AKD Waterschapsmiddag - Innovatie in aanbesteden

28
Innovatie in aanbesteden: het water loopt je in de mond Waterschapsmiddag 14 november 2016 Prof. mr. Pieter Kuypers Bijzonder Hoogleraar Europees en nationaal aanbestedingsrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen Advocaat en partner bij AKD, sectie Europees en Mededingingsrecht te Brussel

Transcript of AKD Waterschapsmiddag - Innovatie in aanbesteden

Titeldia

Innovatie in aanbesteden: het water loopt je in de mond Waterschapsmiddag 14 november 2016

Prof. mr. Pieter Kuypers

Bijzonder Hoogleraar Europees en nationaal aanbestedingsrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen

Advocaat en partner bij AKD, sectie Europees en Mededingingsrecht te Brussel

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (14pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Inhoudsopgave

Agenda

1. Inleiding

2. Jurisprudentie Waterschappen

3. Naleving Aanbestedingswet 2012

4. Innovatie

• Innovatiepartnerschap

• Innovatieve contractvormen

• Innovatieve gunningscriteria

5. Conclusie

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

1. Inleiding

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Inleiding

Actuele nieuwsberichten:

PIANOo.nl, 5 oktober 2016: ‘Aanbestedingsbeleid waterschappen blijkt struikelblok voor dijkinnovaties’

‒ Floodcontrol IJkdijk: €60 miljoen aan innovaties

‒ Maar: aanbestedingsbeleid vormt grote barrière

NRC, 2 november 2016: ’Probleemproject 2: biogas’

‒ Bouw en het onderhoud van de Energiefabriek Tilburg, in opdracht van Waterschap De Dommel

‒ Fabriek van €31 miljoen moet biogas halen uit het zuiveringsslib van rioolwater

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

2. Jurisprudentie Waterschappen

5

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Jurisprudentie Waterschappen (I)

Selectie uit 2013-2016

Ongeveer evenveel diensten als werken

Veel kort gedingen

Waterschappen vaak de winnende partij

Lessons learned?

6

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Jurisprudentie Waterschappen (II): overkoepelende thema’s

Ongeldige inschrijving:

‒ Abnormaal lage prijs: ECLI:NL:RBGEL:2016:5779, ECLI:NL:RGEL:2015:1374

‒ Fraude: ECLI:NL:RBOBR:2014:7463

Aanbestedingsbeginselen en motiveringsplicht:

‒ Fair-play: ECLI:NL:RBZWB:2014:1007

‒ Transparantiebeginsel:ECLI:NL:RBGEL:2016:5779, ECLI:NL:RBOVE:2015:1375, ECLI:NL:GHARL:2014:7724

‒ Motiveringsplicht:ECLI:NL:RBNNE:2014:1937, ECLI:NL:RBNNE:2014:1938

Innovatie:

‒ ECLI:NL:RBGEL:2014:4344

Beoordelingssystematiek:

‒ ECLI:NL:RBGEL:2016:5779, ECLI:NL:RBDHA:2016:7888

7

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

3. Naleving Aanbestedingswet

8

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Naleving Aanbestedingswet Waterschappen

Rapport Rekenkamer, ‘Naleving Europees aanbesteden’ (2012)

‒ Conclusie: gebrekkige en niet correcte naleving van Europees aanbestedingsrecht

Nalevingspercentages Aanbestedingswet door Waterschappen:

‒ 2010: 37%

‒ 2012: 32%

‒ 2014: 29%

Instelling klachtcommissies:

‒ Waterschappen lopen achter

9

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Aanbesteding door Waterschappen

Punten uit de Evaluatie marktvisie waterschappen (juni 2016):

Veel aanbesteding in waterzuivering

‒ Voorbeelden: Energie- en Grondstoffenfabriek Tilburg

Beperkte aanbesteding in: watersystemen en beheer en onderhoud van waterkundige werken

10

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst Aanbesteding door Waterschappen: belang van innovatie

Innovatie is belangrijk voor Waterschappen

Evaluatie marktvisie waterschappen (juni 2016):

‒ ‘In een zo vroeg mogelijk stadium wordt gekeken naar innovatieve oplossingen en krijgen marktpartijen ruimte om innovatieve oplossingen aan te dragen.’

‒ ‘Innovaties op diverse terreinen kunnen bijdragen aan een snelle en efficiënte uitvoering en daarmee realisatie van de maatschappelijke doelen.’

‒ ‘Innovaties nodig om de grote opgaven te kunnen realiseren.’

‒ ‘Marktvisie heeft het verkennen van nieuwe aanbestedings- en contractvormen in een stroomversnelling gebracht, waardoor de waterschappen veel meer geïntegreerde contract- vormen zijn gaan toepassen en de ‘achterstand’ ten opzichte van andere overheden hebben ingelopen.’

11

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

4. Innovatie

12

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Innovatie (I) Wat is innovatie?

Zie art. 2 lid 1 onder 22 Richtlijn 2014/24/EU:

‒ ‘De toepassing van een nieuw of aanmerkelijk verbeterd product, een nieuwe of aanmerkelijke verbeterde dienst of een nieuw of aanmerkelijk verbeterd proces, waaronder, maar niet beperkt tot productie-, bouw- of constructieprocessen, een nieuwe verkoopmethode of een nieuwe organisatiemethode in de bedrijfsvoering, organisatie op de werkvloer of de externe betrekkingen onder meer om maatschappelijke problemen te helpen oplossen dan wel om de Europa 2020-strategie voor slimme, duurzame en inclusieve groei te ondersteunen’

Zie ook art. 1.1 Aanbestedingswet 2012:

‒ ‘De toepassing van een nieuw of aanmerkelijk verbeterd product, een nieuwe of aanmerkelijk verbeterde dienst of een nieuw of aanmerkelijk verbeterd proces’

De Unie van Waterschappen staat positief tegenover de recent gewijzigde Aanbestedingswet:

‒ Meer ruimte voor innovatie, duurzaamheid en flexibilisering van aanbestedingsprocedures

13

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Innovatie (II)

3 manieren voor ‘innovatiebevorderend’ inkopen:

‒ Innovatiepartnerschap

‒ Innovatieve contractvormen

‒ Innovatieve gunningscriteria

14

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Innovatiepartnerschap (1)

Procedure uit art. 2.31a Aanbestedingswet 2012:

‒ Aankondiging van (minimale) selectie- en gunningscriteria (beste prijs-kwaliteitsverhouding)

‒ Selectie op potentieel inschrijvers

‒ Onderzoeks- en ontwikkelingsfase

‒ Per fase doelstellingen en vergoeding voor inschrijvers

‒ Aanpassen gunningscriteria en/of technische specificaties (behalve minimum)

‒ Beëindiging van fase op voorwaarden in bestek

‒ Definitieve inschrijving

‒ Gunning

15

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Innovatiepartnerschap (2)

Knelpunten:

‒ Gebrek aan technische kennis

‒ Risicomijdend gedrag: de risico’s zijn soms niet goed in te schatten waardoor bedrijven terughoudend zijn, wat de innovatie negatief beïnvloedt

‒ Zorgen over staatssteun (art. 107 VWEU)

‒ Verbod om product direct aan te kopen

‒ Organisatorische uitdagingen bij grensoverschrijdende projecten

16

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Innovatieve contractvormen (I)

Aandeel innovatieve contractvormen bij waterschappen, 2012 en 2015 (in %), bron: EIB

17

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Innovatieve contractvormen (II)

Sterke toename van nieuwe contractvormen

‒ Achterstand van Waterschappen ten opzichte van gemeenten en provincies is ingehaald

Voorbeelden:

‒ D&C

‒ DBM

‒ DB(F)M(O)

‒ Toelating varianten (considerans 48)

Concessies: gaan ook in de toekomst een grote rol spelen bij innovaties

‒ Ruimer dan een overheidsopdracht

‒ Meer ruimte om de innovatie bij de ondernemer te laten

18

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Innovatieve contractvormen (III)

Richtlijn 2014/23/EU en deel 2a Aanbestedingswet 2012

Definitie concessie: een schriftelijke overeenkomst onder bezwarende titel (…) waarvoor de tegenprestatie bestaat hetzij uitsluitend (…) , te exploiteren, hetzij in dit recht en een betaling

− Exploitatieverplichting

− Let op de samenloop tussen concessie en vergunning: een vergunning kan vallen onder de Concessierichtlijn indien uitvoeringsverplichting (HvJ EU C-221/12, Belgacom)

Concessies voor diensten aanbestedingsplichtig

−Drempelwaarde: EUR 5.225.000,-

−Onder de drempel: algemene beginselen van aanbestedingsrecht bij grensoverschrijdend belang (transparantie, gelijke behandeling, non-discriminatie en proportionaliteit)

19

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Innovatieve contractvormen: (IV)

Exploitatie inherent aan operationeel risico

− Operationeel risico voor de concessiehouder. De concessie staat onder druk van de grillen van de markt (C-324/98, Telaustria en C-458/03, Parking Brixen)

Concessieduur (langer dan 5 jaar): beperkt tot terugverdienen investering vermeerderd met rendement

− Mogelijkheid tot, niet de feitelijke situatie (grillen van de markt)

− Meeste concessies duren langer dan 5 jaar

20

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Innovatieve contractvormen (VI)

Evaluatie marktvisie waterschappen (juni 2016):

Spanning tussen het uitgangspunt van moderne contractvormen en het bewust afwegen van verschillende alternatieven bij aanbesteding

Het denken over geïntegreerde contractvormen lijkt doorgeschoten

‒ Gevolg: zware projectteams, beperkte schakelmogelijkheden op probleemprojecten en te hoge verwachtingen bij opdrachtgevers

21

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Innovatieve gunningscriteria (I)

Meer sturen op ‘output’ i.p.v. technisch specificeren

EMVI als populair gunningscriterium:

‒ Waterschappen zijn nog zoekende naar de juiste EMVI-criteria

Dus: meer aanbesteden op basis van levenscycluskosten

‒ Laagste kosten berekenen via kosteneffectiviteit

22

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Innovatieve gunningscriteria (II)

Art. 68 Richtlijn 2014/24/EU en art. 2.115a Aanbestedingswet

Levenscycluskosten: alle kosten gedurende de levenscyclus van een product, dienst of werk:

‒ A: kosten gedragen door de aanbestedende dienst of andere gebruikers, zoals: verwerving, gebruikskosten, onderhoudskosten, verwijderingskosten, sociale kosten, kosten volgend uit het einde van de levenscyclus

‒ B: kosten toegerekend aan externe milieueffecten die verband houden met het product, de dienst of de werken gedurende de levenscyclus, mits hun geldwaarde kan worden bepaald en gecontroleerd

23

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Innovatieve gunningscriteria (III)

De brede context waarin individuele projecten worden uitgevoerd is niet altijd zichtbaar

‒ Geen zicht op het potentiële achterliggende marktvolume

‒ Zie Evaluatie marktvisie waterschappen (juni 2016)

Ruimte om te innoveren is beperkt want opdrachtgevers schrijven vaak nog te veel in detail in

‒ Zie Evaluatie marktvisie waterschappen (juni 2016)

Hanteren van functionele criteria is lastig voor techneuten:

‒ Sturen op output i.p.v. technisch specificeren

24

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

5. Conclusie

25

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Conclusie

Compliance aanbestedingsrecht bij Waterschappen is nog te laag

Waterschappen liggen relatief vaak onder vuur, maar balans is positief

Er zijn knelpunten op het gebied van innovatie, maar:

- Het innovatiepartnerschap biedt goede kansen voor kleinere projecten

- Concessie als goede vorm om zonder grote investeringen opdrachten in de markt te zetten

- Levenscycluskosten als belangrijk gunningscriterium, vooral bij kapitaal/onderhoud intensieve projecten

- Switchen naar functionele specificaties als innovatieve gunningscriteria

- Varianten aanmoedigen

26

1

2

OK

TABEL INVOEGEN

Verwijder de bestaande tabel. Klik op het icoontje om een nieuwe tabel in te voegen.

Kies het aantal gewenste rijen en kolommen en klik op ´OK´

Tekst met Tabel

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Vragen of overleg later?

Pieter Kuypers

Telefoon: +31 88 253 5083

E-mail: [email protected]

27

TEXT LEVELS

1

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (40pt)

Promotie

Wij houden liever geen afstand

Koffie?