1

No 4 HWBP-2 December 2014

Interne Nieuwsbrief

Hoogwaterbeschermingsprogramma-2

No 4 - december 2014

Themadag

Op 27 november jl. vond de 15e themadag van het HWBP-2

plaats. Centraal stond het thema “Samen naar de Toekomst”.

De dag stond dan ook in het teken van de opgedane kennis

binnen het HWBP-2 en de verdere samenwerking en

kennisdeling binnen en tussen de Hoogwaterbeschermings-

programma’s.

Lees verder op pagina 4

Behandeling VGR6 in de

Tweede Kamer Waterveiligheid en de Delta-

beslissingen, dat was een

belangrijke rode draad in het

Wetgevingsoverleg Water van de Tweede Kamer.

VGR-6 van HWBP-2 kwam hier-bij eveneens aan de orde, onder

meer met het project Zwakke Schakel Noord-Holland

Lees verder op pagina 4

Stalen damwanden kunnen

goedkoper Onderzoek laat zien dat stalen

damwanden, steeds vaker

gebruikt voor dijkversterking,

toe kunnen met een minder dikke corrosietoeslag. Dat

bespaart miljoenen. Er is nu een proefjaar en waarschijnlijk komt

er een nieuwe generieke richt-lijn van het Expertise Netwerk

Waterveiligheid (ENW).

Lees verder op pagina 5

Terug- en vooruitkijken bij

dijkversterkingen Al 30 jaar lang bestaat er een

informele werkgroep Evaluatie

rond Dijkversterking.

De leden voorkomen dat ieder op zichzelf opnieuw het wiel

moet uitvinden in met name de uitvoering van dijkversterkingen.

Ze leren veel van elkaars kennis en ervaring. Voorzitter van deze

werkgroep, Wijbren Epema, is

nog altijd enthousiast.

Lees verder op pagina 6

Eerste dijkverbeterings-

traject Zuidelijke Randmeren en Eem voltooid

In Amersfoort is binnen het dijk-verbeteringsproject Zuidelijke

Randmeren en Eem een eerste mijlpaal bereikt. Enkele kilome-

ters dijk langs de rivier de Eem, onderdeel van de historische

Grebbelinie tussen Spakenburg en Rhenen, is door Waterschap

Vallei en Veluwe verbeterd.

Lees verder op pagina 3

Hollandse Delta werkt aan

kwaliteitsborging Het waterschap Hollandse Delta

staat op een kantelpunt. Veel projecten gaan van de planfase

naar de uitvoering. Hoe versterk je de leercurve en hoe houd je

kennis vast in je organisatie? Een interview met Wim van der

Weijden, programmamanager van waterschap Hollandse Delta.

Lees verder op pagina 2

2

No 4 HWBP-2 December 2014

Als u deze nieuwsbrief leest, ligt het jaar 2014 bijna achter ons en staat het nieuwe jaar voor de deur.

Vandaar een korte terugblik. Er is veel gebeurd en we hebben met z’n allen heel hard gewerkt. Dit heeft erin geresulteerd dat HWBP-2 de afgesproken financiële productie ruimschoots heeft gerealiseerd en er goede

voortgang is geboekt in de projecten. Veel projecten gingen in uitvoeringen er zijn ook projecten afgerond. Van de 88 projecten zijn er inmiddels al 62 gereed. Maar toch staat een aantal grote en complexe projecten

nog op stapel. Ik denk bijvoorbeeld aan de Houtribdijk, de versterking van de Markermeerdijken Hoorn-Edam-Amsterdam en Ameland Waddenzeekering.

Na analyse van de financiële stand van zaken van het HWBP-2 is tevens besloten dat het

verantwoord is om budget vanuit HWBP-2 over te hevelen naar het Deltafonds en het Hoogwater-beschermingsprogramma. Hiermee wordt de financiële verbondenheid via de dijkrekening tussen de twee

programma’s helder.

Maar deze verbondenheid reikt verder. In 2014 zijn weer verdere stappen gezet in de samenwerking tussen HWBP-2 en het Hoogwaterbeschermingsprogramma, onder andere via opleidingen, de gezamenlijke brochure

en een uniforme uitvraag voor de kwartaalrapportages. Ook bij de themadag in november (“Samen naar de Toekomst”) stond samenwerking centraal en in 2015 wordt dit dan ook onverminderd voortgezet. Zo dragen

wij met zijn allen bij aan de hoogwaterbescherming van Nederland en wisselen wij werkwijzen, kennis en ervaringen steeds beter uit.

Tot slot mijn oprechte dank voor de goede samenwerking binnen het programma

en de projecten en al datgene wat gerealiseerd is in 2014. Ik hoop en verwacht dat we dit in 2015 kunnen continueren.

Ik wens een ieder heel fijne feestdagen toe en een goed, gezond, gelukkig en

productief 2015!

Roeland Hillen, programmadirecteur HWBP-2

EEN KORTE TERUGBLIK

HOLLANDSE DELTA WERKT AAN KWALITEITSBORGING

Bij het Waterschap Hollandse Delta was er eind

november koffie met gebak. Om te markeren dat zo’n tien projecten van het

dijkversterkingsprogramma van de planfase

naar de uitvoering gingen. Dat betekent nogal

wat voor de hele organisatie. Bijvoorbeeld een doelmatig gebruik van leerervaringen en daar-

mee het borgen van kennis. Wim van der Weij-den, programma-manager bij Hollandse Delta,

doet een boekje open over de wijze waarop kwaliteit geborgd wordt.

Het waterschap besloot in 2012 om voor dijk-

versterkingen met nieuwe contracten te werken die meer verantwoordelijkheden bij marktpartijen leggen.

Om dat goed te kunnen doen is extra deskundigheid van buiten ingezet bij het waterschap. Zo kom je tot

een nieuwe standaard in aanbestedingen.

Hergebruik

‘Het werk op het Eiland van Dordrecht was een geschikt project om de nieuwe werkwijze toe te

passen’, vertelt Van der Weijden. ‘Vervolgens

gebruikten we allerlei contractstukken voor het

eerstvolgende project in de Hoekse Waard Noord. En zo geven we het stokje steeds verder door.

Dat leidt tot een enorme versnelling in productiviteit. Want hele contractdelen kun je zo weer hergebruiken.

Algemene formuleringen rond dijken en wegen: het blijft min of meer hetzelfde. Datzelfde geldt voor

vraagspecificaties en de aanpak van de systeemge-richte contractbeheersing. Ook die kun je opnieuw

gebruiken in nieuwe contracten. Daarmee wordt elke leerervaring meteen ingezet voor andere projecten.

Dat betekent tijdwinst en kwaliteitsverbetering, maar ook een andere manier van werken.

En hoewel ieder project specifieke eisen stelt en om maatwerk vraagt, hebben we met deze nieuwe

werkwijze een basis die uitgaat van een uniforme

aanpak en filosofie. Waardoor er veel uit te wisselen

valt tussen verschillende projecten’.

Meester-gezel Daarnaast was het voor WSHD nieuw om met IPM,

Integraal Project Management, te werken. De splitsing van verschillende managersrollen binnen een project

is voor medewerkers een grote verandering. ‘Door mensen van buiten te halen die hier ervaring mee

hebben, brengen we die kennis naar binnen.

3

No 4 HWBP-2 December 2014

Wij koppelen iemand van ons eigen waterschap aan

een externe kracht. Dat noemen we het meester-gezelprincipe, waardoor onze mensen direct meeliften

in die kennis. We begonnen hiermee in 2013 en het

werkt heel positief. HWBP-2 investeert veel in

opleidingen en daar doen wij volop aan mee. Voor afzonderlijke IPM rolhouders, maar ook voor

teamtrainingen.’

Regie en toetsen Hollandse Delta is behalve dit veranderingstraject

voor dijkversterkingen ook begonnen aan een veran-deringstraject voor de hele organisatie: ‘Aanbesteden

op maat’, dat de kwaliteitseffecten op langere termijn

moet borgen. Ook dit vraagt een behoorlijk omslag

in denken. Van der Weijden is daar helder over: ‘De veranderingen zijn positief voor onze organisatie

maar zijn ook complex en brengen soms ook pijn

met zich mee. Mensen moeten, na jarenlang werken

op een bepaalde manier, hun werk heel anders inrichten. Het gaat veel meer om regie voeren en

toetsen dan om zelf uitvoeren. De leercurve van die nieuwe ervaringen is gunstig omdat bij ons veel

projecten elkaar opvolgen. Uiteindelijk wordt het een succesverhaal, maar dat is het niet meteen. We zien

het HWBP-2 hierin als vliegwiel, al kunnen we natuurlijk niet iedereen op sleeptouw nemen.’

EERSTE DIJKVERSTERKINGSTRAJECT ZUIDELIJKE RANDMEREN EN EEM VOLTOOID

In Amersfoort is binnen het dijkverbeteringspro-

ject Zuidelijke Randmeren en Eem een eerste mijlpaal bereikt. Enkele kilometers dijk langs de

rivier de Eem, onderdeel van de historische Grebbelinie tussen Spakenburg en Rhenen, zijn

door Waterschap Vallei en Veluwe verbeterd. Een van de mooie én leerzame aspecten van dit

project was de betrokkenheid van veel verschil-lende partijen. Daardoor is met de dijk-

verbetering een mooie impuls gegeven aan de omgeving. Ook zijn, na intensief overleg met alle

betrokkenen, de wensen van omwonenden en wensen op recreatief, historisch en sportief

gebied met elkaar verenigd.

Fietspad De Grebbeliniedijk dijk loopt van het centrum van

Amersfoort het landelijk gebied langs de Eem in. Een gebied rijk aan flora en fauna. Niet zo vreemd

dus dat de gemeente Amersfoort aanhaakte bij de dijkverbetering om een mooi recreatief fietspad op

de dijk te realiseren. Inmiddels ligt dat fietspad er, en wandelaars en fietsers maken er dankbaar gebruik

van. Nadat ook het gras was ingezaaid hebben zij de

dijk met de week groener zien worden.

Woonboten en roeiers

De woonbootbewoners die al decennia van hun rust en vrijheid langs de Eem genieten, werden

rechtstreeks geconfronteerd met de dijkverbetering. Lagen ze voorheen aan een doodlopende weg in een

dichtbegroeide oase, na de dijkverbetering liggen ze aan een doorgaand wandel- en fietspad en is de dijk

ontdaan van bomen en struiken. En tijdens de dijkverbetering zelf moesten de woonboten tijdelijk

naar elders worden versleept. Helaas duurde dat door tegenvallers tijdens de uitvoering langer dan gepland.

Ook de mensen van de nabijgelegen jachthaven, een

jachtwerf en een roeivereniging zagen de nieuwe dijk letterlijk onder hun neus groeien. De gemeente

Amersfoort en genoemde partijen zijn van begin af aan zeer intensief betrokken geweest bij de

dijkverbetering. De woonbootbewoners en de

gemeente waar het ging om de inpassing van de woonboten langs de dijk. En de roeivereniging had

voor de bouw van een nieuw onderkomen, het Huis van de Watersport, haar oog had laten vallen op een

locatie aan de dijk. Om de bouw hiervan mogelijk te maken, werd de dijk 10 meter landinwaarts gelegd.

Grebbelinieprofiel

De Grebbeliniedijk is niet alleen een waterkering, maar maakt ook onderdeel uit van de historische

Grebbelinie, die in de 18e eeuw werd aangelegd om vijanden uit het oosten te weerstaan. In de dijk werd

hiervoor een speciaal profiel aangebracht, bestaande uit een zogenoemde walgang, waarover kanonnen

konden worden vervoerd, een iets hoger gelegen ‘banket’, waar de soldaten met hun geweren in de

aanslag lagen en vóór hen een hoge borstwering. In de loop der eeuwen verdween dit profiel.

Nu is in opdracht van de provincie Utrecht een verwijzing naar het Grebbelinieprofiel aangebracht.

Het oorspronkelijke profiel was niet te verenigen met de eisen die een veilige waterkering stelt.

De kazematten (bunkers) die voor de Tweede Wereldoorlog werden gebouwd, konden worden

behouden. Om te voorkomen dat ze een bedreiging vormen voor de dijk, zijn ze geheel afgesloten zodat

er geen water naar binnen kan.

4

No 4 HWBP-2 December 2014

THEMADAG Op 27 november jl. vond de 15e themadag van

het HWBP-2 plaats. Centraal stond het thema “Samen naar de Toekomst”. De dag stond dan

ook in het teken van de opgedane kennis binnen het HWBP-2 en de verdere samen-

werking en kennisdeling binnen en tussen de Hoogwaterbeschermingsprogramma’s. De

themadag werd afgesloten met een panel-discussie met Ben Broens (Ruimte voor de

Rivier), Richard Jorissen (HWBP) en Roeland Hillen (HWBP-2) waar het belang van kennis-

overdracht en kennisdeling nog eens werd benadrukt.

Waterschap Hollandse Delta en Hoogheemraadschap

Hollands Noorderkwartier stonden samen met het programmabureau aan de lat van de organisatie.

In een groot aantal workshops zijn de leerervaringen

vanuit de eigen projecten en organisatie gedeeld.

Na een aftrap in de ochtend door Roeland Hillen en Richard Jorissen, gooiden waterschapstrainees de

knuppel in het hoenderhok. Met een aantal stellingen dat voortkwam uit verwonderpunten tijdens de eerste

werkervaringen stelden zij een aantal “vanzelf-sprekendheden” aan de kaak. Richard Berenschot

van Management Drives deed daarnaast uit te doe-ken hoe je “een dreamteam” kunt formeren. Eén van

de conclusie was dat een dreamteam vooral bewust is van de eigen kwaliteiten en tekortkomingen zodat

het daarop kan handelen.

Op de website staat nadere informatie zoals de presentaties van het plenaire gedeelte en de

verschillende workshops. Hier kunt u meer lezen over het aanbestedingstraject en omgevingsmanagement

van Markermeerdijken, het contractbeheer en

veiligheid tijdens de uitvoering van Zwakke Schakel

Noord-Holland en hoe Hollandse Delta omgaat met Interne Kwaliteitsborging in projecten en de lijn-

organisatie. Daarnaast zijn nieuwe normering en Dijken-op-Veen besproken. Tenslotte is de werkwijze

rondom kabels en leidingen en de omgang met plan-ningen voor en na gunning aan bod gekomen. Voor

meer informatie over deze onderwerpen kunt u contact opnemen met de workshopleider of met het

programmabureau.

Een fotoverslag van de dag is te vinden op deze website

De volgende themadag zal plaatsvinden op donderdag

KAMERCOMMISSIE SPREEKT OVER WATERVEILIGHEID

In het Wetgevingsoverleg Water van de Twee-

de Kamer op 17 november werd onder andere gesproken over de zesde Voortgangsrapporta-

ge (VGR-6). Er ging veel aandacht naar water-veiligheid in het algemeen en de Deltabeslis-

singen. Een korte update.

Rond waterveiligheid ging het bij de behandeling veel over Deltabeslissingen. Gesproken werd onder

meer over de weg naar vaststelling en implementa-tie van de nieuwe norm. Ook ging het gesprek over

een alternatief plan voor de toekomstige bescher-ming van de Rijn – Maasdelta, met een zeesluis in

de Nieuwe Waterweg. Verder ging het over de rela-

tie Nederland - Duitsland in de waterveiligheid in

relatie tot de maximale rivierafvoer.

Bij het gesprek over HWBP-2 kwam de Zwakke Schakel Noord-Holland aan de orde. Na complimenten over de

samenwerkingsgerichte aanpak van dit project en de oplossing die gerealiseerd wordt, werd de Raad van

State procedure over de natuurcompensatie voor steltlopers besproken. Mevrouw Visser van de VVD

wees op de complexiteit van wetgeving rond Natura 2000 in het algemeen en vroeg de minister of zij ervoor

kan zorgen dat partijen snel aan de slag kunnen. De minister gaf hierop aan dat natuurwetgeving de

waterveiligheidsprojecten niet tegenhoudt, maar dat het zaak is dat wetten het niet te ingewikkeld maken.

Er is een evaluatie van de natuurwetgeving gaande die dit aan de orde stelt.

Moet de minister niet méér de regie nemen bij de

integratie van dijkversterking met andere functies rond het Markermeer? Dat was de vraag van mevrouw Jacobi

van de PvdA. De minister wees hier op de eigen verant-woordelijkheden van iedere partij zoals Rijk, provincie,

waterschap en gemeente om dit op een goede manier op te pakken.

In de aanbiedingsbrief van VGR-6 gaf de minister aan

dat HWBP-2 op koers ligt, maar dat tegelijkertijd het op tijd realiseren van projecten een extra inspanning van

waterschappen en het Rijk vraagt. De minister gaf des-gevraagd aan dat hierover op dit moment geen nieuwe

inzichten zijn.

5

No 4 HWBP-2 December 2014

STALEN DAMWANDEN KUNNEN

GOEDKOPER

Bij dijkversterking worden steeds vaker stalen

damwanden gebruikt. Uiteraard moeten die stevig genoeg zijn en lang meegaan. Uit recent

onderzoek blijkt dat we die duurzaamheid onder het motto ‘better safe than sorry’ tot nu

erg behoudend hebben ingeschat. Het onder-zoek laat zien dat we toe kunnen met

minder dikke damwandplanken. Dat levert een flinke besparing op. Inmiddels is een proefjaar

gaande om de nieuwe waarden te testen.

Zo’n stalen damwand moet honderd jaar meekunnen. De samenstelling van de bodem en het grondwater

hebben invloed op de damwand. Daarom was in de

richtlijn uit 1994 van het Expertise Netwerk Water-

veiligheid (ENW) voor planken die in zout water staan een zogenaamde corrosietoeslag van 30 millimeter

opgenomen. En aan de andere kant van het spectrum een toeslag van 1 millimeter voor planken in zoet

water. Het onderzoek laat zien dat niet zozeer de bodem en het grondwater bepalend zijn voor de

levensduur van stalen wanden. Het is daarentegen de aanwezigheid van zuurstof in de grond en mogelijk

de zuurgraad van het water die een negatieve invloed hebben op de duurzaamheid van de materialen.

Dit betekent dat de corrosietoeslag herzien kan worden waardoor stalen damwanden goedkoper

worden.

Analyses Sinds 2003 is de corrosietoeslag van stalen dam-

wanden onderwerp van onderzoek. Eerst vooral in gebieden met veenbodems in Zuid-Holland. Later is

dit uitgebreid naar gebieden met zout grondwater. Vanaf 2012 was HWBP-2 betrokken via de projecten

Kinderdijk-Schoonhovenseveer en diverse projecten bij waterschap Hollandse Delta. Een uitgebreid onder-

zoek van de internationale literatuur liet zien dat de

corrosie van staal in de bodem ‘verrassend klein’ is.

Praktijkonderzoek aan planken die in Nederland zijn getrokken bevestigde dit beeld. Deltares verwerkte

deze resultaten tot een voorstel voor een nieuwe werkwijze rond corrosietoeslag. Die wordt maximaal

4,2 millimeter per honderd jaar.

Proefperiode

Het ENW ziet nu al voldoende waarborgen om te werken met de nieuwe werkwijze; zij gaan akkoord

met het voorstel om de corrosietoeslag te verkleinen

en dus minder dikke damwanden te gebruiken. Men

wil alleen nog een aantal laatste vragen beantwoord zien om absolute zekerheid te hebben en de methode

generiek van toepassing te verklaren. Dit gebeurt in een proefjaar dat loopt tot en met voorjaar 2015.

Dan volgt evaluatie van de nieuwe werkwijze en komt er een generieke richtlijn. Waterschap Hollandse Delta

en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier passen deze kostenbesparende innovatie al toe bij

dijkversterkingen in respectievelijk Spui-West, Spui-

Oost en Hoekse Waard-Zuid en de Koegraszeedijk.

Dit levert hier een besparing op - vergeleken met de oude richtlijn - van ongeveer vijf à tien miljoen euro.

Deze innovatie is ontstaan door de praktijkervaring

dat planken vaak egaal glad uit de bodem verschenen na tientallen jaren van gebruik. Dat was de motivatie

om te komen tot een andere corrosietoeslag, met een beter onderbouwde waarde. (Zie ook het volgende

artikel over de werkgroep Evaluatie dijkversterking)

6

No 4 HWBP-2 December 2014

Colofon Het tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma is een samenwerkingsverband tussen de rijksoverheid en de waterkeringbeheerders om op 88 plekken in het land

afgekeurde waterkeringen op een sobere, doelmatige en robuuste wijze te versterken om zodoende Nederland te beschermen tegen overstromingen.

De interne nieuwsbrief van het tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma is een

uitgave van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Rijkswaterstaat en waterschappen en verschijnt 4x per jaar. Hebt u berichten voor deze nieuwsbrief,

mail ze s.v.p. naar lies.hesselman@rws.nl. Kent u collega’s die deze nieuwsbrief ook willen ontvangen of wilt u zich afmelden, stuur s.v.p. een mail naar

mirjam.both@rws.nl.

Werkgroep Evaluatie dijkversterking: TERUG- EN VOORUITKIJKEN IN DIJKVERSTERKINGEN Wie vastloopt in de uitvoering van een project

wil dat zo snel mogelijk oplossen. Zonder al te veel bureaucratische rompslomp. Dat was zo’n

30 jaar geleden de motivatie achter de oprichting van de werkgroep Evaluatie dijkver-

sterking. Begonnen met enkele waterschappen, is de werkgroep nu uitgegroeid tot een club

met meer partijen. Oprichter en voorzitter Wijbren Epema vertelt hoe dat werkt.

Epema, jarenlang directeur-ingenieur bij Hoogheem-

raadschap van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlandenen, is tegenwoordig zelfstandig

adviseur. In zijn werk, eind jaren zeventig, bij waterschap Groot Alblasserwaard zag hij een relatief

klein waterschap met een enorme taak. Hoe moest al dat werk zo goed mogelijk georganiseerd worden?

‘Grote grondwerken zijn complex, dingen lopen soms anders dan je denkt,’ zegt Epema. ‘Het leek een

goed idee om zaken samen met andere waterschappen aan te pakken. Om elkaar te

bevragen naar oplossingen en niet steeds opnieuw het wiel uit te vinden.’

Informeel

Zo werd in de jaren tachtig de werkgroep Evaluatie dijkversterking opgericht. ‘Eerst met enkele

waterschappen, later met meer partijen. Inmiddels zitten de waterschappen in het westen van

Nederland, Noord- en Zuid-Holland aan tafel, en ook de provincie en Rijkswaterstaat en het HWBP-2.’

Formeel bestaat de werkgroep niet eens, maar in de praktijk zitten elke twee maanden zo’n 20 mensen

bij elkaar om hun voordeel te doen met elkaars kennis.

Besparing

‘Als het werk vastloopt omdat er iets onbegrijpelijks gebeurt, moet je snel reageren. Soms is verder

onderzoek nodig. Vraag je dat onderzoek aan bij het

Rijk, dan is dat een langdurige kwestie die meestal

veel vertraging geeft. Binnen de werkgroep brengen wij die extra kosten - in overleg met de subsidiever-

strekker - bij het project zelf onder. Dat is wel een uitgave, maar omdat je de vertraging minimaal

houdt, is dat ook weer een besparing en kun je

verder. Iedereen heeft daar belang bij en de kennis die je opdoet, vloeit naar alle deelnemers van de

werkgroep.’

Vooruit kijken Hoewel de naam van de werkgroep suggereert dat het

om evaluatie achteraf gaat, kijkt de werkgroep ook vooruit. ‘We hebben bijvoorbeeld de werking van

klapankers in de praktijk getest. En we hebben de andere rekenresultaten van nieuwe laboratorium-

proeven rond dijkversterking en de consequenties daarvan in beeld gebracht. Ook het idee dat de

corrosietoeslag bij stalen damwanden wellicht minder kan, is in onze werkgroep uitgewerkt. (Zie elders in

deze nieuwsbrief). Hierna is het binnen HWBP-2 ver-der opgepakt.

Soms leiden oplossingen tot de noodzaak van nieuwe regels. Dan gaat er een voorstel naar het ENW. In die

30 jaar zijn zeker 150 problemen uitgezocht. ‘En dat allemaal zonder budget,’ verklaart Epema. ‘We

zitten elke keer aan tafel omdat we vanuit de praktijk kennis ontwikkelen en daar belang bij hebben.’

Gijsbert Kant (HWBP-2): De versterkingsopgave van

Nederlandse waterkeringen vraagt aandacht nu en in de toekomst. Technische deskundigheid is hierbij van

groot belang. In de voorbereiding én in de uitvoering van deze projecten. Deze deskundigheid is natuurlijk

nodig om tot een voldoende sterke waterkering te komen, maar ook om het gesprek met aannemers te

kunnen voeren, projectrisico´s te beheersen en

effectieve kennisontwikkeling te stimuleren. Het delen

van kennis en ervaring tussen betrokken partijen is daarom van groot belang.