Seizoenen

Ecologisch leven | tuinieren | koken | Nr. 4 | 2013

2 Colofon

Colofon

Velt vzw Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren. Verschijnt zes keer per jaar.

RedactieadresUitbreidingstraat 392c, 2600 Berchem T 03 281 74 75 -F 03 281 74 76info@velt.be www.velt.be

Activiteiten Weg & WijzerAfdelingen voeren hun activiteiten voor het septembernummer in vóór 19 augustus via www.velt.be/beweegt. Het gaat om de activiteiten van oktober en november. Onjuiste of onvolledige activiteiten worden niet opgenomen.Op zoek naar de contactpersoon van je afdeling? Surf naar www.velt.be en klik ‘in je buurt’ of bel 03 281 74 75. Advertenties Tarieven en praktische vereisten op aanvraag bij de redactie en op www.velt.be/adverteren. De redactie kan beslissen om advertenties niet op te nemen. Voor de inhoud van de advertenties zijn redactie noch Velt verantwoordelijk.

SeizoenenarchiefVelt-leden kunnen nummers van vorige jaargangen van Seizoenen raadplegen op www.velt.be. Registreer je (lidnummer nodig) en log in.

Word lid• België: stort € 25,00 op rekening BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw. BIC: GEBABEBB.• Nederland: stort € 25,00 op rekening 674848 t.n.v. Velt-Nederland onder vermelding van naam + volledig adres. BIC: INGBNL2A.• Andere landen: stort € 30,00 op rekening BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw. BIC: GEBABEBB.

Giften (België) Steun Velt in het ijveren voor gezonde voeding en een gezonde leefom-geving. Stort een vrije gift op rekeningnummer BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw, met de mededeling ‘gift’. Giften vanaf € 40,00 zijn fiscaal aftrekbaar.

LegatenLegaten kunnen onze vereniging een mooie impuls geven. Als je ecologie belangrijk vindt en ons werk wilt steunen, kun je Velt vzw in je testament opnemen voor een duolegaat. Met een duolegaat kun je aanzienlijk be-sparen op successierechten en zo je erfgenamen bevoordelen. Velt geniet dan mee van dit belastingvoordeel. Meer info bij jan.vannoppen@velt.be of bel 03 281 74 75.

Tweemaandelijks tijdschrift van Velt 41ste jaargang - juli-augustus 2013

Hoofdredactie: Bart Coenen, bart.coenen@velt.be Eindredactie: Reine De Pelseneer, reine.depelseneer@velt.beLay-out: Bart Coenen en Reine De Pelseneer Redactieraad: Sara Adriaensen, Natascha Boudewijn, Liesbet Corthout, Lieven David, Lieven Gekiere, Maite Grugeon, Riet Janssens, Luk Naets, Nadia Tahon, Marc Temmermans, Anne Marie van Dam, Peter Vande Moortele, Frank Van Keirsbilck, Pepijn VerheyenWerkten mee aan dit nummer: Lieven David, Elke Denys, Mirella Gijsen, Geert Gommers, Nicola Kersting, Laurence Machiels, Luk Naets, Mieroos Nijsters, Lies Rottiers, Nadia Tahon, Peter Vande Moortele, Frank Van KeirsbilckFotografen & illustratoren: Adactio, Joost Dewyspelaere, Dey, Eladesor, Elizabeth Foote, Mikko Kuhna, Laurence Machiels, Neil Reiter, Lies Rottiers (cover), Marieke Smets, Frank Van KeirsbilckAdministratie: Karin Holemans, karin.holemans@velt.be Lay-outconcept: Kurt Cornelis, www.sfumato.be Druk : Druk in de Weer, www.drukindeweer.beVerzending: Boes & Co, www.boesenco.be

V.u.: Leen Laenens, Eikendreef 19, 2390 Westmalle

Foto: Lies Rottiers.

←

Mieroos Nijsters vertelt op p. 8-12 hoe ze in haar tuin bloemrijke borders creëert op zandgrond. O.a. deze Euphorbia amygdaloides var. robbiae krijgt er een plekje.

34 | 2013

Inhoud

zoomMet de V van vegetatie

CoNsumENT/ColumN

ECo-aCTiEfVelt innoveert & ander eco-actief nieuws

TuiNBloemrijke borders vol droogteminnende planten

Meloenen in de moestuinGehoornde klaverzuring

VErbEEldVertroetel de sluipwesp

CuliNairSiga, siga! Rustig genieten van mediterrane smaken

ECologiEPesticiden… Geen probleem?

wEg & wijzEr

zoEkErTjEs

lEzErs rEagErEN/uiTgEsprokEN

uiTgEliChT

lEdENVoordElEN

5

6

17

81420

13

22

32

25

31

34

36

42

In het ‘Onkruidboek’ ontdek je alles over minder gewenste planten. Het hoofdstuk over klaverzuring lees je integraal op p. 20.

Siga, siga! Kok Nicola Kersting laat zich bij zomerse temperaturen graag inspireren door de relaxte mediterrane keuken. p. 22.

Frank Van Keirsbilck houdt van meloenen. Benieuwd of de liefde jou ook te pakken krijgt? Lees dan alvast het artikel op p. 14.

4 Redactioneel

Met de Vvan vegetatie

Een vuil blaadje

Tekst bart Coenen

Hopelijk heb je het niet te warm, want na het lezen van dit redactioneel, kan het lijken alsof de zon flink feller schijnt. Het is allemaal de schuld van enkele Seizoenen-auteurs en twee fruitige dames.

Een van de eerste amoureuze ontmoetingen van moes-tuinier Frank Van Keirsbilck had iets met smeltende meloenen te maken. Mirella Gijsen en Nicola Kersting doen het in deze Seizoenen met mediterrane groenten en halen herinneringen op aan een zwoele zomer. Er is ook helemaal niets mis met je als je bij Mieroos Nijsters’ be-schrijvingen van bloemen nog meer erotische gedachten krijgt, want tuinen, eten, groenten en fruit zijn sinds Eva in het paradijs in een appel beet onlosmakelijk met seks verbonden. In de Bijbel staat de appel nog voor de verlei-ding, maar tegenwoordig denken velen spontaan aan de aardbei. Niet voor niets lag er een tijd geleden een boekje in de winkel met de veelbelovende titel Van Aardbei tot Zweepje, zij het niet in de afdeling met de tuinboeken. Al rond 1500 gaf schilder Jeroen Bosch de aardbei een belangrijke plaats in zijn ‘Tuin der lusten’. Veel eerder nog, rond het begin van onze jaartelling, waarschuwde de Romeinse dichter Vergilius voor de laag groeiende lekkere vrucht, omdat het onder de blaadjes van de aardbeiplant goed schuilen is voor de zondige slang. En zo komen we toch weer bij de appel uit.

Vooral in de schilderkunst staat eten symbool voor seks. Een mooi voorbeeld is het schilderij ‘Christus in het huis van Martha en Maria’ van Pieter Aertsen. In dit werk uit 1553 zie je op de voorgrond allerlei lekkers uitgestald. De kok en de kokkin staan tegenover een gezelschap met een stuk in de kraag. Er wordt gegeten, gegiecheld en geflirt dat het een lieve lust is. Je had het al door: groenten en fruit zijn op schilderijen uit die periode véél meer dan gewoon groenten en fruit. Krachtige pastinaken, forse wortels, ronde kolen, perziken, pruimen en glimmende asperges: altijd verdacht. Nu spreken minder welop-gevoede pubers weleens van meloenen, maar destijds verwezen welgevormde kweeperen naar de rondborstig-heid van de vrouw.

Ook in niet-christelijke delen van de wereld zijn het culinaire en seksuele vaak met elkaar verbonden. Zo is er in de Azteekse mythologie een in het oog springende parallel met Eva. Hier is het de verleidelijke Xochiquetzal die eet van een verboden vrucht, valt voor de seksuele avances van een godheid en uit het paradijs verjaagd wordt. Voortaan staat ze symbool voor vruchtbaarheid, schoonheid en vrouwelijke seksuele kracht en is ze de godin van de planten en de mais. Laat het me nu met die mais toch net iets te gortig wor-den. Dat kandidaten in culinaire tv-programma’s elkaar om de rode oortjes slaan met culinaire orgasmes, daar kan ik nog mee leven. Maar toen ik een overenthousiaste vrouw in een youtubefilmpje hoorde uitroepen dat een maiskolf, recht van de stok, beter is dan seks, kon ik al-leen nog denken: ‘Zij doet het niet goed.’

→ http://youtu.be/59s9qNGRXyY (spoel door naar 4’30’’)

Bronnen: dank aan kunsthistorica Katharina Van Cauteren en auteur

Louise Fresco voor de historische informatie.

Foto: Christus in het huis van Martha en Maria. Door Pieter Aertsen.

Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam.

5Zoom

Met de Vvan vegetatie

Begin mei werd de Belgische satelliet PROBA-V succesvol gelanceerd en in een baan om de aarde gebracht. Al snel werden de eerste ruwe beelden in het Waalse Redu ontvangen. Dit eerste beeld werd boven de Franse westkust opgenomen. De ‘V’ in Proba-V staat voor Vegetation. De kunstmaan, een lichtgewicht van amper 140 kg zwaar en 1 m3 groot, brengt immers de wereldwijde vegetatie in kaart. De gegevens maken het mogelijk om de gevolgen van de klimaatverandering beter in te schatten, het oppervlakte-water te beheren en de landbouw te monitoren. De missie past in het kader van het Global Monitoring for Environment & Security-programma van de Europese Commissie en de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA.

De Vlaamse instelling voor technologisch onderzoek (VITO) verwerkt het verkregen beeldmateriaal per tien dagen in één enkel beeld. Zo verkrijgen we nauwkeurige foto’s van de wereldvegetatie. De resolutie van de camera bedraagt 100 meter. Eén pixel telt dus voor een hectare op aarde. De oogst van een hectare (bijv. 15.000 kg spruitjes of één vrachtwagen) is dus zichtbaar voor de Proba-V.

PROBA-V werd eerder deze maand voorgesteld aan de wereldwijde gemeenschap van gebruikers van satellietgegevens op een tweedaagse conferentie in Antwerpen. Meer info lees je op:

→ probing.vegetation.eu

6 Consument

Propere lucht

Een propere lucht leidt tot een betere gezondheid. Onder dat motto lanceert het Europese JOAQUIN-project een informa-tiecampagne over luchtkwaliteit. Mensen zijn zich almaar meer bewust van het belang van een goede luchtkwaliteit, maar tegelijk blijven velen met vragen zitten. De website properelucht.be formuleert antwoorden op vragen als ‘Kan ik ziek worden van fijn stof?, ‘Is het gezond om buiten te fietsen?’, ‘Is een open haard schadelijk voor de gezondheid?’ en ‘Hoe kan ik mezelf beter beschermen tegen luchtverontreiniging?’Van alle bronnen van milieuvervuiling blijft luchtverontreini-ging toch duidelijk de belangrijkste impact op onze gezond-heid hebben. Reden genoeg dus om over luchtkwaliteit en gezondheid te communiceren.JOAQUIN is een grensoverschrijdend Europees project met partners uit Nederland, het Verenigd Koninkrijk, België en Frankrijk. De Vlaamse partners zijn de Vlaamse Milieu-maatschappij (VMM), het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid (VAZG), de Intergewestelijke Cel voor Leefmilieu (IRCEL) en Stad Antwerpen.→ www.properelucht.be

Minder vertrouwen in voedsel

Bijna vier op de tien Nederlanders hebben minder vertrou-wen in voedselproducten dan een jaar geleden. Zij noemen de verschillende voedselfraudezaken als een belangrijke oorzaak voor dit afgenomen vertrouwen. Consumenten hebben het meeste vertrouwen in etiketten van groente, fruit en brood. Daarnaast is een derde van de Nederlanders van mening dat een product met een keurmerk meer te vertrou-wen is dan een product zonder keurmerk.Het vertrouwen in de echtheid van de producten, dus of klopt wat op het etiket staat, is vooral laag. In de veiligheid van voedselproducten hebben consumenten meer vertrouwen. Om het vertrouwen in voedsel te vergroten, verwachten consumenten meer transparantie van bedrijven. Zes op de tien Nederlanders zijn van mening dat voedselproducenten meer aandacht aan duurzaamheid dienen te geven. Volgens de Nederlandse consument zijn zowel het bedrijfsleven als de overheid aan zet om het vertrouwen in voedsel te blijven waarborgen.Bron: MarketResponse en Schuttelaar & Partners

Dommeldal in de prijzen

De Europese Commissie bekroonde het natuurontwikkelings-project in het Dommeldal in Noord-Limburg met een ‘Best LIFE Nature Project Award’. Die prijs wordt elk jaar uitgereikt aan afgeronde natuurherstelprojecten die een voorbeeld zijn voor heel Europa. LIFE Dommeldal is een grensoverschrij-dend natuurherstelproject van Natuurpunt en de Nederland-se vereniging Natuurmonumenten in de Dommelvallei, het Hageven en de Plateaux. Het gebied strekt zich uit van Peer (B) tot Valkenswaard (NL).

Dankzij het project is het typische Kempense landschap in de regio flink hersteld. Met zijn witte landduinen, paarse heide, schitterende vennen, bloemrijke vloeiweiden, orchideeën-rijke hooilanden en kletsnatte bossen kreeg de streek haar oorspronkelijke natuur terug. Heel wat bedreigde diersoorten zoals de teruggetrokken levende roerdomp, de snorrende nachtzwaluw, de rugstreeppad of het gentiaanblauwtje heb-ben nieuwe kansen gekregen. De aanleg van wandelpaden en een hangbrug over de Dommel maakten het gebied beter toegankelijk voor wandelaars.Bron: Natuurpunt

Geen rauwe melk

Het Wetenschappelijk Comité van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) evalueerde de risico’s en de voordelen van de consumptie van rauwe melk, en beveelt aan om rauwe melk altijd kort te verhitten vóór consumptie, in het bijzonder bij gebruik door risicopersonen.De risico’s en de voordelen van de consumptie van rauwe melk werden grondig bestudeerd op basis van wetenschap-pelijke gegevens en van expertenopinie. Hierbij werden zowel de microbiologische als de chemische aspecten van rauwe melk onderzocht en werd het effect van een hittebehande-ling op deze aspecten nagegaan. Niet alleen de rauwe melk van koeien maar ook die van paarden, ezels, geiten, schapen, buffels, kamelen, e.a. werd geanalyseerd.De consumptie van rauwe melk wordt, in vergelijking met de verhitte melk die in de handel verkrijgbaar is, soms gekop-peld aan een aantal gezondheidsbevorderende of heilzame effecten. Betrouwbare wetenschappelijke studies die dit ondersteunen, zijn echter onbestaand. Heel belangrijk is dat de consumptie van rauwe melk een risico inhoudt door de mogelijke aanwezigheid van ziekteverwekkers. Bron: FAVV

Toekomst Zaaien in Nederland en Vlaanderen

Het internationale project ‘Toekomst Zaaien!’ dat jaarlijks in de herfst in 12 landen op tientallen boerderijen mensen sa-

© Joost Dewyspelaere

7Consument/Column

ColumnDierenweelde (2)

Tekst suskewied

In de dierenspeciaalzaak swingen de prijzen op de afdeling met kattenvoer helemaal de pan uit: een zak kattenbrok-ken komt al snel op € 12,00 per kg. Dat gaat richting mijn lappen biologische seitan, bereken ik prompt, en ik hoop maar dat er voor flink minder dan € 6,00 langs achter in de kattenbak belandt. Nu ja, katten worden blijkbaar overwe-gend gehouden door de betere klasse, en die kunnen zich dat luxevoeder permitteren weten de voedingsmultinationals die deze lucratieve business hebben aangeboord. De kleinere producenten verweren zich tegen deze giganten door op hun websites uit te pakken met decennialange ervaring en een natuurlijk imago.Tussen de rekken bots ik op de zaakvoerder die de bestel-lingen staat te noteren. Ik doe nog een poging en vraag hem naar het biologische Yarrah. Hij rolt hulpeloos met de ogen: ‘Meneer, je houdt het niet voor mogelijk wat er ons allemaal wordt aangeboden aan merken en soorten. En zoals bij de mensen, zijn nu blijkbaar ook veel dieren allergisch geworden voor gluten of lactose en moeten de meeste dringend afslan-ken. Ik zit al ruim 10 jaar in dit vak, maar nu moeten we echt gaan selecteren omdat het onhoudbaar wordt, de rekken puilen uit. Bio Yarrah? Dat zal wel via eigen kanalen zijn weg vinden naar de consument. Maar kijk hier, Almonature heeft ook al één bioproduct, en Viyo maakt een soort Yakult, een prebiotisch drankje voor dieren. Zie je wat ik bedoel?’In Nieuw-Zeeland vormen de ooit ingevoerde katten een zodanige bedreiging voor de vogelpopulatie dat het nu hoog tijd is voor de actie ‘Cats to Go’ die de bevolking oproept om geen nieuwe kat meer te nemen en de huidige dieren zo veel mogelijk binnen te houden.In Vlaanderen tracht Natuurpunt haar leden bewust te maken van het feit dat katten bepaalde evenwichten in de muizenpopulaties verstoren door tot 40 miljoen prooien per jaar te vangen. En dan is er nog de ecologische impact van de huisdieren via hun voeding: een kat heeft een voet(poot)afdruk die overeenkomt met een VW Golf die 10.000 km per jaar aflegt, een middelgrote hond die van een Toyota Land Cruiser. Volgens EVA vzw geeft het vleesverbruik van de Belgische kattenpopulatie een uitstoot van broeikasgassen die overeenkomt met een gezinsauto die 25.000 keer de aarde rond rijdt…In het tv-programma Voor hetzelfde geld stelde men zopas nog dat een hond van 30 kg elke maand gemiddeld € 56,00 kost (voeding, snoepjes, speeltjes, dierenarts), of ruim € 9000,00 in een hondenbestaan. Toegegeven, een verstokte roker blaast elke maand een veelvoud van dat bedrag de lucht in, maar dat neemt niet weg dat we toch even de kat de bel willen aanbinden.(Extra bron: De ecologische voetafdruk van de kat – De Wereld Morgen 27

maart 2013)

menbrengt om samen uit de hand granen in te zaaien, wordt dit najaar voor het eerst ook in Vlaanderen georganiseerd. BioForum Vlaanderen, Landwijzer en Stichting Demeter hebben daarover overleg gepleegd en de voorbereidingen zijn gestart. Op een vijftal bedrijven, gespreid over Vlaanderen zal gezaaid worden. De actie wil een positieve dynamiek creëren rond zaadvaste landrassen en voor een ggo-vrije landbouw. Consumenten kunnen een unieke ervaring opdoen door met velen samen een graanveld in te zaaien. Wie graag helpt bij het organiseren van deze actie kan zich alvast melden bij:geert.iserbyt@landwijzer.beIn Nederland zoekt Stichting Demeter 1000 mensen die verspreid over acht Nederlandse biodynamische bedrijven komen zaaien.→ www.stichtingdemeter.nl/toekomst-zaaien-in-oktober

Vandana Shiva in het NTGent

Op 17 en 18 september is Vandana Shiva te gast in ons land op uitnodiging van de ecologische denktank Oikos. Vandana Shiva is wetenschapsfilosoof, activiste en oprichter van Navdanya, een organisatie ter bescherming van de biodiver-siteit. Ze werkte ook rond genderkwesties en is een spilfi-guur van het ecofeminisme. Vandana Shiva spreekt op 18 september in het Europees Parlement. De dag ervoor, op 17 september, geeft ze een publiekslezing in het NTGent.→ www.oikos.be

VMM vernieuwt website ‘Zonder is gezonder’

Op zoek naar tips om te tuinieren en je oprit of terras te onderhouden zonder pesticiden? De Vlaamse Milieumaat-schappij (VMM) lanceerde zopas de vernieuwde website zon-derisgezonder.be met alternatieve methodes om ongewenste planten en dieren weg te houden. Op de website legt men uit hoe je met een aangepast ontwerp van tuin, oprit of open-baar terrein het gebruik van pesticiden kunt voorkomen. Een ‘bestrijdingsgids’ biedt een gedetailleerd overzicht van alternatieve methodes bij de meest verschillende teelten, van aardappelen tot rozenstruiken. Je komt er bijvoorbeeld te we-ten hoe je woekeraars als zevenblad bestrijdt in je moestuin. Je vindt er ook tips tegen ongewenste gasten als slakken, bladluizen en mollen. De ‘pesticidentoets’ legt dan weer uit waar je op moet letten bij de aanleg van je tuin of verharding.Openbare besturen engageerden zich al eerder om vanaf 1 januari 2015 geen pesticiden meer te gebruiken. Dit enga-gement is nu uitgebreid naar alle terreinen van openbare diensten, en geldt dus ook voor scholen, ziekenhuizen en kinderopvangplaatsen. Vanaf hetzelfde moment geldt o.a. een verbod op het gebruik van pesticiden op de stoep. Door regelmatig te borstelen voorkom je ongewenste plantengroei. Als er toch planten groeien, dan kun je die gewoon uittrekken of verwijderen met een onkruidbrander.→ www.vmm.be/zonderisgezonder

8 Tuin

Bloemrijke borders vol droogteminnende plantenOver de mogelijkheden van zandgrond

Tekst mieroos Nijsters Foto’s lies rottiers

Tijdens mijn loopbaan als lesgeefster heb ik het onderwerp ‘bloemrijke borders op een droge plek of op zandgrond’ vaak moeten behandelen. Een groot deel van Vlaanderen bestaat immers uit zand-grond, van Brugge tot en met de Kem-pen, om het even eenvoudig te stellen. Zandgrond heeft een kwalijke reputatie: de grond droogt snel uit en houdt weinig voedingsstoffen vast, veel planten doen het niet goed en zijn snel uitgebloeid. Vaak hoor ik de verzuchting dat er toch zo weinig van te maken valt. Nu heb ik zelf het geluk een tuin te bezitten, in de rand van de Voorkempen (Vremde/Boechout), waar de bodem weliswaar licht maar toch voedselrijk is. Niettemin heb ik ook een paar probleem-gebieden in de tuin met alle kenmerken van een ‘arme’ grond.

probleemgebiedenOp de ene plaats gaat het over een oostelijke zonnige border (van 5 bij 11 m) waar vroeger een dienstweg liep en die nu is uitgebreid tot tuin. De ondergrond is er sterk vermengd met steenslag, dus hij is goed drainerend, maar de dunne boven-laag goede aarde droogt snel uit en houdt weinig voedingsstoffen vast. Een ander deel is de voortuin, zuidelijk gelegen, 5 m tussen voorgevel en beukenhaag en 20 m lang. Deze strook is mijn echte probleem-

Een bloemrijke border op zandgrond creëren is geen sinecu-re, beweert men weleens. Trouwens, in iedere tuin vind je wel een plekje waar het erg droog is. Bij een muur, in de buurt van een grote boom of als het lange tijd niet regent. Kies droogte-minnende planten en het nadeel verandert in een voordeel. Geen gesleep meer met gieters of kruiwagens compost. Op een droog stukje grond is meer mogelijk dan je denkt.

gebied. In deze smalle tuin staat, behalve de beukenhaag, die de tuin omsluit, een Japanse esdoorn en nog een aantal strui-ken (Kerria, boerenjasmijn, hulst, Pieris). In het vroege voorjaar, wanneer alles nog bladerloos is en de bodem vochtig van de winterregens, komen de bolgewassen en de vaste planten goed tot ontwikke-ling. Vanaf juli verandert de situatie: het bladerdek van de esdoorn zorgt voor veel schaduw en de wortels van al die struiken en de zuidelijke ligging drogen de lichte grond behoorlijk uit. Het wordt pas echt problematisch in zomerse droge periodes; je krijgt dan een situatie die vergelijkbaar is met het effect van droge schaduw: een van de moeilijkste omstandigheden in een tuin om iets fatsoenlijks te laten groeien, laat staan bloeien.Nu zou ik op beide plaatsen op een klassieke manier kunnen ingrijpen, bijv. door de grond luchtiger te maken en te verrijken met compost en door bij droogte de lijdende planten extra water te geven. Maar dat doe ik bewust niet. Ik test planten graag op hun limieten en ik experimenteer liever met het bestaande plantenassortiment. Ik kies voor soorten die genoegen nemen met zo’n schrale, droge grond.

Opdat de schrale bodem in mijn voortuin niet al te veel zou verzuren, verlucht ik in

Een plantengezelschap dat bestaat uit Hyacinthoides hispanica, Echinops (met diep ingesneden blad, nog zonder bloem), wilde akelei (Aquilegia vulgaris), Phlomis russeliana en Lysimachia ciliata ‘Firecracker’ (met rood blad, op de achtergrond).

9Tuin

de lente het bovenste grondlaagje met de drietand en ik bedek het met de snippers van het afgestorven plantenmateriaal van de vorige zomer, een dun mulchlaagje dus. Zo’n strooisellaag is belangrijk omdat ze de bodem open en luchtig houdt, iso-leert en de vochtigheid regelt. Bovendien werkt de laag onkruidremmend.

Een stabiel plantengezelschapIk verkies planten met een natuurlijke uitstraling die voldoende uitstoelen of bladmassa maken om het wieden tot een minimum te beperken. Het heeft me jaren gekost om een bevredigend resultaat te bereiken met planten die ik mooi vind én die schaduwrijke en droge zomerperiodes aankunnen. Maar nu heb ik sinds een aantal jaren een stabiel plantengezel-schap bij elkaar gekregen.

In het schaduwrijkste gedeelte, waar en-kel wat ochtendzon valt, bloeien vanaf ja-nuari allerlei bolgewasjes, zoals Cyclamen hederifolium, dat al in december bloeit, sneeuwklokjes (Galanthus nivalis), bos-anemoon (Anemone nemerosa) en Ane-mone blanda, gevolgd door sneeuwroem (Chionondoxa sp. ) die zich intussen lustig uitzaait in lila en blauw, Ornithogalum umbellatum, trompetnarcissen (Narcissus sp.) en boshyacintjes (Hyacinthoides non-scripta). Meiklokjes (Convallaria majalis) sluiten het rijtje bolgewassen af. Intussen komen twee mooie bodembedekkers ook in bloei: de groenblijvende maagdenpalm (Vinca sp.) met kleine blauwe bloempjes en onzelievevrouwebedstro (Galium odoratum) met geurige witte trosjes (een kostbaar ingrediënt van meiwijn!).

Succesvolle groenblijvende planten zijn hier, behalve Vinca, het gras Luzula

sylvatica (bosbies), dat een onopvallende en ijle, bruinige bloeipluim ontwikkelt in de lente, en mooie, uitstoelende toefen maakt als de schaduw niet té zwaar is, en Helleborus foetidus met zijn diep inge-sneden donkergroen blad die vanaf half januari bloeit met appelgroene klokbloe-men met een purperen randje. Volstrekt winterhard en wintergroen. Deze plant gaat, net zoals sneeuwklokjes, bij vorst plat op de grond liggen, om zich bij dooi weer op te richten. Hij zaait zich gemak-kelijk uit. Ook sommige Euphorbia-soor-ten doen het goed, zoals de purperbladige Euphorbia dulcis ‘Chamaeleon’ en vooral Euphorbia amygdaloides var. robbiae, die lichte schaduw verdraagt en zich gemak-kelijk her en der in de border uitzaait, of weer verdwijnt als de winter niet meezit. ’s Zomers kleurt de border geel met groep-jes grote wederik (Lysimachia punctata), een echte woekeraar op vochtiger grond, maar hier wordt de groeikracht getem-perd door de droge situatie. Alles onder controle dus. Op iets vochthoudender plekjes houden enkele hosta’s het intussen ook uit als de zomer niet té droog is. De Roomse kervel (Myrrhis odorata), die met zijn hardnekkige penwortel onuitroeibaar is, doet het beter. Hij bloeit in mei met fraaie witte, vlakke bloemschermen en maakt ongelooflijk grote toefen fijn blad. Deze elegante vulplant is ook bruikbaar in de keuken in de plaats van eenjarige kervel. Hij heeft een zachte anijssmaak.

Vrouwenmantel en andere toppersTegen de voorgevel, waar toch nog meer zonlicht valt, groeien met gemak de keukenkruiden salie, marjolein (ook een uitzaaier) en citroenmelisse, en enkele grote pollen Helleborus argutifo-lius, broertje van, maar nu met prachtig

wie is mieroos Nijsters?Mieroos Nijsters is lerares talen voor de kost en ‘selfmade woman’ op tuingebied. Ze volgde de lesgeversopleiding van Velt in 1996 en is sindsdien regelmatig op pad. Als kind was ze al gefascineerd door plantjes en hielp ze haar opa graag in de tuin. Ze had altijd groen om zich heen, al waren het slechts enkele kamer-planten. Later kwam het ernstigere werk en werd er rond het huis een tuin van redelijke afmetingen aangelegd (50 are), naar eigen ontwerp. Alles werd zelf

aangeplant, en Mieroos leerde met vallen en opstaan. Het beheer en verbeteringen gebeurden altijd met de ecologische visie van de juiste plant op de juiste plaats voor ogen. Voor Mieroos is het enorm boeiend en leerrijk om af te tasten hoe planten reageren op hun groeiplaats, op het gezelschap waarin ze terechtkomen, hun betrouwbaarheid in goede en kwade dagen… Ze noteert alles zorgvuldig in een tuindagboek, al 22 jaar lang.Haar tuin moet, behalve milieuvriendelijk zijn, ook sfeer en natuurlijkheid uitstralen,

en passen bij het huis en in het land-schap. Een tuin is nooit af. Hij is voortdurend in evolutie en dat maakt het tuinieren net zo boeiend, als je de planten ruimte geeft om zich te ontwik-kelen naar eigen goeddunken. Vraag Mieroos niet hoeveel tijd ze aan tuinie-ren besteedt, want ze telt de uren niet. Het ene jaar is het al wat meer of minder dan het andere. Haar tuin kan trouwens perfect standhouden zonder haar hulp. Maar dan moet ze wel hier en daar een oogje dichtknijpen…

10 Tuin

drietallig, getand blad en grote toefen appelgroene bloemen in januari-februari. Een prachtige aandachtstrekker in de winter! Zet daar nog wat krokussen rond en het lenteplaatje is af. Ook Hemerocal-lis citrina (citroengele eendagslelie); een grote toef venkel (Foeniculum vulgare ‘Gi-ant bronze’) – hoog (180 cm) wuivend met

waar haalt mieroos haar inspiratie?‘Ik kijk veel rond in de natuur naar groeiplaatsen van planten en hun gezelschap. Ik heb veel tuinen bezocht en ook daar mijn ogen de kost gegeven. En dan zijn er de inspirerende boeken: Piet Oudolf met Droomplanten, Meer Droomplanten en Prachtig Gras; Peter Bulsing met Natuurlijk tuinieren met inheemse Planten; Henk Gerritsen van de Prionatuinen met Spelen met de natuur; Noel Kingsbury met De Wilde Bloemen-tuin en The new Perennial Garden; Beth Chatto met Green Tapestry. Het zijn allemaal mensen die uitgaan van het principe dat je planten kiest in functie van de bodem in de tuin, dat je werkt zonder zware bemesting en andere overbodige ingrepen.’

ragfijn, bronskleurig loof; zilverbladige Artemisia ‘Powis Castle’ en zelfs een oude witte variëteit Phlox, die verrassend goed droogte verdraagt, vullen het gezelschap aan. Hier wordt alles doorspekt met de bordeauxrode blaadjes en minuscule ci-troengele bloempjes in de bladoksels van de wederik Lysimachia ciliata ‘Firecracker’,

zusje van de gele wederik aan de over-kant. Dit is een woekeraar uiteraard, zoals alle leden van dit grote plantengeslacht, maar hij wordt hier ook weer in toom ge-houden door de droogte. Trouwe makkers zijn ook de doorlevende judaspenning (Lunaria rediviva, 80 cm) en de lila pink-sterbloemen, die druk worden bezocht

11Tuin

door het oranjetipje. De platte, zilverig ellipsvormige vruchten blijven tot diep in de winter aan de plant. En dan zijn er nog Aster divaricatus en de grovere soort Aster macrophyllus; beide worden zo’n 60-70 cm hoog en verdragen opvallend veel schaduw en droogte. Pretentieloze wolken met wit-gele bloempjes bloeien

in een tijd dat er in de schaduwtuin niets meer te beleven valt. We spreken over de maanden acht en negen.

Een succesnummer in deze border is ongetwijfeld ook Phlomis russeliana (140 cm), vanaf half juni bloeiend met zacht-gele lipbloemen in een kransje gevat en in etagevorm op een hoge stengel geplaatst. Het is een opvallend verticaal element in de tuin, zonder opdringerig te zijn. Het is een dankbaar veelzijdige plant, de uitge-bloeide bloemstengels blijven zeer stevig rechtop staan tijdens de wintermaanden en zijn dan ook nog decoratief én een interessante voedselbron en schuilplaats voor insecten. Bovendien blijft het grote, zachte blad, dat zich als bodembedekker gedraagt, wintergroen. Slechts een klein gedeelte verdort. Mooi meegenomen: kleur én bedekking in de winter!De randen worden afgeboord met toefen vrouwenmantel (Alchemilla mollis) – nog zo’n soort die heel wat aankan, zowel zon als lichte schaduw, en die weinig vocht nodig heeft. Vrouwenmantel groeit zelfs tussen de spleten van de plaveien. Een an-dere absolute topper als randbeplanting of perkvulling op ondankbare plaatsen, is beslist Geranium macrorrhizum. In de natuur groeit deze telg van de uitgebreide ooievaarsbekfamilie op droge hellingen. Het is een krachtig groeiende bodembe-dekker met fraai rond, gelobd blad met

een sterke, fruitige geur en met snoep-jesroze bloemen in mei. Er zijn verschei-dene cultivars in omloop, met delicatere kleuren, zoals ‘Spessart’ met schelpjesroze bloemen en ‘Album’ met witte bloemen. Ik zet deze plant overal in, waar ik snel de bodem bedekt wil hebben en op plaat-sen waar het moeilijk blijkt met andere planten, bijv. om de voet van een haag te bekleden in zon of schaduw, of onder een boom.

grindtuinIn de andere, meer zonnige border op de voormalige dienstweg, heb ik het anders aangepakt. Na enkele jaren geëxperi-menteer wist ik wat er goed groeide en welke woekeraars ik er absoluut uit wilde (Helenium, Canadese guldenroede en boe-renwormkruid bijv.). Ik heb alles geruimd, een nieuw beplantingsplan op kleur op-gesteld en toen alles aangeplant was, heb ik de bodem bedekt met een dikke laag kiezel, m.a.w. ik heb er een grindtuin van gemaakt die qua sfeer aansluit op het do-lomieten toegangspad dat er langs loopt. Het grind houdt het vocht van regen en dauw vast en houdt de bodem langer vochtig. Bovendien isoleert het en houdt het onkruid min of meer tegen. Het fun-geert dus ook als een mulchlaag. Nu moet ik toegeven dat ik hier meer wiedwerk heb dan in de voortuin, want zo’n kiezel-bodem laat uiteraard meer kiemplantjes

Op de foto’s, van links naar rechts: Geranium macrorrhizum, Allium aflatunense en Euphorbia amygdaloides var. robbiae.

12 Tuin

toe. Het is er immers lekker warm en vochtig. Door te kiezen voor planten met uitstoelend effect, kan ik toch heel wat beperken. In het voorjaar kleurt de border wit, roze en paars, in de zomer geel. Daar bloeien rijkelijk en tot ieders genoegen, na krokussen, blauwe druifjes, narcissen en botanische tulpjes, Bergenia cordifolia, Helleborus argutifolius, Iberis sempervi-rens, sieruien (Allium sp.) in wit en paars, Alchemilla mollis, Euphorbia polychroma, baardiris (Iris germanica), Nepeta (katten-kruid), marjolein, tijm, steentijm, Salvia sclarea en Salvia verticillata, Santolina, lavendel, sedums, Anaphalis triplinervis, Knautia macedonica ( familie van onze inheemse beemdkroon), hertshooi… ’s Zomers worden de verticale elementen gewaarborgd door wederom Phlomis, Ver-bascum en Achillea filipendulina, allemaal geel bloeiend. Ook de kogeldistel zaait zich hier goed uit, krioelend van bijen, hommels en vlinders en ook na de bloei mooi. Enkele graspollen vervolledigen het structuurelement. Vooral het diamantgras (Calamagrostis brachytricha) en Stipa gi-gantea vervullen deze rol. Hun uitzaaisels moet ik wel grondig wieden.

spontane zwerversIn beide tuingedeelten hebben zich in de loop der jaren spontane zwervers gevestigd, die ik oogluikend toelaat zolang ze geen lastposten worden: look-zonder-look; het tweejarige robertskruid (Geranium robertianum) – behorend tot de ooievaarsbekken, een wild plantje met een brede aanpassingsmarge; wilde akelei (Aquilegia vulgaris), die beter droge grond verdraagt dan ik vermoedde. In mei zorgt het fluitenkruid (Anthriscus sylvestris) voor ijl spektakel en eind juni komt het ongevraagde sint-janskruid (Hypericum perforatum) in bloei. Ook de gewone brunel (Prunella vulgaris), een kleine bodembedekker met donkerpaarse bloem, vestigt zich her en der. Ondanks een voorliefde voor vochtig grasland, doet ze het toch ook goed op drogere plaatsen. Wilde, ongenode graslandplanten mogen mee de dienst uitmaken, maar met mate. Ik hou ze goed in de hand.

Je ziet, heel wat planten doen het goed op lichte, droge grond, maar soms moet je een knopje in je hoofd omdraaien en afstand nemen van het beeldige plaatje dat je in gedachten had. Zandgrond heeft

heel wat te bieden: ijle, luchtige bloei-wijzen, wintergroene planten, prach-tige herfstverkleuringen en de mooiste bloemenweiden. In de zon zijn er heel wat mogelijkheden, zoals een kruidentuin met aromatische planten. Droge grond leent zich ook uitstekend voor een kleurige border met een mediterrane uitstra-ling. Een grassentuin behoort ook tot de mogelijkheden, want er zijn vrij veel gras-soorten die goed tegen droogte kunnen. Zelfs op zure zandgrond kun je geschikte

de toppers van mieroos• Chionondoxa: met haar kleine stervormige lila of blauwe bloempjes creëert ze een kleurige vlek op de naakte bodem vroeg in de lente.• Trompetnarcis: hiermee is de lente echt aangebroken!• Helleborus: omwille van het mooie wintergroene blad en de grote lichtappelgroene bloemen in de winter).• Euphorbia: omwille van zijn vele soorten, groot en klein, en zijn gifgroene bloei in de allervroegste lente.• Alchemilla mollis (vrouwenmantel): prachtig met dauwdruppels als diamanten op haar bladeren en met die zachte geelgroene bloemtrossen die in elk kleurschema passen.• Geranium macrorrhizum: de betrouwbare en onversaagde bondgenoot voor alle moeilijke plekken.• Nepeta: omwille van het decoratieve grijze blad en de lavendelblauwe bloei, insec-tenvriend, combineert goed met Alchemilla.• Marjolein: als keukenkruid, om de mooie donkergroene bladpollen, om zijn paarse bloempjes, om zijn vrolijke uitzaaidrift.• Phlomis russelliana: om de aparte zachtgele bloeiwijze, het mooie blad en het deco-ratieve wintersilhouet.• Sedum spectabile: als grote bijenvriend, om de dramatische vlakke bloemschermen in de herfst en het wintersilhouet.• Grassen: om hun natuurlijke uitstraling, hun luchtig en wuivend karakter; ze vullen en verbinden en zijn overal inzetbaar.

combinaties maken, maar akkoord, het is er een stuk moeilijker, omdat zuurmin-nende planten in de minderheid zijn. De juiste planten uitkiezen, daar gaat het telkens om.

Er zijn veel meer geschikte plantencom-binaties mogelijk dan ik hier heb vermeld. Vertrekkend van de bodem, stel ik een aantal voorwaarden aan de vorm en de kleur van de planten. Dat houdt meteen ook beperkingen in.

Wilde akelei (Aquilegia vulgaris).

13Verbeeld

Tekst peter Vande moortele Illustratie marieke smets

Leven in de tuinVertroetel de sluipwesp

Het codewoord voor een geslaagde ecolo-gische tuin is evenwicht. Als een plaag-organisme door een gezonde populatie predatoren wordt belaagd, krijgt ze geen kans om uit te groeien tot een echt plaag. Hoe groter de diversiteit aan verdedigers, hoe moeilijker een schadelijk beestje het heeft om schade aan te richten. Al deze nuttige insecten stellen natuurlijk verschillende eisen aan hun omgeving. We moeten er dan ook voor zorgen dat ze aan hun trekken komen door veel verschillende geschikte voedselbronnen (lees: nectar van planten) aan te bieden. Met andere woorden biodiversiteit is zeer belangrijk om plagen te voorkomen of sterk te reduceren.

In de tuin zijn mooie voorbeelden van deze wisselwerking te zien. Je moet maar eens op een zonnige dag naar een rozen-struik met bladluizen gaan kijken. Je zult versteld staan van het aantal rovers dat actief is om de bladluizen op te vreten. Lieveheersbeestjes kennen we allemaal,

maar ook de larven gaan ijverig op jacht. Het zijn echte veelvraten die massa’s blad-luizen verorberen.

Vaak zie je ook heel kleine zwarte vlie-gende insecten rond de bladluizenkolonie zweven. Af en toe valt zo’n beestje aan en steekt het een bladluis. Meestal heb je dan te maken met een sluipwesp. Met een vergrootglas kun je zien dat de meeste sluipwespen heel spectaculair zijn: klein, maar uitgerust met een grote legboor. Er bestaan veel verschillende soorten die al-leen door specialisten uit elkaar te houden zijn. Veel insecten worden belaagd door een eigen sluipwesp.

De sluipwesp legt een eitje in de bladluis. De jonge larve peuzelt de bladluis van binnenuit op, waarna de larve verpopt en er een nieuwe sluipwesp wordt geboren. Als je goed kijkt, vind je hier en daar lege, bruine bladluisjes met een mooi rond gaatje erin; dit waren de wiegjes van sluipwespen.

De volwassen sluipwespen voeden zich tijdens hun korte leven met nectar. Het is voor de populatie-opbouw dus van groot belang dat er voldoende nectarleverende planten aanwezig zijn, zodat de sluipwes-pen tussen het leggen door voldoende kunnen eten. Net daarom is een gevarieerde tuin de ideale omgeving om sluipwespen te kwe-ken. Natuurlijk zijn insecticiden uit den boze; ze verstoren immers het evenwicht en daardoor zal de populatie aan nuttige beestjes nooit voldoende groot worden.

Bladluizen kunnen massaal voorko-men, maar gelukkig hebben ze dus veel vijanden (ook de gaasvlieg bijv.). In een gezond ecosysteem zullen ze niet snel uitgroeien tot een plaag. Tijdelijk kunnen er weleens te veel bladluizen zijn, maar na een poosje ontstaat er in een ecologi-sche tuin een nieuw evenwicht met meer predatoren, zodat de plaag vanzelf weer verdwijnt.

14

Meloenen in de moestuinEen eeuwigdurende liefde…

Tekst en foto’s frank Van keirsbilck

Tuin

Jaren later, toen de intense omarming van de tuin mij niet meer losliet, was zelf meloenen kweken de volgende logische stap. Vol enthousiasme begon ik aan het zaai-en opkweekproces, om telkens opnieuw vast te stellen dat de buitenteelt in onze contreien zo goed als onmogelijk was. Enkele zomers verder, en na het pro-beren van een zestigtal variëteiten, had ik – een klein (buiten-)succes met het ras ‘de Bellegarde’ buiten beschouwing gelaten – vooral een onbevredigd gevoel. De enige rijpheid betrof de tijd die aanbrak om wat te experimenteren, en daar wilde ik graag de vruchten van plukken…

luchtige grondEen eerste stap was het zaaien, telkens weer vanaf midden april tot begin mei. Keer na keer was de opkomst niet zo groot, van 40 tot soms 60 procent. De zaadjes kregen binnen- en bodemwarmte, dus daar lag het niet aan. De potgrond veranderen hielp ook al niet. Wat uitein-delijk wel resultaat gaf was het zo luchtig mogelijk houden van de potgrond, in die mate dat ik de zaadjes nu niet meer afdek met grond maar met wat heel fijn gesnip-

perd gedroogd gras. Het opkomstpercen-tage van de zaden steeg spectaculair. Zelfs heel oude zaden wilden via deze weg nog eens hun levendigheid bewijzen.Als de plantjes nog vrij klein zijn, net bij het vormen van de eerste echte blaadjes, verpot je ze het best. Gewone potgrond of compost voldoet. Enkele weken later kun je de plantjes uitplanten, op een zeer beschut plekje buiten of nog beter in een serre. In beide gevallen zullen ze zich zeer goed voelen met een opgewarmde grond. Traditioneel gebruikte men broei van paardenmest waarmee het seizoen ook verlengd kon worden; een andere metho-de om een weliswaar minder lange broei te krijgen is wat groen tuinafval zoals lang gras of ander weidemaaisel dat je goed bevochtigt ingraven onder een minimaal 20 cm dikke laag compost. Bij deze laatste methode is een extra stikstofgift, als de plantjes wat groter zijn, aan te raden. Wie zich aan de buitenteelt waagt, zal veel meer succes hebben als de plantjes tegen een zuidmuur worden geplaatst of op een verhoogde richel.

zonnige snoeidagenGeef de meloenen regelmatig water, maar zorg ervoor dat de stengel, die zeer gevoelig is voor allerhande schimmel-problemen, droog blijft. Zelf geef ik lauw water gemengd met compost (een soort compostthee dus) en een flinke scheut brandnetel- en smeerwortelgier, ongeveer in een 1 op 10 verhouding. Vooraf dek ik de grond af met droog gras, brandnetel, varenbladeren etc. Iets waar al heel veel pennen over leegge-vloeid zijn, is het snoeien van de planten. Iedereen blijkt wel een eigen methode te hebben, die ongetwijfeld haar efficiëntie bewezen heeft onder de lokale omstan-digheden. Bij alle methodes geldt dat men het best snoeit op zonnige dagen, of, als dat onmogelijk is, dat men de wondjes bij voorkeur onmiddellijk afdekt met wat basaltmeel, houtskool of houtas.Een voor de hand liggende snoeiwijze is om eenvoudigweg niet te snoeien, of om alleen bij het begin van de rijptijd, de nog altijd groeiende kleinste meloenen weg te knippen. Bij deze methode heb je wel de nodige plaats nodig, de planten nemen algauw 1 m2 plaats in bij gunstige

Veel herinneringen heb ik niet aan mijn prille kindertijd, maar een van mijn eerste amoureuze ontmoetingen be-trof de meloen. Niet zomaar de hier courant verkrijgbare winkelmeloen, die ik ongetwijfeld ook verorberd zal hebben, maar waaraan de herinneringen even klein zijn als de liefde ervoor. Ik doel op een meloen op een of ander tafeltje in een zuidelijk land, die haast smolt nog voor ze de tong kon berei-ken en die de keel lichte vlammetjes van zoetheid gaf. Op die dag ontstond er een eeuwigdurende liefde…

15Tuin

weersomstandigheden in de open lucht, en meer dan dubbel zo veel onder glas.

Een andere, behoorlijk eenvoudige manier is de teelt aan één touw, waarbij je als de plantjes nog zeer jong zijn de zijscheuten verwijdert tot op een hoogte van 60-80 cm. Daarboven kunnen de scheutjes zich ontwikkelen en zie je al snel de vrouwe-lijke bloempjes verschijnen. Die zijn ge-makkelijk te herkennen aan het verdikte vruchtbeginsel dat zich vlak onder de bloem bevindt. Voor de bestuiving duiken diverse insecten op, en vanaf dan is het toekijken vanuit de luie zetel hoe snel de planten groeien… Al moet je af en toe toch eens opstaan, bijv. om de hoofd-rank extra rond het touw te draaien (een meloenplant die door zijn knieën zakt door het gewicht van de vruchten krijg je zeer moeilijk weer in een onbeschadigde staat omhoog), hier en daar nog een laag vormend zijscheutje uit te plooien of weg te knippen, de zijscheuten met de daarop ontwikkelende vruchten wat in te korten (laat bij voorkeur slechts één meloen per zijscheut hangen om uitscheuren te ver-mijden) of om in een later stadium je neus

de nodige genotsprikkels te schenken bij het rijpen van de meloenen.

geurig genietenDe geur is een eerste indicatie van de rijpheid van de vruchten, een andere op-vallende aanwijzing is het verschijnen van kleine scheurtjes op het aanhechtings-punt van de stengel en de vrucht. Dan is het tijd om te oogsten, want anders kan de meloen weleens de wetten van de zwaartekracht gebruiken en het middel-punt van de aarde proberen te bereiken. Je kunt eventueel kleine opvangnetten rond de vruchten hangen. Na de oogst kunnen de meloenen nog enkele dagen narijpen. Té lang is zeker niet goed, want overrijp zijn meloenen niet meer genietbaar.

Jammer genoeg kan ik het niet laten om hier ook enige woorden over ziektes bij meloenen achter te laten. Deze tere plan-ten zijn gevoelig voor heel wat kwaaltjes, fusarium of verwelkingsziekte is een van de meest voorkomende boosdoeners. Verder zijn er nog meeldauw, wortelrot, bacteriehartrot en nog wat vervelende fenomenen. Een goede preventie kan

al veel oplossen: warme groeiomstan-digheden, een goede verluchting, geen vocht op stengels en bladeren. Bij veel problemen met fusarium of wortelrot kunnen de planten geënt worden op resistente onderstammen; de meest voor de hand liggende bruikbare onderstam is de zeer resistente kiwano (Cucumis metuliferus), maar dan komen we wel op het grondgebied van de eerder gepassio-neerde meloenkweker. Ook de al vermelde wondjesbehandeling is essentieel, zeker in minder warme en droge zomers.

soortenkeuzeDe oorsprong van de meloen is nog wat duister, maar de meeste neuzen wijzen in de richting van Afrika en het oude Perzië. Vast staat dat de Egyptenaren de plant kweekten, en dat die zich van daaruit over de warmere streken van de wereld verspreid heeft. Iedere streek heeft ondertussen wel zijn eigen ‘beroemde’ meloen: de Zuid-Franse Charentais (waar ik nog nooit succes mee heb gehad) behoort tot de ondergroep Cucumis melo cantalupensis; de Chinese Hami-meloen, Gurvak-meloenen uit Oezbekistan, de

16 Tuin

Spaanse wintermeloen (een bekende is hier de piel de sapo) vinden hun plaatsje in de categorie Cucumis melo inodorus en zijn hier met enig zomers geluk in een serre te telen. Verwacht echter geen al te grote opbrengsten. De in de VS populaire netmeloenen zoeken elkaar dan weer op in de Cucumis melo reticulatis-groep, naast o.a. de Galia-meloen. Een buiten-beentje is de Armeense komkommer, die botanisch gezien geen komkommer is (alhoewel hij zich goed camoufleert als komkommer), maar dus wel een meloen en die behoort tot de groep Cucumis melo flexuosus. Verder zijn er nog wat onderver-delingen binnen de meloen, maar daar is dit Seizoenen-nummer te dun voor. In onze klimaatzone is vooral de eerste cantalupensis-groep van belang. Meloe-nen als Petit Gris de Rennes, Minnesota Midget, mijn persoonlijke favoriet Streits Freiland Grüngenetz en andere kunnen hier een vrij grote opbrengst hebben, zeker in een serre: van zes tot negen vruchten per plant. Een goede bijdrage van de zon heeft een belangrijke invloed.

Er zijn enige eigenaardigheden onder de meloenen, zoals de Queen Anne’s Pocket Melon, een kleine geurige meloen die in vroegere tijden gekweekt werd om de kleerkast wat geuriger te maken of om als een soort van parfum in de jaszak te dra-gen. Een andere curiositeit is de Prescott à Fond Blanc, die zo groot kan worden als een stevige pompoen met een gewicht van zowat 5 kg. Beide zijn hier eenvoudig te kweken. Ze worden niet zo zoet als andere soorten.

aan de slag met zaadAls je zelf zaad wil verzamelen, dan is de eenvoudigste methode om één soort te verbouwen die niet kan kruisen met an-dere soorten. Meloenen kruisen niet – om een nog altijd gangbaar misverstand op te helderen – met pompoenen, courgettes, komkommers (uitgezonderd de hierbo-ven vermelde Armeense komkommer) of andere komkommerachtigen, net zo min als pompoenen en komkommers met elkaar kruisen. De zaden zijn gemakkelijk te oogsten. Je moet ze goed spoelen en

daarna goed laten drogen. Als ze op een droge plaats bewaard worden, kiemen ze na 5-7 jaar nog altijd!

Op culinair vlak zijn er honderden toepas-singen voor de meloen. Hier zijn vooral de traditionele Franse toepassingen wijd verspreid. Minder bekend is dat er ook manieren zijn om de zaden te gebruiken. In India worden ze gemalen en ver-mengd met diverse kruiden om ze rauw of geroosterd te eten. Een in de handel verkrijgbaar product is charmagaz, een mengeling van amandelen en gedroogde meloen-, pompoen- en watermeloenza-den, dat opnieuw een hele waaier aan verrassende verwerkingen opent.Wie na een overvloedige oogst vruchten te veel heeft, kan er sap van maken (dit is echter niet lang houdbaar zonder toevoegingen, ook niet na pasteuriseren), of zich wagen aan het drogen van het vruchtvlees. Ten slotte hebben niet alleen hamsters graag een wintervoorraadje…

17Eco-actief

Velt innoveertEn ander eco-actief nieuws

Samenstelling redactie

Velt innoveertZonder het altijd te beseffen is Velt al langer bezig met innovatie, maar om bewuster om te gaan met dat in-novatieproces stapte Velt mee in het SCI-traject van Socius (SCI staat voor sociaal-culurele innovatie). Ecologie is als maatschappelijk thema ‘in’ en dat maakt dat we voortdurend uitgedaagd worden door onze omge-ving om rond dat thema innovatief te zijn en grenzen te verleggen. We willen echt mee zijn in wat er maatschappe-lijk gebeurt.Daarnaast vindt Velt innovatie zo belangrijk, omdat we creatief willen omspringen met onze beperkte mid-delen om in ons werk echt kwaliteit te kunnen leveren. Denk maar aan het project ‘Bewegingscoaches’: we leiden vrijwilligers op om de bestaande Velt-afdelingen en de nieuwe Velt-groepen te begeleiden. We hebben daarvoor gekozen, omdat we vaststel-den dat er niet genoeg middelen zijn om afdelingsbegeleiding louter met beroepskrachten te organiseren. Dus trainen en coachen we nu de vrijwillige bewegingscoaches. ‘Het enthousiasme voor vernieuwing is duidelijk toegenomen en dat helpt om ook de negatieve kanten van innovatie te ondervangen: als we af en toe met de kop tegen de muur lopen of dingen uitproberen die nog niet werken, dan tast dat het draagvlak voor vernieu-wing niet echt aan. Het is niet fout om af en toe te mislukken als je echt vernieuwend wil werken’, zegt Riet Janssens, medewerker van de dienst Beweging van Velt in een interview op de website van Socius.→ www.socius.be

brochures milieuvriendelijke verhar-dingenDe Provincie West-Vlaanderen ont-wikkelde in samenwerking met Velt twee brochures over de aanleg en het beheer van nieuwe verhardingen en het onderhoud van bestaande verhar-dingen.In de brochure ‘Een bestaande verhar-ding, hoe pak je ze milieuvriendelijk aan?’ wordt op bevattelijke wijze uit de doeken gedaan in welke omstan-digheden planten groeien en in welke niet en hoe je de plantengroei kunt aanpakken. De brochure ‘Een nieuwe verharding aanleggen, hoe maak je de beste keuze voor een makkelijk en mi-lieuvriendelijk onderhoud?’ gaat vooral in op motieven om te verharden en geeft tips om slim en milieuvriendelijk te ontwerpen. De brochures zijn downloadbaar via de website www.west-vlaanderen.be. Inwoners van West-Vlaanderen die een afgedrukt exemplaar wensen te ontvangen, kunnen dit aanvragen via kris.desmet@west-vlaanderen.be.

Tuin-wijzerDe dienst Duurzaam Milieu- en Na-tuurbeleid van de Provincie Antwer-pen maakte in samenwerking met Velt en het Provinciaal Instituut voor Milieu Educatie de publicatie ‘Tuin-Wijzer’.Tuin-Wijzer geeft je concrete en natuurvriendelijke tips om je tuin of een deel van je tuin natuurvriendelijk te beheren of in te richten. Zo kun je nuttige insecten lokken, zorgen voor gelaagdheid in je tuin of de bloei van planten over een lange periode spreiden.Een natuurvriendelijke tuin is boven-dien vaak ook een onderhoudsvriende-lijke tuin!Je kunt de brochure downloaden via www.provant.be/leefomgeving/na-tuur_en_landschap/natuurbeleid/soortenbeleid/bomen_en_struiken. Via diezelfde link kunnen inwoners van de provincie Antwerpen en de gemeenten van Regionale Landschap Schelde-Durme ook een gratis papie-ren exemplaar aanvragen.

18 Eco-actief

bio in de stadLeilekkerland, de moestuin op de tip van het Kortrijk-se Buda-eiland en tevens een project van Velt Eetbaar Kortrijk, vierde de start van de bioweek samen met de Velt-ecotuindagen 2013. Europarlementslid Kathleen Van Brempt was erbij om de Kortrijkse bioweek of-ficieel te openen. Met de tuin wil Velt Eetbaar Kortrijk aantonen dat biologisch telen ook kleinschalig kan, midden in de stad dan nog wel. Daarnaast is zo’n tuin de ideale manier om mensen samen te brengen, aldus Vanya Verschoore, de verantwoordelijke van het project.In de tuin konden bezoekers – begeleid door een vleugje muziek en voorzien van een drankje – hun zintuigen volop laten werken. Proeven, ruiken, bewonderen én zelf meewerken, het kon allemaal. De belangstelling was dan ook erg groot.

Nieuwe Velt-medewerkers…Sinds enige tijd lopen er op het Velt-secretariaat twee nieuwe medewerkers rond. We stellen ze graag aan je voor.

Frank Petit-JeanFrank is sinds zijn achtste levensjaar gebeten door het moestuinvirus. Hij werkte drie jaar mee in een land-bouwproject in Gambia met o.a. gemeenschapstui-nen. Daarna bouwde hij 20 jaar lang ervaring op met milieu- en natuurbeleid binnen gemeenten, Vlaamse Landmaatschappij en de provincie West-Vlaanderen.Ook binnen Velt is Frank geen onbekende! We kennen hem als gepassioneerd stadstuinier en lokaal verant-woordelijke van de Velt-werkgroep Eetbaar Kortrijk.

Frank beantwoordt graag al je vragen in verband met de nutstuin. Hij begeleidt samentuinprojecten en bouwt mee de expertise uit rond het thema stadsland-bouw.

Lies RottiersLies is een echt ‘plantenmens’ en van nature een ecotuinier. Na studies geschiedenis, schoolde ze zich om tot tuin- & landschapsarchitect in 2006. Ook Lies wierp haar anker al eerder uit bij Velt: in 2006 volgde ze de opleiding tot siertuinlesgeefster. Sindsdien to-vert ze als lesgeefster iedereen om tot ecotuinier, bijv. via de cursussen ‘ecotuin ten huize van’. Lies is ook actief voor het Ecohuis: ze geeft er lezingen over gevel-tuintjes en duurzame beplantingen in bloembakken.Bij Velt is Lies verantwoordelijk voor alles wat met de ecotuin te maken heeft.

Velt op de tuindagen in beerveldeIn het weekend van 10, 11 en 12 mei vonden de 49ste ‘Tuindagen in Beervelde’ plaats. Velt was er aanwezig met de afdeling Waasland en hun Velt-kraam viel nog maar eens in de prijzen. Afdeling Waasland mag de bronzen overwinning op haar naam schrijven.Het thema was impressionisme; dat maakt de foto duidelijk.In oktober vindt de 50ste editie plaats. Graaf Renaud fluisterde dat het thema weleens ‘goud’ zou kunnen zijn. Een nieuwe uitdaging voor Velt!

19Eco-actief

annemie de boeck en luc Vanhoegaerden met pensioen: een warm applaus!Annemie De boek beheerde meer dan 10 jaar lang onze Velt-bibliotheek. Dankzij haar goede zorgen voor de instromende informatie bleven we op de hoogte van de laatste ecologische ontwikkelingen. Annemie zorgde voor de archivering van het Velt-materiaal: geploeter tussen vergeeld of vergrijsd papier en veel stof en vuile handen later is alles ontsloten en opgeborgen bij Amsab. Iets om voor het jubileum naar terug te grijpen. Wieden, de grond vruchtbaar maken, oogsten en delen: Annemie was de biotuinder in kennis.

Luc Vanhoegaerden was geen onbekende voor Velt toen hij als moestuin-medewerker ons team versterkte. Als be-stuurslid van de afdeling en als enthousiast lesgever heeft hij ecologisch tuinieren mee op de kaart gezet. Luc is de man die van samentuinen een begrip maakte. Hij voegde met samentuinen een sociale dimensie toe aan tuinieren. Het aantal begeleidingen van samentuinen groeit gestaag en het aantal ballonnetjes op www.samentuinen.org groeit mee. Over samentuinen is het laatste woord nog niet gevallen: je hoort er nog van!

l’art du jardin, een verslag door laurence machielsEen uitnodiging voor de tuinbeurs ‘L’Art du Jardin’ (31 mei-3 juni) in Parijs liet ik niet aan me voorbijgaan. De verwachtingen waren hoog gespannen, met zo’n naam. Alleen al de locatie, Le Grand Palais, met zijn reuzenkoepel in glas aan de oever van de Seine, klonk veelbelovend. Bovendien was België gastland: ook dat maakte me wel heel nieuwsgierig.

Naar de ‘nouvelle expérience végétale’, zoals de beurs zichzelf beschrijft, is het wel even zoeken. Veel nieuws valt er niet te beleven; wel veel aandacht voor groen en groenten in de stad: minimoestuinen, moestuin-bakken en verhoogde moestuintafels voor andersva-liden en minder mobielen, waar je met een rolstoel onder kunt. Ook een pak ludieke opstellingen voor stadsdaken en balkonmoestuinen, inclusief waslijntjes met lingerie. Het valt ons op hoe graag de Fransen groenten en bloemen mengen: kosmosbloemen met kropsla vonden we een van de meest geslaagde combi-naties. De indoorpicknickplek deed voor zo’n binnen-beurs wel een beetje raar aan, maar het stadspubliek leek het wel te kunnen smaken, net als gekke uitvin-dingen zoals kussentjes waarin je planten laat groeien. Het meest opvallend waren de champicomposteurs, een alternatieve manier om te composteren in een reuzenpaddenstoel van gaas. Nuttig én decoratief.

België, land van verborgen tuinenWe spotten veel Belgische boomkwekers die stevig uitpakten met volwassen bomen: in deze reuzenserre pasten ze perfect, al lijkt het kooppubliek voor zo’n exemplaren in Parijs wel heel erg beperkt. Net als voor de boomhut die bijna tot tegen het plafond reikte. Gastland België met landschapsarchitect Erik Dhont als curator had gekozen voor een sobere aanpak. Om een tuin aan te leggen, was er jammer genoeg onvol-doende tijd, zo vertelde Erik Dhont ons, dus werd het een overzicht van wat België te bieden heeft, onder de noemer ‘België, land van verborgen tuinen’. Tegen witte wanden prijkten prachtige groot-formaat-foto’s van indrukwekkende tuinen van onze meest toonaan-gevende tuinarchitecten. Daarbij lag een selectie van 25 boeken, als een steekkaart van wat ons land te bie-den heeft, waaronder diverse uitgaven van Velt zoals het bessenboek en een stapeltje Seizoenen. Tot mijn eigen verbazing lag ook Prairietuinen bij de selectie – de ideale aanleiding om een fijne babbel te heb-ben met Erik Dhont zelf. We namen maar wat graag zijn uitnodiging aan om zijn werk wat beter te leren kennen. Verder had de Belgische bloemenkunstenaar Thierry Boutémy in een cilinder een bloemenopstel-ling verzorgd, die een lange rij kijklustigen aantrok. Helaas bleek er verder weinig tuinkunst te beleven in l’ Art du Jardin, en ook als tuinbeurs liet deze minishow me op mijn honger zitten. Wellicht zijn we in België te veel verwend?

20

Gehoornde klaverzuringOxalis corniculata

Tekst en foto’s uit ‘onkruidboek’ van suze peters, lotte stekelenburg en Caroline zeevat, zie p. 37

Tuin

hoe herken je gehoornde klaverzuring?Gehoorde klaverzuring is een klein, schat-tig, maar tegelijk venijnig plantje. Het heeft drie hartvormige, meestal bruinach-tige blaadjes, die aan de onderzijde zacht behaard zijn. Aan de liggende stengels, die soms wel 50 cm lang kunnen worden, groeien uit de verdikkingen worteltjes de aarde in. Die zetten de plant als het ware met een steekje vast aan de grond en zo verovert hij terrein. Hij bloeit met helder-gele bloempjes. De klaverzuring heeft een geweldig lanceermechanisme waarmee hij als een katapult zijn zaadjes wegschiet, soms wel een meter ver!

NuttigDe bloempjes gaan alleen open in de zon. Ook de bladeren zijn lichtgevoelig en vouwen ’s nachts of bij donker weer samen. Vroeger werd de klaverzuring als barometer gebruikt. Als de blaadjes slap hingen, kon je maar beter thuis blijven. De indianen gebruikten eertijds de hele plant om er een gele verfstof van te koken en kauwden op de blaadjes tegen keelpijn. Als je de blaadjes stuk wrijft, helpt het vrijgekomen zuur bij het verwijderen van roest. Klaverzout werd vroeger dan ook gebruikt als bleekmiddel bij bloed- en roestvlekken.

EetbaarOxalis is afgeleid van het Griekse oxys (zuur) en hali (zout) vanwege de zurige smaak die ook iets zoutigs heeft. Alle de-len van het hele plantje zijn eetbaar en rijk aan vitamine C. Let wel op dat je niet te veel eet, want dan onttrekt het oxaalzuur kalk aan het lichaam. Rabarber, spinazie, chocolade, peterselie, bieten en zwarte peper bevatten eveneens oxaalzuur, dus ook hier geldt: geniet, maar eet met mate. Klaverzuring wordt gebruikt als smaakma-ker in salades en soepen. De blaadjes en de gele bloempjes zijn decoratief en doen het goed als garnering. Van de bladeren kun je een citroenachtige limonade maken, een prima dorstlesser. Chef-kok Jim de Jong is fan van de smaak en teelt verschillende soorten klaverzuring speciaal voor zijn restaurant.

bestrijdenKlaverzuring oogt als een onschuldig teer en vrolijk geel plantje. Het mag blijven, denk je in eerste instantie, want het fleurt bestrating en grind op. Maar al snel gaat het zich misdragen door zich enorm uit te zaaien en dan is het einde zoek. Wees dus gewaarschuwd. Kweek je geen klaverzu-ring in aparte rijtjes zoals de kok doet, dan is het raadzaam om de plant overal te wieden. Je moet hem als het ware optil-len. Het beste gaat dat met je handen, dan voel je of de uitloper nog ergens vastzit. Wat een lastig plantje om te wieden: de ragfijne worteltjes zitten diep en reiken ver. Verraderlijk is ook het bruinverkleur-de blad, waardoor je het als kiemplantje bijna niet ziet.

overblijvend zaadonkruid met uitlopersHoogte 5-10 cm Bloei april-oktober Groeiplaats zonnig; zanderige, droge, voedselrijke grond; moestuin, in potten, tussen bestrating Toepassing eetbaar, verfstof Bestrijden wieden, schoffelen, uitzaaien voorkomen, mulchen

21Tuin

Bezet dit plantje een groot oppervlak, dan zou je de tactiek van een vals zaaibed kunnen toepassen, om de zaden die al in de grond zitten te laten kiemen. Leg een transparant zeil over de grond en geef bij droog weer eventueel wat extra water. Op die manier creëer je de ultieme groei-omstandigheden, zodat zo veel mogelijk zaden gaan kiemen. Heeft zich een veldje gevormd, dan is het tijd om het zeil weg te halen en alles omver te schoffelen. Eventueel herhalen tot alles gekiemd is.

VoorkomenDe grond bedekken met een dikke laag mulch is een goede manier om klaverzu-ring te onderdrukken, want zo kunnen de zaden niet kiemen. Let op dat je dat stukje grond eerst onkruidvrij maakt.

Stijve klaverzuringOxalis fontana, oxalis stricta of oxalis europaea

Eenjarig, soms meerjarig zaadonkruidHoogte 5-30 cm Bloei juni-oktober Groeiplaats zon-halfschaduw; voch-tige, stikstofrijke grond Bestrijden handmatig wieden, mulchen

Deze uit Amerika afkomstige klaverzuring heeft grotere gele bloemen dan de gehoor-de klaverzuring. De bladeren van de stijve klaverzuring staan in kransen en gaan ’s avonds dicht. Bovendien vormt deze plant wortelknolletjes. De stengels staan eerst rechtop, maar worden later topzwaar en gaan dan op de grond hangen. Wan-neer de grote zaaddozen openspringen, worden de zaden gelanceerd tot wel vier meter verderop. Je kunt ze beter opeten. Ze hebben een knapperige textuur en de friszure smaak van rabarber. De blaadjes zijn eveneens eetbaar en rijk aan vitamine C. Je kunt er ook een oranje verfstof van maken.

bestrijden Stijve klaverzuring trek je gemakkelijk uit als je de stengels goed bij de grond vast-pakt. Zo krijg je alle wortels eruit. Als dat niet lukt, gebruik dan een wiedvork om de grond te lichten.

Lijkt op witte klaverzuring (Oxalis aceto-sella), maar die heeft witte bloemen. Dit is het Ierse ‘shamrock’-klavertje.

wetenswaardighedenVan oorsprong is klaverzuring Zuid-Europees, maar het wordt langzamer-hand een wereldburger. Het is een relatief nieuw onkruid dat pas sinds de jaren 1980 in Nederland bekend is. Zoals meer planten is hij waarschijnlijk als versteke-ling met andere planten meegelift. Ook is hij wel bewust in tuinen aangeplant als ‘nieuwe’ borderplant. Dit betreft vooral de donkerbladige variëteit, Oxalis corniculata var. Atropurpurea. Deze kan echter na het uitzaaien weer ‘groen’ worden.

Gehoornde klaverzuring lijkt omwille van zijn blad op klaver (Trifolium), Het plantje wordt er ook regelmatig mee verward.

De redactie schenkt drie exemplaren van Onkruidboek weg. E-mail voor 1 augustus naar redactie@velt.be of stuur een kaartje naar Velt t.a.v. de redactie om kans te maken.

22 Culinair

Siga, siga!Rustig genieten van mediterrane smaken

Tekst mirella gijsen Recepten Nicola kersting Foto’s Eladesor, Neil reiter, mikko kuhna, adactio, dey

Zo’n tomaat die buiten heeft kunnen groeien en van de volle zon heeft genoten, proeft toch heel anders dan een kastomaat uit de supermarkt. Tomaten zijn dan ook zeer geschikt voor mediterrane gerech-ten met zuiderse kruiden, die het ook in België goed doen. Ik denk bijvoorbeeld aan de grote bos rozemarijn in onze tuin en aan oregano, tijm, salie en dille. Ze groeien allemaal weelderig en geuren bovendien zalig.

hou het eenvoudigIk heb een voorliefde voor de keuken van het Middellandse Zeegebied. Ze leent zich uitstekend tot een rijkelijke keuze aan vegetarische gerechten, vaak voorafgegaan door tapas (Spaans), mezze (Grieks) of antipasti (Italiaans). Wat deze gerechten vooral zo lekker maakt, is hun eenvoud. Natuurlijke, zongerijpte producten en

kruiden: meer hoeft dat niet te zijn. ‘Alles moet zo eenvoudig mogelijk gemaakt wor-den, maar niet eenvoudiger dan dat’, is een uitspraak van Albert Einstein. Niet voor niets heette ons voormalige restaurant Faites Simple, ‘hou het eenvoudig’. Volg de seizoenen en kies voor pure ingrediënten die met de juiste dosering van verschillen-de kruiden en smaakmakers het gerecht tot één geheel maken.

zonnige groentenMet zomergroenten kun je zoveel doen. Neem bijvoorbeeld de combinatie tomaat-courgette, die heeft vaak niet meer nodig dan wat kruiden, knoflook en extra vierge olijfolie. Een geslaagd huwelijk van oriëntaalse en mediterrane smaken vind je in de tajine van gevulde courgette. Dit ge-recht kun je eventueel ook langzaam laten sudderen op de barbecue. De tarte tatin

van tomaat met geitenkaas is dan weer zalig als voorafje of als brunch. Een topper in zijn eenvoud! De moussaka van seitan is zo zonder vleesgehakt een stuk beter verteerbaar. Zorg ervoor dat de aubergines goed gaar zijn, want een aubergine die niet gaar is, verteer je maar heel moeizaam. De gemarineerde courgette is ideaal om lang te bewaren en is dus prima om een overvloedige courgetteoogst te verwerken. Deze courgettes smaken goed bij barbe-cuegerechten of als frisse salade bij warme gerechten.

Neuriën in CyprusDe zwoele zomer is het moment bij uit-stek om samen buiten te tafelen tot in de late uurtjes, zonder stress. Het mediter-rane tempo geeft je de tijd om te genieten. Ik denk op warme dagen vaak terug aan de periode die Nicola en ik in Cyprus doorbrachten. We werkten er samen in een restaurant. Het was opvallend dat mijn Cypriotische collega’s al fluitend en zingend aan het werk waren. Zelfs bij drukte bleef de sfeer ‘siga, siga’ (rustig, rustig)! Het werkte zo aanstekelijk dat ik zelf ook voortdurend liep te fluiten en te neuriën… Samen op weg naar onze tijdelijke Cypri-otische woonplaats, floten Nicola en ik ‘Johnny is a boy for you…’ Geen idee waar dat toen opeens vandaan kwam. Het moet een grappig gezicht zijn geweest: twee fluitende mensen op een klein brommer-tje, jong en onbezonnen… Ik herinner me de zoete bloemengeuren van die dagelijkse tocht en ook het keffende hondje dat iedere dag achter ons aan rende, net wan-neer we bergop moesten. Om in de sfeer van onze Cypriotische vrienden te blijven wil ik graag afsluiten met hun vrolijke lijfspreuk: ‘Cheers, yamas, nooo problem!’

Voor mij zijn tomaten de zomerse groenten bij uitstek. De warmte van de zon geeft hen een heerlijke volle smaak. Als kind at ik tomaten puur, gewoon uit het vuistje. Verrukke-lijk! Op vakantie vind ik die smaak van vroeger vaak terug.

23Culinair

Tarte tatin van tomaatmet geitenkaas en rucola

Moussaka van seitan en aubergines

bereidingingrediënten voor 4 personen

bereidingingrediënten voor 4 personen

• 8 tomaten • 3 el olijfolie • 4 teentjes look, fijngehakt • 1 tl gedroogde oregano • grof zeezout • vers gemalen peper • 250 g bladerdeeg, diepgevroren• verse basilicum• 2 geitenkaasjes (crotin)

• rucola • olijfolie • balsamicoazijn

• 1,5 kg aubergines• 6 el olijfolie• 1 grote ui, gesnipperd• 600 g seitangehakt• 750 g rijpe tomaten, ontveld• 1 kaneelstokje, gehalveerd• zout en peper• 1 tl gedroogde oregano- voor de kaassaus:• 3 eieren• 5 dl volle melk• 100 g boter• 3 el maizena• 200 g geraspte kaas• 100 g feta• 400 g gekookte aardappelen, in schijven

Snijd de aubergines in plakken van ca. 0,5 cm en leg ze op elkaar in een vergiet met grof zout ertussen. Zet er een gewicht op en laat 1 uur uitlekken. Spoel de auber-gines af en dep ze droog. Bak de plakken aubergine in 3 à 4 minuten aan beide kan-ten lichtbruin in een pan. Verhit olie en bak hierin de uisnippers tot ze glazig zijn. Voeg het gehakt toe en bak dit rul. Roer de tomaten, het kaneelstokje, de oregano, zout en peper erdoor en laat dit mengsel op zacht vuur 10 minuten pruttelen.

Voor de kaassaus: klop in een kom de eieren los en roer de melk, geraspte kaas en de maizena erdoor. Verwarm de oven voor op 180° Celsius. Leg een laagje aubergine in een ovenschaal, daarop een laag seitanmengsel en dan een laag aard-appelen. Bestrooi met wat geraspte feta. Herhaal de lagen tot alle ingrediënten zijn opgebruikt. Eindig met een laag auber-gine. Schenk de kaassaus erover en bak de moussaka 50 minuten in het midden van de oven.

Haal de hartjes uit de tomaten en snijd ze doormidden. Haal rond de kern van de tomaat de zaadjes weg. Leg de helften met de vlakke kant naar boven in een taart-vorm. Zorg ervoor dat de tomaten dicht tegen elkaar liggen.Meng de olijfolie met de fijngehakte knoflook en de oregano. Kruid met zout en peper. Strijk de tomaten royaal in met de gekruide olie. Zet de taartvorm in een voorverwarmde oven van 140°C en laat ze gedurende ca. 1 uur ‘drogen’. Controleer geregeld. Het is heel normaal dat de toma-ten wat krimpen. Haal de taartvorm uit de oven en verhoog de temperatuur tot 200°C. Rol de lap

bladerdeeg uit tot die net iets groter is dan de taartvorm. Leg het deeg op de tomaten. Duw het overhangende deeg tegen de binnenrand van de taartvorm. Duw het deeg ook op de tomaten licht aan. Zet de taartvorm weer in de oven en laat nog een twintigtal minuten bakken tot het blader-deeg goudbruin is.Haal de taart uit de oven, leg een bord op de taartvorm en draai de taart in één vloeiende beweging om. Verdeel de geiten-kaas over de taart en zet ze nog even in de warme oven (de tatin word lauw geser-veerd). Werk af met gemalen zwarte peper en verse basilicum. Serveer er een salade van rucola met balsamico en olijfolie bij.

24

Gepekelde courgettes

bereidingingrediënten

• 1 kg courgettes• 2 el grof zeezout• 2 uien• 0,5 l water• 0,5 l azijn• 250 g suiker• 2 el gemalen kurkuma• 2 el venkelzaad• 1 el mosterdzaad• 3 teentjes look

Tajine van gevulde courgettes en tomatenmet gekonfijte citroen en olijven

bereidingingrediënten voor 4 personen

• 1 ui• 2 grote courgettes of 4 bolcourgettes• 4 tomaten• 2 teentjes look• verse tijm, oregano, basilicum, dille• 1 ei• 150 g feta• 50 g gekookte rijst• 150 g tofoe• 1 gekonfijte citroen• 50 g olijven• 3 el ras el hanout• 0,5 l groenten bouillon• 1 rode ui• 1 bosje koriander

Hak de ui en de look fijn en fruit aan in een beetje olijfolie. Snijd de courgettes in stukken van 4 cm. Verwijder de pitjes, maar laat een bodem over zodat je een bakje krijgt. Snijd de kop van de tomaten en verwijder de pitjes.Hak het vruchtvlees van de courgettes fijn en voeg het samen met de verse kruiden toe aan de gebakken ui. Doe dit in een schaal en meng met het ei, de gehakte tofoe en de verkruimelde feta. Vul de tomaten en de courgettes met dit meng-

sel. Zet de groenten in een tajine en meng de bouillon met de ras el hanout. Giet dit mengsel naast de courgettes en de tomaten. Verdeel de olijven en de in kleine stukjes gesneden citroen over de tajine. Zet de tajine op een matig vuur en laat een half uur koken. Bestrooi de groenten met een mengeling van gehakte koriander en rode ui.

Snijd de courgettes in plakjes van 0,5 cm, meng ze met het zout en laat de groen-ten in een vergiet met een gewicht erop minstens een half uur uitlekken. Spoel de courgetteschijfjes goed af en doe ze in een kom. Breng het water, de azijn, de in halve maantjes gesneden ui en de rest van de ingrediënten aan de kook. Giet dit vocht over de courgettes en laat afkoelen.

25Weg & Wijzer

antwerpen In Seizoenen verschijnt een verkorte weergave van de activiteiten. Een uitgebreide beschrijving en recent toegevoegde activiteiten vind je op → www.velt.be/kalender

Turen in vlindertuinen, 10-18 u, vlindertuinen in Voorkempen, diverse locaties, Zoersel. Renee Grysolle, reneegrysolle@hotmail.com.

Voorkempen.

gezinsfietstocht, 10-17 u, parking FC Valgaeren, Nijlensesteenweg, Herenthout. Eigen lunch voorzien + kleingeld voor een drankje onderweg. Max. 30 km fietsen. Alleen voor Velt-leden en gezin. Bij voorkeur inschr. Herman Rombouts, hermanblanche.rombouts@

pandora.be. Middenkempen.

fietstocht ca. 35 km, 13-17 u, startplaats Velt-tuintjes Chalet, Sluizenstraat 119, Schoten. Simonne Janssen-Meeussen,

simjos@skynet.be. ‘t Schone

Schijn.

samentuinieren, 9.30-12.30 u, Hof Ter Beke, Balansstraat 23, Antwerpen. Voor bewoners dienstencentrum, vrouwen IVCA, buurtbewoners. Isabel Ceballos-Duyck, isabel@antwerpen.ywca.be.

Colorieten Hof.

daguitstap naar de

inspiratietuinen van

herkenrode en stichting

ommersteyn, 10-16.45 u, Herkenrodeabdij De Schiervellaan 4 + 5, Hasselt en Dilsen-Stockem. € 6,00 (of € 3,00 voor 1 tuin). Vervoer met eigen wagen (carpooling). Inschr. verplicht: Herman Rombouts, 014 51 76 73 of hermanblanche.rombouts@

pandora.be. Middenkempen.

Tuinbezoek, 19-21 u, René en Christine Lowartz, Egelspoelstraat 21, Beerse. Myriam Pelckmans, breugelmans.pelckmans@

skynet.be. Nutstuin Turnhout

en Regio Turnhout.

kruiden buiten de lijntjes door Marijke Vandierendonck, 14-16 u, Samentuin Gravinneke, toegang tegenover Gravinstraat 38, Borgerhout, vrije bijdrage. Inschr. via veltapen@velt.be. vandierendonck.marijke@

gmail.com. VeltApen.

zomersnoei appel en peer door Stefan Eyckerman, 10-12.30 u, Gemeentelijk natuurgebied Kelderijlei, Kelderijlei 1, Schelle. Francis Mertens, francismertens@

hotmail.com. Zuid-

Antwerpen.

world garden kitchen day, 10-17 u, Ecodemotuin, Mariendal z/n, Mol. Programma volgt. Willy Helsen, helsen.w@

skynet.be. Ecodemotuin Mol.

zomersnoei druiven en

kleinfruit, 14-17 u, Ten huize van, Jan Davidlaan 38-4, Aartselaar. Snoeiles: € 3,00/€ 5,00 (Velt-lid/niet-lid), met degustatie: € 6,00. Nestor Janssens, njanssens1@

telenet.be. Aartselaar.

geneeskrachtige planten, 9.30-12 u, Ecotuin Wiezelo, Wiezelo 61, Wuustwezel. Vooraf inschr. Themawandeling o.l.v. Gilbert Van Looveren, i.s.m. Natuurpunt. Elle Mangelschots, Velt-Kalmthout@hotmail.com.

Kalmthout-Essen.

happening lokaal en

gezond, 14-17 u, Schapenstal op Schupleer, Dijkbaan 1, Vorselaar. Verkoop-en infostands, herboriste Annick Hollebeke geeft kruidenworkshops, ruilbeurs van zaden etc. Herman Rombouts, hermanblanche.rombouts@pandora.be.

Middenkempen.

zaden: waarom zelf

verzamelen? door Lieven

David, 19.30-22 u, Ecocentrum De Goren, Postelssteenweg 71, Mol. Leden: gratis; nt-leden: € 5,00. Willy Helsen,

helsen.w@skynet.be. Mol.

Voordracht in twee delen:

herfstwerkzaamheden in de

biotuin door Jos Van Hoecke, 20-22.30 u, ‘t Fakkeltje, Kazernestraat 15, Zwijndrecht (Burcht). Leden: € 1,00; nt-leden: € 3,00. Ingrid Melis,

melisi@skynet.be. Den

Bumpt.

koken met de appel door Adrienne Larmuseau, 12 u, Boerderij, Sint-Jacobstraat 3, Stabroek. Leden: gratis; nt-leden: € 3,00. Peter Storms, stormske113@hotmail.com.

Polder.

ledenfeest, 15-20 u, Talander, De Lusthoven 88, Arendonk. Myriam Pelckmans, breugelmans.pelckmans@

skynet.be. Nutstuin Turnhout

en Regio Turnhout.

bezoek aan de biomoestuin van Eddy Vets, 10-12.30 u, Bevelsesteenweg 85, Itegem. Alleen voor Velt-leden en gezin. Inschr.: Herman Rombouts, 014 51 76 73 of hermanblanche.rombouts@

pandora.be. Middenkempen.

Tuinbezoek, 19-21 u, Geert en Marjan Laenen - Denie, Lisseweg 18, Kasterlee. Myriam Pelckmans, breugelmans.pelckmans@skynet.be.

Nutstuin Turnhout en Regio

Turnhout.

moestuinwerkgroep, 19.30-22.30 u. Meer info bij Isabel, 03 899 37 21. W. De Keersmaecker, werner.

isabel@telenet.be. Klein

Brabant.

Een kennismaking met

lETs, 20-22.30 u, GIB , Door

04.08

04.08

04.08

06.0813.08 20.08 27.08

10.08

12.08

18.08

24.08

25.08

31.08

01.09

01.09

02.09

03.09

07.09

07.09

08.09

09.09

10.09

10.09

26 Weg & Wijzer

west-VlaanderenVertraetelei 50, Brasschaat. Hilde Buysse, hilde_buysse@

hotmail.com. Brasschaat.

pukEma, 10- 18 u, Puurs centrum, Hondsmarkt z.n., Puurs. Ambachten- en folkloremarkt met medewerking van Velt. Jean-Pierre Adriaenssens, jean.adriaenssens@skynet.be.

Klein Brabant.

komen koken (vegetarisch), 19.30-22 u, Gibbo Galbergen, Don Boscostraat 37-39, Mol. € 5,00. Inschr. verplicht. Willy Helsen, helsen.w@skynet.

be. Mol.

aardbeien kweken door Roger Verlinden, 20-22.15 u, CC Zwaneberg, Cultuurplein 1, Heist-op-den-Berg. Leden: gratis; nt-leden: € 2,00. Jan Bral, jan.bral@telenet.be.

Heist-op-den-Berg.

if you can’t beat it, eat it!

(bereidingen met onkruiden) door herboriste Bieke Roovers, 19.30-22 u, De Klapekster (Natuurpunt), Kolonie 41, Wortel. Leden: € 2,50; nt-leden: € 5,00. Vooraf inschr. Peter Oosters.

Noorderkempen.

koken met versgeoogste

groenten, 19-22 u, Plukboerderij Schelle, Steenwinkelstraat 499, Schelle. Leden: € 3,00; nt- leden: € 5,00. Nestor Janssens, njanssens1@telenet.be. Zuid-

Antwerpen en Aartselaar.

praktijkles moestuin door Leo Hermans, 9.30-11.30 u, Ecodemotuin, Mariadal z/n, Mol. Leden: gratis; nt- leden: € 5,00. Willy Helsen, helsen.w@

skynet.be. Ecodemotuin Mol.

speciale confituren maken met

onverwachte ingrediënten, 10-13 u, Chalet Velt-tuinen Schoten, Sluizenstraat 119, Schoten. € 10,00. Breng 3 jampotjes mee (normaal formaat), die uitgewassen zijn met soda. Alle ingrediënten zijn ter plaatse aanwezig.

Inschr:Janssen-Meeussen, simjos@skynet.be. Max 12

deeln. ‘t Schone Schijn.

snoeiles in de hoogstam-

boomgaard door Leonard Quintelier, 13.30-16 u, Hoogstamboomgaard, Achter de kerk (Centrum) Z/N, Zwijndrecht. Ingrid Melis, melisi@skynet.be. I.s.m.

Natuurpunt linkeroever. Den

Bumpt.

workshop paddenstoelen

kweken, 20-22.30 u, NEC De Vroente, Putsesteenweg 129, Kalmthout. Elle Mangelschots, velt-kalmthout@hotmail.com.

Kalmthout-Essen.

Voorkempen (Natuurpunt en

Velt): biodiversiteit in de tuin, 19.30-22 u, NALAH (Provinciaal Natuur- en Landschapshuis, Kasteeldreef 55, Halle-Zoersel. € 1,00. Frieda De Ruysser, peeters.frieda@telenet.be.

Voorkempen.

workshop fruitwijnen maken, 20-22 u, Parochiehuis Den Jacob, Jan Goovaertsstraat 33, Mortsel. Leden: gratis; nt-leden: € 2,00. Jerry Kloeck, jerry.kloeck@hotmail.com.

Groot-Mortsel.

fruit persen, 9-13 u. Breeven - parking zwembad z.n., Bornem. Op voorhand afspreken wanneer je langskomt. Jean-Pierre Adriaenssens, jean.adriaenssens@skynet.be.

Klein Brabant.

boerenmarkt in bornem, 9-13 u, Kardinaal Cardijnplein, Markt z.n., Bornem. Jean-Pierre Adriaenssens, jean.adriaenssens@skynet.be.

Klein Brabant.

appelsapdag, 10-18 u, locatie wordt nog meegedeeld, kosten worden gedeeld. Meebrengen: 20 kg appels + glazen flessen. Inschr. voor 15 september. Myriam Pelckmans, breugelmans.pelckmans@skynet.be.

Nutstuin Turnhout.

14.09

16.09

16.09

18.09

19.09

21.09

21.09

21.09

24.09

26.09

26.09

28.09

28.09

28.09

fotozoektocht, vanaf de kerk te Rollegem-Kapelle. magda.demeyere1@telenet.be.

Groot-Ledegem en Beitem.

oculeren van fruitbomen en

snoei van leifruit, 9.30-12 u. Bij André Vandenberghe, Akkerstraat 19, Beernem. andre.vdberghe@scarlet.be.

Fruitwerkgroep.

start fruitboomactie 2013

fruitwerkgroep Zie kader.

Fruitwerkgroep.

demonstratie slingeren

van najaarshoning, 14-17u. Milieuboerderij De Palingbeek, Vaartstraat 7, Zillebeke. Dirk De Ridder, deridder.dirk@

telenet.be. Westland.

avondwandeling, de mooiste

plekjes van sint-Eloois-winkel. magda.demeyere1@telenet.

be. Groot-Ledegem en Beitem.

gezinsfietstocht, 9.30-22.30 u. Vertrek- en eindpunt: Goed Ten Akker, Stedestraat 71, Zwevegem. mike.vandenbroucke@telenet.be.

Kortrijk-Zwevegem.

20 jaar fruitwerkgroep Velt-

beernem, 10-18 u. Bij André Vandenberghe, Akkerstraat 19, Beernem. Open tuindag rond het thema ‘Fruit’. André Vandenberghe, andre.vdberghe@scarlet.be.

Fruitwerkgroep.

bezoek moestuin, 9.30-12 u. Carpooling Voerman (afrit E403), Koolskampstraat 105, Lichtervelde. Nt-leden € 2,00. patrickvandenbroucke@

hotmail.com. Moestuin-

werkgroep Midden West-

Vlaanderen.

Veltdepot, 10-12 u. Bij Bart en Katrien Vanden Hove Opsommer, Groenestraat 153, Menen. bart.katrienvdhop@

edpnet.be. Wevelgem.

01.0801.09

11.08

15.08

18.08

24.08

25.08

01.09

07.09

07.09

274 | 2013

oost-Vlaanderen

fruitboomactie 2013 Velt west-Vlaanderen.

De fruitwerkgroepen van Velt Wevelgem-Menen en Velt Beernem organiseren dit jaar opnieuw een samenaankoop van fruitbomen en bessenstruiken. Bestelformulieren, zowel de papieren versie (pdf) als een onlineformulier vind je op: www.velt.be/wevelgem en op www.fruitwerkgroep.yucom.be Je kunt bestelformulieren ook aanvragen via e-mail of bellen naar: • Bart Vanden Hove, Groenstraat 153, 8930 Menen.. 056 53 03 21, bart.katrienvdhop@edpnet.be • André Vandenberghe, Akkerstraat 19, 8730 Beernem. 050 78 19 03, fruitwerkgroep.velt.beernem@gmail.comJe bestelt voor 15 september. Info: www.velt.be/wevelgem of www.fruitwerkgroep.yucom.be

bezoek tomatenfeest 9.30-19 u. Gemeentelijke zaal Haverskerque. Vertrek vanop de parking van het zwembad in Wevelgem. Katrien Opsommer, bart.katrienvdhop@edpnet.be.

Wevelgem.

Vrijetijdsmarkt, 10-13 u. Alfred Verweeplein 1, Knokke-Heist. Ivan Maertens, ivan.1ath@

scarlet.be. Oostkust.

bezoek voedselbos de

woudezel, 14-16 u. bij Diederik Claerebout, Iepersteenweg 84, Merkem. koen.heughebaert@

gmail.com. IJzervallei.

fruitboomactie 2013

fruitwerkgroep. Laatste week.

zie kader. Fruitwerkgroep.

koken met stevia door Annelies Vanneste. 19.30-22 u. Den Anklap, Leffingestraat 85, Oostende. Leden € 8,00. Nt-leden € 12,00. Inschrijven voor 01/09 door storting op het nr. BE 95 0010 7769 5258 BIC GEBABEBB (plaatsen zijn beperkt) Bord, bestek, glas, tas snijplankje en mesje meebr. Lucette Van Ghendt, velt.oostende@skynet.be.

Oostende.

‘lang leve de oogst’ door Magda Spillier. 19.30-22 u. ‘t Lokaal, Lokaalstraat 7, Veldegem. Leden € 6,00. Nt-leden € 12,00. Over eenvoudige bewaar- en verwerkingstechnieken. magda_spillier@hotmail.

com. Groot-Zedelgem.

zelf zaden oogsten door Herman De Waele. 19.45-22 u. Middenzaal Parochiaal Centrum, J.Creytensstraat 23, Oedelem. Leden € 2,00. Nt-leden € 4,00. gilbert.putman@skynet.be.

Beernem.

kruiden in de dagelijkse

voeding door Marina Jonckheere. 20-22 u. CM-lokaal, Moerkerkesteenweg 118, Sint-Kruis. Leden € 3,00. Nt-leden € 5,00. Rita Neyt,

rita.neyt@telenet.be. Brugge.

snoei steenfruit, 9.30-11.30 u. bij Roger Deleu, Delaeystraat 52, Hooglede. rdeleu@

pandora.be. Staden.

bakcursus door Michèle Nierinck. 19-22 u. Swaenenburg, Cathilleweg 38, Stalhille. Leden € 10,00. Nt-leden € 15,00 (3 lessen: leden € 25,00. Nt-leden € 40,00). Inschr. voor 10/09 bij Michele Nierinck, dogotel@

skynet.be. Jabbeke.

aardstralen, magda.demeyere1@telenet.be.

Groot-Ledegem en Beitem.

appelpers en demonstraties

verwerken en inleggen van

fruit en groenten, 13-16 u. Kinderboerderij, Ieperse Heerweg 5, Torhout. filip.ver.

eecke@telenet.be. Licht-ter-

Velde.

Tuinclub, 10-12 u. Café ‘t Oud Gemeentehuis, Cathilleweg 86, Stalhille. Paul Clicteur,

paulclicteur@hotmail.com.

Jabbeke.

feest in de boomgaard, 10-18 u. School De Startbaan, Reutelstraat, Wevelgem. Feest in de Velt-boomgaard Poelenbos. 100-tal rassen appel en peer tentoongesteld. Katrien Opsommer, bart.katrienvdhop@edpnet.be.

Wevelgem.

koken met streekeigen

seizoensgebonden groenten

en/of fruit - deel 3 door Magda Spillier. 19.30-22.30 u. Sportcomplex Riderfort, Sportstraat 2, Oostkamp-Ruddervoorde. Leden € 6,00. Nt-leden € 10,00. jonckheere.marina@skynet.be.

Oostkamp.

Vermeerderingstechnieken

van vaste planten, 9.30-12 u. bij Johan Depoorter, Buysveldstraat 4, Meulebeke. Leden € 1,00. Nt-leden € 2,00. Inschrijven via 0472 07 86 50 of johan127@hotmail.com.

Tielt.

08.09

08.09

08.09

10.09

11.09

11.09

11.09

12.09

14.09

17.0915.10 19.11

18.09

21.09

22.09

22.09

26.09

28.09

Ecologisch pluimvee kweken, 9.30-11.30 u. ‘t Spoor, Grote Marijve 133, Ronse. € 2,00. Willy Debrie, fa210198@

skynet.be. Vlaamse

Ardennen.

herfst-en winterbloeiers, 9.30-11.30u. ‘t Spoor, Grote Marijve 133, Ronse. € 2,00. Willy Debrie, fa210198@skynet.be.

Vlaamse Ardennen.

people and permaculture

- cursusweek door Bert Dhondt. 10 u. Het Voedselbos, Waregemsestraat 29, Nokere. € 650 of € 450 kortingsprijs: alle vegetarische maaltijden, lessen en overnachting inbegr. Engelstalige cursus met Looby Macnamara. www.hetvoedselbos.com. Bert Dhodt, voedselbos@

gmail.com. Voedselbos.

04.08

01.09

02.09

28 Weg & Wijzer

Vlaams-brabant

daguitstap naar het

heuvelland, 7.15-21 u. Autobus, station van Wichelen. € 48,00. Bezoek wijnbedrijf Monteberg, een oesterzwammenkwekerij en de kruidendame. www.veltwichelen.be of jean.biebaut@telenet.be.

Wichelen.

40 jaar Velt-waasland, 14-18 u. De kouter, Koutermolenstraat 8b, Belsele. Met muziek, kinderanimatie en taart. Workshop vuur maken met Arnout Pieters bushcraft. marc.temmermans@telenet.be.

Waasland.

gezond gazon door Dirk Buysse. 20-22.30 u. De Steenoven, Kerkkouter 40, Herzele. Nt-leden € 3,00. Leopold Hellijn, leopoldhellyn@skynet.be.

Herzele-Sint Lievens Houtem.

Een voedselbos in je tuin? door Bert Dhondt. 10-17.30 u. Het Voedselbos, Waregemsestraat 29, Nokere. Bert Dhondt, voedselbos@gmail.com.

Voedselbos.

Teelt en onderhoud van buxus, 9.30-11.30u. ‘t Spoor, Gote Marijve 133, Ronse. € 2,00. Willy Debrie, fa210198@

skynet.be. Vlaamse

Ardennen.

bio- en plantentenmarkt, 10-17 u. ‘t Vaatje en omgeving, Grote Snijdersstraat 97, Lebbeke. Standhouders schrijven in via velt92@hotmail.com.

Dendermonde.

open werkdag in het

Voedselbos, 10 u. Het Voedselbos, Waregemsestraat 29, Kruishoutem. Bert Dhondt, voedselbos@gmail.com.

Voedselbos.

plantenbeurs, 10-18 u. Park, Dendermondsesteenweg 430, Destelbergen. Jaarthema ‘Natuur in de tuin’. Insectenhotel maken voor

kinderen. Albert Van Loo, albert@veltdamvallei.be.

Damvallei.

wandelsneukeltocht, 14-17 u. Puyenbroeck, Puyenbrug 1A, Wachtebeke. antoinette.bauwens@telenet.be.

Meetjesland.

kleinfruit en kiwibes

aanplanten door Marc Geens. 19.30-22.30 u. Jongensschool, Margote 114, Wichelen. Nt-leden € 2,00. www.veltwichelen.be, emiel.vanwesemael@telenet.be.

Wichelen.

landschapswandeling in de

kalkense meersen, 14-17 u. Dorp 1, Schellebelle. Leden € 5,00. Nt-leden € 6,00. Vertrek 13.15 u station Zele (carpool). Inschr. voor 19/09 via francisoutters@gmail.com, 052 44 47 55 of 0496 51

10 95. Lieve Van Wiele. Zele-

Centrum.

Van wilde vruchten – dessertdoor Ines Decuyper, 14.30-17 u. Reutelstraat 10, Wannegem-Lede. € 5,00. Kinderen -12 gratis. Max. 20 deeln. Inschr. via 055 31 42 07 of markvandendriessche@

telenet.be. Oudenaarde.

bezoek ezelboerderij git(e)ane, 14-17 u. Arthur Odevaertstraat 5, Schorisse – Maarkedal. Ezeltocht € 9,00. € 4,00 euro voor wandelaars, nt-leden + € 2,00. guido.duprez@skynet.

be. Scheldevallei.

groenten bewaren door Herman De Waele, 19.30-22 u. ‘t Geestje, Zandloperstraat 83, Mariakerke.erikingel

brecht@skynet.be. Gent.

oogstbeurs, 19-21 u, Albert Van Loo, Drieselstraat 31, Oostakker. Inschr. bij albert@

veltdamvallei.be. Damvallei.

paella eetfestijn, 19.30-23.30

u. St-Aldegondis, Grote weg

235A, Geraardsbergen. Volw.

€18,00, kinderen 6-12 jaar € 8,00. Inschr. bij Luc De Taeye, 054 41 52 83 of lucdetaeye@

skynet.be. Geraardsbergen.

07.09

08.09

13.09

14.09

15.09

15.09

15.09

15.09

15.09

17.09

21.09

21.09

22.09

23.09

27.09

27.09

moestuincursus herboristerie

helianthus, Brembosstraat 40, Vilvoorde. Leden € 120,00. Nt-leden € 145,00. Voorziene data: 14/09, 18/10, 22/11, 13/12, 10/01, 14/02, 15/03, 05/04, 19/04, 03/05, 17/05, 31/05, 14/06. Inschr. voor 15/08 via info.zennevallei@velt.be. www.velt.be/zennevallei. Jos Noppen.

Zennevallei.

samentuinen herne, 10-12 u. Dominikanessenklooster, H Geeststraat 22, Herne. Jan Tordeurs, info.groot-gooik@

velt.be. Groot-Gooik.

samentuinen zellik -

herfst- en wintergroenten door Steven Plas. 14.15-17.15 u. Welzijnshuis, F.Timmermanstraat 1, Zellik-Asse. Reej Masschelein,

reemas@telenet.be. Groot-

Asse.

fruit proeven (pruim en

zomerfruit), 10-13 u. Fruittuin Louis Milis recht over G. Vandenheuvelstraat 67, Ramsel. lievendavid@skynet.

be. Hageland.

Tomatenproeverij door Lieven David. 14-17u. De Lusthof, Molenstraat 31, Rillaar. Nt-leden € 5,00. Kinderen -12 gratis. www.lusthof.org. lievendavid@skynet.be.

Hageland.

zomersnoei pitfruit en

steenfruit, 14.30-17 u. bij Sarah, Bergstraat 22, Oetingen. Jan Tordeurs, info.groot-

gooik@velt.be. Groot-Gooik.

samentuinen zellik -

zomeroogst en zaaien

herfstgroenten door Reej Masschelein. 14.15-17.15 u. Welzijnshuis, F.

01.08

03.08 en elke zat in aug

03.08

04.08

04.08

04.08

10.08

29

Timmermanstraat 1, Zellik-Asse.

reemas@telenet.be. Groot-

Asse.

kruidenspiraal door Judith Postelmans. 9-13 u. Dominikanessenklooster, H Geeststraat 22, Herne. Jan Tordeurs, info.groot-gooik@

velt.be. Groot-Gooik.

moestuin: najaarsteelten -

praktische workshop door Lieven David,14-16.30 u. CSA Boerderij De Witte Beek, Hoogstraat z/n, Bierbeek. Leden € 3,00. Nt-leden € 5,00. Inschr. via jen.nold@telenet.

be, 0479 53 00 66. Leuven.

kookclub, 19-23 u. Genadedal, Velderblok 2A, Kessel-Lo. Inschr. : lies.havet@telenet.

be, 0474 70 69 63. Leuven.

bloemenweide of bloemen-

akker - kruidenazijn, -zout

en -vinaigrette maken door Frans Desmedt. 10-12 u. Smissstraat 130, Steenhuffel. Leden € 2,00. Nt-leden € 4,00. Bart Deroover, bderoover@

hotmail.com. Neer-Brabant.

kookles seizoensgroenten door Marc Stroobants. 19-23 u. Leren Ondernemen vzw, Valkerijgang 26, Leuven. Leden € 10,00. Nt-leden € 13,00. 1 week voor de les inschr. bij Marc Stroobants, marcstroobants@telenet.be,

0486 31 93 66. Leuven.

moestuin: oogsten en inkuilen

- praktische workshop door Lieven David. 14-16.30 u. Samentuin Zavelhof, Zavelstraat - tegenover nr 70 z/n, Kessel-Lo. Leden € 3,00. Nt-leden € 5,00. Inschr.: fabienne.wierinckx@skynet.

be of 0472 54 22 02. Leuven.

infoavond: basiscursus

ecologische moestuin door Jos Van Hoecke. 8-10 u. Sportcomplex ‘Den Dijk’, Dijk 1, Wespelaar. Leden € 2,00. Nt-leden € 4,00. Rita Vandrauwera, rita.kumbha.

mela@telenet.be. Dijlevallei.

04.08

25.08

09.09

15.09

17.09

21.09

24.09

limburg

zomerse zondag, 14-17 u, Heempark, Hoogzij 7, Genk.

Julien Meyvisch. Genk.

blauwbessen plukken, 14.30-16.30 u, Familie Schrijnwerkers, Weg naar As 121, Meeuwen Gruitrode. Start fietsers: kerk Neeroeteren om 13.30 u. Ludo Zanders, ludo.zanders@

euphonynet.be. Maasoeter.

Tomatenproefdag, 10-12 u, Familie Ceyssens, Drievekkenweg 1, Neeroeteren. Ludo Zanders, ludo.zanders@

euphonynet.be. Maasoeter.

bezoek zelfoogsttuin bij de

wroeter, 10-12 u, De Wroeter, Siegersveldstraat 36, Sint-Lambrechts-Herk. Mieke Goris-Vereecken, mieke.veltdiephass@skynet.be.

Hasselt.

daguitstap naar gemert. 8.30-19 u, Vertrek sporthal, Olympialaan 2, Maasmechelen/ Mechelen.a.d.Maas. Jozef Hermans, velt.man@telenet.

be. Maasmechelen-Dilsen.

kennismaking met de wondere

wereld van de bij, 19.30 u, cc ‘t Poorthuis -lokaal 2, Zuidervest 2a, Peer. Inschrijven gewenst: 011 632 705 of info.peer@velt.be. Ivo Vandyck,

veltpeer@belgacom.net. Peer.

moestuinieren in de praktijk, 14-16 u, Moestuinencomplex De Waterkuil, Waterkuilstraat z/n, Zepperen. Carine Lonneu, carine.lonneu@skynet.be.

Sint-Truiden.

pientere plantencombinaties, 20-22 u, Ontmoetingscentrum Lutselus, Pastorijstraat 7, Diepenbeek. € 2. Mieke Goris-Vereecken, mieke.veltdiephass@skynet.be.

Hasselt.

appelproefdag bij

boomkwekerij frijns, 10-13

u, Boomkwekerij Frijns, Groot Welsden 30, Margraten. Vertrek om 10 u aan de kerk van Neeroeteren per auto. Ludo Zanders, ludo.zanders@

euphonynet.be. Maasoeter.

bezoek aan de ecologische

geitenhouderij ommersteyn, 14-16.30 u, Ommersteyn, de Schiervellaan 5, Dilsen-Stokkem. Jozef Hermans, velt.man@telenet.be.

Maasmechelen-Dilsen.

Velt-feest, 17-22 u, zaal Het Wik, Klotstraat z.n., Genk.

Julien Meyvisch. Genk.

fruitmarkt sint-Truiden, 13-18 u, Centrum, Grote Markt z/n, Sint-Truiden. Carine Lonneu, carine.lonneu@skynet.be.

Sint-Truiden.

04.08

04.08

11.08

17.08

24.08

29.08

31.08 28.09

20.09

21.09

21.09

28.09

29.09

NederlandEcologische maaltijd, 19u in de Wingerd, € 15.00. Inschr.: Annelies vd Heuvel, 0497 57 40 13; annelies.vdheuvel@gmail.com.

Bergeijk

Tuinwerkzaamheden 9-12u, Natuurtuin ‘tLoo, Terlostraat 4, Bergeijk. Henk van Herk, 0497

57 22 62. Bergeijk

werken in de Velt-tuin. Bosstraat 25, Valkenswaard. peet.janssen7@planet.nl.

Valkenswaard

werkochtend kruidentuinen 9-13u, Hopveld 21, Gemert-

Bakel. Gemert

Elke 1e vrijdag

v/d mnd

Ellke wo vm en za

nm

Elke do vm

Elke di ochtend

bezoek Ecotuin keutenberg, 14-16 u, Keutenberg 5, Schin op Geul gem. Valkenburg a.d. Geul. Leden: € 1,50; nt-leden: € 3,00. www.ecotuinkeutenberg.nl. Wilma Peeters, 043 4592007, wilma.

peeters@tele2.nl. Zuid-

Limburg.

bezoek aan vlindertuin in

waalre, 14-15 u, Vlindertuin Waalre, Blokvenlaan -, Waalre Dorp. Leden: € 2,00; nt-

06.08 13.08 20.08 25.08 27.08

24.08

4 | 2013

30

Natuurweek in authentiek Zuid-FrankrijkDe uitvalsbasis voor deze natuurweek met begeleide natuurwan-delingen, heerlijke natuurlijke maaltijden en (culturele) excursies is L’Espinet. Dit 125 ha groene en vlaamse vakantiedomein*** ligt vlakbij Quillan, in een landschap van kalksteenrotsen, nauwe kloven, zonnige wijngaarden en uitgestrekte bossen. Op het programma staan naast de dagelijkse natuurwandeling (3 à 4 uur, onder de enthousiaste leiding van Dirk Torfs) o.a. een bezoek aan: de graalburcht van Montségur, een biowijn- en geiten-boer, Rennes-le-Château, Carcassonne en boeiende presentaties over aromatherapie, de Katharen...

Periode: 6 tot 13 oktober 2013Inbegrepen: heen- en terugreis met bus – 7 nachten in vol pen-sion (kwaliteisvolle keuken met een overgroot deel biologische producten) – Nederlandstalige begeleiding – entreegelden.Prijs: 840 euro pp. Exclusief voordeel voor Velt-leden: 10% kor-ting. Bij reservatie code ‘Velt13’ vermelden. Info en reserveren op: www.lespinet.com of goedele@lespinet.com of 0479 56 00 44.

leden: € 4,00. Aanmelden t/m 21/08/2013 via Eric van Wanroij, ericvanwanroij66@gmail.com of 040 2424580.

Eindhoven.

snoeicursus (fruitbomen

en kleinfruit) door Frans Desmedt, 9-12 u, Natuurtuin ‘t Loo, Terlostraat 4, Bergeijk. H. van Herk, hjmvanherk@

hetnet.nl. Bergeijk.

werkochtend s-T, 10-12.30 u, Velt-tuin achter bezoekerscentrum Leudal, Roggelseweg 58, Haelen. Voor leden beginnend met achternaam S-T. Lei Hermans, leihermans@hotmail.nl.

Leudal.

bezoek aan de walburg

(kwekerij en tuinen), 13.30-15.30 u, De Walburg, Boord 64, Nuenen (verzamelen voor de ingang). € 6,00. www.dewalburg.nl. Aanmelden t/m 4/9/2013, bij Eric van Wanroij, ericvanwanroij66@gmail.com of 040 242 45 80. Bij onvoldoende aanmeldingen ontvang je

tijdig bericht. Eindhoven.

beurs gaafgroen, 10.30-18 u, Sportpaleis Alkmaar, Terborchlaan 1816 LE, Alkmaar. € 7,50.

Kortingsbonnen t.w.v. € 2,50 EUR verkrijgbaar bij Velt Ecotuinieren Alkmaar. Aanvragen per mail. Tineke Vrolijk-Taal, t.vrolijk-taal@xs4all.nl. www.gaafgroen.nl.

Ecotuinieren Alkmaar.

lezing over zaden door Janneke Tops, 19.30-22 u, Tuinderij Eyckenstein, achter Dorpsweg 264, Maartensdijk. Leden: gratis; nt-leden: € 5,00. Inschr. bij Wil de Vooght, w.vooght@chello.nl, 040

2854467. Gewest Nederland.

Ecologische maaltijd, 19-21.30 u, Natuurtuin ‘t Loo, Terlostraat 4, Bergeijk. € 15.00. Inschr: Annelies vd Heuvel, 0497 574013; annelies.vdheuvel@

gmail.com. Bergeijk.

bezoek Cisterciënzerabdij

lilbosch, 10-12 u, Pepinusbrug 6, Echt. Inschrijven bij Lei Hermans 0475 593610 of bij Harry Senden 0475 491987. Carpoolen vanaf de parkeerplaats van Staatsbosbeheer nabij Elisabethshof, Roggelseweg

58 in Haelen (10 u). Leudal.

Velt-reis Nederland 2013, 10-19 u, Uit je eigen stad, Marconistraat 39, Rotterdam. Leden: € 30,00; nt-leden: €

40,00. Inschrijven bij Wil de Vooght, w.vooght@chello.nl, 040 2854467 voor 17/08.

Nederland.

Excursie naar stoutenburg door Marion Gieben, 10.30-14.30 u, Stoutenburgerlaan 5, Leusden. Leden: € 10,00; nt-leden: € 15,00. Min. aantal deeln: 6; max. 12. Aanmelden t/m 9/9/2013, bij Eric van Wanroij. ericvanwanroij66@gmail.com of 040 2424580. Graag bij opgave vermelden of je bereid bent te rijden

(i.v.m. carpoolen). Eindhoven.

proeverij op smakelijk Erf, 13-17.30 u, Erwin Woudboer en Mirjam Weisscher, Vaart ZZ 171, Nieuw-Amsterdam (gemeente Emmen). Leden: gratis; nt-leden: € 3,00. Mail naar smakelijkerf@gmail.com om te zeggen met hoeveel pers. je komt. Mirjam Weisscher,

prive@weisscher.eu. Eco van

Grond tot Mond.

werkochtend u-V, 10-12.30 u, Velttuin achter bezoekerscentrum Leudal, Roggelseweg 58, Haelen. Voor leden beginnend met achternaam U-V. Lei Hermans, leihermans@

hotmail.nl. Leudal.

31.08

31.08

07.09

08.09

09.09

13.09

14.09

14.09

14.09

21.09

28.09

Weg & Wijzer

31

20 jaar “Fruitwerkgroep Velt-Beernem”.Opentuindag op 01/09/2013. In de akkerstraat 19 te 8730 Beernem | Alle info over zelf fruit telen op deze dag te beleven. Iedereen van harte welkom.

Eco-care hoveniers & ontwerpbureau Loek GorrisAdvies, creatieve tuinontwerpen, aanleg en onderhoud van natuurrijke tuinen. Ook voor dakvegetaties, vijvers, hemel-waterhergebruik (watertuinen). | Info | info@gorris.nl, www.eco-care.nl.

Vakantiehoeve Wilgenhof 20 km van Brugge, Gent, de zee. Rustig, groen, gastvrij, comfortabel. Nabij bos. Wandelen, fietsen, cultuur. Grote ecologische tuin, lekkere gezonde maaltijden met producten uit eigen biotuin. 6 Kamers (18p) en 1 app (5p) | Info | Folder: Pot-en Zuidhoutstraat 4, 9990 Maldegem-België, +32 50 71 53 66, www.wilgenhof.be, info@wilgenhof.be.

B&B Koornemoezen | Ecologische kamer met bio-ontbijtBed & Breakfast Koornemoezen heeft maar één suitekamer en dat is een bewuste keuze. Zowel de verblijfplaats als de tuin zijn eventjes van jou alleen. De suite is volledig apart van het woonhuis: je hebt dus alle privacy mét een ongelooflijk mooi uitzicht op de tuin, de weiden, de velden en de bossen rondom. De kamer is ingericht met ecologisch verantwoorde en natuurlijke materialen. Het ontbijt is volledig bio naar jouw smaak! Jouw ledenvoordeel: 5% | Adres: Koornemoezen 7 8210 Zedelgem/Brugge, +32 (0)50 34 22 01, info@koornemoezen.be, www.koornemoezen.be

www.lagarnasette.net! Klein, gezellig pension in de Franse Auvergne. Heerlijke biologische vegetarische keuken, rustig, veel wandelroutes, mooie stadjes en dorpjes.T 0033 471574096 - lagarnasette@wanadoo.fr

www.ladolcecollina.wix.com/la-dolce-collinaEen gezellige B&B gelegen in de streek van Piemonte (Italië) omgeven door typische wijngaarden waar rust en natuur primeren. Ecologische tuin, gezonde maaltijden met groenten en fruit uit eigen tuin. Mogelijkheid om zelf in de gezellige buitenkeuken te koken met producten van eigen kweek en streek. | Info | T 0039 3492955690.Ned, Ital, Eng | Bram en Marta.

Zoekertjes/advertenties

Schrijf naar Velt of e-mail zoekertjes@velt.be. Plaats je zoekertje op www.ecozoekertjes.be.

Mooi afgewerkt en goed

geïsoleerd huis in natuurgebied. Volledig

ingericht en bemeubeld, instapklaar. Ingang-

berging, ingerichte keuken, badkamer, toilet,

2 slaapkamers, woonkamer. Zeer rustig

gelegen; gemakkelijk bereikbaar: 48 km van

Brussel, 34 km Gent, 21 km Antwerpen, 24

km Mechelen. Huur: € 550/maand .Geschikt

voor natuurvriendelijk persoon/personen,

geen rokers, geen huisdieren. Kan ook als

buitenverblijf gebruikt worden. Kleine tuin in 3

ha tuin van eigenaar. Te bereiken tussen 18-20 u

op 0489 601 261 (gsm).

TE huur

Huisje te huur gezocht, liefst

vrijstaand. Gelijk waar in België, ver van GSM-

masten. 03 458 07 14.

GEzochT

Tuinman die biologisch en/of

ecologisch werkt, voor particulier in de regio

Torhout. 050 22 39 19 (liefst in de voormiddag

bellen).

GEzochT

• Soay-schapen. Sterk ras, hoeft

men niet te scheren, geen hok nodig, goede

onkruideters.

• Ronquières-kalkoenen. Eten boterbloemen,

brandnetels, sterk ras, veldbroeders.

• Jonge leghennen. 053 70 69 55 (Regio Aalst).

TE Koop

Kippen en hanen om verder mee

te kweken (verschillende prijsklassen). Aanbod:

bomen kappen, vanaf september, liefst zieke

of dode (Brabant en omstreken). Gezocht: wie

heeft er ervaring met rohloff-fietssysteem?

0488 66 35 08

TE Koop

Sanen-melkgeitlammetjes;

moeders geselecteerd op melkgift. Gestam-

boekt. Betjes geboren 28 februari en 11 maart

2013. Philippe Ingelbrecht, 058 299 936.

TE Koop

Tuiniers voor het bewerken van

een tuin in Wommelgem (tegen ‘t rondpunt) of

in Mortsel (Massive). 03 321 06 78 of

jack.vancouteren@skynet.be.

GEzochT

Iemand die onze strobalen kan

overnemen. Ze hebben gediend als reuzen-

bakstenen van een houten chaletje dat deze

week afgebroken wordt. Om een idee te hebben

van de hoeveelheid: het ging om stro voor de

prijs van ca. € 2000. Mag nu weg voor een

zacht prijsje. Snel zijn is wel de boodschap om

het stro droog te kunnen houden! Nele Tiels, 32

486 309 123 (Koersel), neletiels@gmail.com.

GEzochT

In Saint-Fontaine/Pailhe (20

km boven Durbuy): ruime kamer met eigen

badkamer (weekend,maand,jaar) in mooi

gerenoveerd huis met ecologische groentetuin,

idyllisch gelegen. 0032(0) 83 68 88 64. Gsm:

+32 0473 11 22 76.

TE huur

• In een groene buurt, vlakbij

St-Pieters station (Gent), 15 minuten fietsen

van het centrum via mooie fietspaden. Voor

studenten, jong werkenden, alleenstaanden,

jong koppel. 4 kamers: 3 slaapkamers en 1

grote woon/slaapkamer, allemaal gemeubeld

indien gewenst. Met gemeenschappelijk

gebruik van badkamer, keuken serre en tuin.

Vrij 1 september 2013.

• Te bewonen met gebruiksvergoeding in Zin-

gem per maand of voor vakantie: grote

woonkamer, badkamer, keukentje en 1 of 3

slaapkamers naar keuze. Veel rust en groen,

trein en winkels vlakbij.

De congiergewoning met 2 slaapkamers, keu-

ken, badkamer, woonkamer en grote tuin. Voor

vakantie slaapmogelijkheid voor 8 personen.

Ook per maand te gebruiken.

fieke.bendien@gmail.com, 0477 3719 97.

TE huur

Overnemer biogeitenkaasboerderij

in Midden-Frankrijk. Kleinschalige boerderij met

lokale afzet. Rietfilters, zonneboiler, permatuin.

Houten huis 120 m2 en kelder 60 m2. Geiten/

melkstal, hooischuur, kaasmakerij, winkel. 7 ha

grasland, 5 ha in pacht. Vraagprijs: € 220.000.

Machinepark, voorraden en vee naar wens over

te nemen. Foto’s: lagravette.mijnalbum.nl.

Reacties naar: fransanya@hotmail.com.

GEzochT

gezocht: tuiniers ecotuindagen 2014 Ben jij een ecologische tuinier en wil je pronken met je realisaties? Stel je dan voor 1 augustus 2013 kandidaat voor de ecotuindagen van 2014 (31 mei en 1 juni). Vul het onlineformulier in of mail je gegevens (naam, adres, telefoon-nummer, e-mail, soort tuin + opper-vlakte) door naar Katleen Verhaert: katleen.verhaert@velt.be.→ www.velt.be/ecotuindagen2014

32

2,8 procent overschrijdingen van de MRL, dat valt toch mee?Elke Denys: ‘Het gaat niet alleen over die producten waar er een overschrijding is van de MRL.Volgens EFSA worden op 50 procent van de onderzochte stalen van gangbaar fruit en groente, residu’s terug-gevonden boven of onder de MRL. Het is niet omdat die concentraties onder de MRL liggen dat we zomaar mogen stellen dat er niets aan de hand is. Dergelijke concentraties onder de MRL wijzen doorgaans op het gebruik van pesticiden binnen de toegelaten grenzen. Heel lage concentraties kunnen ook het gevolg zijn van drift of kruisbesmetting tijdens transport (bijv. residu’s die ach-terblijven op transportbanden). Hoewel eerder uitzonderlijk, kunnen hierdoor ook residu’s voorkomen op bioproducten.’

Geert Gommers: ‘Bij gemiddeld 2,8 pro-cent van de stalen, is het gehalte residu’s hoger dan de toegestane limiet, de MRL. Een MRL-overschrijding duidt altijd op een verkeerd, en dus onaanvaardbaar, gebruik van een pesticide. Het houdt niet noodzakelijk een gezondheidsrisico voor de consument in. Daarvoor is een extra risico-evaluatie nodig. Zo nodig wordt het voedingsmiddel uit de handel genomen en een terugroeping bij de consument

Ecologie

Pesticiden…Geen probleem?

Tekst Elke denys en geert gommers

gelanceerd. Dat gebeurt af en toe. Een voorbeeld: eind september 2012 riep de veiling Coöbra uit Zellik consumenten op om een lot verpakte groene selder niet te verbruiken. Bij een controle werd in de selder een te hoge hoeveelheid van twee insecticiden, dimethoaat en lamda-cyha-lothrine, aangetroffen.’

Bij 97,2 procent van de gangbare pro-ducten bestaat er toch geen gevaar?Elke Denys: ‘Dat is niet per se waar. EFSA heeft een risico-evaluatie uitgevoerd. Van de producten waarop residu’s zijn teruggevonden, gingen de onderzoekers na hoeveel een consument er gemiddeld van eet. De langetermijneffecten van de aanwezige pesticidenresidu’s zouden geen gevaar vormen voor de gezondheid van de consument.

Maar voor de korte termijn is dat anders. Voor 79 stalen die samen 30 verschillende pesticiden bevatten, kan men niet uit-sluiten dat het eten van grote porties van deze producten op korte termijn risico’s met zich meebrengt. Deze situatie doet zich bijv. voor bij het insecticide carbofuran op sla of bij endo-sulfan op tomaten.’

Geert Gommers: ‘Wat mij altijd opvalt, is dat er gecommuniceerd wordt dat er op lange termijn geen schadelijk effect is, terwijl er heel wat factoren zijn die niet mee in rekening gebracht worden, of die nog onbekend zijn. Een voorbeeld: de interactie tussen pesticidenresidu’s en an-dere lichaamsvreemde stoffen, dat is nog een echte ‘black box’. Ons lichaam krijgt immers veel lichaamsvreemde stoffen

Op 12 maart 2013 publiceerde de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) de re-sultaten van meer dan 90.000 voedselstalen uit heel Europa die in 2010 werden getest op de aanwezigheid van pesticiden. Uit het rapport, een turf van 808 pagina’s dik, blijkt dat de maximaal toegelaten residuwaarde in 2,8 procent van de stalen werd overschreden. ‘Prima resultaat’, stelt de landbouw- en voedingssector. Maar is dit resultaat wel zo geruststellend? Elke Denys, coördinator verwerking van BioForum Vlaanderen, en Geert Gommers, dienst-hoofd kennis bij Velt, plaatsen een aantal kanttekeningen.

wat zegt de studie van Efsa?In het kader van het onderzoek verzamelde EFSA de meetresultaten van meer dan 90.000 voedselstalen uit de 27 lidstaten, IJsland en Noorwegen. Het rapport bundelt de cijfers afkomstig uit voedselveiligheidsprogramma’s die door de EU zelf werden gecontroleerd (12.168 stalen), en de cijfers die de nationale controleorganismen aanleverden (77.075 stalen). Alle staalnames dateren uit 2010 en zowel onbewerkte als bewerkte voedingswaren werden getest.Wat de Europese cijfers betreft, blijkt dat 1,6 procent van het geteste voedsel de Europese maximale residunorm (MRL) overschrijdt. Bij de gebundelde cijfers van de lidstaten bedraagt dat cijfer 2,8 procent.

33Ecologie

binnen: via voeding (additieven, PCB’s), via de lucht ( fijn stof, ozon), via cosme-tica (parabenen), via contact met plastics ( ftalaten, bisphenol A). De EU-wetgeving schrijft voor om dit effect in rekening te brengen, maar de methodologie om dat te doen ontbreekt.

Mag je ervan uitgaan dat in de meeste gevallen de aanwezigheid van residu’s op groente en fruit zo klein is dat we als consument geen risico lopen? Elke Denys: ‘In de praktijk worden van oudsher al verschillende pesticiden tijdens de teelt op één product gespoten. Uiteindelijk vind je dus een cocktail van verschillende pesticidenresidu’s terug op je voedingsmiddel. De beoordeling door EFSA gebeurt echter nog steeds pesticide per pesticide. Versterkende effecten van verschillende pesticiden worden niet in rekening gebracht. Voor het eerst voerde EFSA ook testen uit die peilen naar deze cumulatieve risicofactor, met andere woorden naar het gecombineerd effect van verschillende pesticiden. Dat is positief. Maar, de onder-zoeksmethodologie omtrent dit cumula-tief effect staat echter nog niet voldoende op punt om bindende conclusies te trekken, aldus EFSA in haar rapport. Het gecombineerde effect kan dus nog niet in kaart worden gebracht. Bovendien zou je deze tests moeten uitvoeren met alle mogelijke combinaties van stoffen en dat zijn er onnoemelijk veel.’

Geert Gommers: ‘Dit cocktaileffect is het meest bezwarende risico waar momen-teel weinig tot niets over geweten is. Nochtans, het is geen nieuw gegeven, het is al zo oud als het gebruik van pesticiden zelf. En in België een continu gegeven: het EFSA-rapport vermeldt dat 41 procent van de onderzochte groenten, fruit en granen in België twee of meer verschil-lende residu’s bevatten, met als record 1 product met 14 verschillende residu’s. En zo zijn er nog wel een aantal hiaten. Voor potjes babyvoeding geldt de streng-ste norm voor pesticidenresidu’s. Maar op verse groenten of fruit, of vers bereide ba-bymaaltijden in ziekenhuizen of kribbes, is die grens er niet. Logisch is dat niet.’

Wat kun je doen als consument?Geert Gommers: ‘De risicobeoordeling

van pesticiden is een complexe zaak, en ik betwijfel of we ooit alle aspecten in kaart krijgen. Mijn motto: hoe minder pestici-denresidu’s in mijn lichaam, hoe beter. En concreet betekent dat zelf groenten en fruit telen zonder het gebruik van pesticiden en in de winkel kiezen voor biologische voedingsmiddelen.’

Elke Denys: ‘Nog een laatste kanttekening: dit EFSA-rapport bekijkt alleen het risico voor de mens, maar deze producten heb-ben een negatieve impact op het leefmi-lieu van mens en dier. Denk maar aan het verband tussen sommige insecticiden en de achteruitgang van de bijenpopulatie. Bij bioproducten woden geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt en dus ko-men die ook niet in het leefmilieu terecht.

Bio is dus een beter alternatief? Ver-mijd je met bio elk risico op residu’s? Elke Denys: ‘Ja, bio is een slim alterna-tief. In de biologische landbouw worden geen chemisch-synthetische pesticiden

gebruikt. Er zijn wel een 20-tal welbe-paalde pesticiden toegelaten. Dit zijn bijv. middelen van plantaardige oorsprong (o.a. pyrethrum), enkele preparaten die als natuurlijke vijand worden uitgezet (bijv. carpovirusine), of enkele eenvoudige mid-delen die van oudsher gebruikt worden waarvoor er nog geen alternatief is (bijv. zwavel). Bovendien worden er in de biosector in verhouding meer controles en analyses uitgevoerd, vereist door de biowetgeving.Bij de minste aanwezigheid van residu’s worden in Vlaanderen de betreffende bio-producten geblokkeerd en wordt er een onderzoek ingesteld naar de oorsprong van de residu’s. In Vlaanderen is zelfs een maximumgrens vastgelegd waarboven de ondernemer een sanctie krijgt en het pro-duct gedecertificeerd wordt. Het product mag dan niet meer als bio verkocht wor-den. Deze grens is 1,5 keer de LOQ, dat is de kleinste hoeveelheid die nog gemeten kan worden. Er komen dus heel zelden bioproducten in de winkel met residu’s.

Een pak perssinaasappelen van 2 kg, gekocht bij DelhaizeOp het etiket lees je ‘behandeld met imazalil’. Deze gangbare sinaasappelen kregen een behandeling met dit fungicide. Zo bewaren de sinaasappelen langer. Van vruchten, behandeld met imazalil, kun je de schil beter niet gebruiken. Deze stof wordt als ‘mogelijk kankerverwekkend’ geclassificeerd. Bij bio-logische sinaasappelen is een behandeling met chemisch-synthetische middelen zoals imazalil verboden. Daarom gebruik je beter biologische citrusvruchten als je geraspte citrusschil in een gerecht toevoegt.

34 Lezers reageren/Uitgesproken

‘Als rapporteur sponsor ik inderdaad geen projecten of bouw ik zelf geen waterpompen, maar ik zie wel degelijk vooruitgang. Het groeiend besef dat men vrouwen meer

middelen moet geven bijvoorbeeld, of dat men niet gewoon voor meer rijst moet zorgen maar voor een evenwichtig voedingspatroon. Frustratie, daar doe ik niet aan mee.’

VN-rapporteur voor het recht op voedsel olivier de schutter heeft de prestigieuze francquiprijs gewonnen.

Op: vilt.be, 24 mei 2013

pompoenpittenGeachte,In Seizoenen nr. 3 las ik in de rubriek ‘Lezers reageren’ de vraag van Raimond en Marianne i.v.m. pompoenpitten. Dit is mijn antwoord op hun vraag na lang zoe-ken om hetzelfde probleem op te lossen.Ergens las ik dat een overmatig gebruik van pompoenpitten eerder ongezond dan gezond is; daarom gebruik je ze beter met mate, nl. vijf pompoenpitten per dag. Na het droogproces van de pitten (ik spreid ze open op een fijn gaas en bewaar ze een tijdlang in de zon of in een droge ruimte) berg ik ze op in een open doos. Elke dag leg ik er vijf in een bokaaltje met een bo-dempje water. De volgende dag kun je de pitten met je vingernagel heel gemakkelijk openen op de naad en de pit eruit halen.Met andere woorden, het ei van Colum-bus: eerst drogen en dan weer vochtig maken. Gezondheid!Groetenjo ballyn, oostnieuwkerke

berenklauwBesteMeestal munt Seizoenen uit door heel de-gelijke informatie (en een knappe lay-out).In het geval van de lezersbrief over beren-klauw (nr 3/2013) was het beter geweest de informatie in de lezersbrief even na te trekken.Er zijn twee soorten berenklauw: de gewone berenklauw (Heracleum sphondy-lium L.) die inheems is en de Kaukasische berenklauw (Heracleum mantegazzium Somm et Lev.), een exoot afkomstig uit Zuidwest-Azië.In het artikel van Moniek Van de Voorde en Frans De Smedt gaat het duidelijk over de gewone berenklauw, waarbij de fumarocumarines niet aanwezig zijn bij de jonge plant en dus ook niet bij de jonge

scheuten die gegeten worden; bij de vol-wassen plant zijn ze in veel mindere mate aanwezig dan bij de reuzenberenklauw.In de lezersbrief gaat het duidelijk over de reuzenberenklauw.In de lijst van planten die verboden zijn voor verwerking in voedingsmiddelen door de Belgische overheid is wel H. mantegazzium opgenomen, maar niet H. sphondylium. (K.B 29/11/1997, herzien en bijgewerkt door K.B. van 10/3/2012)Voor meer diepgaande informatie over de aanwezigheid en het effect van fumarocu-marines lijkt het me aangewezen contact op te nemen met de faculteit Plantkunde van de RUG.Met vriendelijke groetlode Vanhoutte, bioloog en gewezen docent plant-

kunde bij de opleiding herboristen, syntra in hasselt.

meer moestuinMevrouwen, Mijne Heren,Ik ben sinds veel jaren lid van Velt Groot-Gooik en fervente lezer van Seizoenen (ik lees bijna alles van A tot Z) met heel interessante artikels over siertuinen, over actuele discussie-onderwerpen, met goede doelgerichte publiciteit. Ik verneem links en rechts dat Velt-leden afhaken en zeker de actieve leden. Spijtig! Waarom? Omdat volgens mij het moestuinieren hoe langer hoe meer vergeten wordt. Waarom in elke Seizoenen geen grondig uitgewerkt artikel zoals voorheen, over bijv. vergeten groenten, nieuwe groenten, nieuwigheden voor de kweker en verbouwer van gezonde eigen groenten? Dit schijnt me heel be-langrijk in een tijd van crisis met te veel het accent op siertuinen.Beleefde groeten,Vital Van kelecom

Antwoord van hoofdredacteur Bart Coenen

bijenhuisjeHier zijn we enigszins trots op, zelf in elkaar gestoken!guido bouckaert

Reactie van de redactieOp een goede standplaats zal dit bij-enhotel snel bewoond zijn, zelfs in de snelbouwstenen. Tip: boor verschillende maten van gaten (ook kleinere).

Beste Vital,Fijn dat Seizoenen je na al die jaren nog boeit. Je bezorgdheid om de vereniging is hartverwarmend. Gelukkig kan ik je bij deze geruststellen, want elke dag sluiten nieuwe leden zich aan bij Velt waardoor het ledenaantal groeit. Misschien ronden we in ons jubileumjaar 2014 wel de kaap van 15000 leden. Op de Velt-ecotuindagen begin juni ontvingen we maar liefst 26000 bezoekers, een recordaantal. Ook het aan-tal afdelingen en werkgroepen zit in de lift. En wees gerust, wij laten de ecologi-sche moestuinier niet in de kou zitten. In dit nummer word je alvast op je wenken bediend. Ik hoop dat het artikel over de teelt van meloenen je bevalt.

‘Het Europees milieubeleid staat het verste in de wereld. Het is niet perfect, er is absoluut ruimte voor vooruitgang, maar als we in Europa iets afspreken, dan is dat tenminste dwingend. [...] We zouden – ook in Vlaanderen trouwens – lang niet zo ver staan in

milieu- en klimaatbeleid zonder Europa.’

Volgens hans bruyninckx, ex-voorzitter van de bond beter leefmilieu en kersvers directeur van het Europees mileuagentschap is milieubeleid in

belangrijke mate Europees geworden. In: campuskrant KULeuven, 2 mei 2013.

35Lezers reageren/Uitgesproken

Zend je brief naar redactie@velt.be of per post t.a.v. de redactie.

katten in de moestuinWe hebben net een klein moestuintje aangelegd en we willen vermijden dat dit vernield wordt en als kattenbak wordt gebruikt door de lokale katten die de rest van de tuin al gebruiken als hun privé-toilet. We hebben tomaten- en aardbei-plantjes, sla en radijsjes staan. Daarrond hebben we boomschors gelegd, maar we denken dat dit niet goed is voor de groei en overleving van onze groenten. Heeft er iemand tips?Veronique sken, via facebook

Antwoord van de redactieKatten zijn niet volledig uit de tuin te houden, ze voelen zich er thuis en ze zullen er waarschijnlijk ook altijd blijven. Daarom kunnen we maar beter proberen om er mee samen te leven. Als mogelijke proactieve oplossing kun je een klein hoekje in de tuin voor hen reserveren als ‘kattenbak’: een klein stukje grond dat je regelmatig gaat spitten en fijnmaken. Ze zullen na verloop van tijd (als verworven gewoonte) op dat stukje hun behoefte komen doen. Zo houd je de katten uit de moestuin weg en kunnen ze toch hun behoefte doen.

Katten hebben een voorkeur voor droge losse grond om er hun behoefte in te doen. Vandaar dat net gespitte, gezaaide grond bij hen zo geliefd is. Er zijn enkele methodes om katten te weerhouden als ze het te bont te maken. We zetten enkele overgeleverde gebruiken op een rijtje:• Leg schillen van citrusvruchten, zoals ci-troenen en sinaasappelen, op de plaatsen waar de katten regelmatig hun behoefte doen. Vervang die schillen twee tot drie keer per week.• Strooi cacaodoppen tussen je gewassen.• Deze kattenwerende planten zijn ge-schikt om er de rand van je bedden mee

te beplanten: Ruta graveolens (wijnruit), Geranium macrorrhizum (ooievaarsbek/tuingeranium), Dictamnus (vuurwerk-plant), Aloysia triphylla (citroenverbena), Tagetes (Afrikaantjes), boerenwormkruid.• Een mulchlaag, vooral van ruwe materi-alen, kan katten ontmoedigen. Denk bij-voorbeeld aan brandnetel of smeerwortel.• Leg koffiegruis waar je de katten wilt verjagen. Het gruis zal aan de kattenpoot-jes plakken en in de vacht vastzitten. Bij het schoonlikken zal de kat dit onaan-genaam vinden en ze zal het gruis in het vervolg proberen te vermijden.• Leg doornige takjes (als je meidoorn of stekelbes snoeit) over je zaaisels.• Katten houden niet van nattigheid. Een preventieve methode is dan ook om de verse zaaibedden een tijdje vochtig te houden tot het jonge zaaisel is opgeko-

‘Ik word niet meer zo vaak als vroeger uitgenodigd voor etentjes of bij mensen thuis, omdat ze denken dat ik kritisch zal zijn.’

Voedseljournalist michael pollan in een interview naar aanleiding van zijn nieuwste boek ‘pleidooi voor echt koken’.

In: New York Times, 1 mei 2013.

winnaars!Wint een exemplaar van Het lekkerste terras: Bie Van Giel.Winnen Geology at the table: Femke Hasendonckx, Piet de Joode, Friso De Clercq, Pierre Malfait en Kristel De Bie.Wonnen een duoticket voor L’ art du jardin: Leen Wouters, Gerrit Koch, Laurence Machiels, Ria Verbeeck, Lotte Brants, Bea Coppens, Lieven Godderis, Ellis Hettinga, May Verhoeven en Ruben Lemmens.Winnaars actie Ecostyle: Lu Vereecken, Jan Ramon, Danny Sergooris, Chris Mahieu, Greet De Wandel, Ria van Oudenhoven, Joyce Cupido, Leo Jaspers, Michel Dewit en Marc Lens.

men. Je kunt het zaaibed ook tijdelijk afdekken met een lichte, open geweven, strook jute (voldoende licht en vocht doorlatend) tot het zaad voldoende is gekiemd. Je moet de jute wel op tijd verwijderen.• Bedek de zaaigrond met een vogelnet. Planten groeien er door, maar katten kun-nen zo niet meer graven.• Met een waterstraal kun je een kat effectief verjagen. Als je ze raakt (en dit voldoende frequent doet) dan herinnert de kat zich dit na verloop van tijd, en wijkt ze uit. Houd een waterpistool bij de hand.

Nog meer tips vind je op → www.velt.be/katten

©Elizabeth Foote

‘We begrijpen allemaal waarom debatten over landbouw, voedsel en moderne technologie tot twisten kunnen leiden. We hebben het uiteindelijk wel over onze kinderen en onze

gezondheid. Het enige waarover we het allemaal kunnen eens zijn is dat iedereen, aan alle kanten van deze discussie,

overvloedig en voedzaam voedsel wil dat geproduceerd is met een zo klein mogelijke milieuschade.’

jon Entine, wetenschapsjournalist.Op: geneticliteracyproject.org, 10 juni 2013.

36 Uitgelicht

Tuinieren voor (wilde) dieren

barbara rijpkema

KNNV Uitgeverij, 128 p.

ISBN 978 90 5011 4080

€ 14,95

Het mag duidelijk zijn dat Barbara Rijpkema biologe is, want in dit leerrijke boek heeft ze aandacht voor alle mogelij-ke tuinbewoners: dieren, planten én men-sen. Ook de soorten die vanwege een iets minder hoge aaibaarheidsfactor jammer genoeg weleens over het hoofd worden gezien, komen hier aan bod. Denk maar aan padden, vleermuizen en vliegende mieren. Haar uitgangspunt is dat je niet op safari naar Afrika moet om wilde die-ren te spotten. Met een paar eenvoudige maatregelen lok je allerlei insecten, vogels en zoogdieren naar je eigen tuin, terras of balkon. Zo kun je je eigen beestenboel observeren en je waarnemingen in een logboek bijhouden. En hoe creëer je meer respect voor onze omgeving dan door die in de schijnwerpers te zetten?De schrijfster neemt je mee naar buiten op het ritme van de seizoenen. Per maand werkt ze een aantal thema’s uit die dan interessant zijn. Welke dieren zijn wan-neer actief en kunnen misschien onze hulp gebruiken? Hoe maak je bijvoorbeeld een egel- of paddenschuilplaats? Maar ook: welke planten groeien en bloeien er? En wat kan hun nut zijn voor de dieren in je tuin? Het boek bevat een hoop nuttige informatie, creatieve ideeën om zelf mee aan de slag te gaan, praktische tips en handige lijstjes met dingen die je beter wel of niet doet.Barbara is een positivist, dat merk je aan alles. Ze weet de lezer enthousiast te ma-ken voor zelfs de kleinste tuinbewoners. Ze verandert je blik op gewone dingen wanneer ze bijvoorbeeld onthult dat in het gazon een heel biotoop schuilgaat. Ze geeft je zin om naar buiten te gaan en de handen uit de mouwen te steken. Het boek is gelukkig niet alleen geschikt voor mensen die gezegend zijn met een grote

tuin. Veel tips en adviezen zijn juist ook toepasbaar in een kleine tuin, op een ter-ras of zelfs een balkon in de stad. Enorm veel aspecten van de tuin komen aan bod: structuur, plantenkeuze, com-posteren etc. Zelfs het groendak en de kruidentuin neemt de schrijfster onder de loep. De focus van de auteur ligt bij de dieren. De planten die in het boek aan bod komen, behandelt ze in functie van hun bijdrage aan de dierenwereld. Enkele soorten zijn geen favoriet in een ecologi-sche tuin, bijv. de bruidssluier, maar dat neemt niet weg dat Rijpkema’s informatie kan bijdragen tot meer interesse in en res-pect voor wat er leeft in onze eigen tuin.Tuinieren voor (wilde) dieren is niet al-leen heel praktisch & informatief, maar dankzij mooie foto’s, fraaie illustraties en een speelse lay-out, is het ook een heel aantrekkelijk boek, voor jong én oud(er)!lies rottiers

Novel EcosystemsIntervening in the New Ecological World Order

richard j. hobbs, Eric s. higgs, Carol hall (red.)

Wiley-Blackwell, 2013, 380 p.

ISBN 978 1 118 35422 3

€ 53,90

Onlangs bracht Natuurpunt Studie op natuurbericht.be het volgende nieuws:in het Bodenmeer, waar het barst van de invasieve exoten, namen de aantallen overwinteraars van soorten watervogels explosief toe na nieuwe invasies van uitheemse waterdiertjes. De watervogels zijn er nu grotendeels afhankelijk van deze exoten. Vergelijkbare situaties doen zich intussen voor over de hele wereld. Neem bijvoorbeeld de nothofagus-wouden aan de voet van de Andes in Argentinië. Daar verdreef de uit Europa komende

grote tuinhommel (Bombus ruderatus) zo goed als volledig de lokale hommel Bom-bus dahlbomii als de belangrijkste bestui-ver van de prachtige incalelie (Alstroeme-ria aurea). Of neem de streek rond Perth in Australië waar naaldbomen uit het noordelijk halfrond een belangrijk habitat en een gunstige voedselbron werden voor de bedreigde dunsnavelraafkaketoe. Novel Ecosystems onderzoekt tal van dergelijke voorbeelden waarbij inheemse soorten hun voordeel halen uit exoten. Niet zelden leiden deze situatiestot grote discussies tussen natuurbeheer-ders. De centrale stelling van Novel Ecosy-stems is de volgende: veranderd landge-bruik, klimaatverandering en de komst van invasieve exoten dragen bij tot de wijdverbreide opkomst van nieuwe ecosy-stemen. Dit vergt een aanpassing in ons denken over natuurbehoud, natuurherstel en milieubeheer. De ecosystemen worden nieuw genoemd, omdat ze bestaan zonder historische precedenten en omdat ze zichzelf in stand houden. ‘Traditionele’ benaderingen leggen de nadruk op het ondersteunen van inheemse soorten en historische continuïteit, maar worden nu dus ‘uitgedaagd’ door deze nieuwe eco-systemen. Ook de nieuwe ecosystemen leveren immers belangrijke ecosysteem-diensten. In een aantal gevallen werden ze bovendien immuun voor menselijke inspanningen om de ‘oorspronkelijke’ staat te herstellen.De auteurs van Novel Ecosystems zijn zich duidelijk bewust van de controverses rond hun onderzoek, hun inzichten en hun ideeën. Ze willen geen polemiek star-ten en stellen daarom nadrukkelijk aan het begin van het boek dat het hen niet te doen is om de waarde van het traditionele natuurbehoud in twijfel te trekken en dat ze niet willen suggereren dat traditionele benaderingen rond natuurherstel niet langer relevant zouden zijn. Het boek is geen argument om pogingen om invasieve soorten te weren uit bepaalde streken of reservaten te staken.Invasieve soorten kunnen wel degelijk grote problemen veroorzaken en deze negatieve gevolgen willen Richard J. Hobbs en zijn collega’s in geen geval onder de mat vegen. De auteurs vinden wel dat ze dit boek moesten schrijven, want los van de visies en percepties rond nieuwe ecosystemen kun je niet langer blind

37Uitgelicht

blijven voor hun opkomst in deze snel veranderende wereld.Novel Ecosystems belicht de ecologische, sociale, culturele en ethische kanten van de zaak en pleit voor een grondige analyse. Het boek brengt onderzoekers uit een brede reeks van disciplines samen met mensen uit het werkveld en beleids-makers. Het boek bevat hoofdstukken over sleutelconcepten en methodieken die moeten helpen om te beslissen wan-neer en hoe de mens nog kan tussenko-men in deze ecosystemen. Daarnaast focussen wetenschappers in een reeks casestudy’s vanuit hun eigen specialiteit of onderzoeksdomein op onderwerpen zoals bodemleven, fauna en flora. Aan het einde van elke hoofdstuk krijg je een uitgebreide wetenschappelijke referentie-lijst. Die levert een schat aan informatie. Nu en dan wordt de wetenschappelijke aanpak doorbroken door eerder persoon-lijke getuigenissen van de auteurs in een minder formele stijl. Dit zorgt niet alleen voor de nodige adempauzes, maar geeft de lezer ook inkijk in de drijfveren van de mensen achter de wetenschap.Al de onderwerpen worden rijk geïllu-streerd aan de hand van foto’s, kaarten en grafieken. Ze helpen om de complexe thematiek ook voor de leek toegankelijk te houden.Novel Ecosystems is op dit moment het basiswerk voor wie meer over nieuwe ecosystemen en de toekomst van het natuurbehoud wil weten.bart Coenen

The food policeA Well-Fed Manifesto About the Politics of Your Plate

jayson lusk

Crown forum, 2013, 240 p.

ISBN 978-0-307-98703-7

€ 13,00 (kindle edition)

Doorgaans schrijft Jayson Lusk, profes-sor landbouw- en voedseleconomie aan de Oklahoma State University kurk-droge boeken over de economie van ons voedsel. Deze zwaar verteerbare turven bezorgden hem de nodige faam in het wereldje. In zijn onderzoek focust Jayson Lusk in de eerste plaats op het voorspel-len en begrijpen van consumentengedrag rond voeding. Zijn onderzoek naar con-sumentenvoorkeuren in echte situaties is vaak verrassend en verhelderend.Het contrast tussen zijn eerder werk en The Food Police kon moeilijk groter zijn. Voor dit boek nam Jayson Lusk een sabbatical van een jaar; hij trok met zijn gezin naar Parijs om de kennis die hij tijdens zijn carrière tot hiertoe opdeed, zo vrij en ongebonden mogelijk te kunnen vertalen naar het brede publiek. Vergis je niet, ook in dit vlot leesbare boek ver-werkte Jayson Lusk heel wat cijfers, maar het gebeurt zo terloops dat je er geen erg in hebt. Deze echo’s van zijn eerdere onderzoek zijn de opstapjes naar bredere uiteenzettingen over voedselprijzen, -be-leid, -technologie en -subsidies. Een heel hoofdstuk is gewijd aan vet- en andere voedseltaksen zoals frisdranktaksen. Wie eraan denkt om dergelijke belastingen in te voeren, moet weten dat goedbedoelde maatregelen niet altijd het gewenste effect hebben en zelfs kwalijke nevenef-fecten tot gevolg kunnen hebben, vindt Jayson Lusk. Zo kan een taks op suikerrij-ke frisdrank een verschuiving naar meer alcoholconsumptie betekenen.Vettaksen zijn dan weer regressief. Dit betekent dat de kosten ervan dispropor-tioneel wegen op mensen met een lager inkomen. Armen geven vaak een groter deel van hun inkomen uit aan voeding. Daardoor straffen vettaksen uiteindelijk het meest die mensen die zich de extra kosten het minste kunnen veroorloven. The Food Police is een pleidooi tegen paternalisme en voor terughoudendheid. Jayson Lusk wil je eetgewoonten niet veranderen, maar dat betekent in geen geval dat hij de status-quo wil verdedi-gen: ‘De waarheid is dat niemand genoeg weet om aan alle anderen te zeggen wat we moeten eten’, schrijft hij. Jayson Lusk vindt het in ethisch opzicht minstens bedenkelijk wanneer drukkingsgroepen, wetenschappers en beleidsmensen bevin-dingen uit de gedragseconomie inzetten

om mensen ertoe te bewegen om hun eet-patroon te veranderen. In de plaats raadt hij iedereen aan om zich zo goed mogelijk te informeren en zo veel mogelijk eigen keuzes te maken.

Op zijn blog post Jayson Lusk regelmatig korte berichten over zijn onderzoek:→ www.jaysonlusk.com

bart Coenen

onkruidboek

suze peters

lotte stekelenburg

Caroline zeevat

Trichis Publishing, 2013, 192 p.

ISBN 978 94 90608 62 0

€ 19,95

Een mooi concept: zestig portretten van de lastigste onkruiden van de Lage Landen, afgewisseld met tien interviews van ervaringsdeskundigen. In deze groep zitten natuurlijk boeren en tuiniers, en ook een herborist en ondernemende kok Ton Vreeken die onkruidzaden verkoopt! Verder krijgen een brandnetelkweker, een designer, een wetenschapper en een gereedschapsmaker het woord. Ze geven elk hun leerrijke en vaak verrassende visie op onkruid.Wat is onkruid? is de onderliggende vraag bij de meesten. Van zodra je een plant nutteloos of zelfs schadelijk vindt, is het een onkruid, uiteraard. De geïnterview-den pleiten ieder voor een andere, goed geïnformeerde kijk op al deze (te) wilde planten. Net die informatie vind je terug in alle portretten: voorkomen, beschrij-ving, toepassingsgebieden, bestrijdings-mogelijkheden. Daarbij is het hele boek nog doorspekt met inventieve, niet te moeilijke recepten en een weelde aan scherpe foto’s. Een aanrader!lieven david

Op p. 20 lees je een fragment uit dit boek over gehoornde klaverzuring.

38

39

Deze vier boekjes laten jou en je vrienden kennismaken met de veelzijdigheid van het ecologisch tuinieren. Vier Velt-boekjes (Sierlijk & kruidig, Groenten in potten, Bijzondere groentegids en Mijn eigen kleine moestuin) zijn samen verpakt in een han-dig doosje. Ook ideaal als cadeau!

Tip: Geef dit pakket cadeau samen met een Velt-lidmaatschap en bespaar € 2,00. Afmetingen: 17,5 x 17,5 x 2 cm Niet-leden: € 16,50Leden: € 12,20 (+ 4,30 verzendkosten)ISBN: 9789081612838

hoe bestellen?Stort het juiste bedrag op rek. BE51 0010 9905 5062 van Velt Nationaal, Berchem voor België of op giro 362280 van Velt Nederland voor Nederland, met vermelding van de titel en naam + adres.

ZomeractieVier verrassende Velt-boekjes

ik bestel:

☐ het boek ‘Biodiversiteit in België’ en stort € 32,95☐ het doosje ‘Vier verrassende Velt-boekjes’ en stort € 16,50 ☐ het doosje ‘Vier verrassende Velt-boekjes’ + een jaar Velt-lidmaatschap en stort € 39,50 (i.p.v. € 41,50)

Naam en adres van de schenker:

Telefoon:

E-mail:

Bespaar een postzegel: vul het formulier in via www.velt.be/zomerac-tie2013.

Geen internet? Stuur dit strookje, vol-doende gefrankeerd, naar Velt, Uitbreidingstraat 392c, 2600 Berchem voor België of naar Wil De Vooght, voor Nederland: Griendstraat 15, 5662 RE Geldrop.

Vragen over deze actie?Bel 03 287 80 90 of e-mail karin.holemans@velt.be.

→ www.velt.be/zomeractie2013

Naam en adres van de begunstigde:

ik geef dit pakket cadeau. stuur het:

☐ naar het adres van de schenker

☐ naar het adres van de begunstigde

40

Biodiversiteit in België brengt de enorme verscheidenheid aan leven in ons land in beeld aan de hand van honderd zorgvuldig gekozen organismen. Er zijn zeker soorten bij die je kent, en andere die je voor het eerst ontmoet. Laat je verrassen door hun boeiende en merkwaardige levensverhaal.

‘Wat eerst en vooral opvalt bij het doorblade-ren van deze drietalige (Nederlands, Engels en Frans) uitgave zijn de werkelijk schit-terende foto’s van Marc Slootmaekers. Vaak lijkt het of de dieren poseerden om hem toe te laten werkelijk haarscherpe foto’s te maken.’ Reisboeken.be

Herman Dierickx & Marc Slootmaekers29 x 26 x 1,5 cm, 191 p.€ 32,95 (incl. verzendkosten)ISBN: 978 90 5826 671 2

hoe bestellen?Stort het juiste bedrag op rek. BE51 0010 9905 5062 van Velt Natio-naal, Berchem voor België of op giro 362280 van Velt Nederland voor Nederland, met vermelding van de titel en naam + adres.

ZomeractieBiodiversiteit in België

☐ Ja, ik doe mee aan de Velt-zomeractie 2013

Bespaar een postzegel: vul het formulier in via www.velt.be/zomerac-tie2013.

Geen internet? Stuur dit strookje, voldoen-de gefrankeerd, naar Velt, Uitbreidingstraat 392c, 2600 Berchem voor België of naar Wil De Vooght, voor Nederland: Griend-straat 15, 5662 RE Geldrop.

Vragen over deze actie?Bel 03 287 80 90 of e-mail karin.holemans@velt.be.

→ www.velt.be/zomeractie2013

Nu slechts € 32,95!

i.p.v. € 43,00

41

SGS-PEFC/COC-0123CASTANEA

ECOLOGISCH EN TIJDLOOS DESIGN...

De kastanjehouten producten van CASTANEA, tuinafsluitingen, tuinpoortjes, steunpalen, Post & Rail-afsluitingen, enz... passen door hun tijdloos design in elke tuin. Ze zijn afkomstig uit de ecologisch beheerde hakhoutbossen van de Limousin en zijn van nature bestand tegen schimmel en vocht. Impregneren is dus overbodig.

In heel Vlaanderen vind jeverkoopadressen van CASTANEA.Voor meer informatie over het volledige CASTANEA assortimentbel naar 0473 43 00 87 of surf naar www.castanea.be

42 Ledenvoordelen

Nog meer voordelen!Met je Velt-lidkaart kun je intussen genieten van meer dan 150 ledenvoordelen. Ontdek ze allemaal op → www.velt.be/voordelen

rechtzettingIn het vorige nummer van Seizoenen stond er bij het ledenvoordeel ‘Paul Janssen, tuinontwerpstudio’ een ver-keerd e-mailadres vermeld. We geven hieronder nog even alle contactgegevens:Dijkstraat 18, 2460 KasterleeT 014 85 34 90E pauljanssen.tuinontwerp@telenet.be

minicamping b&b zerofieldBij Minicamping B&B Zerofield geniet je van rust en natuur met een mooi uitzicht op bos en stiltegebied. Je ontdekt er ook een biologische groente- en kruidentuin, paddenstoelen-kweek, een biologisch kruidengrasland, een paddocparadise en voorbeelden en info over biologische bouw: muurverwar-ming in leemwanden, tegelkachel/leemkachel en houtstook. Eigen Ger/Yurt-tenten welkom na afspraak. Water en elek-triciteit op 16 kampeerplaatsen. Er zijn een groot tentenveld, 3 Ger/Yurt met houtkachel (vanaf € 25,00/pppn) en nieuw sanitair.Jouw korting: 10 procent op een kampeerplek en 10 procent op 2 nachten in de Ger. Voer je Velt-lidnummer in bij ‘reserve-ren – opmerkingen’ op www.zerofield.nl.Adres: Hoogstraat 14A Hooge Mierde NederlandT 0031 (0)135430530 / (0)641195285→ www.zerofield.nl

hangmattensite.beAlles met en over hangmatten, van backpacken tot design. Op hangmattensite.be kun je kiezen uit een aanbod van hangmatten uit biologisch textiel en standaarden met fsc-hout. Hangmattensite.be wil in de toekomst ook zelf hang-matten laten maken in fairtradeomstandigheden. Hiervoor wil de onderneming samenwerken met wereldwinkels.Jouw voordeel: 10 procent korting op alle producten op de website. Gebruik de code ‘velt2013’.→ www.hagmattensite.be

muurtuin.beMuurtuin.be is een uniek concept van hangende en losstaan-de muurtuinen. De standaardformaten voor zowel binnen als buiten zijn 120 x 200 cm of 60 x 200 cm. Een muurtuin op maat laten maken, kan ook. Afhankelijk van het formaat heb je ruimte voor 60 of 30 plantjes. Dat kunnen bloemen zijn, maar ook kruiden en groenten.‘Muurtuinen zijn perfect voor stedelijke gebieden met weinig groen’, vertelt Teun Depreeuw, zaakvoerder van Muurtuin.be. ‘Net daar is er een hogere concentratie aan fijn stof en CO2. Onderzoek door de Technische Universiteit Delft toonde aan dat muurtuinen fijn stof opnemen. In de zomer blijft de warmte ook vaak hangen in een stedelijke omgeving, zodat de stad opwarmt. Door het extra groen in je tuin koelt die beter af. Een muurtuin werkt ook uitstekend isolerend en houdt de muren droog. Meer groen in je woning betekent dus een gezondere levenskwaliteit, voor jezelf en voor je stad. De bloemen, kruiden en groenten in een muurtuin zijn gemakke-lijk te onderhouden. Het is zoals een groentetuin, alleen heb je veel minder last van onkruid. Hoeveel water je moet geven? Dat is afhankelijk van de oriëntatie. Meestal volstaat 1 à 2 l per dag. Start met om de twee dagen water geven. Zo merk je

meteen wat de planten nodig hebben.’Jouw voordeel: 10 procent korting op de Muurtuin-kaders ( frames). Er is geen korting op installatiesets of planten.Adres: Teun Depreeuw, Vandenpeereboomstraat 18, 2140 Borgerhout. 0495 52 24 62, info@muurtuin.be→ www.muurtuin.be

ledenvoordeel in de kijker: l’Espinetmysterieus en ongerept katharenland 45 km ten zuiden van Carcassonne ligt Quillan, een schilder-achtig stadje aan de Aude in het Katharenland, de uitzon-derlijk mooie, dunbevolkte streek tussen de Pyreneeën en de Middellandse Zee. De vlaamse familie Torfs toverde 25 jaar geleden hun biologisch wijndomein vlakbij Quillan om tot het kwalitatieve vakantiedomein*** L’Espinet.In het 125 ha groene park staan tussen de bomen en parkjes vakantiehuizen, van studio’s tot luxe-villa’s die zijn gebouwd met milieuvriendelijke materialen. Er is een uitgebreide sport- en ontspanningsinfrastructuur met o.a. een zwem-meer met bronwater. In de uitstekende keuken wordt met regionale, seizoengebonden en gezonde producten gewerkt.Jouw voordeel: Leden van Velt krijgen 10 procent korting op de huurprijs. Dit bedrag wordt op een interne betaalkaart geplaatst die ter plaatse naar willekeur kan gebruikt worden in de bar, restaurant, voor excursies... Vermeld bij reservatie de code ‘Velt13’.Info en reserveren: info@lespinet.com, 03 230 46 50 of:→ www.lespinet.com

43Publicaties

Velt-publicaties voor belgië en Nederland• Bessen uit de tuin (704009) € 19,95 (+ € 4,30 verz.) Nieuw!• Vier verrassende Velt-boekjes (704027)€ 12,20 (+ € 4,30 verz.) Nieuw!• Seizoenen op smaak (704004)€ 8,50 + ( € 2,50 verz.)• Handboek Ecologisch Tuinieren (704007) € 29,95 (+ € 9,50 verz.)• Handboek Ecologische Voeding (704012) € 19,50 (+ € 5,30 verz.) actieprijs!• De Ecologische Siertuin (704011)€ 24,95 (+ € 4,30 verz.)• Ecologisch Tuinieren voor Beginners (704008) € 5,95 (+ € 2,50 verz.)• Het ecologisch houden van kippen (704010) € 14,95 (+ € 4,30 verz.) actieprijs!• Groenbeheer, een verhaal met toekomst (704016) € 55,00 (incl. verz.) actieprijs!• Groene gids voor kleine kids (704002) € 3,95 (+ € 1,55 verz.) • Stappen naar een ecologische tuin (704017)€ 31,50 (+ € 5,00 verz.)• Pim Pompoen Kwartetspel (704023) € 9,00 (+ € 2,50 verz.) • Mijn eigen kleine moestuin (704024) € 9,00 (+ € 2,50 verz.) • Bijzondere groentegids (704018) € 3,95 (+ € 1,55 verz.) • Sierlijk & kruidig (704019) € 3,95 (+ € 1,55 verz.)• Groenten in potten (704025) € 3,95 (+ € 1,55 verz.)

andere publicaties voor belgië en Nederland• Biodiversiteit in België (704006) € 32,95 (incl. verz.) actieprijs!• De Brooddoos (704013)€ 21,50 (+ € 3,00 verz.)• Natuurlijk (704006)€ 14,95 (+ € 3,00 verz.) • Burgers beheren openbaar groen als ecologische moestuin (ervaringsverslag Dulomiproject) (704107)€ 8,00 + (+ € 2,00 verz.)

→ www.velt.be/winkel

Hoe bestellen? De publicaties zijn verkrijgbaar door storting van het

bedrag, verzendingskosten inbegrepen, op de rekening van je afdeling of

op rek. BE51 0010 9905 5062 van Velt Nationaal, Berchem voor België

of op 362280 van Velt Nederland voor Nederland, met vermelding van

naam en adres. Je krijgt de publicatie per post thuis bezorgd. Je kunt ook

steeds boeken kopen bij je afdeling of ze daar afhalen. Dan bespaar je de

verzendingskosten op de publicaties waar deze afzonderlijk vermeld staan.

Neem hiervoor contact op met je plaatselijk bestuur. Dit zijn ledenprijzen.

Vermeld bij storting de titel van de uitgave.

Danny De Waele

www.dewaele-tegelkachels.be

Beeweg 429080 Lochristi

Plaatsen van tegel- & speksteenkachelsEcologische isolatie

T 09 355 17 61F 09 328 90 40

ZomeractieprijsIn België leven meer dan 40.000 soorten planten en dieren. Ontdek een selectie van 100 soorten in dit boek. Nu aan € 32,95 (incl. verz.) i.p.v. € 43,00. Zie p. 40 voor meer info.

Avond

Ach, m’n ziel is louter klankenIn dit uur van louter kleuren;Klanken, die omhoge rankenIn een dolle tuin van geuren.

Paul van Ostaijen

Uit: Music-hall (1916)