Cijfers en tendensen handelssector

19
SECTORFOTO 2015 HANDEL Cijfers en tendensen

description

 

Transcript of Cijfers en tendensen handelssector

Page 1: Cijfers en tendensen handelssector

SECTORFOTO 2015

HANDEL

Cijfers en tendensen

Page 2: Cijfers en tendensen handelssector

2

SECTORFOTO - ADDENDUM

SECTOR ............................................................................................................................................................. 3

Cijfers van de sectoren................................................................................................................... 3

Lijst van de dertig grootste bedrijven van de sector............................................................. 7

TRENDS IN DE SECTOR .................................................................................................................................. 9

E-commerce ........................................................................................................................................ 9

GROOTHANDEL .............................................................................................................................. 10

Een sector onder druk .................................................................................................................. 10

De verkoper met veel facetten ................................................................................................... 10

INTERNATIONALE HANDEL EN LOGISTIEK ........................................................................... 11

............................................................................................................................................................. 12

DE SECTOREN IN DE TOEKOMST ................................................................................................................ 13

GROOTHANDEL .............................................................................................................................. 13

INTERNATIONALE HANDEL EN LOGISTIEK ........................................................................... 14

OPLEIDINGEN ................................................................................................................................................. 16

Verkoopsproces van a tot z ........................................................................................................ 16

Commerciële specialisatie ........................................................................................................... 16

Verkoopsvaardigheden ................................................................................................................ 16

E-commerce ...................................................................................................................................... 17

Marketing ......................................................................................................................................... 17

Internationale handel .................................................................................................................... 17

Transport en logistiek .................................................................................................................. 17

BIBLIOGRAFIE ................................................................................................................................................ 19

Wetenschappelijke bronnen ........................................................................................................ 19

Internetbronnen ............................................................................................................................. 19

Kranten en tijdschriften ............................................................................................................... 19

Conferenties .................................................................................................................................... 19

Page 3: Cijfers en tendensen handelssector

3

SECTORFOTO - ADDENDUM

SECTOR

In deze nota wordt budget aangevraagd voor het organiseren van opleidingen voor de sectoren groothandel, internationale handel en logistiek in 2016.

Cijfers van de sectoren

Het aantal bedrijven in de handelssector en meer bepaald in de groot- en detailhandel neemt af.

Die daling weerspiegelt zich ook in de evolutie van het aantal bedienden. De opeenvolgende

economische crisissen (2008 en 2011) kunnen die daling verklaren. Een andere reden is de

consolidatietrend bij de bedrijven die al een aantal jaren bezig is en de verhuizing van de

hoofdkantoren naar het buitenland1.

De meeste bedienden van de sector vallen onder paritair comité 200. Dat geldt ook voor de

bedrijven van de sector, die voor 71% onder het APCB vallen.

1 Graydon 2015, Evoluties in het bedrijvenlandschap, p.73.

Page 4: Cijfers en tendensen handelssector

4

SECTORFOTO - ADDENDUM

Wat de geografische spreiding betreft, bevindt meer dan de helft van de bedrijven uit de sector

zich in Vlaanderen (68%), terwijl de rest is verdeeld over Brussel (17%) en Wallonië (14%). Merk op

dat het aantal bedienden dat in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werkt, verhoudingsgewijs hoger

ligt dan het aantal bedrijven dat er zijn hoofdkantoor heeft.

Page 5: Cijfers en tendensen handelssector

5

SECTORFOTO - ADDENDUM

De handelssector bestaat hoofdzakelijk uit KMO's.

Het profiel van de bedienden van de sector ziet er als volgt uit: 70% van de bedienden is tussen

25 en 49 jaar oud, 38% van de bedienden is een vrouw, en 82% van de bedienden werkt fulltime.

Page 6: Cijfers en tendensen handelssector

6

SECTORFOTO - ADDENDUM

Page 7: Cijfers en tendensen handelssector

7

SECTORFOTO - ADDENDUM

Lijst van de dertig grootste bedrijven van de sector

Page 8: Cijfers en tendensen handelssector

8

SECTORFOTO - ADDENDUM

De kaart hieronder duidt de locatie aan van de bedienden van de 30 grootste bedrijven uit de

sector. De grootste bedrijven in de handelssector bevinden zich in het Brussels Hoofdstedelijk

Gewest en langs de as Brussel-Antwerpen.

Ondanks het dalende aantal bedrijven blijft de handelssector een van de

belangrijkste sectoren in België, met meer dan 100.000 bedienden, die meestal

in KMO's werken.

!

Page 9: Cijfers en tendensen handelssector

9

SECTORFOTO - ADDENDUM

TRENDS IN DE SECTOR

E-commerce

De snelle groei van e-commerce in ons land is een tendens die de laatste jaren een aanzienlijke impact

heeft gehad, niet alleen op de groothandel, maar ook op de internationale handel en de logistiek.

Tussen maart 2014 en 2015 kozen maar liefst 440.000 nieuwe klanten voor e-commerce. In 2014

werden in België internetaankopen verricht voor een bedrag van 2,37 miljard euro2. Een derde van

deze aankopen gebeurde via buitenlandse sites3, wat de toeleveringsketen aanzienlijk beïnvloedt. Met

bijna 680 miljoen geleverde pakjes in 2015 volgens de experts van Precepta, worden de logistieke

beroepen zwaar op de proef gesteld. Ze staan immers voor grote uitdagingen: de toenemende

complexiteit van de supply chain, het rendabel maken van de activiteiten en negatieve externe effecten

op stedelijke schaal (files, vervuiling enz.)4. Toch vertraagt de groei lichtjes volgens een studie van de

Ecommerce Foundation: naar schatting +12% in 2015, terwijl dat in 2014 nog +14% was.

Ondanks de groei van de e-commerce loopt België nog steeds achter op de buurlanden. De Belgische

handelaars voelen de druk van de buitenlandse webshops. Hun loonkosten zijn immers minder hoog

en dankzij nachtwerk kunnen ze sneller leveren. Daarom kochten de Belgische consumenten vaak bij

buitenlandse webshops. Slechts 30% van de Belgen heeft in een Belgische webshop gekocht. 5

Om concurrerend te blijven zijn bepaalde bedrijven verhuisd, waardoor er veel arbeidsplaatsen

verloren zijn gegaan.6 In 2015 werd naar aanleiding van een debat tussen de werkgevers en de

werknemers een akkoord bereikt over nachtwerk in de e-commerce. Bij e-commercebedrijven is

nachtwerk voortaan toegestaan7. Dit zal zeker helpen om arbeidsplaatsen terug te winnen.

2 Pascal Lorent, E-commerce vs magasin physique: c’est la guerre, Le Soir, 11 juni 2015. 3 Belga News, La croissance de l’e-commerce ralentit en Belgique, gepubliceerd op www.rtbf.be, 22 september 2015. 4 ITR Manager, E-commerce: en finir avec le casse tête logistique', gepubliceerd op

www.itrmanager.com 18 december 2015. 5 COMEOS (2015), 'E-commerce in België 2014: de vlucht naar het buitenland. Persconferentie 29 januari 2015', http://www.comeos.be/Download_Presse/ppt/E_commerce_in_Belgi%C3%AB_2014_januari2015.pdf (geraadpleegd op 2 februari 2016) 6 COMEOS (2015), 'E-commerce in België: vlucht naar het buitenland',

http://www.comeos.be/menu.asp?id=12415&lng=nl en 'Belgische e-commerce heeft te lijden onder

buitenlandse concurrentie', De Standaard, 2015 http://www.standaard.be/cnt/dmf20150129_01500239

(geraadpleegd op 2 februari, 2016).

7 WAUTERS, Roel (2015), 'Distributiesector sluit akkoord over nachtarbeid in e-commerce', De Morgen, http://www.demorgen.be/binnenland/distributiesector-sluit-akkoord-over-nachtarbeid-in-e-commerce-ba6363a0/ (geraadpleegd op 2 februari 2016)

Page 10: Cijfers en tendensen handelssector

10

SECTORFOTO - ADDENDUM

GROOTHANDEL

Een sector onder druk

Met meer dan 100.000 bedienden en meer dan 12.000 bedrijven is de groothandel een van de

belangrijkste sectoren binnen het APCB. De afgelopen jaren is het aantal bedrijven in de sector

gedaald, deels door de consolidatietrend bij de bedrijven en de verhuizing van de hoofdkantoren

naar het buitenland8. 2014 werd door Comeos bestempeld als een zwart jaar voor de handel9. De

impuls van de wereldwijde concurrentie, de schaalvergroting en de digitale revolutie hebben de

sector onder druk gezet.

In 2015 waren er minder faillissementen in de sector (- 16,7% ten opzichte van 2014)10. Wat de

tewerkstellingsperspectieven voor het eerste kwartaal van 2016 betreft, is de Manpower Barometer

vrij positief. Volgens die Barometer zijn de rekruteringsintenties in zes van de tien onderzochte

sectoren positief en zijn de werkgevers van de groot- en kleinhandelssector (+8), de financiële, de

verzekerings-, de vastgoedsector en de sector van de zakelijke dienstverlening (+7) erg

optimistisch11.

De verkoper met veel facetten

Deze evoluties beïnvloeden het koopgedrag in de B2B-sector. Uit de enquête 'Demand Gen Report'

blijkt dat kopers het internet als belangrijkste werkinstrument gebruiken. Ze worden steeds

ongevoeliger voor traditionele prospectietechnieken en verkiezen interactie met verkopers die hen

hun op het juiste moment gepersonaliseerde inhoud aanreiken op maat van hun behoeften. Ze

maken meer gebruik van hun verschillende sociale en professionele netwerken om advies in te

winnen van gelijken en valideren zo de meest recente aanbiedingen op de markt.12.

Velen zijn het erover eens dat de verkoper vandaag over een waaier aan informatie moet beschikken

zodat de klant prioriteiten kan bepalen. Hij moet de rol van projectleider spelen bij de klant voor en

na de verkoop, en hij moet de ervaring van de klant met zijn product vergemakkelijken. De emotie,

het gevoelsmatige en de relationele band die de verkoper creëert tussen de koper, het product en

zichzelf worden voortaan van het grootste belang in deze multichannelcontext13.

8 Graydon (2015), 'Evoluties in het bedrijvenlandschap', p.73. 9 Comeos (2014), '2014 slechtste jaar ooit voor de handel', in persbericht van 24 maart 2015. 10 Graydon (2016), 'Studie faillissementen jaar 2015', p. 16 11 ManpowerGroup (2016), 'Manpower Tewerkstellingsbarometer Q1 2016 - Samenvatting resultaten België', p.3. 12 Alexane Gautron (2015), 'Les acheteurs btob d’aujourd’hui: qui sont-ils? ', <www.btoblog.com>

geraadpleegd op 15 januari 2015. 13 Amélie Moynot (2014), 'Les 3 facettes du vendeur de demain', <www.actionco.fr> (geraadpleegd op 15 januari 2015).

Page 11: Cijfers en tendensen handelssector

11

SECTORFOTO - ADDENDUM

INTERNATIONALE HANDEL EN LOGISTIEK

De logistiek ondergaat grote veranderingen en ontwikkelingen. Er ontstaan nieuwe trends als gevolg

van de vele uitdagingen, zoals het tekort aan hulpbronnen, de klimaatverandering, de veiligheid en

de nieuwe regelgevingen:

Ecologische trends: duurzaamheid en tekort aan natuurlijke hulpbronnen. In de toekomst

zal duurzame ontwikkeling hoog op de agenda staan. De spelers van de sector moeten hun

consumenten overtuigen om hun activiteiten op ecologische en verantwoorde manier uit

te oefenen.

Technologische trends: enorme stijging van de hoeveelheid informatie. De evolutie van

nieuwe technologieën zal nooit stil staan. Radio Frequency Identification-technologieën

(methode om op afstand informatie op te slaan en op te vragen met gebruik van

indicatoren) zullen in de toekomst bijvoorbeeld een belangrijke rol spelen. Voor de

consumenten en kopers (thuis, in de winkel, onderweg) zal het gebruik van nieuwe

technologieën snel toenemen.

Het consumentengedrag: de consumenten zullen actieve partners worden van de logistieke

keten, en op een rechtstreekse manier de ontwikkeling en de bevoorrading van producten

beïnvloeden. Bovendien zullen ze overal willen kopen via verschillende kanalen (online, in

de winkel, vanaf hun mobiele telefoon), en verlangen dat de goederen worden geleverd waar

ze dat willen (thuis, in de wagen, in een winkel enz.).

De productstroom: de logistieke keten van een andere kant benaderen. De stedelijke

structuren, de transportmiddelen en de huidige infrastructuur raken steeds meer verzadigd

en schaden de serviceniveaus. Ook de energieprijzen en nationale regelgevingen zullen een

negatieve impact hebben op het transport. De sector zal dus de distributie van producten

anders moeten gaan benaderen Bv.: via de consumenten zelf.

Om klaar te zijn voor dit nieuwe tijdperk moeten er cruciale veranderingen worden doorgevoerd:

Echte samenwerking zal noodzakelijk worden: bv. voor bepaalde activiteiten die vandaag

als noodzakelijke differentiëringselementen worden beschouwd, kan worden samengewerkt

met concurrenten. Denk maar aan de bevoorrading van stadscentra.

De verantwoordelijken van de logistieke ketens moeten nieuwe competenties verwerven: die

competenties zijn nog niet duidelijk omschreven, want ze hangen af van wat er in de

toekomst zal worden geïmplementeerd. 14

14

CAPGEMINI EN GCI, '2016, la chaîne logistique du futur', 52 pagina's.

Page 12: Cijfers en tendensen handelssector

12

SECTORFOTO - ADDENDUM

In de internationale handel is er in België een lichte toename van de export voor de periode van

januari tot september 2015 ten opzichte van 2014.15 De belangrijkste partners zijn Europees (76%).

België zal niettemin nieuwe markten moeten aanboren. In de komende jaren zullen Brazilië,

Rusland, India, Afrika en Korea immers belangrijke markten worden. Elk van die markten zal zich

met een krachtig tempo ontwikkelen. Dit zal een impact hebben op de logistiek, want er zal een

nieuw evenwicht moeten worden gevonden tussen lokale en wereldwijde bevoorrading.

15

BELGIAN FOREIGN TRADE AGENCY (2015), 'Belgian foreign trade', http://www.abh-

ace.be/sites/default/files/Statistics/Top3/continents_09m2015.pdf (geraadpleegd op 2 februari 2016).

Page 13: Cijfers en tendensen handelssector

13

SECTORFOTO - ADDENDUM

DE SECTOREN IN DE TOEKOMST

GROOTHANDEL

Het is moeilijk om de toekomst van de handelssector in België te voorspellen, want die hangt nauw

samen met zijn extreem concurrerende omgeving, waar het internet een omwenteling heeft

teweeggebracht, die constant op zoek is naar efficiëntie en is onderworpen aan strenge regelgevingen.

Niettemin blijkt uit een studie 'From Selling to Co-Creating: New Trends, Practices and Tools to

Upgrade your Sales Force', gepubliceerd in 2014 door dr. Regis Lemmens en dr. Javier Marcos-

Cuevas, dat de verkoper van de toekomst een echte consultant zal moeten zijn met

co-creatiecompetenties om zijn product een meerwaarde te kunnen geven. Hij zal over een echt

netwerk of 'ecosysteem' moeten beschikken, om zijn klant de beste oplossingen te kunnen

voorstellen. Hij zal constant in contact moeten staan met zijn klant, meer bepaald via de sociale

media, en hem kwalitatieve inhoud moeten leveren. Tot slot zal hij strategisch moeten meedenken

met de klant, de obstakels kennen waarmee zijn klant wordt geconfronteerd en de laatste trends op

zijn markt, en begrijpen hoe hij zijn concurrenten kan overtroeven16.

Voor dr. Régis Lemmens zal de commerciële logistiek die momenteel de verkoop en de marketing

verbindt, grondig veranderen en er in 2020 als volgt uitzien:

De verkoper van de toekomst zal een businessconsultant zijn.

16 LEMMENS, R. (2016), 'The Future of Selling and Sales Management: Sales 2020',

http://fr.slideshare.net/SalesCubes/sales-management-2020 (geraadpleegd op 25 januari).

2020

Page 14: Cijfers en tendensen handelssector

14

SECTORFOTO - ADDENDUM

INTERNATIONALE HANDEL EN LOGISTIEK

De verschillende trends die hierboven zijn uiteengezet, zullen steeds meer aanwezig zijn in de

wereld van de logistiek. De impact ervan zal in de volgende domeinen zichtbaar zijn17:

De uitwisseling van informatie: Het uitwisselen van informatie (tussen de verschillende

leveranciers en kopers, maar ook ten opzichte van de consumenten) met betrekking tot de

bewegingen van producten in de hele logistieke keten is een essentieel element van het

samenwerkingsproces.

Het delen van opslagruimte: Het succes van het delen van opslagruimte zal berusten op

een efficiënte samenwerking tussen de producenten, tussen de distributeurs en tussen de

producenten en de distributeurs. De nieuwe werkwijzen zullen de gemeenschappelijke

verwerking omvatten van bestellingen en de standaardisering van leveringen. Bv. via de

cloud. De gespecialiseerde spelers – elk op eigen kracht – zouden kunnen en moeten

samenwerken in de logistieke ketens om meer waarde te creëren. Hier vinden we de

leveranciers van Clouddiensten, zoals VMware en Google, waarvan de boodschap is:

"Dit kunnen we, dit kunnen onze partners, en dit bieden we u samen aan."18

Het collectief transport

De bevoorrading in stedelijke en landelijke gebieden / de levering aan huis: de

efficiëntie van de bevoorrading van de 'laatste kilometer' (naar de winkels in de stedelijke

gebieden, de lokale winkels en de huizen van de consumenten, via collectieve installaties

bijvoorbeeld) zal grote prioriteit krijgen. Bv.: levering in de koffer van onze auto, levering

via robots, drones, 'uberisering' van de levering enz. 19

De nieuwe technologieën, automatisering: bepaalde beroepen in de logistieke sector, zoals

de voorbereider van bestellingen, zouden kunnen verdwijnen ten voordele van zelfstandige

robots.20 Picking zal worden uitgevoerd dankzij Googleglass. Dat is al het geval bij DHL.21

In de internationale handel verwachten we een stijging van de grensoverschrijdende e-commerce

met 200% tegen 2018.

17CAPGEMINI EN GCI, '2016, la chaîne logistique du futur', Capgemini en GCI, p.47. 18 D’ACHON, Cyrille (2014), 'La nouvelle chaîne logistique du cloud: Quelle stratégie adopter pour

offrir la meilleure expérience client?', Cloudmaganize.fr, http://www.cloudmagazine.fr/avis-

expert/la-nouvelle-chaine-de-logistique-du-cloud-quelle-strategie-adopter-pour-offrir-la-meilleure

19 'Les rencontres du transport et de la logisTIC', op 18/22/2015, Ottignies-Louvain-la-Neuve,

tussenkomst van Jan Van Roy, CEO DHL PARCEL.

20PERGET, Matthew (2015), 'Entrepôts logistiques: vers une substitution de l’opérateur par les

robots',Voxlog http://www.voxlog.fr/dossier/23_1/entrepots-logistiques-vers-une-substitution-de-

loperateur-par-les-robots).

21 'Les rencontres du transport et de la logisTIC', Ibid.

Page 15: Cijfers en tendensen handelssector

15

SECTORFOTO - ADDENDUM

Er is een enorm potentieel voor de grensoverschrijdende e-commerce, maar om nieuwe markten te

veroveren is het van het grootste belang om met die markten vertrouwd te raken. Cyberhandelaars

die snel nieuwe markten willen betreden, hebben er waarschijnlijk alle belang bij om samen te

werken met lokale webplatforms, zoals Tmallen Chine. Dat zal de verkopers helpen om een

vertrouwensklimaat tot stand te brengen. Een samenwerking bezegelen met een logistiek

leverancier die de markt kent, kan dus voor een niet te onderschatten meerwaarde zorgen en de

kans op succes aanzienlijk vergroten.22

Er zullen meer onlinewinkels zijn dan fysieke verkooppunten.

Bepaalde beroepen uit de logistieke sector zullen verdwijnen en worden

vervangen door robots.

22 'L’avenir et l’expansion de l’e-commerce transfrontalier', Landmark global,

http://landmarkglobal.com/fr_CA/lavenir-et-lexpansion-de-le-commerce-transfrontalier/

2020

Page 16: Cijfers en tendensen handelssector

16

SECTORFOTO - ADDENDUM

OPLEIDINGEN

Verkoopsproces van a tot z

Verkoop voor de klantgerichte buitendienst medewerker 065N

Verkoop voor de klantgerichte binnendienst medewerker 066N

Verbindend verkopen voor de ervaren verkoper 067N

Verkoop voor de klantgerichte technische medewerker 068N

Advies en verkoop aan de balie 069N

Prospecteer en breid uw klantenportefeuille uit 070N

Leer actief luisteren en herformuleren 071N

Stel de juiste vragen 072N

Omgaan met bezwaren 073N

Onderhandel en verdedig uw marge 074N

Afsluiten met succes 075N

Goede en slechte gewoontes in de verkoop DL076N

Binnen 5 minuten succesvol zijn in een verkoopgesprek DL1273N

Objecties weerleggen DL073N

Afsluiten met succes DL075N

Ontdek de behoeften van uw prospect DL1281N

Argumenteren om uw klant te overtuigen DL1282N

Bedrijfstheater - Power : wie leidt de dans? 1220N

Commerciële specialisatie

Verkoop op beurzen : maak van uw beurs een succes 097N

Beheer van belangrijke klanten (keyaccounts) 098N

Telefoon : actieve ondersteuning in de verkoopcyclus - Module 1 (van 3) : basistechnieken 099N1

Telefoon : actieve ondersteuning in de verkoopcyclys - Module 2 (van 3) : prospectie 099N2

Telefoon : actieve ondersteuning in de verkoopcyclus - Module 3 (van 3) : offerteopvolging 099N3

Verkoopsvaardigheden

Klantgericht denken en handelen 082N

Beter verkopen dankzij het structogram 083N

Beter verkopen dankzij MBTI 084N

Stem uw communicatie af op uw klant 085N

Verhoog uw assertiviteit als verkoper 086N

Corporate branding : verhoog je commerciële impact 087N

Omgaan met agressief gedrag in de verkoop 088N

Lichaamstaal in de verkoop 089N

Commerciële psychologie van de aankoper 090N

Page 17: Cijfers en tendensen handelssector

17

SECTORFOTO - ADDENDUM

Versterk en onderhoud uw commercieel netwerk 092N

Bedrijfstheater: CARE : klantgerichtheid op de planken 1101N

E-commerce

E-commerce : succesvol online verkopen 1175N

Marketing

Basisbeginselen in het marktonderzoek 103N

Marketing - Module 1 (van 3) : introductie en basistechnieken 104N1

Marketing - Module 2 (van 3) : marketingstrategie 104N2

Marketing - Module 3 (van3) : marketingplan 104N3

Leads genereren, hoe doe ik dat? 1181N

Kwalitatieve marketing databanken samenstellen 1182N

Merchandising : de aankopen in de winkel bevorderen 105N

Introductie tot basisprincipes van marketing DL1218N

Internationale handel

Betaaltechnieken, exportfinanciering en riskmanagement 124N

Internationale marketing 125N

Zaken doen met China - Module 1 (van2 ) 126N1

Zaken doen met China - Module 2 (van 2) 126N2

Initiatie internationaal recht 128N

Interculturele onderhandelingstechnieken 129N

Aankopen via internet 130N

Inkooponderhandelingen 131N

10 tips om zaken te doen met China DL126N

Omgaan met culturele verschillen DL129N

Transport en logistiek

Incoterms 132N

Transport en documenten 133N

Douane en accijnzen - btw bij grensbewegingen 135N

Magazijnbeheer 136N

Voorraadbeheer 137N

Heftruckbestuurder : basis 138NA

Heftruckbestuurder : gevorderd 138NB

Klein intern transport 1136N

Organisatie van het transport 139N

Page 18: Cijfers en tendensen handelssector

18

SECTORFOTO - ADDENDUM

Initiatie van het transport 140N

Organisatie van het magazijn 141N

Groene logistiek 142N

Engels : english logistics vocabulary DL143N

Frans : vocabulaire logistique en français DL144N

Heftrucks : stabiliteit DL1098N

Heftrucks : veiligheid DL1097N

Magazijn en opslag : veiligheid DL1099N

Magazijn : manueel hanteren van lasten DL1100N

Supply Chain : basis DL137NA

Supply Chain : gevorderd DL137NB

Page 19: Cijfers en tendensen handelssector

19

SECTORFOTO - ADDENDUM

BIBLIOGRAFIE

Wetenschappelijke bronnen

Graydon,2015, Evoluties in het bedrijvenlandschap, Berchem, Graydon Belgium, 84 p.

Graydon ,2016, Studie faillissementen jaar 2015,Berchem, Graydon Belgium, 50 p.

ManpowerGroup, 2015, Manpower Tewerkstellingsbarometer Q1 2016 - Samenvatting resultaten

België, 5 p.

Internetbronnen

Alexane Gautron, 2015, Les acheteurs btob d’aujourd’hui: qui sont-ils? , gepubliceerd op

www.btoblog.com op 9 juli 2015.

Amélie Moynot, 2014, Les 3 facettes du vendeur de demain, gepubliceerd op www.actionco.fr op

4 april 2014.

Regis Lemmens, The Future of Selling and Sales Management: Sales 2020, gepubliceerd op

http://fr.slideshare.net

Kranten en tijdschriften

'E-commerce: en finir avec le casse tête logistique', ITR manager,

http://www.itrmanager.com/articles/160270/commerce-finir-casse-tete-logistique.html

'L’avenir et l’expansion de l’e-commerce transfrontalier', Landmark global,

http://landmarkglobal.com/fr_CA/lavenir-et-lexpansion-de-le-commerce-transfrontalier/

'La nouvelle chaîne logistique du cloud: Quelle stratégie adopter pour offrir la meilleure expérience

client?', Cloudmaganize.fr, http://www.cloudmagazine.fr/avis-expert/la-nouvelle-chaine-de-

logistique-du-cloud-quelle-strategie-adopter-pour-offrir-la-meilleure

'Entrepôts logistiques: vers une substitution de l’opérateur par les robots',Voxlog

http://www.voxlog.fr/dossier/23_1/entrepots-logistiques-vers-une-substitution-de-loperateur-par-

les-robots).

Capgemini en GCI , '2016, la chaîne logistique du futur', Capgemini en GCI, 52 p.

Comeos, '2014, année la plus noire pour le commerce', persbericht van 24 maart 2015.

Pascal Lorent, 'E-commerce vs magasin physique: c’est la guerre', Le Soir op 11 juni 2015.

Conferenties

'Les rencontres du transport et de la logisTIC', op 18/22/2015, Ottignies-Louvain-la-Neuve,

tussenkomst van Jan Van Roy, CEO DHL PARCEL.