Horeca en recreatie, Rabobank cijfers en trends

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends, 32e jaargang, november 2008 1Nr. 1 voor bedrijven

Horeca

Horeca en Recreatie

De sector horeca en recreatie heeft een belangrijke

maatschappelijke functie. Door bij te dragen aan de kwaliteit

van leven in de vorm van de aangeboden ontspanning heeft

de sector een positief effect op de samenleving als geheel.

De sector horeca en recreatie onderscheidt veel verschillende

type ondernemingen. De voornaamste groepen zijn hotels,

vakantiecentra, restaurants, cafés, cafetaria’s, fitnesscentra,

jachthavens, golfbanen en wellnesscentra.

Trends Toename van de buitenshuisconsumptie. •

De vrijetijdssector, waarvan de horeca en recreatie •

een dominant onderdeel is, heeft een belangrijke

maatschappelijk én economisch belang. Zij draagt bij aan

de kwaliteit van leven door het bieden van ontspanning

en inspiratie. Het aantal bedrijven en banen in de totale

vrijetijdsindustrie neemt nog steeds toe. In steeds meer

gebieden vormt de vrijetijdssector een belangrijke nieuwe

economische pijler.

Door de groei van bevolking en toenemende •

ruimteclaims komt er meer bescherming voor kwetsbare

natuurgebieden en wordt er meer gezocht naar multi-

functioneel ruimtegebruik.

Doordat de hoeveelheid vrije tijd per inwoner in Nederland •

de laatste jaren is afgenomen en het aanbod in de

vrijetijdsbesteding is gegroeid, maken consumenten meer

keuzes. Hierdoor neemt de onderlinge concurrentie tussen

aanbieders toe.

Grote evenementen bieden mogelijkheden om meer •

buitenlandse toeristen naar Nederland te halen. Deze

evenementen bieden noodzakelijk nieuws naast het

traditionele toeristisch aanbod.

Het gebruik van internet neemt toe bij het zoeken en •

boeken van vrijetijdsactiviteiten zoals logies, eet- en

uitgaansgelegenheden. Dit maakt de markt transparanter

en biedt de consument de gelegenheid om ‘het vastleggen’

zo lang mogelijk uit te stellen. Immers via internet is snel

het aanbod te traceren en te vergelijken.

De consument wil de schaarser wordende vrije tijd •

optimaal invullen. Onderscheidende combinaties van

vrijetijdsbestedingen worden steeds belangrijker om

klanten te trekken. Beleving en welbevinden spelen daarin

een steeds belangrijkere rol.

In een welvarende vergrijzende samenleving is er veel •

aandacht voor gezondheid en vitaliteit. De vraag naar

verantwoord bewegen, goede en gezonde voeding en

ontspanning neemt daardoor toe in Nederland.



Kansen en bedreigingen Recreatie en natuur zijn nauw verbonden aan elkaar. •

Allianties met natuur, waarbij recreatie de natuur versterkt,

bieden oplossingen in kwetsbare gebieden.

Het totaalconcept van het vrijetijdsaanbod bepaalt in •

sterke mate het succes van de individuele onderneming.

Een uniek aanbod met goede profilering levert

ondernemingen in de vrijetijdsindustrie extra bezoekers

en meer omzet op. Dit vraagt om een samenhangend

overheidsbeleid voor de vrijetijdssector en een goede

samenwerking tussen de verschillende branches.

Het is van belang om voortdurend in te spelen op de snel •

veranderende behoeften van de consument. Samenwerken

biedt meer rendement door schaalvoordelen van inkoop

en verbetering van inzichten.

Bij de groeiende groep welvarende ouderen heeft gezond •

zijn en blijven een grote invloed op hun vrijetijdsbesteding.

De groep heeft veel vrije tijd en wil daarvan in steeds

grotere mate genieten.

Van de vaak jonge werknemers in de horeca en •

recreatie (45% is jonger dan 23 jaar) blijven er weinig

hangen. Maar één vijfde van het personeel is ouder

dan 40 jaar. Onregelmatige werktijden en onvoldoende

doorstroommogelijkheden door gebrek aan opleiding,

zorgen ervoor dat veel werknemers na een tijdje weer

afhaken. Het is duidelijk dat de sector behoefte heeft aan

goed opgeleide vakmensen. De horeca en recreatie is

naar verhouding een arbeidsintensieve sector waar een

optimale inzet van arbeid cruciaal is.

Opkomst van nieuwe ´horeca´-aanbieders zoals •

warenhuizen, supermarkten en sportaccommodaties.

Perspectief

Hoog niveau vasthouden is dé uitdaging De stemming in de sector horeca en recreatie is minder

positief dan vorig jaar. Weliswaar werd in de eerste helft van

het jaar nog een omzetplus geboekt, maar dit wordt geheel

bepaald door de stijgende prijzen. De verkoopvolumes

dalen namelijk onder invloed van de zwakkere conjunctuur.

Bovendien heeft de natte horeca te maken met de gevolgen

van het per 1 juli 2008 ingevoerde rookverbod. Vooral de

kleinere bedrijven in de natte horeca rapporteren flinke

omzetverliezen die ze wijten aan dit verbod. De sector zal de

prestaties van het topjaar 2007 dan ook niet evenaren. Toen

groeide de omzet nog met een gemiddelde van 5,5%.

Het wordt moeilijker, maar nog steeds kansen Hoewel de indruk kan ontstaan dat het nu in de gehele horeca

slecht gaat, is dit toch zeker niet het geval. Zo boeken de hotel- en

recreatiebedrijven vergelijkbare of zelfs hogere omzetten dan in

2007. Ook restaurants weten het omzetniveau op peil te houden.

Er zijn nog volop kansen voor de sector horeca en recreatie. Denk

daarbij aan het groeiend aantal senioren. Zij hebben meer vrije

tijd. Bovendien zijn ze op zoek naar luxe, comfort en service en

zijn ze ook bereid daarvoor te betalen. Een andere kans ligt in

de verwachte groei van de buitenhuisconsumptie. Er liggen dus

nog genoeg uitdagingen voor de individuele ondernemer. Door

zichzelf te onderscheiden in de markt en de mogelijke kansen

te benutten, kan hij nog een prima resultaat behalen. Het zal

lastiger worden dan de afgelopen jaren het geval was, maar door

een goede kostenbeheersing en wat inventiviteit kan hij een heel

eind komen.



Achtergrondinformatie

Organisaties Naam Plaats Telefoonnummer URL

Bedrijfschap Horeca en Catering Zoetermeer (079) 368 07 07 www.kenniscentrumhoreca.nl

Koninklijk Horeca Nederland Woerden (0348) 48 94 89 www.horeca.org

RECRON Driebergen (0343) 52 47 00 www.recron.nl

HISWA Driebergen (0343) 52 47 24 www.hiswa.nl

Fit!Vak Oosterbeek (026) 339 07 30 www.fitvak.com

Nederlandse Saunavereniging (NSV) Zwolle (038) 460 23 10 www.nsv.nl

Nederlandse Vereniging van Amsterdam (020) 330 61 03 www.nvg-golf.nl

Exploitantenvan Golfaccommodaties

(NVG)

“Al meer dan 30 jaar biedt Rabobank met Cijfers & Trends betrouwbare branche-informatie. Cijfers & Trends bundelt daarmee kennis

die Rabobank heeft over in totaal 9 sectoren en 80 branches in het Nederlandse bedrijfsleven. Het betreft zowel kwantitatieve als

kwalitatieve informatie over trends, ontwikkelingen, perspectief en achtergronden in de diverse sectoren en branches. Hiermee is Cijfers

& Trends tot een begrip geworden bij MKB ondernemers. Ook over uw branche is meer informatie beschikbaar. Kijkt u hiervoor verder op

www.rabobank.nl/cijfersentrends.”

Horeca en recreatie


Rabobank Cijfers & Trends, 32e jaargang, juli 2008 1

Hotels

Hotels hebben als hoofdactiviteit het verstrekken van logies.

De hotelbranche is op verschillende manieren onder te

verdelen. De meest gebruikte onderverdelingen zijn:

• Aantalsterren;hetNederlandsHotelclassificatiesysteem

geeft een onderverdeling van hotels naar het aantal

sterren.Dezeclassificatielooptvanéénstertotvijfsterren.

Een logiesverstrekkend bedrijf zonder sterren mag zich

geen hotel noemen.

• Typegast;afhankelijkvanhetdoelvanhethotelbezoek

wordt de hotelmarkt onderverdeeld in een zakelijke en een

toeristische markt.

• Locatie;indehotelbrancheiseenonderscheidtemaken

tussenderegioAmsterdam/Schipholenderestvan

Nederland.

• Organisatievorm;metbehulpvande

eigendomsverhoudingen is de branche onder te verdelen

in: zelfstandige hotels, franchise hotels, management

contract hotels en huur hotels.

• Typehotel;eenonderverdelingnaarproductaanbodinde

hotelbranche is ook mogelijk. De branche is dan onder te

verdelenin:Hotel-Garni,Hotel-Café,Hotel-Restauranten

Hotel-Café-Restaurant.

Trends • Internetzorgtvooreengeheelnieuwzoek-enboekgedrag

van de gast.

• Belevingwordtvoordegastenvanhotelssteeds

belangrijker.

• Gastenhebbenintoenemendematebehoefteaan

draadloosinternetopdehotelkamer.Hetgebruikvanwifi

neemt snel toe. Hotels zijn al goed voor 29% van het totale

mondiale gebruik.

• Hotelovernachtingenwordensteedsgewonergevonden.

Bijeenweekendwegineigenlandkiestdegastveelaleen

hotel.

• Steedsvakerwordteenhotelkamerlastminutegeboekt.

De helft van alle gasten boekt maximaal twee dagen voor

aankomst.

• Hetaantalbed&breakfastondernemingenneemtjaarlijks

toe.

• Debadkamerisdedoorslaggevendefactorbijhetboeken

van een hotelkamer.

• Steedsmeerhotelshebbenduurzaamheidopdeagenda

gezet.

Kansen en bedreigingen • Opkomendzorgtoerismewaarbijdezorgvragerbereidis

meer te betalen voor goede voorzieningen. De zorgvraag

komt het beste tot zijn recht als dit geïntegreerd wordt in

het aanwezige hotelaanbod. De zorgvrager gaat namelijk

samen met anderen op vakantie en is op zoek naar een

hotel die naast gewone hotelkamers ook aangepaste

accommodaties biedt.

• Toenamevanhetaantalkapitaalkrachtigeouderenmet

veel vrije tijd en behoefte aan luxe en comfort.

• Bed&breakfastondernemingenkunneninvullinggeven

aan de groeiende behoefte aan aandacht, authenticiteit

en gastvrijheid. Zij bieden vaak mogelijkheden voor

overnachtingen op locaties waar grootschalige

verblijfsaccomodatie niet is toegestaan of haalbaar is maar

wel vraag is.

• HotelsinregioAmsterdam/Schipholzijnsterkafhankelijk

van internationaal toerisme, congresbezoekers en

zakenverkeer.

• Hetconceptwellnessbiedtmogelijkhedeninde

hotelbranche. Wellness wordt in hotels aangeboden in de

vorm van een spa. De aanwezigheid van een spa kan de

hotelomzetten opkrikken. Een nieuw hotel wordt niet meer

gebouwdzondereenspa.Tochishetvoorbestaandehotels

vaak niet rendabel om een spa erbij te bouwen. Dit komt

vooral door de grote investering en de beperkte locatie.



• Consumentenkiezenvoorkortevakantiessteedsvaker

voor een vakantie in het buitenland. Door de lage

dollarkoers worden vakanties in het buitenland relatief

goedkoper.

• Individuelehotelsdoenteweinigmetinternetals

reserveringskanaal.DatblijktuitonderzoekvanOnline

Results.Verrewegdemeestevakantiegangersgevende

voorkeuraanhotelreserveringenviainternet;deonline

reserveringenhebbenzelfseenaandeelvan80%.Volgens

hetonderzoekvanOnlineResultslatenhotelskansen

liggen. Met onder andere een aantrekkelijke website met

actuele informatie over activiteiten in de omgeving, zouden

de hotels de online reserveringen flink kunnen stimuleren.

HotelsinregioAmsterdam/Schipholzijnsterkafhankelijk

van internationaal toerisme, congresbezoekers en

zakenverkeer.

Perspectief

Forse toename hotelovernachtingen HetaantalovernachtingeninNederlandsehotelsisin2007

fors toegenomen. Met een groei van 8,3% ligt dit ver boven

het EU-gemiddelde wat uitkwam op een groei van 3,1%.

DaarmeekwamhetaantalovernachtingeninNederlandse

hotelsuitop34,4miljoen.DegroeiinNederlandbestaat

grotendeelsuithotelovernachtingendoorNederlanders

zelf;dataandeelgroeidemet13,9%tot18miljoennachten.

Vooraldoordeaanhoudendezakelijkebestedingenboekten

dehotelsbijna7procentmeeromzet.In2007wasook

een duidelijke opwaartse lijn waarneembaar in het aantal

hotelbouwplannen. De vooruitzichten voor de hotelbranche

zijn voor 2008 positief. Een verdere stijging wordt verwacht

en in het eerste kwartaal van 2008 was dit al merkbaar met

een stijging van 6%.

Krachtig herstel bij hotels DegemiddeldekamerprijzeninNederlandstijgensnel.Deze

prijsstijgingen zijn mogelijk door de toegenomen vraag naar

hotelovernachtingen, waardoor ook de bezettingsgraden

sterk zijn gestegen. Hierdoor is de opbrengst per kamer

wederomgestegen.MetnamedehotelsindeRandstad

dedengoedezaken,metalsuitschieterderegioAmsterdam

/Schiphol.Ketenhotelsdoenhetaanzienlijkbeterdan

onafhankelijke hotels. Hotels die eigendom zijn van een

keten behalen hogere bezettingsgraden en gemiddelde

kamerprijzen dan zelfstandige hotels. De opbrengst per

kamerzalookditjaarnaarverwachtingstijgen.Tevensneemt

het gemiddelde aantal kamers en bedden per hotel toe wat

duidt op schaalvergroting.

Internet wordt steeds belangrijker Het gebruik van het internet bij hotelboekingen stijgt tot

boven de 40%. Het aandeel reserveringen via de eigen

website ligt rond de 13%. Het ‘laagste prijs garantie’-beleid

op de eigen websites van hotels werkt goed als instrument

om een deel van de totale stroom aan internetreserveringen

testurennaardehotelsites.Tochblijvenernoggrote

prijsverschillen bestaan tussen boekingssites. Het loont als

consument zeker om boekingssites te vergelijken met elkaar.

Prijsstelling en kleinschaligheid belangrijke succesfactoren voor B&BDetoenemendepopulariteitvanBed&Breakfastsisvoor

eendeeltedankenaandeaantrekkelijkeprijsstelling.Kost

eenovernachtingineenNederlandshotelalsnelruim100

euro,ineenB&Bisdegastgemiddeld69eurokwijt.Dezeprijs

is gebaseerd op een bezetting van twee personen inclusief

toeristenbelastingenontbijt.Verderkiezenveelgasten

bewust voor de kleinschaligheid van de accommodatie en het

persoonlijk contact met de eigenaar.




VakbladenHorecaEntrée

HospitalityManagement

Misset Hotel

Misset Horeca

HorecaNederland

LeisureManagement

NRITMagazine

OrganisatiesNaam Plaats Telefoonnummer URL

KoninklijkHorecaNederland Woerden (0348)489489 www.horeca.org

BedrijfschapHorecaenCatering Zoetermeer (079)3680707 www.

kenniscentrumhoreca.nl

Horeca en recreatie



Vakantiecentra

Vakantiecentra hebben als hoofdactiviteit het verstrekken

van verblijfsaccommodaties voor één of meerdere

overnachtingen. Het gaat hierbij om een recreatief verblijf.

Tot deze groep behoren de campings, kampeerterreinen,

bungalowparken, vakantiehuizen, groepsaccommodaties en

combinaties van deze vormen (ook wel gemengde bedrijven

genoemd).

Trends • Hetzoekenenboekenviainternetvan

verblijfsaccommodaties neemt jaarlijks toe.

• Binnendegroepvakantiegangersstijgthetaandeel

senioren. Vooral de senioren gaan steeds vaker en langer

op vakantie.

• Toenemendebehoefteaancomfortenluxe

kampeervakanties in een aantrekkelijke omgeving.

• Devraagnaareencompleetvakantiearrangementgroeit.

• Groeiendebelangstellingvoorhetnatuurkamperen.

• Steedsmeermensenkiezenvooreeneigentweedeen

derde (vakantie) woning, vaak ook in het buitenland.

Kansen en bedreigingen • Groeiendebewustwordingbijlokaleoverhedendat

toerisme en recreatie het gebied veel te bieden heeft.

• Toenamevanhetaantalkapitaalkrachtigeouderenmet

veel vrije tijd en behoefte aan comfort.

• Toenemendebehoefteaanzorgverleningbuitende

regulierezorgcentra.Behoefteaanvakantiesmet

zorgelementen.

• Demarktvoorverblijfsrecreatieblijftsterkweersafhankelijk,

ondanksveleextraal-weervoorzieningen.

• Eenverblijfopeenvakantieparkinhetbuitenlandwintaan

populariteit.

• Doordelagedollarkoerswordenvakantiesinhet

buitenland relatief goedkoper.

• Doordetoegenomenwelvaartgroeithetaantalmensen

met een tweede en derde (vakantiewoning).

• DenatuurrichtlijnenvastgelegdinNatura2000zorgenvoor

veel onduidelijkheid en onrust in de recreatiesector.

Perspectief

Nederlanders meer op vakantie en recordaantal buitenlandse toeristen In2007gingzo’n81%vandeNederlanderséénofmeerdere

kerenopvakantie.Samenbrachtenzijruim35miljoen

vakantiesdoor,eenstijgingvan2%tenopzichtevan2006.De

stijging deed zich alleen voor bij de buitenlandse vakanties

(+5%);hetaantalbinnenlandsevakantiesdaaldelichtmet

1%naar17,6miljoenvakanties.Dedalingvanhetaantal

binnenlandsevakantieskwaminz’ngeheelvoorrekening

van een lager aantal kampeervakanties en vakanties op

vaste standplaatsen. In hotels en bungalows werden wel

meervakantiesdoorgebracht,respectievelijk+8%en+5%.

Nederlandheeftin2007eenrecordaantalvanzo’n11miljoen

buitenlandsetoeristenontvangen;eenstijgingvan3%in

vergelijking met het jaar ervoor.

Ook het aantal overnachtingen dat deze gasten realiseerde

groeidemet3%.Duitsland,Groot-BrittanniëenBelgiëzijn

debelangrijksteherkomstlanden.Buitenlandsetoeristen

blijven vooral overnachten bij hotels en in mindere mate bij

bungalowparken en kampeerterreinen.

Lange termijn visie DeNederlandsevakantiemarktgaatdekomendejaren

groeien,zosteltNBTC-NIPOResearch.Devakantiedeelname

stijgtvan81%nunaar84%in2015.Ookhetaantalvakanties

pervakantiegangergroeitvan2,8in2007naar3in2015.

Ditresulteertinzo’n40miljoenvakantiesin2015meteen

gemiddeldejaarlijksegroeivan1,5%.Tochzaldezegroei

vooral zitten bij de intercontinentale vakanties, de stedentrips



endekortehotelvakanties(inEuropa).Debungalowvakanties

zullen gelijk blijven en de kampeervakanties zullen licht

dalen.Devakantiecentrazullendusnietechtprofiterenvan

deze groei.

Doelgroepen Degrootstedoelgroepvoorvakantiecentrazijnde

Nederlandsetoeristenendanmetnamedegezinnen.

Geziendedemografischeontwikkelingzijnerookandere

interessante doelgroepen voor vakantiecentra.

Hetgaathierbijbijvoorbeeldomdesenioren.Dezegroepis

bijvoorbeeldnietopzoeknaarspectaculairder,exotischeren

luxer,maarjuistnaarsfeer,ontspanningenechtheid.

Het is voor een vakantiecentra raadzaam om te kiezen voor

eenbepaaldeproduct-marktcombinatie.Eenvakantiecentra

kan zich hierbij gaan specialiseren of kiezen voor een breed

aanbod.

Toenemend gebruik van internet In toenemende mate zoekt en boekt de consument via

internet een verblijfsaccommodatie. Meer dan de helft

van alle bungalowvakanties worden via internet geboekt.

Voor kampeerterreinen ligt dit aandeel lager, maar is ook

groeiende. Het is een must voor vakantiecentra om aanwezig

teophetinternet.Goedecommunicatieenduidelijkheidover

het aanbod en de beschikbare voorzieningen is belangrijker

danooit.Doorhetinzichtgevenvanbeschikbareplaatsen

worden boekingen wel steeds later gedaan.


VakbladenRecreactie

Recreatieentoerisme

NRIT-actueel

RekreaVakkrant

Leisure Management


VerenigingvanRecreatie-Ondernemers Driebergen (0343)524700 www.recron.nl

Nederland(RECRON)

NederlandsResearchInstituutvoor Breda (076)5420600 www.nrit.nl

RecreatieenToerisme(NRIT)

NederlandsBureauvoorToerisme(NBT) Leidschendam (070)3705705 www.nbt.nl

Horeca en recreatie



Restaurants

Restaurants richten zich op de bereiding en verkoop van

maaltijden. De branche kent een grote verscheidenheid aan

typen bedrijven. Naast restaurants worden bistro’s, café-

restaurants en wegrestaurants tot deze maaltijdverstrekkers

gerekend. Tevens kan onderscheid gemaakt worden in type

keukens. Voorbeelden hiervan zijn de Nederlands / Franse,

Chinees / Indische en Zuid Europese keuken. Een restaurant

kan beschikken over meerdere typen keukens.

Trends • Toenamevandebuitenshuisconsumptie,ondermeerdoor

stijging van de eenpersoonshuishoudens.

• Opsteedsmeerplaatsenwordtdemogelijkheidtot

consumeren geboden, steeds meer buiten de traditionale

verkoopplaatsen.

• Meerconsumentenhebbenbelangstellingvoorhun

lichamelijke gezondheid, waarbij behoefte is aan gezonde

voeding en minder vet.

• Consumentenwillenintoenemendematedemogelijkheid

hebben om alles te weten van het eten en drinken dat ze

consumeren. Restaurants zullen meer openheid moeten

geven over hun inkopen en de manier van bereiden.

De open keuken in het restaurant wint hierdoor aan

populariteit.

• Gebruikvanstreekproducteningerechtenraaktsteeds

meer in trek. De afgelopen vijf jaar is het aantal nationaal

erkende streekproducten gestegen met 50%.

De toenemende globalisering heeft als tegenwerking dat

de consument behoefte heeft aan producten die dichtbij

staan.

• Kleinerehapjes(meervariatie)vervangensteedsvakerhet

traditioneledriegangenmenu.Metkleine,tapas-achtige

gerechten kan men de consument meer variatie bieden

binneneenmaaltijd(bijvoorbeeldzowelvleesalsvis).Deze

trend is ook te herkennen aan de opkomst van dim sum en

sushi restaurants in met name de grote steden.

• Detraditioneleeetmomentenzijnaanhetverschuivennaar

meerdere eetmomenten op een dag.

• DeJapansekeukenwintaanpopulairiteit.

Kansen en bedreigingen • Toenamevanhetaantalkapitaalkrachtigeouderenmet

veel vrije tijd die een belangrijke doelgroep zijn voor

restaurants.

• Consumentenhebbenintoenemendematebehoefte

aan luxe en service. Ze willen graag in de watten gelegd

worden en betalen daar graag wat meer voor.

• Methetaankomenderookverbodzalhetgebruikvan

terrassengaantoenemen.Ookwordtdeinrichtingvanhet

terras steeds belangrijker. Het terras wordt meer en meer

gezien als een uithangbord van het restaurant. Hip en

trendy zijn worden hierbij belangrijke trends.

• Toenemendaantalfoodconceptendiezichpositioneren

tussen de traditionele supermarkt en de horeca. Deze

concepten spelen vaak in op de behoefte aan snelheid in

een aantrekkelijke omgeving.

• Hetaanbodvankwalitatiefgoedgemaksvoedseldoor

branchevreemdeaanbiedersgroeit(zoalswarenhuizen,

tankstationsensupermarkten).

• VergrijzingvandeeerstegeneratieChineseondernemers

waarbij de tweede en derde generatie minder interesse

blijken te hebben in de opvolging. Een deel van deze

ondernemers heeft de ‘overgestapt’ gemaakt naar een

cafetaria.

• Toenemendtekortaanvakkundigkeukenpersoneel.

Perspectief Net als in 2006 behaalden restaurants ook in 2007 een meer

dan gemiddelde groei. Echter werd deze groei vooral in de

eerste helft van 2007 gerealiseerd. In het laatste kwartaal was

zelfs een volumedaling te zien. Voor 2008 wordt weer een

omzetgroei verwacht, maar of deze boven de gemiddelde



groei zal liggen is zeer de vraag. Door de toenemende

concurrentie van zowel bedrijven binnen als buiten de sector,

blijfthetrendementonderdrukstaan.Omvoldoendemarge

te behouden zullen ondernemers kritisch op hun kosten

moeten letten. Anderzijds dient men in te spelen op de

behoefte van de snel veranderende consument.

Ookhetvindenvangeschiktpersoneelzaleensteedsgrotere

uitdaging worden.

Groei voor de Foodservicemarkt De Nederlandse consument eet steeds vaker buiten de

deur,endatlevertde‘foodservice’sector(waaronderde

restaurants)dekomendetijdeenflinkeomzetstijgingop,zo

blijktuitonderzoekvanhetEFMI/Rabobank(2007).Devraag

‘wat eten we vandaag’ wordt steeds vaker vervangen door

‘waar eten we vandaag’. De Nederlandse voedselconsumptie

buitenshuis, de zogenaamde foodservicemarkt, breekt binnen

tien jaar door de omzetgrens van 30 miljard euro. In 2007

bedroeg die omzet nog iets minder dan 19 miljard euro.

De belangrijkste aanjager voor die marktgroei is de

Nederlandse consument, die steeds vaker buiten de

deureet.Oorzakenzijnondermeerhetgroeiend

aantal eenpersoonshuishoudens, de toename van het

aantal vrouwen in het arbeidsproces, de vergrijzing en

professionalisering van de sector. De Nederlanders krijgen het

steeds drukker en zijn op zoek naar tijdbesparing. Sinds 1985

besteden consumenten wekelijks ongeveer 3 uur minder aan

huishoudelijke taken, waaronder koken en boodschappen

doen.

Nieuwe formules Elke dag eten circa 4 miljoen Nederlandse consumenten

één of meer hoofdmaaltijden buiten de deur. Dit aantal

gaat de komende jaren toenemen. Vooral onderweg

eten tijdens het reizen of winkelen vormt een belangrijk

groeisegment. Buiten de deur eten wordt de komende jaren

vanzelfsprekender.Geentijdofgeenzinomtekokenvormt

daarbijdebelangrijkstedrijfveervoordeconsument.Maar

ook de veranderingen in de sector zorgen voor omzetgroei.

Restaurants, cateraars, pompshops, koffiebars, fastfoodketens

en andere foodservice-concepten kiezen steeds vaker

voor een vast concept. Die formule is vervolgens snel te

reproduceren, waardoor een keten zich snel kan uitbreiden.

De komende jaren zullen er tientallen nieuwe formules

bij komen in Nederland. Verwachte groeisegmenten zijn

werkrestaurants, restaurants op high traffic locations en front

cookingconcepten(zelfingredientenkiezenwelkevoorje

neuswordenklaargemaakt).


VakbladenMissetHoreca

Horeca Nederland

NRITMagazine





Horeca en recreatie



Cafés en discotheken

Cafés en discotheken richten zich in hoofdzaak op het

verstrekken van alcoholhoudende dranken in een vaste

horeca-inrichting. Daarnaast worden onder andere

alcoholvrije dranken en kleine hapjes verkocht. De branche

kenmerkt zich door een grote verscheidenheid aan typen

bedrijven. De differentiatie komt tot uiting in het interieur, de

muziek of locatie.

Trends • OpmarsvankoffiewinkelsinNederland.

• Deverkoopoppervlakteperdrankverstrekkerneemttoe.

• Gezelligheidiseentermdieweerinis.Nostalgie,warmte

en geborgenheid zijn de waarden waar veel mensen naar

op zoek zijn. Bij cafés zien we deze trend terug door een

huiselijke sfeer te creëren.

• Nieuwecaféconceptenontwikkelenzichtenkostevanhet

aantal traditionele cafés en een toenemende ketenvorming

vindt plaats binnen de branche.

• Opkomstvanformules.

• Veelpandenzijnineigendomof(tussen)huur

bij brouwerijen, drankengroothandels of andere

eigendomsvormen(80%).

• Deaandachtvandeoverheidvoorveiligheidresulteertin

sterke regulering.

Kansen en bedreigingen • Verbeteringvandeefficiencyindeondernemingbiedtnog

veel mogelijkheden om kosten te reduceren en risico’s te

beperken.

• ErzijninNederlandcirca17,2miljoenmobieletelefoons.

Eénvandenieuwsteontwikkelingishetbetalenmet

het mobieltje. Hierbij liggen kansen voor de branche,

want zowel voor het bedrijf als voor de gast betekent dit

voordelen.Geengedoemeermetmuntjes,hetgeldstaat

direct op de rekening en er is minder geld in het pand

aanwezig.

• Hetinspelenopgezondheidstendensenkanhetdraagvlak

van het café verbreden.

• Dehuidigeseniorheeftveelvrijetijd,iskritisch,islanger

actief en wil bij voorkeur zijn zelfstandigheid zo lang

mogelijk bewaren. Service en persoonlijke aandacht

vormen belangrijke aspecten van een mogelijk cafébezoek.

• Consumentenbekijkensteedsvakerdesitevaneen

onderneming voordat ze er daadwerkelijk naar toe gaan.

Ondernemersbedenkensteedscreatieveremogelijkheden

om(potentiële)bezoekersnaarhunsite(enuiteindelijk

naardelocatie)telokkenaandehandvanbijvoorbeeld

foto’s van de bezoekers en chatmogelijkheden.

• Hetaantalconcurrerendedrankverstrekkendebedrijven

buitendehorecaistoegenomen(bijvoorbeeldtuincentra,

bankenenwinkels).Daarnaastblijvenmeerbezoekers

eerst thuis iets drinken voordat de horeca bezocht

wordt(opkomstbeertender),watvaakresulteertinhet

uiteindelijk niet meer gaan.

• Alcohol-endrugsgebruikonderjongerenkrijgtveel

aandacht.

• Hetaantaldans-enmuziekevenementenisdelaatstejaren

sterktoegenomen.Vooralindezomeriserelkweekend

wel ergens iets te doen. De evenementen worden steeds

grootschaliger.

Perspectief

Cafés profiteren onvoldoende De cafes zagen de omzet in het vierde kwartaal maar heel

lichtstijgenmetzo’n1%.Deomzetgroeivancafésoverhet

helejaar2007bleefachteropdeanderehorecabranches.

Dat komt vooral doordat de cafés als enige te maken hadden

meteenkrimpendeafzet.Omdatdeprijzenmeerstegen,

realiseerden de cafés toch een bescheiden omzetgroei

van1,8%.Eendeelvandeomzetvancafesverdwijntnaar

‘nieuwe’ horeca aanbieders zoals supermarkten, warenhuizen



ensportaccommodaties.Ookblijvenconsumentenin

toenemende mate thuis drinken. Bovendien hebben

discussies over de drankprijzen de horeca een duur imago

bezorgd. Het spontane cafébezoek heeft de aflopen jaren ook

geleden onder de populariteit van aanbiedingen uit andere

sectoren(muziekevenementen,theaterarrangementenetc.)

en het aanbod van alternatieve vrijetijdsbesteding thuis

(internet,DVD,gamesetc.).Hetaantalcafésishetafgelopen

jaar weer verder gedaald. Deze jaarlijkse afname is vooral

te wijten aan oneerlijke concurrentie door sportkantines

endrinkketen.Verderwordthetervoorondernemersniet

makkelijker op door nieuwe weten regelgeving en de hoge

kosten en beperkingen die lokale overheden opleggen.

Het aantal ondernemingen blijft naar verwachting een

dalende lijn vertonen, terwijl de totale oppervlakte licht zal

stijgen.

Ontwikkelingen in discothekenland In de afgelopen tien jaar is het aanbod van discotheken

steeds verder afgenomen. Daar is vorig jaar verandering

ingekomen.In2007zijnerweereenaantaldiscotheken

bijgekoment.o.v.2006.Ondanksdeafnamevanhet

discotheekaanbod in de afgelopen tien jaar nam de

schaalvergroting wel jaarlijks toe. Creativiteit is een zeer

belangrijke eigenschap voor een discotheek. Het publiek

isverwend,‘eist’vernieuwingenwilverrastworden.Een

beleving creëren die de verwachting overtreft is dus

essentieel.Ookzoekennaarnieuwedoelgroepenvoor

anderemomentenbiedtkansen.Eendiscotheekmoethet

namelijk verdienen in steeds minder uur in het weekend.

Doordeweeks staat het bedrijf vaak leeg. De toekomst

ligt open voor discotheken die hun zalen inzetten voor

bijvoorbeeld productpresentaties, kinderopvang, modeshows

of vergaderingen. Bepaal de doelgroep niet meer op leeftijd,

maar op gedrag. Leeftijdsgrenzen vervagen en bezoekers zijn

niettevangeninalleendegroepvan22-28jaar.Zorgdanook

voor de organisatie van diverse ‘communities’ avonden.

Verschillende doelgroepen DeveranderendesamenstellingvandeNederlandse

bevolking biedt voor de branche verschillende

mogelijkheden. Het aantal jeugdigen stabiliseert de komende

jaren, waarbinnen het aandeel allochtonen stijgt. Daarnaast

blijft de groep senioren groeien door de vergrijzing. Tevens

is er een jaarlijkse toename van eenpersoonshuishoudens

en wordt de groep dertigers en veertigers steeds

kapitaalkrachtiger.Aldezewijzigingenindesamenstelling

van de bevolking bieden nieuwe mogelijkheden voor de café

branche.Zokaneencaféinspelenopdespecifiekewensenen

voorkeuren van een bepaalde doelgroep.


VakbladenMisset Horeca

HorecaNederland

NRITMagazine

De Café Krant





Horeca en recreatie



Cafetaria’s en kleine eetwarenverstrekkers

Cafetaria’s en kleine eetwarenverstrekkers behoren tot de

spijsverstrekkende bedrijven. Zij richten zich op de bereiding

en verkoop van gemaksvoedsel vanuit een relatief eenvoudig

ingerichte zaak. Een breed scala aan ondernemingen valt in

deze categorie zoals snackbars, shoarmazaken, lunchrooms,

fastfoodrestaurants, pannenkoekenhuizen en ijssalons.

Trends • Toenamevandebuitenshuisconsumptie,ondermeerdoor

stijging van de eenpersoonshuishoudens.

• Consumentheeftintoenemendematebelangstelling

voor de lichamelijke gezondheid, waarbij behoefte is aan

gezonde voeding en minder vet.

• Toenamevanhetgebruikvandiepvriesproductenen

convienence producten bij de bereiding van voedsel in

eetgelegenheden.

• ToenamevanhetaantalChineseondernemersbinnende

cafetariabranche.

• Deconsumentisprijsgevoeligenkwaliteitsbewust.

• Toenamevanhetaantalkoffiewinkels,lunchrooms

en ijssalons in Nederland.

Kansen en bedreigingen • Deconsumentheeftvaakweinigtijdenwilopmomenten

en plaatsen kunnen eten en drinken dat het hem uitkomt.

• Nieuwebereidingswijzenenproductendie

tegemoetkomen aan de behoefte aan gezond en goed

gedrag, zoals verantwoord frituren. Ook de introductie van

de snackwijzer biedt de cafetaria kansen om aan te sluiten

bij de gezondheidsbehoefte van de consument.

• Hettoenemendeaantaleetmomentenperdag.

• Stimulerenvandeconsumptievanfrisdrankkandeomzet

verhogen. Bij fastfood restaurants wordt dit al goed benut,

maar bij cafetaria’s kan dit beter.

• Erkomensteedsmeeraanbiedersdievergelijkbare

gemaksproducten als cafetaria’s aanbieden, zoals

tankstationsensupermarkten.Doorverruimingvan

openingstijden bij deze ‘nieuwe’ aanbieders neemt

concurrentie toe.

Perspectief

Omzetontwikkeling Decafetariabrancheheeftin2007eenmooiomzetstijging

van5,8%gerealiseerd.Vooralindeeerstehelftvan2007

steegdeomzetfors,metzo’n11%.Terwijlindetweedehelft

degroeibeperktbleeftmetgemiddeld1%.Deomzetstijging

werd wel grotendeelds gerealiseerd door het stijgen

vandeprijzen.Ditkwammetnamedoordeingevoerde

verpakkingsbelasting, stijgende energiekosten en duurdere

oliën en vetten. Er wordt steeds vaker op willekeurige

tijdstippengegeten.Dehuidigeconsumentheeftweinigtijd

en wil snel en gemakkelijk kunnen consumeren.

Hetzijnvooraldesupermarktenentankstationsdiemet

een uitgebreid assortiment aan gemaksproducten hiervan

profiteren.Delunchroomsenijssalonslateneengunstigere

omzetontwikkeling zien wat zich ook vertaald in gemiddeld

beterebedrijfsresultatendancafetaria’s.Deomzetvande

totale branche zal het komende jaar een aardige groei kennen

doordeopkomstvandefoodservicemarkt.Tochblijfthet

rendement onder druk staan.

Groei voor de Foodservicemarkt DeNederlandseconsumenteetsteedsvakerbuitendedeur,

en dat levert de ‘foodservice’ sector (waaronder de cafetaria’s)

dekomendetijdeenflinkeomzetstijgingop.Devraag‘wat

eten we vandaag’ wordt steeds vaker vervangen door ‘waar

etenwevandaag’.DeNederlandsevoedselconsumptie

buitenshuis, de zogenaamde foodservicemarkt, breekt binnen

tienjaardoordeomzetgrensvan30miljardeuro.In2007



bedroegdieomzetnogietsminderdan19miljardeuro.De

belangrijkste aanjager voor die marktgroei is de Nederlandse

consument, die steeds vaker buiten de deur eet. Oorzaken zijn

onder meer het groeiend aantal eenpersoonshuishoudens,

de toename van het aantal vrouwen in het arbeidsproces,

devergrijzingenprofessionaliseringvandesector.De

Nederlanders krijgen het steeds drukker en zijn op zoek naar

tijdbesparing.Sinds1985bestedenconsumentenwekelijks

ongeveer 3 uur minder aan huishoudelijke taken, waaronder

koken en boodschappen doen.

Nieuwe formules Elke dag eten circa 4 miljoen Nederlandse consumenten

éénofmeerhoofdmaaltijdenbuitendedeur.Ditaantal

gaat de komende jaren toenemen. Vooral onderweg

eten tijdens het reizen of winkelen vormt een belangrijk

groeisegment. Buiten de deur eten wordt de komende jaren

vanzelfsprekender. Geen tijd of geen zin om te koken vormt

daarbij de belangrijkste drijfveer voor de consument. Maar

ook de veranderingen in de sector zorgen voor omzetgroei.

Restaurants,cateraars,pompshops,koffiebars,fastfoodketens

en andere foodservice-concepten kiezen steeds vaker


VakbladenMissetHoreca

SnackKoerier

Lunchroom

HorecaNederland

HorecaEntrée





vooreenvastconcept.Dieformuleisvervolgenssnelte

reproduceren, waardoor een keten zich snel kan uitbreiden.

Dekomendejarenzullenertientallennieuweformulesbij

komen in Nederland.

Inspelen op de behoefte Decafetariaheeftverschillendemogelijkhedenomde

concurrentietegentegaan.Inspelenopdebehoeftevan

deconsumentishierbijbelangrijk.Dooreengevarieerder

assortiment met meer gezonde en verse producten

en verantwoord frituren kan ingespeeld worden op de

groeiende belangstelling voor gezond leven. Ook kan

door het verbeteren van de toegang en het bieden van

zitmogelijkheden de klantvriendelijkheid naar de groeiende

groepouderenverbeterdworden.Deopkomstvandeluxe

cafetariabiedtextrakansenvoordemarktvaneetcafés.

Er worden menu’s geserveerd en de inrichting is comfortabel

engezellig.Doordatdeklantlangerblijftzittengaande

gemiddelde bestedingen omhoog. Een andere mogelijkheid

is de shop-in-shop formule, zoals bijvoorbeeld een

pizzavestigingineencafetaria.Ditleidttoteenverbreding

van het assortiment, waarmee meer klanten bedient kunnen

worden.

Horeca en recreatie



Jachthavens

Jachthavens verhuren ligplaatsen voor pleziervaartuigen.

Er zijn drie typen jachthavens te onderscheiden, namelijk:

commerciële havens, verenigingshavens en gemeentelijke

havens. Ruim driekwart van de havens heeft ook inkomsten

uit verwante diensten, zoals reparatie en onderhoud van

schepen, jachtverhuur, jachtbemiddeling en het bieden

van (overdekte) winterstalling, kampeermogelijkheden en

horecadiensten.

Trends • Verlengingvanhetvaarseizoen.

• Delengtevandeaaneengeslotenbootvakantieswordt

korter.

• Toenemendebehoefteaanluxeengemakvande

faciliteiten.

• Toenemendeconcurrentievangoedkopezon-,zee-en

strandvakanties in het buitenland, zoals zeilvakanties in

GriekenlandenTurkije.

• Toenameaantalbuitenlandsewatersporters,vooral

Duitsers.

• Vergrijzingbijdebezittersvanmotorboten.

• Doordeprijsstijgingvanjachthavensgroeitde

verhouding tussen geïnvesteerd vermogen en

exploitatiemogelijkhedenscheef.

Kansen en bedreigingen • Watersportvakantieszijnintrek,waarbijvooralde

Noordzeebadplaatsen druk bezocht worden.

• Hetvergrijzendebevolkingsdeelheeftveelvrijetijd,

een relatief hoog besteedbaar inkomen en besteedt

het onderhoud van de boten veelal uit. Zowel de kleine

waterrecreatie als de toervaart kent een toenemende

participatie van de groep vitale ouderen.

• Aansluitingvanuitdejachthavensnaarhetrecreatieve

aanbod in de omgeving van de jachthavens versterkt het

eigen aanbod.

• Doorhetaanleggenvanextravoorzieningenenhet

biedenvanmeerluxeengemakkunnenjachthavens

zich onderscheiden. Uiteraard is dit voor alle jachthavens

belangrijk, maar het speelt vooral bij jachthavens in

gebieden waar de wachtlijsten teruglopen.

• Toenamevanderegelgeving,waarondermilieuwetgeving

enmetnamenatuur-enwaterwetgeving.Bijvoorbeeld

vanaf 2009 is een lozingsverbod voor toiletwater van

kracht.

• DenatuurrichtlijnenvastgelegdinNatura2000zorgenvoor

veel onduidelijkheid en onrust in de recreatiesector.

• Hetbeveiligingsniveauvanpleziervaartuigenis

onvoldoende. Een middelgrote auto is vele malen beter

beveiligd dan een klein jacht, wat gemiddeld twee keer zo

duur is.

Perspectief

Stemming is goedDeteneurindemarktwasin2007goed.Ondankshetslechte

zomerweer, hebben de meeste bedrijven toch een mooi

seizoengedraaid.Ook2008beloofteengoedjaarteworden.

Debranchekanopnieuwmeeliftenopdesterkeconjunctuur.

Er is veel belangstelling voor de watersport en vooral de

groeiende groep koopkrachtige vijftigplussers geeft de omzet

vandebrancheeenimpuls.Bijdemeestebedrijvenligtde

bezettingsgraadopeenhoogniveau.Delocatievandehaven

en de kwaliteit van de faciliteiten bepalen in grote mate de

hoogte van de tarieven.

Behoefte aan extra voorzieningenDaarbijmoetweldenuanceringwordengemaaktdathetniet

bijallejachthavensgoedgaat.Omdekritische,veeleisende

consument te bedienen zijn namelijk investeringen vereist

inextravoorzieningeneningemakenluxe.Commerciële

havens met weinig voorzieningen hebben een minder goed



toekomstperspectief dan gemoderniseerde jachthavens met

extrafaciliteiten.Ditwordtnuduidelijkeromdatopsteeds

meerplaatsendewachtlijstenverdwijnen.Ondernemers

indebranchebeseffenditookmeerenmeer.Omhet

toekomstperspectief veilig te stellen is er de afgelopen jaren

flinkgeïnvesteerd,ookinnieuwehavens.Degemiddelde

kwaliteitvanjachthavensneemthierdoortoe.Ditzalzich

dan wel moeten vertalen in hogere tarieven. Er zijn echter

ook jachthavens die deze investeringen bewust niet meer

maken.VooralindeRandstadgebeurthetdaarbijsteeds

vaker dat jachthavens verdwijnen om plaatst te maken voor

bijvoorbeeld 2e woningen aan het water.


VakbladenHISWAMagazine

RecreatieenToerisme

Nautique

Waterkampioen

OrganisatiesNaam Plaats Telefoon URL

HISWAVereniging Driebergen (0343)524724 www.hiswa.nl

Horeca en recreatie



Golfbanen

Bij golfbanen is een onderscheid te maken naar

verenigingsbanen (niet commercieel), commerciële banen en

openbare banen. Verenigingsbanen hebben niet het oogmerk

om winst te maken. Commerciële banen hebben deze

doelstelling wel. Openbare banen zijn verplicht de baan voor

een deel open te stellen voor het publiek.

Trends • Professionaliteitindebrancheneemttoe.

• Toenamevanhetaantaltweeverdienersenhetaantal

vijftigplussers met veel vrije tijd.

• Deconsumentheefteentoenemendebehoefteaan

ontspanning en beleving. Ontwikkeling naar golfbanen in

een ruimere setting en met mogelijkheden voor recreatief

medegebruik (wandelen, fietsen et cetera). Nu beslaan

18 holes golfbanen rond de 50 - 60 hectare, in de ruimere

setting beslaan 18 holes banen 100 of meer hectare.

• Hetaantalspelersmethetgolfvaardigheidsbewijsdie

geen lid worden van een vereniging (‘vrije golfers’), groeit

snellerdanhetaantalclubgebondengolfers.Deze‘vrije

golfers’ kiezen voor de banen met een goede prijs-kwaliteit

verhouding.

Kansen en bedreigingen • Golfiseennogsteedsgroeiendesport.

• Golfheeftookeensocialefunctieenfungeertalszakelijk

netwerk.Degolfbaaniseenuitermategeschikteplaats

voor lokale ondernemers om elkaar te treffen.

• Golfbanenkunneneengoedebijdrageleverenaannatuur-

en landschapsontwikkeling.

• Banendiewatbetreftonderhoudachterblijvenkrijgenin

de toekomst problemen met hun exploitatie.

• InsommigedelenvanNederland(vooralinmeer

dunbevolkte gebieden buiten de Randstad) begint

verzadiging in het aanbod te ontstaan.

Perspectief

Groei van golfers en banen DegolfsportisonverminderdpopulairinNederland.Golfis

de afgelopen jaren één van de snelst groeiende sporten in

Nederland en deze groei zet ook in 2008 door. Jaarlijks neemt

het aantal mensen dat golft met circa 8% toe en inmiddels

zijn er bijna 300.000 Nederlanders actief op de golfbaan.

Hierdooriserookruimtevoornieuwegolfbanen.Jaarlijks

komen er dan ook zo’n 5 à 6 golfbanen bij in ons land. Vooral

het aantal commerciële banen neemt toe en hiermee ook de

professionaliseringvandebranche.Inhetalgemeenishet

toekomstperspectief voor deze ondernemingen gunstig, mits

gevestigdinhetjuisteverzorgingsgebied.Ditgeldtmetname

voor de 18 holes banen. Wel wordt het belang van een goede

‘positionering’ van deze banen steeds belangrijker.

Degroeiendegroepvrijegolfersisimmersvrijinhaarkeuze

van een baan.

Overcapaciteit dreigt Doordeaanlegvannieuwebanen,isinsommigeregio’s

(vooral in de dunner bevolkte gebieden buiten de Randstad)

al een verdringingsmarkt aan het ontstaan.

Ditheefteennegatieveuitwerkingopdebezettingsgraad

enwinstgevendheidvanbestaandebanen.Hetperspectief

voor golfbanen is dan ook niet overal even gunstig. Bij het

plannen van een nieuwe baan dient goed onderzocht te

worden of er in het betreffende gebied nog wel voldoende

marktmogelijkheden zijn. Om winstgevend te zijn is

namelijk een goede bezettingsgraad vereist. Vooral omdat

dekapitaalslastendoorgaanshoogzijn.Deaanlegvaneen

nieuwe baan vergt immers al snel een investering van 5 tot 10

miljoeneuro.Deinvesteringsniveauszijndaarmeehoogten

opzichtevandeexploitatiemogelijkheden.Ditmaaktookde

financierbaarheidvaaklastig.Deinbrengvanrisicodragend

kapitaal moet soms wel 40% tot 50% bedragen




VakbladenGOLFjournaal(NGF);voordegolferdielidisbijeenclub

GolfersMagazine;vooriedereendieingolfgeïnteresseerdis

Golfnieuws(NGF);voordevrijegolfer

Golfbusiness(NVG);voorexploitantenengolfclubsdielidzijnvandeNVG

LeisureManagement


Nederlandse Vereniging van Exploi- Amsterdam (020) 330 61 03 www.nvg-golf.nl

tantenvanGolfaccommodaties(NVG)

NederlandseGolfFederatie(NGF) DeMeern (030)2426370 www.ngf.nl

GolfConsultancyGroup(GCG) Breda (076)5245080 www.

golfbaanadviseurs.nl

GolfCourseManagementEurope Amsterdam (020)6845964 www.gcme.nl

(GCME)

Horeca en recreatie



Fitnesscentra

De fitnesscentra ontwikkelen zich meer en meer tot

multifunctionele bewegingscentra waarbij naast fitness

ook andere sporten beoefend kunnen worden (health &

racketclubs). Fitness is opgeklommen tot de eerste sport

van Nederland. De branche heeft zich de afgelopen jaren

in snel tempo geprofessionaliseerd. De kwaliteit van de

dienstverlening is gericht op de leden van de club. Moderne

trainingsapparatuur geeft informatie over de conditie van de

gebruiker. Traditionele sportscholen maken een steeds kleiner

deel uit van de fitnessbranche.

Trends • Fitnesscentrawordengroterenbiedensteedsmeer

voorzieningen. De traditionele sportschool is grotendeels

verdwenen.

• DeFitnessbrancheiszichaanhetdiversifiëren.Opkomst

vanformulesvariërendvanluxeketenstotlowbudget

clubs.

• Deconsumenthechtsteedsmeerwaardeaangezondheid

en vitaliteit. De maatschappelijke druk om iets aan

gezondheid te doen is hoog.

• Hetaccentbijfitnessligtop‘sportenbewegen’enop

‘life-style’,waarbijookdesocialecontactenbelangrijker

zijn geworden. In de praktijk betekent dit een intensieve

begeleiding door gekwalificeerde trainers op elk gewenst

tijdstip.

• Doordemedischezorgwordtsteedsvakergebruik

gemaaktvandefitnessfaciliteiten.Fysiotherapeuten

richten soms healthcentra op of huren een ruimte in een

fitnesscentrum. Clubleden stellen deze dienstverlening

opprijs,omdatzijvindendatdaarmeedekwaliteitvande

dienstverlening toeneemt.

• Erisveelaandachtvoorbedrijfsfitnessmaarhetanimo

hiervoor is nog beperkt.

Kansen en bedreigingen • Hetanimovoorfitnessneemtnogjaarlijkstoe.

• Erisveelaandachtvoorovergewichtengezonde

voeding,ookvanuitdeoverheid.Eriseentoenemende

eigen verantwoordelijkheid waarneembaar wat betreft

gezondheid.

• Doordevergrijzingvandebevolkingzalhetaantalmensen

dat gaat fitnessen vanwege ziektepreventie toenemen.

• Persoonlijkebegeleidingheeftkansenindefitnessbranche.

De vraag naar persoonlijke begeleiding neemt toe.

10 tot 30% van de fitnessers heeft belangstelling voor een

personal trainer.

• Hetaantalvestigingenneemtjaarlijksflinktoe,zodaterin

steeds meer gebieden sprake is van een verdringingsmarkt.

• Gekwalificeerdpersoneelisschaars.

• Deretentiebijdemeestefitnesscentraishoog,gemiddeld

is dit circa 35%. Actieve ledenwerving is nodig om het

aantal leden op pijl te houden.

Perspectief

Professionalisering noodzakelijkDe fitnessbranche is in 2007 gegroeid en ook dit jaar zet

die groei door. Toch is de positieve stemming in de markt

wat omgeslagen. Want weliswaar groeit de vraag naar

fitnessnogsteeds,hetaanbodvannieuwecentraneemt

nog sneller toe. Bovendien wordt de concurrentie heviger.

Verschillende ketens openen in een rap tempo nieuwe

vestigingen. Bovendien zijn lowbudgetbedrijven sterk in

opkomst. Dit betekent dat in steeds meer gebieden sprake

isvaneenverdringingsmarkt.Hetaantalgrotebedrijven

met veel voorzieningen neemt toe en in een groot aantal

gevallen kan dit uiteindelijk ten koste gaan van de kleinere



bedrijven. De noodzaak voor bestaande fitnessbedrijven om

te professionaliseren neemt dan ook toe. Voor professionele

ondernemers die op de juiste locatie starten met een

onderscheidendconcept,liggenerechternogvolopkansen

in de markt.

Service en persoonlijke aandacht Bedrijven kunnen zich bijvoorbeeld onderscheiden met

locatie,kwaliteitvanvoorzieningenenprijs.Datzijnnamelijk

factoren die voor consumenten van belang zijn bij de

keuzevooreenfitnesscentrum.Omsuccesvoltezijnzullen

fitnessondernemers dus moeten inspelen op de wensen van

de klanten. Dit kan leiden tot fitnesscentra voor specifieke

doelgroepen. Bedrijven met een duidelijke positionering in de

marktzullenereerderinslagenklantenaanzichtebinden.En

klantenbindingiswaarhetomdraait,nudeconcurrentiein

de branche toeneemt.


VakbladenBodyBiz

Fitness Update

Fit!Magazine

Leisure Management


VerenigingFit!Vak Oosterbeek (026)3390730 www.fitvak.com

EuropeanAssociationforFitness Weert (0495)533229 www.efaa.nl

Professionals(EFAA)

VerenigingvanExclusieveSportcentra Vlaardingen (010)4742658 www.ves.nl

(VES)Wellnessplatform Woerden (0348)489489 www.

wellnessplatform.nl

Horeca en recreatie



Wellnesscentra en sauna’s

Een wellnesscentrum of sauna beschikt veelal over binnen-

en buitensauna, binnen- en buitenzwembad, dompelbad,

stoombad, whirlpools, voetenbad, kruidenruimte,

zonnebanken, relaxruimte, bar / kantine en restaurant.

Tevens is er vaak plaats voor een massagesalon en

schoonheidsinstituut of fitnessruimte. Synergie-effecten

ontstaan door het aanbod van een volledig dienstenpakket

bestaande uit sauna, beautycentrum, massagefaciliteiten,

zonnebanken en arrangementen.

Trends • Wellnescentraensauna’swordengroterenbiedensteeds

meer voorzieningen.

• Fitnessbedrijvenbiedensteedsvakersaunafaciliteitenaan.

• Deconsumenthechtsteedsmeerwaardeaangezondheid

enuiterlijk.

• Consumentheefteentoenemendebehoefteaan

ontspanning.

• Alleswattemakenheeftmetontspanning,genoteneen

goedgevoel,metanderewoordenWellness,wintsterkaan

populariteit.

• Opkomstvanwellness-vakanties;dereisbrancheziet

dergelijkevakantiesalseenblijvendetrend.

• Hetaanbodendiversiteitvancomplete(beauty)

arrangementen groeit.

• Nadeopkomstvanherencosmeticaen

gezondheidsmagazines voor mannen wordt het ook steeds

gewoner voor mannen om een bezoek aan de sauna te

brengen.

Kansen en bedreigingen • Consumentheeftmeeroogvooreengoedeverzorgingvan

lichaam en geest.

• Devegrijzingendeverslechterendegezondheiddoor

drukkelevensstijlenhebbenbaatbijdoelgerichte

preventie-behandelingen.

• Detoetredingsdrempelvoornieuweaanbiedersishoog.

• Hetverzorgingsgebiedvaneensaunakanheelgrootzijn,

zelfslandelijk.

• Gekwalificeerdpersoneelissteedsmoeilijkertekrijgen.

• Demarktgroeiisbeperktendeconcurrentieneemttoe.

Perspectief

WellnessEen druk leven met stress en irritaties, slechte eetgewoonten,

te weinig beweging en als gevolg hiervan -op latere

leeftijd-allerleiwelvaartziektes.Datisvooreengroeiende

groep mensen de realiteit van dit moment. Steeds meer

mensen erkennen hun behoefte aan een prettige en

evenwichtigeleefstijl.Ditbetekentbehoefteaanontspanning

/onthaastingenaandachtvoorgezondheidenuiterlijk.

Een bezoek aan een wellnesscentrum of sauna kan deze

behoeftengoedinvullen.Erzijntweevormenvanwellness

teonderscheiden,namelijkwellnessdoorinspanningen

wellnessdoorontspanning.Deinspannings-wellnesslegt

denadrukophetlichamelijkewelzijnvanmensen.Hetgaat

hierbijomsportcentrametuitgebreidesportvoorzieningen

enadditionelefaciliteitenendienstenwaarondersauna’s

enbaden.Deontspannings-wellnesslegtdenadrukop

ontspanning,rustengeestelijkwelzijn.Bijdezevormishet

aanbodvanfaciliteitenzoalssauna’senspa’sveelbredervan

opzet.

Personeel belangrijke succesfactorGoedopgeleidpersoneelwordtalleenmaarbelangrijker,

maarookschaarser.Deconsumentverwachtnietanders

dan dat de technische instrumenten en faciliteiten van

uitstekendekwaliteitzijn.Bedrijvenmetservicegericht

personeel met een hoog niveau van sociale omvang zullen

dewinstmaken.Degroeidiedemarktdekomendejaren

doormaaktzalhetkafvandekorenscheiden.Bedrijven



moeten zichzelf goed profileren en hierin keuzes maken.

Zodatdeconsumentmetdejuisteverwachtingennaarhet

bedrijfkomt.

Diversiteit in marktDeopkomstvannieuwebedrijvenindebranchewordt

geremddoorallebureaucratie.Hetverkrijgenvanalle

vergunningkostmeertijddanhetbouwenzelf.Daarnaast

wordt de markt steeds breder. Zo zien we een sportschool die

spafaciliteiten biedt, maar ook een spa die sportfaciliteiten

biedt.Erontstaateenenormemozaikvanbedrijvendieeerst

inanderemarktenopereerden.Demultifunctionaliteitzal

alleenmaarverdertoenemen.Deverwachtingisdatovertien

totvijftienjaarallegrotefitnesscentraookeenuitgebreide

saunacultuurbiedenalsextrafaciliteit.Ditbetekent

toenemendeconcurrentievoorhetsaunabedrijf.

Toenemende schaalvergrotingSchaalvergroting zet door zodat de toetredingsdrempel

voor nieuwe aanbieders hoog is vanwege het forse

investeringsniveau.Waarmogelijkbreidensauna’sde

voorzieningen buiten uit zodat men ook in de zomer

verzekerdisvaneenacceptabelomzetniveau.Dekleinere

sauna’skrijgenhetsteedsmoeilijkeromdatzijonvoldoende

in kunnen spelen op trends en behoeften in de markt.

Omhettoekomstperspectieftewaarborgenzullenzijzich

moeten richten op de doelgroepen die behoefte hebben aan

eenkleinschaligesaunametveelkwaliteitenpersoonlijke

aandacht.


VakbladenSauna & Spa

Wellnesslife

Massage Zaken

Leisure Management


Dutch Spa Association Wageningen www.dutchspa.nl

Nederlandse Saunavereniging (NSV) Zwolle (038) 460 23 10 www.nsv.nl

Thermen & Beauty Group Nederland Zoetermeer (0900) 235 23 28 www.thermenenbeauty-

group.nl

RECRON, bedrijfsgroep Sauna en Thermen Driebergen (0343) 52 47 00 www.recron.nl

Wellnessplatform Woerden (0348) 48 94 89 www.

wellnessplatform.nl

Horeca en recreatie, Rabobank cijfers en trends

Documents

Transcript of Horeca en recreatie, Rabobank cijfers en trends