KADOC-JAARVERSLAG 2010stelling: zie Bijlage 1) vond plaats op 7 oktober. Op de agenda stonden...

KADOC-JAARVERSLAG 2010

3

InhoudWOORD VOORAF 5

1. ALGEMEEN 6 1.1. Bestuur 6 1.2. Personeel 6 1.2.1. Algemeen 6 1.2.2. Vorming 6 1.3. Overleg en samenwerking 7 1.4. Interculturaliteit 7 1.5. Huisvesting en infrastructuur 8 1.6. Informatica 8 1.6.1. Systeembeheer 8 1.6.2. Applicaties 8 1.6.3. IT-ondersteuning en vorming 17 1.6.4. Internetcommunicatie 17 1.6.5. Digitalisering en repro 17

2. ERFGOED 19 2.1. Preservatie 20 2.2. Actuele documentatie 20 2.3. Prospecties 20 2.4. Archief 21 2.4.1. Verwerving 21 2.4.2. Verwerking 22 2.4.3. Projecten 24 2.5. Erfgoedbibliotheek 27 2.5.1. Algemeen 27 2.5.2. Verwerving 28 2.5.3. Verwerking 29 2.5.4. Inhoudsontsluiting 31 2.5.5. Netwerking 33 2.5.6. De erfgoedbibliotheek in cijfers 34

3. ONDERZOEK 35 3.1. Algemeen 35 3.1.1. Onderzoeksinitiatieven 35 3.1.2. Wetenschappelijke agora 36 3.1.3. Wetenschappelijke netwerken 37 3.1.4. Trajecta 37 3.1.5. Onderzoeksinstrumentarium: ODIS 38 3.1.6. Institute of European History / European History Online 41 3.1.7. Summer School 41 3.2. Realisaties: een dwarsdoorsnede 41 3.2.1. Binnenkerkelijke ontwikkelingen 41 3.2.2. Religieuze instituten 43 3.2.3. Levensrituelen en liturgie 45 3.2.4. Missionering, interreligieuze en interculturele dialoog 45 3.2.5. Religie, kunst en culturele identiteit 48 3.2.6. Intermediaire structuren en sociale realiteiten 49 3.2.7. Jeugd, opvoeding en onderwijs 53

4

jaarverslag 2010

4. PUBLIEKSWERKING 55 4.1. Leeszaal 55 4.1.1. Lezers 56 4.1.2. Geraadpleegde documentatie 58 4.1.3. Informatie- en adviesverstrekking en dienstverlening 58 4.2. Publicaties en tentoonstellingen 58 4.2.1. Publicaties 59 4.2.2. Tentoonstellingen 61 4.3. Andere publieks- en educatieve activiteiten 64 4.3.1. Vul de gaten in mijn geheugen! 64 4.3.2. Rondleidingen voor studenten 64 4.3.3. Buurt in beweging 64 BIJLAGEN 65 B1. Bestuur 65 B1.1. Wetenschappelijke Commissie 65 B1.2. Adviesraad 65 B1.3. Editorial Board 66 B1.4. Mecenaatcomité 66 B2. Personeel 66 B3. KADOC in cijfers 67 B4. Publicaties, tentoonstellingen e.a. 68 B4.1. Publicaties 68 B4.1.1. KADOC-publicaties 68 B4.1.2. Publicaties van KADOC-medewerkers 68 B4.1.3. Andere publicaties 69 B4.2. Tentoonstellingen 69 B4.2.1. KADOC-tentoonstellingen 69 B4.2.2. Andere tentoonstellingen 70 B4.3. Audiovisuele realisaties 70 B4.3.1. Televisie 70 B4.3.2. Websites 70 B4.3.3. Varia 70 B5. Vormings- en wetenschappelijke activiteiten 71 B5.1. Lezingen door KADOC-medewerkers 71 B5.2. Deelname KADOC-medewerkers aan colloquia, studiedagen, seminaries e.a. 74 B5.3. Begeleiding van doctoraten 75 B5.4. Bestuurs- en adviesmandaten 75 B5.5. Geleide bezoeken en werkbezoeken aan KADOC 77 B6. Overzicht van de schenkers en bewaargevers in 2010 78

5

Woord vooraf2010 was het zoveelste ‘intense’ jaar voor KADOC.

De erfgoedafdelingen realiseerden belangrijke herbestemmingsprojecten en erfgoedoverdrachten, bv. van de collec-ties van de minderbroeders in Sint-Truiden of de redemptoristen in Jette. Opvallend was zeker de sterke groei van het KADOC-archieffonds met maar liefst 1811 strekkende meter, een beduidend hoger cijfer dan het gemiddelde van circa 1000 strekkende meter tijdens de voorbije jaren. De erfgoedafdeling Bibliotheek kreeg in 2010 circa 67.000 volumes aangeboden. Zowel de bibliotheek- als de archiefafdeling oriënteert zich in toenemende mate op digitaal erfgoed. On-dertussen leverden ze grote inspanningen om reeds eerder verworven erfgoedgehelen professioneel te ontsluiten. Ook de preservatie van het bewaarde erfgoed blijft een belangrijk aandachtspunt. De sensibilisering van zowel personeel als lezers was een bijzonder aandachtspunt. De aankoop van een gesofistikeerde en met het oog op preservatie zeer geschikte boekenscanner sluit hierbij aan.

2010 was ontegensprekelijk het jaar van LIAS: dat archiefontsluitings- en digitale bewaringssysteem werd verder uitge-werkt en in oktober officieel gelanceerd. Het kan op veel aandacht rekenen en al verscheidene archieven en instellin-gen hebben hun interesse uitgesproken en overwegen een aansluiting.

Tijdens het afgelopen jaar stond de herdenking van vijftig jaar Congo en 125 jaar Belgische aanwezigheid in Congo bijzonder in de belangstelling. Het daarmee verbonden erfgoed - materieel en immaterieel - werd ook op KADOC heel actief op de voorgrond gebracht, zowel onderzoeksgericht (met de organisatie van een internationaal colloquium in november) als in diverse tentoonstellingen (zie 3.2.4.5.).

Diversiteit is een blijvend en elk jaar belangrijker aandachtspunt: zowel interreligieus (Evadoc) als intercultureel (Staf-kaart migrantenmiddenveld, 3.2.6.2.).

Publiekswerking is geen ijdel begrip op KADOC. De leeszaal noteerde het hoogste aantal leeszaalbezoeken sinds 2003. ‘Vul de gaten in mijn geheugen!’ was de titel van een workshop die KADOC organiseerde in het kader van de Kinderuni-versiteit van de K.U.Leuven. Aansluitend bij de tentoonstellingen zijn ondertussen al vijf boekjes verschenen in de reeks KADOC/EXPO - een initiatief dat op heel wat enthousiasme kan rekenen.

De onderzoeksafdeling kende een heel intensieve werking. De resultaten van enkele belangrijke projecten konden wor-den opgeleverd, uitgevoerd of ondersteund. Als blijk van erkenning van de kwaliteit van het KADOC-onderzoek, kende de K.U.Leuven het Centrum een hefboomfinanciering toe, waardoor een senior onderzoeker kon worden aangeworven.

Ook ODIS was in volle ontwikkeling. De nieuwe ODIS-databank die dankzij financiering van de Herculesstichting kan worden ontwikkeld, geniet toenemende (ook internationale) belangstelling.

Wat het financieel beheer betreft, kende KADOC een heel moeilijk jaar door de langdurige ziekte van de centrale me-dewerker. Het vinden van een geschikte oplossing was geen sinecure, vermits weinig potentiële vervangkrachten vol-doende kennis bezaten van de gehanteerde systemen, naast de gewenste vertrouwdheid met de erfgoedsector en de daarmee verbonden regelgeving. Pas na maanden zoeken werd een oplossing gevonden via een extern bedrijf . Het Centrum kon in deze moeilijke omstandigheden ook rekenen op ondersteuning vanwege de Groep Humane Wetenschappen van de K.U.Leuven. Essentieel was ook de efficiënte ondersteuning en begeleiding van de Centrale Financiële Diensten van de K.U.Leuven.

KADOC heeft ten slotte ook in 2010 loyaal en constructief meegewerkt aan diverse initiatieven binnen de Vlaamse erf-goedsector. Het Centrum deelt immers graag zijn expertise met andere erfgoedactoren en hoopt door die contacten ook zijn eigen werking te versterken. De toename van het aantal overlegfora en aangestuurde acties leidt onmisken-baar tot een vermenigvuldiging van het aantal vergaderen overlegmomenten.

6

jaarverslag 2010

1. Algemeen1.1. Bestuur

De Wetenschappelijke Commissie - het hoogste be-stuursorgaan van KADOC - (samenstelling: zie Bijlage 1) vergaderde viermaal. Zoals steeds werd gestreefd naar een evenwicht tussen bestuurlijke en inhoudelijke agendapunten. Naast de jaarlijks weerkerende agenda-punten, zoals de bespreking van het Actieplan 2011, het jaarverslag 2009, de begroting, afrekening en balans en de nieuwe ontwikkelingen (indaling ex-FoKAV, samen-werking met Evadoc, LIAS) kwamen ook colloquia en workshops aan bod (Religion, Colonization and Decolo-nization in Congo 1885-1960 en Female Religious on the British Isles - Interactions with the Continent), evenals het doctoraatsproject van Evadoc-medewerker Aaldert Prins over ‘The History of the Belgian Gospel Mission’, het publicatie- en tentoonstellingsproject Vlaamse migranten in Wallonië en het project ‘Kerkelijkheid en geloof in België’. Op de laatste vergadering van het jaar werd afscheid genomen van commissielid Jan Roegiers, die sedert de oprichting van KADOC onafgebroken deel uitmaakte van de Wetenschappelijke Commissie.

Het Bureau van de Wetenschappelijke Commissie (samenstelling: zie Bijlage 1) vergaderde zevenmaal. Het Bureau staat in voor de dagelijkse leiding. Het be-reidt beleidsopties voor, bespreekt en neemt beslis-singen met betrekking tot samenwerkingsverbanden, personeel, projecten e.d.m.

De jaarlijkse bijeenkomst van de Adviesraad (samen-stelling: zie Bijlage 1) vond plaats op 7 oktober. Op de agenda stonden volgende punten: de recente evoluties en tendensen in het Vlaamse erfgoedlandschap; de voorbereiding van het Beleidsplan 2013-2017 en een presentatie van LIAS met daaraan gekoppeld een leven-dige discussie over de implicaties van het beheer van e-born archieven.

De Staf vergadert gemiddeld drie keer per maand en hield een stafconclaaf op 14 juni.

1.2. Personeel

1.2.1. Algemeen

Op 31 december 2010 werkten er 45 personeelsleden m/v op KADOC, van wie 14 deeltijds (samen 40 VTE). Daarnaast waren er 15 vrijwilligers en 5 vrijwillig weten-schappelijke medewerkers op regelmatige basis werk-zaam (variërend van een halve tot enkele dagen per week). Hugo Cammaer, medewerker van de afdelingen

Archief en Onderzoek, ging met pensioen. Hij werd op 1 maart uitgewuifd door de collega’s.

In december hield de directeur de jaarlijkse functione-ringsgesprekken, afgesloten in januari 2011.

1.2.2. Vorming

De inspanningen om de kennis en expertise van de eigen personeelsleden te bestendigen, casu quo te ver-groten worden volgehouden: verscheidene personeels-leden volgden bijscholingscursussen en/of namen deel aan (al dan niet internationale) studiedagen, colloquia e.d.m. (zie Bijlage 5.2). Specifieke aandacht ging dit jaar uit naar de preservatieproblematiek.

Er worden ook interne vormingssessies georganiseerd, zoals die rond preservatie (zie 2.1) op 21 december voor alle medewerkers en vrijwilligers van de erfgoedbiblio-theekafdeling.

Bij de start van nieuwe personeelsleden tracht KADOC hen zo snel mogelijk wegwijs te maken in de regels en gewoonten van het Centrum. Op 29 oktober vond een uitgebreide introductiesessie voor een groepje starters plaats.

Op 15 januari en 7 september hadden de algemene personeelsvergaderingen plaats, waarop de voltallige groep werd geïnformeerd en geconsulteerd over de stand van zaken en de perspectieven. In januari kwa-men het Actieplan 2010 en het Calamiteitenplan aan bod. Op 7 september werden de Prisma-indicatoren besproken, de problematiek van de digitale publicaties en de implementatie van de nieuwe Outlook-agenda. In het kader van het veiligheidsbeleid vond op 28 okto-ber een evacuatieoefening plaats.

Een belangrijk medium van sturing, overleg en commu-nicatie vormen de afdelingsvergaderingen. De afdeling Archief vergaderde vijfmaal en de Bibliotheekafdeling tweemaal. De afdeling Onderzoek hield vier afdelings-vergaderingen. Daarop brengen de medewerkers ook korte presentaties van hun onderzoek. De afdeling Pu-blicaties en Tentoonstellingen vergaderde tweemaal en de cel Publieke Diensten driemaal, met op de agenda voornamelijk werkoverleg. De meeste tijd ging naar in-structies met betrekking tot de nieuwe LIAS-omgeving, die ook de werking van de leeszaal sterk beïnvloedt. Binnen de cel Informatica wordt wekelijks overleg ge-pleegd voor de opvolging van de werkzaamheden. De afdeling Algemene Diensten vergadert driewekelijks.

7

De jaarlijkse personeelsuitstap vond plaats op vrijdag 10 september in de provincie Henegouwen. In de voormid-dag bezocht de groep het Hôpital Notre Dame à la Rose in Lessines, een boeiend overzicht van acht eeuwen geneeskunde en kunstgeschiedenis. Dit hospitaalmuseum kreeg in 2010 de Museumprijs voor Wallonië. ’s Namid-dags werd er gewandeld of gefietst naar keuze in Doornik (met onder meer een geleid bezoek aan de archeologi-sche opgravingen in de kathedraal) en omstreken. ’s Avonds vond in Leuven het traditionele etentje plaats.

Op 18 november konden de personeelsleden deel-nemen aan een geleid bezoek aan de tentoonstelling “Mayombe. Meesters van de magie” (M Leuven), waar-aan KADOC heeft meegewerkt.

1.3. Overleg en samenwerking

Met de vijf andere landelijke culturele archiefinstellingen (ADVN, Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis, Liberaal Archief, Letterenhuis en Rijksarchief Vlaanderen) wordt op regelmatige basis overlegd in een formeel ver-band, OLAV genaamd (Overlegforum Landelijke Archie-ven Vlaanderen), onder meer over gemeenschappelijke bekommernissen als landelijke bewaarinstellingen in het evoluerende erfgoedlandschap en de positionering van de centra daarbinnen, expertiseuitwisseling inzake per-soneels- en ICT-beleid of collectievorming.

De Stuurgroep van Evadoc vergaderde driemaal.Op diverse niveaus participeert KADOC actief en ar-beidsintensief aan advies- en overlegorganen met be-trekking tot de ontwikkelingen in het erfgoedlandschap in Vlaanderen, onder andere binnen het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC) - waar de KADOC-directeur secretaris-penningmeester is van de Raad van Bestuur (en in die functie ook betrokken is bij de planningsgroep van het Beleidsplan 2012-2016 van het CRKC), de VVBAD (secties Archief en Wetenschappelijke Bibliotheken en Werkgroep Automatisering) en in di-verse adviescommissies of werkgroepen van de Vlaamse Gemeenschap of van organisaties die centraal staan in het nieuwe erfgoedbeleid (zie Bijlage 5.4).

Daarnaast is er ook regelmatig overleg (soms structureel, soms projectmatig) met heel wat Vlaamse erfgoedinstel-lingen. We vermelden bv. het CVAa (Centrum Vlaamse Architectuurarchieven), waar de KADOC-directeur ook lid is van de Adviesraad. Op regionaal vlak wordt actief

meegewerkt in het kader van de Stuurgroep Erfgoedcel Leuven, de Erfgoedraad Leuven en het BRAK (Overleg-forum Archivarissen Vlaams-Brabant) en met het AMVB (Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel). KADOC nam intensief deel aan het Prisma-traject onder impuls van FARO, Steunpunt Cultureel Erfgoed. Tal van andere projecten en initiatieven deden een beroep op de KADOC-expertise, zoals bijvoorbeeld CEST (Cultureel ErfgoedStandaarden Toolbox), een initiatief van Packed vzw. Een staflid volgt als waarnemer de vergaderingen van het Cultureel Erfgoedoverleg Vlaanderen.

Voor de coördinatie van het behoud en beheer van de kerkelijke archieven in Vlaanderen functioneert een Stuurgroep Kerkelijke Archieven, onder leiding van het CRKC, met deelname van onder meer het Rijksarchief, de Vlaamse bisdommen, de koepelorganisaties van de reli-gieuze instituten en KADOC, vertegenwoordigd door het afdelingshoofd Archief.

We vermelden ook nog het Interfacultair Centrum voor Agrarische Geschiedenis (ICAG-K.U.Leuven), waar de KADOC-directeur lid is van de Wetenschappelijke Com-missie, en de vzw Centrum voor Agrarische Geschiedenis (CAG), waarmee op regelmatige basis wordt overlegd.

De directeur bleef als voorzitter ook intens betrokken bij het reilen en zeilen van het Belgisch Historisch Instituut te Rome (BHIR), en volgt ook de werking van het BHIR in Rome van nabij, met onder andere de bibliotheekcol-lecties van het Instituut die zich in de Academia Belgica bevinden.

1.4. Interculturaliteit

KADOC volgt in zijn aanwervingen het beleid inzake gelijke kansen en diversiteit van de K.U.Leuven en werkt actief mee aan de doelstellingen inzake interculturaliteit van het Vlaams cultureel-erfgoedbeleid. Daarvan ge-tuigen niet louter de door KADOC bewaarde materiële en immateriële erfgoedgehelen en de vaak innovatieve onderzoeksinitiatieven, maar eveneens de toenemende etnisch-cultureel diverse samenstelling van bestuursor-ganen en personeelsbestand1: Ganesh Venkatasubban (sinds 2005), Karim Ettourki (sinds 2008), Jean Michel Kibushi Ndjate Wooto (2008-2010). De Poolse historica Joanna Baradziej is aan KADOC verbonden als onder-zoeksbursaal van december 2010 tot augustus 2011.

1. Definitie “personen met een etnisch-cultureel diverse achter-grond”: “in het Nederlandse taalgebied of in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad verblijvende burgers met een sociaal-culturele herkomst die verbonden is aan een niet-Benelux-land”. Decreet 23 mei 2008 houdende de ontwikkeling, de organisatie en de subsidiëring van het Vlaams cultureel-erfgoedbeleid, art. 2, pt. 7.

8

jaarverslag 2010

De volgende erfgoed- en onderzoeksinitiatieven heb-ben een specifieke interculturele invalshoek:

•Stafkaart van het migrantenmiddenveld en zijn erf-goed in Vlaanderen, 1830-1990 - eerst FWO-Max Wildiersfonds, later Vlaams cultureel-erfgoedproject: zie 3.2.6.2. •‘Religie, migratie en alteriteit’: zie 3.2.7.1.•Congo 2010 - erfgoedproject en tentoonstelling:

zie 3.2.4.5.•‘Vlaamse migranten in Wallonië’: zie 3.2.6.4.

1.5. Huisvesting en infrastructuur

In het kader van het calamiteitenplan zijn een aantal belangrijke stappen gezet. Zo is het externe erfgoed-depot sinds 2009 opgenomen in de jaarlijkse ronde van evacuatieoefeningen. Het afgelopen jaar werd ook een elektronische beveiliging geïnstalleerd in het bewaar-depot KADOC 1. Verder neemt KADOC constructief deel aan het erfgoedinterventienetwerk dat is opgericht in Leuven en dat garant staat voor snelle professionele hulp in geval van calamiteit vanuit de verschillende erfgoedinstellingen in de stad.

Voor de grote vergaderzaal werden nieuwe stoelen aan-geschaft.

Gedurende het hele jaar werd verder overlegd met betrekking tot de toekomst en een zinvol gebruik van de KADOC-kapel. Eerst werd gedacht aan de vorming van een feitelijke vereniging of een vzw, samen met een aantal Leuvense culturele organisaties. Maar uit-eindelijk lijkt het realistischer te zijn om de ruimte in te schakelen in het verlengde van de publiekswerking en de publieksvalorisatie van KADOC, waarbij andere orga-nisaties en instellingen bereid zijn om mee te werken en desgevallend zelf ook activiteiten te organiseren, mits er een relatie is met de KADOC-collectie.

1.6. Informatica

De informatica neemt een steeds crucialere plaats in de werking van KADOC in. Digitale archieven en dito pu-blicaties melden zich in steeds grotere mate en steeds frequenter aan.

1.6.1. Systeembeheer

1.6.1.1. Hardware en software

Het pc-park werd verder gemoderniseerd met de aankoop van 8 desktop-pc’s en 2 laptops (volgens het investeringsprogramma). Deze toestellen vervangen oudere apparaten (die na vijf jaar worden vervangen).

Er werd in 2010 verder onderzocht hoe nog meer ge-bruik kan worden gemaakt van de centrale IT-diensten van ICTS-K.U.Leuven. Verdere stappen zullen in 2011 worden gezet.

KADOC nam ook in 2010 deel aan het Microsoft Campus Agreement, wat toelaat een groot deel van de Microsoft suite te implementeren en te upgraden naar de nieuw-ste versies.

1.6.1.2. Netwerk

De netwerkconnectiviteit in KADOC 1 en KADOC 2 werd verder gegarandeerd. Er werden twee nieuwe switches geïnstalleerd. Daarnaast werd ook het draadloze net-werk uitgebreid. Door een uitbreiding naar de commis-siezaal en de leeszaal is het K.U.Leuven-net in bijna het volledige gebouw draadloos bereikbaar. Dat is een be-langrijke vorm van dienstverlening, niet alleen voor het eigen personeel, maar ook naar externen.

De twee fileservers werden in 2010 verder operationeel gehouden. De FTP-server werd in 2010 in toenemende mate ingezet voor de overdracht van digitale bestanden aan externen.

1.6.2. Applicaties

1.6.2.1. Outlook

In 2010 werd definitief de overstap gezet naar Outlook-Exchange, dat binnen het K.U.Leuven Groupware pro-ject is geïmplementeerd. De oude agendafunctionaliteit binnen SAP werd afgebouwd. Het nieuwe systeem biedt vele mogelijkheden op het vlak van het beleggen van vergaderingen, het beheren van lokalen en hulpmid-delen enz. Naast een algemene presentatie werd per afdeling een presentatie/opleiding van de nieuwe func-tionaliteit georganiseerd.

1.6.2.2. KADMIN

Het intern administratief systeem KADMIN bleef in 2010 verder onderhouden. Inspelend op vragen van gebrui-kers werd in beperkte mate nieuwe functionaliteit geïm-plementeerd.

De focus op de implementatie van andere systemen leidde ertoe dat gewenste aanpassingen aan KADMIN in 2010 nog niet konden worden uitgevoerd.

1.6.2.3. ODIS en Archiefbank Vlaanderen

In 2010 werden de webdatabanken ODIS en Archief-bank Vlaanderen verder onderhouden. Daarvoor is een informaticus halftijds vrijgesteld.

9

ODIS

De belangrijkste activiteit blijft het algemene onder-houd van de twee databankservers en van de databan-ken. De SLA (Service Level Agreement) voorziet in een grote beschikbaarheid voor de databank. Om die reden wordt heel wat aandacht besteed aan de servers (backup, onderhoud, stabiliteit, toepassen van beveiligings-updates op het besturingssysteem). Ook de database vraagt een blijvende technische opvolging (administra-tieve taken, technische support, toepassen patches, backup en recovery). Ten slotte moet de applicatie ook blijvend worden onderhouden en verfijnd (zowel de invoeromgeving als de OPAC).

Aan informaticazijde werd eveneens heel wat tijd gesto-ken in de linking van de database met andere databases (als scopeArchiv en Aleph), de bulk import van diverse datasets, de gebruikersstatistieken en het op punt stel-len van de exportformaten.

ODIS-Hercules (zie 3.1.4.2).

Archiefbank Vlaanderen (zie 2.4.3.6)

Wat werd gezegd over ODIS, blijkt tevens de belang-rijkste bezorgdheid voor Archiefbank Vlaanderen: het algemene onderhoud van de twee databankservers en van de databanken.

1.6.2.4. LIAS

LIAS is het Leuvens Integraal Archiveringssysteem (www.lias.be) dat archieven geautomatiseerd ontsluit en de permanente opslag van digitale objecten verze-kert. Op vrijdag 22 oktober werd LIAS plechtig gelan-ceerd op de studiedag “Plannencollecties en presentatie LIAS” in Leuven.

Zie KADOC-Nieuwsbrief 2010/6.

De massale productie van digitale objecten (tekstbe-standen, e-mails, websites, gegevensbanken enzovoort) stelt de archivaris, vertrouwd met papieren archieven, voor een reusachtige uitdaging. Selectie, beschrijving, duurzame bewaring en raadpleging van digitale bestan-den met respect voor hun authenticiteit en integriteit vragen om doorgedreven technische oplossingen die rekening houden met de archiefbeginselen.

Als antwoord op deze uitdaging ontwikkelde de K.U.Leuven LIAS, een archiefbeheersysteem annex digi-taal depot dat het resultaat is van een samenwerkings-verband tussen de Faculteit Godgeleerdheid, ICTS, LIBIS, Universiteitsarchief, Universiteitsbibliotheek en KADOC. LIAS maakt het mogelijk papieren en digitale archieven op een professionele wijze te ordenen, te beschrijven en te beheren en ze veilig en duurzaam te bewaren. Digitale archieven van personen en verenigingen, digitaal beeldmateriaal, e-books, e-periodieken en e-thesissen kunnen in deze omgeving worden bewaard en geraad-pleegd. Het grootschalige en krachtige systeem koppelt een aantal databanken en geavanceerde software voor bewaring, beheer, beschrijving en raadpleging van ar-chiefdocumenten. Dat daarbij relevante internationale standaarden (OAIS, ISADG, ISAAR(CPF), EAD) worden gehanteerd, maakt het tot een toekomstgericht samen-werkingsverband dat openstaat voor toetreding van andere partners.

Zie ook e-Nieuwsbrief, november 2010 en KADOC-Nieuwsbrief, 2010/6.

1.6.2.4.1. Algemeen

De Stuurgroep2 vergaderde driemaal. De vergadering behandelde de voortgang van het project, het business- plan en de diverse participaties en contacten.

De Technische Werkgroep3 kwam tweemaal samen. Dat beperkte aantal vergaderingen heeft te maken met het feit dat in 2010 zwaar werd gefocust op scopeArchiv en de archieffunctionaliteit. Overleg hierrond vond veeleer plaats in de werkgroep archivarissen4, die in 2010 zesmaal vergaderde. Op de agenda stonden: de exportmogelijkheden via EAD/XML, de workflow voor de leeszaaladministratie in scopeArchiv, de bespreking van SharePoint als pre-ingest omgeving en de lancering van LIAS.

2. Samenstelling Stuurgroep: Mel Collier (Universiteitsbibliotheek K.U.Leuven), Koen Debackere (Algemeen Beheer K.U.Leuven), Jan De Maeyer (voorzitter) (KADOC-K.U.Leuven), Annemie Depuydt (ICTS), Leo Kenis (Fac. Godgeleerdheid), Mathijs Lamberigts (Fac. Godgeleerdheid), Dirk Kinnaes (LIBIS), Johan Rademakers (LIBIS), Luc Schokkaert (verslaggever) (KADOC-K.U.Leuven).

3. Samenstelling Technische Werkgroep: Sam Alloing (LIBIS), Kris Dekeyser (LIBIS), Dirk Kinnaes (coördinator) (LIBIS), Godfried

Kwanten (KADOC-K.U.Leuven), Herman Moons (ICTS), Marc Nelissen (Universiteitsarchief Leuven), Luc Schokkaert (coördina-tor) (KADOC-K.U.Leuven).

4. Samenstelling werkgroep archivarissen: Kjell Corens (Universiteits- archief Leuven), Godfried Kwanten (KADOC-K.U.Leuven), Marc Nelissen (verslaggever) (Universiteitsarchief Leuven), Luc Schokkaert (coördinator) (KADOC-K.U.Leuven), Katrien Weyns (KADOC-K.U.Leuven).

10

jaarverslag 2010

1.6.2.4.2. Componenten LIAS

1.6.2.4.2.1. Overzicht van de diverse componenten

LIAS gebruikt volgende programma’s

Daarnaast kunnen ook de andere programma’s die LIBIS aanbiedt, binnen een LIAS-context worden ingezet (Aleph voor bibliografische beschrijvingen bij digitale objecten, Limo als metasearch omgeving).

DigiToolEx Libris (IL)Bewaaromgeving voor digitale objecten: ‘institutional repository’

scopeArchivScopeSolutions (CH)Volledig programma met modules voor uitgebreid archiefbeheer

ODISODIS vzw (KADOC, ADVN, AMSAB-ISG, Liberaal Archief )Authority databank

SharePointMicrosoftSamenwerkingstool

NetApp NFSOpslag Backup en beveiliging

LIAS positioneert zich als een volledig OAIS-compliant systeem, waarbinnen de hierboven opgelijste program-ma’s worden ingezet.

11

Het OAIS (Open Archival Information System) beschrijft de functionele processen bij archiefbeheer, analyseert een informatieobject en de voorwaarden nodig voor langetermijnbewaring.

Volgende functionele processen zijn gedefinieerd in OAIS.1. Pre-ingest: rudimentaire selectie (isoleren op te

nemen digitale objecten) en transformatie van digitale objecten naar eenvormige SIP (Submission Information Packages);

2. Ingest: opvangen SIP, kwaliteitscontrole, genereren AIP (Archival Information Packages), genereren be-schrijvende informatie en opslag AIP, bepaling PDI (Preservation Descriptive Info);

3. Preservation: ontwikkeling van preservatiestrate-gieën en -standaarden; keuze preservatiehandeling (migratie, emulatie);

4. Storage: opvangen AIP in permanente bewaring; backup en recovery; voorbereiding AIP voor consul-tatie;

5. Data management (inclusief metadata): toevoegen, wijzigen en wissen van informatie;

6. Administration: onderhandeling Submission agree-ment, nakijken of SIP voldoet aan Submission agree-ment, systeemconfiguratie;

7. Access: toegang tot de gegevens voor de gebruikers.

Op de volgende schema’s is het OAIS schema vertaald

PR

OD

UC

ER

DO SIP

Preingest Ingest

AIP

IMPORT SIP (= DO + METADATA) Uitgevoerd door

LIAS-beheerders met DigiTool functionaliteit

(zonder automatische feedback naar archivarissen)

OfIngestmodule scopeArchiv

(geconfigureerd voor DigiTool / Rosetta)

CREATIE SIP (DO + basismetadata en/of basisstructuur)

via Sharepoint- scopeArchiv -

Aleph- gestructureerde file

Import van digitale objecten in het digitaal depot

data management

archival storage

digital object submission information package archival information package

12

jaarverslag 2010

Papier

PRESERVATIEaan de hand van metadata DigiTool

(zelf te implementeren) of via Rosetta

VERRIJKING METADATA via scopeArchiv

(modulesUnits of description

& Descriptors) via ODIS

(authority gegevens)

Data management

Archival storage

Beschrijving, opslag en preservatie digitale objecten in het digitaal depot

AIP

ingest

ingest

access

access

descriptive info descriptive info

Preservation preservation info

OPSLAGop NetApp NFS

(beveiligde opslag, backup, disaster recovery)

Papier

TOEGANG DATA VOOR EINDGEBRUIKER via scopeArchiv Query (archieven)

en beheer via diverse modules scopeArchiv (o.m. Loans) DigiTool OPAC (digitale objecten)

Limo (metasearch)

Access

Toegang tot de data voor de eindgebruikers

DIP

data management

archival storage

queries

descriptive info

CO

NS

UM

ER

result setsorders

disseminationinformation package

13

Vertaald naar functionaliteit biedt LIAS onder meer een oplossing voor:

Ingest

De creatie van SIP’s (Submission Information Packages) via diverse systemen: •digitale objecten met bibliografische gegevens uit

Aleph; •digitale objecten met archiefbeschrijvingen uit

scopeArchiv; •voor kantoordocumenten die in bulk worden aange-

boden met SharePoint;

De import van digitale objecten in een digitaal depot, samen met metadata (DigiTool, eventueel in combinatie met ingestmodule scopeArchiv);

Het extraheren van technische metadata van digitale objecten;

Het checken van de geldigheid van digitale objecten;

Het berekenen van een hashcode van digitale objecten (onder meer voor controle authenticiteit).

Storage en preservation

Het veilig en permanent opslaan van digitale objecten (NetApp NFS storage);

Het preserveren van digitale objecten (Rosetta of zelf te implementeren via metadata DigiTool).

Data management

Het beschrijven en beheren van digitale, papieren en hybride archieven (scopeArchiv);

De verrijking van metadata met authority gegevens (via de koppeling met ODIS);

Het beschrijven van digitale objecten (DigiTool).

Access

Het zoeken naar archieven (scopeArchiv / Limo);

Het toegankelijk maken van archieven voor externe gebruikers (scopeArchiv / Limo);

Het uitlenen van archieven (scopeArchiv);

Het toegankelijk maken van digitale objecten voor externe gebruikers (DigiTool / Limo);

De mogelijkheid data aan te leveren in het gewenste formaat voor externe systemen (bv. Europeana);

De mogelijkheid gegevens over archieven aan te leve-ren in internationale uitwisselingsstandaard EAD.

1.6.2.4.2.2. scopeArchiv

1.6.2.4.2.2.1. Invoer in scopeArchiv

Vanaf begin 2009 is scopeArchiv in gebruik bij de archivarissen van KADOC en het Universiteitsarchief K.U.Leuven voor de ordening en beschrijving van archieven.

Tot dusver werd een veertigtal archieven op die wijze geïnventariseerd. Het betreft zowel klassieke papieren archieven (o.a. archief Paul De Keersmaeker - zie KADOC-Nieuwsbrief, 2010/2, Clarissen Vlaanderen) als bestanden van beelden geluidsmateriaal (o.a. beeldarchief Christen-Democratische Omroep, missiefilms van diver-se missiecongregaties, collectie films Smalfilmstudios). De omvang van die bestanden is zeer uiteenlopend, van enkele dossiers tot gehelen van ca. 250 strekkende meter (bv. archief Broeders Christelijke Scholen - zie e-Nieuwsbrief, mei 2010, archief Vlaamse Jezuïeten). Ook voor de ordening van archieven met een zeer ver-stoorde structuur (bv. archief Leo Tindemans) voldoet scopeArchiv ten zeerste.

Tegelijk werd een grote inspanning geleverd om de bestaande inventarissen en lijsten naar scopeArchiv te converteren. Dat gebeurde met circa 275 kleine en gro-te lijsten en inventarissen of in totaal een kleine 35 % van de bestaande lijsten. Op het einde van 2010 was ruim de helft van de bestaande lijsten en inventarissen naar scopeArchiv geconverteerd.

Het gebruik van scopeArchiv heeft de inventarisatie-praktijk van de archivarissen van KADOC vrij grondig gewijzigd. Nieuwe procedures werden uitgewerkt. De praktijk wijst in elk geval uit dat archivarissen met scopeArchiv sneller, efficiënter, grondiger en meer uniform kunnen ordenen en beschrijven dan via de klassieke manuele methode. De KADOC-archivarissen beoordelen dit nieuwe inventarisatie-instrument dan ook bijzonder positief.

1.6.2.4.2.2.2. ScopeArchiv en EAD

De werkgroep archivarissen boog zich over de uitvoer van scopeArchiv naar EAD (Encoded Archival Descrip-tion), de internationale XML-presentatiestandaard voor archieven. Uiteindelijk werd deze export verkozen boven de uitvoer via Word templates en Crystal Reports rapporten.

1.6.2.4.2.2.3. Synchronisatie ODIS en scopeArchiv

Drie synchronisatietaken werden in productie geno-men.

14

jaarverslag 2010

Een script om beschrijvingen van archieven (op niveaus fonds, subfonds, archief en deelarchief ) van scopeArchiv naar ODIS te exporteren;

Een script om trefwoorden van ODIS naar scopeArchiv te synchroniseren (nieuwe records, gewiste records, gewijzigde records);

Een script om wijzigingen aan de omschrijving van een archiefvormer in ODIS automatisch aan te brengen in scopeArchiv.

1.6.2.4.2.2.4. Toegang tot scopeArchiv voor externen en thuiswerkers

Door ICTS werd de VPN-SSL opgezet. Op die manier kunnen externe gebruikers de Oracle database bereiken en invoeren in de scopeArchiv databank.

1.6.2.4.2.2.5. Nieuwe versie scopeArchiv

Op 15 en 16 juli bracht projectleider Jürgen Brombacher zijn laatste bezoek aan de K.U.Leuven. Op het program-ma stonden volgende elementen:

Migratie van scopeArchiv van versie 4.4 naar versie 5.0 (client, server en OPAC). Enkele nieuwe functies werden voorgesteld. Ook wer-den de Digitool adapter en de aanpassingen aan de Transfer assistant nu in de officiële versie ingebouwd.

Discussie over een mogelijke nieuwe Plug-in. Om te vermijden telkens via scopeSolutions te moeten passeren, werd gevraagd om een dialoogvenster te pro-grammeren, waarbinnen eigen programma’s en scripts kunnen worden opgeroepen. Ondertussen werden deze specificaties uitgeschreven. Er werd evenwel beslist om te wachten met deze ontwikkeling, gezien het feit dat scopeSolutions deze functionaliteit mogelijk gaat ver-werken in één van de volgende releases.

1.6.2.4.2.3. DigiTool

1.6.2.4.2.3.1. Ingest objecten KADOC

Regelmatig worden nieuwe pakketten van bestanden toegevoegd in het wachtbekken. De bestanden in het wachtbekken zijn gevalideerd op checksum en staan op dezelfde storage-infrastuctuur als de objecten in Digi-Tool. KADOC heeft zo al circa 90.000 objecten (waarvan circa 10.000 objecten in 2010) geüpload naar de LIAS-servers. In 2010 waren het voornamelijk films, fotoal-bums, geluidsinterviews, videointerviews en boeken.

Bestanden die klaar staan in het wachtbekken worden nu op regelmatige basis in DigiTool opgeladen (per pakket). Eind 2010 waren er zo circa 75.000 geïngest. Specifiek voor de audiovisuele documenten van KADOC

is daarvoor een automatische procedure uitgewerkt, die ook bruikbaar is voor andere instellingen. Niettemin zal deze ingest nog wel enige tijd in beslag nemen (vooral computertijd). Bovendien zal deze procedure verder uitgebreid moeten worden telkens wanneer er objec-ten volgens een nieuw model verwerkt moeten worden (bv. nieuwe documenttypes, nieuwe types van afge-leide representaties ...). De ingest van single objecten met metadata vanuit Aleph werd voortgezet. De ingest van complexe objecten met metadata vanuit Aleph werd eind december nog getest. De ingest van METS-objecten wordt bestudeerd, samen met de import van beschrijvingen vanuit SharePoint.

Er zijn enkele aanpassingen gebeurd in de wijze waarop de metadata (automatisch) uit Aleph naar Dublin Core worden geconverteerd. Zo kan nu voor de namen van personen en organisaties met een ODIS-nummer in Aleph ook vanuit DigiTool worden doorgeklikt naar de overeenkomstige fiche in ODIS.

1.6.2.4.2.3.2. Trajecta (KADOC)

Het tijdschrift Trajecta. Religie, cultuur en samenleving in de Nederlanden werd samen met de antecedenten van het tijdschrift geïngest in DigiTool en wordt via DigiTool digitaal toegankelijk gemaakt.

KADOC voerde beschrijvingen in van vijf tijdschriften, 270 tijdschriftnummers of jaargangen (voor anteceden-ten Trajecta), 454 tijdschriftartikels en verwijzingen naar 768 recensies. Vervolgens werden deze metadata samen met de digitale objecten geïngest in DigiTool. Voor het tonen van de context werd een html-pagina met boomstructuur gecreëerd.

Dit project is nog niet helemaal afgewerkt. Wat nog moet gebeuren is het opladen van voor- en nawerk (zonder metadata), het koppelen van alle objecten via de boomstructuur (incl. voor- en nawerk), het aanmaken van individuele gebruikersaccounts voor de abonnees, en het bepalen van de procedure voor het toevoegen van nieuwe nummers en het updaten van de lijst van gebruikersaccounts.

1.6.2.4.2.3.3. Studiewerk

1.6.2.4.2.3.3.1. Ingestprocedure digitale objecten beschreven in Aleph of scopeArchiv

Er werd een studienota opgesteld Werkwijze bulk ingest digitale objecten die zijn beschreven in Aleph of scope-Archiv. Die beschrijft de ingest van digitale objecten die reeds beschreven zijn in Aleph, scopeArchiv of waarvan de metadata in een XML-schema zijn meegeleverd.

15

1.6.2.4.2.3.3.2. Lijst ingestmodellen

Om de ingest van digitale objecten zo gestandaardi-seerd mogelijk te laten verlopen, zal worden gewerkt met zgn. ingestmodellen. Deze modellen bepalen welke manifestaties van aangeboden digitale objecten auto-matisch worden gecreëerd. Aan de modellen zijn één of meerdere instellingsafhankelijke access rights modellen gekoppeld.

Deze procedure maakt het mogelijk dat instellingen de ingest van de aangeleverde digitale objecten kunnen sturen en dat LIBIS/LIAS de objecten aan de hand van de meegeleverde gegevens automatisch kan verwer-ken.

Een eerste versie van deze lijst werd al besproken door de technische werkgroep.

Er werd overleg gepleegd over een generiek ingest-model. Een eerste voorstel werd verder verfijnd en er werden reeds enkele van deze modellen geïmple-menteerd. Er werd een document opgesteld met een systematische en gedetailleerde beschrijving van de ingestmodellen die tot dusver zijn toegepast in DigiTool (dat zal aangevuld worden als nieuwe modellen worden geïmplementeerd). Een handleiding beschrijft welke aspecten allemaal bekeken moeten worden vooraleer een nieuwe collectie in het digitaal depot geladen en ontsloten kan worden.

1.6.2.4.2.4. Rosetta

Rosetta is een nieuw product van Ex Libris dat volledig gericht is op preservatie en als dusdanig een aanvul-ling is op andere systemen en momenteel uniek is op de markt. Rosetta richt zich (vandaag) vooral op drie domeinen: cultureel erfgoed, wetenschappelijke gege-vens (van primaire data tot publicaties, inclusief archief-bestanden van elektronische tijdschriften) en admini-stratieve documenten. Het is volledig gebaseerd op de OAIS-standaard en kan uiteraard geïntegreerd worden in andere systemen. Zo zijn er contacten met scope-Solutions.

Er werden uitgebreide besprekingen gevoerd tussen LIBIS en Ex Libris voor de mogelijke aankoop van Rosetta en de implementatie binnen de huidige LIAS-configuratie.

Op 26-27 oktober ging er in Leuven een workshop van Ex Libris door om de implementatie van Rosetta te bespreken. Een van de taken van de workshop was om de workflows met de hoogste prioriteit te bepalen. Bestaande applicaties als scopeArchiv en DigiTool wer-den bediscussieerd. Het werd duidelijk dat die kunnen worden geïntegreerd in de Rosetta preservatie work-flows. Ex Libris beveelt een gefaseerde implementatie

aan, die ervoor moet zorgen dat LIBIS vertrouwd wordt met het systeem door goed gedefinieerde en haalbare stappen te zetten en dat tegelijkertijd het vertrouwen van externe partners in LIBIS als “digital records preser-vation center” kan worden opgebouwd.

1.6.2.4.2.5. Primo / Limo

Doel is dat Primo / Limo ook voor de LIAS-omgeving als metasearch kan dienen en zo een geïntegreerde ont-sluiting mogelijk maakt.

Aleph en DigiTool zijn beschikbaar binnen Primo. Door het ingesten van de archiefinventarissen in DigiTool zijn ook de archieven (tot op een zekere hoogte) beschik-baar in Primo. Een verdere integratie van scopeArchiv binnen Primo kan in een later stadium worden bestu-deerd. Over de integratie van ODIS binnen Primo werd overleg gepleegd.

Een link met ‘Vlaanderen in Beeld’ (VIB) werd op 9 november gedemonstreerd op een studiedag van de Canon Onderwijscel in Brussel.

De link met DigiTool zal medio 2011 worden opgezet.

Ook wordt een link naar Europeana bestudeerd. In het kader daarvan werd een gedetailleerde mapping van de metadata van DigiTool naar Europeana uitgewerkt.

1.6.2.4.2.6. Mass storage

De beschikbare storagecapaciteit (NAS) werd uitgebreid tot 8 TB. Op korte termijn volstaat dit voor het verder ingesten van onder meer de audiovisuele collecties van KADOC. Op middellange termijn moet rekening worden gehouden met onder meer de digital born archieven die KADOC in de toekomst zal verwerven.

1.6.2.4.2.7. Pre-ingest tool

De archivarissen die met LIAS werken, worden gecon-fronteerd met geordend en niet geordend materiaal dat wordt aangeboden via harde schijven, USB-sticks en cd’s. Als we ervan uitgaan dat de ingest een automa-tisch proces is, dat door de technische beheerders van het LIAS-systeem wordt uitgevoerd, zal het noodzakelijk zijn dat archivarissen een tool kunnen gebruiken waar-mee ze in een zgn. pre-ingestfase aan de slag kunnen. Deze tool zal het materiaal voorbereiden zodat het kan worden aangeboden aan de ingestmodule van DigiTool. De tool moet dus digitale objecten kunnen importe-ren, ordenen, selecteren en rudimentair beschrijven en vervolgens samen met de gecreëerde metadata kunnen exporteren naar een formaat dat door DigiTool kan wor-den gelezen.

16

jaarverslag 2010

Een nota Pre-ingestproces en pre-ingesttool LIAS werd besproken op de werkgroep archivarissen. Uit deze bespreking kwam naar voren dat de functionaliteit van een dergelijke tool niet snel kan worden geïmplemen-teerd. Om die reden werd de mogelijkheid geopperd om te werken met één SharePoint site. Het is belangrijk te beklemtonen dat de technische werkgroep van LIAS SharePoint wil positioneren als tool (met beperkte storage). Met de goedkeuring van de Stuurgroep werd het product geïmplementeerd en in de loop van de vol-gende maanden getest.

De projectcoördinatoren werden opgeleid in de basis-principes van SharePoint, een programma dat wordt ingezet als pre-ingesttool.

Vervolgens werd de invoerzijde aangepakt. Een stan-daardformulier werd geïmplementeerd. De archivaris-sen zijn gestart met de test van grote pakketten digitale objecten. Binnen de werkgroep archivarissen wordt ondertussen gediscussieerd over de workflow, de mini-male metadata die aan digitale objecten worden toe-gekend en de mapping van de metadata in de diverse systemen.

Er werd eveneens aan de uitvoerzijde gewerkt. Er werd een programma ontwikkeld waarmee metadata en digitale bestanden uit SharePoint geëxporteerd kunnen worden via standaard SharePoint web services. Dit is een eerste maar essentiële stap in de koppeling tussen SharePoint en het digitaal depot. Deze eerste stap geldt ook als ‘proof of concept’. Ook de volgende stappen (conversie metadata en ingest in DigiTool en scope-Archiv) werden reeds getest.

1.6.2.4.3. Participaties

1.6.2.4.3.1. Werkgroep digitale archivering K.U.Leuven

De technische werkgroep van LIAS is betrokken bij de werkgroep Digitale Archivering van de K.U.Leuven. Die wil het digitale archiefbeleid van de K.U.Leuven vastleggen. Als technische omgeving wordt LIAS gebruikt.

1.6.2.4.3.2. Vlaanderen in Beeld

LIAS-K.U.Leuven participeert aan het project ‘Vlaande-ren in Beeld (VIB)’. De participatie van LIAS stelt zich op twee domeinen:

Congo

KADOC levert HD-materiaal van interviews met betrek-king tot “Religie en kolonisatie: Congo 2010. Mondelin-ge bronnen over de receptie en perceptie van westerse religieuze opvattingen en praktijken in Congo en Rwanda, 1885-1960”.

Interfacing

LIMO kan worden ingezet als aggregator. Er werd met goed gevolg een test uitgevoerd om gegevens uit de LIBIS-catalogi (Aleph, Digitool) en uit de databank van Vlaanderen in Beeld via dezelfde interface te bevragen.

1.6.2.4.3.3. CLARIN

CLARIN-Vlaanderen is het Vlaamse luik van het grote, pan-Europese infrastructuurproject CLARIN (Common Language Resources and Technology Infrastructure). CLARIN beoogt tools en resources die in de taal- en spraaktechnologiewereld worden gebruikt, beschikbaar te maken voor onderzoekers in de humane en sociale wetenschappen. Dergelijke tools en resources kunnen gebruikt worden voor het zoeken van informatie in grote hoeveelheden data (Information Retrieval) of het zoeken van antwoorden op vragen, mogelijk zelfs in documenten in verschillende talen (multilingual) of, op spraakgebied, het omzetten van gesproken taal naar geschreven taal, of andersom.

KADOC participeert in het Vlaams-Nederlandse CLARIN pilootproject TST Tools voor het Nederlands als Webser-vices in een Workflow (TTNWW). Er wordt geëxperimen-teerd met spraakherkenning op interviews van China-missionarissen. Aan technische zijde wordt het project ondersteund door de onderzoeksgroep van Patrick Wambacq (ESAT K.U.Leuven).

1.6.2.4.3.4. Archipel

LIAS levert materiaal voor de demonstrator die in het kader van het Archipelproject wordt opgezet.

1.6.2.4.4. Diverse contacten

Er was overleg over diverse mogelijkheden van samen-werking en/of toetreding tot LIAS met vertegenwoor-digers van volgende instanties: de Vlaamse Erfgoedbi-bliotheek, het Leuvens Instituut voor Ierse Studies (met betrekking tot een mogelijk samenwerkingsverband rond digitalisering met het Trinity College, Dublin), het project Erfgoed Plus, het ADVN Antwerpen, de vzw PACKED (met betrekking tot geïmplementeerde stan-daarden, in het kader van het project CEST Cultureel ErfgoedStandaarden Toolbox) en het Sagalassosproject.

LIAS en/of scopeArchiv werden, ook in functie van mogelijke samenwerking en/of toetreding, gepre-senteerd aan: het archief Annuntiaten Heverlee, het Universiteitsarchief Gent, het Liberaal Archief Gent, de Regionale Historische Centra Nederland, de Broeders van Liefde Gent.

17

1.6.3. IT-ondersteuning en vorming

1.6.3.1. Ondersteuning

De eerstelijnszorg bleef ook in 2010 een prioriteit. Een helpdesk garandeerde een probleemoplossing bin-nen de vier uur.

De cel Informatica is betrokken bij diverse op KADOC lopende projecten. Naast de dagelijkse ondersteuning van hard- en software denkt de cel Informatica ook mee na over de beste manier om aan dataverzameling te doen. De cel geeft ook ondersteuning bij tentoonstel-lingen en bij het maken van presentaties voor lezingen en colleges.

Onder meer voor het project Congo 2010 werd een groot deel van de dataverwerking (interviews: conversie en preservatie digitale bestanden en metadata; terbe-schikkingstelling op het web) gerealiseerd. Voor het project Toeters en bellen werd een SharePoint site opgezet.

Ook werd er technische ondersteuning (pc-gebruik, projecties, internetconnectiviteit) geboden aan weten-schappelijke bijeenkomsten.

Het afdelingshoofd is lid van de technische werkgroep van ODIS en voert op geregelde tijdstippen technisch overleg met de technische werkgroep van Archiefbank Vlaanderen.

1.6.3.2. Vorming en expertise

Op de halfjaarlijkse personeelsvergadering werd een speciale sessie gewijd aan de IT-aspecten. Aan bod kwamen de vorderingen van het LIAS-project en de implementatie van Outlook-Exchange. Voor het nieuwe personeel werd een introductiesessie georganiseerd.

Het afdelingshoofd Informatica volgde de ontwikke-lingen van de informatietechologie aan de K.U.Leuven door deelname aan de vergaderingen van de systeem-administrators. Hij pleegde regelmatig overleg met specialisten van ICTS. Hij is tevens lid van de ICT-raad van Humane Wetenschappen, van de werkgroep digi-tale archivering van de K.U.Leuven en van de Werkgroep Automatisering van de VVBAD. Hij is medecoördinator van LIAS. Een lid van de cel volgt de ontwikkelingen van Oracledatabase technologie op de voet. In het kader van ODIS Hercules werden er diverse sessies georgani-seerd met Oracle technici.

1.6.4. Internetcommunicatie

De website werd voortdurend geactualiseerd en was goed voor meer dan 40.000 bezoekers in 2010.

Een belangrijk onderdeel van de website blijft de maan-delijkse e-Nieuwsbrief, die naar meer dan 20.000 e-mail-adressen wordt verstuurd. In 2010 was de e-Nieuwsbrief goed voor bijna 13.000 bezoekers. Daarnaast is er de KADOC International Newsletter die artikels bundelt voor het internationale publiek en naar ca. 18.000 bestem-melingen wordt verzonden.

Volgende websites werden in 2010 onderhouden en op regelmatige wijze bijgewerkt:

European Forum on the History of Religious Institutes in the 19th and 20th Centuries (http://www.relins.eu/ en http://www.relins.be)

Project ‘Het ABC van de volkstuin’ (project van 2007) (http://www.hetabcvandevolkstuin.be)

Databank ‘Kapelletjes’ (http://www.kapelletjes.be)

Project ‘Kloosterkwestie’ (http://www.kloosterkwestie.be)

Project ‘Vlaanderen en het Vaticaan. De geheime archie-ven van paus Pius XI’ (http://www.vaticana.be)

’Religion, Culture and Alterity. Flemish/Belgian Migrants in Northern France and Paris (1850-1960)’ (http://migration-religion.be/en/index.html)

Tentoonstelling ’Bim bam beieren’ (http://kadoc. kuleuven.be/bimbambeieren)

Project ’Congo 2010’ (http://kadoc.kuleuven.be/ congo2010)

BHIR (http://www.bhir-ihbr.be)

Er werd overleg gepleegd met het ICTS-webteam bin-nen de K.U.Leuven om de diverse KADOC-websites in 2011 te integreren in het content management systeem Plone. Tegelijkertijd zullen deze websites worden aan-geboden tot het verkrijgen van het AnySurfer label.

1.6.5. Digitalisering en repro

De belangrijkste digitaliseringslijn situeert zich op het vlak van de ‘scan on demand’, die elk jaar toeneemt en een belangrijke personeelsinzet vergt. Jaar na jaar zien we de reprovragen toenemen. In 2010 betrof ruim 30% van de online dienstverlening reprovragen. Dit gaat om bestellingen van hogeresolutiebeelden van reeds gedi-gitaliseerde stukken (cf. DigiTool), repro’s van

18

jaarverslag 2010

geselecteerde stukken tijdens een leeszaalbezoek en vragen naar kopieën van archiefdossiers en publicaties via het digitale loket. In totaal werden 9183 digitale beelden (statisch) aan (virtuele) lezers bezorgd. Door-gaans wordt geopteerd voor een digitale kopie, die daarna kan worden bewaard in het digitale depot van KADOC. Niettegenstaande de aanschaf van een boek-scanner blijven reprovragen arbeidsintensief en vergen ze veel administratieve opvolging (digitaliseren, verstu-ren, factureren, opslag in het digitale depot). Er werden ook nog circa 16 uur kopieën van bewegend beeld aan lezers bezorgd. Die digitalisering werd deels uitbesteed.

In 2010 werd het digitaliseren van de fotocollectie voortgezet. Zo werd, met uitzondering van een gedeel-te van de persoonsdossiers, de volledige collectie, met inbegrip van de fotoalbums, van de paters van Scheut gedigitaliseerd. Het grootste gedeelte van de stuksge-wijs ontsloten fotocollectie was reeds gedigitaliseerd. In 2011 zal verder werk worden gemaakt van het inscan-nen van de negatieven van de stuksgewijs ontsloten collectie van de Boerenbond.

De digitalisering van de glasplatencollectie (negatieven en positieven) uit het archief van de minderbroeders, in 2009 opgestart, werd in 2010 voortgezet. Naar ver-wachting zal die operatie in de loop van 2011 kunnen worden afgerond.

Het digitaliseren van de meest belangrijke fotoalbums (qua representativiteit) werd uitbesteed. Op dit ogen-blik zijn de albums behorend tot de archieven van de paters van Scheut, de gasthuiszusters-augustinessen van Antwerpen, de zusters van Onze-Lieve-Vrouw ten Bunderen, de redemptoristen, de oblaten, de Chinacol-lectie van de minderbroeders, Eskimopater Franz Van de Velde, de Belgische Boerenbond, Joseph Casier en Ernest Van der Hallen digitaal beschikbaar.

Tevens werden de digitale bestanden van enkele grote deelprojecten (interviewproject Congo 2010, interview-project Het Volk, Trajecta digitaal, interviewproject grauwzusters Hasselt, andere interviewprojecten) klaar-gemaakt om in het e-depot opgeladen te worden. Ten slotte werd ook - met goed resultaat - een test uitgevoerd voor de digitalisering van de prentbriefkaar-tencollectie door de Regie van het Gevangeniswezen.

Om de digitale kopieën in de beste en meest verant-woorde omstandigheden te kunnen maken, werd in 2010 een nieuw toestel aangekocht dat de mogelijk-heden van een boekscanner combineert met die van een flatbedscanner. Het gaat om de ScannTECH 401i van de firma Proserv. De scanner maakt professionele, precieze scans in kleur, heeft een scanvlak van 91,4 op 61 cm en een automatische boekenwip. Hij is uitgerust met uv-vrije en kleurgeijkte koudlichtlampen, conform de regels van preservatie. De camera’s ondersteunen

7500 pixels per kleur. Met dat toestel wordt het moge-lijk onder meer grotere plannen, bladen op A1-formaat, fotoalbums en oude boeken te digitaliseren. Zie ook e-Nieuwsbrief, oktober 2010.

De start van een interne werkgroep digitalisering werd voorbereid. Die zal vanaf 2011 regelmatig vergaderen en overleggen over digitaliseringsprocessen, workflows, kwaliteitseisen enz. De werkgroep baseert zich op een algemene instructienota rond digitalisering die in 2010 werd opgesteld en in 2011 door de staf zal worden gevalideerd.

19

2. ErfgoedVan de 616 schenkingen die het Centrum registreerde (ten opzichte van 614 in 2009), waren er 420 (389 in 2009) die hoofdzakelijk boeken en 56 die hoofdzakelijk tijdschriften (46 in 2009) bevatten. 96 daarvan bevatten archiefmateriaal en 79 audiovisueel materiaal (maar ook vaak bibliotheekmateriaal). Al die schenkingen onder-gaan de strenge selectie van het KADOC-collectieplan. Dat houdt in dat soms wordt overgegaan tot herbe-stemming. Deze cijfers omvatten alleen de schenkingen op papier. Voor de toenemende verwerving van digitale

documenten, verwijzen we naar 2.5.2.1. Voor de materi-ele omvang van de aangroei en de situatie per 1 januari 2011, zie Bijlage 3.

Deze toch wel indrukwekkende omvang moet noodge-dwongen worden beheerd en verwerkt met amper 5,9 VTE archivaris, 0,8 VTE administratieve kracht en 4,8 VTE bibliotheekmedewerker, maar gelukkig bijgestaan door 11 vrijwilligers.

Aanwinsten 1990-2010

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Aanwinsten Archief Audiovisueel materiaal Boeken Tijdschriften

20

jaarverslag 2010

2.1. Preservatie

Preservatie is in een erfgoedbewaarinstelling een per-manente factor van aandacht en zorg. De beleidsopties inzake behoud en beheer worden systematisch uitge-voerd. KADOC investeerde in 2010 verder in aange-paste preservatiematerialen, voornamelijk zuurvrije opbergmaterialen aangepast aan het documenttype en aangepaste boekensteunen. Er werd ook aandacht besteed aan informatie en vorming van het personeel. De interne workshop preservatie, die in 2009 vooral informerend en sensibiliserend was opgevat, werd in 2010 aangevuld met een praktijkgerichte sessie, waarop erfgoedmedewerkers concrete voorbeelden en proble-men uit hun werkpraktijk aan een externe deskundige konden voorleggen.

Het calamiteitenplan van KADOC, dat in de context van het ECCe-project tot stand was gekomen, werd in 2010 geactualiseerd, vooral met betrekking tot beveiliging en diefstalpreventie. Er werd geïnvesteerd in bijkomende elektronische beveiliging van het bewaardepot (KADOC 1). Er werden nieuwe procedures uitgewerkt rond diefstalpreventie, wat leidde tot een aanpassing van het leeszaalreglement. KADOC bleef ook verder actief participeren aan het Leuvense calamiteitennet-werk, dat tot doel heeft om het preventiebeleid van de Leuvense erfgoedinstellingen inzake erfgoedcalamitei-ten beter op elkaar af te stemmen.

Ten slotte werden de geconcerteerde acties rond behoud en beheer gecontinueerd. De stelselmatige controle en vervanging van bewaarexemplaren ging verder. In 2010 werden circa 300 boeken vergeleken (138 titels in 2009). 102 werden door een beter exem-plaar vervangen (58 in 2009). Er werden 20 exemplaren met een opdracht aan de collectie toegevoegd (22 in 2009). Er werd ook werk gemaakt van een meer gestan-daardiseerde schaderegistratie (zie 2.5.4.2. / 1.4).

Het microfilm- en digitaliseringsbeleid werd voortgezet. Verzuurde boeken en tijdschriften worden systematisch gedigitaliseerd. Collectie-exemplaren die te broos zijn, worden op embargo geplaatst en enkel nog in digitale vorm aan de lezer ter beschikking gesteld. Enkel om zeer grondige redenen wordt daarop een uitzondering gemaakt. In het kader van het LIAS-project werden bin-nen de werkgroep digitalisering nieuwe procedures en workflows uitgewerkt met betrekking tot microfilm- en digitaliseringsbeleid. In die context werd geïnvesteerd in een nieuwe professionele boekenscan (zie hoger en zie ook e-Nieuwsbrief, oktober 2010).

2.2. Actuele documentatie

De actuele publicaties van uitgeverijen, organisaties en particulieren blijven een belangrijke prioriteit in de documentatieverwerving en -verwerking. Meer en meer worden die publicaties digitaal aangeboden. Als gevolg van de gecoördineerde inspanningen van de voorbije jaren vertoont het aantal tijdschriften dat lopend op het centrum toekomt, met name 1838 titels (1810 in 2009), nog steeds een stijgende trend. Het aantal lopende digitale tijdschriften neemt verder toe (1139 titels in 2010, 1111 titels in 2009, 977 in 2008), terwijl het aantal lopende tijdschriften in papieren versie stagneert (699 in 2010, 699 titels in 2009, 695 in 2008).

Naast de lopende periodieken werden in 2010 nog eens 1523 actuele publicaties verworven en prioritair verwerkt, wat een verdubbeling is ten opzichte van het vorige jaar (809 in 2009). De hernieuwde contactronde met de uitgeverijen levert verder vruchten af. Dankzij de bijkomende personeelsinzet konden alle actuele publi-caties worden verwerkt. Dat leverde 1127 titels op in papieren versie (809 in 2009, 768 in 2008). Verder werd gestart met de verwerking van de collectie e-books. Dat resulteerde in 440 nieuwe titelbeschrijvingen, waar-van het merendeel actuele publicaties (396 titels).

2.3. Prospecties

In 2010 werden twee domeinen verder systematisch geprospecteerd, met name de archieven van de katho-lieke (parochies, bisdommen, religieuze instituten) en protestants-evangelische kerken (zie 2.4.3.8). Die ar-chiefvormers werden ondersteund en begeleid op het vlak van bewaring, ordening, beschrijving en selectie en hun bestanden werden geregistreerd in ODIS.

Daarnaast werden bij diverse organisaties de eerste contacten gelegd inzake de voorbereiding van de over-dracht van digitaal archief. Op dit terrein werden afspra-ken gemaakt inzake sensibilisering, begeleiding en vorming vanwege KADOC. De komende jaren zullen dat soort contacten nog worden veralgemeend en gesyste-matiseerd. Een gedegen voorbereiding (naamgeving digitale bestanden, toevoegen van metadata, opbouw logische boomstructuur, technische afspraken) en de opleiding van de archiefvormers ter zake zijn immers noodzakelijke voorwaarden voor een succesvolle over-dracht van digitaal archief.

21

2.4. Archief

2.4.1. Verwerving

KADOC kende in 2010 een aangroei van 1811 strek-kende meter archief. Dat cijfer ligt beduidend hoger dan de voorbije jaren, toen een gemiddelde van circa 1000 strekkende meter werd genoteerd. Die enorme aan-groei wordt vooral verklaard door de bewaargeving van enkele bijzonder grote bestanden, telkens goed voor enkele honderden strekkende meter. We vermelden in het bijzonder de archieven van de Vlaamse minderbroe-ders, de Vlaamse redemptoristen en de Zuid-Belgische provincie van de jezuïeten. Vanuit inhoudelijk oogpunt gaat het hierbij telkens om historisch uiterst waardevol-le bestanden. Dat is ook het geval voor de archieven van de zusters van O.-L.-V.-Visitatie Gent (zie e-Nieuwsbrief, juni 2010), de Groep Arco, de christelijke textielcentrale Textura (zie e-Nieuwsbrief, september 2010), het gene-ralaat van de zusters-missionarissen van het Onbevlekt Hart van Maria (zusters van de Jacht, zie e-Nieuwsbrief december 2010), de Basisbeweging voor Democratie in Samenleving en Kerken, de dominicanessen Herne, de priesters van het H. Hart van Jezus (dehonianen), het atelier Bressers-Blanchaert (Gent), VVI-Zorgnet Vlaan-deren (aanvulling) en Tele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel.

Van volgende personen werd waardevol archief in ontvangst genomen: Jef Ulburghs (aanvulling, zie e-Nieuwsbrief, september 2010), Marc Eyskens, Hugo Vandenberghe (zie e-Nieuwsbrief, augustus 2010) en Louis Meerts. Een speciale vermelding verdient de col-lectie Paul de Smet d’Olbecke over de indianenmissio-naris Pieter Jan De Smet S.J. (zie e-Nieuwsbrief, decem-ber 2010).

De aanwinsten hadden betrekking op de verschillende themavelden van KADOC. Een groot deel van de aan-winsten bestaat uit aanvullingen op archieven die al in KADOC aanwezig waren, vooral uit het veld ‘Intermedi-aire structuren’.

Uit de sector van het protestants-evangelisch erfgoed werden kleinere, maar waardevolle bestanden overge-dragen, met onder andere de archieven van Wycliffe-België, Sjaak Kaljouw, Evangelisch Centrum Haacht en Omgeving (ECHO) en Herman Spaargaren.

In het kader van Europalia China, die heel wat extra bezoekers naar KADOC bracht, kwam een unieke col-lectie missiebrieven in het bezit van KADOC. Ze zijn afkomstig van Johanna Jans (1878-1938), op 22-jarige leeftijd ingetreden bij de Dochters van het Kruis (als zus-ter Coralie) en vanaf 1903 werkzaam als missionaris in India, en zijn geschreven door haar broer, de Limburgse minderbroeder en missiebisschop Trudo Jans (1877-

1929), die in 1929 in zijn missiegebied in Centraal-China werd vermoord.

De aangroei van de audiovisuele documentatie lag vooral bij de religieuze congregaties, waaronder de annuntiaten van Westmalle, naast het beeldarchief van de Vlaamse minderbroeders. Ook de scheutist en broeder-architect Paul Dequeker gaf zijn fotoarchief aan KADOC in bewaring (zie e-Nieuwsbrief, mei 2010). De meeste archieven bevatten in min of meerdere mate een collectie audiovisueel materiaal.

Bij de affichecollectie kunnen we de vervollediging van de collectie van Broederlijk Delen vermelden, naast de verkiezingsaffiches van CD&V. Via Evadoc verwierf KADOC een vrij uitgebreide reeks affiches van de Vlaam-se Plakkaatzending.

De kledijcollectie werd vervolledigd met een uitgebrei-de set van jezuïetenhabijten.

Net zoals vorig jaar kende de collectie interviews een forse aangroei door de verwerving van de interviews afgenomen in het kader van het project ‘Afrikagetui-genissen’ (zie jaarverslag 2009, 2.4.1 en e-Nieuwsbrief, februari 2010).

Aanwinsten per themaveld

Kerk(en) en religie

Collectie Paul de Smet d’Olbecke over Pieter Jan De Smet S.J. Archief Basisbeweging voor Democratie in Samenleving en Kerken Archief Guido De Schrijver-Monique Batavia (aanvulling) Archief Wycliffe-België Archief Sjaak Kaljouw Archief Evangelisch Centrum Haacht en Omgeving (ECHO) Archief Herman Spaargaren Archief Vlaams Bijbelgenootschap/Belgisch Bijbelge-nootschap Archief Joni & Friends Europe Archief Evangelische Kerk Eernegem Archief Evangelische Gemeente Leuven (EGL) Archief Jan van Hees Archief Xavier Haesevoets Archief Bruno Waegemans

Religieuze instituten

Archief Zusters O.-L.-Visitatie Sint-Amandsberg Archief Priesters van het H. Hart van Jezus (Dehonianen) Archief Vlaamse Minderbroeders Archief Zusters van Overijse-Mechelen (aanvulling) Archief Clarissen Kortrijk Archief Clarissen Sint-Truiden

22

jaarverslag 2010

Archief Vlaamse Clarissenfederatie (aanvulling) Archief generalaat Zusters-Missionarissen van het Onbe-vlekt Hart van Maria (Zusters van de Jacht) Archief Vlaamse provincie Redemptoristen (aanvulling) Archief Dominicanessen Herne Archief Jésuites de la Province belge méridionale

Missionering, interreligieuze en interculturele contacten

Archief Gaby Demeulenaere (scheutist)

Religie, culturele identiteit en kunst

Archief Fedekam Oost-Vlaanderen Archief CVKV (aanvulling) Archief Katholieke Toneelkring ‘Hoger Op’ Sint-Theresia-Muide Gent (aanvuling) Archief Toneel Sint-Jozefsparochie Antwerpen Archief Atelier Bressers

Intermediaire structuren

Archief VKW-West-Vlaanderen (aanvulling) Archief VVI-Zorgnet Vlaanderen (aanvulling) Archief Begeleidingsdienst Limburgse Mijnen, BLM (aanvulling) Archief ACV-Strombeek-Bever Archief Sint-Vincentiusvereniging Brugge (zie e-Nieuws-brief, april 2010)Archief Agribex Archief Marcel De Prins (aanvulling) Archief ACV-Metaal Kortrijk Archief Textura (christelijke textielcentrale) Archief Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede (aanvulling) Archief Boerenbond (aanvulling) Archief ACW (aanvulling) Archief Broederlijk Delen (aanvulling) Archief KAV (aanvulling) Archief Algemeen Syndicaat der Geneesheren van Bel-gië (aanvulling, inclusief aanvulling op archief Marcel De Brabanter) Archief Bert Verbrugghe (aanvulling) Archief Tele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel Archief KVG-Oost-Vlaanderen Archief Unizo-Markant Lichtervelde Archief KWB (aanvulling) Archief KWB-Limburg (aanvulling) Archief KWB-Antwerpen (aanvulling) Archief KWB- West-Vlaanderen (aanvulling) Archief Welzijnszorg-Broederlijk Delen Antwerpen (aan-vulling) Archief KWB-Vlaams-Brabant en Brussel (aanvulling) Archief KWB-Oost-Vlaanderen (aanvulling) Archief KLJ-Groene Kring (aanvulling) Archief KVLV (aanvulling) Archief Vlaams Welzijnsverbond (aanvulling) Archief VKW-West-Vlaanderen (aanvulling) Archief KAJ (aanvulling)

Archief Frans van Camp (KAJ, Mechelen) Archief Samen-De Verenigde Verenigingen Archief Vredeseilanden-Coopibo (aanvulling) Archief Markant (aanvulling) Archief Alfons Margot (aanvulling)

Jeugd, opvoeding, onderwijs, wetenschap

Archief Centrum Informatieve Spelen (aanvulling) Archief KSJ-KSA-VKSJ (aanvulling) Archief Urbaan Huybrechts (aanvulling) Archief Luc Valgaeren (aanvulling) Archief Hoger Instituut voor Maatschappelijk Werk Antwerpen (aanvulling)

Politiek, ideologie, verzuiling

Archief Jef Ulburghs (aanvulling) Verslagboek Vereniging der Katholieken van het kanton Beringen Archief Brigitte Grouwels (aanvulling) Archief Bert Croux (aanvulling) Archief Hugo Vandenberghe Archief Roger Peeters Archief Mia De Schampelaere Archief CD&V-Kamerfractie (aanvulling) Archief Louis Meerts Archief Marc Eyskens (aanvulling)

Andere

Archief familie Denys (aanvulling) Archief familie van Outryve d’Ydewalle Archief Robert Houthaeve-Lecluyse Archief Mathieu Driessen Archief Andries Van den Abeele (aanvulling)

2.4.2. Verwerking

In 2010 werd van het binnenkomende archief 647 strek-kende meter - goed voor 35 % van de totale archiefin-stroom dat jaar - ontsloten via diverse toegangen (plaat-singslijsten of inventarissen) (zie onder a. p. 23).

Ook werd een bijzondere inspanning geleverd om archieven te ontsluiten die al vóór 2010 toekwamen. 456 strekkende meter werd aldus geordend, beschreven en ontsloten (zie onder b. p. 24). Zo kan op een selec-tieve wijze de verwerkingsachterstand deels worden weggewerkt. De ontsluiting gebeurt vaak rudimentair. Een plaatsingslijst biedt een eerste toegang tot het bestand. Tegelijk wordt het archief geselecteerd, even-tueel gereinigd en verpakt. Bij dat soort operaties wor-den ook ieder jaar jobstudenten ingeschakeld.

KADOC stelde in 2010 twee stagiairs te werk in het kader van hun manama-opleiding ‘Archivistiek en hedendaags documentbeheer’. Een stagiair ordende

23

een deel van het archief van de Religieuzen van de H. Familie van Helmet Schaarbeek. De tweede ordende het hedendaagse archief van de Sint-Bernardusabdij van Bornem.

Zoals ook reeds vorige jaren werd vermeld, maakt de structurele onderbezetting van de afdeling het onmo-gelijk de achterstand in de verwerking weg te werken, laat staan de verwerking gelijke tred te laten houden met de verwerving.

Een tijdelijke extra werkkracht maakte het evenwel mogelijk de continu aangroeiende collectie affiches bij te werken. Eind 2010 was, met uitzondering van een kleine 100 affiches van secundair belang, de volledige collectie online beschikbaar. Aanvullingen kwamen van het archief van de Vlaamse minderbroeders, recente verkiezingsaffiches van CD&V, Welzijnszorg, Broederlijk Delen, Gods Woord, Fedekam, Unizo, ACV, Davidsfonds Mortsel, Gezinsbond, ACW-Sint-Niklaas, Katholieke Werkmanskring Sint-Theresia, Muziekverbond van België, Incar, Agribex, naast de affiches die via Evadoc werden verworven. In totaal gaat het om 26.269 affi-ches. Dat cijfer lijkt in tegenspraak met het vorig jaar vermelde cijfer van 26.512 affiches in bezit. De syste-matische verwerking van de collectie bracht evenwel heel wat dubbel materiaal naar boven. De materiële afhandeling van die euvels (fysiek verwijderen van het dubbele exemplaar, controle op toestand e.d.m.) nam bovendien heel wat tijd in beslag. Nieuw ingevoerde affiches worden systematisch gekoppeld aan ODIS. Die koppeling gebeurde mondjesmaat voor de voordien reeds ingevoerde collectie. Beschrijvingen voorzien van gestandaardiseerde trefwoorden moeten voor de gebruiker de bevraging van de databanken vergemak-kelijken.

Verder werd de verwerking van een aantal fotocollecties aangepakt. Te vermelden zijn die van een aantal religi-euze congregaties, met name de annonciaden van Ber-chem, de annuntiaten van Westmalle, de Dochters van Maria van Willebroek, de gasthuiszusters-augustinessen van Antwerpen, Brussel en Lier, de jozefieten, de zusters van Onze-Lieve-Vrouw ten Bunderen en de zusters van Onze-Lieve-Vrouw Zeven Weeën, naast de Unie van Reli-gieuzen in België en een aantal christendemocratische organisaties, waaronder Christen-Democratische Studenten Leuven, CVP-Antwerpen, CVP-Jongeren, CVP-Nationaal, CVP Vrouw en Maatschappij en CVP Senioren. Ook van het beeldarchief van de Gezinsbond en dat van de Kinder- en Jongerentelefoon werden overzichten gemaakt. Die lijsten zullen in de loop van 2011 online raadpleegbaar zijn via scopeArchiv.

Sporadisch werd voortgewerkt aan de kwaliteitscon-trole van de fotobeschrijvingen en aan het koppelen daarvan aan de ODIS-trefwoorden. Dat dient evenwel nog te gebeuren voor het grootste deel van de kleinste

formaten van de stuksgewijs verwerkte fotocollectie.

Allicht zullen in de loop van 2011 ook de reeds inge-voerde lijsten bewegend beeld online raadpleegbaar kunnen worden gemaakt. Heel wat collecties, voorna-melijk van religieuze instituten, werden ingevoerd, maar wachten nog op een kwaliteitscontrole en definitieve afwerking.

In 2009 kende de collectie interviews een spectacu-laire aangroei. In 2010 werd werk gemaakt van de verwerking van die collectie. De beschrijvingen van het reeds in Aleph ingevoerde materiaal werden conform gemaakt aan de Aleph-richtlijnen en net als het nieuw ingevoerde materiaal voorzien van ODIS-koppelingen. In de loop van 2011 zouden ze ook via DigiTool consul-teerbaar moeten zijn, evenwel enkel na toestemming van de bewaargever/geïnterviewde wegens het archief-statuut van dat materiaal. Naast de grote interviewpro-jecten, zoals Pastorale Ontwikkelingen in Vlaanderen, Chinamissionarissen, CVP-prominenten, Afrikagetuige-nissen, grauwzusters-franciscanessen Hasselt, Congo 2010 en Het Volk (beide laatste bevatten ook beeld), gaat het vooral om kleinere reeksen die werden afgeno-men in het kader van publicatieprojecten. In totaal gaat het om 27 interviewreeksen, met samen 395 interviews.

Nog in de categorie geluid werd een opdeling gemaakt tussen commercieel materiaal en archiefmateriaal. Enkel de commerciële geluidscassettes konden aan-gepakt worden: er zijn nu 680 (van de 900) ingevoerde beschrijvingen in Aleph nagekeken en verbeterd.

Dezelfde opdeling werd ook gemaakt in de categorie ‘bewegend beeld’, met name de videocollectie, waar het irrelevante materiaal werd uitgezuiverd. De volledige collectie commerciële video’s en dvd’s (550 stuks) werd ingevoerd in Aleph. Het gaat onder meer om uitgaven van Broederlijk Delen, AVIMO, ACW met alle geledingen, Eigentijdse Jeugd, Pax Christi. Daarnaast werd een hon-derdtal open-netopnamen (hoofdzakelijk uitzendingen met gebruik van KADOC-materiaal) in Aleph ingevoerd en/of verbeterd.

In totaal werd 1103 strekkende meter archief toegan-kelijk gemaakt (a en b samen). Ondanks een prioritaire aandacht voor ordening en ontsluiting blijft KADOC kampen met verwerkingsachterstanden van zijn archie-vencollectie.

a. Ontsloten archieven die in 2010 binnenkwamen

Kerk en religie

Collectie Paul de Smet d’Olbecke over Pieter Jan De Smet S.J. Archief Basisbeweging voor Democratie in Samenleving en Kerken

24

jaarverslag 2010

Religieuze instituten

Archief Zusters O.-L.-Visitatie Sint-Amandsberg Archief Priesters van het H. Hart van Jezus (Dehonianen) (deels) Archief Vlaamse Minderbroeders Archief Zusters van Overijse-Mechelen (aanvulling) Archief Clarissen Kortrijk Archief Clarissen Sint-Truiden Archief Vlaamse Clarissenfederatie (aanvulling) Archief generalaat Zusters-Missionarissen van het Onbe-vlekt Hart van Maria (Zusters van de Jacht)

Religie, culturele identiteit en kunst

Archief Katholieke Toneelkring ‘Hoger Op’ Sint-Theresia-Muide Gent (aanvulling) Archief Toneel Sint-Jozefsparochie Antwerpen

Intermediaire structuren

Archief VKW-West-Vlaanderen (aanvulling) Archief VVI-Zorgnet Vlaanderen (aanvulling) Archief Textura (christelijke textielcentrale) Archief Bert Verbrugghe (aanvulling) Archief Tele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel

Jeugd, opvoeding, onderwijs, wetenschap

Archief Centrum Informatieve Spelen (aanvulling) Archief Urbaan Huybrechts (aanvulling)

Politiek, ideologie, verzuiling

Archief Jef Ulburghs (aanvulling) Archief Hugo Vandenberghe

Andere

Archief Robert Houthaeve-Lecluyse

b. Belangrijkste vóór 2010 overgedragen archieven die in 2010 werden ontsloten:

Archief Dansspektakel Incar Archief Nora Staels-Dompas (zie e-Nieuwsbrief, mei 2010)Archief COV Archief José Cielen (Werkelijk Kunstenaar Zijn) Archief Davidsfonds Mortsel Archief Informatief Spelmateriaal (aanvulling) Archief Mauritius-Gilbert Dewijn Archief P. Robert Van Daele (fotoalbums) Archief Broeders van de Christelijke Scholen (afronding ontsluiting) Archief Dochters van Maria (Paridaens), Leuven Archief Monasterium Annuntiaten Westmalle (deels) Archief Diocesane Zusters van Overijse-Mechelen (aan-vulling)

Archief Grauwzusters-Franciscanessen Hasselt (aanvul-ling) Archief Federatie Vlaamse Clarissen-Coletinen (aanvul-ling) Archief Familie Lammens-Verhaegen (aanvulling) Archief Atelier Pels-D’Hondt (aanvulling) Collectie Robert Houthaeve-Lecluyse Archief Bert Verbrugghe Plannenarchief Sint-Lucas Gent Archief Atelier Capronnier Archief ACW verbond Dendermonde (aanvulling) Archief ACW verbond Sint-Niklaas (aanvulling) Archief Frans Verheeke

2.4.3. Projecten

2.4.3.1. Archief en archiefbibliotheek Vlaamse Minderbroe-ders Sint-Truiden

KADOC detacheerde tot einde 2009 een personeelslid (50%) voor de globale inventarisatie van het archief en de archiefbibliotheek van de Vlaamse minderbroeders te Sint-Truiden. Daartoe werden de bestaande inventa-rissen, lijsten en catalogi aangevuld, geoptimaliseerd en gecentraliseerd in het raamwerk van een globaal structuurschema. Die aanpak verschafte een onmisbaar inzicht in structuur en inhoud van het archief en de archiefbibliotheek. De bewaargeving en verhuizing van het archief naar KADOC vonden plaats in januari. Na de verhuizing werden enkele aanvullingen op het archief (onder andere persoonsarchieven) ontsloten en in het overgedragen bestand geïntegreerd. Onmiddellijk na de bewaargeving werd het archief opnieuw voor raad-pleging opengesteld. Vele geïnteresseerden vonden intussen hun weg naar dit bestand.

Zie KADOC-Nieuwsbrief, 2010/3.

2.4.3.2. Archief Vlaamse Jezuïeten te Heverlee

KADOC detacheert een personeelslid (60%) voor het beheer en de ordening en ontsluiting van het archief van de Vlaamse jezuïeten in Heverlee. Die medewerker neemt onder het toezicht van een stuurgroep het dage-lijkse beheer waar van dat archief (raadpleging-leeszaal, aanwinsten, bewaring en verpakking) en verfijnt, unifor-miseert en digitaliseert de bestaande ontsluitingsinstru-menten. Belangrijke onderdelen van het bestand wer-den al op deze wijze bewerkt (onder andere het archief van het provincialaat, persoonsarchieven). Het project ging van start in oktober 2007 en zal in 2011 worden afgerond met de verhuizing van het archief naar KADOC.

25

2.4.3.3. Archief Fractie Europese Volkspartij in Europees Parlement

De grootste politieke familie in het Europees parlement, de ‘Fractie van de Europese Volkspartij (Christen-Demo-craten)’, kan bogen op een geschiedenis die nagenoeg even oud is als de officiële Europese integratie zelf. Ze werd opgericht op 23 juni 1953 als de ‘Christen-democratische fractie’ in de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Een rijk en omvangrijk fractiearchief weerspiegelt de cruciale bijdrage van de christendemo-cratische groep aan de Europese integratie. Voor de ontsluiting en het beheer van dat archief, bewaard in het Europees Parlement in Brussel, werd de hulp van KADOC ingeroepen. Het Centrum begeleidt en advi-seert inzake alle aspecten van het archiefbeheer: de centralisatie van het materiaal (archief, audiovisuele documenten, historische publicaties, gadgets), de beschrijving en ontsluiting via een geautomatiseerd archiefbeschrijvingssysteem met zoekmodule op het web, de uitbouw van een bewaardepot, ook voor de digitale documenten, en de aanschaf van verpakkings-materiaal, de inrichting van een leeszaal, de opleiding van het archiefpersoneel enz. In het voorjaar van 2010 werd deze operatie afgerond, wat resulteerde in een (gecontroleerde) openstelling van het historische archief van de EVP-fractie.


2.4.3.4. Archief Leo Tindemans

Vanwege het Europees Parlement ontving KADOC een projectsubsidie voor de ordening, selectie en beschrij-ving van dat onderdeel van het persoonlijk archief van Leo Tindemans dat betrekking heeft op zijn mandaten als lid van het Europees Parlement (1979-1981; 1989-1999; fractieleider van 1989 tot 1994). Deze subsidie kwam er in het kader van een oproep tot indienen van voorstellen tot ‘Verwerking van persoonlijke archieven van voormalige leden van het Europees Parlement die zijn opgebouwd tijdens de uitoefening van hun mandaat en zijn overgedragen in de vorm van een schenking of een legaat’. In 2010 werd de beschrijving in scopeArchiv van de sterk verstoorde dossiers met betrekking tot Tindemans’ mandaat als Europees par-lementslid afgerond. Gezien het belang van de figuur Tindemans voor de Europese integratie hoeft het geen betoog dat het hier om sleuteldossiers inzake de Euro-pese samenwerking en de werking van het Europees Parlement gaat. Ze werpen een licht op de vele contac-ten van Tindemans, zijn opvattingen inzake Europa en de besluitvorming van zijn instellingen.

2.4.3.5. ACV-Metaal

In het kader van het project geschiedenis van ACV-Metaal werd begin 2010 het Vademecum Archiefzorg en

Archiefbeheer opgeleverd. Samen met de oplevering werden ook contacten gelegd om advies te verlenen bij het opzetten van nieuwe klassementen en procedures inzake archiefbeheer. Zie ook 3.2.6.11.

2.4.3.6. Archiefbank Vlaanderen

KADOC werkt samen met de partnerinstellingen ADVN, Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis en Liberaal Archief aan het beheer en de verdere uitbouw van Archiefbank Vlaanderen, een webdatabank voor het Vlaams privaat archivalisch erfgoed. De coördinatie van ABV berust bij de collega’s van Amsab-ISG.

Na het voltooien van de technische implementatie van de nieuwe module voor het beheren van bewaarplaat-sen, gebaseerd op de ISDIAH-standaard (Internatio-nal Standard for Describing Institutions with Archival Holdings), werd die in gebruik genomen in het begin van 2010. Daarnaast werd ook de vernieuwde module voor de beheerschermen geïmplementeerd. Via deze module is het in de toekomst gemakkelijker na te gaan welke acties reeds ondernomen zijn of welke contacten stilliggen. Ook de voorbereidingen voor de harvesting van gegevens, die vorig jaar werden aangevangen, ken-den een vervolg in een testfase die in 2011 verder zal lopen en worden geëvalueerd.

De nadruk lag afgelopen werkjaar op de moderni-sering van de website van Archiefbank Vlaanderen. Er werd een nieuwe website ontwikkeld met behulp van de open source software Drupal. De nieuwe site zal interactiever en aantrekkelijker zijn. Zo zal een gebruiker kunnen reageren op nieuwsberichten nadat hij zichzelf heeft aangemeld. Daarnaast werd ook de rubriek ‘Archiefadvies’ grondig herzien. De inpassing van de oude databank in de nieuwe website bleek echter moeilijker dan gedacht, waardoor de lancering van de nieuwe site opgeschoven werd naar 2011.

Op het vlak van gegevensinvoer stonden enkele cam-pagnes in de kijker. In het voorjaar werden de erfgoed-convenanten gecontacteerd met de vraag tot samen-werking. Van de twintig gecontacteerde convenanten gingen vier onmiddellijk in op deze vraag. Daarnaast waren er acht bereid Archiefbank op te nemen in hun planning voor 2011. Eén erfgoedcel weigerde mee te werken en andere onderzoeken een samenwerking op termijn. De actie naar de erfgoedconvenanten wordt verder opgevolgd aangezien ze een belangrijke partner zijn voor de registratie van lokale archieven. De pros-pectieactie bij de schuttersgilden, die aanving in 2009, werd voortgezet en aangevuld met een prospectiecam-pagne bij sportkoepels. Contacten met die koepels waren niet steeds succesvol. Mogelijk worden nieuwe strategieën uitgedacht om deze verenigingen aan te zetten tot registratie van hun erfgoed. De contacten met Resonant werden nieuw leven ingeblazen.

26

jaarverslag 2010

Om de invoer van bestaande gegevenspakketten snel en vlot te laten verlopen, werd ervoor geopteerd de gegevens te laten invoeren door Archiefbankmedewer-kers. Deze invoeractie zorgde voor het grootste aantal nieuwe steekkaarten. Dit jaar steeg het aantal archief-steekkaarten met 630, van 7021 in januari 2010 naar 7651 in december 2010.

Een aantal nieuwe aanwinsten werden geregistreerd binnen het Ensorproject van de Vlaamse Kunstcollec-tie, waaraan Archiefbank participeerde. Dat project laat nogmaals zien hoeveel rijke archieven er nog schuilen in musea. Ook dit jaar werkte Archiefbank samen met Heemkunde Vlaanderen inzake de organisatie van acht workshops Invoer in Archiefbank. Drie sessies werden echter afgelast wegens onvoldoende inschrijvingen, maar de andere vijf - Asse, Roeselare, Veurne, Gent en Neerpelt - werden met veel interesse gevolgd. Daar-naast vroegen enkele kringen individuele hulp bij het invoeren van hun archiefbestanden in de databank.

Naast de dagelijkse werking werd gestart met een analyse van de inhoud van de databank en de cultureel-erfgoedgemeenschap t.b.v. de Doelstelling ‘In kaart brengen’ zoals geformuleerd door het Agentschap Kunsten & Erfgoed. Een eerste administratieve nota werd daarvoor uitgewerkt en verzonden op het einde van het jaar. Een uitgebreid rapport zal in mei 2011 wor-den verspreid.

2.4.3.7. Kerkelijke archieven

In 2009 werd decretaal bepaald dat KADOC een werking dient te ontplooien ten behoeve van de archivarissen en de archieven van de Vlaamse kerkgemeenschap. KADOC neemt die opdracht waar onder het toezicht van een Stuurgroep Kerkelijke Archieven, gecoördineerd door CRKC, waarin de verschillende actoren van dat veld betrokken zijn (CRKC, mannelijke en vrouwelijke reli-gieuze instituten, bisdommen, parochies). De in de KADOC-archiefafdeling geïntegreerde werking heeft betrekking op enerzijds de registratie en het in kaart brengen van archieven en anderzijds de ondersteuning en vorming van archivarissen en vrijwilligers in archie-ven van religieuze instituten en van parochies.

Archieven religieuze instituten

De registratie van kloosterarchieven in het kader van het DiBIKAV-project was in 2010 geconcentreerd op vrouwelijke contemplatieve gemeenschappen in Vlaan-deren en Brussel. In nauw overleg met de Unie van Vrouwelijke Contemplatieven (UVC) en haar voorzitster zr. Kirsten Butaye (trappistinnen Brecht) werden nieuwe inspanningen gedaan om archieven van slotkloosters en abdijen te registeren en lokale archivarissen te bege-leiden.

Gezien de bijzondere inspanningen voor de contem-platieve wereld werd in 2010 slechts een beperkt aantal nieuwe dossiers geopend betreffende apostolische kloostergemeenschappen en mannelijke religieuze instituten. Het ging in totaal om prospecties bij zeven nieuwe congregaties. Alle nieuwe prospecties waren het gevolg van een hernieuwde oproep die eind 2009 aan de apostolische congregaties werd gericht om hen te overhalen alsnog mee te werken aan het DiBIKAV-pro-ject. Het percentage van geprospecteerde en geregis-treerde kloosterarchieven bedraagt nu bijna 82%.

In het verlengde van de prospecties die in het kader van de DiBIKAV-enquête werden ondernomen, werden in 2010 negen begeleidingsdossiers geopend of geconti-nueerd. Het gaat om begeleiding bij de archiefontslui-ting bij de norbertinessen van Veerle, de maricolen van Brugge, de benedictinessen van Loppem, de karmelie-tessen van Aalst en de trappistinnen van Brecht. Voorts werd ook meegewerkt aan de bemiddeling tot overdracht of de eigenlijke overdracht van de archieven van de clarissen van Kortrijk, de gasthuiszusters van Herent, de maricolen van Antwerpen, de maricolen van Lede, de dominicanessen van Brugge en de dominica-nessen van Herne.

Archieven bisdommen

De registratie van de deelbestanden van het Aartsbis-schoppelijk Archief in Mechelen werd in 2010 afgerond. De totale collectie van 196 fondsen, bestanden en deel-bestanden werd in steekkaarten gegoten en ingevoerd in de databank ODIS. In 2010 werd ook voortgewerkt aan de registratie van de collectie van het Archief van het Bisdom Brugge. De invoer is voor zowat de helft afgewerkt.

De nieuwe prospectiedossiers die in de tweede helft van 2010 werden geopend en de registratie van de bis-domsarchieven waren goed voor een totale invoer van 224 nieuwe of substantieel aangepaste steekkaarten in ODIS, 337 gewijzigde archiefsteekkaarten, 51 organisa-tierecords en 125 personen.

Parochiearchieven

In 2010 werden tientallen vrijwilligers begeleid bij het beheer van parochiearchieven. Die ondersteuning gebeurde via e-mail of telefoon. In veel gevallen werd een afspraak gemaakt ter plaatse. Daarbij wordt de situ-atie geëvalueerd en werd bijgestuurd waar nodig. De vrijwilligers worden op weg gezet bij de inventarise-ring van hun archief, waarna dat proces vanuit KADOC wordt opgevolgd en eventueel gecorrigeerd en bijge-werkt.

38 parochies, verspreid over heel Vlaanderen werden in 2010 intensief begeleid.

27

Er werden twee vormingsavonden ingericht waarop de deelnemers uitleg kregen over de inventarisatie van parochiearchieven. Die vorming werd georganiseerd voor de parochies van het dekenaat Antwerpen op 15 maart in Antwerpen zelf (22 deelnemers) en op 27 september in Brasschaat voor het dekenaat Noorderkempen (36 deelnemers).

De parochiearchieven werden verder geregistreerd in ODIS, waarbij 64 steekkaarten werden aangevuld of aangemaakt, met name 48 archiefsteekkaarten, 14 orga-nisatierecords en 2 biografische records.

Zie KADOC-Nieuwsbrief 2010/6.

2.4.3.8. Erfgoed protestants-evangelische organisaties en kerken

KADOC heeft in 2010 de erfgoedpolitiek ten aanzien van de kerken en levensbeschouwelijke organisaties die behoren tot de protestants-evangelische eredienst, met inzet van een deeltijdse (60%) werknemer, voortge-zet en uitgediept. De gemeenschappelijke Stuurgroep KADOC-Evadoc, die de contacten coördineert en de krijtlijnen uitzet voor een integrale en geïntegreerde erfgoedwerking, kwam driemaal samen.

Op vlak van de organisatorische uitbouw en de promo-tie van deze werking werd gestart met een elektroni-sche nieuwsbrief die halfjaarlijks verschijnt. Die is terug te vinden op de eigen website, www.evadoc.be, die in de loop van 2010 online ging.

Er werden twee vormingsdagen georganiseerd voor vrijwillige medewerkers in archieven van protestants-evangelische organisaties en kerken, waarvan één in samenwerking met de Evangelische Theologische Facul-teit (ETF): ‘De identiteit van evangelische christenen in Vlaanderen en hun historisch erfgoed’ (Heverlee, 24 april). Een tweede studiedag (KADOC-K.U.Leuven) bood op 20 november een introductie inzake archief-zorg aan beginnende archivarissen.

Een tiental gerichte prospecties resulteerde in verschei-dene archiefoverdrachten. Daarnaast werden vanuit het werkveld ook spontaan archieven en publicaties aan-geboden (zie 2.4.1). In ODIS werden een vijfhonderdtal steekkaarten gecreëerd of aangevuld betreffende het protestants-evangelisch werkveld.

Op het vlak van de ordening en de ontsluiting werden de archieven van Operatie Mobilisatie België, het Evan-gelisch Centrum Haacht & Omgeving (ECHO), Wycliffe-België en Joni & Friends Europe volledig ingevoerd in scopeArchiv. Met de ontsluiting van het archief van de Belgische Evangelische Zending werd een substantieel begin gemaakt.


2.4.3.9. Studiedag plannenarchieven

Op vrijdag 22 oktober organiseerde KADOC een druk bijgewoonde studiedag over de tekeningen- en plan-nencollecties van de Sint-Lucasschool Gent en van het glazeniersatelier Capronnier, gekoppeld aan de lancering van LIAS (zie 1.6.2.4). De diepgaande en geautomatiseerde ontsluiting van beide reusachtige verzamelingen werd in de loop van 2010 afgerond. KADOC-medewerkers gingen in op diverse aspecten van de beschrijving, de ordening, de ontsluiting en de bewaring van deze bestanden, evenals op hun inhoud en hun historisch belang. Een panel van deskundigen bleef voor elk van beide verzamelingen onder andere stilstaan bij hun potentieel op het vlak van het kunsthis-torisch onderzoek, de restauratiepraktijk en de monu-mentenzorg.


2.4.3.10. Archives without Borders

Het afdelingshoofd Archief participeerde intens aan de voorbereiding van het internationaal archiefcongres ‘Archives without Borders’ dat plaatsvond in het Vredes-paleis in Den Haag op 30-31 augustus. Dat congres was een gezamenlijke organisatie van de VVBAD en de KVAN en werd ondersteund door de International Council on Archives (ICA/SPA). Als lid van het Organisatiecomité leverde Godfried Kwanten een bijdrage tot de inhoude-lijke voorbereiding (thema’s, sprekers) en de praktische organisatie van dit internationaal congres, dat sessies voorzag rond vier thema’s: ‘Archival solidarity’, ‘Mensen-rechten en archieven’, ‘Grensoverschrijdend archief’ en ‘Archieven, staatsvorming en nationale identiteit’. De handelingen van de internationale samenkomst zullen in de loop van 2011 worden gepubliceerd. Ook bij de voorbereiding daarvan is KADOC betrokken.

2.5. Erfgoedbibliotheek

2.5.1. Algemeen

Voor de bibliotheekafdeling was 2010 een jaar van groei en versnelde oriëntatie in de richting van het digitale erfgoed. Het aantal aanvullingen en/of wijzi-gingen in de catalogus is met meer dan 30% toegeno-men (gestegen van 6081 handelingen in 2009 tot 9017 in 2010). Het aantal gecatalogiseerde monografieën is met de helft gestegen (van 4125 in 2009 tot 6132 in 2010) en het aantal actuele publicaties dat ter beschik-king wordt gesteld van de gebruikers is nagenoeg ver-dubbeld (van 809 in 2009 tot 1523 in 2010).

28

jaarverslag 2010

De groei in de verwerkingscijfers moet worden gekop-peld aan de inzet van extra personeel. De versnelde oriëntatie naar e-erfgoed is echter een structureel gege-ven dat de komende jaren een grote impact zal hebben op de werkprocessen. Zo is de helft van de toename die gerealiseerd is bij de actuele publicaties (zie hier-boven) op het conto te schrijven van digitaal erfgoed (396 items). Het beheren en beheersen van de digi-tale instroom met de huidige personeelsploeg is een belangrijke uitdaging van de huidige en toekomstige beleidsperioden.

Naast de oriëntatie naar het digitale erfgoed, wat als een nieuwe actielijn kan worden beschouwd, zijn er ook goede resultaten geboekt bij bestaande actielijnen. 1° Zo is er opnieuw een stap gezet in de richting van het stapsgewijs wegwerken van de onverwerkte voor-raden, mits de inzet van extra tijdelijk personeel. Bij de tijdschriften zijn er opnieuw 591 bijkomende aanvullin-gen verwerkt, waardoor de onverwerkte voorraden van 2005-2007 volledig konden worden weggewerkt. Er blijft nu alleen nog een restcategorie uit 2004 over.

Bij de boeken is een vergelijkbare inspanning gele-verd. Circa 15.000 titels werden nagekeken op bezit in de catalogus (12.000 in 2009), waardoor 75% van de verwerkingsachterstand uit 2007 en 2009 kon worden weggewerkt en de lopende instroom van 2010 onder controle kon worden gehouden. 2° Een tweede actielijn waar in 2010 belangrijke inspan-ningen zijn geleverd, is de uitbouw en consolidatie van het preservatiebeleid. De aanvraag van een kwali-teitslabel als erfgoedbibliotheek dat als dossier grondig werd voorbereid in 2010, is zonder meer een belangrijk sluitstuk in deze werking.

3° Een derde actielijn waar de erfgoedbibliotheek blij-vend op inzet, is de dienstverlenende netwerking bin-nen het erfgoedveld, waar bestaande engagementen worden gecontinueerd (zoals de medewerking aan het erfgoedproject de Bethune) en nieuwe engagemen-ten worden opgenomen (zoals de begeleiding van de picpussen in Leuven bij de ontsluiting van hun erfgoed-collecties of de terbeschikkingstelling van de weekbla-den van KADOC voor het project Abraham). 4° Bij de herbestemming van erfgoedgehelen is in samenwerking met CRKC het dossier Abdijbibliotheek Bornem opgestart, waarbij voor erfgoedcollecties die niet meer in de abdijbibliotheek zullen worden geïnte-greerd, een zinvolle herbestemming zal worden uitge-werkt. 5° Intern is ook voort ingezet op de kwaliteitsvolle en onderzoeksgerichte ontsluiting van de bibliotheek-collecties in Aleph, van waaruit reeds 39.222 records

gekoppeld zijn aan de authority-database ODIS (31.067 in 2009). De corporatiefile in Aleph, van waaruit een groot deel van de koppelingen worden gelegd, is in 2010 volledig op punt gezet.

2.5.2. Verwerving

2.5.2.1. Verwervingsbeleid

Binnen de erfgoedafdeling Bibliotheek wordt een actief verwervingsbeleid gevoerd, in die zin dat er binnen de mogelijkheden van de bestaande personeelsbezetting substantiële inspanningen werden geleverd met het oog op het vervolledigen van de collecties. Voor een bewaarinstelling is het streven naar volledigheid in haar collectievorming immers van cruciaal belang. Als ant-woord op de dalende instroom van actuele publicaties was het heropstarten van de activiteiten inzake verwer-ving van actuele publicaties een belangrijk aandachts-punt in de werking. De systematische contactronde met de uitgeverijen werd voortgezet. Fondslijsten werden opgevraagd en geprospecteerd, ontbrekende titels in de collectie werden opgelijst en aangevraagd.

Bij het streven naar volledigheid is het aanvragen van ontbrekende nummers bij de lopende periodieken een belangrijk aandachtspunt. Mede dankzij de nauwge-zette opvolging vertoont het aantal tijdschrifttitels dat lopend op KADOC toekomt een stijgende trend. Het aantal titels op papier kon op peil worden gehouden (699 titels in 2010), terwijl het aantal titels in digitale vorm toenam (1139 titels in 2010 ten opzichte van 1111 titels in 2009).

In het digitale tijdperk verschuift de verwerving meer en meer in de richting van e-harvesting. In 2010 zijn zo’n 1088 titels geharvest, via diverse kanalen: de digitale mailbox van KADOC (e-pub) (circa 6000 documenten), actieve prospecties op relevante organisatiewebsites (circa 750 documenten) die binnen het collectieplan van KADOC thuishoren aan de hand van digitale uitwis-seling met uitgevers en maatschappelijke organisaties (ftp, cd-rom, archiefoverdrachten: circa 4000 documen-ten). Binnen de werkgroep e-publicaties worden nieuwe procedures uitgewerkt met het oog op een betere stroomlijning van de verwerving, verwerking en terbe-schikkingstelling van het e-erfgoed.

2.5.2.2. Aanwinsten

De logistieke uitdagingen van de erfgoedbiblio-theek blijven groot. In 2010 werden circa 67.000 volu-mes voor selectie aangeboden aan KADOC (circa 66.000 in 2009). Het aantal volumes dat in situ werd geselec-teerd, liep op tot circa 12.000 volumes (openbare bibliotheek Halen, Textura Gent, salesianen Don Bosco, redemptoristen Jette). De herbestemmingsoperatie van de archiefbibliotheek van de Vlaamse minderbroe-

29

ders in Sint-Truiden, die vooral in 2009 veel arbeidstijd opslorpte, kon in het voorjaar van 2010 worden afge-rond. Een deel van de archiefbibliotheek, met name de scripta, of publicaties van de leden van het eigen insti-tuut uit de 19de en 20ste eeuw en de collectie religieuze literatuur sinds 1750, werd aan de erfgoedbibliotheek van KADOC overgedragen. In het najaar werd gestart met de herbestemmingsoperatie van een deel van de bibliotheek van de cisterciënzers in Bornem.

In 2010 was het grootste deel van de aanwinsten afkom-stig van privépersonen en van kloosterbibliotheken. De aanwinsten afkomstig uit archiefoverdrachten en uit overige instellingsbibliotheken bleef substantieel, terwijl het aandeel van de priesterbibliotheken een dalende trend vertoonde. Net zoals in 2009 deed een opvallend groot aantal vrouwelijke religieuze instituten een beroep op de diensten van KADOC. Zowel 19de-eeuwse religieuze instituten als oude kloosterorden oriënteerden een deel van hun bibliotheek richting KADOC. Vermeldenswaard zijn: birgitinessen (Uden-NL), dominicanessen (Lubbeek), franciscanessen (Herentals), grauwzusters (Diest, Roeselare), soeurs de la Charité de Namur (Namen), zusters van de H. Jozef (Sint-Michiels-Brugge), zusters van de H. Vincentius (Sint-Niklaas), zusters Kindsheid Jesu (Eeklo), zusters van O.-L.-Vrouw Visitatie (Gent). Bij de mannelijke religieuze instituten kunnen de priesters van het H. Hart (Lanaken), de jezu-ieten (Brussel-Wallonië), de redemptoristen (Jette) en de salesianen (Don Bosco Heverlee) worden vermeld. De Franstalige jezuïeten droegen hun archief met inbegrip van de archiefbibliotheek en de scripta van de leden integraal over aan KADOC. De priesters van het H. Hart (Lanaken) oriënteerden een deel van hun schoolbibliotheek, met onder andere een waardevolle collec-tie toneelliteratuur, naar het Centrum. De ruime geo-grafische spreiding van de schenkingen bevestigt het landelijke profiel van KADOC als bewaarinstelling.

Heel wat bibliotheekmateriaal bereikte ons via archief-overdrachten, persoonsarchieven (Jos Daniëls, Paul De Keersmaeker - zie KADOC-Nieuwsbrief, 2010/2, Leo Tindemans, Frans Van Camp) of organisatiearchieven uit het maatschappelijk middenveld, waarvan reeds heel wat erfgoedreeksen in het bezit zijn van KADOC (ACV-CSC, KSJ-KSA-VKSJ, Broederlijk Delen). Interessant was de overdracht van tijdschriften uit het archief van de vzw Basisbeweging voor Democratie in Samenleving en Kerken. De titels zullen in 2011 prioritair worden verwerkt. Ook via het DiNAC (Lico) (Diocesaan Nascho-lingscentrum, Limburgs Centrum voor Onderwijsbege-leiding) werd archief- en bibliotheekmateriaal overge-dragen.

Bij de analyse van de instellingsbibliotheken valt op dat KADOC bekendheid heeft verworven buiten de traditi-onele sector van (katholieke) religie, cultuur en samen-leving. Het Joods Museum (Mechelen), gemeentelijke

(Halen) en provinciale bibliotheken (Vlaams-Brabant), heemkundige kringen (Kruibeke, Heusden-Zolder), hogeschoolbibliotheken (KHLeuven, Vlekho e.a.) heb-ben de weg naar KADOC gevonden. Via de medewer-ker van Evadoc werden heel wat tijdschriftenreeksen en publicaties rond het evangelisch protestantisme op KADOC gedeponeerd. Ze worden op een voor Evadoc herkenbare manier ontsloten.

2.5.2.3. Herbestemming van erfgoedgehelen

KADOC heeft sinds jaren een traditie om publicaties die niet in de collectie thuishoren of er dubbel aanwezig zijn, een nuttige herbestemming te geven. Dat gebeurt door ruil en uitwisseling, zowel binnen als buiten de context van de Leuvense bibliotheken en door het verspreiden van een lijst van dubbelen onder bewaarin-stellingen uit het erfgoedveld en bewaargevers. In 2010 werden twee lijsten van dubbelen verspreid, waardoor een 3000-tal boeken een zinvolle herbestemming kre-gen.

KADOC wordt ook door externe partners aangezocht om advies te verlenen en ondersteuning te bieden bij de herbestemming van grote erfgoedgehelen. In het voorjaar van 2010 ging heel wat arbeidstijd in de voor-bereiding van de herbestemming van de archief- en kloosterbibliotheek van de Vlaamse minderbroeders, die tot voor kort gevestigd was in Sint-Truiden. Deze omvangrijke en waardevolle bibliotheek van circa 30.000 boeken en 800 tijdschrifttitels (circa 20.000 volu-mes), die teruggaat tot het ancien régime en een nauwe band vertoont met het archief van de minderbroeders, werd herbestemd naar zes bewaarinstellingen op basis van hun collectieprofiel: het Museum Vlaamse Minder-broeders (Sint-Truiden), de Limburgse provinciale biblio-theek (Hasselt), de Maurits Sabbebibliotheek (Leuven), de Leuvense universiteitsbibliotheek en KADOC.

2.5.3. Verwerking

2.5.3.1. Boeken

Ontsluiting en terbeschikkingstelling van erfgoed blijft de kerntaak van een erfgoedbibliotheek. In totaal werden 9017 aanvullingen of wijzigingen in de cata-logus aangebracht (6028 in 2009). 7592 acties hadden betrekking op papieren documenten (5552 in 2009), 1425 acties op elektronische publicaties (476 in 2009). Bovendien werden nog eens 759 acties uitgevoerd in de onderzoeksdatabank ODIS (1032 in 2009). Door gebruik te maken van authority records konden 8155 nieuwe koppelingen worden gelegd tussen Aleph-records en ODIS authority gegevens, waardoor in totaal nu 39.222 Aleph-records met ODIS zijn gekoppeld. In 2010 werden 6132 monografieën gecatalogiseerd (4124 in 2009). Conform het Beleidsplan ging de hoofd-

30

jaarverslag 2010

aandacht naar 1° de verwerking van de actuele publi-caties (1127 titels), 2° de publicaties die aansluiten bij archieven die onlangs zijn overgedragen of verwerkt (992 titels) en 3° het wegwerken van de onverwerkte voorraden (2090 titels). Voor de realisatie van dat derde actiepunt werd extra personeel ingezet.

Verder werd vooral projectmatig gewerkt: 4° De kerncol-lectie van congressen werd aangevuld met 394 beschrijvingen. 5° De collectie ‘scripta’ afkomstig van het generalaatsarchief van de Belgische scheutisten kon met 460 titels worden aangevuld, waarvan 61 publicaties in inlandse talen. 6° In opvolging van het leerboekenpro-ject dat door de Vlaamse Gemeenschap werd betoe-laagd, werd verder prioriteit gegeven aan de terbeschikkingstelling van schoolboeken (452 titels). 7° Ten slotte werden een aantal interessante aanwinsten met toneel-literatuur prioritair verwerkt, wat 239 nieuwe titels ople-verde met heel wat belangrijke regieaanduidingen.

1° De hernieuwde prospectieronde bij de uitgeverijen en de maatschappelijke organisaties die in 2009 al tot een lichte stijging van het aantal actuele publicaties had geleid, zette zich volop door. Het aantal actuele publica-ties dat ter beschikking werd gesteld van de gebruikers steeg met 30%, van 809 titels in 2009 naar 1127 in 2010. Door de extra personeelsinzet konden ook alle actuele publicaties worden verwerkt die ons via archiefover-drachten bereikten. Daarenboven werden nog eens 396 actuele publicaties van digitale oorsprong gecatalogi-seerd.

2° Verder ging de aandacht naar de verwerking van de publicaties die via archiefoverdrachten in ons bezit kwamen. 992 titels (640 titels in 2009) werden prioritair verwerkt. Ze waren afkomstig uit persoonsarchieven5, organisatiearchieven6 en archieven van religieuze insti-tuten7. Vooral het archief van de Gezinsbond leverde een aantal substantiële aanwinsten op (422 titels), waar-door de bewaarcollectie bijna verdubbeld is (840 items). Zie e-Nieuwsbrief, augustus 2010.

3° Ten slotte blijft het een basisoptie om de kernpubli-caties van de grote maatschappelijke organisaties en religieuze instituten uit de lopende instroom prioritair te verwerken, wat resulteerde in circa 1950 nieuwe publicaties. Er werden vooral aanvullingen verwerkt op de publicaties van ACV-CSC, Broederlijk Delen, CD&V, Davidsfonds, Missio, Medicus Mundi International, NCMV, Unizo e.a.

4° De stapsgewijze integratie van de kerncollectie con-gressen, jaarverslagen, programma’s en jaarboeken in de geautomatiseerde cataloog Aleph blijft een belang-rijk aandachtspunt bij de verwerking. De hoofdbronnen werden verder ontsloten en congres- en jaarverslagen die aansluiten bij de onderzoeksactiviteiten van het Centrum werden prioritair verwerkt, wat resulteerde in 394 aanvullingen op de collectie (477 in 2009). De aanvullingen waren afkomstig van vakbewegingsorganisa-ties8, religieuze instituten9, onderwijsorganisaties (VSKO, Segec) en andere sociale en maatschappelijke organisa-ties.10

5° In het najaar van 2009 was al gestart met de verwer-king van een recente en omvangrijke aanvulling op de collectie ‘scripta’ afkomstig van het generalaatsarchief van de scheutisten in Rome. Het betreft de publicaties van de leden van het instituut tot 1967. 460 titels wer-den aan de collectie toegevoegd. De collectie scripta, die nu reeds circa 2695 titels bevat, illustreert op een treffende wijze de diversiteit aan interesse en deskun-digheid van de leden van dat mondiale missionerings-instituut.

6° In het kader van het leerboekenproject dat door de Vlaamse gemeenschap werd betoelaagd en het voorbije werkjaar werd afgerond, werden circa 3000 monografie-en rond onderwijs en catechese uit de KADOC-databank ter beschikking gesteld van de Vlaamse leerboekenda-tabank (http://www.leerboeken-vlaanderen.be). De leer-boekencollectie werd aangevuld met 452 titels. Via het provinciaal archief van de broeders van de Christelijke Scholen kwam de integrale leerboekencollectie van dat religieuze instituut in het bezit van KADOC. De collectie zal in de loop van de volgende jaren worden ontsloten en ter beschikking gesteld van lezers/onderzoekers.

7° De substantiële collectie toneelliteratuur die op KADOC wordt bewaard en momenteel reeds 1903 toneelstukken bevat, kon worden aangevuld met 239 titels. De toneelstukken waren voornamelijk afkomstig uit het archief Ast Fonteyne en uit de schoolbibliotheek van de priesters van het H. Hart van Lanaken. Ze zijn een mooie aanvulling op het toneelarchief van de Leuvense Faculteit Letteren (met onder andere de verzameling van prof. Joos Florquin en van theaterhistoricus en -criti-cus Aloïs De Maeyer, dat in 2008 werd overgedragen en verwerkt). De nieuwe toneelstukjes bieden een unieke kijk op circa 150 jaar Vlaamse volkscultuur en bevatten

5 M.n. Guido De Schrijver, Pieter-Jan De Smet S.J., Alex Eucx, Robert Houthaeve-Lecluyse, Nora Staels-Pompas, Leo Tindemans, Jef Ulburghs, Dirk Vansina, Jan Van Cauwelaert CICM.

6 M.n. ACV Textura, CCMB-Christelijke Centrale der Metaalbewer-M.n. ACV Textura, CCMB-Christelijke Centrale der Metaalbewer-kers van België, COV-Christelijk Onderwijzersverbond, Gezins-bond, INCAR, Interdiocesane Raad voor Media en Cultuur, KAV, KSA Oost-Vlaanderen, OVOK-Ouders van een overleden kind.

7 M.n. Federatie Vlaamse Clarissen, norbertijnen Averbode, zusters O.-L.-Vrouw Visitatie Sint-Amandsberg.

8 M.n. ACV-CSC Metea, CCMB, CCTKB, KWB, KAV, landbouworgani-M.n. ACV-CSC Metea, CCMB, CCTKB, KWB, KAV, landbouworgani-saties (BB, AAB, AVBS, KLJ, KVLV).

9 M.n. oblaten van Maria, zusters van Onze Lieve Vrouw Visitatie, broeders van de Christelijke Scholen.

10 M.n. Pax Christi, KJT-Kinder en Jongerentelefoon, Teleonthaal, Wit-Gele Kruis.

31

vaak interessante opdrachten of regieaanduidingen. Zie e-Nieuwsbrief, augustus 2010.

Naast de monografieën kreeg de verwerking van de speciale collecties een stevige impuls. De jaarboeken konden worden aangevuld met 236 exemplaren, waar-van 82 van nieuwe uitgevers (195 aanvullingen in 2009). Ook de agenda’s (72 exemplaren), de almanakken (25 aanvullingen), de catechismussen (21 exemplaren), de liturgische kalenders (117 aanvullingen) en de col-lectie ‘Navolging van Christus’ (39 aanvullingen) konden verder worden aangevuld. Ten slotte wordt ook de ver-werking van de liturgische collectie gestaag voortgezet. De herplaatsing van de waardevolle muziekcollectie is zo goed als afgerond.

2.5.3.2. Tijdschriften

Bij de tijdschriften lag het accent op de reguliere verwerking, de verwerving en verwerking van digi-tale periodieken en het stapsgewijze wegwerken van de onverwerkte voorraden, voornamelijk de aanvul-lingen op bestaande titels. Dankzij een herziening van de werkprocedures konden alle aanvullingen op de tijdschriftencollectie uit de reguliere aanwinsten van 2010 worden verwerkt (697 titels). Conform het Beleids-plan werd opnieuw een extra inspanning geleverd rond de ontsluiting van de onverwerkte voorraden. Dankzij de inzet van extra personeel werden de voorraden uit 2005-2007 aangepakt en werden 591 aanvullingen op bestaande tijdschrifttitels ter beschikking gesteld van de gebruiker. Daardoor kon de substantiële stijging die in 2009 was gerealiseerd bij de verwerking van de aan-vullingen worden aangehouden (1288 titels in 2010, 1282 titels in 2009, 679 titels in 2008). Er werden een aantal belangrijke aanvullingen verwerkt uit archieven die de voorbije jaren op het Centrum werden gede-poneerd.11 Er werd gestart met de verwerking van de aanvullingen op de tijdschriften afkomstig van de min-derbroeders van Sint-Truiden, wat een aantal substan-tiële aanvullingen opleverde op de tijdschriften van de franciscanen en kapucijnen (52 titels). Zo konden er heel wat tijdschriften van de derde orde, van de franciscaan-se lekenbeweging, de Sint-Antoniuskringen en ‘Het Werk der Vlamingen’ in Wallonië, waar de minderbroeders een grote rol speelden, worden aangevuld. Er is ook gestart met de verwerking van de weekbladen afkomstig van Corelio, onder andere Het Volk Sport: extra editie Ronde van Frankrijk (1964-1976), een unieke reeks.

Door de inspanning die het voorbije jaar is geleverd om de verwerkingsachterstand bij de tijdschriften te redu-ceren en door de zorg die is besteed aan het beheer van het toegenomen pakket lopende elektronische perio-

dieken is het aantal nieuwe titels beperkt gebleven: 38 nieuwe titels in papieren versie (75 in 2009) en 43 nieuwe digitale titels (219 in 2009). Wel werden 910 aanvullingen op bestaande digitale titels aan de catalo-gus toegevoegd.

2.5.4. Inhoudsontsluiting

2.5.4.1. ODIS als authority databank

Een geïntegreerde en onderzoeksgerichte ontsluiting van de verschillende erfgoedcategorieën blijft een belangrijk aandachtspunt in de werking. Sinds de kop-peling van de catalogus (Aleph) aan de authority en onderzoeksdatabank van de instelling (ODIS) in 2008 verloopt de inhoudsontsluiting van de bibliotheekcol-lectie volgens een tweeledig stramien.

1° Als gevolg van de integratie die tussen de twee werk-omgevingen is gerealiseerd, worden nieuwe namen, corporaties of trefwoorden eerst in ODIS toegevoegd en pas daarna - via een automatische synchronisatie - in de Aleph-omgeving geïntegreerd. In 2010 werden van-uit de bibliotheekafdeling 204 nieuwe records in ODIS ingevoerd (265 in 2009) en 555 wijzigingen aangebracht in bestaande records. 111 nieuwe publicatiesteekkaar-ten, 38 nieuwe personensteekkaarten en 55 nieuwe organisatiesteekkaarten werden aan de databank toegevoegd. Er werden aanvullingen of wijzigingen aangebracht in 394 publicatiesteekkaarten, 113 organi-satiesteekkaarten en 48 personensteekkaarten.

2° De inhoudsontsluiting van de bibliotheekcollectie gebeurt in de catalogus, maar zo veel mogelijk parallel met ODIS. Na de herziening van de inhoudsontsluiting in 2008 werden nog vijf typen inhoudstrefwoorden weerhouden, met name: authority trefwoorden (per-soonsnamen en corporatienamen), genre trefwoorden, geografische trefwoorden en gewone inhoudstrefwoor-den. De koppeling tussen Aleph en ODIS gebeurt bij de inhoudsontsluiting, door het leggen van authority links naar personen en organisaties die in de authority data-bank ODIS zijn ontsloten. In 2010 is het aantal gekop-pelde records vanuit Aleph met ODIS opgelopen tot 39.222 (31.067 in 2009). De volgehouden inspanningen brengen de virtuele leeszaal stap voor stap dichterbij. (Zie 3.1.4.1).

2.5.4.2. Automatisering

In de context van het URM-project (Unified Resource Managment) van Ex Libris, waaraan LIBISnet partici-peert, wordt nagedacht over een toekomstgericht en geïntegreerd beheerssysteem voor zowel elektroni-

11 Pax Christi, Tele-Onthaal, Pauselijke Missiewerken, Christelijke Centrale Vervoerarbeiders en Diamantbewerkers, Vrienden van Heverlee Bos en Meerdaalwoud, KOOG, Caritas (VMSI-tijdschrif-ten), Wereldscholen, Jeunesse Ouvrière e.a.

32

jaarverslag 2010

sche bronnen, ‘digital born’ als gedrukte documenten, waarbij vooral de optimalisering van de samenwerking tussen instellingen en de uitbreiding van de dienstver-lening centraal staan. Via de adviesraad van LIBISnet, de Campusbibliotheekraad Humane Wetenschappen, de werkgroep IT en het LIAS-project volgt KADOC de vorderingen van dat project nauwgezet op, met het oog op een snelle implementatie van nieuwe vormen van dienstverlening in de instelling. Ook de ontwikkeling van een nieuwe internationale beschrijvingsstandaard binnen de Angelsaksische wereld (RDA) wordt vanuit KADOC nauwlettend in het oog gehouden.

In 2010 werden op netwerkniveau een aantal nieuwe functionaliteiten en diensten geïmplementeerd en/of voorbereid voor 2011. Op niveau van de instelling kre-gen catalogusonderhoud en datamessage de voorrang en werd projectmatig voortgewerkt aan de ferbr-isering van de tijdschriftrecords. 1° Nieuwe functionaliteiten en diensten

Op netwerkniveau werden in 2010 een aantal nieuwe functionaliteiten voorbereid en aangeboden. KADOC speelt daar actief op in.

1.1. Aanpassing OPAC

Voortbouwend op de inspanningen die in 2009 zijn geleverd met betrekking tot de uniformisering van de materiaalaanduiding in de records, is in 2010 in de werk-groep eindgebruikers een model uitgewerkt voor een functionelere, materiaalgerelateerde voorstelling van de records. In 2010 werden de filters op documenttype die binnen de werkgroep eindgebruikers waren uitgewerkt, in de OPAC geïmplementeerd. Op systeemniveau wor-den nu de volgende filters aangeboden: books, journals, audio-visual material, congresses, maps, e-sources en articles.

1.2. Nieuwe indexen

In 2010 werden in de catalogus ook een aantal nieuwe find-indexen op holdingniveau geïmplementeerd die het opmaken van statistieken en het beheer van de fysieke exemplaren in de erfgoedbibliotheek zullen ver-gemakkelijken.

1.3. Limo

In 2010 is Limo in beta-versie geïmplementeerd, zodat er enerzijds uitvoerig vanuit de productieomgeving kon worden getest en anderzijds de bestaande gebruiks-catalogus (OPAC) operationeel kon blijven. Het is de bedoeling dat vanaf september 2011 ook ODIS, dat binnen KADOC als authority databank wordt gebruikt, en de beheersen beschrijvingsdatabanken voor de audiovisuele collectie, de archieven en de digitale

preservatiedata binnen dat brede zoekplatform zullen worden geïntegreerd, zodat alle relevante bronnen en databanken van KADOC gelijktijdig voor de gebruiker doorzoekbaar zullen zijn.

1.4. Schaderegistratiebeheer

In overleg met de werkgroep catalografie is nagedacht over een systeem dat moet toelaten om de schaderegis-tratie van erfgoedcollecties op een gebruiksvriende-lijker manier te beschrijven en te beheren. Het nieuwe systeem zal in 2011 worden geïmplementeerd.

2° Nieuwe standaarden

In overleg met de dienst metadata van de Leuvense universiteitsbibliotheek werden de ontwikkelingen met betrekking tot de nieuwe, op stapel staande catalogiseer- standaard RDA (Resource Description and Access) nauwgezet opgevolgd. Binnen de werkgroep catalografie zal nagedacht worden over de implicaties van de nieu-we standaard voor de regelgeving en datamodellen.

3° Datamassage, catalogusonderhoud en clusterbe-schrijvingen

Binnen de KADOC-catalogus werd het onderhoud van de corporatiefile afgerond, een arbeidsintensieve ope-ratie die zich na de integratie met de ODIS-authorityge-gevens nochtans opdrong. In functie van een grotere gebruiksvriendelijkheid van de bibliotheekcatalogus werd er ook voortgewerkt aan de clusterbeschrijvingen van de tijdschriften. In 2010 werden 142 tijdschriftre-cords (92 in 2009) in die zin aangepast.

2.5.4.3. Speciale collecties

Recentelijk werd een collectie brailleboeken via de catalogus ontsloten: vooral jeugdliteratuur, zoals lees-boekjes voor het lager onderwijs (Keverboekjes, Wim-pelboekjes, Hommelboekjes, Leesmarkt e.a.), maar ook tentoonstellingscatalogi en gelegenheidspublicaties. De collectie was afkomstig van de zusters van de Kinds-heid van Maria ter Spermalie, die in het onderwijs voor blinden en slechtzienden een lange traditie hebben opgebouwd.

Dat de KADOC-erfgoedbibliotheek waardevol etnogra-fisch erfgoed bevat, is ondertussen genoegzaam bekend. Gezien het koloniale verleden van België ligt het voor de hand dat de erfgoedbibliotheek heel wat publi-caties in Congolese inlandse talen bevat. De missie-tijdschriften in een lokale Congolese taal die beschre-ven zijn in de catalogus, werden via inhoudstrefwoor-den verder ontsloten en vanuit de onderzoeksdatabank ODIS gekoppeld aan de respectieve Congolese missie-vicariaten waar ze zijn ontstaan. Op die manier wordt uniek erfgoed, dat niet elders bewaard is gebleven, voor

33

de studie van de etnische, regionale en culturele identi-teit van de betrokken regio’s ter beschikking gesteld.

2.5.5. Netwerking

Vanuit de bibliotheekafdeling participeert KADOC con-structief aan diverse Vlaamse en internationale netwer-ken. KADOC verleende advies bij het erfgoedproject ‘de Bethune’ en startte met de begeleiding van het ontslui-tingsproject van de erfgoedcollectie rond Damiaan bij de picpussen in Leuven.

Het erfgoedproject de Bethune (zie KADOC-Nieuwsbrief, 2010/4) wordt sinds 2009 gefinancierd door de Vlaamse Gemeenschap en heeft tot doel het unieke erfgoedge-heel dat door de familie is samengebracht, op een pro-fessionele manier te bewaren, te ontsluiten en online ter beschikking te stellen van de Vlaamse en internationale erfgoedgemeenschap. Samen met FARO, de Vlaamse Erfgoedbibliotheek, het Centrum voor Vlaamse Archi-tectuurarchieven en de erfgoedcel Kortrijk stelt KADOC expertise en tools ter beschikking inzake preservatie, bewaring, digitalisering, ontsluiting en publieksgerichte valorisatie. De projectresultaten zullen in een afsluiten-de studiedag rond de bewaar- en valorisatieproblema-tiek van erfgoed in privébezit aan een ruim publiek worden voorgesteld.

KADOC werd in 2010 door de congregatie van de Heilige Harten van Jezus en Maria, beter bekend als picpussen, aangesproken voor adviesverlening rond het erfgoedgeheel over pater Damiaan dat in het Leuvense huis wordt bewaard. Onder begeleiding van KADOC is gestart met de professionele ontsluiting van de biblio-theekcollectie Damiaan in de bibliotheekcatalogus Aleph. In 2011 zal een omvattend ontsluitings- en valo-risatietraject worden uitgewerkt. Zie aansluitend hierbij: KADOC-Nieuwsbrief, 2010/5.

LIBISnet, lid van adviesraad, deelname aan diverse werkgroepen

Als lid van de adviesraad van LIBISnet, die tweemaal per jaar samenkomt, pleegt KADOC overleg met de part-ners van het bibliotheeknetwerk. KADOC neemt actief deel aan diverse werkgroepen van het netwerk, die als bedoeling hebben de behoeften van de verschillende partners beter te stroomlijnen en een doelmatige en gebruiksvriendelijke oplossing te zoeken voor vragen of problemen die zich aandienen. In 2010 is de werkgroep catalografie binnen LIBISnet hervormd tot een discus-sie- en overlegforum dat de catalografische behoeften en ontwikkelingen binnen het netwerk zal aansturen. Het afdelingshoofd Erfgoedbibliotheek van KADOC is als expert opgenomen in de werkgroep.

VRB, Vereniging van Religieuze Bibliothecarissen

Het afdelingshoofd Erfgoedbibliotheek van KADOC is bestuurslid van de VRB, de Vereniging van Religieuze Bibliothecarissen. De bestuursvergadering komt twee-maal per jaar samen en organiseert twee studiebijeen-komsten voor de leden. In het voorjaar (31 maart) ging de bijeenkomst door in het kleinseminarie van Roese-lare, waar de resultaten van het historisch erfgoedpro-ject werden besproken en voorgesteld. In het najaar (10 november) was de vergadering te gast bij het CRKC (Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur) in Hever-lee. De werking van het CRKC rond religieuze kunst en erfgoed werd toegelicht. In de namiddag bracht de ver-gadering een geleid bezoek aan de tentoonstelling over de bijbel van Anjou in het Leuvense museum M.

Vlaams-Nederlands overlegplatform bewaarcollec-ties kinderboeken

KADOC participeert aan het landenoverschrijdend over-legplatform voor beheerders van bewaarcollecties van kinderboeken, dat vanuit de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag wordt gecoördineerd.

34

jaarverslag 2010

2.5.6. De erfgoedbibliotheek in cijfers

VERWERVING EN SELECTIE VOORZIEN GEREALISEERD

Selectie op KADOC en op verplaatsing (wisselend aantal) 79.000Nakijken op bezit in de databank 15.000

Herbestemming bibliotheek Minderbroeders ca. 50.000 50.000

1. Opmaken van lijsten in databanken

Lijsten van dubbelen (3 lijsten) 3.000 3.000

VERWERKING

2. Catalogiseren van monografieën in de bibliotheekcataloog 3.400 6.132

Actuele publicaties 600 1.127Kernpublicaties van maatschappelijke organisaties en religieuze instituten 500 2.090Schoolboeken 425Publicaties via archiefoverdrachten (Gezinsbond (500), Textura (300), Mgr. Van Cauwelaert (50), diverse archieven (520))

400 1.370

Monografieën uit bibliotheken van religieuze instituten (scheutisten (460 titels)) 460Toneelliteratuur 239Collectie congres- en activiteitsverslagen 250 394

3. Catalogiseren van tijdschriften in de bibliotheekcataloog

Actuele lopende tijdschrifttitels (aanvullingen lopende jaar) 699 699Nieuwe tijdschrifttitels 50 38Substantiële aanvullingen op de bewaarcollectie 600 1.282

4. Catalogiseren van digitale publicaties

Actuele lopende tijdschrifttitels (aanvullingen afgesloten jaargang) 1.100 1.139Aanvullingen op digitale tijdschrifttitels 386Nieuwe digitale tijdschrifttitels Nieuwe digitale monografieën

42396

Aanvullingen congressen en jaarverslagen 17

ONDERZOEKSGERICHTE ONTSLUITING

5. Beschrijvingen in ODIS

Beschrijvingen van publicaties (nieuw + updates) 505Personen (nieuw + updates) 86Organisaties (nieuw + updates) 168

6. Inhoudsontsluiting

Inhoudsontsluiting van monografieën ingevoerd in de bibliotheekcataloog 3.400 6.132

7. Preservatie

Exemplaren met het oog op preservatie en/of herkomst vergeleken met magazijnexemplaar 102Exemplaren met het oog op preservatie en/of herkomst vervangen of dubbel bewaard 20

35

3. Onderzoek3.1. Algemeen

KADOC legt zich als erfgoedcentrum toe op de zorg voor, het wetenschappelijk onderzoek over en de culturele ontsluiting van het materieel en immaterieel erfgoed dat verband houdt met de evoluerende wissel-werking tussen religie, cultuur en samenleving sinds de tweede helft van de 18de eeuw.

Het Centrum wil de rijke en diverse betekenissen die dat erfgoed bevat, wetenschappelijk onderzoeken en in hun gelaagdheid en context representeren en valoriseren.

Als kennisknooppunt brengt het daartoe zeer diverse sociale en wetenschappelijke actoren en groepen samen. Dat netwerk is in toenemende mate internationaal ge-oriënteerd. De KADOC-onderzoeksinitiatieven genereren een relevante en duurzame output en bieden boven-dien ruimte voor reflectie en expertiseuitwisseling.

KADOC participeert aan externe onderzoeksverbanden, stimuleert studiewerk door derden, maar initieert en realiseert ook zelf tal van initiatieven.

3.1.1. Onderzoeksinitiatieven

KADOC was in 2010 betrokken bij de realisatie van 28 onderzoeksprojecten.

16 daarvan konden worden gerealiseerd met vrijge-stelde medewerkers. De financiering daartoe wordt doorgaans op competitieve basis verworven, onder meer van FWO-Vlaanderen, de Vlaamse Gemeenschap, provinciebesturen, intergemeentelijke verenigingen, steden en gemeenten, private instellingen en organisa-ties.

Veelal staat een begeleidingscommissie, promotoren-collectief en/of Stuurgroep in voor de begeleiding van deze projecten. In 11 van die commissies zetelden niet-Belgische experts.

Er werden in het Centrum ook 8 voorstellen voor nieu-we studie-, publicatie- en/of tentoonstellingsprojecten ontwikkeld.

Projecten met vrijgestelde medewerkers: 1. De ‘Kloosterkwestie‘. Religieuze instituten en hun

patrimonium in België, 1773-1921 (FWO);2. Religie, cultuur en alteriteit. Vlaams/Belgische mi-

granten in Noord-Frankrijk en Parijs (1850-1960) (FWO);

3. ODIS: Databank Intermediaire Structuren Vlaanderen (Herculesstichting);

4. Engineering a New World. The Role of the Engineers in Modern Society (1815-ca 1890) (Onderzoeksfonds K.U.Leuven: KADOC en ASRO-K.U.Leuven);

5. Religion in Modernity (1750-). International Research Programme on Religion, Culture and Society (Hef-(Hef-boomfinanciering K.U.Leuven);

6. Kerkelijkheid en geloof in België (Hefboomfinancie-ring K.U.Leuven);

7. Religie en kolonisatie: Congo 2010. Mondelinge bronnen met betrekking tot de receptie en perceptie van Westerse religieuze opvattingen en praktijken in Congo en Rwanda, 1885-1960 (Vlaamse Gemeen-schap, internationaal cultureel-erfgoedproject);

8. Stafkaart van het migrantenmiddenveld en zijn erf-goed in Vlaanderen en Brussel, 1830-heden (Vlaam-se Gemeenschap, ontwikkelingsgericht cultureel-erfgoedproject);

9. Vlaamse migranten in Wallonië (Provincie Oost-Vlaanderen, Museum van de Vlaamse Sociale Strijd);

10. Met toeters en bellen. Populaire muziekcultuur in Vlaams-Brabant, 19de-20ste eeuw (Provincie Vlaams-Brabant);

11. Historische ontwikkeling en kenmerken van het katholiek onderwijs in de Limburgse mijnregio, circa 1906-heden (Projectvereniging Mijnstreek);

12. Geschiedenis van de Congregatie Zusters Kindsheid Jesu (1835-heden) (private middelen);

13. Geschiedenis van ACV-Metaal, circa 1890-heden (pri-vate middelen);

14. Geschiedenis van het Imeldaziekenhuis Bonheiden (private middelen);

15. Geschiedenis van ACCO (1952-) (private middelen);16. Rodolphe Hoornaert (1886-1969) en het Monaste-

rium De Wijngaard in Brugge (private middelen).

Daarnaast participeerde KADOC aan de volgende 12 onderzoeksinitiatieven:1. The Dynamics of Religious Reform in Church, State

and Society in Northern Europe, ca1780-ca1920’ (NWO, NL - interuniversitair);

2. European Forum for the Research on Religious Insti-tutes in Europe (Relins-Europe);

3. European History Online (Institut für Europaïsche Geschichte / Institute for European History, Mainz, DL);

4. Negentiende-eeuwse vrouwelijke religieuzen en hun congregaties: een groepsportret (proefschrift Kristien Suenens);

5. Op het snijvlak van geografie en missionering. Het dilemma in lokale terreinstudie als bijdrage aan een koloniale wetenschap of moderne missiestrate-gie, 1860-1920 (Dirk Van Overmeire);

6. De Sint-Lucasscholen en de ontwikkeling van de christelijke kunst, 1900-1958 (proefschrift Wilfried Wouters);

7. De liturgie als bouwmeester? Cultuurhistorische reflecties op de kerkarchitectuur in Nederland 1918-1975 (proefschrift Marisa Melchers);

36

jaarverslag 2010

8. Ruimtelijke systematiek in het werk van Dom Hans Van der Laan (1904-1991) (proefschrift Caroline Voet);

9. Religieus leven tussen opheffing en reveil in het bisdom Luik, specifiek in het gebied van de latere provincie ‘Belgisch-Limburg’, 1773- circa 1850 (proef-schrift Jo Luyten);

10. Towards a Historical Database of Migrant Organisa-tions in Europe (Universiteit Leiden, NL, Leo Lucas-sen);

11. Prisma-Cijferboek. Veld- en toekomstanalyse van het cultureel-erfgoedveld in Vlaanderen (FARO);

12. De geschiedenis van de SERV en van het sociaal-economisch overleg in Vlaanderen (OE “Bevolking, arbeid, economie, ecologie” en “Sociale geschiedenis na 1750” U.Gent, in opdracht van de SERV);

Verschillende van de door KADOC uitgevoerde of ondersteunde onderzoeksprojecten vinden hun finali-teit in een doctoraal proefschrift. Volgende tien docto-raten worden binnen KADOC voorbereid:1. Religie, cultuur en alteriteit. Vlaams/Belgische

migranten in Noord-Frankrijk en Parijs (1850-1960) (Henk Byls);

2. Missionering en architectuur in Belgisch Congo (1885-1908). Identiteits(re)constructie tussen cul-tuuroverdracht en dialoog (Bram Cleys);

3. Engineering a New World: The Role of Engineers in Modern Society, 1860-1914 (Pieter Raymaekers);

4. Negentiende-eeuwse vrouwelijke religieuzen en hun congregaties: een groepsportret (Kristien Suenens);

5. Religieus leven tussen opheffing en reveil in het bisdom Luik, specifiek in het gebied van de latere provincie ‘Belgisch-Limburg’, 1773- circa 1850 (Jo Luyten);

6. Op het snijvlak van geografie en missionering. Het dilemma in lokale terreinstudie als bijdrage aan een koloniale wetenschap of moderne missiestrate-gie, 1860-1920 (Dirk Van Overmeire);

7. De Sint-Lucasscholen en de ontwikkeling van de christelijke kunst, 1900-1958 (Wilfried Wouters);

8. Missiology, Science and Apostolic Policy, 1900-1939 (An Vandenberghe);

9. De Limburgse mijnkathedralen: een kunsthistorisch en cultuurhistorisch onderzoek (Patrik Jaspers);

10. Italian Catholicism and International Relations, 1963-75 (Jacopo Cellini) (copromotor Daniele Menozzi, Scuola Normale Superiore de Pisa).

Volgende vier proefschriften werden mee door KADOC begeleid:1. De liturgie als bouwmeester? Cultuurhistorische

reflecties op de kerkarchitectuur in Nederland 1918-1975 (Marisa Melchers) (promotor Jan Bank, Univer-siteit Leiden, NL);

2. Ruimtelijke systematiek in het werk van Dom Hans van der Laan (1904-1991) (Caroline Voet) (promotor Yves Schoonjans, WenK, Departement Architectuur Sint-Lucas);

3. Genese en kentering van een katholiek territorium. Proeve van cartografische exploratie (Bieke Cattoor) (promotor Bruno De Meulder, ASRO-K.U.Leuven);

4. Engineering a New World: The Role of Engineers in Modern Society, 1800-1860 (Willemijne Linssen) (promotor Krista De Jonge, ASRO-K.U.Leuven).

3.1.2. Wetenschappelijke agora

In 2010 vonden volgende onderzoeksgerichte bijeen-komsten plaats: (zie toelichting telkens bij het vermelde project)•Studietweedaagse ‘Het vergeten middenveld? Migran-

tenorganisaties en hun erfgoed’, Brussel, Vlaams Parlement, 26-27 februari. Zie 3.2.6.2.

•H-WRBI conferentie ‘Female Religious on the British Isles. Interactions with the Continent’, Leuven, 1-4 september. Zie 3.2.2.3.

•Colloquium ‘Religion, Colonisation and Decolonisation in Congo, 1885-1960’, Leuven, 8-10 november. Zie 3.2.4.5.2.

•Third expert meeting ‘Engineering a New World. Role of Engineers in Modern Society, 1815 - c. 1890’, Leuven, 1 oktober. Zie 3.2.5.1.

•Studiedag ‘Atelierarchieven Sint-Lucas en Capronnier’, Leuven, 22 oktober. Zie 2.4.3.9.

•Sinds 2001 organiseert KADOC ook de multidisci-plinaire Seminariecyclus Religie en Samenleving, 1750-2000. Jaarlijks vinden minstens vier bijeenkom-sten plaats. Een binnen- of buitenlandse onderzoeker ontwikkelt tijdens het seminarie een stelling uit zijn lopend onderzoek die niet alleen historisch, maar ook interdisciplinair relevant is. Vooraf wordt aan alle ingeschreven deelnemers een discussietekst bezorgd. Doelgroep zijn onderzoekers van binnen en buiten het universitaire milieu. In 2010 vonden de volgende vijf seminaries plaats:

•John F. Pollard (Trinity Hall, Cambridge), ‘Christine de Hemptinne and the Vatican Campaign to Impose the Italian Model of Catholic Action on the World-wide Church in the Pontificate of Pius XI’ (11 februari). Zie e-Nieuwsbrief, januari 2010

•Suzanne Vromen (Bard College, USA), ‘Hidden Children of the Holocaust. Belgian Nuns and their Daring Rescue of Young Jews from the Nazis’ (in samenwerking met C.I.E.R.L.-ULB) (18 maart). Zie e-Nieuwsbrief, maart 2010.

•Eric Roose (Universiteit van Amsterdam), ‘The Architec-tural Representation of Islam. Muslim-commissioned Mosque Design in the Netherlands, (22 april)’. Zie e-Nieuwsbrief, april 2010.

•Studiedag ‘The ‘Nouvelle Théologie’ and Developments in the Catholic Church from the 1950s to the 1970s’ (12 mei)

•Pjotr Kosicki (Princeton University, USA), ‘The Transna-The Transna-tional Politics of Personalism: Catholic Intelligentsia between Poland and France, Belgium, and West Germany, 1946-1980’ (28 oktober).

37

3.1.3. Wetenschappelijke netwerken

[internationale netwerken]

•The Dynamics of Religious Reform in Church, State and Society in Northern Europe, c.1780-c.1920 (Board van het consortium)

•European Forum for the Research on Religious Insti-tutes in Europe - Relins-Europe (coördinatie en secre-tariaat)

[internationale tijdschriften]

•Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden / History of the Low Countries Review (redactiecomité van het tijdschrift);

•Trajecta. Religie, cultuur en samenleving in de Nederlan-den (redactiecomité en technische eindredactie). Zie 3.1.3.

•Revue d’histoire ecclésiastique (redactiecomité en be-stuurscomité);

•Schweizerische Zeitschrift für Religions- und Kulturge-schichte (Editorial Board)

•True Principles. Pugin Society Journal (Editorial Board) [Nederland]

•Historisch Documentatiecentrum voor het Nederland-se Protestantisme (HDC, Amsterdam);

•Missiologisch Instituut Nijmegen;•Radbouduniversiteit Nijmegen en Katholiek Documen-

tatiecentrum Centrum (KDC); •Stichting Kloosterarchieven (Sint-Agatha, NL)•Universiteit Utrecht, Onderzoeksgroep ‘History of Cul-

ture, Mentalities and Ideas since 1500’•Centrum voor de Geschiedenis van Migranten / IISG

Amsterdam [Italië]

•Academia Belgica, Rome (lid Raad van Bestuur)•Belgisch Historisch Instituut te Rome-BHIR (voorzitter/

coördinator);•Scuola Normale Superiore di Pisa•Libera Università Maria SS. Assunta (Lumsa) Rome • Istituto Luigi Sturzo, Rome [Frankrijk]

•Association des Archivistes de l’Église de France;•Association Française d’Histoire Religieuse Contem-

poraine;•Centre de Recherche sur l’Histoire, la Civilisation et les

Cultures du Monde Occidental (CRHiCC) van de Uni-versité de Valenciennes et du Hainaut-Cambrésis;

•Centre de Recherche sur l’Histoire de l’Europe du Nord-Ouest (CRHEN-O) van de Université Charles-de-Gaulle (Lille III);

•Centre interuniversitaire d’histoire religieuse - André Latreille, Lyon 2;

•École Pratique des Hautes Études (Sorbonne, Parijs);• Institut d’histoire du christianisme, Lyon 3;• Institut Marc Sangnier (Parijs);• Institut de recherche pour l’étude des religions (IRER),

Paris IV Sorbonne [Duitsland]

•Katholische Sozialwissenschaftliche Zentralstelle, Mönchengladbach;

•Konrad-Adenauerstiftung (Bonn);•Schwerter Arbeitskreis Katholizismusforschung;• Institut für Europaïsche Geschichte / Institute for Euro-

pean History, Mainz [Groot-Brittannië]

•Pugin Society (UK) - (Editorial Board van The True Prin-ciples);

•Victorian Society (UK);•History of Women Religious in Britain and Ireland

(Cambridge & University of London);•European Architectural History Network (EAHN);•Co-operative College Manchester [Verenigde Staten]

•Cushwa Center for the Study of American Catholicism (University of Notre Dame, VS).

[Japan]

•Japan Study Circle for Christian Democracy (Kansai University en Chiba University);

Daarnaast werkte KADOC ook samen met de Groupe européen de recherche interdisciplinaire sur le change-ment religieux en Europe (GERICR), die op 3 en 4 decem-ber zijn annual conference op KADOC liet plaatsvinden, wat resulteerde in toekomstgericht overleg.

Ook met de Université de Kinshasa werd overleg gepleegd met het oog op mogelijke vormen van samenwerking tijdens een bezoek op 7 mei van rector prof. Labana Lasay’abar en drie andere professoren.

3.1.4. Trajecta

Sinds vele jaren neemt KADOC actief deel aan de redac-tie van het wetenschappelijke tijdschrift Trajecta. Religie, cultuur en samenleving in de Nederlanden. Sinds 2005 staat het Centrum ook in voor de technische eind- en tekstredactie, de iconografie, vormgeving en prepress. Zie ook onder DigiTool (3.3) en 4.2.1.2.1.

38

jaarverslag 2010

In de loop van 2010 werden mede onder impuls van KADOC gesprekken gevoerd om de thematische reik-wijdte van dat tijdschrift verder te verbreden in de richting van onder meer de geschiedenis van het pro-testantisme (denominaties, organisaties, cultuur) en dat steunend op een breder samenwerkingsverband tussen Nederlandse en Vlaamse universiteiten (experten) en erkende erfgoedinstellingen.

3.1.5. Onderzoeksinstrumentarium: ODIS

3.1.5.1. Algemene werking

De contextuele webdatabase ODIS wordt in het KADOC-onderzoek intensief aangewend voor de opslag, analyse en representatie van historische gegevensreeksen (per-sonen, organisaties, gebouwen, periodieke publicaties, archieven ...). Het apparaat wordt beheerd door de vzw ODIS.12 In ODIS participeren een groeiend aantal Vlaam-se erfgoedinstellingen en onderzoeksgroepen: naast KADOC onder meer ADVN, Amsab-ISG, Liberaal Archief, CVAa, CRKC, AMVB, Evadoc en Universiteitsarchief K.U.Leuven. Die samenwerking genereert een belang-rijke meerwaarde en stimuleert ook onderlinge samen-werking in erfgoed- en studieprojecten. Eind 2010 telde ODIS 17 ‘invoerdersgroepen’ met in totaal 123 leden. Die medewerkers werden op 18 juni uitgenodigd voor de jaarlijkse ODIS-invoerdersdag, ditmaal in het Liberaal Archief in Gent. Er werd een algemene stand van zaken van de databank opgemaakt en toelichting gegeven bij de tussentijdse resultaten van het Herculesproject (2009-2013). Nadien konden de deelnemers kiezen uit enkele workshops.

2010 kan in meer dan één opzicht worden beschouwd als een overgangsjaar voor ODIS. In afwachting van de ingebruikname van de nieuwe databaseomgeving die momenteel in het kader van het Herculesproject wordt gebouwd (zie 3.1.4.2), maken KADOC en zijn partners in toenemende mate gebruik van het bestaan-de apparaat. Op 1 januari 2011 bevatte ODIS 143.308 records, met name 27.650 organisatiesteekkaarten, 85.102 biografische records, 21.956 beschrijvingen van (periodieke) publicaties en 8600 steekkaarten van archiefbestand(del)en. Er werd in 2010 met 15.954 steekkaarten een belangrijke volumeaangroei gereali-seerd, deels het resultaat van de invoer door de part-nerorganisaties en deels door de opname van enkele

oudere databestanden. We vermelden onder meer het biografische repertorium van de broeders van Liefde (1807-heden) en van de Vlaamse jezuïeten (1813-2005). In 2010 werden ook 43.873 ODIS-records aangevuld.

De Technische werkgroep13 van ODIS kwam vier keer samen. Ze bereidde onder meer de jaarlijkse bijeen-komst van de Algemene Vergadering op 4 maart en de ‘invoerdersdag’ van 18 juni voor. Ze evalueerde de nieu-we uitvoerformaten die eind 2009 in productie gingen en volgde ook de gegevensinvoer op. De Technische werkgroep fungeert ten slotte als klankbordgroep voor het team dat de nieuwe ODIS ontwikkelt. Er vonden drie introductiesessies plaats voor nieuwe invoerders. Het apparaat werd ook toegelicht tijdens gastcolleges aan de VUB en de K.U.Leuven.

ODIS participeerde eveneens aan de Expertengroep ‘Beschrijvende Standaarden’ van het CEST-project (Cultureel Erfgoed Standaarden Toolbox) van de vzw PACKED Expertisecentrum Digitaal Erfgoed. Op 27 april, 4 juni en 22 november werd overleg gepleegd. In het eindverslag van het CEST-project wordt ODIS aanbevo-len aan de culturele erfgoedsector als online vocabulary met betrekking tot het Vlaamse middenveld, 19de-20ste eeuw.14

De koppeling van ODIS als authority databank aan de bibliotheekcataloog Aleph wordt stapsgewijs versterkt. Begin 2011 waren er vanuit Aleph 36.071 verbindingen gelegd met een ODIS-organisatiesteekkaart (27.956 in 2009) en 15.846 met een biografisch record (13.356 in 2009). Eind 2010 waren 1408 ODIS-steekkaarten als archiefvormer gekoppeld aan de archiefcataloog scopeArchiv (1337 in 2009), als onderdeel van het Leuvens Integraal Archiveringssysteem (LIAS). Het be-treft hier 606 persoonssteekkaarten, 784 organisatiere-cords en 18 records van families. scopeArchiv gebruikt ook links naar ODIS-records als zogenaamde descrip-toren (inhoudelijke trefwoorden met eventuele verwij-zing). Eind 2010 waren op die manier al links gelegd naar 3231 ODIS-records. Basisinformatie over de in ODIS beschreven archieven werd vanzelfsprekend ook in 2010 ter beschikking gesteld in Archiefbank Vlaanderen. Naar de databank worden ook vanuit andere gevali-deerde apparaten verbindingen gelegd, bijvoorbeeld UGentMemorialis of Erfgoedplus. Met die laatste part-ner werd op 8 februari overleg gepleegd.

12 Belgisch Staatsblad, 13 nov. 2006, ondernemingsnummer 884.703.544. De Algemene Vergadering was in 2009 als volgt samengesteld: Frans-Jos Verdoodt en Koen De Scheemaeker (ADVN), Gita Deneckere en Geert Van Goethem (Amsab-ISG), Filip Abraham en Emmanuel Gerard (K.U.Leuven-KADOC), Juul Hannes en Luc Pareyn (Liberaal Archief ), Jaak Billiet (K.U.Leuven), Bruno De Wever (UGent), Jeffrey Tyssens en Guy Vanthemsche (VUB), Herman Van Goethem (UAntwerpen), Patricia Quintens (AMVB, afgev. Invoerdersgroep). In de Raad van Beheer zetelen Jan De Maeyer (voorzitter en afgevaardigd beheerder), Geert

Van Goethem (ondervoorzitter), Koen De Scheemaeker (secreta-ris) en Luc Pareyn (schatbewaarder).

13 Jeroen Buysse (Liberaal Archief ), Sophie Gyselinck (ADVN), Peter Heyrman (KADOC-K.U.Leuven), Luc Schokkaert (KADOC-K.U.Leuven), Ganesh Venkatasubban (informaticus), Luc Peiren (Amsab-ISG), Joris Colla (ODIS-Hercules) en Tom Stijnen (ODIS-Hercules).

14 Cultureel ErfgoedStandaarden Toolbox. Onderzoek Erfgoedstandaar-den Eindrapport. Brussel, 2010, 134.

39

Eind 2010 was circa 41% van de ODIS-inhoud, of 60.204 steekkaarten, raadpleegbaar in de publiekscataloog op www.odis.be. De website registreerde in 2010 32.853 bezoeken, resulterend in 84.848 hits en 257.406 pagina-weergaven of 7,8 pagina’s per bezoek. Het apparaat telde in 2010 15.943 unieke bezoekers. Ten opzichte van 2009 nam het aantal bezoeken en bezoekers ietwat af, maar werden wel een kwart meer pagina’s geraad-pleegd.

Zeer diverse onderzoeks- en erfgoedprojecten maken gebruik van ODIS. We vermelden :• ‘Stafkaart van het migrantenmiddenveld en zijn erf-

goed in Vlaanderen, 1830-1990’ (FWO-Max Wildiers-fonds, Vlaamse Gemeenschap). In ODIS worden door Amsab-ISG en KADOC basisgegevens ingevoerd over migrantenorganisaties in Vlaanderen/Brussel, hun bestuursleden en beschrijvingen van (documentaire) erfgoedcollecties die door hen worden bewaard. In internationaal perspectief worden gesprekken gevoerd met het Nederlandse Centrum voor de Geschiedenis van Migratie (CGM) en de vakgroep Geschiedenis Leiden (Lucassen) om vorm te geven aan een internationale dataverzameling over het onder-werp. Ter voorbereiding van dat netwerk vonden in 2010 twee studiebijeenkomsten plaats, waar onder meer ODIS werd gedemonstreerd. (Zie 3.2.6.2.)

• ‘Religie, cultuur en alteriteit. Vlaams/Belgische migran-ten in Noord-Frankrijk en Parijs (1850-1960)’ (FWO). ODIS wordt aangewend voor gegevensopslag over ‘omkaderingsinitiatieven’ voor Vlaamse migranten in Frankrijk (genre ‘Werk der Vlamingen’) en de sleutelfi-guren in dat netwerk. (Zie 3.2.6.1)

• ‘NISE: National Movements & Intermediary Structures in Europe’ (onder meer de Vlaamse Gemeenschap). Dit internationaal samenwerkingsverband over natio-nale bewegingen en structuren in Europa (ADVN & partners, Vlaamse Gemeenschap) ondersteunt de verdere internationale ontwikkeling van ODIS. De part-ners beogen onder meer een gezamenlijk periodie-kenrepertorium en thematisch archievenoverzicht. Eind mei, tijdens de eerste NISE-conferentie in Skopje, werd ODIS aan de partners gedemonstreerd en toege-licht.

• ‘Het Gekwetste Gewest’. CVAa realiseerde een archie-vengids van de wederopbouwarchitectuur in de West-hoek (CVAa, Vlaamse Gemeenschap). Ook gegevens-reeksen over architectuurorganisaties en -onderwijs-instellingen werden ingevoerd. CVAa en zijn partners willen ODIS inschakelen als een centraal register en vocabulary over (het cultureel erfgoed van) architec-tuur en vormgeving.

• ‘Transnational Encounters of Elites in 19th century Europe’. Dit internationaal onderzoeksproject (KADOC & partners) beoogt onder meer dataverzameling en analyse van ‘elitaire’ netwerken in Europa tijdens de 19de eeuw, met bijzondere aandacht voor internatio-nale congressen.

• ‘Populaire muziekcultuur in Vlaams-Brabant, 19de-20ste eeuw’. Het studie- en publicatieproject ‘Toeters en bellen’ wordt betoelaagd door de Provincie Vlaams-Brabant en gezamenlijk uitgevoerd door ADVN, Amsab-ISG, KADOC-K.U.Leuven en Liberaal Archief. De onderzoekers wenden ODIS aan voor de centrale opslag van basisgegevens over bv. muziekverenigin-gen, componisten en uitvoerders.

• ‘Schoolarchieven bisdom Antwerpen’. Het project bouwt aan gegevensreeksen in verband met de vrije secundaire onderwijsinstellingen in dat bisdom, met registratie van het daar bewaarde erfgoed (KADOC & partners).

• ‘Digitale bestandinventaris kerkelijke archieven Vlaan-deren’. De werking Kerkelijke Archieven van KADOC & partners bouwt in ODIS systematische en kwali-teitsvolle gegevensreeksen over religieuze instituten, parochies, bisdommen enz. De daar bewaarde archie-ven/erfgoedcollecties worden uitvoerig beschreven. Zie onder meer Kristien Suenens, Ad Fontes. Klooster- en abdijarchieven in Vlaanderen en Brussel (Heverlee, 2008).

• ‘Evadoc. Registratie van de protestants-evangelische organisaties en kerken (historisch en actueel) en hun erfgoed’ (Vlaamse Gemeenschap). Zie http://www.evadoc.be.

• ‘Biografisch repertorium van de Vlaamse clerus en regulieren, 1750-heden’. KADOC & partners centrali-seren in ODIS biografische dataseries over de secu-liere en reguliere geestelijkheid in Vlaanderen/België (1750-heden). De gegevensinvoer gebeurt groten-deels door vrijwilligers en in nauwe samenwerking met de archieven van het aartsbisdom, het bisdom Brugge en diverse religieuze instituten.

• ‘Biografische dataverzameling van protagonisten uit het Vlaams-nationalistische middenveld’. Deze gege-vensreeksen (ADVN) kunnen worden beschouwd als een aanvulling op de NEVB (Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging). Ze omvatten zowel politici als bestuursleden van lokale verenigingen in heel Vlaan-deren. Het merendeel van de steekkaarten betreft nog levende figuren.

• ‘Socialistische arbeidersbeweging te Brussel, 1885-1914 en grafische vakbeweging, circa 1860-1940’ (Amsab en partners). De focus van deze gegevens-reeksen ligt op de militanten van de niet-christelijke syndicaten uit de grafische sector, aansluitend bij Luc Peiren, De kinderen van Gutenberg: geschiedenis van de grafische vakbeweging in België vóór 1975 (Brussel, 2006) en Id., Over beren en apen: geschiedenis van de grafische vakbeweging in België (Gent, 2008).

• ‘Geschiedenis Zusters Kindsheid Jesu’. Aansluitend bij dit KADOC-onderzoeksproject (zie 3.2.2.4) werden alle leden, huizen en instellingen van die congregatie in ODIS opgenomen. De gegevensreeksen sluiten aan bij de publicatie van Karel Strobbe en Kristien Suenens, Zusters Kindsheid Jesu, 1835-2010 (Gent-Leuven, 2010).

40

jaarverslag 2010

•Archievenoverzichten van bewaarinstellingen als Amsab-ISG, KADOC, Liberaal Archief, ADVN, Univer-siteitsarchief K.U.Leuven, AMVB, Aartsbisschoppelijk Archief Mechelen …

3.1.5.2. Hercules-project

Er werden nog aanpassingen aangebracht en ingre-pen uitgevoerd op de operationele ODIS-databank of ODIS-1. Ook op de website werden nog enkele wijzigin-gen uitgevoerd. Een belangrijk aandachtspunt blijft de performantie van het apparaat, bv. bij het genereren van HTML-uitvoerformaten. De ingebruikname van een nieuwe productieserver en de actualisering van de Oracle-software (upgrade van versie 9.2.0.8.0 naar versie 11.2.0.1) moeten dat verhelpen.

Zie ook e-Nieuwsbrief, januari 2010.

Het merendeel van de ontwikkelingswerkzaamhe-den in 2010 betrof evenwel de nieuwe ODIS-2, die kan worden gerealiseerd dankzij een in 2008 toegekende impulsfinanciering van de Herculesstichting, het Vlaams Agentschap voor de financiering van middelzware en zware onderzoeksinfrastructuur. Doelstelling is “de contextuele webdatabank ODIS ontwikkelen als informatieknooppunt in een breed netwerk van gege-vensverzamelingen, met meer en gebruiksvriendelijke onderzoeksondersteunende functies, en dit alles binnen

een duurzame, eigentijdse omgeving”. Op 30 septem-ber werd een uitgebreid statusrapport over het project overgemaakt aan de Herculesstichting.

De nieuwe technische omgeving van ODIS werd in 2010 al in belangrijke mate gerealiseerd. In overleg met de dienst ICTS (Informatie en Communicatie: Technolo-gie en Systemen) van de K.U.Leuven werd een nieuwe ontwikkelingsserver aangekocht. Daarbij werd gekozen voor een HP Intel Xeon X5450 3.0 GHz Quad Core, 4 GB RAM, 146 GB harddisk. Daarop werden Windows Server 2008 en Oracle 11g R2 (11.2.0.1) Enterprise Edition geïn-stalleerd. Ook op de productie- en de ontwikkelings-server van de huidige ODIS-databank werd die software geïnstalleerd (upgrade, zie hoger), ondersteund door Oracle-consultancy.

Het datamodel van het nieuwe instrument telt vijf onderling verbonden hoofdcategorieën. Naast orga-nisaties, personen, publicaties en archivalische eenhe-den, zullen ook onroerende erfgoedrelicten kunnen worden geregistreerd. Verder beschikt de databank over een ondersteunende module voor het beschrijven van bewaarplaatsen. Na de uitbouw van de basiswebsite (keuze van CSS, webdesign), werden in de loop van het jaar achtereenvolgens de modules voor het invoeren van organisaties, publicaties, archivalische eenheden, bewaarplaatsen en personen ontwikkeld en door de Technische Werkgroep getest.

ORGANIZATION

PUBLICATION

PERSON

ARCHIVAL ENTITY

ELECTION LIST

ELECTION

ORGANIZATION <>

PERSON

ORGANIZATION <>

ORGANIZATION

PERSON<>

PERSON

PUBLICATION <>

PUBLICATION

ARCHIVAL ENTITY <>

ARCHIVAL ENTITY

ORGANIZATION <>

PUBLICATION

PERSON<>

ARCHIVAL ENTITY

PUBLICATION <>

ARCHIVAL ENTITY

ORGANIZATION <>

ARCHIVAL ENTITY

PERSON<>

PUBLICATION

ELECTION LIST <>

ORGANIZATION

ELECTION LIST <>

PERSON

ELECTION<>

PUBLICATION

ELECTION<>

ARCHIVAL ENTITY

Vereenvoudigd ‘entity-relationshipmodel’ (ERD) van ODIS-2

41

Een belangrijke krachtlijn van het Herculesproject is de differentiatie van de invoeromgeving: er wordt voor-zien dat invoerders zelf velden of veldgroepen kunnen definiëren en keuzetermen kunnen toevoegen aan de thesauri. De nieuwe ODIS wil zich ook uitdrukkelijk internationaal oriënteren, wat zowel meertaligheid als ‘multicontextualiteit’ veronderstelt. Het nieuwe appa-raat is nu volledig beschikbaar in zowel het Nederlands als het Engels. Van elke entiteit kan in beide talen een steekkaart worden gemaakt. Om invoer van niet-Belgi-sche gegevens mogelijk te maken, moeten bovendien de keuzelijsten van ODIS worden afgestemd op andere nationale en regionale contexten. In dit takenpakket werd prioriteit verleend aan Nederland, Duitsland, Frankrijk, Luxemburg, Spanje en Italië. Keuzelijsten bruikbaar voor de systematische gegevensinvoer over de Oostenrijkse, Poolse en de internationale context werden al in belangrijke mate ontwikkeld. Bij het opstel-len van vocabularies en thesauri wordt gebruik gemaakt van wetenschappelijke, liefst geautoriseerde bronnen-reeksen, naslagwerken en repertoria. Indien mogelijk worden internationale standaarden of normen gehan-teerd. Vanzelfsprekend kunnen de nu ontwikkelde keuzelijsten in de toekomst nog verder worden verfijnd. Ondertussen werd ook de geografische thesaurus van ODIS uitgebreid. Die betreft momenteel vooral België en Nederland. Eind 2010 zijn nagenoeg volledige hië-rarchische plaatsnamenlijsten beschikbaar voor het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Polen, Zwitserland en Oostenrijk. De thesauri voor Frankrijk, Italië en Spanje worden in 2011 verder afgewerkt.

3.1.6. Institute of European History / European History Online

KADOC sloot in 2010 een samenwerkingsovereenkomst met het Institut für Europäische Geschichte (IEG) Mainz. Dat ‘memorandum of understanding’ opent de deur voor zeer diverse initiatieven: uitwisseling van fellows, de organisatie van workshops en ‘summer courses’, gezamenlijke collectieve en individuele onderzoeksini-tiatieven.

Een eerste samenwerking kon worden gerealiseerd in het Europees internetproject EGO | Europäische Geschichte Online / European History Online. Het werd op 3 december gelanceerd tijdens een videoconferen-tie tussen tien Europese onderzoekscentra, waaronder KADOC-K.U.Leuven. EGO ontsluit 500 jaar Europese geschiedenis, over landsgrenzen en disciplines heen. Tien verhaallijnen ontvouwen processen van intercultu-rele uitwisseling met een impact op politieke, nationale en culturele grenzen. Het gaat om politieke en militaire aangelegenheden, recht en economie, wetenschap en technologie, religie en cultuur, kunst en muziek. De lezer vindt er binnen elk thema zowel overzichtsarti-kelen als gespecialiseerde bijdragen over een casestudy. Van de vermelde personen kan biografische informatie

gevonden worden in een encyclopedische rubriek. Er worden tevens kruisverwijzingen gelegd naar audio-visuele en geschreven bronnen, statistieken en interac-tieve kaarten.

Zie ook e-Nieuwsbrief, december 2010.

De Poolse historica Joanna Baradziej, voordien fellow van het IEG, is verbonden aan KADOC van 1 december 2010 tot eind augustus 2011. Zij bereidt een proefschrift voor met als werktitel The Single Woman Abroad. Female Missionaries from Scotland, Denmark and Ireland in Man-churia at the Turn of the Nineteenth Century.

3.1.7. Summer School

In 2008 en 2009 organiseerde KADOC een ‘Summer School on Religion, Culture and Society (1750-)’, dit in samenwerking met de Universiteit Utrecht, Lund Univer-sity, EPHe-Sorbonne Parijs en de Université de Fribourg. Ook in 2010 was een editie gepland. Die werd evenwel afgeblazen omdat het aantal inschrijvingen beperkt bleef en omdat enkele cruciale docenten zich niet kon-den vrijmaken in de betrokken periode.

In overleg met dezelfde partners wil KADOC verder werk maken van een internationaal, interuniversitair en onderzoeksgericht opleidingsinitiatief over het KADOC-themaveld.

3.2. Realisaties: een dwarsdoorsnede

Op de volgende bladzijden worden de belangrijkste onderzoeksinitiatieven in 2010 toegelicht. We onder-scheiden volgende kavels: 1° Binnenkerkelijke ontwik-kelingen, 2° Religieuze instituten, 3° Levensrituelen en liturgie, 4° Missionering, interreligieuze en interculturele dialoog, 5° Religie, kunst en culturele identiteit, 6° Inter-mediaire structuren en sociale realiteiten en 7° Jeugd, opvoeding en onderwijs.

3.2.1. Binnenkerkelijke ontwikkelingen

3.2.1.1. Dynamics of Religious Reform

Het project ‘The Dynamics of Religious Reform in Church, State and Society in Northern Europe, ca 1780 - ca 1920’ wordt onder meer gefinancierd door het Nederlandse NWO en de University of Wales (Lampeter). Thematische werkgroepen bereiden bundels voor over uiteenlopende aspecten van de hervorming van het religieuze veld in de bestudeerde periode, dit in een uitdrukkelijk internationaal-comparatief perspectief. In de publicatiereeks bij UPL verschenen in 2010 reeds twee volumes, één over de wijze waarop politieke veranderingen, in het bijzonder de voortschrijdende democratisering, de hervorming van het religieuze veld

42

jaarverslag 2010

beïnvloedden (ed. Keith Robbins) en een tweede over binnenkerkelijke hervormingen, inclusief de evolueren-de kerk-staat verhouding (eds. Paula Yates en Joris van Eijnatten). Er zijn nog volumes gepland over onderwijs, sociale voorzieningen, religieus leven en materiële cul-tuur. Jan De Maeyer (KADOC-K.U.Leuven) en Peter Jan Margry (Meertens Instituut, Amsterdam) zijn als editors verantwoordelijk voor dat laatste luik. Zie 4.2.1.1.

3.2.1.2. Aartsbisdom Mechelen-Brussel

De tweedelige publicatie Het Aartsbisdom Mechelen-Brussel. 450 jaar geschiedenis, waarvan KADOC de inhou-delijke en eindredactionele coördinatie verzorgde, werd voorgesteld en overhandigd aan kardinaal Danneels op 19 februari 2010. Zie 4.2.1.1.

Zie KADOC-Nieuwsbrief, 2010/2 en e-Nieuwsbrief, maart 2010.

3.2.1.3. Feminisering en masculiniteit in het katholicisme

De handelingen van twee workshops die werden geor-ganiseerd door het project ‘Op zoek naar de goede katholiek M/V. Feminisering en masculiniteit in het katholicisme in België sinds de vroegmoderne tijd (circa 1750-1950)’, met name ‘Dieu changea de sexe’ (Gent, 4-6 januari 2008) en ‘Households of Faith’ (Leuven, 4-6 september 2008), zullen worden gepubliceerd in de reeks KADOC Studies on Religion, Culture and Society.

3.2.1.4. Religion and Modernity

KADOC ontwikkelde in 2009 een onderzoeksprogram-ma met als titel ‘Religion in Modernity (1750-). Interna-tional Research Programme on Religion, Culture and Society’. Doelstellingen zijn onder meer de vorming van een duurzame internationale onderzoeksgemeenschap over het onderwerp. Die zal diverse wetenschappelijke activiteiten ontplooien en publicaties voorbereiden. De onderzoeksgemeenschap moet ook een basis bieden voor de creatie van een nieuw internationaal peer-reviewed tijdschrift over het onderwerp. KADOC verwierf voor dat programma een impuls- of hefboom-financiering van de K.U.Leuven (Groep Humane Weten-schappen). Die financiering stelde KADOC in staat om zijn onderzoekswerking in 2010 te versterken door het aantrekken van enkele tijdelijke senior-onderzoekers.

Van 1 oktober 2010 tot eind januari 2011 was dr. Steven Van Hecke deeltijds aan KADOC verbonden als senior onderzoeker. Hij verrichtte diverse studiewerkzaamhe-den voortbouwend op zijn expertise over de geschie-denis van de European People’s Party en het Europees

integratieproces (zie Bijlage 4). In enkele verkennende nota’s werd een basis gelegd voor vervolginitiatieven over de hoger vermelde lijnen van het onderzoekspro-gramma, in het bijzonder over de relatie tussen religie en politiek na de Tweede Wereldoorlog. Er werd onder meer intensief gewerkt aan de volledige revisie en update van Thomas Jansen, The Origins and Develop-ment of the European People’s Party. Brussel: EPP, 2006, 244 p.) op basis van interviews, studie van primaire documenten en literatuur. Het boek wordt voorgesteld in Brussel op 18 mei 2011, ter gelegenheid van de 35ste verjaardag van de EVP. Aangezien Steven Van Hecke begin 2011 besliste zijn engagement voor het onder-zoeksprogramma niet te continueren, zal KADOC een nieuwe senior onderzoeksmedewerker aantrekken.

Van 3 tot 5 juni vond op de Academia Belgica in Rome een internationale workshop plaats, ‘Science, religion et politique à l’époque de la ‘Crise moderniste’’, waar directeur Jan De Maeyer een lezing gaf over ‘La créa-tion d’une intelligentzia catholique en Belgique dans la perspective de la crise moderniste. L’optique du cardinal Désiré Mercier’.


3.2.1.5. Kerkelijkheid en geloof in België

Van 15 april tot 30 november was Koenraad Abts deel-tijds aan KADOC verbonden als senior onderzoeker. Dankzij de hefboomfinanciering van de K.U.Leuven kon hij belangrijke werkzaamheden in het kader van het project “Kerkelijkheid en geloof in België” uitvoeren. Dat project wil kwaliteitsvolle cijferreeksen detecteren, centraliseren en digitaal toegankelijk maken waaruit de evolutie van het katholiek kerkelijk personeel (clerus), de kerkelijkheid (kerkpraktijk, overgangsrituelen), de kerkbetrokkenheid en de godsdienstigheid in België tijdens de naoorlogse periode kan worden afgelezen. Het project beoogt de ontwikkeling van een duurzaam data-archief dat enerzijds betrouwbare gegevens op een overzichtelijke wijze beschikbaar maakt en ander-zijds vergelijking doorheen tijd en ruimte mogelijk maakt. Dat apparaat moet op termijn integreerbaar zijn in ODIS, waar het dan kan worden geactualiseerd en vervolledigd. De Stuurgroep van dit project15 besprak het projectplan. De bij de Belgische bisschoppenconfe-rentie bewaarde gegevensreeksen werden geprospec-teerd en geduid. Ook werden de beschikbare survey data (onder meer Eurobarometer, European Value Survey) geëvalueerd. Er werd een datamodel voor de diverse reeksen ontwikkeld en een actieplan opgesteld voor hun conversie/invoer (gepland in 2011).

15 Karel Dobbelaere (K.U.Leuven), Liliane Voyé (UCL), Jaak Billiet (K.U.Leuven), Didier Pollefeyt (K.U.Leuven), Marc Hooghe (K.U.Leuven), Sarah Botterman (K.U.Leuven), Jan De Maeyer (KADOC-K.U.Leuven), Peter Heyrman (KADOC-K.U.Leuven).

43

3.2.2. Religieuze instituten

3.2.2.1. De kloosterkwestie

Het FWO-project ‘De kloosterkwestie. Religieuze institu-ten en hun patrimonium in België, 1773-1921. Ontwik-keling, beheer en maatschappelijk debat’ wordt uitge-voerd in een samenwerking tussen KADOC-K.U.Leuven en de Vakgroep Geschiedenis van de VUB. De Stuur-groep van het project16 volgde de afwerking verder op. Op de vergadering rapporteerden de medewerkers over de voortgang van hun project. Er vond in de loop van het jaar regelmatig overleg plaats tussen de projectme-dewerkers.

Het project beoogt enerzijds een reconstructie van de omvang, de aard en het beheer van het globale kloos-terpatrimonium en anderzijds een onderzoek naar de politieke discussies en vijandbeelden rond religieuze instituten. KADOC-onderzoeksmedewerker Maarten Van Dijck voert het eerste luik van het onderzoek uit en was daartoe vrijgesteld van 2006 tot 31 juli 2010. Het tweede gedeelte van het onderzoek wordt door Jimmy Koppen aan de VUB uitgevoerd.

De KADOC-medewerker werkte in 2010 vooral aan de redactie van de monografie die de neerslag van het onderzoek zal vormen. Het eerste hoofdstuk werd afgewerkt. De redactie van het tweede hoofdstuk werd aangevat, evenals aanvullend bronnenonderzoek. In het archief van de jezuïeten doken in het voorjaar bv. nieuwe onderdelen van het economaatsarchief op. Het grootste werk dat als voorbereiding van hoofdstuk 2 moest gebeuren, was evenwel de analyse van de volks-tellingen van 1846 en 1900. Die cijfermatige gegevens werden aangevuld met een onderzoek van de enquête van de nuntius over de aantallen kloosters in 1892.

In het kader dit project werden eind 2008 met financiële steun van het FWO door KADOC en de VUB twee inter-nationale workshops georganiseerd. In KADOC vond op 7-8 november 2008 een internationale workshop plaats rond het thema ‘Patrimony, Business and Management of Orders and Congregations in Europe, 1789-1914’. Geselecteerde papers van die workshop werden met hoofdstukken van uitgenodigde auteurs samenge-voegd tot een manuscript met als titel: The Economics of Providence. Management, Finances and Patrimony of Religious Orders and Congregations in Europe 1773-1931. Het manuscript werd ingediend bij de editorial board van de reeks KADOC Studies on Religion, Culture and

Society. Maarten Van Dijck schreef voor de bundel een bijdrage over de zusters van Sint-Vincentius van Eeklo. Samen met Jan De Maeyer stond hij tevens in voor de inleiding op deze bundel. In september gaven de twee externe referenten van de serie hun goedkeuring om het boek te publiceren. Het tweetalige boek (Engels-Frans) rolt in de herfst van 2011 van de persen bij UPL. De referaten van de tweede workshop aan de VUB van 8 en 9 december 2008 over de positie van de religieuze instituten in het maatschappelijke middenveld zullen als boek bij VUB-Press verschijnen.

3.2.2.2. Onderzoeksnetwerk Religieuze Instituten in België

In 2010 werd de redactie van de bijdragen van de studiedag rond ‘Religieuze instituten en identiteit(en)’, georganiseerd op 24 april 2009, afgerond. De bijdragen zullen in 2011 gepubliceerd worden als een themanum-mer van Trajecta.

De onderzoeksbijeenkomst van 2010 over de missieacti-viteiten van Belgische congregaties in Congo werd inge-schoven in het brede colloquium ‘Religion, Colonisation and Decolonisation in Congo, 1885-1960’ dat plaats-vond in Leuven van 8 tot 10 november (zie 3.4.5.2). Verder werd de website www.relins.be, het communica-tiekanaal voor de aankondiging van calls for papers, col-loquia en nieuwe publicaties, regelmatig geactualiseerd.

3.2.2.3. Relins-Europe

Op uitnodiging van KADOC vond de jaarlijkse studiedag van het Angelsaksische onderzoeksnetwerk History of Women Religious of Britain and Ireland (H-WRBI) in 2010 plaats in Leuven van 1 tot 4 september. De workshop focuste op ‘Female Religious on the British Isles. Interac-tions with the Continent (7th-20th century)’. De lezingen zullen na peer-reviewing worden gepubliceerd in de serie KADOC Studies on Religion, Culture and Society.

Zie e-Nieuwsbrief, juli 2010.

De eerste voorbereidingen werden getroffen om in 2011 of 2012 in het kader van de Relins-werking een nieuw internationaal colloquium te organiseren over de rol van religieuze instituten in de vernieuwing van liturgie, sacrale kunst en kerkelijke materiële cultuur in de 20ste eeuw.

Verder werd de website www.relins.eu, het communica-tiekanaal voor de aankondiging van calls for papers, col-loquia en nieuwe publicaties, regelmatig geactualiseerd.

16 Roel De Groof (VUB), Jan De Maeyer (KADOC-K.U.Leuven), Peter Heyrman (KADOC-K.U.Leuven) Emiel Lamberts (K.U.Leuven), Fred Stevens (K.U.Leuven), Jeffrey Tyssens (VUB) en Els Witte (VUB).

44

jaarverslag 2010

3.2.2.4. Congregatie Zusters Kindsheid Jesu

KADOC realiseerde tijdens de afgelopen jaren (2007-2010) een onderzoek en publicatie over de historische ontwikkeling van deze zustercongregatie die zich vooral in de provincies Oost-Vlaanderen en Limburg toelegt op apostolaatsopdrachten in onderwijs, bejaarden- en ziekenzorg. Onderzoeksmedewerkers Karel Strobbe en Kristien Suenens schreven de synthese. De Stuurgroep van het project kwam in de loop van het jaar nog vijf keer samen. Daar werden de laatste hoofdstukken besproken, de bijlagen, evenals de vormgeving en icono-grafie van het boek. KADOC stond ook in voor de druk-technische opvolging. Het boek werd voorgesteld tij-dens een plechtige en druk bijgewoonde academische zitting in Gent (Guislaininstituut) op vrijdag 15 oktober. De auteurs gaven bij die gelegenheid toelichting bij de krachtlijnen in de geschiedenis van de congregatie.

Zie KADOC-Nieuwsbrief 2010/6 en e-Nieuwsbrief, novem-ber 2010.

3.2.2.5. Negentiende-eeuwse vrouwelijke religieuze congre-gaties

Kristien Suenens bereidt een proefschrift voor over de rol van de vrouwelijke stichteressen in de ontwikkeling van religieuze instituten in het aartsbisdom Mechelen tijdens de negentiende eeuw, de periode van het religi-eus reveil (circa 1830 - circa 1860) in het bijzonder. Dat tijdperk werd door de Franse historicus Claude Langlois bestempeld als een “temps des fondations”. Het onderzoek beoogt een analyse van de manier waar-op vrouwelijke congregatiestichteressen vanuit hun eigen motieven, drijfveren en ambities al dan niet suc-cesvol wisten om te gaan met kansen en problemen die zich tijdens het ontwikkelingsproces van hun congrega-ties stelden. Het bestaan van voldoende egobronnen is hier een belangrijke troef en een richtinggevende factor voor de selectie van de te onderzoeken casussen.

Daarbij wordt de blik in eerste instantie gericht op een aantal vrouwenfiguren met een grote impact op de geschiedenis van hun congregaties. Gestimuleerd door de aandachtspunten van de ‘histoire religieuse’ wordt de vraagstelling breed contextueel verankerd en heeft ze betrekking op alle aspecten van het ontwikkelingspro-ces: materieel, spiritueel, sociaal, relationeel.

Concreet spitst het onderzoek zich toe op vier negen-tiende-eeuwse vrouwelijke stichteressen en de ontwik-keling van hun congregaties (Religieuses de l’Adoration Perpétuelle, Brussel; Soeurs du Sacré Coeur de Marie, La Hulpe; Dienstmaagden van de Heilige Harten, Antwerpen; Apostolines de Sainte-Julienne, Brussel) gedurende de periode van het reveil en binnen de geografische context van het toenmalige aartsbisdom Mechelen.

In 2010 werd de literatuurstudie verder uitgediept en werd voortgewerkt aan het archiefonderzoek rond Wilhelmina Telghuys, stichteres van de Dienstmaagden van de Heilige Harten van Jezus en Maria uit Antwerpen. Er werd ook onderzoek gedaan in een aantal bisschop-pelijke archieven en verwante familiearchieven. In 2011 moet nog werk worden gemaakt van het archiefonder-zoek naar Fanny Kestre, stichteres van de Apostolines de Sainte-Julienne in Brussel, waarvan het archief zich gedeeltelijk in Rome bevindt.


3.2.2.6. Religieus leven tussen opheffing en reveil in het bis-dom Luik

Archiefmedewerker Jo Luyten bereidt een proefschrift voor over het religieuze leven tijdens de jaren van het Franse bewind en het daaropvolgende bestuur van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Daaraan is door historici tot op heden weinig aandacht besteed. Het was een tijd ‘tussen het oude en het nieuwe’ en trok daarom misschien minder de aandacht van de onderzoekers. Nochtans is deze periode een cruciale schakel in de geschiedenis van het kloosterwezen. Wat gebeurde er vanaf 1773 met de uitgedreven religieuzen, met hun religieus engagement? In welke mate hoopte en werkte men aan het mogelijke herstel van de opgeheven instel-ling of andere instellingen? Hoe evolueerde hun spiri-tueel en geestelijk leven? Wat was hun bijdrage tot het religieus reveil van de negentiende eeuw?

Het onderzoek beoogt het leven van de ex-kloosterlin-gen in kaart te brengen, onder andere aan de hand van een prosopografische analyse van een welomlijnd con-tingent religieuzen die vanaf 1773 ‘aan de kloosterpoort werden gezet’, en daarbij hun bijdrage tot de herople-ving van de religieuze instituten te schetsen. Geogra-fisch wordt de blik gericht op het Nederlandstalige deel van het (prins)bisdom Luik, de latere Belgische provincie Limburg (1839).

In 2010 werd onder meer literatuur- en archiefonder-zoek in diverse overheids- en private archieven (con-gregaties) uitgevoerd en werd het onderzoeksschema verder uitgetekend.

3.2.2.7. Rodolphe Hoornaert (1886-1969) en Monasterium De Wijngaard

In oktober ging het studie- en publicatieproject ‘Rodolphe Hoornaert (1886-1969): priester en literator; bezieler en mysticus’ van start. De contouren van het project werden uitgetekend tijdens een overleg met de opdrachtgevers, de zustergemeenschap van Monaste-rium De Wijngaard in Brugge, op 20 januari. Het onder-zoek beoogt een grondige wetenschappelijke analyse van de levensloop, realisaties, spiritualiteit en geeste-

45

lijke nalatenschap van priester Rodolphe Hoornaert en zijn bijdrage aan de vernieuwing van het religieuze leven en de liturgie. Het onderzoek zal resulteren in een bevattelijk gestructureerd en vlot geschreven onder-zoeksrapport, dat onmiddellijk publiceerbaar is. In een eerste deel wordt een grondige en veelzijdige biografie geboden van Rodolphe Hoornaert. Die levensbeschrij-ving wordt chronologisch-thematisch ontwikkeld en nadrukkelijk contextueel verankerd. In een tweede deel van het onderzoeksrapport wordt een selectie van tek-sten en tekstfragmenten uit het oeuvre van Hoornaert in een thematische structuur verzameld en becommen-tarieerd. Twee projectmedewerkers werden aangewor-ven. Dr. Lieve Uyttenhove (theologe) staat in voor het tweede luik van het onderzoeksrapport, historica Elke Van den Broecke is verantwoordelijk voor het biogra-fisch onderzoek. Het project wordt begeleid door een Stuurgroep.17 Op 6 december kwam de Stuurgroep voor de eerste keer samen om het publicatieproject en de resultaten van het vooronderzoek toe te lichten.

In 2010 werd vooral voorbereidend literatuuronderzoek uitgevoerd. Op basis van dat onderzoek werden een planning voor het archiefonderzoek en een ontwerp voor de capita selecta opgemaakt. Daarnaast werden een viertal interviews afgenomen van religieuzen. In december werd het archief van Rodolphe Hoornaert voor bepaalde duur overgebracht naar KADOC. In 2011 zal het archiefonderzoek worden uitgevoerd en zullen de eerste ontwerpteksten worden geschreven. Daar-naast zullen ook de capita selecta worden uitgewerkt.

3.2.3. Levensrituelen en liturgie

3.2.3.1. Zevenjaarlijkse religieuze ommegangen en proces-sies

Dit onderzoeksproject, betoelaagd door de stadsbe-sturen van Hasselt en Sint-Truiden en de Erfgoedcel Tongeren, werd door KADOC in 2008-2009 uitgevoerd. Het onderzoeksrapport van Gert Gielis, begeleid door een breed samengestelde Stuurgroep18, kon in decem-ber 2009 worden opgeleverd. Op basis van deze studie realiseerde Stadsmus Hasselt naar aanleiding van de Virga Jessefeesten het boek Het zevende jaar. Processies in de regio Maas-Rijn (Hasselt, 2010) en een gelijknamige tentoonstelling (5 juni tot 29 augustus). Beide werden voorgesteld op vrijdag 4 juni. Op 19 juni vond in Hasselt de studiedag ‘Religie en moderniteit. De zevenjaarlijkse feesten in de 19de en 20ste eeuw in de regio Maas-Rijn’

plaats, waaraan KADOC opnieuw zijn medewerking verleende.

Zie e-Nieuwsbrief, juni 2010 en KADOC-Nieuwsbrief, 2009/5 en 2010/1.

3.2.3.2. Tentoonstelling OnGELOOFlijk Kortrijk

KADOC maakte deel uit van het wetenschappelijk comi-té van de erfgoedtentoonstelling ‘OnGELOOFlijk! Van hemel, hel en halleluja’ die van 9 juli 2010 tot 9 januari 2011 plaatsvond in het Museum Kortrijk 1302, georgani-seerd door de Erfgoedcel Kortrijk in samenwerking met de Stedelijke Musea Kortrijk.

3.2.3.3. Bedevaarten en bedevaartsplaatsen in Vlaanderen

Voortbouwend op zijn bewezen expertise over diverse uitingen van religieuze immateriële cultuur in Vlaan-deren tijdens de voorbije eeuwen, werd KADOC nauw betrokken bij de ontwikkeling van het projectontwerp ‘Bedevaarten en bedevaartplaatsen in Vlaanderen’ (BiVl, Faculteit Godgeleerdheid K.U.Leuven, Hans Geybels). Een projectaanvraag wordt voorbereid.

3.2.4. Missionering, interreligieuze en interculturele dialoog

3.2.4.1. Missie, wetenschap en apostolisch beleid

In haar proefschrift ‘Missiology, Science and Apostolic Policy (1900-1939)’ onderzoekt An Vandenberghe het ontstaan en de ontwikkeling van missiologie of missie-wetenschap, een nieuwe theologische discipline die het licht zag bij het begin van de twintigste eeuw. Het project loopt in samenwerking met de onderzoekseenheid Moderniteit en Samenleving van de K.U.Leuven en de universiteiten van Münster en Lyon II. Het redactiewerk naderde in 2010 zijn voltooiing. De proceedings van de internationale workshop ‘Missiology, Science and Modernity. Interaction and Comparison of Protestants and Catholics, 1850-1939’, die plaatsvond in Rome in 2006, werden verder klaargemaakt voor publicatie in de reeks KADOC Studies on Religion, Culture and Society.

3.2.4.2. Missionering en architectuur in Belgisch Congo

Onder het promotorschap van Jan De Maeyer (KADOC-K.U.Leuven, promotor) en Bruno De Meulder (Architec-tuur, Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening, K.U.Leuven,

17 Stuurgroep: Jan De Maeyer (KADOC-K.U.Leuven), Leo Kenis (K.U.Leuven), Thomas Coomans de Brachène (ASRO-K.U.Leuven), Peter Heyrman, Luc Vints en Kristien Suenens (KADOC-K.U.Leuven), Noël Geirnaert (Stadsarchief Brugge), Julienne Bouckaert (priorin De Wijngaard), Annette Steeman (secretaris-schatbewaarder De Wijngaard), Bernard Vanderbeken, Silvester de Jonge, Wilfried Dumon, Stanislas van Outryve d’Ydewalle, Lieve Uyttenhove en Elke Van den Broecke (KADOC-K.U.Leuven).

18 Stuurgroep: Charles M.A. Caspers (Titus Brandsma Instituut, Nijmegen), Bruno Claes (Erfgoedcel Tongeren), Jan De Maeyer (KADOC-K.U.Leuven), Gert Gielis (projectmedewerker KADOC-K.U.Leuven), Staf Hellemans (Universiteit Tilburg), Peter Heyrman (KADOC-K.U.Leuven), Hanne Indekeu (Erfgoedcel Hasselt), Peter Jan Margry (Meertens Instituut, Amsterdam), Brigitte Meijns (K.U.Leuven), Lieve Opsteyn (Erfgoedcel Sint-Truiden), Stefaan Top (em. K.U.Leuven), Luc Vints (KADOC-K.U.Leuven).

46

jaarverslag 2010

co-promotor) werkt Bram Cleys aan een proefschrift over Missionary Work in the Kasai, 1890-1960. A Spatial History. Dit doctoraatsonderzoek werd opgestart als onderdeel van een FWO-project (‘Missionering en archi-tectuur in Belgisch Congo (1908-1885). Identiteits(re)constructie tussen cultuuroverdracht en dialoog’, 2005-2008) en onderzoekt de ruimtelijke dynamiek en archi-tecturale praktijken van de katholieke en protestantse missionering in Kasaï.

De redactie van dat proefschrift werd in de loop van 2010 voortgezet. Daarnaast werd de redactie aange-vat van het inleidende artikel bij de wetenschappelijke bundel Missionary Places 1850-1950. Imagining, Building, Contesting Christianities. Dat boek, met als redacteurs Bram Cleys, Jan De Maeyer, Bruno De Meulder en Allen Howard, zal verschijnen in de reeks KADOC-Artes. De artikels zijn gebaseerd op de bijdragen aan de inter-nationale workshop ‘Spatializing the Missionary Encoun-ter. The Interaction between Missionary Work and Space in Colonial Settings’ die in 2007 werd georganiseerd aan het Departement ASRO-K.U.Leuven in het kader van het hogervermelde FWO-project.

Met de onderzoeksgroep ASRO-K.U.Leuven werd in 2010 herhaaldelijk overlegd over mogelijke onderzoeks-initiatieven.

3.2.4.3. Missionering en geografie

Het promotieonderzoek van Dirk Van Overmeire, ‘A Dilemma in Modernity: ‘Missionary’ Versus ‘Colonial’ Geography. Integrating a Geographical Perspective in the Reflection on Missionary Strategy (late 18th - 20th Century)’ wordt uitgevoerd onder leiding van Jan De Maeyer (KADOC-K.U.Leuven, promotor) en Reinhard Henkel (Universität Heidelberg). In 2010 waren de werk-zaamheden toegespitst op de periode 1839-1939. De databank van het missiegeografische oeuvre werd verder aangevuld door het excerperen van een selectie van geografische tijdschriften, zoals het Bulletin de la Société royale belge de géographie en het Bulletin de la Société royale de géographie d’Anvers (voor België); het Bulletin de la Société de géographie en het Bulletin de la Société de géographie de Lyon et de la région lyonnaise (voor Frankrijk), het Zeitschrift der Gesellschaft für Erdkun-de zu Berlin, de Mitteilungen zu Jena der Geographischen Gesellschaft (für Thüringen) zu Jena en de Mitteilungen aus Justus Perthes’ geographischer Anstalt (voor Duits-land) en ten slotte The Geographical Journal en de Scot-tish Geographical Magazine (voor het Verenigd Konink-rijk). De daar geselecteerde ‘missiegeografische entries’ betreffen artikels, mededelingen en boekbesprekingen met een unieke toewijsbaarheid aan missionaire onder-zoeksbronnen.

Op basis van deze databank werden meetinstrumenten ontwikkeld voor een kwantitatieve discoursanalyse.

Aan de hand van performantie-indicatoren wordt de missiegeografische rapportering in kaart gebracht. Een kwalitatieve discoursanalyse houdt hiermee gelijke tred. De analytische lezing van de ‘missiegeografische entries’ legt de missionaire premissen bloot die hun geografische interesse en wetenschappelijke activi-teiten helpen verklaren. Over de spirituele en weten-schapstheoretische grondslagen van het debat tussen missiologen, missionarissen en geografen werd een beperkt archiefonderzoek in Leuven en Roehampton (Londen) uitgevoerd. Daarbij stond de interactie tussen de (vrij unieke) vrouwelijke missiegeografe Margaret Thornton en de Leuvense missioloog Pierre Charles cen-traal. Het resultaat van dat onderzoek werd toegelicht in de paper “Intertwining Geographies and Identities in Roman Catholic Missiology over the 1920s and 1930s, Belgian Pierre Charles SJ (1883-1954) and British Margaret Thornton RSCJ (1898-1977)” op de H-WRBI conference ‘Female Religious on the British Isles. Interac-tions with the Continent’ (zie 3.2.2.3).

Dirk Van Overmeire nam ook deel aan de workshop ‘Politics within Nineteenth Century Missionary Periodi-cals’ georganiseerd door de Exzellenzcluster ‘Religion und Politik’ aan de Westfälische Wilhelms-Universität Münster op 2 en 3 december. Die studiebijeenkomst bood een kans tot het ontmoeten van andere onder-zoekers die missietijdschriften als een primaire bron van studie voor diverse thema’s uit de rooms-katholieke en protestantse missiegeschiedenis hanteren.

In de marge van zijn onderzoek, in het bijzonder naar de wetenschapsbeoefening en missionaire strategie van de congregatie van Scheut, presenteerde Dirk Van Overmeire op de internationale conferentie ‘Chinese Workers in the First World War’ van 26 tot 30 mei in Boulogne-sur-mer en Ieper een paper onder de titel: “The Private Battle of Father Leo Van Dijk CICM (1878-1951) for the Souls of Chinese Labourers”.

3.2.4.4. The Single Woman Abroad

De Poolse historica Joanna Baradziej is als fellow ver-bonden aan KADOC van 1 december 2010 tot eind augustus 2011. Zij bereidt een proefschrift voor met als werktitel ‘The Single Woman Abroad. Female Missiona-ries from Scotland, Denmark and Ireland in Manchuria at the Turn of the Nineteenth Century’. Haar onderzoek focust op het levensverhaal van 187 vrouwelijke pro-testantse missionarissen van de United Free Church of Scotland, de (lutheraanse) Church of Denmark en de presbyteriaanse Church in Ireland die in Mantsjoerije actief waren tussen 1889 en 1950, vooral in onderwijs en gezondheidszorg. Baradziej onderzoekt onder meer de evoluerende status van die vrouwelijke missionaris-sen, hun relaties met hun mannelijke collega’s en de Chinese bevolking, en de invloed van hun opleiding op dat alles.

47

3.2.4.5. Congo 2010

Onder deze noemer realiseerde KADOC in het afgelo-pen jaar een waaier aan activiteiten aansluitend bij de 125ste verjaardag van het begin van de Belgische kolo-nisatie (1885) en de vijftigste verjaardag van de Congo-lese onafhankelijkheid (1960). Dit programma werd ook uitvoerig toegelicht in de maandelijkse e-Nieuwsbrief van het Centrum.

3.2.4.5.1. Religie en kolonisatie

Dankzij de steun van de Vlaamse Gemeenschap (CEC/PS/090 2 2/INT-08) kon KADOC in 2008-2010 een project ontwikkelen met als doelstelling in Congo zelf erfgoed te registreren en mondelinge bronnen te creëren die een licht werpen op de receptie door de autochtone bevolking van de missionaire aanwezigheid, de intro-ductie van het christendom en de wijze waarop dat alles een impact had op de religieuze beleving, de culturele tradities en praktijken. Jean Michel Kibushi Ndjate Wooto was tot eind juli deeltijds vrijgesteld voor dat project. De tweede campagne in Congo vond plaats van 9 januari tot 10 april en richtte zich prioritair op de Kasaï-regio. Na een kort verblijf in de hoofdstad reisde de projectmedewerker-cineast door naar Kananga. Vandaar werd per motorfiets een breed traject afgelegd over Malandji, Mikalayi, Katende, Lusambo, Ehonga, Lubefu en vervolgens Tshumbe, van waaruit hij terug-keerde naar Kinshasa. Tijdens de tweede campagne werden 30 personen geïnterviewd, dat op 8 verschil-lende locaties en in drie talen (Frans, Ciluba en Otetela). Bovendien werden 6 missionaire sites gedocumenteerd, dat in Kananga, Mikalayi, Katende, Lusambo, Lubefu en opnieuw Kinshasa, wat resulteerde in 10 uur beeldma-teriaal.

Onder de geïnterviewde personen waren zowel voor-malige onderwijzers, catechisten, ambtenaren als lokale politici, zowel katholieken als protestanten én van zeer diverse etnieën. Ook werden enkele nog aanwe-zige Vlaamse missionarissen geïnterviewd. Binnen het spectrum van de centrale vraagstelling kwamen in die getuigenissen zeer diverse thema’s aan bod: religieus-culturele voorstellingen en gebruiken in contrast met de autochtone cultuur, de culturele impact van de kerken en missionarissen in de koloniale samenleving, de bij-zondere positie van de zogenaamde évolués, de kleine kantjes van het religieus-koloniale systeem, de contras-ten tussen de koloniale samenleving en de hedendaagse Congolese maatschappij enzovoort. Het documen-teren van de thematiek in de merendeels rurale Kasaï-

regio leverde een complementair luik, ietwat in contrast met het bronnenmateriaal dat tijdens de eerste pro-jectfase (2009) in de hoofdstad Kinshasa kon worden verzameld.

Van mei tot en met juli werden de interviews stap voor stap afgewerkt en opgeleverd. Aan de inhoudsontslui-ting werd veel aandacht besteed. De behandelde the-ma’s worden geduid door middel van een zogenaamde bandinhoudsfiche (met trefwoorden). Van de respon-denten en hun verhaal werd een korte biografische en contextuele duiding opgemaakt.

De resultaten werden ter beschikking gesteld van het brede publiek via de tweetalige website www.kadoc.kuleuven.be/congo2010, gelanceerd in maart. Die biedt naast algemene informatie over het project, de doel-stellingen en de partners, ook een cataloog waarlangs deze mondelinge bronnen, veilig opgeslagen in het LIAS-depot, kunnen worden geconsulteerd. Bijkomende teksten en contextuele gegevens laten de lezer toe om de betrokken mondelinge bronnen te duiden.

De interviews die door middel van het project konden worden gerealiseerd, werden ook deels geïncorporeerd in de tentoonstelling ‘Getuigen van een missie’, die in KADOC kon worden bezocht van 8 oktober tot 22 janu-ari 2011. De tentoonstelling nam de ‘levensloop’ van de missionaris als rode draad. Historische erfgoedrelicten werden geconfronteerd met de hierboven vermelde getuigenissen. Uit reacties bleek hoezeer die confronta-tie inderdaad aanzet tot een (meer) wederkerig per-spectief op de missionaire praxis. In de reeks KADOC/EXPO verscheen de begeleidende publicatie Getuigen van een missie. Foto’s uit Congo. Op 8 november gaf Jean Michel Kibushi Ndjate Wooto toelichting bij de resulta-ten van het project tijdens een lezing naar aanleiding van een nocturebezoek aan de tentoonstelling. Bij die gelegenheid waren ook de leden van de Stuurgroep19 van het project uitgenodigd.

KADOC participeerde eveneens aan de tentoonstelling ‘Mayombe. Meesters van de magie’, een initiatief van het Leuvense museum M en de K.U.Leuven (8 oktober- 23 januari 2011). Deze prestigieuze expositie benadruk-te in de eerste plaats de fascinerende schoonheid van de rituele objecten die missionaris Bittremieux vanaf 1907 verzamelde in Mayombe, een bosrijk gebied ten noorden van de monding van de Congostroom. Hun be-tekenis en de context waarin ze functioneerden, werden onder meer geduid met een dertigtal foto’s en een mis-siefilm uit de KADOC-collectie. Andere missiefilms uit

19 Stuurgroep ‘Congo 2010-Mondelinge bronnen’: Structurele part-Stuurgroep ‘Congo 2010-Mondelinge bronnen’: Structurele part-ners: Koninklijk Museum voor Midden-Afrika Tervuren, Musées Nationaux du Ruanda, Université de Lubumbashi / CEDEKA, Uni-versité de Kinshasa (UNIKIN) - Département des Sciences Histo-riques, Universiteit Gent - Vakgroep Architectuur en Stedenbouw,

K.U.Leuven - Institute for Anthropological Research in Africa. Experten: Mathieu Zana Aziza Etambala (K.U.Leuven), Pierre Kita Kyankenge Masandi (K.U.Leuven), Björn Rzoska (FARO, Vlaams steunpunt cultureel erfgoed), Mieke Van Damme (UGent/CRKC), Daniël Vangroenweghe (UGent), Leen Van Molle (K.U.Leuven).

48

jaarverslag 2010

de KADOC-collectie werden getoond in Camera Congo, een programma van CINEMATEK in samenwerking met het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika, Soma en KADOC.

3.2.4.5.2. Religion, Colonisation and Decolonisation in Congo, 1885-1960

Het internationale colloquium ‘Religion, Colonisation and Decolonisation in Congo, 1885-1960’ vond plaats in Leuven van 8 tot 10 november. Een 70-tal Afrikaanse, Europese en Noord-Amerikaanse deelnemers, onder wie 25 sprekers, lieten hun licht schijnen op de veelvormige relaties tussen religie, kolonisatie en dekolonisatie in Congo, Rwanda en Burundi. De inleidende lezing werd gegeven door KADOC-onderzoeker Vincent Viaene, drij- vende kracht achter het organiserend comité. Zeer diverse thema’s kwamen aan bod, onder meer de band tus-sen staatskerk en politiek imperialisme, het levenspar-cours van vooraanstaande missionarissen, de evolutie van katholieke tradities, de impact van de missies op de koloniale cultuur, de kerkelijke invloed op het ontstaan van een koloniale ruimte of de culturele productie van de missiekerken. Enkele bijdragen gingen in op de protestantse aanwezigheid in Belgisch Centraal-Afrika, in het bijzonder op profetische en messianistische stromingen en syncretische afgeleiden van christelijke tradities. Ook de moslimwereld in het Belgische koloni-ale gebied werd behandeld. De acta van dit colloquium zullen worden gepubliceerd in de reeks KADOC Studies on Religion, Culture and Society.

Zie KADOC-Nieuwsbrief 2010/5 en 2011/1.

3.2.4.5.3. Film colonial

Het interuniversitaire speerpuntproject ‘Mémoire filmée de la période coloniale: sauvegarde et digitalisation des archives filmées; mise en place d’un réseau inter-universitaire sur la mémoire de l’Afrique centrale’ wordt betoelaagd door de Commission Universitaire pour le Développement (CUD) van de Conseil Interuniversitaire de la Communauté française de Belgique (CIUF) en met aanvullende financiering van het ministerie van Buiten-landse Zaken. Naast KADOC participeren onder meer de Université de Kinshasa, de Université du Rwanda, de Université du Burundi, de ULB, de K.U.Leuven en de Facultés Universitaires Saint-Louis (FUSL). Dankzij het project kon in 2009-2010 een omvangrijke selectie kolo-niale en missionaire films worden gedigitaliseerd.

Hierbij aansluitend werd op 24 juni in het Afrikamu-seum in Tervuren de publicatie Patrimoine d’Afrique Cen-

trale: archives films Congo, Rwanda, Burundi, 1912-1960 aan de pers voorgesteld. Het boek, onder de redactie van Patricia Van Schuylenbergh en Mathieu Zana Aziza Etambala, beiden verbonden aan het museum, is een van de resultaten van het hierboven vermelde project ‘Film colonial’. De publicatie bevat een reeks bijdragen van binnen- en buitenlandse specialisten en biedt een algemeen overzicht van de huidige stand van de kennis van de koloniale filmproductie. Het boek bevat ook een korte beschrijving van zo’n 150 films, waaronder een vijftiental van KADOC, die een selectie zijn van de totale productie. Die films werden gedigitaliseerd en zijn in die vorm overgedragen aan de Congolese, Rwandese en Burundese partners van het project met het oog op wetenschappelijk onderzoek en valorisatie. Een aparte box met een ‘bloemlezing’ van 20 films begeleidt de publicatie. Onder de titel Belgisch Congo belge gaf CINE-MATEK ook een dvd-box met begeleidende studie uit. KADOC verleende ook zijn medewerking aan de filmcy-clus ‘Koloniale film’ die in oktober door CINEMATEK werd georganiseerd.

KADOC zal ook instaan voor de realisatie van een online onderzoeksforum, een website waar ook de films en hun metadata ter beschikking zullen worden gesteld van het brede publiek.

De Stuurgroep20 van het project kwam in 2010 vier keer samen, onder meer ter voorbereiding van enkele onderzoeksbijeenkomsten die in 2010-2012 zullen plaatsvinden. In de marge van het KADOC-colloquium ‘Religion, Colonisation and Decolonisation in Congo, 1885-1960’ vond op 8 november een expertenseminarie plaats waar enkele mooie voorbeelden van koloniale films werden vertoond en besproken. Een tweede semi-narie is gepland op 8-9 februari 2011 aan de Facultés Universitaires Saint-Louis, met als titel ‘Valorisation de la mémoire filmée de la période coloniale’. In 2011-2012 zijn nog uitwisselingsprogramma’s en een inter-nationaal colloquium in het Etnografisch Museum van Burundi gepland.

Zie ook e-Nieuwsbrief, juli 2010.

3.2.5. Religie, kunst en culturele identiteit

3.2.5.1. De rol van de ingenieur in de Belgische samenleving Het OT-project ‘Engineering a New World. The Role of Engineers in Modern Society,1815-1890’ startte in okto-ber 2008 en ambieert een coherente synthese van het sociale profiel van de ingenieur in West-Europa door-heen de ‘lange’ 19de eeuw.21 De concrete uitvoering van

20 Stuurgroep ‘Mémoire filmée’: Valérie Piette (ULB), Jan De Maeyer (KADOC -K.U.Leuven), Jean-Pierre Nandrin (Fac. Univ. Saint-Louis), Guido Grijseels (Koninklijk Museum voor Midden-Afrika), Gabrielle

Claes (Koninklijk Filmmuseum), Kiangu Sindani (Univ. Kinshasa), Déogratias Byanafashe (Univ. de Butare), Apollinaire Yengayenge (Univ. de Bujumbura).

49

het onderzoek is gebaseerd op een samenwerkingsver-band tussen ASRO (Dep. Architectuur, Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening van de K.U.Leuven) en KADOC. Willemijne Linssen en Pieter Raymaekers bereiden in de respectieve instellingen een doctoraat voor. In de beginfase was het onderzoek nog hoofdzakelijk toe-gespitst op twee overkoepelende thema’s. Enerzijds werd de opkomst van het Belgische ingenieursberoep gesitueerd binnen de bredere internationale context, met Engeland, Frankrijk en Duitsland als belangrijkste oriëntatiepunten. Anderzijds werd bij het onderzoek van het Belgische ingenieursberoep in de eerste plaats vertrokken vanuit de institutionele invalshoek, waarbij ingenieursonderwijs en ingenieursverenigingen een centrale positie kregen toebedeeld. In het voorbije jaar werd het onderzoek verder verdiept. Naast het inter-nationale en het institutionele luik kwam het sociale aspect van de ingenieurs en hun beroepsgroep steeds nadrukkelijker in het vizier. De sociale rol en status van Belgische ingenieurs, het fenomeen ‘vermaatschap-pelijking’ en tot slot het socio-culturele zelf- en wereld-beeld van ingenieurs vormen de drie pijlers. Allereerst ging het om de opwaartse, sociale mobiliteit van de ingenieurs als beroepsgroep. Denken we bijvoorbeeld aan indicatoren als politiek engagement, het bereiken van de top binnen de industriële en financiële wereld, het belang van eretitels enzovoort. Een tweede aspect betrof de ‘vermaatschappelijking’, een opvallend ver-schijnsel dat pas in de tweede helft van de negentiende eeuw vorm kreeg. Vermaatschappelijking houdt in dat de ingenieur in zijn beroep, naast zijn technologische en economische preoccupaties, een fundamenteel andere oriëntatie ontwikkelt ten aanzien van maatschappe-lijke problemen waarmee hij in aanraking komt. Al snel bleek overigens dat één maatschappelijk probleem alle andere problemen naar zich toe trok en incarneerde, met name de sociale kwestie. De ingenieur zou zich ten aanzien van de arbeidersklasse gaandeweg expliciet opstellen als een intermediaire katalysator tussen arbeid en kapitaal, twee krachtige groepen die naarmate de eeuw vorderde, steeds meer op een frontale confronta-tie leken af te stevenen. Een laatste aandachtspunt richt zich op het zelf- en wereldbeeld van de ingenieur. Begrippen als vooruitgangsdenken, positivisme, sciën-tisme, expertocratie en zelfs technocratie traden hier op de voorgrond. De voornaamste onderzoekresul-taten werden gepresenteerd op het derde internatio-naal seminarie van 1 oktober, dat volledig in het teken stond van de maatschappelijke positie en ideeën van de ingenieur in de negentiende eeuw. De aanwezig-

heid van verschillende internationale experts liet toe de Belgische casus te vergelijken met de ontwikkelingen in andere West-Europese landen.22

3.2.5.2. Sint-Lucasscholen

Het proefschrift De Sint-Lucasscholen en de ontwikkeling van de christelijke kunst, 1900-1958 van Wilfried Wouters werd in 2010 verder afgewerkt.

3.2.5.3. Architectuurgeschiedenis na 1945 / Religie en Ruimte

In het kader van de Associatie K.U.Leuven participeert KADOC in het zwaartepunt-onderzoeksprogramma ‘Studie van architectuurhistorische en bouwhistorische aspecten van het Vlaams architecturaal erfgoed uit de naoorlogse periode (na 1945). Bijdrage tot de patrimo-niale waardebepaling met het oog op een duurzame omgang met dit erfgoed’. Andere partners zijn de Hogeschool voor Wetenschap en Kunst (Departement Architectuur Sint-Lucas, afdeling Architectural History and Cultural Hermeneutics), ASRO-K.U.Leuven en het Architecture Archive - Sint-Lukasarchief vzw.

In 2010 werd voort overleg gepleegd over mogelijke concrete onderzoeksinitiatieven op dat terrein. De data-verzameling over twintigste-eeuwse kerken werd verder aangevuld en verfijnd.

3.2.6. Intermediaire structuren en sociale realiteiten

3.2.6.1. Religie en migratie

Het FWO-project ‘Religie, cultuur en alteriteit. Vlaams/Belgische migranten in Noord-Frankrijk en Parijs (1850-1960)’23 verricht een grondig historisch onder-zoek naar de determinanten, de evoluties en proces-sen van de culturele identiteiten van de Belgische migranten(gemeenschappen) die zich tussen 1850 en 1960 definitief in Frankrijk hebben gevestigd. In het bijzonder wordt de rol die religie daarin speelde onder-zocht. Er wordt gefocust op drie bestemmingsregio’s: de Rijselse agglomeratie, de landbouwgebieden ten westen en noorden van Parijs en de stad Parijs zelf. Het onderzoek heeft een looptijd van 4 jaar en nam een aanvang op 1 januari 2008. Einde 2011 moet het resulte-ren in een doctoraal proefschrift. De redactie van het proefschrift werd aangevat in de loop 2010.

21 Stuurgroep ‘Engineering a New World’: Jan De Maeyer (KADOC-K.U.Leuven), Krista De Jonge en Luc Verpoest (ASRO-K.U.Leuven), Geert Vanpaemel (K.U.Leuven), Dirk Van de Vijver (Universiteit Utrecht), Peter Heyrman (KADOC-K.U.Leuven).

22 Internationale experts: André Guillerme (Conservatoire national des metiers, Centre Histoire des Techniques et de l’Environne-ment, Paris), Antoine Picon (Harvard University), Mike Chrimes

(Institute of Civil Engineers, London), Ernst Homburg (Universiteit Maastricht).

23 Stuurgroep ‘Religie, cultuur en alteriteit’: Didier Terrier (Université de Valenciennes et du Hainaut Cambrésis), Anne Morelli (Univer-sité Libre de Bruxelles), Idesbald Goddeeris (K.U.Leuven), Jan De Maeyer (promotor) en Peter Heyrman (KADOC-K.U.Leuven).

50

jaarverslag 2010

Nog in 2010 werd het binnenlands archiefonderzoek voor de respectievelijke casussen grotendeels afge-rond. Archiefmatig werd het onderzoek ook uitgebreid met de problematiek van interne migratie. De verschil-lende religieuze omkaderingsinitiatieven voor Vlaamse migranten in Wallonië werden daarbij bestudeerd ten einde de particulariteit van de Franse casus beter te begrijpen. De Vlaamse migratie naar Wallonië werd eveneens geëxploreerd in het curriculum Geschiedenis van de K.U.Leuven (Oefeningen Geschiedenis Nieuw-ste Tijd, thema: ‘Immigratie, emigratie, groepsvorming, identiteitsconstructie. ‘Vlamingen’ in Wallonië en Frank-rijk’).


3.2.6.2. Migrantenmiddenveld: erfgoed en geschiedenis

In 2010 kon het project ‘Stafkaart van het migranten-middenveld en zijn erfgoed in Vlaanderen’ (in november 2008 opgestart met FWO-financiering) worden geconti-nueerd dankzij subsidies van de Vlaamse Gemeenschap (cultureel erfgoed). Ter afsluiting van dat voortraject werd op 26-27 februari een tweedaagse workshop in het Vlaams Parlement georganiseerd. Die kreeg als titel ‘Het vergeten middenveld? Migrantenorganisaties en hun erfgoed’. Er werd een stand van zaken geboden van historisch en sociaal-wetenschappelijk onderzoek naar enkele migrantengemeenschappen in Vlaanderen (Zie e-Nieuwsbrief, februari 2010 en KADOC-Nieuwsbrief, 2010/3).

Op 5 februari 2011 wordt in Brussel een volgende stu-diedag georganiseerd. Daar zullen onder meer enkele buitenlandse voorbeeldprojecten voor het voetlicht worden gebracht.

De registratie van verenigingen en het door hen bewaarde erfgoed is de hoofddoelstelling van het pro-ject. In 2010 werd de prospectieronde in de Limburgse mijnstreek en Antwerpen voortgezet. In het najaar wer-den de werkzaamheden verplaatst naar Brussel. Zeer diverse organisaties met dikwijls ook zeer uiteenlo-pende wortels werden gecontacteerd en bezocht. Het aangetroffen erfgoed is zeer divers: activiteitsver-slagen, uitnodigingen, vlaggen, foto’s, medailles en diploma’s, correspondentie enzovoort. Veel van de aan-getroffen collecties zijn van groot belang voor hen die de genese en evolutie van de betrokken gemeenschap-pen van nabij willen onderzoeken. De basisgegevens over de betrokken organisaties en een beschrijving van hun erfgoedcollecties worden ingevoerd in ODIS.

In het kader van het project werden eveneens enkele seminaries opgezet, met als doel de migrantenor-ganisaties op een laagdrempelige manier kennis te laten maken met de basisbeginselen van erfgoedzorg en -beheer. Op 30 oktober organiseerden KADOC en Amsab-ISG in samenwerking met het Centrum voor Migratie en Interculturele Studies (CeMIS) van de Uni-versiteit Antwerpen en van het Archief en Museum voor Vlaams Leven te Brussel (AMVB) de workshop ‘Ver van vreemd - het archief van de vereniging’ op de Open Forumdag van het Minderhedenforum in C-mine in Genk. Een tweede expertenseminarie werd opgezet in samenwerking met de Federatie van Marokkaanse Verenigingen te Antwerpen.

In de eerste jaarhelft werd ook de website www. migrantenerfgoed.be verder uitgebouwd. Daar wordt het project uitgebreid toegelicht, met zowel aandacht voor het voortraject in 2008-2009 als een neerslag van de eerste resultaten van de regio’s Gent, Antwerpen en Genk. Ze bevat eveneens een vademecum dat op een praktijkgerichte wijze de basisbeginselen rond archief-zorg bespreekt op maat van de organisaties.

Zie ook e-Nieuwsbrief, oktober 2010.

De Stuurgroep van het project kwam tweemaal samen.24 Op 15 september werd bij het Agentschap Kunsten en Erfgoed een tussentijds verslag en een aan-vraag ingediend voor de subsidiëring van de tweede fase (2011) van dit project.

Bij zijn groeiende werking voor deze middenveldor-ganisaties van ‘nieuwe Vlamingen’ werkt KADOC nauw samen met andere actoren in Vlaanderen.

Zo bleef het Centrum als partner betrokken bij het ont-wikkelingsgerichte erfgoedproject ‘Ontwikkeling van expertise en expertise-uitwisseling in verband met de prospectie naar en ontsluiting van erfgoed over immi-gratie naar Vlaanderen en Brussel in de 20ste eeuw’, een initiatief van het Centrum voor Migratie en Intercultu-rele Studies (Cemis U.Antwerpen).

KADOC werkt ook samen met het Expertisecentrum voor Islamitische Culturen in Vlaanderen (ECICV), in 2010 herdoopt tot MANA vzw.

In samenspraak met Pieter Boersema van de Evangeli-sche Theologische Faculteit (Heverlee-Leuven) werden de contouren uitgetekend van een onderzoeksproject naar de invloed van religie op de identiteitsconstruc-tie bij niet-westerse migrantenkerken in België, in het

24 Stuurgroep ‘Stafkaart migrantenmiddenveld’: Jan De Maeyer (KADOC-K.U.Leuven, woordvoerder), Idesbald Goddeeris (K.U.Leuven), Leen Beyers (K.U.Leuven / Museum aan de Stroom Antwerpen), Chris Timmerman (U.Antwerpen), Henk De Smaele

(U.Antwerpen), Gita Deneckere (UGent), Frank Caestecker (UGent), Guy Vanthemsche (VUB), Peter Heyrman en Karim Ettourki (KADOC-K.U.Leuven), Wouter Steenhaut, Geert Van Goethem en Piet Creve (Amsab-ISG).

51

bijzonder Afrikaanse gemeenschappen gelieerd aan de evangelische beweging, inclusief de neo-pentecostalen.

3.2.6.3. Towards a Historical Database of Migrant Organi-sations in Europe

De groeiende vertrouwdheid van KADOC met het Vlaamse migrantenmiddenveld kan hopelijk ook in een breder kader worden gevaloriseerd. Het Centrum bouwt mee aan een duurzaam internationaal onderzoeks-gericht samenwerkingsverband over het onderwerp. KADOC is onder meer partner van het project ‘Towards a Historical Database of Migrant Organisations in Europe’, een initiatief van het Departement Geschiedenis van de Universiteit van Leiden (Leo Lucassen) en het Institute of Ethnic and Migration Studies (IMES) van de Universiteit van Amsterdam, gefinancierd door het NWO (Startsubsi-die Geesteswetenschappen).

Dit internationale initiatief werd samen met het Vlaamse ‘stafkaartproject’ voorgesteld op een sessie in het kader van de European Social Science and History Conference (ESSHC) in Gent op 14 april.

Op donderdag 22 april organiseerde de Universiteit Leiden een eerste internationale workshop in Leiden. Daar werd een stand van zaken opgemaakt en met medewerking van KADOC een programma ontwikkeld om een Europees consortium te vormen.

Op 23-24 september volgde een tweede wetenschappe-lijke bijeenkomst in Amsterdam. Er werden toen verdere gesprekken gevoerd met potentiële partners uit onder meer het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Frankrijk, Italië, Zwitserland, Denemarken en Portugal. De contouren van een internationaal consortium en projectontwerp over het onderwerp werden meer in detail uitgetekend.

De groeiende internationale samenwerking rond dit thema blijkt ook uit de toetreding van KADOC en Amsab tot het Nederlandse Centrum voor de Geschiedenis van Migratie (CGM), onder meer moderator van de toonaan-gevende website http://www.vijfeeuwenmigratie.nl.

3.2.6.4. Vlaamse migranten in Wallonië

Ook het tentoonstellings- en publicatieproject ‘Vlaamse migranten in Wallonië, 1850-2000’ werd in 2010 inten-sief voorbereid (zie ook 4.2.2.10).

Om de armoede te ontvluchten, vertrokken Vlamingen vanaf het midden van de negentiende eeuw naar het zuiden van het land om er zich definitief te vestigen in de nabijheid van de industriële centra. De landbouw-crisis van de jaren 1880, die onder andere de landarbei-ders trof, deed hun aantal nog toenemen. De Vlamin-gen huisden er dikwijls in elkaars buurt, waardoor er ‘Vlaamse’ wijken ontstonden in steden als La Louvière

en Luik. Daar kreeg ook een Vlaams verenigingsleven vorm, zij het vaak erg moeizaam. Verbeterde transport-mogelijkheden, die pendelen toelieten, en de econo-mische heropleving van Vlaanderen deden die binnen-landse arbeidsmigratiestroom opdrogen. Vanaf de jaren 1930 en zeker na de Tweede Wereldoorlog was er sprake van een rurale migratie: boeren verlieten hun Vlaamse akkers en kochten of pachtten leegstaande hoeven in Wallonië. Toen de landbouwsector aan belang inboette, doofde ook die migratie uit.

De publicatie Vlaamse migranten in Wallonië, 1850-2010, onder redactie van Idesbald Goddeeris en Roeland Hermans en uitgegeven door Lannoo Campus, wordt een bundel artikels over verschillende facetten van dat fenomeen. De ingeleverde teksten werden door de editors van commentaar voorzien; de auteurs werkten ze bij; de technische eindredactie en de iconografie werden de laatste maanden van 2010 voleindigd, zodat de lay-out begin 2011 in gang kan worden gezet en het boek circa 1 maart in druk kan gaan voor de presentatie op 14 april.

Voor de hoofdtentoonstelling in het Caermersklooster in Gent werden de prospecties afgerond; daarbij werd onder meer gebruik gemaakt van een enquête bij een 500-tal landbouwers van Vlaamse afkomst en van reac-ties op enkele oproepen in de Waalse pers. Het voorlo-pige draaiboek en de eerste ideeën over de lay-out van de tentoonstelling werden eind 2010 in het Caermers-klooster gepresenteerd.

Naast deze hoofdtentoonstelling keurde de provincie Oost-Vlaanderen ook het fotoproject van Layla Aerts, voorgesteld door KADOC, goed. Zij maakte in de zomer van 2010 foto’s van portretten op ‘Vlaamse’ graven op Waalse begraafplaatsen. Ze zullen samen met de hoofd-tentoonstelling in het Gentse Caemersklooster worden gepresenteerd.

Op KADOC zelf zal in die periode de fototentoonstelling ‘Migrantenverenigingen in Vlaanderen’ lopen. Dat pro-ject werd door KADOC samen met de fotografieafdeling van Hogeschool Sint-Lukas Brussel opgezet. De studen-ten van de 3de bachelor legden in het najaar van 2010 contacten met diverse migrantenverenigingen en maak-ten een eerste reeks foto’s. Die werden eind december 2010 geëvalueerd. De eerste maanden van 2011 zullen ze dit project afwerken. In dat kader verschijnt ook een nieuw nummer van KADOC/EXPO.

Zie e-Nieuwsbrief, april 2010, KADOC-Nieuwsbrief 2010/5 en ook verder 4.2.3.

52

jaarverslag 2010

3.2.6.5. Imeldaziekenhuis Bonheiden

Aansluitend bij de in KADOC beschikbare expertise over de geschiedenis van de gezondheidszorg in Vlaanderen/ België, kreeg het Centrum in 2007 de opdracht om een grondige historisch-wetenschappelijke studie te realise-ren over het Imeldaziekenhuis van Bonheiden. Het pro-ject ging van start op 1 april 2008 en werd eind septem-ber 2010 afgerond. Onderzoeksmedewerker Jo Deferme finaliseerde de redactie van de laatste hoofdstukken, de inleiding, bijlagen en het besluit. Ook de vormgeving en de illustratie van de publicatie werden voorbereid. Voor de bespreking van deze resultaten vonden er vijf bijeenkomsten plaats van de Stuurgroep.25

Het boek vertelt het levensverhaal van een bekend en vooraanstaand regionaal algemeen ziekenhuis. Oor-spronkelijk gesticht als een sanatorium van de zusters-norbertinessen van Duffel, groeide Imelda vanaf de jaren 1960 als algemeen ziekenhuis uit tot een veelzijdi-ge en vooraanstaande zorgverlener in de regio Meche-len. Op de eerste plaats krijgt de lezer een historisch beeld van het interne functioneren van het ziekenhuis. Maar de evoluties in Bonheiden worden ook gekaderd in het brede verhaal van 50 jaar ziekenhuiswezen. Met andere woorden, de historische biografie van het ziekenhuis wordt in haar totaliteit opgevat, met aan-dacht voor zo veel mogelijk aspecten van zijn ‘levens-loop’ en ‘persoonlijkheid’.

Het boek zal worden voorgesteld tijdens een plechtige jubileumzitting op 20 mei 2011.

Zie ook KADOC-Nieuwsbrief, 2010/6.

3.2.6.6. Met toeters en bellen

In opdracht van de provincie Vlaams-Brabant coör-dineert KADOC-onderzoeksmedewerker Staf Vos het project onder de werktitel ‘Met toeters en bellen. Populaire muziekcultuur in Vlaams-Brabant, 19de en 20ste eeuw’, dat wordt uitgevoerd in samenwerking met ADVN, Amsab-ISG en het Liberaal Archief. Het project zal resulteren in een gezamenlijke publicatie. Op 18 juni 2011 vindt bovendien een studiedag plaats, met bijzon-dere aandacht voor het met die thematiek verbonden erfgoed. De onderzoekers bieden aan het provinciebe-stuur ook inhoudelijke ondersteuning bij de organisatie van een publieksgericht evenement (mei/juni 2012).

Het project werd in de loop van 2009-2010 inhoudelijk uitgetekend. Onderzoeksmedewerker dr. Staf Vos trad in dienst op 1 september. Het vierkoppige auteurs-team, met één medewerker van elke instelling, stelde in november zijn visie op die opdracht voor aan de Stuurgroep.26 De erfgoedgerichte studiedag zal worden georganiseerd in samenwerking met Resonant.

In de publicatie zal het onderzoek op een toegankelijke, maar gedetailleerde manier worden uiteengezet. De auteurs hebben het werkterrein daarvoor onder elkaar verdeeld: Staf Vos concentreert zich onder meer op theatermuziek, dansmuziek, huismuziek en muziekon-derwijs; Andreas Stynen (ADVN) behandelt de koor- en liedbeweging; Elisabeth Bruyneel (Liberaal Archief ) bestudeert de harmonies en fanfares en Robbe Herreman (Amsab) de popmuziek na 1960. De behande-ling van het fenomeen populaire muziekcultuur vanuit een dergelijke omvattende definitie is in Vlaanderen tot op heden uniek. Bovendien is het in ons taalgebied nog nooit aan een systematische historische analyse onder-worpen. Sinds de aanvang van het project in september hebben de auteurs het terrein verkend door literatuur-onderzoek en prospectief bronnenonderzoek, om te komen tot een uitgewerkt redactieschema. Het boek wordt opgebouwd in drie delen (‘Gemeenschap’, ‘Uitwis-seling’ en ‘Opvoering’), telkens rond twee vragen die een muzikale cultuur bepalen. In 2011 zullen het bronnen-onderzoek en de redactie worden afgerond.

3.2.6.7. Acco (1951-2006)

In 2010 realiseerde KADOC een intens onderzoek over de geschiedenis van de bekende Leuvense uitgeverij-drukkerij-boekhandel Acco. Die groeide uit een stencil-drukkerij van cursussen die in 1951 door enkele geën-gageerde Leuvense studenten was opgericht. In 1960 werd gekozen voor een coöperatieve bedrijfsvorm. Van bij de start wilde Acco de studiekosten van studen-ten helpen verlagen en dus bijdragen aan de democra-tisering van het hoger onderwijs. Onderzoeksmede-werker Joost Luyckx realiseerde op korte tijd (oktober 2009-december 2010) een grondige historische ana-lyse van deze onderneming, vanaf het prille begin tot 2006, met bijzondere aandacht voor haar bedrijfsma-tige ontwikkeling, haar interactie met de academische wereld en de studentenbeweging, en haar plaats in het Vlaamse uitgeverijwezen.

25 Stuurgroep ‘Imelda Bonheiden’: Hugo Prims, Paul Maertens, Filip De Somer/J.P. Van Boxelaer, Sonja De Pooter en Johan Cuypers (Imeldaziekenhuis Bonheiden), Rita Schepers (K.U.Leuven), Mieke Grypdonck (Univ. Utrecht en UGent), Bernadette Dierckx- De Casterlé (Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingsweten-schap K.U.Leuven), Jan De Maeyer, Peter Heyrman, Luc Vints en Jo Deferme (KADOC-K.U.Leuven).

26 Stuurgroep ‘Populaire muziekcultuur in Vlaams-Brabant’: Jo Rombouts en Goedele Deseyn (provincie Vlaams-Brabant), Jan De Maeyer, Peter Heyrman en Staf Vos (KADOC-K.U.Leuven), Luc Pareyn en Elisabeth Bruyneel (Liberaal Archief ), Koen De Scheemaeker en Andreas Stynen (ADVN), Paule Verbruggen, Geert Van Goethem en Robbe Herreman (Amsab-ISG), Koenraad De Meulder (Koor & Stem), Filip Santy (Stad Kortrijk), Steven Malliet (Universiteit Antwerpen), Anne Mees (Resonant).

53

Voor de bespreking van de opeenvolgende hoofd-stukken kwam de Stuurgroep van dit project zesmaal samen.27 Dit onderzoeksrapport zal door Acco als boek worden gepubliceerd. De voorstelling ervan, naar aan-leiding van het 50-jarig jubileum van de onderneming, is gepland op 5 april 2011.

Zie ook e-Nieuwsbrief, januari 2010.

3.2.6.8. Transnational Encounters of Elites in 19th Century Europe

In samenwerking met diverse buitenlandse partners bouwt KADOC mee aan een internationaal onderzoeks-initiatief over elitaire netwerken in Europa tijdens de negentiende eeuw (‘Le élites europee del XIX° secolo’). Leden van het netwerk zijn onder meer Andrea Ciampa-ni (Libera Università Maria SS. Assunta LUMSA Rome, projectleider), Rita Tolomeo (La Sapienza, Rome), Giovanni Orsina (LUISS, Rome), Thomas Kroll (Univ. Jena), Jan De Maeyer (KADOC), Fernando Garcia Sanz (Con-sejo Superior de Investigaciones Cientificas, Madrid), Bogdan Szlachta (Jagellonian University, Krakow), Gilles Le Béguec (Univ. Paris X Nanterre), Alex Koerner (Univ. College London), Luigino Rossi (Univ. Salerno).

Op 11-12 oktober vond een seminarie plaats in de Aca-demia Belgica in Rome, waar onder meer nader werd ingegaan op de wijze waarop onderzoeksgerichte data-series zullen worden gecentraliseerd. De vernieuwde ODIS-databank zal daarbij worden ingezet.

3.2.6.9. Zelfstandig ondernemen in Oost-Vlaanderen, 1945-2010

In het voorbije jaar werd een project voorbereid over de geschiedenis van het zelfstandig ondernemen en de kmo in de provincie Oost-Vlaanderen na de Tweede Wereldoorlog. Het beoogde onderzoek wil de dynamiek van die actoren, de eigenheid van hun activiteiten en vooral hun economische betekenis en maatschappe-lijke meerwaarde voor het voetlicht brengen. Vanzelf-sprekend zal daarbij vanuit een historisch perspectief ook worden ingegaan op hun organisaties, politieke vertegenwoordiging en beleidsmatige omkadering. Daarbij kan bijzondere aandacht worden besteed aan het provinciale en lokale beleidsniveau. De studie biedt boeiende mogelijkheden om specifieke ontwikkelingen te illustreren aan de hand van casusanalyses.

De ontwikkelingen in Oost-Vlaanderen zullen van-zelfsprekend contextueel worden geduid en in een comparatief perspectief (met andere regio’s) worden geëvalueerd. Daarmee wordt aansluiting gezocht en voortgebouwd op de reeds beschikbare historiografie. De realisatie van dit project kan waarschijnlijk in 2011 worden aangevat dankzij financiële ondersteuning van het provinciebestuur Oost-Vlaanderen en Unizo-Oost-Vlaanderen.

3.2.6.10. UNIAPAC

In het afgelopen jaar werd in overleg met de internatio-nale katholieke werkgeversorganisatie Uniapac (Inter-national Christian Union of Business Executives) een onderzoeksproject ontwikkeld over de geschiedenis van die koepelstructuur (opgericht in 1946) en de sociaal- politieke invloed die uitging van haar leiders en lidorga-nisaties in vooral Europa en Zuid-Amerika. Het project-ontwerp werd in september besproken op de Uniapac International Board in Sao Paulo. De organisatie houdt het voorstel voorlopig in beraad.

3.2.6.11. ACV-Metaal

In 2009 realiseerde KADOC een onderzoeksproject over de geschiedenis van de christelijke metaalcentrale. Het project, gestart in oktober 2008, werd afgesloten eind januari 2010. Op basis van het door onderzoeksme-dewerker Krista Caimo opgestelde onderzoeksrapport werd door ACV-Metaal een jubileumpublicatie uitgege-ven, voorgesteld op het slotcongres van de centrale op 13 december 2009. In januari vond de afsluitende verga-dering van de Stuurgroep plaats.28 Het onderzoeksrap-port zelf werd tijdens de volgende maanden afgewerkt, vormgegeven en in juni gepubliceerd.

3.2.7. Jeugd, opvoeding en onderwijs

3.2.7.1. Ontwikkeling van het katholiek onderwijs in de Limburgse mijnregio

In 2008-2010 realiseerde KADOC een onderzoeksrap-port over de geschiedenis van het katholiek onderwijs in de Limburgse mijnregio. Dat studieproject werd betoelaagd door de Projectvereniging Mijnstreek. Het onderzoek werd uitgevoerd door Bart Delbroek, in de eindfase bijgestaan door Katrien Weyns en Joris Colla. De Stuurgroep kwam vijfmaal samen.29

27 Stuurgroep ‘Geschiedenis ACCO (1952-)’: Jan Bundervoet, Bart De Prins, Herman Peeters (ACCO), Louis Vos (MoSa-K.U.Leuven), Luc François (UGent), Patrick Develtere (HIVA-K.U.Leuven), Mark Derez (Universiteitsarchief K.U.Leuven), Jan De Maeyer, Peter Heyrman, Maarten Van Dijck en Luc Vints (KADOC-K.U.Leuven).

28 Stuurgroep project ACV-Metaal: Marc De Wilde (voorzitter), Karel Van Gutte, Tony Janssen, Guido Nelissen, Bernard Wilmotte, Lieve De Preter en Paul Liakos (ACV-Metaal), Wim Trommelmans (copy-writer), Pierre Tilly (Université Catholique de Louvain),

Peter Heyrman, Luc Vints, Katrien Weyns en Krista Caimo (KADOC-K.U.Leuven).

29 Stuurgroep project ‘Onderwijs mijnregio’: Karolien Akkermans en Katrien Schaerlaekens (Erfgoedcel Mijn-Erfgoed), Kristof Reulens (Stedelijke Erfgoedcel Genk), Angelo Van Gorp (Centrum voor Historische Pedagogiek K.U.Leuven), Roel De Groof (BRIO/VUB), Gregory Vercauteren (FARO), Jan De Maeyer, Luc Vints, Peter Heyrman, Jo Luyten en Bart Delbroek (KADOC-K.U.Leuven).

54

jaarverslag 2010

De in het rapport aangeboden synthese vangt aan in de laatste decennia van de negentiende eeuw en loopt tot 1992, het jaar waarin de laatste Limburgse steenkool werd bovengehaald. Het onderzoek concentreerde zich op het onderwijs in de gemeenten die vandaag tot de zogenaamde mijnregio worden gerekend: As, Beringen, Genk, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren en Maas-mechelen. Maar natuurlijk kan wat daar gebeurde, niet los worden gezien van bredere (Vlaamse, Belgische …) evoluties. Ook thematisch wordt de vraagstelling breed opengetrokken. Het rapport maakt een brede land-schapstekening, maar gaat ook in op de eigen ontwik-keling van diverse onderwijsvormen en -niveaus, van basisonderwijs, vakscholen, colleges tot avondleer-gangen en volwassenenonderwijs. De evoluties in het katholiek onderwijs worden vergeleken met die in de andere netten. Een erg bijzonder verhaal bieden de zogenaamde citéscholen, de basisscholen in de tuinwij-ken die veelal nauw verbonden waren met de mijnbe-drijven. Naast de institutionele ontwikkeling van het scholenlandschap vormt ook het evoluerend pedago-gisch project van de diverse onderwijsinstellingen een centraal aandachtspunt van dit rapport. Zeer diverse aspecten van het schoolgebeuren komen aan bod: infrastructuur en ruimtelijke inplanting, profiel van onderwijzend personeel en leerlingen, hun rekrutering, het aangeboden programma, de leerlingenbegeleiding enzovoort.

Op basis van dit onderzoeksrapport zal door de Erf-goedcel Mijn-Regio in 2011 een publicatie worden uitgegeven. Ook diverse andere publieksgerichte activiteiten worden voorbereid, onder meer in nauwe samenwerking met de onderwijsinstellingen in de regio. KADOC zal die vervolgtrajecten vanzelfsprekend onder-steunen.

Zie ook KADOC-Nieuwsbrief, 2009/6.

3.2.7.2. Schoolarchieven bisdom Antwerpen

Het bisdom Antwerpen, CRKC en KADOC startten in 2008 een project gericht op de registratie en evalu-atie van de erfgoedgehelen die bewaard worden in de katholieke secundaire scholen in het bisdom. Er werd in de scholen een enquête verdeeld. Vier vrijwilligers ondersteunen de instellingen bij het invullen ervan. De partners willen peilen naar de omvang en de waarde van het erfgoed dat door die onderwijsinstellingen wordt bewaard, naar de bewaaromstandigheden en de eventuele ontsluitingsinstrumenten. Vanzelfspre-kend heeft dit initiatief een sensibiliserende doelstel-ling. De bevraging wil vooral de noden van de scholen inzake erfgoedzorg in kaart brengen en nagaan hoe de bevoegde professionele erfgoedzorgers daarop kunnen inspelen. Het project liet ook toe om een geactualiseer-de bibliografie op te maken over de geschiedenis van het katholiek onderwijs in de regio. In 2010 werd de

gegevensverzameling verder afgerond en een rapport voorbereid.

3.2.7.3. Maatschappelijke impact van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte

Het afgelopen jaar vond overleg plaats met het oog op de ontwikkeling van een onderzoeksproject over de maatschappelijke impact van het Belgisch neothomis-me (1880-1914) en in het bijzonder de rol daarbij van het Leuvens Hoger Instituut voor Wijsbegeerte (HIW), in 1889 opgericht door de latere aartsbisschop en kardi-naal Désiré Mercier (1851-1926). Er wordt een aanvraag voorbereid.

3.2.7.4. Het katholiek onderwijs in België

Eind 2010 werden de eerste gesprekken gevoerd met de Franstalige en Vlaamse onderwijskoepels SeGEC en VSKO met het oog op de realisatie van een cultuur-historisch onderzoek naar de evoluerende historische identiteit(en) van het katholiek onderwijs in België. Dit overleg wordt in 2011 gecontinueerd.

55

4. Publiekswerking4.1. Leeszaal

2010 was voor de Publieke Diensten een vrij druk jaar. De afdeling noteerde het hoogste aantal leeszaalbezoe-ken sinds 2003 of 7,5% meer dan het jaar voordien. Het aantal ‘virtuele’ lezers steeg lichtjes, maar zal hoogstwaarschijnlijk de volgende jaren nog toene-men door de verdere implementatie van LIAS (Leuvens Integraal Archiveringssysteem), dat eind oktober online ging.

In 2010 werkte KADOC opnieuw samen met docenten uit zowel Vlaamse als Franstalige onderwijsinstellin-gen met het oog op haalbare onderzoeksonderwerpen waarvoor afgebakende bronnenpakketten konden

worden samengesteld. Die politiek laat toe om min-der bekende en kwetsbare collecties met voldoende garanties voor preservatie ter beschikking te stellen van grotere groepen lezers. Vaak komt dat ook de kwaliteit van de oefeningen ten goede. Maar ook collega’s uit de erfgoedsector, de wereld van het roerend erfgoed en productiehuizen deden frequent een beroep op de KADOC-collecties.

Als erfgoedinstelling is KADOC sterk verweven met het Vlaamse onderwijslandschap: 36,5% van de lezers zijn studenten van een Vlaamse onderwijsinstelling. Verder is het vooral een Vlaams publiek dat erfgoed op KADOC raadpleegt en via tentoonstellingen, publicaties en tv-uitzendingen publiek kenbaar maakt: 78% van het totale lezerspubliek in 2010 was afkomstig uit Vlaande-ren, 4% uit het Brussels hoofdstedelijk gewest, 2% uit Wallonië en 4% waren buitenlandse lezers (2% onbe-kend).

Leeszaalbezoek 1979-2010

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

19781980

19821984

19861988

19901992

19941996

19982000

20022004

20062008

2010

Leeszaalbezoek 1979-2010

56

jaarverslag 2010

4.1.1. Lezers

In totaal raadpleegden 871 lezers documentatie, tegen-over 845 in 2009. Alhoewel ruim 36% van het lezerspu-bliek bestaat uit studenten die tijdens hun studietijd soms voor meerdere opdrachten de collecties raad-plegen, bezoeken toch jaarlijks circa 75% lezers (650 in 2010) voor de eerste maal KADOC. Bijna 10% waren ‘vir-tuele lezers’ die geen bezoek aan de leeszaal brachten. Er werden voor hen stukken geraadpleegd in het kader van informatieverstrekking (zie 8.3.) of er werden hun digitale beelden doorgestuurd met het oog op tentoon-stellingen of publicaties. Daarnaast mag verondersteld worden dat al heel wat virtuele lezers online tijdschrif-ten raadplegen via LIBIS en via DigiTool op zoek gaan naar foto’s en affiches uit de collectie. Daarvan zijn even-wel geen cijfers beschikbaar.

Het aantal leeszaalbezoeken steeg met 7,5%, in totaal 2810. Dat bracht de bezoekfrequentie op gemiddeld 11 bezoekers per openingsdag (257,5 in totaal). Tijdens het academiejaar (de examenperiodes van januari en juni niet meegerekend) haalde KADOC gemiddeld 288 bezoekers per maand, met een piek van 410 bezoekers in maart. Tijdens de lesvrije periodes daalde dat tot gemiddeld 158 bezoekers per maand.

Het aantal studenten binnen de totale groep lezers schommelt al enkele jaren rond de 40% (347 in 2010), wat in 2010 goed was voor 36% van de geraadpleegde erfgoedeenheden op KADOC. Het aantal bachelorstu-denten bleef met 40% stabiel, maar er werkten veel meer masterstudenten (41%) en doctorandi (13%) in de leeszaal dan de vorige jaren. Dat heeft veel te maken

met de actuele onderzoekslijnen van een aantal promo-toren, die ook bewust inspelen op de extra faciliteiten die KADOC biedt. Ruim 35% van de lezers studeerde aan andere instellingen dan de K.U.Leuven, een trend die zich al enkele jaren doorzet. Dankzij de samenwerking met docenten uit hogescholen, maakten ook bijna 14% studenten die geen universitaire opleiding volgden, kennis met erfgoed uit de KADOC-collecties. Maar het blijft moeilijk om studenten uit het buitenland aan te trekken, alhoewel KADOC heel wat Franstalige docu-mentatie beheert. De zoekrobotten van de databanken (Aleph, scopeArchiv, Digitool) zijn wel in het Frans en het Engels vertaald, maar de Nederlandstalige metadata (beschrijvingen) vormen vaak een drempel voor inter-nationale onderzoekers.

Naast studenten en academische onderzoekers raad-pleegden ook ruim 50% andere erfgoedgeïnteresseer-den de collecties van KADOC. Bijna 14% van de bezoe-kers maakte gebruik van KADOC-documentatie voor een professionele opdracht. Vaak werkten ze als mede-werker van een erfgoedcel, een stads/gemeentearchief of een museum aan de voorbereiding van een open-deurdag, een tentoonstelling of een publicatie. Ook pro-ductiehuizen en de openbare omroep (1,70%) selecteer-den beeldmateriaal uit de KADOC-collecties voor hun uitzendingen. De atelierarchieven bleven architecten en restaurateurs aantrekken in het kader van restauratie- en herbestemmingsprojecten. Maar ook bewaargevers en hun ruimere ledenbestand (12%) deden vaak een beroep op archief dat door hen op KADOC werd gede-poneerd. Zeker 20% van de lezers raadpleegde erfgoed als ‘vrijetijdsbesteding’. Vanuit een heemkundige kring

Communicatie en journalistiek

2,35%

Filologie en taalopleidingen

1,76%Kunstwetenschappen en architectuur

15,88%

Geneeskunde en lichamelijke opvoeding

1,17%

Rechten en criminologie1,18% Culturele studies

2,06%

Andere1,18%

Economische richtingen en ingenieursopleiding

2,94%

Politieke en sociale wetenschappen2,35%

Psychologie en pedago-gische wetenschappen

11,40%

Godsdienstwetenschappen, theologie en wijsbegeerte

7,65%

Geschiedenis43,53%

Antropologie1,47%

Studierichting van de studenten 2010

57

bereidden ze een artikel voor over het lokale organisa-tieleven, de parochie, het onderwijs of waren ze op zoek naar informatie over een familielid.

De diversiteit van het lezerspubliek van KADOC weer-spiegelde zich ook in de leeftijdsopbouw. 38% van de

lezers was 25 jaar of jonger. Dat waren voornamelijk stu-denten, doctorandi en startende projectmedewerkers. De professionele bezoekers situeerden zich vooral in de leeftijdsgroep 25-50 jaar (31%). Meer dan 26% van de bezoekers was ouder dan 50 jaar. Een kleine 5% bestond uit 75-plussers.

Herkomst van de studenten-lezers 2010

erfgoedinstelling (functie)8,38%

kunst en cultuur (functie)2,55%

media (functie)1,70%

vormingswerk (functie)1,09%

andere16,89%

erfgoedgemeenschap KADOC12,27%

student36,82%

onderzoeker (vrije tijd)6,80% onderzoeker (statuut)

13,49%

Vormingswerk (functie)1,09%

Student36,82%

Onderzoeker (vrije tijd)6,80%

Onderzoeker (statuut)13,49% Media (functie)

1,70%

Kunst en cultuur (functie)2,55%

Erfgoedinstelling (functie)8,38%

Erfgoedgemeenschap (functie) KADOC

12,27%

Andere16,89%

UG8,93%

UA1,73%

Buitenlandse universiteiten

0,86%

KULeuven63,98%

Hogescholen13,83%

UCL/ULg4,03%

VUB/ULB/KUB6,63%

Hogescholen13,83%

UCL/ULg4,03%

VUB/ULB/KUB6,63%

UG8,93%

KULEUVEN63,98%

Buitenlandse universiteiten

0,86%

UA1,73%

Verdeling lezers over sectoren 2010

58

jaarverslag 2010

4.1.2. Geraadpleegde documentatie

In 2010 werden in totaal 17.534 erfgoedeenheden geraadpleegd ten opzichte van 16.773 in 2009, gemid-deld 68 erfgoedeenheden per openingsdag. Een vierde van de geraadpleegde documentatie-eenheden (25%) was gedrukt bibliotheekmateriaal: 2484 boeken en brochures, 327 congres- en activiteitsverslagen en 1629 tijdschriftjaargangen. Ondertussen kunnen heel wat tijdschriften en jaarverslagen online via Aleph worden geraadpleegd.

De archiefcollecties waren goed voor 75% van de raadplegingen. In totaal werden er 13.094 archiefbun-dels geraadpleegd ten opzichte van 12.488 in 2009. Dat betekent dat er ruim 2000 archiefdozen werden opgehaald en teruggebracht naar het bewaardepot te Heverlee.

Vooral de raadpleging van archiefdossiers uit de thema-velden ‘Kerken en religie’ en ‘Religieuze instituten’ blijft gestaag groeien. In 2010 waren die goed voor bijna 40% van de archiefraadplegingen. Ruim een derde van de geraadpleegde archiefdossiers (33,37%) sorteerde onder het themaveld ‘Maatschappelijke organisaties en maatschappelijk leven’. De belangstelling voor dossiers uit de themavelden ‘Ideologie en politiek’ is gedaald tot 13,35%. De topper uit het themaveld ‘Kerken en religie - religieuze instituten’ blijft het archief van Scheut (682 archiefdossiers en 489 fotodossiers), dat naar aanleiding van 125 jaar Congo Vrijstaat en 50 jaar onafhankelijk-heid van Congo zowel door studenten, productiehuizen als Congolezen intensief werd geraadpleegd. Andere archieven van religieuze instituten, zoals de broeders alexianen (981 dossiers), de minderbroeders-francisca-nen (465 dossiers), de redemptoristen (358 dossiers) en de Zuid-Belgische provincie van de jezuïeten (245 dos-siers), konden ook op heel wat interesse rekenen. Bij de archieven uit andere themavelden waren er niet echt toppers. De verhouding in geraadpleegde afde-lingsdossiers bleef ongeveer gelijk, met 682 dossiers van Landelijke Gilden, 380 van Davidsfonds en 71 van KLJ (Katholieke Landelijke Jeugd).

In 2010 werden ook 2% atelier- en kunstenaarsarchie-ven geraadpleegd. Het aantal geraadpleegde stukken uit die archieven is doorgaans beperkt, maar de opvol-ging van die raadplegingen is heel intensief. Vaak star-ten ze met een vraag van een restaurateur of architect naar al dan niet verdwenen/vernielde uitvoeringen op een bepaalde site. In 2010 begeleidden de collega’s van de archiefafdeling een 50-tal bezoekers met vragen en raadplegingen van atelier- en kunstenaarsarchieven, wat een verdubbeling is tegenover 2009. Zij bereidden ook de selectie van plannen en dossiers uit het Sint-Lucasarchief voor, dat voor een interdisciplinair semi-narie ‘Monumentenzorg’ waaraan een 15-tal studenten deelnam. Het archief van de Hogeschool Sint-Lucas

Gent (48 eenheden) en van het atelier Bressers- Blanchaert (45 eenheden) waren de meest geraadpleeg-de fondsen in dit themaveld.

4.1.3. Informatie- en adviesverstrekking en dienstverle-ning

Naast de informatieverstrekking in de leeszaal zelf werden door de afdeling Publieke Diensten nog 608 informatie- of reprovragen beantwoord, waarvan 8,70% afkomstig was van buitenlandse onderzoekers of erfgoedgeïnteresseerden. 88% van de vragen kon via e-mail worden afgewerkt. Uiteraard doen ook de andere KADOC-afdelingen op hun expertiseterrein aan infor-matie- en adviesverstrekking.

Ruim 30% waren vragen om repro van documen-tatie. In totaal werden er 8518 kopieën op papier afgeleverd, 9183 digitale kopieën van statisch (beeld)materiaal en circa 16 u kopieën van bewegend beeld-materiaal. In de leeszaal zelf worden bezoekers verzocht om opnamen te maken met een persoonlijke digitale camera, waardoor de stukken veel minder worden gemanipuleerd. Fotokopiëren van documentatie wordt om preservatieredenen meer en meer ontmoedigd en soms ook geweigerd.

4.2. Publicaties en tentoonstellingen

In 2010 verschenen zeven nieuwe KADOC-publicaties: één in de reeks KADOC Artes, vier in de reeks KADOC Studies on Religion, Culture and Society (waarvan twee in de subreeks The Dynamics of Religious Reform in Nor-thern Europe 1780-1920) en twee in de serie KADOC/EXPO. Daarnaast werd intens gewerkt aan twee externe publicaties die in de loop van het jaar uitkwamen. Er verschenen opnieuw zes nummers van de (papieren) KADOC-Nieuwsbrief, twaalf nummers van de e-Nieuws-brief en ten slotte de jaarlijkse i-Nieuwsbrief. Boven-dien werden twee nummers van het tijdschrift Trajecta afgewerkt, naast diverse rapporten (onder meer de Zevenjaarlijkse processies in de Maas-Rijnregio en over de geschiedenis van ACV-Metaal, zie hoger), folders en uitnodigingen voor onderzoeksprojecten, studiedagen, vernissages, voorstellingen e.d.m. Bovendien werd de technische en iconografische redactie voorbereid van publicaties die in de loop van 2011 zullen verschijnen.

Op 13 maart vond de jaarlijkse bijeenkomst plaats van de Editorial Board van KADOC, waarop de lopende en nieuwe publicatieprojecten werden besproken en de peer reviewers aangeduid. Daarnaast kwamen ook de te volgen procedure voor het indienen en beoordelen van publicatievoorstellen en de problematiek van de inter-nationale ranking van UPL aan bod.

59

4.2.1. Publicaties

4.2.1.1. Boeken

1. Cathérine Verleysen. Maurice Denis et la Belgique, 1890-1930. KADOC Artes 11, 175 blz., kleur, 116 ill.

Deze publicatie gaat in op de band tussen de Franse kunstschilder en -theoreticus Maurice Denis (1870-1943) en België. Denis, een van de oprichters van de postim-pressionistische Les Nabis in de jaren 1890, was in België niet onbekend. Op het einde van de negentiende eeuw en in de eerste decennia van de twintigste eeuw had hij veelvuldige en nauwe contacten met ons land. België liet hem toe om twee centrale waarden in zijn werk te koppelen, namelijk zijn moderne kunstopvattingen en zijn katholieke levenshouding.

De studie van Cathérine Verleysen is de neerslag van haar doctoraat aan de Université de Paris-Sorbonne (Paris IV). Ze belicht in haar werk alle aspecten van de bijzondere relatie van Denis met België: zijn contac-ten met (het werk van) Maurice Maeterlinck, Georges Rodenbach, Henri van de Velde, de Antwerpse kunst-kenner Edmond De Bruijn, de Brusselse uitgever Deman en de Belgische kunstpaus Octave Maus, zijn deelname aan de tentoonstellingen van Les Vingts en La Libre Esthétique, zijn bijdragen aan de tijdschriften Le Spec-tateur catholique en Durendal en zijn deelname aan de Exposition Internationale d’Art Religieux Moderne in Brussel in 1912. Voor de periode na de Eerste Wereld-oorlog staat Verleysen onder meer stil bij Denis’ contac-ten met dom Destrée, de invloed van zijn ‘Ateliers d’Art Sacré’ en zijn optreden in het Hoger Instituut voor Wijs-begeerte in Leuven. Zijn bijzondere band met België liet Denis toe hier uit te groeien tot een van de kunsticonen van de vernieuwde religieuze kunst, weg van de ver-foeide neogotiek. Het boek is zeer rijk geïllustreerd met werk van Denis en van tijdgenoten als Max Elskamp, George Minne, Pierre Puvis de Chavannes, Paul Séru-sier, Albert Servaes, Jacob Smits, Henri van de Velde en Gustave Van de Woestyne. Het werd op 20 juni voorge-steld in het Museum van Schone Kunsten in Gent, waar op dat moment een overzichtstentoonstelling van Van de Woestyne te zien was. De auteur van het boek was curator van die tentoonstelling.

Zie e-Nieuwsbrief, juni 2010 en KADOC-Nieuwsbrief, 2010/4. 2. Leo Kenis, Patrick Pasture & Jaak Billiet, eds. The Trans-formation of Christian Churches in Western Europe / La transformation des églises chrétiennes en Europe occi-dentale (1945-2000). KADOC Studies on Religion, Culture and Society 6, 352 blz.

Het religieuze landschap in West-Europa veranderde aanzienlijk na de Tweede Wereldoorlog. Vooral de chris-

telijke kerken, die tot dan bijzonder invloedrijk waren geweest, ondergingen een ingrijpende transformatie. Daarover gaat deze publicatie. Ze bevat zeventien bij-dragen van historici en sociologen uit diverse binnen- en buitenlandse universiteiten. Het eerste deel biedt analyses van de positieveranderingen van de kerk in het naoorlogse West-Europa. Het gaat op zoek naar conti-nuïteit en discontinuïteit, met onder meer bijzondere belangstelling voor België, Nederland en de Franstalige wereld. In het tweede deel komen verschillende topics aan bod, zoals sociale ethiek, de positie van de vrouw, oecumene en de houding tegenover migranten. Het derde deel ten slotte focust op het tweede Vati-caans concilie en zijn invloed op de protestantse kerken en de religieuze instituten.


3. Rajesh Heynickx & Jan De Maeyer, eds. The Maritain Factor. Taking Religion into Interwar Modernism. KADOC Studies on Religion, Culture and Society 7, 212 blz.

In de jaren 1920 en 1930 werden heel wat Europese beeldende kunstenaars en schrijvers aangetrokken tot het katholicisme. Een sleutelfiguur in die beweging was de Franse filosoof Jacques Maritain (1882-1973), die in 1920 met zijn boek Art et Scolastique de modernistische kunstopvattingen met het katholieke geloof trachtte te verzoenen of alleszins te doen samenleven. Hij pleitte voor een drastische vernieuwing van de religieuze kunst en verwees in zijn boek naar een hele plejade van moderne kunstenaars. Art et Scolastique leest dan ook als een ‘who’s who’ van de moderne kunst na de Eerste Wereldoorlog. In de nieuwe publicatie The Maritain Factor passeren er enkelen de revue: de Belgische avant-gardeschrijver en schilder Michel Seuphor, de schilder Albert Servaes en diens controversiële kruisweg van Luithagen, de Nederlandse kunstgroep De Gemeen-schap en Pieter van der Meer de Walcheren, de Belgi-sche katholieke Franstalige literaire wereld rond La Nouvelle équipe, de futuristische Italiaanse kunstenaar en bekeerling Gino Severini, de joods-Duitse cultuurfi-losoof Walter Benjamin, de Ierse katholieke dichter en schrijver Brian Coffey, de Franse auteur en Nobelprijs-winnaar André Gide, de Nederlandse schrijver-journalist Anton van Duinkerken en zijn Oostenrijks-Hongaarse collega Joseph Roth en hun strijd tegen het nazisme, en ten slotte de Brits-Amerikaanse schrijver en criticus T.S. Eliot.

Zie e-Nieuwsbrief, juli 2010 en KADOC-Nieuwsbrief, 2010/4.

In de reeks ‘KADOC Studies on Religion, Culture and Soci-ety’ verschenen de eerste twee delen van de subreeks ‘The Dynamics of Religious Reform in Northern Europe, 1780-1920’. Die onderzoekt de impact van de ontwikkelingen van de religies in Groot-Brittannië en Ierland, België en

60

jaarverslag 2010

Nederland, Duitsland en de Scandinavische landen Dene-marken, Noorwegen en Zweden.

4. Keith Robbins, ed. Political and Legal Perspectives. KADOC Studies on Religion, Culture and Society; subreeks The Dynamics of Religious Reform in Northern Europe, 1780-1920, 1, 248 blz.

Dit eerste deel van de nieuwe subreeks, onder de redac-tie van Keith Robbins (University of Wales, Lampeter), focust op de betekenis van de politieke evolutie, met name de democratisering, voor de religieuze ontwik-kelingen. Deze problematiek werd voor de Zuidelijke Nederlanden / België behandeld door oud-KADOC-voorzitter Emiel Lamberts.

5. Joris van Eijnatten & Paula Yates, eds. The Churches. KADOC Studies on Religion, Culture and Society; sub-reeks The Dynamics of Religious Reform in Northern Europe, 1780-1920, 2, 288 blz. Dit tweede deel, onder de redactie van Joris Van Eijnatten (Universiteit Utrecht) en Paula Yates (Uni-versity of Wales, Trinity St David), gaat in op de weder-zijdse invloed van kerk en staat. Het Belgische verhaal werd geschreven door Jan Art, Jan De Maeyer, Ward De Pril en Leo Kenis.

Naar aanleiding van de tentoonstellingen ‘Genageld. Cartoons 10 jaar Tertio’ en ‘Getuigen van een missie. Foto’s uit Congo’ (zie verder) verscheen onder dezelfde titel respectievelijk nummer 5 en 6 in reeks KADOC/EXPO.

6. Koenraad De Wolf, Peter Vande Vyvere & Luc Vints. Genageld. Cartoons 10 jaar Tertio. KADOC/EXPO 5, 48 blz., 40 ill.

7. Bram Cleys, Roeland Hermans & Luc Vints. Getuigen van een missie. Foto’s uit Congo. KADOC/EXPO 6, 64 blz., 43 ill.

KADOC deed het eindredactiewerk, de iconografie en de opvolging van twee externe publicaties.

8. J. De Maeyer, E. Put, J. Roegiers, A. Tihon & G. Vanden Bosch, eds. Het aartsbisdom Mechelen-Brussel. 450 jaar geschiedenis, 2 delen, 296 & 412 blz.

Er verscheen ook een Franstalige uitgave.

Deze publicatie werd volledig in 2009 voorbereid, maar pas in 2010 gepubliceerd en op 19 februari in Mechelen voorgesteld. Het boek is een mooi lees- en kijkboek geworden, waarin het religieuze wel en wee van zowel aartsbisschoppen en priesters als gelovigen staat opgetekend. Het eerste deel beslaat de periode vanaf de oprichting van het aartsbisdom tot de ingrijpende cesuur van de Franse Revolutie. Het telt zes bijdragen

van Arnoud-Jan A. Bijsterveld, Charles Caspers, Guido Marnef, Eddy Put, Toon Quaghebeur en Jan Roegiers. Het tweede deel behandelt de geschiedenis van het aartsbisdom vanaf 1801 met bijdragen van André Tihon, Vincent Viaene, Jan De Maeyer, Lieve Gevers, Leo Kenis en Gerrit Vanden Bosch. De ongemeen rijke iconografie - met veel nooit eerder gepubliceerde afbeeldingen - is een tweede, visuele verhaallijn die parallel loopt met de gedrukte tekst.

9. Karel Strobbe & Kristien Suenens. Zusters Kindsheid Jesu, 1835-2010, 328 blz., 200 ill.

Deze publicatie werd op 15 oktober in Gent voorge-steld. De congregatie van de Zusters Kindsheid Jesu werd precies 175 jaar eerder in de jonge industriestad opgericht om er een vondelingentehuis en een kinder-hospitaal te bedienen. Dat begin betekende de start van een boeiende congregatiegeschiedenis. In de loop van de negentiende en twintigste eeuw nam het aantal zusters stelselmatig toe, om omstreeks 1960 een hoog-tepunt te bereiken met meer dan 700 zusters. Die groei ging gepaard met een diversificatie van het apostolaat: onderwijs, de zorg voor weeskinderen en bejaarden, ziekenzorg in gespecialiseerde ziekenhuizen en missie. De congregatie had bijhuizen in Oost-Vlaanderen en Limburg, maar ook in Antwerpen, Brabant en Belgisch Congo.

Op basis van een veelheid aan literatuur en bronnenma-teriaal en in vijf hoofdstukken vertellen de auteurs hoe de congregatie de kleinschaligheid ontgroeide en evo-lueerde naar een complexe, maar efficiënte organisatie. Zowel de ontwikkeling van het apostolaat als de evolu-tie van de bestuursstructuren, het gemeenschapsleven en de spiritualiteit komen aan bod en worden gekaderd in een brede historische context. Talrijke illustraties, gra-fieken en tabellen verduidelijken en vervolledigen het historische relaas. Ze vormen als het ware een tweede, meer beknopte verhaallijn.

Ook werd het tentoonstellings- en publicatieproject ‘Vlaamse migranten in Wallonië, 1850-2000’ dat KADOC in het voorjaar van 2011 zal finaliseren, verder voorbereid. Deze publicatie onder de redactie van Idesbald Goddeeris en Roeland Hermans en uitgegeven door Lannoo Campus wordt een bundel artikels over verschillende facetten van het fenomeen. Zie ook 4.2.2.10.

4.2.1.2. Trajecta

In 2010 werkte KADOC twee nummers van Trajecta af, namelijk de eerste twee nummers van jaargang 2009 (160 blz.). Het Centrum verzorgde de eindredactie en de iconografie en tekende voor de vormgeving en het drukklaar maken van het tijdschrift. In 2011 zal de ach-terstand worden weggewerkt.

61

4.2.1.3. KADOC-Nieuwsbrief

Van de KADOC-Nieuwsbrief verschenen opnieuw 6 num-mers. Dit ‘huisblad’ telt telkens 20 blz. (het laatste num-mer, waarin LIAS werd voorgesteld, telde uitzonderlijk 24 blz.) en verscheen in een gemiddelde oplage van 5200 exemplaren. De KADOC-Nieuwsbrief informeert over nieuw verworven of verwerkte erfgoedgehelen, stelt nieuwe publicaties voor, brengt verslag uit van col-loquia en brengt de lezer op de hoogte van de activitei-ten van het Centrum (tentoonstellingen, pas gestarte onderzoeksprojecten enz.).

4.2.1.4. e-Nieuwsbrief

Met de elektronische nieuwsbrief brengt KADOC zijn achterban snel op de hoogte van nieuw verworven erfgoedgehelen, pas verschenen publicaties, nieuwe tentoonstellingen, aankondigingen van colloquia en seminaries en dergelijke meer, waarop dan eventueel in de (papieren) KADOC-Nieuwsbrief dieper wordt inge-gaan. Aan de formule werd in 2010 niets gewijzigd, wel nam het aantal abonnees toe van 18.000 tot meer dan 20.000. Op de e-Nieuwsbrief volgt telkens een onmid-dellijke respons van zijn lezers en de inhoud ervan vindt soms zijn weg naar de pers.

De rubriek ‘Signalementen’, gelieerd aan de e-Nieuws-brief, werd gecontinueerd en bevat aankondigingen van studiedagen, publicaties en tentoonstellingen over het themaveld ‘religie, cultuur en samenleving’.

4.2.1.5. KADOC International Newsletter

De jaarlijkse digitale nieuwsbrief KADOC International Newsletter, gestart in 2007, bevat een selectie van arti-kels en nieuws uit de (papieren) KADOC-Nieuwsbrief, waarvan de inhoud de Vlaamse/Belgische context overstijgt. Hij wordt in pdf-vorm in drie talen - Engels, Frans en Nederlands - aangeboden. Het derde nummer - 2009 - van de KADOC International Newsletter - KADOC Newsletter Internationale - KADOC Internationale Nieuws-brief werd begin januari verzonden; het vierde nummer - 2010 - werd in december volledig klaargemaakt met het oog op zijn verzending in 2011.

Uitzonderlijk werd op 21 december een extra-editie van de International Newsletter verspreid. Daarin werd spe-ciaal de aandacht getrokken op de publicaties die KADOC in de loop van het jaar heeft gepubliceerd.

4.2.2. Tentoonstellingen

In de pandgangen van KADOC werden vier nieuwe tentoonstellingen gepresenteerd, alle door het Centrum zelf gerealiseerd. Bovendien werkte het Centrum mee aan een externe tentoonstelling. Alle vermelde tentoon-stellingen werden aangekondigd via de geijkte kana-

len (de eigen KADOC-(e)-Nieuwsbrief en website en de diverse webcultuuragenda’s, zoals Cultuurweb en Uit In Leuven), en kregen (in meer of mindere mate) aandacht in de pers (aankondigingen en/of besprekingen in kran-ten en weekbladen en op radio en tv).

Overzicht

•29 oktober 2009 - 16 januari 2010 Fotograferen in verwondering. Missionarissen in China

•30 januari - 2 april 2010 Genageld. Cartoons 10 jaar Tertio (Deze tentoonstelling was van 17 juli tot 12 september ook in Gent te zien)

•25 april -19 juni 2010 En leid ons in bekoring. Religie en reclame

•1 juli - 18 september 2010 Blik op religie op blik

•8 oktober 2010 - 22 januari 2011 Getuigen van een missie. Foto’s uit Congo

Het vermelde bezoekersaantal van de tentoonstellingen in KADOC houdt enkel de ‘geregistreerde’ bezoekers (die zich expliciet voor de tentoonstelling aanmelden) in; het werkelijke aantal ligt ongetwijfeld hoger (onder meer leeszaalbezoekers, genodigden voor een vergadering).

4.2.2.1. Fotograferen in verwondering. Missionarissen in China

29 oktober 2009 - 16 januari 2010 1438 bezoekers

‘Fotograferen in verwondering. Missionarissen in China’ bracht een selectie van een 300-tal foto’s en glaspositie-ven uit de collecties van de scheutisten en de Vlaamse minderbroeders. Curator Johan De Vos, fotograaf, oud-directeur van de Academie van Sint-Niklaas en foto-grafierecensent, maakte een ‘eigenzinnige’ keuze, met aandacht voor verschillende onderwerpen en oog voor visuele gevoeligheden, zoals de blik van de personages, de schikking van de scène, de kadrering, een bizar detail of een eigenaardige ‘setting’. Veel van zijn keuzes wer-den intuïtief bepaald. Ze maakten de tentoonstelling tot een belevenis die ons naar China laat kijken zoals de missionarissen-fotografen dat deden: in verwondering.

Met deze tentoonstelling nam KADOC deel aan het offi- ciële programma van Europalia China. Ze werd dan ook opgenomen in de catalogus en de magazines van Euro-palia.

Deze tentoonstelling kreeg ruime aandacht in de pers: Openbaar Kunstbezit, oktober-november 2009,

62

jaarverslag 2010

blz. 14-16; Campuskrant, 21 oktober 2009, blz. 5; Radio 1, 28 oktober 2009 (Stories); De Standaard, 3 november 2009, blz. 36; Kerk & Leven, 18 november 2009, blz. 20; Tertio, 18 november 2009, blz. 6; De Morgen, 27 novem-ber 2009, blz. 38; Uit in Leuven, december 2009, blz. 23; Plus Magazine, januari 2010, blz. 109.

4.2.2.2. Genageld. Cartoons 10 jaar Tertio

30 januari - 2 april 2010 290 bezoekers

Gent, 17 juli 2010 - 12 september 2010

Vanaf de start van Tertio, het christelijke opinieweekblad in Vlaanderen, in 2000 vielen de cartoons van Nagel op. Naar aanleiding van de tiende verjaardag van het blad bracht KADOC een selectie uit de honderden cartoons die sindsdien verschenen. Ook werd ouder werk - car-toons en strips - getoond.

Al op jonge leeftijd was Nagel - pseudoniem van Edwin Nagels (°1945) - gefascineerd door het tekenen, vooral van cartoons. Vanaf het midden van de jaren 1970 legde hij er zich in zijn vrije tijd - hij was tot 2003 leraar plasti-sche opvoeding - voluit op toe. Hij nam deel aan diverse wedstrijden in binnen- en buitenland en behaalde er meerdere prijzen. Als gevolg van zijn naamsbekendheid werd Nagel in 1978 de vaste cartoonist van Brandpunt, het maandblad van de christelijke onderwijscentrale COC, en van 1990 tot 1999 leverde hij cartoons aan De Standaard. In de jaren 1980 tekende Nagel ook stripverhalen, vaak met een historische inslag. Bij Tertio kreeg Nagel aanvankelijk de opdracht cartoons te teke-nen bij de ‘moeilijk illustreerbare’ artikelen. Na de ‘resty-ling’ van Tertio in het begin van 2008 veranderde zijn taak ingrijpend. Sindsdien tekent hij op bladzijde 2 een cartoon die nauw aansluit bij de actualiteit.

Deze tentoonstelling sloot aan bij de viering van ‘10 jaar Tertio’. KADOC werkte ook mee aan de academische zit-ting op 6 februari, waar de resultaten van de enquête ‘Hoe kijken Vlaamse katholieke lezers - van Tertio en Kerk & leven - aan tegen de cruciale vragen van onze samenleving?’.


4.2.2.3. En leid ons in bekoring. Religie en reclame

25 april -19 juni 2010 433 bezoekers

Deze tentoonstelling werd gerealiseerd naar aanleiding van de Erfgoeddag 2010, die uitpakte met het thema ‘Fake’, vanuit de vaststelling dat reclamemakers vaak een beroep doen op religieuze symbolen of verwijzen naar Bijbelse verhalen. De tentoonstelling presenteerde

zulke reclamecampagnes die de laatste twee decen-nia in tijdschriften of op radio en televisie Vlaanderen trachtten te bekoren en te verleiden.

Sexy advertenties en uitnodigende affiches, zwoele reclamefilmpjes en galmende radiospots ... ze waren allemaal te zien en te horen in de pandgangen van KADOC. Omdat religieuze symbolen in het collectieve geheugen zijn blijven nazinderen, zijn hemel en hel, engel en duivel, paters en nonnen, eucharistie en biecht ... onuitputtelijke bronnen voor reclamemakers. Die ge-bruiken - sommigen spreken van ‘misbruiken’ - religie niet alleen om lekkere abdijbieren en -kazen aan te prijzen, maar ook om onder meer frisdranken en gsm-abonnementen, jeans en lingerie, kranten en bladen tot zelfs een afvalintercommunale en een koffiemachine aan de man en vrouw te brengen.

De tentoonstelling focuste niet alleen op het christelijke geloof, maar gaf ook voorbeelden van de (eenzijdige) voorstelling van oosterse religies in de reclame. Boven-dien werd ook stilgestaan bij de reacties die sommige campagnes hebben uitgelokt.

Voor het onderwijs werd een educatief pakket samen-gesteld.

Deze tentoonstelling, die onder meer in Kerk & leven (22 april 2010) werd besproken, zal in 2011 in Baarle-Hertog en Gent worden hernomen.

Zie e-Nieuwsbrief, mei 2010.

4.2.2.4. Blik op religie op blik

1 juli - 18 september 2010 178 bezoekers

Deze tentoonstelling presenteerde een honderdtal blikken dozen uit de rijke collectie van Yvette Dardenne (Grand-Hallet, Hannut). Zij bouwde een collectie uit van zo’n vijftigduizend stuks. De tentoonstelling toonde dus slechts een fractie. ‘Religie’ was de toets waaraan de dozen een voor een waren onderworpen. Er waren blik-ken te zien met voorstellingen van paters en zusters, pausen en prelaten, kerken en abdijen. Sommige pre-senteerden de kruisweg, andere waren gemaakt in de vorm van een kerk, een kerkorgel of zelfs de ark van Noach.

De tentoonstelling werd besproken in Monumenten, Landschappen & Archeologie, juli-augustus 2010 en Kerk & leven, 25 augustus 2010.

Zie e-Nieuwsbrief, juli 2010 en KADOC-Nieuwsbrief, 2010/4.

63

4.2.2.5. Getuigen van een missie. Foto’s uit Congo

8 oktober 2010 - 22 januari 2011 668 bezoekers

In het kader van de herdenkingen van 125 jaar Congo Vrijstaat - de start van de Belgische aanwezigheid in Midden-Afrika - en 50 jaar onafhankelijkheid van Congo (zie ook hoger) liep op KADOC de tentoonstelling ‘Getui-gen van een missie’. Die toonde bijna 200 foto’s van paters, broeders en zusters die België ruilden voor Congo om te getuigen van hun geloof. Ze waren geno-men uit de collecties van religieuze congregaties en missionaire instellingen en uit diverse persoonsarchie-ven die op KADOC worden bewaard. De tentoonstelling nam de levensloop van ‘de’ missionaris als rode draad voor deze verkenning van de Belgische religieuze aan-wezigheid in Congo. Samen met hem of haar namen de bezoekers de boot in Antwerpen, bouwden ze een mis-siepost en ontdekten ze de Congolese samenleving. Ze zagen de missionaris les geven en zieken verzorgen en namen verder een kijkje in de ‘blanke’ private leefwe-reld van het missiehuis.

Cineast Jean-Michel Kibushi confronteerde die oude ‘getuigen’ met actuele getuigenissen die hij in 2009-2010 in Congo registreerde in het kader van het hoger vermelde internationaal erfgoedproject gefinancierd door de Vlaamse overheid.

In een ‘ter zijde’ presenteerde de tentoonstelling de figuur van pater Leo Bittremieux (1881-1946). Deze mis-sionaris van Scheut en Mayombe-specialist lag aan de basis van de beeldencollectie die in dezelfde periode in het Leuvense museum M werd getoond onder de titel ‘Mayombe. Meesters van de magie’ (zie hieronder). Door deze samenwerking, ook op promotioneel vlak, werd de KADOC-tentoonstelling ook regelmatig in de pers vermeld.

Zie e-Nieuwsbrief, oktober 2010 en KADOC-Nieuwsbrief, 2010/5.

Naast deze eigen tentoonstellingen was KADOC nauw betrokken bij drie externe tentoonstellingen.

4.2.2.6. Mayombe. Meesters van de magie

De prestigieuze expositie ‘Mayombe. Meesters van de magie’, van 8 oktober 2010 tot 22 januari 2011 in het Leuvense museum M, benadrukte de fascinerende schoonheid van de rituele objecten die de hogerver-melde pater Bittremieux vanaf 1907 verzamelde in Mayombe, een bosrijk gebied ten noorden van de mon-ding van de Congostroom. De krachtbeelden waarmee de hulp van de geesten werd gevraagd, de voorwerpen die bij initiatierituelen werden gebruikt, de moeder-en-kindbeelden en de grafsculpturen gaven de bezoeker

een kijk op de Mayombe-samenleving omstreeks 1910. Hun betekenis en de context waarin ze functioneerden, werden onder meer geduid met een dertigtal foto’s en een missiefilm uit de KADOC-collectie.

4.2.2.7. Het zevende jaar

In het Hasseltse stadsmuseum Het Stadsmus liep van 5 juni tot 29 augustus ‘Het zevende jaar’, een tentoon-stelling over de zevenjaarlijkse religieuze feesten in de regio Maas-Rijn. De tentoonstelling (en ook het gelijkna-mige boek) werd gerealiseerd op basis van het onder-zoeksrapport dat KADOC maakte op initiatief van de erfgoedcellen van Hasselt, Sint-Truiden en Tongeren (zie 3.2.3.1).

4.2.2.8. OnGELOOFlijk!

Van 9 juli tot 9 januari 2011 bood de tentoonstel-ling ‘OnGELOOFlijk! Van hemel, hel en halleluja’ in het Museum Kortrijk 1302 een boeiende tocht langs meer dan anderhalve eeuw volksgeloof in de Kortrijkse regio. KADOC was betrokken bij de wetenschappelijke bege-leiding van zowel de tentoonstelling als het gelijkna-mige boek.

4.2.2.9. Voetsporen van devotie

Daarenboven toerde de tentoonstelling ‘Voetsporen van devotie. Processies in Vlaams-Brabant. Foto’s van Jan Locus in Vlaams-Brabant’. Deze fototentoonstelling, georganiseerd door het Provinciebestuur Vlaams-Brabant in samenwerking met KADOC, werd in 2008 gereali-seerd naar aanleiding van de uitgave van het boek Voetsporen van devotie. Processies in Vlaams-Brabant (2008). Ze was in 2010 onder meer te zien in Tielt-Winge, Vilvoorde, Bellingen, Zoutleeuw, Aarschot, Halle, Groot-Bijgaarden, Boortmeerbeek, Diest en Tielt-Winge. Ze reist ook in 2011 verder rond.

Ten slotte werden in de loop van 2010 de tentoonstellingen voorbereid die in 2011 of later in of door KADOC worden georganiseerd.

4.2.2.10. Voorbereiding 2011

Daarbij werd vooral gewerkt aan het tentoonstellings- en publicatieproject ‘Vlaamse migranten in Wallonië, 1850-2000’, dat KADOC in april-juni 2011 finaliseert. De hoofdtentoonstelling zal plaatsvinden in het Gentse Caermersklooster, waar ook een fotoproject van Layla Aerts over dezelfde thematiek te zien zal zijn.

Aan de hand van divers archiefmateriaal en nieuw opgenomen getuigenissen wil ‘Vlaamse migranten in Wallonië, 1850-2000’ de migratie van vele duizenden Vlamingen - zowel industriearbeiders als landbouwers - naar Wallonië in de negentiende en de twintigste eeuw

64

jaarverslag 2010

voor het voetlicht brengen. In 2010 werden daar-voor verder prospecties uitgevoerd, video-opnamen gemaakt, de teksten van de publicatie geredigeerd enz.

Dat Vlaanderen evolueerde van een regio van waaruit mensen vertrokken, naar een plaats waar mensen hun geluk komen zoeken, zal worden belicht door een paral-lelle fototentoonstelling in de pandgangen van KADOC, die focust op het verenigingsleven van migranten in Vlaanderen vandaag en waarvoor wordt samengewerkt met de fotografieopleiding van Sint-Lukas Brussel.

Naar aanleiding van de 125ste verjaardag van het ACV in 2011 werd vanaf half november 2010 een reizende tentoonstelling, een website met educatieve aspecten en een publicatie voorbereid. De tentoonstelling moet eind januari worden opgeleverd; de twee andere reali-saties volgen enkele maanden later.

4.3. Andere publieks- en educatieve activiteiten

4.3.1. Vul de gaten in mijn geheugen!

Wat klinkt als een wanhopige oproep van iedereen die wel eens wat durft te vergeten, was op 6 november de titel van een workshop die KADOC organiseerde in het kader van de Kinderuniversiteit van de K.U.Leuven. In de Kinderuniversiteit, met als thema ‘Over het brein’, kon-den kinderen tussen 8 en 13 jaar proeven van het uni-versitaire reilen en zeilen. Tijdens de workshop hielpen de kinderen enkele historische figuren met het vullen van de leemten in hun levensverhaal. Van onder meer Henriette Leirens, de jonggestorven echtgenote van de Gentse kunstminnaar Joseph Casier, Eskimomissionaris Franz Van de Velde en glazenier Jan Wouters vervolle-digden ze de biografie. In het ondergrondse archiefde-pot van KADOC gingen de kinderen eerst op zoek naar erfgoed dat hen daarbij kon helpen, zoals tijdschriften, foto’s en films, affiches en zelfs een missiespaarbusje. Dat bekeken ze nadien met witte handschoenen aan … en zo vulden ze de ‘gaten’ op. Zowel de verscheidenheid van het bewaarde erfgoed, als de authenticiteit ervan sprak tot de verbeelding van de jonge deelnemers. Het fragmentarische karakter van het overgeleverde materiaal wees hen op de beperkingen waarmee archi-varissen en historici worden geconfronteerd.

Zie e-Nieuwsbrief, december 2010.

4.3.2. Rondleidingen voor studenten

Ook in 2010 brachten zeer verschillende groepen een bezoek aan KADOC. Veelal kregen ze daarbij een alge-mene toelichting bij de structuur, doelstellingen en wer-king van het Centrum, gevolgd door een rondleiding in KADOC 1, soms ook met een bezoek aan het erfgoedde-pot in Heverlee (KADOC 2).

•16/02/2010 : studenten LUMSA (Rome)•30/4/2010 : studenten Radboud Universiteit Nijmegen •17/11/2010 : Studenten keuzevak Archiefkunde

K.U.Leuven •30/11/2010: Studenten Onderzoeksmethoden

Nieuwste Tijd K.U.Leuven•17/12/2010 : Studenten Geschiedenis FUNDP Namen

4.3.3. Buurt in beweging

Op 26 september vond in de achtertuin van KADOC de derde editie plaats van het wijkfeest ‘Buurt in beweging’, ten voordele van het weeshuis Kishor Nagar in Ranchi (India). Ook na het overlijden van oprichter Vic Van Bortel S.J. op maandag 18 januari 2010 kon de wer-king van het weeshuis onverkort worden voortgezet. Tijdens het buurtfeest vonden tal van activiteiten plaats, zoals Zumba workshops, Indische volksdans en optre-dens van het Leuvens Koperkwintet en de bands Norma en Somewhere in Between. Tussendoor was er anima-tie en vanzelfsprekend de inmiddels klassieke Indische gerechten.

65

BijlagenB1. Bestuur

B1.1. Wetenschappelijke Commissie

(*) Lid van het Bureau

Voorzitter

(*) Emmanuel Gerard (facultair vertegenwoordiger Sociale Wetenschappen)

Ondervoorzitter

(*) Leo Kenis (facultair vertegenwoordiger Godgeleerd-heid)

Leden

•Erik Buyst (facultair vertegenwoordiger Economische en Toegepaste Economische Wetenschappen)

•Thomas Coomans (extern: VUB - Architectuurgeschie-denis)

•Bernadette Dierckx de Casterlé (gecoöpteerd lid, Bio-medische Wetenschappen)

•Veerle Draulans (gecoöpteerd lid, Sociale Wetenschap-pen)

•Maha El Kaisy (gecoöpteerd lid, Godgeleerdheid)•Mathijs Lamberigts (facultair vertegenwoordiger God-

geleerdheid)•(*) Reine Meylaerts (gecoöpteerd lid, Letteren)•Patrick Pasture (gecoöpteerd lid, Letteren)•(*) Bart Raymaekers (facultair vertegenwoordiger HIW)•Jan Roegiers (gecoöpteerd lid, Letteren)•(*) Fred Stevens (facultair vertegenwoordiger Rechts-

geleerdheid)•Angelo Van Gorp (facultair vertegenwoordiger Psycho-

logie en Pedagogische Wetenschappen)•Kaat Wils (gecoöpteerd lid, Letteren) B1.2. Adviesraad

•Magda Aelvoet, Groen!•Jan Art, Universiteit Gent•Andreas Beck, Evadoc •Wouter Beke, CD&V•Jan Boulogne, UNIZO•Rik Branson, Mecenaatcomité•Bea Cantillon, Centrum voor Sociaal Beleid, Universiteit

Antwerpen•Luc Claessens, Broederlijk Delen•Ludo Collin, Bisdom Gent•Jos Daniëls, Mecenaatcomité•Jean-Luc Dehaene, Mecenaatcomité•Luc Delanghe, Heverlee-Leuven

•Pierre Delsaerdt, Universiteit Antwerpen•Ann Demeulemeester, ACW-Koepel van Christelijke

Werknemersorganisaties•Noël Devisch, Mecenaatcomité•Carine Devogelaere, IPB•Norbert D’hulst, Davidsfonds•Karel Dobbelaere, oud-voorzitter KADOC•Jan Dumon, Rome•Michel Dumoulin, Université catholique de Louvain•George Harinck, Historisch Documentatiecentrum

voor het Nederlands Protestantisme (1800-heden)•Staf Hellemans, Universiteit van Tilburg•Jos Horemans, Filmmagie •Serge Huyghe, Verbond van Kristelijke Werkgevers en

Kaderleden•Hilde Kieboom, Sint-Egidiusgemeenschap•Jan Klinckaert, CRKC•Emiel Lamberts, oud-voorzitter KADOC•Peter Jan Margry, Meertens Instituut Amsterdam•Benedikta Meersman, Vrouwelijke Contemplatieven•Marit E. Monteiro, Radboud Universiteit Nijmegen•André Neuberg, Musée en Piconrue•Achille Neys, Aalmoezeniersdienst•Patrick Nullens, ETF•André Oosterlinck, Associatie K.U.Leuven, Mecenaat-

comité•Antoon Osaer, Kerk en Leven •Chris Peeters, Leesweb• Isabel Penne, Leuvens Universiteitsfonds•Kurt Priem, Bisdom Brugge•Jos Raskin, Bisdom Hasselt•Jef Roos, Mecenaatcomité•Francine Swiggers, Mecenaatcomité•André Tihon, FUSL•Christiane Timmerman, UCSIA, Universiteit Antwerpen•Maria Valkeneers, Vrouwelijke religieuzen van België•Charles Louis van Arenberg, Mecenaatcomité•Mieke Van Hecke, VSKO•Lieve Van Hoofstadt, Centrum voor Christelijk

Vormingswerk Heverlee•Mark Van Melckebeke, Interdiocesaan Centrum Brussel•Gerrit Vanden Bosch, Archief Aartsbisdom Mechelen-

Brussel •Tony Vandeputte, Mecenaatcomité•Anne-Marie Vangeenberghe, Boerenbond•Dominic Verhoeven, Caritas Catholica Vlaanderen•Leopold Vinken, Bisdom Antwerpen•Philippe Vlerick, Mecenaatcomité•Liliane Voyé, UCL•Lodewijk Winkeler, KDC•Fons Wouters, Mecenaatcomité•Paul Wynants, FUNDP-Namur

66

jaarverslag 2010

B1.3. Editorial Board

•Urs Altermatt, Université de Fribourg (CH)•Jan Art, Universiteit Gent •Jaak Billiet, K.U.Leuven •Jan De Maeyer, KADOC-K.U.Leuven•Jean-Dominique Durand, Université Lyon 3 (FR)•Emmanuel Gerard, K.U.Leuven•James C. Kennedy, Vrije Universiteit Amsterdam (NL) •Mathijs Lamberigts, K.U.Leuven•Emiel Lamberts, KADOC-K.U.Leuven•Jean-Michel Leniaud, École pratique des hautes étu-

des, Sorbonne, Paris (FR)•Patrick Pasture, K.U.Leuven•Andrew Saint, English Heritage (UK)•Luc Vints, KADOC-K.U.Leuven•Liliane Voyé, Université Catholique de Louvain

B1.4. Mecenaatcomité

•Rik Branson•Jos Daniëls•Jan De Maeyer•Jean-Luc Dehaene•Noël Devisch•Emmanuel Gerard•Emiel Lamberts•André Oosterlinck• Isabel Penne•Jef Roos•Francine Swiggers•Charles Louis van Arenberg•Tony Vandeputte•Philippe Vlerick•Fons Wouters

B2. Personeel

Directeur: Jan De Maeyer

Algemene diensten

•Magda Pluymers - afdelingshoofd•Bernadette Costermans•Miet Eyckens•Stijn Geudens (gedetacheerd)•Mathias De Preter (extern, vanaf 1 november)•Hilde Van Dooren •Sabine Van Reybroeck

Afdeling Archief

•Godfried Kwanten - afdelingshoofd•Greet De Neef - adjunct-afdelingshoofd •Hugo Cammaer (tot 28 februari)•Marc Demeyer•Jo Luyten

•Krista Maes •Aaldert Prins•Veerle Rogge•Kristien Suenens •Helmoed Van Cauwenberge •Christine Vanderwaeren •Wim Vanhaecke •Rie Vermeiren •Katrien Weyns

Vrijwilligers•Willy Devaere•Thilda Ulens•Lutgard Vandewalle•Paul Van Mierloo

Afdeling Erfgoedbibliotheek

•Carine Dujardin - afdelingshoofd •Lieva Dierynck - adjunct-afdelingshoofd •Diana Beken•Bernadette De Meyer•Liesje Decorte (vanaf 1 juni) •Annick Duym• Ilse Neirinck (15 maart - 31 juli)•Els Rymen (tot 11 februari) •An Sente

Vrijwilligers•Maria-Elisabeth Beerens (tot maart)•Erna Callewaert•Guido Debergh •Dries Delbeke• Ingrid Quix•Benny Remans• Ivan Thoma •Francine Vanderveken

Afdeling Publicaties en Tentoonstellingen

•Luc Vints - afdelingshoofd•Lieve Claes •Roeland Hermans•Krista Caimo (vanaf 15 november)•Alexis Vermeylen •Jean Michel Kibushi Ndjate Wooto (tot 31 juli)

Afdeling Onderzoek

•Peter Heyrman - afdelingshoofd•Koenraad Abts (van 15 april tot 30 nov.)•Henk Byls•Krista Caimo (tot 31 jan.)•Hugo Cammaer (tot 28 feb.)•Joris Colla •Bart Delbroek (tot 30 april)•Jo Deferme (tot 30 sept.)•Karim Ettourki

67

•Joost Luyckx •Pieter Raymaekers •Karel Strobbe (tot 30 sept.)•Lieve Uyttenhove (vanaf 1 okt.)•Elke Van den Broecke (vanaf 25 okt.)•Maarten Van Dijck (tot 31 juli)•Steven Van Hecke (vanaf 1 okt.)•Staf Vos (vanaf 1 sept.)

Vrijwilligers•Francis Cardyn•Theo Laurent•Fina Pelgrims•Frans Verhelst

Vrijwillig wetenschappelijk medewerkers•Wolfgang Cortjaens•Patrik Jaspers•Dirk Van Overmeire •An Vandenberghe•Vincent Viaene (research fellow)

Afdeling Publieke Diensten en Informatica

•Luc Schokkaert - afdelingshoofd •Patricia Quaghebeur - adjunct-afdelingshoofd•Anne De Clerck (vanaf 27 oktober)•Liesje Decorte •Sofie Goorts •Patricia Poels (tot 31 augustus)•Tom Stijnen •Ganesh Venkatasubban •Ann Vermeire

DOCUMENTATIE Bezit (eind 2009) Bezit (eind 2010) Verwerkt (eind 2009) Verwerkt (eind 2010)

Archief (strekkende meter) 21.698 23.509 15.511 16.614

Audiovisuele documentatie Foto’sAffichesFilms

360.000 25.800 4.781

368.000 26.150 4.823

49.300 25.000 4.380

50.204 25.950 4.380

ErfgoedbibliotheekBoekenTijdschriften (titels - papieren)Tijdschriften (titels - digitaal)waarvan lopend - papierenwaarvan lopend - digitaal

293.000 11.680 1.304 699 1.111

299.000 12.200 1.350 699 1.139

120.201 10.123 1.273 699 1.111

126.333 10.236 1.316 699 1.139

Leeszaal Lezers in 2009 Lezers in 2010 Geraadpleegde docu-mentatie in 2009

Geraadpleegde docu-mentatie in 2010

2.508 bezoekenvan 845 lezers

2.810 bezoekenvan 871 lezers

16.773 eenheden 17.534 eenheden

Dienstverlening aan lezers

PUBLICATIES KADOC-Nieuwsbrief sinds 1988

sinds 19995.200 bestemmelingen 5 nrs. per jaar

6 nrs. per jaare-Nieuwsbrief sinds 2004 18.000 bestemmelingen 12 nrs. per jaarKADOC Newsletter sinds 2008 21.500 bestemmelingen 1 nr. per jaarreeks Studies sinds 1984 33 0reeks Artes sinds 1998 11 1reeks Studies on Religion, Culture and Society sinds 2004 9 4reeks Diversen sinds 1984 49 2reeks KADOC/EXPO sinds 2008 6 2reeks Inventarissen & repertoria sinds 1981 32 0website 40.000 bezoekers

9.183 digitale beelden en circa 16 uur kopieën bewegend beeld

2010

68

jaarverslag 2010

B4. Publicaties, tentoonstellingen en audiovisuele programma’s

Bij volgende niet-exhaustieve opsomming dient te worden opgemerkt dat het regelmatig gebeurt dat vra-gen ter voorbereiding van publicaties en audiovisuele producties uiteindelijk niet tot onmiddellijk resultaat lei-den of dat er ten slotte toch geen materiaal uit KADOC wordt gebruikt.

Vooral de collectie missiefilms wordt veelvuldig geraad-pleegd, zowel door binnen- als buitenlandse program-mamakers. Voorts valt een frequente dienstverlening te noteren voor het aanleveren van audiovisueel materiaal aan het weekblad Tertio en het wetenschappelijk tijd-schrift Trajecta.

B4.1. Publicaties

B4.1.1. KADOC-publicaties

•Jan De Maeyer, E. Put, J. Roegiers, A. Tihon & G. Vanden Bosch, eds. Het aartsbisdom Mechelen-Brussel. 450 jaar geschiedenis. 2 dln, 296 & 412 blz. (Er verscheen ook een Franstalige uitgave.)

•Bram Cleys, Roeland Hermans & Luc Vints. Getuigen van een missie. Foto’s uit Congo. KADOC/EXPO 6. 64 blz., 43 ill.

•Koenraad De Wolf, Peter Vande Vyvere & Luc Vints. Genageld. Cartoons 10 jaar Tertio. KADOC/EXPO 5. 48 blz., 40 ill.

•Rajesh Heynickx & Jan De Maeyer, eds. The Maritain Factor. Taking Religion into Interwar Modernism. KADOC Studies on Religion, Culture and Society 7. 212 blz.

•Leo Kenis, Patrick Pasture & Jaak Billiet, eds. The Trans-formation of Christian Churches in Western Europe / La transformation des églises chrétiennes en Europe occidentale (1945-2000). KADOC Studies on Religion, Culture and Society 6. 352 blz.

•Keith Robbins, ed. Political and Legal Perspectives. KADOC Studies on Religion, Culture and Society; sub-reeks The Dynamics of Religious Reform in Northern Europe, 1780-1920, 1. 248 blz.

•Karel Strobbe & Kristien Suenens. Zusters Kindsheid Jesu, 1835-2010. 328 blz., 200 ill.

•Joris van Eijnatten & Paula Yates, eds. The Churches. KADOC Studies on Religion, Culture and Society; sub-reeks The Dynamics of Religious Reform in Northern Europe, 1780-1920, 2. 288 blz.

•Cathérine Verleysen. Maurice Denis et la Belgique, 1890-1930. KADOC Artes 11. 175 blz., kleur, 116 ill.

B4.1.2. Publicaties van KADOC-medewerkers

•Henk Byls. “Les Flamands à Paris: une communauté?” in: J. Rainhorn en D. Terrier, ed. Étranges voisins. Rennes: Presses Universitaires de Rennes, 2010, 163-177.

•Henk Byls. “Het Werk der Vlamingen in Montignies-sur-Sambre” in: I. Goddeeris en R. Hermans, red. Vlaamse migranten in Wallonië. Leuven: LannooCampus, 2011.

•Henk Byls. “Vlaamse kettingmigranten. De filière Zele-Gilly” in: I. Goddeeris en R. Hermans, red. Vlaamse migranten in Wallonië. Leuven: LannooCampus, 2011.

•Bram Cleys en Bruno De Meulder. “Imagining a Chris-tian Territory. Changing Spatial Strategies in the Mis-sionary Outposts of Scheut (Kasai, Congo, 1886-1940)” in: Fassil Demissie, ed. Colonial Architecture and Urba-nism: Intertwined and Contested Histories. Farnham: Ashgate Publishing.

•Bram Cleys. “Katholieke missionarissen in Congo. Een groepsportret” in: Roeland Hermans en Luc Vints. Getuigen van een missie. Foto’s uit Congo. KADOC Expo 6. Leuven: KADOC-K.U.Leuven, 2010.

•Jan De Maeyer & Rajesh Heynickx, eds. The Maritain Factor. Taking Religion into Interwar Modernism. KADOC Studies on Religion, Culture and Society 7. Leuven: Leuven University Press, 2010, 212 p., ill.

•Jan De Maeyer. “Towards a Modern Religious Art. The Case of Albert Servaes” in: Jan De Maeyer & Rajesh Heynickx, eds. The Maritain Factor. Taking Religion into Interwar Modernism. KADOC Studies on Religion, Cul-ture and Society 7. Leuven: Leuven University Press, 2010, 70-83.

•Jan De Maeyer & Jo Deferme. “Caritas in Belgium: Retaining a Vigorous Presence by Adapting and Modernising?” in: Dynamische Zeiten für Diakonie und Caritas? Auf- und Umbrüche in den konfessionellen Wohl-fartsverbänden in den 1960er Jahren. Stuttgart, 2010.

•Jan Art, Jan De Maeyer, Ward De Pril & Leo Kenis. “Church Reform and Modernity in Belgium” in: Joris van Eijnatten & Paula Yates, eds. Ecclesiastical Reform. The Dynamics of Religious Reform in Church, State and Society in Northern Europe, c. 1780 - c.1920, 2. Leuven: Leuven University Press, 2010, 101-122.

•Jan De Maeyer. “De wending van de kerk naar het volk, 1884-1926” in: Het aartsbisdom Mechelen-Brussel. 450 jaar geschiedenis. Dl. 2. Antwerpen: Halewijn i.s.m. KADOC-K.U.Leuven, 2009, 100-171.

•Jan De Maeyer. “L’Église se tourne vers le peuple, 1884-1926” in: L’Archidiocèse de Malines-Bruxelles. 450 ans d’histoire. Dl. 2. Antwerpen: Halewijn i.s.m. KADOC-K.U.Leuven, 2009, 100-171.

•Jo Deferme & Jan De Maeyer. “Entre sciences sociales et politique. La pensée leplaysienne et les milieux catholiques belges”. Les Études sociales,149-150 (2009), 147-166.

69

•Jan De Maeyer. “Reflectie van de dag en persoonlijke aanbevelingen” in: P. De Poorter, ed. De kerk (nog) in het midden? Handelingen studiedag Sint-Laurentiusparo-chie Antwerpen, 15 oktober 2009. Antwerpen, 2010, 137-140.

•Carine Dujardin. “De Bokseropstand mis en scène” in: The Red Lantern (Reeks: Verbeelding in Context). Ter perse.

•Maarten Van Dijck en Tom Truyts. “Ideas, Interests, and Politics in the Case of Belgian Corn Law Repeal, 1834-1873”. The Journal of Economic History. Ter perse.

•Maarten Van Dijck, Jan De Maeyer, Jimmy Koppen en Jeffrey Tyssens, eds. The Economics of Providence. Management, Finances and Patrimony of Religious Orders and Congregations in Europe 1773-1931. KADOC Studies on Religion, Culture and Society. Leuven: Leuven University Press. Ter perse.

•Thomas Jansen & Steven Van Hecke. At Europe’s Service: The Origins and Evolution of the European People’s Party. Heidelberg-Brussel: Springer/CES, 2011, 377 p.

•Steven Van Hecke, “‘Wanneer macht voor ideologie komt’. Het CDA en de Europese Volkspartij” in: Gerrit Voerman, red. Het Christen Democratisch Appèl 1980-2010. Amsterdam: Boom, 2011, 177-193.

•Steven Van Hecke, “Politics and Science in Disguise: Not Quite a History of Europe”. The Low Countries Historical Review, 125 (2010) 4, 56-61.

•Staf Vos. “Waanzin of kuur? Het dansende lichaam tus-sen afwijking en ideaal” in: C. Stalpaert, E. Jonckheere en K. Vuylsteke-Vanfleteren, ed. Het spel voorbij de waanzin: een theatrale praktijk? Gent, 2010, 105-126.

B4.1.3. Andere publicaties

B4.1.3.1. Boeken

•De basiliek van O.-L.-Vrouw van het H.Hart. Architectuur, devotie, iconografie. Sittard, 2010.

•Zeven Leuvense vrouwenportretten. Erfgoedcel Leuven, 2011.

•Nathalie Ceunen. Sappig verteld. Het verhaal achter de fruitteelt in Haspengouw. Sint-Truiden: Erfgoedcel Sint-Truiden, 2010.

•Maria De Cat. Biografie van pastoor Mellaerts (in voor-bereiding).

•Veerle De Laet. Inventaris van het bouwkundig erfgoed in Vlaams-Brabant.

•Marjet Derks. The Quest for Purity. Intellectual Women as Radical Catholics 1890-1940.

•Jan De Volder. The Spirit of Father Damien. San-Francisco: Ignatius Press, 2010.

•Antoon Dieusaert e.a. Florent Mortier: onze familiege-schiedenis. S.l., 2010.

•Joseph Djongakodi-Yoto. Monographie de la province du Sankuru (in voorbereiding)

•Greet Draye e.a. Passages 1918-1945. Het interbellum en de Tweede Wereldoorlog. Averbode, 2010.

•Greet Draye e.a. Passages 1945-2001: na de Tweede Wereldoorlog. Averbode, 2010.

•Fredie Floré. Lessen in Goed Wonen. Woonvoorlichting in België 1945-1958. Leuven: Leuven University Press, 2010.

•Janina Gosseye e.a. Architectuur voor vrijetijdscultuur. Culturele centra, zwembaden en recreatiedomeinen. Tielt: Lannoo Campus, 2011.

•Ugo Janssens. Vrouwen. Witsand Uitgevers, 2010.•Onderzoeksgroep ASRO. Ruimtelijke ontwikkeling regio

Kortrijk.•Paul Van Damme. Een geschiedenis van België in poli-

tieke spotprenten (1830-2001) (in voorbereiding).•Peter Van Kemseke. Geschiedenis van de Belgische voor-

zitterschappen van de EU (in voorbereiding).•Paul Van Parijs. 100 jaar Saint Louis University (in voor-

bereiding).•Martine Vermandere. We zijn goed aangekomen! Vakan-

tiekolonies aan de Belgische kust (1887-1980). Bijdragen Museum van de Sociale Strijd, 25. Gent, 2010.

B4.1.3.2. Artikels

•Fredie Floré. “The Open-Air Museum of Bokrijk: Staging Pre-Modern Architecture in the Margins of the 1958 World Fair”. Architectural History, 295-315.

•Jimmy Koppen. “Beeldvorming over kloosters en religi-euzen in 19de eeuws België”.

•Alain Terwingen. ‘Zoeavenlied’. In&Om. Gemeentelijk Informatieblad Houthalen-Helchteren, 18 (2010) 171.

•Yvonne Yiu, artikel voor The Burlington Magazine.•Luc Zaman. “‘Politiek Kalmthout in de jaren dertig

(1932-1940)”. Calmpthoutania, 61 (2009) 3, 89-110.

B4.2. Tentoonstellingen

B4.2.1. KADOC-tentoonstellingen

• ‘Fotograferen in verwondering. Missionarissen in China’ (29 oktober 2009 - 16 januari 2010).

• ‘Genageld. Cartoons 10 jaar Tertio’ (30 januari - 2 april 2010). Deze tentoonstelling was van 17 juli tot 12 sep-tember ook in Gent te zien.

• ‘En leid ons in bekoring. Religie en reclame’ (25 april - 19 juni 2010).

• ‘Blik op religie op blik’ (1 juli - 18 september 2010).•‘Getuigen van een missie. Foto’s uit Congo’ (8 oktober -

22 januari 2011).

70

jaarverslag 2010

B4.2.2. Andere tentoonstellingen

(met gebruik van KADOC-materiaal)

• ‘Anges et Démons en Ardenne et Luxembourg’. Bastogne, Musée en Piconrue, 18 april 2009-3 januari 2010 + verlenging tot 28 maart 2010.

•Stedelijk Museum Lokeren, ‘Meesters van de Lokerse Academie’. Lokeren, Huis Thuysbaert, 6 september 2009-3 januari 2010.

• ‘Textiles, kunst en sociaal weefsel’. Antwerpen, MuKHa, 10 september 2009-4 januari 2010.

• ‘Sjouwers voor de oorlog. Chinese arbeiders in de Eerste Wereldoorlog’. Ieper, Flanders Fields Museum, 24 april-15 augustus 2010.

• ‘Zeven Leuvense vrouwenportretten: van mythisch tot waarheidsgetrouw’. Leuven, Stadhuis, 25 april (Erf-goeddag)-31 mei 2010.

• ‘Zevenjaarlijkse feesten in Hasselt en de ruimere Eu-regio’. Hasselt, Het Stadsmus, 5 juni-29 augustus 2010.

• ‘Kaarten van Gent. 1534-2009’. Gent, Caermersklooster, 13 juni 2010.

• ‘Met de trein 175 jaar sporen’. Mechelen, Lamot, 19 juni - 12 september 2010.

• ‘Autour du fleuve Congo’. Parijs, Musée du Quai Branly, 22 juni-12 september 2010.

• ‘Wij zijn goed aangekomen. Vakantiekolonies aan de Belgische kust 1887-1980’. AMSAB, Caermersklooster Gent, 8 juli-5 september 2010.

• ‘OnGELOOFlijk! Van hemel, hel en halleluja’. Erfgoedcel Kortrijk, Museum Kortrijk 1302, 9 juli 2010-9 januari 2011.

• ‘50ste verjaardag van de staking van 1960-1961’. FGTB Liège-Huy-Waremme, september 2010.

• ‘Schatten van het Europese stripverhaal’. Brussel, Belgisch Stripcentrum, 5 oktober 2010-6 maart 2011.

• ‘Het verhaal van Gent’. STAM, Stadsmuseum Gent, vanaf 8 oktober 2010.

• ‘Mayombe. Meesters van de magie’. Leuven, Museum M, 8 oktober 2010-23 januari 2011.

• ‘Vlaamse theateraffiches tijdens het interbellum’. Schilde, Museum Albert Van Dyck, 16 oktober- 19 december 2010.

• ‘Op vakantie’. Gent, MIAT, 22 oktober 2010-24 april 2011.

• ‘Van liefdadigheid tot zorg: 800 jaar strijd tegen armoede en uitsluiting in de Marollen’. Brussel, Konink-lijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, oktober 2010-maart 2011.

• ‘Afropolis. City, Media, Art’. Keulen, Rautenstrauch-Joest Museum, oktober 2010. Daarna rondreizend.

• ‘Van paardenmiddel tot paardendokter’. Waregem, Stadsarchief, in voorbereiding.

•MAS/Museum aan de Stroom, Antwerpen, presentatie van de Inuit (in voorbereiding).

•Stedelijk Museum Lokeren, vernieuwde opstelling.• ‘Tokopesa Saluti! 125 jaar Belgisch-Congolees militair

verleden’. Instituut voor Veteranen-NIOOO. Rondrei-zende tentoonstelling.

• ‘Stadsvernieuwing i.c. strategische ruimte Groene Singel’. Antwerpen, Felixarchief, voorjaar 2011.

• ’90 jaar Sint-Maartensscoutsgroep Wilsele’ (in voorbe-reiding).

B4.3. Audiovisuele realisaties

(met KADOC-medewerking voor de iconografie)

B4.3.1. Televisie

• ‘Kusttoerisme’, Focus-Wtv, 7 september 2010.• ‘Histoire du Congo’. Eklektik Production. • ‘Congo 2010 - Bonjour Congo’

B4.3.2. Websites

•www.iepersevlaggen.be (Stad Ieper en Erfgoedcel CO, vanaf 13 januari 2010)

•www.hetvirtueleland.be (CAG Leuven)

B4.3.3. Varia

•Villanella, ‘Congo 50 (in)dépendance’. Wereldcultuur-centrum Zuiderpershuis Antwerpen, 2 maart 2010.

• ‘Antwerpen. Gefilmde stad’. Dvd met filmmateriaal over Antwerpen, MAS i.s.m. Koninklijk Belgisch Filmar-chief. In voorbereiding (voorzien mei 2011).

•Reminiscentie Dijlehof, Wereldwerkplaats i.v.m. Congo.•Beeldbank Azura Boechout.•Walter Baeten, Key note lecture voor conferentie History

of Youth. • ‘125 jaar paters van Scheut’ (in voorbereiding).•Kortfilm ‘150 jaar jeugdbeleid/jeugdiconen in de

Europese geschiedenis’ n.a.v. driedaags congres naar aanleiding van het Belgische voorzitterschap van de EU, Brussel, juli 2010.

71

B5. Vormings- en wetenschappelijke activiteiten

B5.1. Lezingen door KADOC-medewerkers

Koen Abts

Utrecht (NL) 25 februari

•The Political Space of Populism. Cosmopolitanism, Peace and Conflict [i.s.m. Rudy Laermans, International Winter School Universiteit Utrecht]

Leuven 27-28 mei

•Populistische representatie en representatieve democratie [i.s.m. Rudy Laermans - Politicologen-etmaal K.U.Leuven 2010, Leuven

Henk Byls

Gent 13 april

•Why ‘Marie’ Was Not Allowed to Become ‘Mariette’. The Belgian Chaplains and Their Flemish Farmers in Northern France (1920-1940) [Globalization, Migration and Identities, European Social Science History Conference]

Kortrijk 27 mei

•L’église face à l’immigration belge dans le department du Nord (1850-1880). Une église franco-belge? [Migration et identités interculturelles, internationaal colloquium K.U.Leuven-Campus Kortrijk]

Leuven 8 december

•Religie, cultuur en alteriteit. Vlaams/Belgische migranten in Noord-Frankrijk en Parijs (1850-1960) [Postgraduate Seminar Subfaculteit Geschiedenis K.U.Leuven]

Bram Cleys

Guimarães (PT) 17-20 juni

•Building a Borderland. Missionary Architecture in the Kasai (Belgian Congo), 1890-1960. [1st International Meeting EAHN (European Architectural History Network)]

Leuven 8 november

•A Picture Speaks a Thousand Words. Witnesses of a Mission [Nocturne fototentoonstelling ‘Getuigen van een missie’, KADOC-K.U.Leuven]

Leuven 8-10 november

•Catholic Missionaries and the Production of a Colonial Landscape in Kasai [Religion, Colonization and Decolonization in Congo, 1885-1960]

Jan De Maeyer

Mechelen 19 februari

•Het aartsbisdom Mechelen-Brussel. 450 jaar geschiedenis.

Pisa (IT) 23-24 februari

•Action française, catholicisme et nationalisme en Belgique [Gastcollege, Scuola Normale Superiore, Séminaires prof. Daniele Menozzi]

Leuven februari-juni

•European Identities, Visual Histories [European Studies K.U.Leuven]


•Oefeningen 2de Bach, met Willemijne Linssen [Opleiding Geschiedenis K.U.Leuven]

Louvain-la-Neuve 26 maart

•Le KADOC - centre d’archives et de recherches [Journée des Archives UCL]

Rome (IT) 20 april

•Catholic Elites in 19th-century Belgium: Between the Church and the Party [Le élites cattoliche nell’Europa liberale/Catholicelites in liberal Europe - Università LUMSA]

Rome (IT) 3-5 juni

•La création d’une intelligentzia catholique en Belgique dans la perspective de la crise moder-une intelligentzia catholique en Belgique dans la perspective de la crise moder-niste. L’optique du cardinal Désiré Mercier [Workshop Science, religion et politique à l’époque de la ‘Crise moderniste’ - Academia Belgica]

Hasselt 19 juni

•Religie en moderniteit: een toelichting. Casus Mariakroningen in België en Limburg tijdens de 19de en 20ste eeuw. [Studiedag ‘Religie en moderniteit. Zevenjaarlijkse feesten in de 19de en 20ste eeuw in de regio Maas-Rijn. Het Stadsmus]

Leuven oktober-december

•Kerkelijke instellingen, met Dries Vanysacker [Opleiding Geschiedenis K.U.Leuven]

72

jaarverslag 2010

Leuven oktober-december

•Oefeningen 3de Bach, met Pieter Raymaekers. [Opleiding Geschiedenis K.U.Leuven]

Luik 9-11 dec.

•Rapport général [Colloque ‘La mémoire de la Grande Grève de l’hiver 1960-1961 en Belgique’]

Tervuren 16 december

•Presentatie KADOC-collecties over Afrika [‘Archief Afrika Europa. Noden? Samenwerking? Toekomst? De DRC, Rwanda, Burundi en België’ - Colloquium Museum voor Midden-Afrika Tervuren]

Greet De Neef

Leuven 20 november

•Audiovisuele archieven [Studiedag Evadoc i.s.m. KADOC]

Carine Dujardin

Laken 18 oktober

•Film ‘The Red Lantern’, 1919 [Workshop ‘Yellow Face, Yellow Peril’ - Museums of the Far East i.s.m. de Vlaamse Dienst voor Filmcultuur & Cinemathek]

Sint-Pieters-Woluwe 22 oktober

•Comparative Missionary Methods in China. The Belgian Franciscans in China (1870-1949) [Vogelzang, vorming minderbroeders in opleiding]

Riemst 24 november

•Bruno Van Weert (1894-1929). Chinamissionaris en martelaar in een tijd van verandering [Heemkundige kring Riemst]

Peter Heyrman

Leiden (NL) 24 april

•ODIS: A Contextual Database on Flemish Civil Society [International workshop ‘Towards a Historical Database of Migrant Organisations in Europe’, Leiden]

Skopje (MK) 27-28 mei

•Contextual Data Collection and Analysis on Intermediary Structures: The Odis Database [First NISE Conference, Institut za Nacionalna Istorija (INI)]

Düsseldorf (DL) 7-8 oktober

•Belgian Catholic Entrepreneurs and Social Responsibility, 1880-1940. Discourses, Frameworks and Social Agendas [Gesellschaft für Unternehmensgeschichte. 33. Wissenschaftliches Symposium. Religion und Unternehmen]

Rome (IT) 11 november

•Contextual Data Collection and Analysis on European Elites in the 19th Century: Construction of a Multifunctional Instrument on Behalf of the Research Project ‘Le élites europee del XIX secolo’ [Meeting ‘European Élites in the 19th Century. The Access to the Decision-making Political, Social and Economic Elites’]

Leuven 19 november

•Gastcollege Onderzoeksmethoden [Geschiedenis van de Nieuwste Tijd K.U.Leuven]

Brussel 7 december

•Media en communicatiewetenschappen, m.i.v. referentiewerken en bronnen [Werkcollege met bronnen en referentiewerken Hedendaagse Periode, VUB]

Luik 9-11 december

•Nieuwe gewaden voor de Belgische middenstand, 1958-1961 [Colloquium ‘La Mémoire de la Grande Grève de l’Hiver 1960-1961’]

Godfried Kwanten

Gent 24 april

•Persoonsarchieven en de archiefpraktijk: ontsluiting en terbeschikkingstelling [Dag van de Nieuwste Geschiedenis]


• ‘Belgische politiek sinds 1945’ [College voor masterstudenten ‘Vergelijkende en internationale politiek’ Fac. Sociale Weten-schappen K.U.Leuven]

Heist-op-den-Berg 21 oktober

•De dekolonisatie van Belgisch Congo [vzw Ter Speelbergen, inleidende lezing op getuigenissen van oud-kolonialen]

Leuven 20 november

•De toegankelijkheid van het archief [Studiedag Evadoc i.s.m. KADOC]

73

Luik 9 december

•De CVP-PSC en de Grote Staking [Colloquium ‘La mémoire de la Grande Grève de l’hiver 1960-1961 en Belgique’]

Krista Maes

Leuven 22 oktober

•Plannencollectie van Sint-Lucas Gent [Studiedag ‘Plannencollecties en presentatie LIAS’]

Aaldert Prins

Leuven 1 maart

•De evangelisch-protestantse christenen in België en hun erfgoed [KADOC Vormingssessie]

Heverlee 24 april

•Een eerste inventaris van het erfgoed van de Evangelische Beweging [Studiedag Evadoc i.s.m. KADOC]

Leuven 4 november

•Gastcollege ‘Protestantse christenen in België’ [College ‘Kerkelijke instellingen’, opleiding Geschiedenis K.U.Leuven]

Leuven 20 november

•Het ordenen en beschrijven van het archief & Waar en hoe bewaar ik ons archief? [Studiedag Evadoc i.s.m. KADOC]

Luc Schokkaert

Leuven 25 februari

•Presentatie scopeArchiv [Archief Annuntiaten Heverlee]

Antwerpen 2 april

•LIAS, archiefbeschrijvingssysteem en digitaal depot [ADVN]

Leuven 7 mei

•Archiefbeheer met scopeArchiv in LIAS [LIBISnet gebruikersdag]

Gent 15 en 18 juni

•LIAS, archiefbeschrijvingssysteem en digitaal depot [Universiteitsarchief en Liberaal Archief ]

Leuven 23 september

•LIAS, archiefbeschrijvingssysteem en digitaal depot [Regionale Historische Centra Nederland]

Leuven 22 oktober

•LIAS, archiefbeschrijvingssysteem en digitaal depot [Studiedag ‘Plannencollecties en presentatie LIAS’]

Gent 16 november

•Voorstelling LIAS [Broeders van Liefde, Gent]

Kristien Suenens

Leuven 24 maart

•19de-eeuwse congregatiestichteressen in België: een groepsportret [Postgraduate Seminar Subfaculteit Geschiedenis K.U.Leuven]

Leuven 2 september

•DiBIKAV: Digital Repertory of Religious Archives in Flanders [Female Religious on the British Isles. Interactions with the Continent. Annual Conference of the network ‘History of Women Religious in Britain and Ireland’]

Maarten Van Dijck

Antwerpen 3 februari

•A Re-evaluation of Ideas, Interests and Politics in Repeal: The Case of the Belgian Corn Laws, 1834-1873 [i.s.m. Tom Truyts (CES) - Research Seminar Department of Economics, Universiteit Antwerpen]

Antwerpen 23 februari

•Hoe economie de geschiedenis vergat en het ontstaan van de economische geschiedenis [Gastcollege voor het college ‘Sociaal-Economische Geschiedenis Nieuwste Tijd’, 3de bachelor opleiding Geschiedenis UA]

Hasselt februari-juni

•Economische geschiedenis en economisch denken [Vakgroep Economie, UHasselt: college in 2de bach TEW]

74

jaarverslag 2010

Dirk Van Overmeire

Boulogne-sur-Mer (FR) & Ieper 26-30 mei

•The Private Battle of Father Leo Van Dijk CICM (1878-1951) for the Souls of Chinese Labourers [Conférence internationale ‘Chinese Workers in the First World War’]

Leuven 1-4 september

• Intertwining Geographies and Identities in Roman Catholic Missiology over the 1920s and 1930s, Belgian Pierre Charles SJ (1883-1954) and British Margaret Thornton RSCJ (1898-1977) [H-WRBI conference ‘Female Religious on the British Isles. Interactions with the Continent’]

Rie Vermeiren

Leuven 22 oktober

•Presentatie Archief Capronnier [Studiedag ‘Plannencollecties en presentatie LIAS’]

Luc Vints

Brussel 18 oktober

•Lezing en filmvertoning over en van missiefilms [Camera Congo, programma van Cinemathek i.s.m. Koninklijk Museum voor Midden-Afrika, Soma & KADOC]

Nijmegen (NL) 10 december

•Het filmmedium in de katholieke kloosterwereld: een historisch overzicht [Colloquium ‘Kloosters op film’ - Stichting Echo]

B5.2. Deelname KADOC-medewerkers aan colloquia, studiedagen, seminaries en andere opleidingen

Brussel 9 februari

•Archiefspecialist of erfgoedprofessional? [Studiedag FARO]

Antwerpen 13 en 20 februari

•Conserveren van historische glasnegatieven [FoMu, Antwerpen]

Leuven 11 maart

•Wonderlijk Marokko. Marokko in de geschiedenisles [Studiedag Vliebergh-Senciecentrum]

Brussel 1 april

• ‘Substitutie, magda?’ [Studiedag VVBAD Werkgroep Automatisering, Algemeen Rijksarchief Brussel]

Gent 16 april

•Lokaal archief. Basis of ballast [Studiedag Liberaal Archief Gent]

Heverlee 24 april

•De identiteit van evangelische christenen in Vlaanderen en hun historisch erfgoed [Studiedag Evangelisch-Theologische Faculteit Heverlee]

Leuven 4 mei

•De relatie tussen heden en verleden in het geschiedenisonderwijs [Studiedag Vliebergh-Senciecentrum]

Antwerpen 5 juni

•40 jaar Interdiocesaan Pastoraal Beraad [Academische zitting]

Leuven 11 juni

•Urban Photography & Cultural Criticism in Europe, 1850-1918 [International workshop]

Amsterdam (NL) 17 juni

•Publieke zorgverlening en religie: de legitimiteit van de levensbeschouwing [Bijeenkomst Onderzoekersnetwerk Religie en Civil Society, Vrije Universiteit Amsterdam]

Gent 18 juni

•ODIS-gebruikersdag

Gent 5-7 juli

•1st European Conference on the History of Youth Work and Youth Policy. Relevance for Youth Work Policy Today

Amsterdam 22-28 augustus

•21st International Congress of Historical Sciences

Leuven 1-4 september

•Female Religious on the British Isles - Interactions with the Continent (7th-20th Century) [International Colloquium - Annual conference of the H-WRBI, in cooperation with KADOC-K.U.Leuven]

Amsterdam23-24 september

•A European Database of Migrant Organisations [Internationale workshop, IISG]

Leuven 13 oktober

•Archiefbeheer, wetenschappelijk onderzoek en publieke dienstverlening: een toekomstper-spectief voor het Rijksarchief [Lezing algemeen rijksarchivaris Karel Velle, K.U.Leuven]

75

Brussel 19 oktober

• Is de klassieke inventaris voorbijgestreefd? Impact van digitale beschrijvingssystemen op de klassieke beschrijvingspraktijk [VVBAD Werkgroep Automatisering]

Brussel 22 en 29 oktober 9 november

•Cursus digitaliseren en digitaal archiveren [Brussel - Faro]

Münster (DL) 2-3 december

•Politics within Nineteenth Century Missionary Periodicals [Workshop Exzellenzcluster ‘Religion und Politik’, Westfälische Wilhelms-Universität Münster]

Antwerpen 9 december

•Dag van het muzikaal erfgoed [Studiedag, Resonant]

Brugge 9 december

•Erfgoed: de meerwaarde voor Europa. De voordelen van interactie [Congres in het kader van het Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie]

Tervuren 16 december

•Archief Afrika Europa. Noden? Samenwerking? Toekomst? De DRC, Rwanda, Burundi en België [Colloquium Museum voor Midden-Afrika Tervuren]

Brussel 17 december

•Toelichting beleidsvisie Immaterieel Cultureel Erfgoed [Studienamiddag]

B5.3. Begeleiding van doctoraten

Jan De Maeyer

Bram Cleys Missionering en architectuur in Belgisch Kongo (1908-1960). Identiteits(re)constructie tussen cultuur-overdracht en dialoog (copromotor)

Jo Luyten De uitgedreven religieuzen van de Limburgse religieuze instituten op het einde van de achttiende eeuw en hun bijdrage tot het 19de-eeuws reveil van de kloosters in Belgisch Limburg

Pieter Raymaekers Engineering a New World: The Role of Engineers in Modern Society, 1860-1914Kristien Suenens De rol van vrouwelijke religieuzen in de ontwikkeling van 19de-eeuwse actieve zustercongregatiesDirk Van Overmeire The Interaction between Missionary Practice and Science in the China Mission Field of the CICM-

Fathers (1868-1940)An Vandenberghe Mission in the Making. Catholic Missiology, Science and Modernity (1890-1939)Wilfried Wouters De Sint-Lucasscholen en de ontwikkeling van de christelijke kunst, 1900-1958. Tussen regel en vrijheid

Patrik Jaspers De invloed van de steenkoolmijnen op de materiële cultuur in Limburg (copromotor)Willemijne Linssen Engineering a New World: The Role of Engineers in Modern Society, 1800-1860 (begeleiding)M.J. Melchers Nederlandse kerkarchitectuur in de twintigste eeuw. Functie en betekenis van het kerkgebouw in een

veranderende samenleving. U. Leiden, Leescommissie oktober 2010; promotor: Jan Bank (U. Leiden) en Cees van der Ploeg (V.U. A’dam) (assessor)

Caroline Voet Ruimtelijke systematiek in het werk van Dom Hans Van der Laan (1904-1991) (assessor)(als jurylid)

Bart Coppein Edmond Picard (1836-1924), actor en getuige van een veranderend Belgisch rechtsdenken in Euro-pees perspectief aan het einde van de negentiende eeuw. K.U.Leuven, 29 april 2010; promotor: Fred Stevens

Thomas Buerman Katholieke mannelijkheden in België in de negentiende en twintigste eeuw. UGent, 28 mei 2010; promotor: Jan Art

B5.4. Bestuurs- en adviesmandaten

Jan De Maeyer voorzitter-afgevaardigd bestuurder vzw Onderzoekssteunpunt en Databank Intermediaire Structuren in Vlaanderen (19de-20ste eeuw), afgekort ODISvoorzitter consortium LIASvoorzitter Belgisch Historisch Instituut te Rome (BHIR)secretaris-penningmeester Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC) vzwlid Wetenschappelijke Commissie Interfacultair Centrum voor Agrarische Geschiedenis (ICAG) - K.U.Leuvenpenningmeester vzw Archiefbank Vlaanderenlid Adviesraad Centrum Vlaamse Architectuurarchieven

(als copromotor, assessor of begeleider)

76

jaarverslag 2010

lid Directiecomité en Redactieraad Revue d’histoire ecclésiastiquelid Editorial Board The Journal of the Pugin Societylid Redactiecomité van Trajecta. Tijdschrift voor de geschiedenis van het katholieke leven in de Nederlanden (verantwoordelijke rubriek literatuursignalementen & recensies 19de en 20ste eeuw)lid Editorial Board Schweizerische Zeitschrift für Religions- und Kulturgeschichtelid Redactieraad Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden sedert 2007lid Adviesraad Vlaams Instituut voor Audiovisueel Archief (vzw Waalse Krook & IBBT)

Greet De Neef lid Werkgroep Aleph-bewegend beeldlid Werkgroep Aleph-statisch beeldlid Stuurgroep ‘Globale inventarisatie en voorbereiding herbestemming archief en archiefbiblio-theek Vlaamse Minderbroeders Sint-Truiden’lid Stuurgroep ‘Masterplan behoud en beheer van kerkelijk textiel in Vlaanderen’

Carine Dujardin bestuurslid Vereniging voor Religieus-wetenschappelijke Bibliothecarissen (VRB)lid van adviesraad LIBISnetlid diverse werkgroepen van LIBISnet (catalografie, serials, schoolboeken, publiekscataloog)lid Campusbibliotheekraad Humane Wetenschappenlid collectieoverleg van beheerders van bewaarcollecties kinderboeken (België/Nederland)lid Calamiteitenoverleg Leuvense erfgoedinstellingen

Karim Ettourki lid beoordelingscommissie Collectiebeherende Cultureel-erfgoedorganisaties

Peter Heyrman lid Technische Werkgroep Onderzoekssteunpunt en Databank Intermediaire Structuren in Vlaan-deren, 19de-20ste eeuw, ODIS lid Werkgroep Automatisering Archiefsectie VVBADlid Wetenschappelijk Comité Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel (AMVB)lid Sectorale Deelraad Erfgoed Stad Leuvenlid Stuurgroep Erfgoedcel Leuvenlid Stuurgroep onderzoeksproject ‘De geschiedenis van de SERV en van het sociaaleconomisch overleg in Vlaanderen’lid Stuurgroep project ‘Ontwikkeling van expertise en expertise-uitwisseling in verband met ont-sluiting van erfgoed over immigratie naar Vlaanderen en Brussel in de 20ste eeuw’, Centrum voor Migratie en Interculturele Studies (CEMIS U.Antwerpen)lid Stuurgroep onderzoeksproject ‘Geschiedenis Christelijk-Sociale Beweging’, Vrije Universiteit Amsterdam - Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme (1800-heden)lid Werkgroep Prisma-Cijferboek. Veld- en toekomstanalyse van het cultureel-erfgoedveld in Vlaanderen (FARO)lid Stuurgroep Islamitisch Cultureel en Religieus Erfgoed - Expertisecentrum voor Islamitische Culturen in Vlaanderen (ECICV), nu MANA vzwlid Expertengroep ‘Beschrijvende Standaarden’ - CEST (Cultureel Erfgoed Standaarden Toolbox) / PACKED vzwwnd. lid Cultureel Erfgoedoverleg Vlaanderen

Godfried Kwanten lid Bestuur Sectie Archief en Hedendaags Documentbeheer van de VVBADlid Jury Ger Schmookprijslid Stuurgroep Werking Kerkelijke Archieven Vlaanderenlid Steering Committee van de Section for Archives of Churches and Religious Denominations van de International Council of Archiveslid Adviesraad CRKClid Raad van Bestuur vzw Cultureel Erfgoed Annuntiaten Heverleelid Technische Werkgroep Archiefbank Vlaanderenlid organisatiecomité (namens de VVBAD) Internationaal Archiefcongres Vredespaleis Den Haag 30-31 augustus 2010lid examencommissie aanwerving archiefmedewerker Kamer van Volksvertegenwoordigers

77

Krista Maes en Rie Vermeiren

lid Adviesraad publicatie handleiding Architectuurarchieven (Vlaams Architectuurinstituut Antwerpen)lid Begeleidingscommissie project ‘Materiële zorg en selectie bij de inventarisatie van architec-tuurarchieven’ (Centrum voor Vlaamse Architectuurarchieven, Antwerpen)

Patricia Quaghebeur lid Werkgroep Aleph-eindgebruikers

Pieter Raymaekers bestuurslid Belgische Vereniging voor Nieuwste Geschiedenis

Luc Schokkaert lid ICT-raad van Humane Wetenschappen K.U.Leuvenlid Werkgroep Digitale Archivering van de K.U.Luevenlid Werkgroep Automatisering van de VVBAD

Kristien Suenens lid FARO-Werkgroep Collecties

Luc Vints lid Raad van Beheer vzw Vrienden van het Vlaams Filmmuseum en -archieflid begeleidingscommissie project ‘Sauvegarde de la mémoire coloniale’ (ULB, Afrikamuseum Tervuren en Koninklijk Belgisch Filmarchief )lid Werkgroep Nieuwe Belgische Overzeese Biografie van de Koninklijke Academie voor Overzeese Wetenschappen lid oprichtend comité van het Leuven Institute for Ireland in Europelid jury aanwerving museumsuppoost stad Lierlid Vlaamse Museumvereniging / International Council of Museumslid Gebruikersgroep Auteursrecht en Cultureel erfgoed, FARO

Staf Vos lid adviesraad internationale workshop ‘Choral Societies and Nationalist Mobilization in Nine-teenth-Century Europe’, 18-19 februari 2011, de Singel, Antwerpen

B5.5. Geleide bezoeken en werkbezoeken aan KADOC

12 januari Bezoek Vlaamse Erfgoedbibliotheek16 februari Studenten LUMSA (Rome)28 maart Studenten LUMSA (Rome) 30 april Studenten Radboud Universiteit Nijmegen7 mei Delegatie van de Université de Kinshasa o.l.v. prof. Labana Lasay’abar, rector17 juni Bestuur broeders Christelijke Scholen17 november Studenten archivistiek K.U.Leuven23 november Protestestants Documentatiecentrum (Amsterdam)30 november Studenten 2de bachelor Geschiedenis K.U.Leuven 17 december Studenten 2de bach Histoire FUNDP20 december Prof. Tanji Tokura (Kansai University, Japan)

78

jaarverslag 2010

B6. Overzicht van de schenkers en bewaargevers in 2010

VerklaringAR archiefAV audiovisuele documentatieBK boeken, brochuresTS tijdschriften

Aartsbisdom Mechelen Brussel (2) BKAcco Uitgeverij (Leuven) (4) BKACV (Brussel) (1) AR/BKACV-CSC Metaal (Brussel) (1) BKACV-Metea (Kortrijk) (2) AR/BKACW (Brussel) (1) ARADVN (Antwerpen) (1) BKAerts Helena (Kortrijk) (1) BKAfrika-Getuigenissen vzw (Wilrijk) (1) AVAlgemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën Brussel (4) BKAlgemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën Hasselt (1) BKAmsab - Instituut voor Sociale Geschiedenis (Antwerpen) (1) BKAmsab - Instituut voor Sociale Geschiedenis (Gent) (2) AVAMVC-Letterenhuis (Antwerpen) (1) BKAnnalen van het Thijmgenootschap (Nijmegen) (3) BKAnnuntiaten van Heverlee (4) BKAnoniem (27) AV/AR/BK/TSAntheunis René (Sinaai-Waas) (1) BKArizona films (Brussel) (1) AVArnauts Paul (Brussel) (1) ARArnould Gustave (Brugge Sint-Kruis) (1) ARArren Raymond (Westende) (1) BKArtesis Hogeschool Antwerpen (2) BKBaeck Mario (Onze-Lieve-Vrouw-Waver) (1) BKBaete Frank (Assenede) (1) BKBelgische Evangelische Zending (Brussel) (1) AVBerghs Bruno (Kessel-Lo) (2) BKBernaerts Mieke (Leuven) (1) BKBibliotheca Wasiana Sint-Niklaas (2) BKBinnard Johan (Leuven - Heverlee) (1) AVBirgittinessen - Abdij Maria Refugie (Uden) (1) BK/TSBisdom Antwerpen (2) BKBisdom Brugge (2) BKBisdom Gent (3) AV/BKBisdom Hasselt (1) BKBisdom Hasselt PIC Pastoraal Informatiecentrum (1) BKBoerenbond (Leuven) (3) ARBornauw-Hooghe (Herent) (1) BKBroederlijk Delen (Brussel) (2) ARBroeders OLV van Lourdes Oostakker (1) BKBroekmans Juliette (Malderen) (1) BKBrussels Hoofdstedelijk Gewest (Sint-Joost-ten-Node) (1) ARBrysse Adrien (Gent) (1) AV/ARBussels Joseph (Hechtel) (1) BKCAG (Leuven) (2) BK/TSCardinaels Lambert (Hamont-Achel) (1) BKCARHOP (Brussel) (1) BKCaritas Catholica Vlaanderen (Brussel) (1) TSCaritas International (Sint-Joost-ten-Node) (1) BK

79

CD&V (Brussel) (1) ARCDRR (Namen) (1) BK/TSCentre archivistique et documentaire (CARDOC) (Luxemburg) (1) BKCentrum Informatieve Spelen (Heverlee) (1) ARCentrum Vlaamse Architectuurarchieven (Antwerpen) (1) BKChristenen voor Europa (Tervuren) (1) ARClarissen Kessel-Lo (2) AR/BKClarissen Roeselare (1) AR/BKClarissen Sint-Truiden (1) ARCM Limburg Verbond (Hasselt) (1) BKCoghe Gilbert (Rumbeke) (1) BKCollette Godelieve (Sint-Pieters-Leeuw) (1) BKConings-Dries Mia (Heverlee) (1) BKCorelio (Groot-Bijgaarden) (1) TSCorrens Raymond (Wijnegem) (1) AVCorstjens Wim (Maaseik) (1) TSCretin-Billiau Paula (Hasselt) (1) ARCrick Eddy (Merchtem) (1) BKCroux Bert (Hasselt) (1) ARCultureel Centrum van de abdij Affligem (1) BKDaelemans Freddy (Puurs) (1) BKDe Becker Urbaan (Alsemberg) (1) AV/BKDe Bock Greet (Haasdonk) (1) BKDe Brabanter Marcel (Sint-Niklaas) (1) ARDe Brandt Edward (Zellik) (1) ARDe Bruycker Roger (Antwerpen) (11) AV/BKDeca Jos (Edegem) (2) BK/TSDe Cock Stijn (Tervuren) (1) BKDe Craene Bob (Heverlee) (1) ARDe Jonckheere Theo (Mechelen) (1) BKDe Keersmaecker Marcel (Sint-Katelijne-Waver) (1) BKDelureanu Stefan (Boekarest) (1) BKDemeulenaere Gaby (Brugge Sint-Michiels) (2) ARDenys Franz (Anderlecht) (2) BKDe Poortere José (Meigem) (1) BKDe Prins Marcel (Herent) (1) ARDepuydt Marc (Kessel-Lo) (1) BKDe Schrijver-Batavia Guido en Monique (Aalst) (2) AR/BKde Smet d’Olbecke François (Santiago de Chile) (1) AR/BKDe Smet Pierre (De Pinte) (1) ARDe Temmerman Ludwig (Brakel) (1) BKDe Valck José (Leuven) (1) BKDevillé Miel (Rotselaar) (1) BKDe Volder Jan (Antwerpen) (1) BKDevoldere Michaël (Erembodegem) (1) BKDevroe Johan (Haasrode) (1) BKDewil Pierre (Brussel) (2) AV/BKD’heedene Lena (Lichtervelde) (1) ARD’hoker Mark (Leuven) (1) BK/TSDillemans Roger (Bertem) (1) BKDirickx Jean-Louis (Wommelgem) (1) BKDochters van het Kruis (Genk) (1) ARDochters van Maria Paridaens (Leuven) (2) AV/BKDochy Benoît (Doornik) (1) BKDominicanen Leuven (1) AV/BKDominicanessen Herne (1) AR/BKDriessen Ann (Gent) (1) ARDrouillon Jos (Ingooigem) (1) BK

80

jaarverslag 2010

Dubois Marc (Gent) (1) TSDumont Frans (Kessel-Lo) (1) AV/BKDusar Wouter (Sint-Truiden) (1) BKErfgoedcel Hasselt (1) BKErfgoedcel Kortrijk (1) AV/BKEvangelisch Jeugdverbond (Heverlee) (1) AVFARO. Vlaams Steunpunt voor Cultureel Erfgoed vzw (Brussel) (1) BKFedagrim (Evere) (4) AV/AR/BKFederatie Kessel-Lo Noord (1) BKFederatie Moorslede (1) AVFonds Suzan Daniel vzw (Gent) (1) BKFotomuseum Provincie Antwerpen (1) BKFranciscanessen Missionarissen van Maria van Rome (Sint-Pieters-Woluwe) (1) AV/BKFranciscushuyze (Ieper) (1) BKFranssen Hubert (Sint-Martens-Voeren) (1) BKFUNDP - Faculté des Sciences Politiques, Sociales et de la Communication (Namen) (1) BKGallant Armand (Sint-Joost-ten-Node) (2) AV/BK/TSGasthuiszusters Augustinessen van Leuven (Herent) (2) AR/TSGemeenschap De Regenboog (Anderlecht) (1) BK/TSGemeente Beveren (1) BKGemeente Geel (1) BKGemeentelijke Bibliotheek Halen (1) BKGemeentelijke POB Sint-Truiden (1) TSGeschied- en Heemkundige Kring Landen (1) BKGeschied- en Heemkundige Kring Utersjank (Maaseik) (1) BKGeux Arnoud (Tilburg) (1) BKGhislain Jean-Claude (Watermaal-Bosvoorde) (1) BKGoetinck Marc (Brugge Sint-Kruis) (2) BKGooris Gerda (Bierbeek) (1) BKGorissen Robert (Bilzen) (1) BKGosselinckx Frans (Bornem) (1) BKGrauwzusters franciscanessen Roeselare (1) BKGroep ARCO (Brussel) (1) ARGustin Hubert (Vosselaar) (1) BKHaesevoets Daniella (Koksijde) (1) AV/BK/TSHanson Marc (Gent) (1) AV/BKHeemkring Sidronius Hosschius (Merkem) (1) BKHeemkundige Kring Adriaen Ghijs (Vosselaar) (1) AVHeemkundige Kring Erpe-Mere vzw (1) TSHeemkundige Kring Kiosk (Beringen) (1) BKHeemkundige Kring Land van Aalst (Zottegem) (1) BKHeemkundige Kring Wissekerke (Kruibeke) (2) BKHellemans Wilfried (Hombeek) (1) BKHendrickx Leo (Wilrijk) (1) BKHendrix Stefan (Leuven) (1) BKHermans Goedele (Halle-Kempen) (1) BKHeyse Etienne (Heverlee) (1) BKHistorisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme (Amsterdam) (1) BKHogeschool-Universiteit Brussel Campus Koningsstraat (1) TSHomes international (Brussel) (1) BKHouthaeve Robert (Moorslede) (1) ARHuybrechts Urbaan (Laken) (1) ARHuyghebaert René (Antwerpen) (1) BKICAG (Leuven) (2) AV/BKIn Flanders Fields Museum (Ieper) (1) AVInternational Institute Canon Triest (Gent) (1) BKJacob Sien (Poperinge) (1) BKJacobs Antoine (Hoensbroek) (1) BK

81

Janssen Paula (Geel) (1) BKJebron vzw (Aalst) (1) ARJoods Museum van Deportatie en Verzet (Mechelen) (1) BKJoos Marcus (Buggenhout) (1) BKJozefieten Leuven - Heilige Drievuldigheidscollege (1) AVJuveyns Lambert (Leuven) (1) BKK.U.Leuven Campus Kortrijk (2) BKK.U.Leuven Diensten Algemeen Beheer (10) AV/BK/TSK.U.Leuven Fac. Letteren (4) AR/BKK.U.Leuven Fac. Psychologie en Pedagogische Wetenschappen (2) BKK.U.Leuven Fac. Sociale Wetenschappen (1) TSK.U.Leuven Groep Wetenschap & Technologie (4) AV/BK/TSK.U.Leuven Onderwijsbeleid (1) BKK.U.Leuven Universiteitsbibliotheek (1) TSKAJ & Tegenstroom (Schaarbeek) (1) ARKaljouw Sjaak (Mechelen) (2) AR/TSKarel de Grote Hogeschool (Antwerpen) (1) ARKarmelietessen Blankenberge (2) AV/BK/TSKarmelietessen Leopoldsburg (1) BKKatholieke Hogeschool Leuven (Heverlee) (3) BK/TSKatholieke Hogeschool Limburg (Hasselt) (2) AV/BK/TSKAV (Brussel) (1) ARKenniscentrum Historie Zorgverzekeraars (Amsterdam) (1) BKKeppens Arno (Buggenhout) (1) BKKeppens Henriette (Ganshoren) (3) AV/BKKerk in Nood Oostpriesterhulp (Heverlee) (1) BKKerkhofs Jozef (Leuven) (2) AVKervyn Esther (Zemst) (3) AV/BKKeustermans Richard (Wolvertem) (1) AR/BKKiermeer Chris (Overijse) (1) BKKimpen Maria (Lommel) (1) BKKinderdienst vzw (Brussel) (1) AVKLJ Nationaal Secretariaat (Oud-Heverlee) (1) ARKnuts Stijn (Diepenbeek) (1) BKKoninklijk Museum voor Midden-Afrika (Tervuren) (1) BKKoninklijk Museum voor Schone Kunsten (Antwerpen) (1) BKKSGV (Tilburg) (2) BKKSJ KSA VKSJ Landelijk Verbond vzw (Brussel) (1) ARKTRO Braambos (Kessel-Lo) (1) AVKU Brussel (1) BKKVG Oost-Vlaanderen (Gent) (1) ARKVLV (Wijgmaal) (2) AR/BKKWB Antwerpen (Turnhout) (1) ARKWB Limburg (Hasselt) (1) ARKWB Nationaal Secretariaat (Brussel) (1) ARKWB Oost-Vlaanderen (Dendermonde) (1) ARKWB Vlaams-Brabant en Brussel (Brussel) (1) ARKWB West-Vlaanderen (Kortrijk) (1) ARLacroix Pascal (Leuven) (1) ARLahaye Pieter-Jan (Leuven) (3) AV/BKLanglois Claude (Vincennes) (1) BKLiberaal Archief (Gent) (1) BKLICAP (Brussel) (1) BKLippens Johannes (Drongen) (1) BK‘M’ Museum (Leuven) (1) BKMahieu Lien (Deerlijk) (1) BKMargot Fons (Dilbeek) (1) ARMariale Werken vzw (Leuven) (1) TS

82

jaarverslag 2010

Markant (Brussel) (1) ARMees Marc (Lier) (1) AV/TSMerens André (Strombeek-Bever) (1) ARMerkelbach Rudolf (Lieshout) (1) BKMeyer Luc (Mechelen) (1) BKMinderbroeders Leuven (1) BKMinderbroeders Sint-Truiden (1) ARMinderbroeders Vaalbeek (2) AV/ARMinderbroeders-kapucijnen Antwerpen (1) BKMinnaert Roland (Mechelen) (1) AVMissiehuis van Schilde (1) BKMissio (Brussel) (1) AV/BK/TSMoeyaert Cyriel (Watou) (2) AVMonballyu Joseph (Knokke) (1) AV/BKMondelaers Toon (Brussel - Sint-Gillis) (1) BKMuseum dr. Guislain (Gent) (1) BKMuseum Zuidwest Brabant (Halle) (1) BKNachtergaele Maurits (Heverlee) (1) BKNetwerk Rechtvaardigheid en Vrede (Brussel) (1) ARNorbertijnen (Averbode) (1) AV/AROKRA Sport (Brussel) (1) BKOp de Beeck Ivo (Wilrijk) (1) BKPasar-Magazine (Brussel) (1) TSPauwels Leo (Schoten) (1) ARPax Christi Vlaanderen (Antwerpen) (3) BK/TSPeeters Jozef (Aarschot) (1) AV/BKPerquy-Vanden Berghe Jacques en Griet (Heverlee) (3) AV/AR/BK/TSPersoons Ernest (Bertem) (1) BKPitsi Magda (Leuven) (1) BKPontificia Universitas Lateranensis (Città del Vaticano) (1) BKPossemiers-Dreesen Jan en Maria (Hoboken) (1) ARProvinciale Bibliotheek Limburg (Hasselt) (1) BKProvincie Oost-Vlaanderen (Gent) (4) BKProvincie Vlaams-Brabant (Leuven) (1) ARQuaghebeur Michel (Ieper) (1) BKRadboud Universiteit (Nijmegen) (2) BKRamioul Karine (Heverlee) (1) AVRedemptoristen Essen (1) BKRedemptoristen Jette (1) AR/BKRedemptoristen Leuven (1) AR/BK/TSRenders Jan (Wezemaal) (1) BKResonant (Leuven) (1) BKRoegiers Jan (Leuven) (1) BKRoose Norbert (Tildonk) (1) ARRubbens Antoine (Laarne) (1) BKRühr-Universität (Bochum) (1) BKRyssaert Maxim (Lauwe) (1) BKSalesianen van Don Bosco Heverlee (2) AVSalesianen van Don Bosco Oud-Heverlee (1) BKSAMEN VZW (Brussel) (1) ARSchellekens Jozef (Hoogstraten) (1) BKScheutisten Leuven (4) AV/BKSchreurs Laura (Overijse) (1) BKSint-Jozefscollege (Beringen) (1) ARSint-Pauluskerk (Antwerpen) (1) BKSlechten (Winksele) (1) BKSociaal Historisch Centrum voor Limburg (Maastricht) (1) BKSpaargaren Herman (Gistel) (1) AV/AR

83

Spiessens Godelieve (Antwerpen) (1) AV/ARStad Antwerpen (1) TSStad Ieper (1) BKStadsarchief Brugge (1) AVStadsarchief Lokeren (2) BK/TSStadsarchief Roeselare (1) AVStrobbe Karel (Gent) (1) BKStudie- en Coördinatie Centrum Joris Van Severen (Ieper) (1) BKSwinnen-Vanderwaeren Wilfried & Rita (Kessel-Lo) (1) AVTask Force for International Cooperation on Holocaust Education, Remembrance and Research (Brussel) (1) BKTele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel vzw (Leuven) (1) ARTheologisch en Pastoraal Centrum (Antwerpen) (1) TSThijs Jos (Kopp) (1) AR/BKTihon André (Sint-Joost-ten-Node) (2) BKUCL - FLTR/HIST/CONT- Fac. de Philosophie et Lettres - dépt. d’Histoire (Louvain-la-Neuve) (1) BKUGent - Faculteit Ingenieurswetenschappen (1) BKUitgeverij Altiora - Educatief fonds (Averbode) (37) AV/BKUitgeverij Altiora - Religieus fonds (Averbode) (4) BKUitgeverij Carmelitana (Gent) (2) BKUitgeverij Davidsfonds (Leuven) (4) BKUitgeverij Die Keure Educatief (Brugge) (1) BKUitgeverij Fidélité (Namen) (1) BKUitgeverij Halewijn (Antwerpen) (1) BKUitgeverij Lannoo (Tielt) (12) BKUitgeverij Pelckmans (Kapellen) (1) BKUlburghs Jef (Heusden-Zolder) (1) ARUniversité de Kinshasa (1) BKUniversité Lumière Lyon 2 (1) BKValgaeren Luc (Brussel) (1) AR/BKValvekens Jan (Antwerpen) (1) AR/BK/TSVanackere Steven (Brussel) (1) ARVan Asbroeck Frans (Heverlee) (2) BK/TSvan Batenburg van Lisdonk A. (Zevenbergen) (1) AVVan Beeumen Jan (Lier) (1) BKVanbelle Jacques (Leuven) (2) BK/TSVan Besien Leo (Haacht) (2) BK/TSVan Camp Pol (Leuven) (1) ARVan Clemen Sam (Turnhout) (1) BKVan Daele Adiel (Tielt) (1) ARVandebroek Hannelore (Kessel-Lo) (1) BKVan de Maele Romain (Heverlee) (1) BKVandenberghe Hugo (Rotselaar) (2) ARVandenbogaerde Arnold (Waregem) (1) BKVandenhoeck S.F. (Kessel-Lo) (1) BKVandenhout Karel (Turnhout) (1) BKVanderick Henrica (Kampenhout) (1) BKVan de Riet Henk (Merksem) (1) TSVan de Vliet Bruno (Berchem) (1) AV/BKVan den Abeele Andries (Brugge) (1) ARVan den Cruijce - De Knop Roger (Asse) (1) BKVan den Eynde Guido (Hoevenen) (1) ARVan der Beele Simone (Herent) (1) BKVan der Linden Dirk (Sint-Gillis-Waas) (1) BKvan Dijkhuizen Carrie M. (Leusden) (1) AVVan Dooren Jos (Sint-Kornelis-Horebeke) (1) BKVan Gerwen Marie-Louise (Assebroek) (1) AVVan Glabbeek Jozef (Turnhout) (1) BKVan Goethem Herman (Berchem) (1) AR

84

jaarverslag 2010

Van Grunderbeeck Jos (Rotselaar) (2) AV/BK/TSVan Hecke-Van Craen Paul en Elisabeth (Leuven) (1) AV/BKVanhoren R. (Heverlee) (1) AVVanhove Lode (Deurne) (2) BKVan Istendael Geert (Sint-Lambrechts-Woluwe) (1) AV/BKVan Laer Jef (Heverlee) (1) BKVan Looveren Remy (Zwijndrecht) (1) AVVan Mullem Roos (Heverlee) (1) AVVan Nimmen Armand (Wenen) (1) BKVan Nuffel Werner (Saragossa) (1) BKvan Outryve d’Ydewalle Bernard (Retie) (1) ARVanparijs Lieve (Kessel-Lo) (1) AV/BKVan Roey Mathilda (Leuven) (1) AVVan Vaeck Frieda (Mechelen) (1) AVVanwetswinkel Johan (Grimbergen) (2) AV/BK/TSvan Wijngaarden Wout (Westerlo) (1) BKVekemans Rosa (Lier) (1) AV/ARVellut Jean-Luc (Ukkel) (1) BKVerbrugghe Bert (Genk) (2) ARVerhelst Frans (Tielt) (1) BK/TSVerheyen Betty (Heverlee) (2) AV/BKVerleysen Cathérine (Evergem) (1) BKVermang Marc (Kessel-Lo) (1) ARVerreydt Detty (Leuven) (1) BKVerschraegen Wilfried (Sint-Pieters-Woluwe) (1) AV/BK/TSVersteele Roger (Kraainem) (1) AV/BKVervloet Louis (Londerzeel) (1) AV/BKVicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen (Mechelen) (1) BKVicariaat voor het Onderwijs (2) BKVictorian Society (Londen) (1) BKVinck Honoré (Herent) (1) AVVKW, het Ondernemersplatform (Wilrijk) (1) BKVKW, het Ondernemersplatform West-Vlaanderen (Kortrijk) (1) ARVlaams Bijbelgenootschap (Brugge (Sint-Kruis) (1) ARVlaams Welzijnsverbond (Brussel) (1) ARVlaamse Museumvereniging (Tienen) (1) BKVlassak Werner (Bierbeek) (2) BK/TSVolkskunde Vlaanderen - Huis voor immaterieel erfgoed vzw (Gent) (1) AVVredeseilanden Coopibo vzw (Leuven) (1) ARVrienden van Sint-Sulpitiuskerk Diest vzw (1) BKVrije Basisschool - Kraal (Winksele) (1) AVVRT (Brussel) (1) BK/TSVUB - Faculteit Letteren en Wijsbegeerte (Brussel) (1) BKWellens Cyriel (Hever) (1) BKWelzijnszorg Antwerpen (1) ARWelzijnszorg Brussel (1) AV/BKWerkgroep Geschiedenis Sint-Kruis (1) AV/BKWerrebrouck Benjamin (Alsemberg) (1) BKWit-Gele Kruis Vlaams-Brabant (Lubbeek) (1) AVWit-Gele Kruis Vlaanderen (Brussel) (1) BKWouters Anna (Leuven) (3) BKZilvermuseum Sterckshof (Antwerpen Deurne) (1) BKZorgnet Vlaanderen (Brussel) (1) ARZusters der Christelijke Scholen Vorselaar (2) BKZusters Kindsheid Jesu (Eeklo) (1) BKZusters Kindsheid Jesu van Gent (Gruitrode) (1) BKZusters Kindsheid Jesu van Gent (Oostakker) (1) BKZusters Missionarissen van het Onbevlekt Hart van Maria - Zusters van de Jacht (Heverlee) (3) AR/BK

85

Zusters van de Heilige Jozef van Brugge Sint-Michiels (1) BKZusters van de Heilige Jozef van Sint-Kruis-Winkel Gent (1) BKZusters van de Heilige Jozef van Sint-Kruis-Winkel Mere (1) BKZusters van de Heilige Vincentius (Berkenboom) van Sint-Niklaas (1) BKZusters van de Voorzienigheid van Champion Diest - Noorderprovincie (1) BKZusters van Maria-Jozef van Geraardsbergen Erpe (1) BKZusters van OLV Visitatie van Sint-Amandsberg (1) ARZusters van Overijse-Mechelen Mechelen (2) AR

KADOC-JAARVERSLAG 2010stelling: zie Bijlage 1) vond plaats op 7 oktober. Op de agenda stonden...

Documents

Transcript of KADOC-JAARVERSLAG 2010stelling: zie Bijlage 1) vond plaats op 7 oktober. Op de agenda stonden...