SECTORFOTO 2015

SCHOONMAAK- EN DIENSTENCHEQUESECTOR

Cijfers en tendenzen

2

SECTORFOTO - ADDENDUM

SECTOR ............................................................................................................................................................. 3

Sector in cijfers ................................................................................................................................. 3

Lijst van de 30 grootste bedrijven .............................................................................................. 8

EVOLUTIES IN DE SECTOR ........................................................................................................................... 10

Dienstenchequesector: omgaan met discriminerende vragen .......................................... 10

Dienstenchequesector: regionalisering .................................................................................... 10

Professionele schoonmaak: duurzame sector ........................................................................ 11

Opkomst facility management ................................................................................................... 11

Link tussen facility en schoonmaak ......................................................................................... 11

TOEKOMST VAN DE SECTOR ....................................................................................................................... 13

Dienstenchequesector: verdere regionalisering .................................................................... 13

Dienstencheque- en schoonmaaksector: automatisering ................................................... 13

Schoonmaaksector: digitalisering .............................................................................................. 14

Facility management: digitalisering .......................................................................................... 14

OPLEIDINGEN ................................................................................................................................................. 15

Schoonmaaksector ......................................................................................................................... 15

Dienstenchequesector .................................................................................................................. 15

BIBLIOGRAFIE ................................................................................................................................................ 16

Internet bronnen ............................................................................................................................ 16

Dagbladen en magazines ............................................................................................................. 16

3

SECTORFOTO - ADDENDUM

SECTOR

Sector in cijfers

De schoonmaaksector telt 1.029 bedrijven en 4.624 bedienden. Zowel professionele

schoonmaakbedrijven als dienstenchequebedrijven zijn opgenomen in deze cijfers. Van de

bedrijven die beroep doen op de diensten van Cevora behoren 54% tot de dienstenchequesector en

46% tot de professionele schoonmaaksector. In de periode 2012-2014 is er elk jaar een lichte daling

van het aantal bedrijven merkbaar en tegelijkertijd een lichte stijging van het aantal bedienden in

de sector.

De bedrijven in de sector behoren maar voor 38% tot het APCB. Dit lage percentage is verklaarbaar

door het feit dat enkel commerciële dienstenchequebedrijven behoren tot het APCB.

Dienstenchequebedrijven die gelinkt zijn aan OCMW‟s, stadsbesturen of PWA‟s horen hier niet bij.

De bedienden in de sector behoren wel grotendeels (93%) tot het APCB.

4

SECTORFOTO - ADDENDUM

Wat betreft de geografische spreiding, bevindt 42% van de bedrijven zich in Vlaanderen, 31% in

Wallonië en 27% in het Brussels hoofdstedelijk gewest.

Merk wel op dat er in verhouding tot het aantal bedrijven die actief zijn in Vlaanderen, meer

bedienden werkzaam zijn in Vlaanderen (56%).

5

SECTORFOTO - ADDENDUM

De schoonmaaksector bestaat voor 66% uit kleine en middelgrote ondernemingen, de overige 34%

bestaat uit grote bedrijven. In de professionele schoonmaak zijn er enkele heel grote bedrijven

zoals ISS, Laurenty en GOM en ook in de dienstenchequesector komen er steeds grotere bedrijven.

Enkele grote spelers op dit moment zijn bijvoorbeeld Plus Home Services en Servihome.

6

SECTORFOTO - ADDENDUM

Het profiel van de bedienden ziet er voornamelijk als volgt uit: 72% zijn tussen 25 en 49 jaar oud,

68% zijn vrouwen en 70% werken voltijds. Qua leeftijd volgt de schoonmaaksector de tendens in het

APCB. De meerderheid van de bedienden is immers tussen 25 en 49 jaar oud.

Wat betreft het geslacht volgt de schoonmaaksector het APCB niet. De sector stelt namelijk vooral

vrouwen tewerk (68%). Dit is de omgekeerde tendens dan in de bedrijven van PC200, waar de

meerderheid van de bedienden mannen zijn (59%).

7

SECTORFOTO - ADDENDUM

Qua type prestatie werken de meeste bedienden in de schoonmaaksector voltijds (70%). Hiermee

volgen ze de tendens uit alle sectoren uit het APCB.

8

SECTORFOTO - ADDENDUM

Lijst van de 30 grootste bedrijven

9

SECTORFOTO - ADDENDUM

Onderstaande kaart toont de geografische verdeling van de bedienden die werken bij de dertig

grootste bedrijven.

Een deel van de commerciële dienstenchequebedrijven zijn niet opgenomen in deze cijfers. Het gaat

om een aantal uitzendkantoren die een erkenning hebben als dienstenchequebedrijf. De gegevens

van deze bedrijven zijn opgenomen in de sectorfoto van de uitzendsector.

Tot de schoonmaaksector behoren zowel de professionele

schoonmaakbedrijven als de dienstenchequebedrijven. Er was een duidelijke

groei merkbaar tot 2012 wat betreft het aantal bedrijven en bedienden. Daarna

daalde het aantal bedrijven lichtjes, terwijl het aantal bedienden licht bleef

toenemen. Dit kan verklaard worden door enkele fusies in de sector.

!

10

SECTORFOTO - ADDENDUM

EVOLUTIES IN DE SECTOR

Dienstenchequesector: omgaan met discriminerende vragen

In februari 2015 was er grote opschudding in de dienstenchequesector. Uit een onderzoek van het

minderhedenforum bleek dat 2 op de 3 dienstenchequebedrijven ingaan op de vraag van hun

klanten om geen allochtone poetshulp te sturen1. Er werd een actieplan uitgewerkt om de

discriminatie in de dienstenchequesector aan te pakken. De focus van het actieplan ligt op positieve

en gedragen acties zoals sensibilisering, vorming en preventie2.

Dienstenchequesector: regionalisering

Door de zesde staatshervorming is de bevoegdheid rond dienstencheques sinds 1 juli 2014

overgedragen aan de regio‟s. Dit bevat onder meer subsidies voor erkende dienstencheque-

ondernemingen, fiscale aftrekbaarheid, openbare aanbesteding uitgiftemaatschappij en

administratieve regels met betrekking tot de tewerkstelling van dienstenchequewerknemers3.

Op 6 maart 2015 werd door de Vlaamse regering al een wijziging doorgevoerd. Het gaat om de

afschaffing van de verplichting voor dienstenchequebedrijven om bij de instroom van nieuwe

huishoudhulpen minstens voor 60% volledig uitkeringsgerechtigde werklozen of

leefloongerechtigden aan te werven4.

De Waalse regering heeft een studie laten uitvoeren over de economische houdbaarheid van het

dienstenchequesysteem. In september 2015 was de studie klaar en er waren twee aanbevelingen: de

kostprijs van een dienstencheque niet verhogen en het systeem van dienstencheques niet uitbreiden

naar andere activiteiten5.

In Brussel is er voorlopig nog niets gewijzigd. In december 2015 ontmoette de Brusselse minister

Gosuin een aantal dienstenchequebedrijven om van gedachten te wisselen over de toekomst van de

dienstenchequesector in Brussel6. De minister wees vooral op het belang van tewerkstelling voor

laaggeschoolden, terwijl de bedrijven vooral bezorgd zijn om de sector rendabel te houden.

1 «Enkel Vlaamse poetsvrouw gevraagd», in De Standaard, maandag 23 februari 2015, p. 4. 2 Schriftelijke vraag Vlaams parlement, p. 2, http://docs.vlaamsparlement.be/pfile?id=1126603

3 «12 beslissingen over dienstencheques», http://www.vlaanderen.be/nl/vlaamse-

regering/beslissingenvlaamseregering?search=dienstencheques&publication_date=&publication_date_1[min][date]=&publication_date_1[max][date]=&competence=&delivery_channel=&delivery_channel_1=&=Zoeken 4 «12 beslissingen over dienstencheques», http://www.vlaanderen.be/nl/vlaamse-

regering/beslissingenvlaamseregering?search=dienstencheques&publication_date=&publication_date_1[min][date]=&publication_date_1[max][date]=&competence=&delivery_channel=&delivery_channel_1=&=Zoeken 5 http://www.rtbf.be/info/societe/detail_quel-avenir-pour-les-titres-services-en-wallonie?id=9094201

6 «Minister Gosuin ontmoet de dienstenchequebedrijven bij Federgon» ,

http://www.federgon.be/newsletter/newsletter/?tx_ttnews%5Btt_news%5D=722&cHash=d88e120b82e62a1b1f50ef514d34aec7

11

SECTORFOTO - ADDENDUM

Professionele schoonmaak: duurzame sector

De schoonmaaksector is volop bezig met een evolutie naar een duurzame sector. Dit blijkt uit

verschillende projecten zoals ECMR (European Cleaning Machines Recycling). Het ECMR neemt

afgedankte schoonmaakmachines terug, ontmantelt ze en recycleert de onderdelen7. Een ander

voorbeeld is het energielabel voor stofzuigers8.

Opkomst facility management

Midden jaren negentig is Facility Management als vakdomein een eerste keer in België genoemd9. In

2000 werd IFMA Belgian Chapter opgericht, als Belgische afdeling van de wereldwijd actieve

beroepsvereniging voor de Facility Manager.

De facilitaire diensten zijn alle ondersteunende diensten die ervoor zorgen dat een bedrijf en zijn

werknemers hun kerntaken optimaal kunnen uitvoeren. Het gaat dus bijvoorbeeld om diensten als

receptie, schoonmaak, catering, gebouwenonderhoud, enz. Uiteraard bestaan facilitaire diensten al

veel langer dan de jaren negentig maar nu wordt ernaar gestreefd om dit veel professioneler,

efficiënter en goedkoper te organiseren.

De facilitaire diensten kunnen enerzijds intern opgevolgd worden. Zeker in kleine bedrijven wordt

niet altijd een aparte functie zoals „facility coördinator‟ gecreëerd. In dit geval kan dit een

administratief bediende zijn die deze taken er deels bij krijgt, zoals bv de directiesecretaresse die

ook het wagenpark beheert. Anderzijds is het ook mogelijk dat sommige of alle facilitaire diensten

uitbesteed worden aan een extern bedrijf dat gespecialiseerd is in facility management. In België

zijn er verschillende grote schoonmaakbedrijven uit PC200 die zich richten op het aanbieden van

facilitaire diensten.

Link tussen facility en schoonmaak

In 2015 is er, in opdracht van IFMA, voor de eerste keer een trendrapport over facility management

opgemaakt dat een duidelijk beeld geeft van de verschillende deelmarkten en de belangrijkste

spelers in de markt. De deelmarkten binnen facility management zijn:

Cleaning

Catering

Technisch onderhoud

Onthaal

Beveiliging

Groenonderhoud

Total Facility Management (TFM)

De top 3 van de uitbestede facilitaire diensten bestaat uit schoonmaak (32%), catering (25%) en

technisch onderhoud (17%)10.

7 «Elke machine wordt tot de laatste schroef ontmanteld», in Proper magazine, Jaargang 2015, Nr 4, p. 14.

8 «Energielabel voor stofzuigers», in Proper magazine, Jaargang 2015, Nr 4, p. 30.

9 IFMA, «FM-Trendrapport België 2015», p.14,

http://www.ifma.be/gallery/documents/2015/marktstudie/ifma-procos-fmtrendrapport-belgia-12-2015-online.pdf, 10

IFMA, «FM-Trendrapport België 2015», p.32, http://www.ifma.be/gallery/documents/2015/marktstudie/ifma-procos-fmtrendrapport-belgia-12-2015-online.pdf

12

SECTORFOTO - ADDENDUM

Grote schoonmaakbedrijven bieden naast schoonmaak ondertussen ook andere facilitaire diensten

aan. Bijvoorbeeld ISS, de marktleider in schoonmaak in België, biedt naast schoonmaak ook

catering, receptie, onderhoud en beveiliging aan of kan instaan voor al deze facilitaire diensten

samen11. Deze evolutie is ook merkbaar in veel andere schoonmaakbedrijven. In de

schoonmaaksector heerst er scherpe concurrentie en staan de prijzen erg onder druk.

Schoonmaakbedrijven bieden dan ook andere diensten aan waar er meer groeimarge is.

11

http://www.be.issworld.com/diensten-be/facility-management

13

SECTORFOTO - ADDENDUM

TOEKOMST VAN DE SECTOR

Dienstenchequesector: verdere regionalisering

Door de regionalisering zullen er in elke regio waarschijnlijk andere accenten gelegd worden. Voor

de dienstenchequebedrijven is het een uitdaging om die verschillen te vertalen naar de operationele

realiteit. Hierbij een overzicht van de situatie op 1 januari 201612

.

Vlaanderen Wallonië Brussel

Continuïteit

Handhaving prijs ✔ ✔ ✔

Handhaving fiscale aftrek ✔ 10 % ✔

60%-regel

Afgeschaft ✔ ✔

Rentabiliteit

Onderzoek Indexatie 100% ?

Uitdagingen

Uitgiftemaatschappij ? ? ?

Doelgroepenbeleid ? ? ?

Erkenningsregeling ? ? ?

Dienstencheque- en schoonmaaksector: automatisering

Wat betreft automatisering en robotisering is het nog niet duidelijk hoe dit zal evolueren voor de

bedienden uit de schoonmaak. Voor leidinggevenden zoals schoonmaakinspecteurs of consulenten

bestaat er volgens bepaalde studies een grote kans op automatisering13. In een Engelstalige studie

worden ze omschreven als cleaning housekeeping manager & supervisor14. Ook de uitvoerende

functies zoals huishoudhulpen hebben volgens sommige studies een grote kans op robotisering15. Er

moet echter een kanttekening gemaakt worden bij deze voorspellingen. Voor de leidinggevenden, is

er minder kans op automatisering omdat die functies veel sociale vaardigheden vragen bij het

omgaan met klanten en medewerkers. Ook bij de uitvoerende functies is het niet zeker dat de

automatisering snel zal plaatsvinden. In dezelfde studie wordt opgemerkt “However, manipulation

in unstructured environments — like the tasks that must be performed by a house cleaner — are still

beyond the scope of automation for the foreseeable future”16.

12 «Duurzame ontwikkeling van de dienstenchequesector»,

http://www.federgon.be/jaarverslag/nl/federatie/detail_dossier1-2.php

13 «Will a robot take your job?» , http://www.bbc.com/news/technology-34066941

14 «Will a robot take your job?» , http://www.bbc.com/news/technology-34066941

15 Cevora, De technologische revolutie, 2015, p. 10

16 «Will a robot take your job?» , http://www.bbc.com/news/technology-34066941

14

SECTORFOTO - ADDENDUM

Schoonmaaksector: digitalisering

In de schoonmaaksector is digitalisering aan een sterke opmars bezig. Bedienden als

schoonmaakinspecteurs volgen hun werven vaak op via hun tablet of smartphone. Voor

kwaliteitsbeheer en -controles komt er vaak geen papier meer aan te pas. Ondertussen bestaan er

ook al apps specifiek voor de schoonmaaksector. Een voorbeeld is een dks-app (dagelijks

controlesysteem voor schoonmaak) met mogelijkheden om er checklists, rapporteringen,

bezoekverslagen en meldingen aan te koppelen17. De apps worden meestal op maat gemaakt van de

schoonmaakbedrijven.

Tijdens een interview met Trends vertelt de CEO van Iris Cleaning dat hij ook gelooft dat de mobiele

technologie de schoonmaaksector ingrijpend zal veranderen. Het bedrijf investeert sterk in nieuwe

IT-systemen en mobiele technologie. Met mobiele technologie kunnen de werknemers rechtstreeks

rapporteren en via een portaalsite kan de klant ook volgen. “Dat is een heel transparante manier

van werken en vermijdt ook conflicten”, zegt de CEO18. Hij verwacht dat de mobiele technologie het

imago van de sector zal oppoetsen. De sector is immers een professionele industrie geworden met

een heel hoge productiviteit op de vloer.

Op dit moment worden digitale tools meestal gebruikt op het niveau van leidinggevenden. De

uitdaging voor de toekomst is om ook de schoonmakers te laten werken met smart devices. Een

mogelijk obstakel is dat sommige schoonmakers moeite zullen hebben met het gebruik van smart

devices en de aankoop van een groot aantal toestellen voor de schoonmaakbedrijven. Een

ontwikkelaar van een schoonmaakapp voorspelt dat over drie tot vijf jaar elke schoonmaker een

smart device zal hebben19.

Facility management: digitalisering

Bedrijven die facilitaire diensten aanbieden geven aan dat de technologische evoluties een grote

impact zullen hebben in de komende jaren. FMIS (Facility Management Information System), BIM

(Building Information Model), de integratie FMIS-BIM en Big Data zijn de belangrijkste

technologische topics die een invloed hebben op het facilitaire departement20.

In de dienstenchequesector zullen vooral de gevolgen van de

regionalisering duidelijk te voelen zijn. In de schoonmaaksector zullen

zowel leidinggevenden als arbeiders de werven opvolgen via smart

devices. Ook in facility management zal de digitalisering belangrijk zijn

in het opvolgen van de facilitaire diensten met systemen als FMIS en BIM.

17

«App bevordert samenwerking», in Proper magazine, Jaargang 2015, Nr 1, p. 28-29. 18

«Technologie zal het imago van de schoonmaker oppoetsen», in Trends, 12 november 2015, p. 44. 19

« App bevordert samenwerking», in Proper magazine, Jaargang 2015, Nr 1, p. 30. 20

http://www.ifma.be/gallery/documents/2015/marktstudie/ifma-procos-fmtrendrapport-belgia-12-2015-online.pdf, p.44.

2020

15

SECTORFOTO - ADDENDUM

OPLEIDINGEN

Schoonmaaksector

Schoonmaakinspecteur : basistechnieken 408N1A

Schoonmaakinspecteur : materialen en producten 408N1B

Schoonmaakinspecteur : organisatie en opvolging van werven 408N2

Schoonmaakinspecteur : kwaliteitscontroles uitvoeren 408N3

Schoonmaakinspecteur : relatiebeheer met klant, personeel en bedrijf 408N4

Schoonmaakinspecteur : ergonomie 408N5

Schoonmaakinspecteur : s ociale wetgeving 408N6

Veiligheid voor leidinggevenden 409N

Schoonmaken in voedselverwerkende bedrijven 410N

Schoonmaken in ziekenhuizen 411N

Schoonmaken van stofarme ruimtes 412N

Handleiding voor een geslaagde externe kwaliteitscontrole 413N

Klantgerichte attitude 096N

Offerteberekening : oppervlakte- en tijdsberekeningen 151N

Leer uw multicultureel schoonmaakteam beter aan te sturen 235N

Hoe beter omgaan met conflicten 236N

Dienstenchequesector

Manage uzelf en uw huishoudhulpen - Module 1(van 3) 414N1

Hoe uw huishoudhulpen motiveren - Module 2(van 3) 414N2

Uw huishoudhulpen coachend leiden, ook op afstand - Module 3(van 3) 414N3

Schoonmaaktechnieken en organisatie 415N

Sociale wetgeving 416N

Diversiteit : hoe reageren op discriminerende vragen? DL1280N

16

SECTORFOTO - ADDENDUM

BIBLIOGRAFIE

Internet bronnen

Schriftelijke vraag Vlaams parlement, p. 2, http://docs.vlaamsparlement.be/pfile?id=1126603

«12 beslissingen over dienstencheques», http://www.vlaanderen.be/nl/vlaamse-

regering/beslissingenvlaamseregering?search=dienstencheques&publication_date=&publication_

date_1[min][date]=&publication_date_1[max][date]=&competence=&delivery_channel=&delivery_c

hannel_1=&=Zoeken

«Quel avenir pour les titres-services en Wallonie ?»,

http://www.rtbf.be/info/societe/detail_quel-avenir-pour-les-titres-services-en-

wallonie?id=9094201

IFMA, «FM-Trendrapport België 2015»,

http://www.ifma.be/gallery/documents/2015/marktstudie/ifma-procos-fmtrendrapport-belgia-

12-2015-online.pdf,

http://www.be.issworld.com/diensten-be/facility-management

«Duurzame ontwikkeling van de dienstenchequesector»,

http://www.federgon.be/jaarverslag/nl/federatie/detail_dossier1-2.php

«Minister Gosuin ontmoet de dienstenchequebedrijven bij Federgon» , http://www.federgon.be/newsletter/newsletter/?tx_ttnews%5Btt_news%5D=722&cHash=d88e120

b82e62a1b1f50ef514d34aec7

Dagbladen en magazines

«Enkel Vlaamse poetsvrouw gevraagd», in De Standaard, maandag 23 februari 2015, p. 4.

«Elke machine wordt tot de laatste schroef ontmanteld», in Proper magazine, Jaargang 2015, Nr

4, p. 14.

«Energielabel voor stofzuigers», in Proper magazine, Jaargang 2015, Nr 4, p. 30.

«App bevordert samenwerking», in Proper magazine, Jaargang 2015, Nr 1, p. 28-29.

«Technologie zal het imago van de schoonmaker oppoetsen», in Trends, 12 november 2015, p.

44.

« App bevordert samenwerking», in Proper magazine, Jaargang 2015, Nr 1, p. 30.