorbij, ging de storm gauw weer liggen. ‘Bliptheoretici zeggen dat dit nu ook zal gebeuren, maar ik denk dat we in een nieuw tijdperk stappen’, zegt Lang in Seedling, het tijdschrift van de internatio-nale non-profitorganisatie Grain*. ‘De huidige situatie komt slechts opper-vlakkig overeen met de jaren 1970, toen hongersnoden in Soedan en Bangladesh, samen met olieprijsstijgingen en vroege waarschuwingen voor milieuproblemen de angst creëerden dat er niet genoeg voedsel zou zijn om de wereldbevolking te voeden. De zogenaamde ‘Groene Revo-lutie’ met hybride teelttechnieken stond toen al klaar om de productie ter hulp te schieten. Belangrijke landbouwproducten, zoals graan, rijst en aardappelen, werden getransformeerd door kapitaalkrachtige groepen, zoals de Rockefeller Foundation, en met oliegeld.’ Met die ervaring in het achterhoofd, be-argumenteren bliptheoretici vandaag dat genetische manipulatie zal doen wat de groene revolutie toen deed. ‘Dat betwijfel ik’, riposteert Tim Lang, ‘De grootorde en diepte van wat vandaag gebeurt, kan niet overbrugd worden door technische oplos-singen als genetische manipulatie.’Er wachten ons te veel uitdagingen tege-lijk: water- en energieschaarste, bevol-kings- en landdruk, klimaatverandering,

De scherpe prijsstijgingen voor voeding komen niet voor iedereen als een verrassing. Velt sprak met Louis Vicca, kenner van vraag- en aanbodmechanismen bij veiling Brava en enkele specialisten uit de sector van de duurzame voeding. sommigen, zoals timothy Lang, professor aan de City university in Londen stuurden al een hele tijd waarschuwingen uit. De wereld was volgens die laatste bezig aan een ‘slaapwandeling naar een crisis’.

stijgende voedselprijzen, veranderende voedingsgewoonten (bijv. in India en China) met desastreuze gevolgen voor de volksgezondheid. Politici die denken dat marktkrachten het wel zullen oplossen zitten volgens Lang met een verouderd en achterhaald denkkader: ‘De nieuwe uitdagingen zijn dé test voor onze generatie: zullen we de manier waarop de mensheid zich voedt hervormen of vervalsen? De oplossingen hangen af van de vraag of we meer willen van hetzelfde of bereid zijn te veranderen. Beleidsmakers staan voor een fundamen-tele keuze. Eén manier is voortgaan met de intensifiëring van ons voedselsysteem, zoals we dat de voorbije 70 jaar hebben gedaan. Een gerechtvaardigde keuze in de jaren 1940, maar vandaag niet meer. Vandaag moeten we beleidsmakers diets maken dat onder-, over- en verkeerde con-sumptie naast elkaar bestaan. We moeten terug naar het tekenbord en beginnen nadenken over hoe een echt duurzaam voedselsysteem eruitziet, uitgaande van wat de aarde kan leveren en wat het men-selijk lichaam nodig heeft.’ Tot enkele jaren geleden dacht Lang dat een geordende overgang mogelijk was. ‘Vandaag vraag ik me af of we het moment gemist hebben. Ik hoop van niet. Vandaag is het waarschijnlijker dat de schok dingen zal veranderen.’ Gaan we door op de koers van de industrialisering van de landbouw en de liberalisering van de handel, ook al belooft dit recept meer van hetzelfde in de toekomst of kiezen we voor een echt duurzaam voedselsysteem, gebaseerd op de lokale landbouw? Kiezen we voor voed-seldemocratie (lokale boeren) of voedsel-controle (door multinationals)? (bc)

Bron: Seedling, juli 2008.

*Grain promoot duurzaam beheer en gebruik van landbouwbiodiversiteit. → www.grain.org

26 Breedbeeld

De recente stijging van de voedselprij-zen zette België in rep en roer. De media communiceert over exu-berante verschillen met bijv. Duitse producten en prijsstijgingen tot 35 procent tegenover vorig jaar. Dat er duidelijke stijgingen zijn voor graan-producten, vlees, zuivel en verwerkte producten is zeker. Maar hoe zit het met groenten en fruit, en in het bijzon-der met biologische groenten en fruit?Groenten en fruit blijven buiten de huidige prijsstijgingen; zo simpel is dat. Witlof heeft bijv. nog nooit zo’n lage prijs gekend en staat nu op hetzelfde niveau als in 1993.Het Europese landbouwbeleid is een andere koers gaan varen: waar er na de oorlog vooral een productiestijging werd nagestreefd en er buffervoorraden werden aangelegd – die weliswaar zijn uitgedeind tot een melkplas en een boterberg – is dat nu niet meer het geval en worden kwali-teit en milieuaspecten belangrijker. De bevolkingstoename en de stijgende

welvaart betekenen een stijging van de vraag naar voedsel zodat we aan het be-gin staan van schaarste aan cultuurgrond en basisgrondstoffen. Dat vertaalt zich nu in speculaties en prijsstijgingen. Voor groenten en fruit is dat voorlopig nog niet het geval. De stijgende energieprijzen dwingen producenten om voor duurzame oplossingen te kiezen. Als er in het schap al een prijsstijging is, dan is dat door toegenomen transport- en arbeidskosten. De invloed van het weer op de kwaliteit en de kwantiteit van de oogst zal altijd een blijvende belangrijke rol spelen. Ik verwacht niet dat groenten en fruit goedkoper zullen worden. De prijzen zullen ook stijgen, maar met golfbewe-gingen: van jaar tot jaar, van seizoen tot seizoen, en vermoedelijk niet zo drastisch als die van de graanproducten bijv.

Het aanbod bioproducten dat jullie verhandelen is ongeveer hetzelfde als het gangbare aanbod. Witlof, sla en prei, wortelen, aardbeien… Van waar komen die producten?Er zijn 38 biobedrijven aangesloten bij onze veiling. We werken niet alleen samen met grote bedrijven; een aantal van onze producenten heeft een kleine productie en verkoopt ook via thuisverkoop. Op drie na zijn alle bedrijven Belgisch. Enkele producenten uit Nederland hebben de weg naar onze veiling gevonden. Dat is een goede zaak, ook voor de Vlaamse bioproducenten. Het aanbod wordt groter en de continuïteit – een belangrijk aspect voor de groothandel – is daarmee beter verzekerd.De supermarkt en de groothandel zijn onze belangrijkste afnemers. 25 procent gaat naar het buitenland. Dat mag je een beetje beschouwen als een buffer. Als producenten al eens wat meer leveren dan gepland, dan nemen we dat natuur-lijk aan. Er zijn groothandelaars die zich hebben gespecialiseerd in de export van

biologische groenten en fruit. Ik verwacht de volgende jaren echter een daling van het aandeel export, dankzij de stijging van de afzet op de binnenlandse markt. Supermarkten zijn bereid te kiezen voor binnenlandse producten en willen daar ook iets meer voor betalen.

Hoe wordt de prijs van biologische groenten en fruit bepaald? Volgens het ‘kloksysteem’ zoals bij gangbare producten?De verkoop van gangbare producten is gebaseerd op wat de markt wil betalen voor een bepaald product. Dit gebeurt via een klokverkoop, die werkt volgens het afslagsysteem. De persoon die de klok stuurt, voert een inzetprijs in, waarna de klok van hoog naar laag begint te draaien. De handelaar die een product wenst te kopen stopt met een druk de klok en bepaalt zo zelf zijn prijs. Binnen vooraf

Eindelijk komt het ervan, ik breng een bezoek aan Brava, de grootste veiling voor biologische groenten en fruit in Vlaanderen. ik praat er met Louis Vicca, die verantwoordelijk is voor de bioproducten. Hij kent het mechanisme van vraag en aanbod voor groenten en fruit als geen ander.

Groenten en fruit buiten huidige prijsstijgingen

27Seizoenen

afgesproken regels geeft hij dan aan hoeveel hij van dat product aan die prijs wil kopen. Het systeem geeft een perfect beeld van de markt indien er voldoende productaanbod is en er veel handelaren op de klok aankopen. De Belgische veilingen hebben ervoor gekozen dit systeem te handhaven; Neder-land en Frankrijk hebben geopteerd voor het bemiddelingssysteem. Het grote nadeel van het kloksysteem is dat je grote prijsschommelingen kunt hebben. Maar in vergelijking met het be-middelingssysteem, waar de prijzen veel stabieler blijven, is de producent beter af met de klok. Meer dan 600 Nederlandse boeren komen sinds de invoering van het bemiddelingssysteem in Nederland hun oogst in België veilen. Dit systeem is enkel mogelijk als er voldoende aanbod geconcentreerd is. Nog niet voor bio dus. Biologische producten worden verkocht volgens het bemidde-lingssysteem. Daarbij worden vraag en aanbod op voorhand afgetast en op elkaar afgestemd. Er wordt een prijs afgesproken en die biedt zekerheid voor de bioboer. Zeer uitzonderlijk kan dat als gevolg heb-ben dat bijv. een krop biosla goedkoper wordt verkocht dan gangbare sla, daar waar de prijs voor biologische groenten en fruit structureel hoger ligt dan die voor de gangbare variant. Dat heeft o.a. te maken met lagere opbrengsten en het arbeidsintensieve karakter van de biologi-sche teeltmethode.

mEER dan 600 nEdERlandsE boEREn komEn sinds dE inVoERing Van hET bEmiddElingssYsTEEm in nEdERland hun oogsT in bElgië VEilEn.

We coördineren ook de teeltplanning van de aangesloten bioboeren. Bioboeren had-den vroeger soms meer dan 25 soorten groenten en fruit op hun land staan. Dat gaf telkens zo’n kleine hoeveelheden dat de oogst moeilijk verkoopbaar werd. Om aan de vraag van de supermarkten en groothandel te kunnen voldoen, zijn verschillende bioproducenten zich gaan beperken tot bijv. vijf teelten. Teeltrotatie blijft natuurlijk gelden, en daarin zijn ook graangewassen en grasklaver opgenomen. Specialisatie is ook in de biologische land-bouw noodzakelijk als die wil voldoen aan de stijgende vraag vanuit de supermark-ten. Zelfs de biogroothandel, die levert aan diverse natuurvoedingswinkels, is daar vragende partij voor.

In een persbericht meldde je dat de omzet voor bioproducten stijgt. Is bio de enige activiteit?De veiling is ontstaan om het – gangbare – aanbod van (kleine) boeren gecon-centreerd aan te bieden aan de markt voor een goede prijs. Dat is immers ook de doelstelling van onze veiling: op elk moment van het jaar de beste prijs aan de producent geven. Elke aangesloten pro-ducent betaalt een commissie. De veiling kan met die middelen vraag en aanbod op elkaar afstemmen en de producten aan de (groot)handel verkopen. Brava is op geen enkel moment eigenaar van de producten; ze treedt enkel op als ‘bemiddelaar’ van vraag en aanbod.Ons voornaamste product is witlof, dat maakt 50 procent van de omzet uit. Bio-producten zijn goed voor 8 procent. Het afgelopen jaar hebben we 16,6 procent meer bio verkocht. De vraag stijgt in heel Europa, met Duitsland en het Verenigd Koninkrijk als koplopers.

Delhaize berichtte onlangs dat ze haar bioproducten tot 30 procent goed-koper zou maken. Wat is het effect daarvan op de producent?De producent ondervindt hiervan geen invloed. Delhaize heeft een aantal tus-senstappen weggewerkt en daardoor kunnen ze 30 procent besparen. Binnen

de afzetketen van biologische groenten en fruit is er nog veel rationalisatie mogelijk. Zo staan er projecten in de steigers om bij een supermarkt bepaalde producten enkel biologisch te verkopen. Hierdoor kan de prijs in het schap dalen: de verpak-king voor biogroenten, die nodig is om verwarring met gangbare producten uit te sluiten, zou hiermee bespaard kunnen worden. En meteen wordt bio een nog schoner product.

Wat vind jij van de huidige voedselprijzen?De voedselprijzen zijn jarenlang extreem laag geweest. Voeding maakt nog slechts 12 procent van het hele uitgavenpakket uit. Luxeartikelen zoals een gsm worden steeds meer als basisbehoefte beschouwd, terwijl mijn grootvader 94 jaar is gewor-den zonder mobiel telefoontje. Al de productiefactoren (zaden, meststof-fen, arbeid, energie, e.d.) worden voor de producenten substantieel duurder. Het is onmogelijk om aan de huidige marktprijzen te blijven produceren. Zonder prijsstijging zal het aanbod dus dalen. De toenemende welvaart, vooral in Oost-Europa en Azië, doet de vraag naar voedsel wereldwijd stijgen. Het is dan ook een economische wetmatigheid dat het voedsel, inclusief verse groenten en fruit, duurder zal worden.(nT)

28 Breedbeeld

Gelukkig werken wij in de meeste gevallen met jaarcontracten zodat we plotse prijs-schommelingen tijdig zien aankomen. En die zijn niet min dit jaar: soja + 50 procent, tarwe + 40 procent, groenten + 10 procent, verpakking + 9 procent, en zelfs de loonkost, door de indexering, + 4 à 5 procent. Bij een verwerkt product wor-den die hoge percentages gelukkig flink getemperd in de totale kostprijs. Ik ben het nog volop aan het becijferen, maar ik hoop de stijging van de verkoopsprijzen in de herfst te kunnen beperken tot zo’n 6 procent. Dat toont aan dat we geen be-drijf zijn dat wil profiteren van de situatie. Wie er hopelijk wel beter van wordt, zijn onze sojaboeren uit het zuidwesten van de Braziliaanse staat Paranà uit het Agro-ganica-project, die nu over meer mid-delen zullen beschikken voor een reeks gemeenschappelijke voorzieningen zoals onderwijs en medische verzorging. Het is een vorm van eerlijke handel zonder dat de producten het fairtradelabel dragen.Om de prijs in de ogen van de consument lager te maken, zouden we ook kunnen opteren voor kleinere, individuele porties, maar dan moeten we onze glasverpakking opgeven en wordt de verpakkingskost in verhouding nog duurder. Een tweede mo-gelijkheid willen we zelfs niet overwegen: de producten “verrijken” met extra verdik-kingsmiddelen. Dan stoten we gegaran-deerd onze trouwe klanten af !

In het Duitse consumentenmagazine Öko-Test liggen de deksels van glazen potjes zoals voor babyvoeding of jullie slaatjes onder vuur omdat de lucht-dichte sluiting bestaat uit PVC met ftalaten (weekmakers) die kunnen migreren naar de inhoud, zeker als die vetstoffen bevat. Dat was trouwens in het verleden ook een kritiek van vege-tarische producent en concurrent De Hobbit om zijn kunststof verpakking te verdedigen.We hebben ons nog niet over die slui-tingen gebogen, omdat de alternatieven in volle ontwikkeling zijn. Aan elke verpakking zitten wel negatieve kantjes. We hebben die kritiek van De Hobbit ter harte genomen en een levenscyclus-analyse (LCA) laten uitvoeren van onze glazen potjes. Uiteindelijk bleek de impact ten opzichte van wegwerpverpakkingen ongeveer dezelfde te zijn, maar wij blijven het belangrijk vinden voor de beleving van de consument dat die waar mogelijk lege verpakkingen kan terugbrengen, ook al is de organisatie van het transport van die potjes niet altijd even eenvoudig.

Een vorm van eerlijke handel

edith gomes is commercieel verantwoordelijke bij abinda, de bekende producent van vegetarische slaatjes en patés in een unieke retourverpakking, verse seitan en burgers, bokalen met soepen en sauzen. edith wordt als eerste geconfronteerd met stijgende grondstofprijzen en heeft ze netjes opgelijst.

maak Van oudERE alTERnaTiEVE naTuuRVoEdingswinkEls modERnE, sTijlVollE biokRuidEniERs

Intussen zitten Abinda, De Hobbit en het Origin’o-winkelconcept in één administratieve structuur.Dat is veel efficiënter: wij maken artisa-nale seitan op basis van tarwebloem; De Hobbit tofoe, tempé en glutenseitan. Het winkelconcept is eerder toevallig ont-staan op vraag van een aantal winkeliers die zich in hun bestaan bedreigd zagen door de toename van bioproducten in de supermarkten en door de opkomst van Bioplanet-vestigingen. Het antwoord lag

voor de hand: maak van de oudere alter-natieve natuurvoedingswinkels moderne, nette en stijlvolle biokruideniers met de nadruk op verse voeding en je trekt vanzelf een nieuw en jonger publiek aan. Binnen het concept heeft elke winkelier de ruimte voor eigen accenten zoals een extra aanbod aan groenten en fruit, of een grote koeltoog met zuivel en vegetarische slaatjes.

Misschien nog even terug naar de soja. Vanuit Argentinië sijpelt er steeds meer genetisch gemanipuleerde soja Brazilië binnen: een mogelijke bedreiging voor de oogst van jullie coöperatie?Tot nu toe zijn alle stalen negatief geweest, ook al kan men blijkbaar één gensojaboon ontdekken in een partij van 1000 biologische. In elk geval wordt er in een omtrek van vele kilometers rond de coöperatie geen gensoja aangeplant. Indien er al een verontreiniging zou plaatsvinden, dan kan dat enkel tijdens transport in bijvoorbeeld onzorgvuldig gereinigde containers.

29Seizoenen

Ongeveer een jaar geleden is het begon-nen. Onze molenaar kon ons nog wel garanderen dat er meel werd geleverd, maar de prijzen zijn intussen met zowat 30 procent gestegen. Zulke sprongen kun-nen we niet zomaar doorrekenen aan de consument. We hebben dit voor een groot deel kunnen opvangen door een hogere productiviteit, maar in ons geval betekent dat ook een toename aan handenarbeid voor onze werknemers. Op termijn zullen nog delen van het productieproces moe-ten worden geautomatiseerd, en de kunst is dan om niet in te boeten aan kwaliteit.

In de vakpers lees je verhalen van bijv. Duitse bakkers die door tegenvallende oogsten in eigen land hun aanvoer veilig stellen via andere vertrouwde – maar wel duurdere – kanalen.De verhalen zijn bekend: de graanvoor-raden zijn op en er is een stijgende vraag naar grondstoffen voor biodiesel. Maar voor het eerst heb ik het gevoel dat er ook in de biologische sector speculanten zitten die op een gunstig moment voor-raden hebben opgekocht en die de prijzen daardoor kunstmatig wat hoger hebben geduwd. Pas op, ik kan die bewering niet hard maken, het is een aanvoelen.

Misschien heb jij sneller die reflex omdat je uit een generatie van klassieke bakkers stamt…Het klopt dat ik nog “maar” een tiental jaar meedraai in het alternatieve circuit. De eigenaars van desembakkerij De Trog in Brugge wilden ermee stoppen om een pension te beginnen in Frankrijk. Ik zocht naar een manier om ambachtelijk brood te bakken in de plaats van de gestandaar-diseerde kant-en-klare mengelingen van gangbare maalderijen te verwerken. Er ontstond ook net een gat in de markt door

de uitverkoop van Nonkels, Lima en de Bruine Bakker aan Nederland. Voor mij was het een uitdaging om opnieuw echt Belgisch brood te maken, met desem, en er was een verzekerde afzet voor dat brood in heel Vlaanderen. Sinds de dioxinecrisis zijn er nog heel wat klanten bijgekomen die op zoek zijn naar smaakvolle broden en daar best wat meer voor willen betalen.

Automatiseren zonder aan kwaliteit in te boeten

kwiek en monter komt Hendrik Durnez bakkerij De trog uit-gestoven om zijn visie uit de doeken te doen over de recente prijsevoluties in zijn sector: biobroden. Hij knikt bevestigend wanneer ik aanhaal dat bakkers op alle vlakken met kosten-stijgingen te kampen hebben: grondstoffenschaarste, stij-gende energiekosten voor de ovens, en duurdere brandstof voor de bestelwagens.

ik hEb hET gEVoEl daT ER ook in dE biologischE sEcToR spEculanTEn ziTTEn

Hoe Belgisch zijn de grondstoffen van jullie broden? Men hoort steeds meer over import van goedkopere biogranen uit Oost-Europa.Onze spelt komt uit de Ardennen, en de tarwe uit Vlaanderen en Frankrijk. Eén keer hebben we een proef gedaan met tarwe uit Oost-Europa. Dat was geen suc-ces: tijdens het bakken braken de gluten spontaan af. Het heeft even geduurd voor we de oorzaak kenden: doordat in het vroegere Oostblok een aantal bestrijdings-middelen nooit werd gebruikt, hadden bepaalde insecten een enzym dat gluten afbreekt achtergelaten in het graan.

Naast jullie assortiment broden, broodjes en gebak, verdelen jullie ook het uitgebreide gamma van de vroegere droogwarengroothandel Koré met o.a. droge vruchten, conserven en deegwa-ren. Is dat nog doenbaar?Het helpt de kosten net te drukken. Je weet allicht dat een gemiddelde natuur-voedingswinkel geen drie of vier manden brood per dag “verzet”. Toch is het voor ons nodig dat er voor een bepaald bedrag wordt besteld om te kunnen leveren. Dat kan de winkelier dan halen met een bestel-

ling van een doos rozijnen, meel of bin-nenkort zelfs een assortiment biowijnen.

Jullie nieuwste aanwinsten zijn twee gistbroden. Lust de Vlaming geen desembroden meer?Ho, pas op! Het zijn geen klassieke spons-broden, hoor. De gist wordt immers met water en meel gemengd om dan 24 uur te rusten. In vaktermen heet dat een polish. De broden die daarmee worden gemaakt, moeten even lang rijzen als die met de-sem: zes uur!

Op het etiket van jullie melen staat dat er vitamine C en enzymen aan werden toegevoegd. Dat is toegestaan volgens de Europese verordening van biologische landbouwproducten, maar wat is daar de verklaring voor?Vorig jaar was een slecht jaar voor de tarwe en dat betekent dat er in het meel van nature minder vitamine C of enzymen zoals Alfa-amylase aanwezig zijn. We spreken dus niet van broodverbeteraars, maar van correctoren die in de grootte-orde van 1 g/kg meel worden toegevoegd indien nodig. Uiteraard staat dat op het etiket: de consument heeft recht op eerlijke informatie.(ln)

30

zeg jij ook nee tegen gif in je tuin? Gebruik je geen chemische bestrijdings-middelen? Toon je buurt ‘dat het ook zonder kan’. Vraag je bordje aan via riet.janssens@velt.be of stuur je gegevens naar Velt, Uitbreidingstraat 392c, 2600 Berchem. → www.123ecotuin.be

Eco-actief

Waarom heb je ervoor gekozen een Velt-tuinbordje in de kleutertuin te hangen?Via een cursus basismoestuinieren in Dendermonde leerde ik Velt kennen. Wat ik daar leerde, wilde ik ook overbren-gen op de kinderen. Ik wil hen duidelijk maken dat het veel gezonder is om een tuin zonder gif te beheren. Er zijn zoveel alternatieven. Waarom zouden we kinde-ren dan slechte dingen aanleren?

Welke reacties lokt de tuin uit?Heel positieve reacties! Een gepensio-neerde leraar van de tuinbouwschool staat bijv. achter ons project en maakt de mensen warm in de parochie. Tijdens het schoolfeest hoorde ik ook fijne reacties van de ouders. Enkele ouders willen zelf graag ecologisch leren tuinieren. Daarom wordt er voor hen een cursus ecologisch moestuinieren georganiseerd.

En wat de vinden de kleuters er zelf van?Ze zijn heel enthousiast. De tuin is ook een ontdektuin: er zitten beestjes in, we gaan wilgen aanplanten om tipi’s te maken, er zijn plekjes waar we rustig een verhaaltje kunnen vertellen… De kinderen worden zo meer één met de natuur. Ze zitten immers veel te vaak binnen… Er zal in Opdorp niet één kleuter meer zijn die denkt dat tomaten ‘uit de supermarkt komen’.

De kleuters staan er zeker niet alleen voor.De kleuters wieden zelf, maar gepensio-neerden van de Landelijke Gilde, ouders en grootouders steken graag een handje toe. Er zijn ook twee ‘oudertuintjes’ en tijdens de vakantieperiodes helpen die ouders bij het onderhouden van de kleutertuin. Zo’n tuin is echt leerrijk voor iedereen én het is ontspannend werken. Elke school zou er een moeten hebben!

Beestjes, tomaten en tipi’s…Een 1-2-3-kleutertuin!

Tekst Reine de pelseneer Foto’s sonja Ravijts

In de tuin van de kleuterschool in Opdorp prijkt een Velt-tuinbordje ‘zonder is gezonder’. tussen de pompoenen, radijsjes, aardappelen en bloemen brengen sonja ravijts en haar kleuters een hoop leerrijke én natuurrijke momenten door. ik stelde sonja ravijts enkele vragen over dit leuke initiatief.

Velt en WWF maakten samen drie brochures over schooltuinen. Daarin komt allerlei groen aan bod: klim-planten, speelbosjes, moestuinen, kleinfruit:• Technische handleiding schooltuin met alle info over groen op school: Waar kan het? Hoe leg ik aan? Hoe beheer ik het groen?• Werkboek basisonderwijs• Werkboek secundair onderwijsIn de werkboeken staan voorbeelden van hoe je al dat groen op school kuntgebruiken in alle lessen.Voor bestelinfo zie p. 43 (Vergroening van de schoolomgeving).

315 | 2008

ecosmos op rock werchter Rock Werchter vroeg Velt om mee te werken aan hun project om stap voor stap de ecologische voetafdruk van het festival te verkleinen. Velt reageerde positief en hielp mee aan het verklei-nen van de ecologische voetafdruk van de catering op de festivalweide. Het ecosmosexperiment werd een succes. Alle 500 broodjes waren uitverkocht en de klanten reageerden tevreden.

→ foto’s op www.flickr.com/ecologischleven

Almaar meer moestuinschakelsVoor het tweede opeenvolgende jaar schoolt Velt compostmeesters van Limburg.net – in de praktijk – bij tot ‘Moestuinschakels’.Moestuinschakels geven niet alleen ad-vies over het deskundig composteren van keuken- en tuinafval, zij informe-ren de geïnteresseerde Limburgers ook over hoe je compost als waardevolle bemestingsbron kunt gebruiken in een milieuvriendelijke tuin.Eind 2008 zullen al 57 Limburgse compostmeesters het leertraject heb-ben doorlopen. Volgend jaar wordt de opleiding voortgezet.

Velt zoekt nieuwe lesgevers

Spreek je graag voor een groep en wil je Velt helpen om mensen eco-actief te ma-ken? Dan ben je misschien geknipt om Velt-lesgever te worden. Kandidaten zijn van harte uitgenodigd op het onthaalmoment op 27 september. Stuur een e-mail naar lesgever@velt.be voor meer info of bel Maite Grugeon op 03 287 80 60.

Don kyoto bij Velt-leden aan huis

Het tv-programma 1000 zonnen toonde ook deze zomer elke dag wat er zoal leeft in Vlaanderen. Dimitri Leue draaide, vermomd als Don Kyoto, een reeks reportages bij mensen met een bijzondere groene verdienste. Zo fietste hij langs bij enkele Velt-le-den. Dat ecologisch tuinieren voor Frans De Smedt kinderspel is, weet je uit de vorige Seizoenen. Don Kyoto wilde er het fijne van weten, bezocht Frans in zijn ecologische tuin en sloeg hem tot ‘Ridder van de Groene Orde’. Ook Velt-lid en Groene Ridder Wim Maris is door de ecologische gedachte gebeten. Zijn woning is niet aangeslo-ten op het leidingwater. Het regenwater wordt er gereinigd tot drinkbaar water. De reportages zijn online te (her)bekijken:

→ http://1000zonnen.een.be/reportage/don-kyoto-ecologisch-tuinieren

→ http://1000zonnen.een.be/reportage/don-kyoto-regenwater-als-drinkwater

Over groene ridders en moestuinschakelsEn ander eco-actief nieuws

Foto: luc Vanhoegaerden

Foto: nadia Tahon

32 Lezers reageren/Uitgesproken

spermakwaliteitOoit volgde ik een cursus natuurvoeding en daar sprak men over biotuinieren. Dit bracht me trouwens naar Velt toe. Ik eet zoveel mogelijk rauwkost, omdat daar alle nuttige ingrediënten voor mijn lichaams-cellen in aanwezig zijn. Scheikundige producten kunnen mijn lichaamscellen dus best missen. Zelfs al zijn het nog toe-laatbare waarden. Want men praat maar over een zeker percentage, maar tel eens al die kleine percentages bij elkaar per dag en per product en je zult schrikken van wat je per dag binnenkrijgt. Ik ben net terug uit Hongarije en daar wordt veel meer aan bioakkerbouw gedaan dan hier bij ons. Zij voeren dan ook veel uit naar het Westen. Op dat vlak staan ze verder dan bij ons hier. Ik denk dat als er iets is dat de spermakwaliteit doet dalen, het de chemische middelen zullen zijn.

Victor Vangeenderhuysen

(via www.velt.be)

landbouwgifWe maken ons altijd druk om het gif dat op ons voedsel zit, maar dat er ook mensen mogelijk dagelijks in aanraking komen met landbouwgif, omdat hun huis te dicht bij een agrarisch bedrijf staat, slaat men voor het gemak maar over. Vooral bij windstille dagen kan ik in mijn slaapkamer de onkruidbestrijdingsmid-delen ruiken… Ook mijn kinderen liggen daarin. Feitelijk zijn het stille moorde-naars.

guido sparreboom

(reactie op EU-stemming landbouwgif, via

www.velt.be)

lezerstipGedaan met verschrompelde gember in de koelkast. Snijd de gember in hanteer-bare stukken, schil met een dunschiller en stop alle stukken in een doosje in de diep-vries. Bij gebruik: een stuk uit de diepvries halen, zoveel raspen als nodig (gaat heel gemakkelijk in bevroren toestand) en de rest terug in het doosje stoppen.

nadine huybrechts

Foto: Freshly Grown

kippen en taxusEen tijd geleden heb ik bij Velt het boek Het ecologisch houden van kippen besteld. Ik heb er al veel interessante dingen uitgehaald en zou nu graag enkele kippen aanschaffen. De plaats in onze tuin die het meest geschikt is voor de ren en het kippenhok ligt gedeeltelijk onder een taxusboom met stam. De oude boom is ongeveer 10 m hoog. Kan dit kwaad voor de kippen? Doordat de takken van de boom pas op 2 m hoogte beginnen, kun-nen de kippen niet aan de naalden. Het is echter niet uitgeloten dat er af en toe takjes dood hout of naalden naar beneden vallen. Het hok zelf is volledig afgesloten (met een dak). De ren ligt ongeveer voor de helft onder de boom.

caroline debrabandere

Antwoord van VeltIk let niet zo erg op giftige planten bij mijn dieren. Ik geef hen dagelijks gemaaide on-kruiden en gras en laat ze zelf kiezen. Mijn kippen zijn groenvoer gewend. Ze nemen wat ze graag hebben en na een of twee dagen gooi ik de rest op de compostwacht-hoop. Nu moet je ook geen problemen zoeken en de beesten volop taxus of ande-re giftige planten aanbieden. Ierse klimop en laurierkers zijn ook giftig en staan in veel kippenrennen, maar de kippen eten er niet van. Ze willen zacht, mals groen. Zelfs het zeer giftige jakobskruiskruid wordt normaal gezien niet gegeten door de kippen, omdat het niet lekker smaakt. Voor hooi-eters is taxus wel gevaarlijk, omdat ze deze plant in droge vorm eten. Ik denk dat taxus vooral een risico vormt voor kippen die weinig of geen groenvoer krijgen en dan plots beschikken over groen dat giftig is. Scherm de taxusstruik voor de zekerheid toch maar af.

frans smets

brakelhoenenWij hebben thuis brakelhoenen (1 haan, 3 hennen) en ik vind dat heel mooie kippen. Ik zou graag willen dat ze uit mijn hand komen eten en dat ik ze kan oppakken, maar ze zijn jammer genoeg niet erg tam. We hebben die kippen sinds de paasva-kantie van vorig jaar. Ik zou ook willen dat de kippen broeden en dat er kuiken-tjes komen. Is het normaal dat de kippen nog altijd schrik hebben van mij of moet ik gewoon wat meer geduld hebben? En hoe kan ik de kippen (volgend jaar) aan-zetten tot broeden of zullen ze dat vanzelf doen? En stel dat er kuikentjes zijn, moet ik die dan samen met hun mama apart zetten in een andere ren?

michiel aarts

‘We zeggen te willen innoveren en een transitie tot stand te willen brengen. In werkelijkheid hebben we koudwatervrees,

lijden aan rapportenfetisjisme, houden achterhaalde instituten in stand en leren niet van innovaties elders door

het not invented here syndroom soms zelfs ten onrechte te koesteren.’

chris zijdeveld, directeur van bureau duurzame Toekomst

In: Gezond Bouwen & Wonen, nr.2, 2008

‘Voor ons is het duidelijk: na het crashen van de hypotheekmarkt in de VS zijn de speculanten overgestapt

naar de grondstoffenmarkt, en de oliehandel in het bijzonder. […] De grote winnaars zijn de speculanten. Ze

scheppen geld uit het niets.’

abdalla El-badri, secretaris-generaal van de opec

In: De Standaard, donderdag 26 juni 2008

33Column/Uitgesproken

Tekst suskewied

ColumnVergeefse oproep

Zend je lezersbrieven naar redactie@velt.be of per post t.a.v. de redactie.

‘Er is nog zo iets waar ik me vroeger niet van bewust was, maar nu vind ik het steeds belangrijker: in de supermarkt vind je elke periode van het jaar alle soorten groenten en fruit. Mensen zijn zo met hun verstand aan het leven dat ze niet meer doen wat ze vroeger wel deden: leven op het ritme van de natuur. Er zijn genoeg groenten en fruit in elk

seizoen, waarom moet je per se zomerfruit hebben in de winter? ’

Evy gruyaert

In: Eva-magazine, zomer 2008

De vlotte operator van het callcenter aan de andere kant van de lijn komt hoorbaar hikkend niet meer bij van het lachen: ‘Heeft u nog steeds geen verbinding met onze website, meneer? Woeha! U ziet nu met eigen ogen dat surfen via de telefoonlijn niet echt efficiënt te noemen is? Gier gier!’Het angstzweet breekt mij zowaar uit. Ik heb net aan de man die mij thuis onverhoeds heeft opgebeld, uitgelegd dat ik best tevreden ben met mijn huidige configuratie van kabel, telefoon en internet, en dan val je zo door de mand! Ik krijg visioenen van IT-griezels die draden doorbijten om mijn lijn te saboteren, maar kan dat onmogelijk hard maken. Geen nood volgens de operator: ‘Ik kan u een mooi pakket aanbieden voor een sympathiek prijsje, gratis bellen naar alle vaste lijnen inclusief. Ik stuur u alvast dit aanbod toe en over drie weken komt er dan iemand bij u langs om alles in detail te bespreken.’ Ik kan nog net stamelen dat ik niets via de telefoon bestel of aankoop en weg is ie. Wanneer enkele dagen later uit de toegestuurde papieren blijkt dat ik op de afgesproken dag een installateur mag verwachten voel ik me gepakt en bel naar het gratis klantennummer om de bestelling te annuleren. Daarbij moet ik dan nog eens omstandig aan een supervisor uitleggen wat ik met de operator was ‘overeengeko-men’…Gelijkaardige, maar hopelijk minder agressieve ervaringen zal iedereen al wel hebben gehad: je bent net de luier van je baby aan het verschonen, de bechamelsaus begint te pruttelen of je staat boven op een ladder de gewassen gordijnen op te hangen, wanneer de telefoon rinkelt. Een vrien-delijke stem wil dan onder het mom van een kleine enquête weten of je weleens diepvriesproducten koopt, hoe oud de zitbank al is, of je wel goed slaapt op je huidige overjaarse matras en welke Australische wijn je laatst hebt gedronken. Als ecologische consument kun je zo’n driekwart van de suggesties nog redelijk vlot pareren, al moet je intussen met één hand een spartelende baby in bedwang trachten te houden. In de andere gevallen wordt het kortaf ‘geen interesse, dank u’ en een gefrustreerd inhaken.Sinds kort bezit ik echter een telefoontoestel met scherm en de optie ‘weergave oproeper’. Dat kost me € 2,00 abonnementsgeld extra per maand, maar nu verschijnt op mijn toestel de mededeling ‘oproep’ wan-neer een callcenter mij belt. Even de hoorn van de haak lichten en terug inleggen volstaat. Soms nog eens te herhalen enkele uurtjes later bij een nieuwe poging. Wie mij nu nog een niet te missen promotie wil aansme-ren zal voortaan een beleefd briefje moeten sturen.

‘Steeds meer zullen we genoegen moeten nemen met wat er voorhanden is, met de schaarste die we zelf hebben

veroorzaakt. We zullen moeten groeien naar een economie van de begrenzing, een economie van het genoeg. Vinden dat je voldoende hebt, is de basis voor genot. Genieten is geen gemis ervaren, maar vervulling vinden en daar een

levenskunst van maken.’

anne provoost

In: Beminde ongelovigen, Atheïstisch sermoen, 2008

Antwoord van VeltBrakels zijn lichte rassen en horen thuis bij de landhoenders. Ze zijn zeer beweeg-lijk, zoals we van een goede scharrelkip verwachten. Jammer genoeg zijn ze nogal vliegerig en moeilijk tam te maken. Een goede legkip wordt ook niet vlug broeds.Wat kun je daaraan doen?Broedsheid kun je stimuleren door een hoeveelheid eieren in het nest te latenliggen (neem ongeveer 8 kalkeieren). De dagelijks gelegde eieren neem je weg en vanaf het moment dat er broeds-heid optreedt, plaats je de verzamelde broedeieren onder de kip. Als de kuikens uitkomen, zet je ze samen met de moeder apart (bij voorkeur onder een verplaats-bare ren).Kippen tam maken doe je met veel geduld en met behulp van voeding. Dat lukt het beste in eerder kleine hokken. Daarin is de afstand tussen kip en baasje korter. Doseer de voeding zodat de kippen min of meer hongerig blijven. Zorg ervoor dat je, telkens je het hok betreedt, een kleine versnapering geeft (tafelrestjes, graan of groenvoer). Ga eventueel dagelijks op eenstoel tussen de kippen zitten en laat ze zelf naderen. Kippen zijn heel nieuwsgie-rig.De vraag is hoe ver je kunt gaan met kippen. Denk eraan dat kippen kippen moeten blijven. Ze zijn geen speelgoed.Algemeen kun je stellen dat de lichte ras-sen alerter zijn en de zwaardererassen rustiger en dus ook gemakkelijker handtam te maken.

frans smets

34 Uitgelicht

Van het land Genieten van een groener leven

alma huisken

Fontaine uitgevers, 2008, 175 p.

ISBN 978 90 5956 239 4

€ 27,90

In dit mooi geïllustreerde tuinboek brengt de schrijfster ons het romantische, erg anekdotisch opgevatte verhaal van haar ervaringen als ‘hobbyboer’ in haar leeftuin in Friesland. Doorheen het groeiseizoen worden al-lerlei wetenswaardigheden over natuurlijk leven en tuinieren vermeld, mooi gerang-schikt van maand tot maand. Daarbij is het groene hart van de schrijfster op iedere bladzijde voelbaar aanwezig. Bloemen, groenten, eenden, kippen, bijen, fruit, oude bewaartechnieken, het hergebruik van materialen…. alles komt aan bod. Het intens doorvoelde dagelijkse leven, met en van de natuur rondom ons, staat centraal in dit boek. Boeiend zijn de per maand aangegeven kweektips onder de titel ‘Actie in de maand’ . De schrijfster heeft ook 80 originele recep-ten opgenomen, waarbij een seizoens-gebonden, energiezuinig én biologisch voedingspatroon vooropstaat.Alhoewel dit boek vele Velt-leden wellicht niet zo veel nieuws te bieden heeft op inhoudelijk vlak, zal de toon waarop het is geschreven de lezer zeker weten te raken. Van het land is eigenlijk een typisch winterleesboek dat je tijdens de koude maanden onwillekeurig hunkerend laat uitkijken naar het komende groeiseizoen.

luc Vanhoegaerden

de groene hemel: kindertuinenDvd en boek

bert Ydema

Kosmos Uitgevers, 2008, 128 p.

ISBN 978 90 215 3407 7

€ 27,90

De Groene Hemel is een documentairefilm van Roel van Dalen over de Amsterdamse onderwijzer Bert Ydema, die ruim 40 jaar als schooltuinmeester werkzaam was.De Groene Hemel of ‘De schooltuin van meester Bert’ doet verslag van het laatste dienstjaar van de groene onderwijzer. Terwijl de gewassen langzaam maar zeker opkomen en er uiteindelijk wordt geoogst, zijn we getuige van hetgeen hij altijd heeft gedaan: lesgeven over de moestuin en de natuur. En onverbiddelijk breekt dan het moment aan waarop hij zijn laatste leerlingen uitzwaait en voorgoed de poort van de schooltuin achter zich sluit.Naast de documentaire is er ook een boek met dezelfde titel uitgebracht, geschreven door Ydema zelf. Hierin vertelt de oud-schooltuinmeester hoe je samen met kin-deren kunt tuinieren. Met behulp van de expertise in dit boek kunnen onderwijzers of ouders zelf een kindertuin aanleggen.Van het herkennen van de soort grond en het vruchtbaar maken ervan tot het ver-spenen en oogsten; het staat allemaal heel eenvoudig en begrijpelijk beschreven. Uit alles blijkt dat de schrijver zich jaren-lang in scholieren heeft verplaatst. Hij geeft tips om de werking van de natuur inzichtelijk te maken, zoals het bouwen van een wormenhotel. Of om het tuinie-ren gemakkelijker te maken: geef een fel kleurtje aan het tuingereedschap zodat het niet zoek raakt. Als geen ander weet hij dat kindergeduld eindig is, dus bezorgt hij een lijstje met snel opkomende groen-ten. Tegelijkertijd wil hij kinderen graag bijbrengen dat doorzettingsvermogen (al dat nare onkruid wieden) uiteindelijk wordt beloond. Bijv. als ze ‘s avonds aan

tafel hun zelfverbouwde groenten veror-beren of een bos bloemen uit eigen tuin mee naar huis nemen.In het laatste hoofdstukje worden enkele – volgens mij niet zo smakelijke – recep-ten beschreven. Het zijn voornamelijk stampotvarianten, bijv. ‘een bietenbaksel met spiegeleieren’.De opvoedkundige theorieën van de schrijver borrelen voortdurend naar boven. Hij vindt het bijv. erg datkinderen tegenwoordig niet vuil meer mogen worden. Hierdoor hebben ze geen weerstand en zien ze de natuur als iets engs. Dit soort inzichten beschrijft hij alsof hij ze aan de kinderen uitlegt en dat is jammer. Er zit een belerende ondertoon in het boek. Bijvoorbeeld: ‘Als je het mij vraagt, zouden ouders best wat creatiever mogen zijn als ze met hun kinderen in de tuin bezig zijn. Ze moeten vooral flexibel en meegaand zijn en zich inleven in de denkwereld van hun kinderen […].’ De almaar terugkerende kaders onder de titel ‘Meester Bert legt uit’ hebben niet altijd een meerwaarde.Gelukkig is de documentaire op dvd bij het boek geleverd. Hierin komt de passie van de schoolmeester in bewegend beeld veel duidelijker naar voren. Je voelt de warme interactie met de kinderen en zijn grote liefde voor de tuin, en je beleeft mee hoe wonderlijk het is dat de kale aarde langzaam wordt omgetoverd in een veldje vol welig tierend plantenleven.Het boek is idyllisch en tegelijkertijd praktisch. De documentaire is beslist de moeite voor onderwijzers die met een schooltuin willen beginnen, of voor ieder-een die het belang van natuuronderwijs inziet.

maite grugeon

oogst uit het labBiotechnologie en voedselproductie

355 | 2008

• België: Ik stort het bedrag van 25,00 vandaag op rek.nr. 001-0990550-62 van Velt, Uitbreidingstraat 392c, 2600 Berchem. • Nederland: Ik stort het bedrag van 25,00 vandaag op rek.nr. 674848 van Velt- Nederland, Postbus 153, 5570 AD Bergeijk.

met de vermelding ‘cadeau-abonnement voor (+ naam van de begunstigde)’ en ontvang als geschenk het T-shirt.

Het cadeau is voor:

Naam: ……………………………………………………… M/V

Straat ……………………………………… …………Nr. ………

Postcode en woonplaats: ……………………………………

Mijn gegevens zijn:

Naam: ………………………………………………………………

Straat: ………………………………………………… Nr. ………

Postcode en woonplaats: ……………………………………

Tel: ……………………………… E-mail: ………………………

ja, ik geef graag een abonnement op seizoenen ( 25,00) en de voordelen van een Velt-lidmaatschap.SCHenK een

ABOnnemenT

En krijG dit lEukE

t-SHirt CAdEAu*!

* Deze actie loopt

zolang de voorraad strekt.

huib de Vriend en piet schenkelaars

Uitgeverij Jan van Arkel, 2008, 256 p.

ISBN 978 90 6224 471 3

€ 20,00

Het moet ergens in de jaren 1970 geweest zijn. Enkele leden van Velt Mol hadden in de gemeente een debat georganiseerd over kernenergie en de opslag van kern-afval. Ingenieurs van het daar gevestigde studiecentrum voor kernenergie (SCK) kon je er luchtig horen beweren dat er helemaal geen veiligheidsrisico’s ver-bonden waren aan hun afval. Het was om te beginnen heel weinig (een schijfje ter grootte van een ijshockeypuck werd getoond) en het kon perfect worden opge-slagen in diepe, stabiele kleilagen. Vragen uit het publiek over schadelijkheid en lange halveringstijden werden vlot onder de mat geveegd. Mochten de schijfjes wat krokanter en smakelijker zijn geweest, de deskundigen hadden ze wel gelust bij hun ochtendkoffie, zo leek het bijna.Ongeveer twintig jaar later hoor ik tijdens een rondetafelgesprek over biotechnolo-gie een vertegenwoordiger van het minis-terie van landbouw de vergelijking maken met kernenergie. Hij bedoelt allicht dat bij de introductie van nieuwe technieken de publieke opinie te veel focust op moge-lijke risico’s op lange termijn, maar dat die nadien in de praktijk best beheersbaar blijken te zijn. Voor iemand aan de tafel de kans krijgt het woord Tsjernobyl te laten vallen, heeft de ambtenaar al een por in de ribben geïncasseerd van zijn

buurman, een professor in de biotechno-logie, die sist vooral déze vergelijking niet te willen maken…Zulke voorvallen hebben op zijn zachtst gezegd mijn vertrouwen in deskundigen een fikse deuk bezorgd. Tussen de regels van het nieuwe Oogst uit het lab, dat nu twintig jaar na het eerste gelijknamige boek verscheen, lees ik met genoegen dat de auteurs meerdere gelijkaardige ervarin-gen hebben gehad in hun zoektocht naar een goed gedocumenteerd maatschap-pelijk antwoord op een revolutionaire nieuwe manier van voedselproductie, de genetische modificatie van planten en dieren. In het nieuwe werkstuk van Piet Schenkelaars en Huib de Vriend krijgt de lezer een indringend overzicht van de voorbije jaren van acties en debatten, patenten en etikettering, machtsconcen-traties en de derde wereld. Mij benieuwt echter of en welke soort biotechnologie er in de toekomst mogelijk is. Het is niet omdat het op dit moment een beetje windstil is rond ggo’s in de media dat de biotechnologische ontwikkelingen op een dood spoor zitten. Een grote kritiek uit het verleden, zoals het overbrengen van erfelijk materiaal van een soort (bijvoor-beeld een vis) in een andere soort (zeg maar, een aardbei) om deze laatste beter bestand te maken tegen koude of vorst, kan nu worden ontzenuwd door ingrepen binnen de eigen soort via technieken als cis- en intragenese. Volgens de auteurs mogen we ons niet

blind staren op de herbicideresistente soja en maïs, maar moeten we vooruit-kijken naar de dreigende voedselpro-blemen op wereldschaal en mogelijke oplossingen als verbeterde gewassen die bestand zijn tegen droogte of verzilting. We moeten ‘verantwoord vooruit’, maar mét democratische controle, oog voor de complexiteit van elke problematiek, en mits oplegging van een strikte code voor maatschappelijk verantwoord onderne-men aan de biotechnologische bedrijven. Dat is, geloof me, een hele volkorenboter-ham en geen simpel koekje bij de koffie.

luk naets

Lijnadvertentie

My-nature: een winkel met respect voor de schoonheid van de natuur, ook van je eigen natuur. | Eigengemaakte producten van hout uit de natuur van hier (kandelaars, etc.), natuurfoto’ op handgeschept rijstpapier en kaders van fsc-hout (gemaakt in een beschutte werkplaats).| Info | My-Nature, Kleine Beerstraat 38, 2018 Antwerpen. Openingsweelkend:3 oktober (18-22 u), 4 oktober (10-19 u) en 5 oktober (10-19 u).

36

Volkstuintjes. Bespreek nu reeds

je tuintje voor 2009! Voor moestuin, kleinfruit

of andere bestemmingen... Rustig gelegen op

5 km van het centrum van Mechelen. 015 41 66

06 of theoslachmuylders@hotmail.com

Te huur

Zoekertjes

Schrijf naar Velt of mail naar zoekertjes@velt.be.

Wees er dus snel bij! Plaats je zoekertje ook op

www.ecozoekertjes.be.

Ecojongen (42) zoekt ecomeisje

om in het weekend regelmatig een fiets- of

wandeltocht te maken (georganiseerd of niet).

Hobby’s: tuinieren, sporten, koken.

0487 12 02 88.

gezochT

Rabarber. 014 51 31 69.gezochT

Kweeperen € 1,00/kg vanaf

eind september. Zuivere bijenhoning. Regio

Zwijndrecht. 03 252 71 53 of 0494 77 39 90.

Te koop

Kleine pakken voordroog

(silo) van ± 50 kg, gewikkeld in plastic, van

onbemest weiland in Merksplas. € 8,00 per pak.

fc.lh@live.be

Te koop

Mensen die gezamenlijk een

notenoliepers zouden willen aankopen. De

totale kostprijs bedraagt € 4000,00. Voor mij

alleen is deze te groot. Ik maak nu al een aantal

jaar notenolie (handgedraaid). Laurent Baetens,

Laarne, 0494 05 00 40.

gezochT

Een zeer rustig gelegen woning

zonder buren of een drukke weg in de

onmiddellijke omgeving. Het huis is liefst

ecologisch gebouwd of verbouwd en het zou

fantastisch zijn als de tuin al biologisch bewerkt

is. Bij voorkeur gelegen in Vlaams-Brabant of

Oost-Vlaanderen, maar ook andere Belgische

regio’s kunnen. Stilte is ons belangrijkste

criterium, natuur en ecologie komen op de

tweede plaats. Weet je zo een woning te koop,

dan mag je ons bellen of mailen. 02 532 34 69,

wike@scarlet.be.

gezochT

Jonge Ronquière kalkoenen 2008,

sterk ras, goede graseters, zowel vlees- als

sierkalkoen. 016 69 67 34.

Te koop

Mama van drie (30 jaar) zoekt

toffe vriendin die zich bezighoudt met ecologisch

leven, houdt van een diepgaand gesprek, een

uitstapje met de kindjes, gezellig samen koken,

kortom om samen te genieten van de (kleine)

dingen des levens. Leeftijd en regio maken niet

uit. mamavandrie@telenet.be

gezochT

Kleine gewikkelde pakken

voordrooggras (± 35 kg – 1ste of 2de snee),

uitstekende kwaliteit, zeer geschikt voor

paarden, pony’s, ezels, schapen en geiten. 03

772 71 60 (Sinaai) of tendershof@pandora.be.

Te koop

Houtbundelbinder. Authentiek

stuk ambachtelijk materiaal. Geschikt voor

het binden van bundels rijshout en takken

voor bijv. het stoken van een ovenbuur. Prijs

o.t.k. Levering is eventueel mogelijk. Ivan

Vanderhaeghen (Otegem), 0475 79 83 31,

trivest@belgacom.net.

Bijenkorven en toebehoren voor

imkers. 016 23 31 47.

Te koop

graTis

Wie wil voor ons huis en onze

biologische tuin op de Azoren (Flores) zorgen

van 15/9 tot 15/12/2008? Stel je voor en vraag

meer infomatie aan celina.petronella@hotma

il.com.

gezochT

Ik ben een vrije man van 41, 1m80,

en wens geluk te delen met een lief ecolief.

Liefde kent geen leeftijd, noch grenzen… Houd

je ook van filosofie, kunst, natuur, sport en

reizen? Schrijf naar PB 17, 9830 St.-Martens-

Latem.

gezochT

180 kleine pakjes hooi. Goede

kwaliteit. 015 61 05 01.

Te koop

gezochT

Complete jaargangen van

tijdschrift Seasons. Losse nummers van tijdschrift

Landleven. € 1,00 per nummer. 09 228 32 90.

Te koop

Een egel die me helpt het

overaanbod aan slakken op te ruimen in mijn

kleine stadstuin. Kan iemand mij helpen een

egel te vinden ? Patricia van Vlaenderen,

Galgenstraat 34, Eeklo, 0476 81 20 25, patricia_

vanvlaenderen@hotmail.com.

gezochT

Vers en Veggie zoekt handige

medewerker/ster. Wij maken lekker vers

biobeleg en groentetaarten. We hebben een

paar handen tekort. Ons bedrijf ligt in Balegem.

o485 75 99 07 of Vers.en.veggie@telenet.be.

gezochT

Appelen van hoogstam, ook

gevallen appelen voor sap. 0479 85 05 57

(Staden, bij Roeselare).

Te koop

Boeken en/of documentatie over

kleinschalige waterzuivering met rietvelden e.d.

0486 22 23 67 (Ann Michielsen).

gezochT

Vrijwilligers die een paar

bladzijden willen vertalen om een

Franstalige ecologische site beschikbaar te

maken in het Nederlands. Te vertalen site:

www.eautarcie.com. Als je wil helpen mail dan

naar: eautarcie@gmail.com.

gezochT

2 koppeltjes zilverfazanten.

De Clerck, 0478 28 09 56.

Te koop

Ik ben een enthousiaste boer

die een zelfoogstboerderij wil starten in het

Gentse. Voor een vast bedrag oogst je het hele

seizoen verse groenten, fruit en kruiden. Wil

je deelnemen aan dit project? Weet je een

geschikt veld in de buurt? Michiel Van Poucke

09 238 31 52, 0498 19 79 58. Meer info:

wijveld.skynetblogs.be.

Deskundigen (hoogstam)

fruitbomen. Heb jij kennis of ervaring met het

snoeien van een fruitboom? Weet je iets af van

hun verzorging? Herken je ziektes en weet je ze

te behandelen? Wil je deze kennis overbrengen

naar cursisten? Kom naar de info-avond op 23

oktober in het provinciaal Noord Zuid Centrum

in Roeselare, Hugo Verrieststraat 22. Info:

Bart.Van_Eygen@west-vlaanderen.be

gezochT

graTis Eeuwig moes, Egyptische ui,

jonge bomen Abies alba en Abies grandis (1,5

à 2 m). Gratis af te halen op afspraak. Locatie:

Arendonk. Reneé Berchmans, 03 22 66 174 of

014 67 93 65.

Door omstandigheden zijn wij

genoodzaakt onze kleinschalige groenten-, fruit-

, bloemen- en kruidenbioboerderij in Frankrijk

te huur aan te bieden. We wensen dat ons

levenswerk van 20 jaar bioteelt in dezelfde spirit

en overtuiging wordt voortgezet door mensen

die écht geïnteresseerd zijn in de bioteelt.

Marijke Wuestenberg en Michel Delrieux,

marijke_wuestenberg@hotmail.com

Te huur

Jonge leghennen van het ras

Brakel, in verschillende kleuren. K. Mans, 03

666 76 82.

Te koop

Perceeltje weide, om zelf

dieren te houden en te verzorgen op

een natuurvriendelijke manier. Alles is

bespreekbaar. 015 41 66 06 of theoslachmuylde

rs@hotmail.com

Te huur

37

38

39

40

41

Vakantiewoning in het natuurpark Viroin-hermeton (ardennen) | Heel rustig. Talrijke fiets- en wandelroutes in de buurt, zowel voor jong als oud. Mooie dorpjes en vooral een prachtige natuur.| Info | T 0474 52 54 27 of www.romeree.weebly.com.

Brandhout-klompen: biomassa uit haksels van loofhout | 100 procent gedroogd en geperst in 1 kg-pakken (31,5 x 12,5 x 6 cm). Gebruiksvriendelijk, proper, CO

2-neutraal, geschikt voor

alle houtkachels en geleverd. | Info | De Cuyper Hout, 0499 41 83 88.

42

43Ledenvoordelen en publicaties

• Nieuwe ledenvoordelenhof ter wilgen Op de rand van het stiltegebied van Dender en Mark in de Vlaamse Arden-nen ligt Hof ter Wilgen. Wij ontvangen je graag in onze vakantiewoning en/of Bed&Breakfast met biologisch-vegetarisch ontbijt of op onze ecolo-gische camping in de permacultuurtuin. Een ideale uitvalsbasis voor een wandel- of fietsvakantie in deze groene oase.Korting: 10 procent op de prijs van minimaal 3 overnachtingen in de vakantiewoning en/of Bed&Breakfast. Dit aanbod is niet van toepassing tijdens weekends (vrij/za/zo) en in de Belgische schoolvakanties, en geldt evenmin voor kamperen, maaltijden en consumptiesAdres: Maroiestraat 10, 9500 Viane-Geraardsbergen -www.hofterwilgen.be

juan luisWij willen je alles laten proeven, van zongedroogde vijgjes tot aande berglucht gedroogde serranoham, natuurgerijpte manchegoen andere kazen, biologische zuurdesembroden, afhaaltapas, paella,Spaanse landelijke catering. Wij geven kookworkshopsen beschikken over een picknicktuin en kleine eethoek in de winkel.Juan Luis importeert duurzame Spaanse lekkernijen.Korting: 5 procent op het productgamma, behalve de broden.Adres: Badderijstraat 21, 3500 Hasselt - www.juanluis.be

@vinum-bioUitsluitend verkoop van biowijnen voorzien van een label.Wijnen uit Frankrijk, Italië en Spanje, Belgische biofruit-sappen van de Drie Wilgen.Korting: 10 procent op biowijn en biofruitsap. Deze kortinggeldt niet voor producten in promotie. Adres: Vlaamse Gaaistraat 11, 2530 Boechout - www.advinum-bio.be

• Overige ledenvoordelenEcoflora, Halle - Wijngaardhof biogroenten, Westmalle - Midgaard, Lichtaart - Ecomicroob, Putte - La Vigne, Berlaar - PUC-shop, Berchem - ‘t Biohofke, Schelle - Lazuli, Mechelen - Dobbelhoeve, Schilde - Biotiek-Biodyvino, Zoersel - Doekjes en broekjes, Leuven - Bodemkundige Dienst van België, Heverlee - Biogroei, Loonbeek - Natuurboerderij Het Bolhuis, Molenstede - Hageling-Bio Wijnbouw, Tienen - Cecotec, Eghezee - AC De Wroeter, Kortessem - De Zaaier, Ruddervoorde - Het Roodhof, Oostkamp - Bezegaard Biofruit, Wakken - Biovita, Brugge (St-Andries en St-Kruis) - Kruiden Pervisum, Kortemark - De Hogen Akker, Oedelem - Lekker Gec, Gent - Stainless Building Consultancy, Gent - Boerderij De Loods, Aalst - Pluis, Schoonaarde - Pro Vino Vero, Wortegem-Petegem - ‘t Wilgenhof, Maldegem - De Wieltjeshoeve, Turnhout - Belgaard, Halen - Het Loon-derhof, Borgloon - Boergondie, Westouter - Purfruit, Oeselgem - Bed and Breakfast Keutenberg, Schin op Geul - Olleke Bolleke, Geel - Tintelijn, Gent - Stichting Ommersteyn, Dilsen-Stokkem - Chassin, Frankrijk - Tuin van hEden, Nederland - Beer, bed & breakfast Jessenhofke, Kuringen-Hasselt.

Zie www.velt.be/voordelen voor volledige adresgegevens en de produc-ten waarop de korting van toepassing is.

Velt-publicaties voor belgië en nederland• Seizoenen op smaak (704004)B en NL: 8,50 + ( 2,50 verz.)• Handboek Ecologisch Tuinieren (704007) B: 29,95 (+ 9,50 verz.)NL: 29,95 (+ 6,50 verz.)• Handboek Ecologische Voeding (704012) B: 31,95 (+ 5,30 verz.)NL: 31,95 (+ 7,50 verz.)• De Ecologische Siertuin (704011)B en NL: 24,95 (+ 4,30 verz.)• Vergroening van de schoolomgeving (704106) B en NL: € 12,50 (incl. verz.).• Ecologische Teelt van Kleinfruit (704009) B en NL: € 7,95 (incl. verz.). actieprijs!• Ecologisch Tuinieren voor Beginners (704008) B en NL: 5,95 (+ 2,50 verz.)• Het ecologisch houden van kippen (704010) B en NL: 19,95 (+ 4,30 verz.)• Actieprijs! Groenbeheer, een verhaal met toekomst (704016) B en NL: € 55,00 ( incl. verz.)• Groene gids voor kleine kids (704002) B: 3,95 (+ 1,55 verz.)NL: 3,95 (+ 1,75 verz.)• Stappen naar een ecologische tuin (704017)B en NL: 31,50 (+ 5,00 verz.)

Velt-publicaties enkel voor belgië• Eerlijk is heerlijk (704003)Ecologische voeding op kindermaat. 9,80 (incl. verz.) Koopje!

andere publicaties voor belgië en nederland• Natuur in eigen tuin (Roodbont) (704015)B en NL: € 10,20 (+ € 1,30 verz.). • Tuinieren met gebruikte materialen (Roodbont) (704118) B en NL: € 10,20 (+ € 1,30 verz.). • Iris: Groentegerechten (704067) 5,95 (+ 2,00 verz.)• Iris: Mediterraan koken (704068) 5,95 (+ 2,00 verz.)

andere publicaties enkel voor belgië• Burgers beheren openbaar groen als ecologische moestuin (ervaringsverslag Dulomiproject) (704107) 8,00 + (+ 2,00 verz.)• Eten voor de Kleintjes - van borst tot boterham (704046)€ 19,95 (incl. verz.)• Iris: Hartige en heerlijke vleesvervangers (704066) 5,95 (+ 2,00 verz.)• Koe nr. 80 heeft een probleem (boek/DVD)- Boek: 19,00 (+ € 2,50 verz.) met verm. ‘Koe nr. 80 boek’. - Boek en DVD: 25,00 (+ € 3,50 verz.) met verm. ‘Koe nr. 80 - boek en DVD’.

De publicaties zijn verkrijgbaar door storting van het bedrag, verzendingskosten

inbegrepen, op de rekening van je afdeling of op rek. 001-0990550-62 van Velt-

nationaal, Berchem voor België of op giro 362280 van Velt Nederland voor Nederland. Je

krijgt de publicatie per post thuis bezorgd of je kunt ze afhalen bij je afdeling. Dan bespaar

je de verzendingskosten op de publicaties waar deze afzonderlijk vermeld staan. Neem

hiervoor contact op met je plaatselijk bestuur. Dit zijn ledenprijzen. Vermeld bij storting de

titel van de uitgave.

ontbijtintimiteiten

zaterdag

Met een frambozenmondje nip je vaneen kopje groene thee, tevreden wip

je zachtjes op het topje van je stoel,had je niet liever wat gebleven, ik

bedoel, wij tweeën in het beddengoed?

Jij likt de honing, ik de ochtendgloeddie in je lange haren speelt – mijn handen

strijken langs de restjes slaap die daarnog stiekem kleven: clandestiene sterren.

Maar wat? Zoveel aandacht doet je blozendus gooi ik maar wat vrolijk ochtendfruit,

een fraaie donkerrode kersenregen,een appel en een drietal abrikozen.

Frédéric Leroy

(uit: Gedichten, BnM Uitgevers, 2006)