FMT: Laurentius special(pdf)

Special:Nieuwbouw Laurentius Ziekenhuis Roermond

2015 |2

GEZONDHEIDSZORG

TNO OK-simulator: kraamkamer van de OK van de toekomst?

Eén model aan de basis van gegevensuitwisseling

HuISvEStING EN tEcHNOlOGIE IN DE GEZONDHEIDSZORG

Zorgtotaal besteedt veel aandacht aan overheveling AWBZ-zorg

Effi ciënt bouwen met modules.

VOOR GEZONDMAKERS

Modulaire gebouwen van ALHO overtuigen niet alleen

door aantrekkelijke vormgeving, gebruiksfl exibiliteit

en duurzaamheid. Na de industriële prefabricage in de

fabriek onder strenge kwaliteitsbewaking, worden de

modules op locatie in zeer korte tijd en zonder beïnvloe-

ding van het ziekenhuisproces gemonteerd en volledig

afgewerkt. Wij realiseren uw bouwplannen met zorg

voor de hoogste kwaliteit en in goede gezondheid met

uw ziekenhuisomgeving.

Vaste kosten. Vaste termijnen. Kant-en-klaar.

www.alho.com

MAKERS

A_NL_FMT_0215.indd 1 2/13/2015 11:04:18 AM

FMT Gezondheidszorg 3

EditorialNVTG-congres en Laurentius-special

Het NVTG-congres is een evenement waar de vereniging met recht

trots op is. Elk jaar trekt het congres met beursvloer honderden deel-

nemers. Bewonderenswaardig, omdat de NVTG, in tegenstelling tot

veel andere verenigingen, zelf de organisatie in handen houdt en niet

daarvoor naar een professionele dienstverlener stapt. Bewonderens-

waardig is ook dat elk jaar opnieuw de deelnemers over het algemeen

zeer tevreden zijn over inhoud en organisatie. Een compliment waard!

Op 9 en 10 april vindt editie 2015 van het NVTG-congres plaats in

het NH conferentiecentrum en hotel Koningshof in Veldhoven, op een

steenworp afstand van Eindhoven. Het is een zorgvastgoed- huisves-

tingcongres met als inspirerend thema “Begrijpen wij elkaar in de zorg

nog wel?”. Achterliggende gedachte is dat veel disciplines in de zorg

hun eigen taal spreken en dat dat ten koste gaat van een constructieve

samenwerking. Op de website van de NVTG licht de vereniging deze

problematiek als volgt toe:

‘Hoe ontwikkel je zorgvastgoed afgestemd op de vraag van morgen en

hoe verkoop je dit intern? Ook de noodzaak om te zoeken naar oplos-

singen voor het verbeteren van de zorg noopt tot samenwerking; de

eerlijkheid gebiedt te zeggen dat deze bereidheid er (nog) niet altijd is.’

Nieuw tijdens het NVTG-congres 2015 zijn parallelsessies. Ook nieuw

is een de differentiatie op de beursvloer. Niet langer wordt het princi-

pe van ‘standaard’stands gehanteerd. Bijzonder comfortabel is dat het

volledige programma, dus ook het avondprogramma en de overnach-

tingen in dezelfde accommodatie plaatsvinden.

In de volgende editie van FMT Gezondheidszorg kunt u een voorbe-

schouwing van het NVTG-congres 2015 lezen. Reserveert u in elk ge-

val nu reeds 9 en 10 april in uw agenda.

In deze uitgave treft u een uitgebreide special aan over de nieuwbouw

van het Laurentius Ziekenhuis in Roermond. Het is een special die in

nauwe samenwerking met het ziekenhuis tot stand is gekomen. Via

deze weg willen wij de mensen van het Laurentius die hun medewer-

king aan de special hebben verleend hiervoor hartelijk danken.

Cor van Litsenburg,

Hoofdredacteur FMT Gezondheidszorg.

Van dehoofdredacteur

Effi ciënt bouwen met modules.

VOOR GEZONDMAKERS

Modulaire gebouwen van ALHO overtuigen niet alleen

door aantrekkelijke vormgeving, gebruiksfl exibiliteit

en duurzaamheid. Na de industriële prefabricage in de

fabriek onder strenge kwaliteitsbewaking, worden de

modules op locatie in zeer korte tijd en zonder beïnvloe-

ding van het ziekenhuisproces gemonteerd en volledig

afgewerkt. Wij realiseren uw bouwplannen met zorg

voor de hoogste kwaliteit en in goede gezondheid met

uw ziekenhuisomgeving.

Vaste kosten. Vaste termijnen. Kant-en-klaar.

www.alho.com

MAKERS

A_NL_FMT_0215.indd 1 2/13/2015 11:04:18 AM

FMT Gezondheidszorg4

IN DEZE UITGAVE

Laurentius-bouworganisatie: Kernbouwteam Laurentius Ziekenhuis 6Laurentius-bouw: bouw in uitvoering 10Laurentius-bouwfinanciëring: Kansen pakken, bedreigingen afdekken 12Laurentius-financieeL risicomanagement: alle risico’s onder de loep 14Laurentius-royaL HasKoningDHV: topcomfort dankzij techniek 16Laurentius-at osborne: Patiëntveiligheid in bouwprojecten 20Laurentius-communicatie: nieuwbouw vereist zorgvuldige communicatie op veel fronten 23Laurentius-arcHitect: “Het werk maakt de architect” 24Laurentius-ZorgHoteL: Profiteren van elkaars expertise 28

FMT Gezondheidszorg is een uitgave van:Van Litsenburg BVEendenven 145646 JN EindhovenT +31 (0)40 29 30 186M: +31 (0)653 310657E [email protected] www.fmtgezondheidszorg.nl

Volg FMT Gezondheidszorg via Twitter: twitter.com/fmtmagazine

FMT Gezondheidszorg wordt gemaakt met medewerking van o.a. NVTG, VTDV en KIVI.

FMT Gezondheidszorg verschijnt 10x per jaar.

Uitgever: Cor van Litsenburg

Eindredactie:Wim van Gurp

FMT komt tot stand met redactionele medewerking van: Ir. René Drost CEIM, Mw. B. (Barry) S. van der GraafW. (Wim) van Gurp, H. (Henk-Jan) HoekjenProf. dr. ir. J (Jos) Lichtenberg, Dr. ir. M. (Masi) MohammadiIng L. (Leo) van Namen, Ing. G. (Fred) T.J.M. PendersIr. H. (Henk) C. Postema, G. (Gabriël) van NeervenDrs. F (Floor) Scholten, W. (Wilma) SchreiberG. (Gerrit) Tenkink, F. (Frank) van WijckW. (Wim) Wijdenes, Renee van Litsenburg.

Fotografie: Peter Bouritius. e.a.

Vormgeving: Peter Bouritius

Advertenties:T +31 (0)513 68 48 08 E [email protected]

Medische Technologie:Jacques BeelenT +31 (0)6 51108895

Druk: Scholma Druk

ISSN 1873 - 8877

Abonnementen:Nederland: e 117,50België e 125,00Buiten Europese Unie: e 169,50Losse nummers e 15,95Kijk op: fmtgezondheidszorg.nl

Een abonnement kan op elk gewenst moment ingaan. Een abonne-ment wordt automatisch verlengd, tenzij tenminste twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk wordt opge-zegd.

Disclaimer:Van Litsenburg BV heeft deze uitgave op de meest zorgvuldige wijze samengesteld. Van Litsenburg BV en haar auteurs kunnen echter op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de ge-gevens. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aan-sprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de informa-tie in deze uitgave.

colofon

6Zorgvuldige ‘vernieuwbouw’. Bouw in uitvoering.

inhoud

10 26 36

TDVTDV

De volgende professionele verenigingen

zijn betrokken bij fmt gezondheidszorg:

Kansen pakken... OK-simulator

ZorgtotaaL: overheveling awbZ-zorg 32communicatie: Prettig langer thuiswonen dankzij Vss Lifeconnection 34meDiscHe tecHnieK: De tno oK-simulator 36tecHniscHe innoVatie: innovatieve technologie in de zorg 38innoVatief & actueeL 42beDriJVeninDeX 43agenDa 46aDVertentie-inDeX 46


laurentius; bouworganisatie

Kernbouwteam Laurentius Ziekenhuis regisseert ‘vernieuwbouw’ zorgvuldig

Door: Gerrit Tenkink

De contouren van De nieuwbouw van

het Laurentius in roermonD worDen

Langzaam zichtbaar. het ziekenhuis

hoopt einD 2015 begin 2016 De Deuren

van het nieuwe DeeL te openen, om

Daarna Door te gaan met De renova-

tie van het ouDe DeeL, Dat afgeronD

worDt in het eerste kwartaaL van 2018.

De bouw wordt gefaseerd uitgevoerd.

Dat is één van de vele aspecten die het

bouwproces krachtig en dynamisch

maken. Tijdens het proces nog kunnen bijsturen

om ‘het ziekenhuis van morgen te kunnen bou-

wen’, maar ook te ‘kunnen ingrijpen als de om-

standigheden zich wijzigen’, en ‘bouwen wat je

echt nodig hebt’, zijn de sleutelzinnen van het

kernbouwteam.

KerNbouwTeamHet kernbouwteam bestaat uit bestuursvoorzit-

ter Jack Thiadens*), manager bedrijfsvoering Fa-


zich vanuit een gezonde bedrijfsvoering kan te-

rugverdienen”, zegt Jack Thiadens.

NieT haaLbaarLang stuurde het ziekenhuis aan op complete

nieuwbouw, maar vier jaar geleden ging het roer

om. Thiadens trad in die tijd aan als nieuw be-

stuurder en liet een second opinion uitvoeren

door bestuursadviseur Afink en ATO, naar de

haalbaarheid van de plannen die er toen lagen.

Thiadens: “De tijd had ons ingehaald. We bouw-

den te groot en door de veranderingen in de zorg

en de crisis bleek al snel dat deze plannen later

niet uit een gezonde bedrijfsvoering waren terug

te verdienen. Daarbij stond de omzet toen onder

druk. We zijn een middelgroot ziekenhuis en we

hebben toen een paar stappen tegelijk gedaan:

we hebben een portfolio van onze kerntaken ge-

maakt, ons in een netwerk verbonden en we zijn

financieel strak gaan sturen om de resultaten te

verbeteren. Als ziekenhuis namen we de rol van

regisseur op ons, die veel zelf doet, maar soms

ook patiënten moet kunnen gidsen naar andere

ziekenhuizen.”

den, zitten we wekelijks om de tafel. Het team is

zo samengesteld dat we beschikken over de nood-

zakelijke expertise, maar ook korte lijnen hebben

naar bouwende partijen, de interne gebruikers,

gemeente, omwonenden en patiënten. Maar we

hebben ook gekeken of de mensen die, soms on-

der hoge druk, met elkaar werken, bij elkaar pas-

sen. Er moet een goede onderlinge klik zijn. Als

kernteam moet je elkaar de waarheid durven zeg-

gen. Af en toe hebben we stevige discussies, maar

we komen er altijd weer uit, omdat we hetzelfde

doel voor ogen hebben: een duurzaam gebouwd,

compact en toekomstbestendig ziekenhuis, dat

Kernbouwteam Laurentius Ziekenhuis regisseert ‘vernieuwbouw’ zorgvuldig

cilitair bedrijf en Bouw Ger Biesmans, manager

Finance & Control Michael Ehlen, bestuursadvi-

seur Gerrit Afink en projectmanager Bouw Rut-

ger Kriek, AT Osborne.

Het team komt om de twee weken bij elkaar om

te overleggen. “En als er sneller beslist moet wor-

KernbouwteamHet kernbouwteam van Laurentius is verantwoorde-lijk voor het volgende:Voorbereiden van de interne beleidsbesluiten aan-gaande de bouw, die door de Raad van Bestuur wor-den genomen.Bewaken van de kaders ten aanzien van de kwaliteit van de informatie en organisatie zoals deze door de Raad van Bestuur zijn vastgesteld.Op verzoek van de Raad van Bestuur uitbrengen van advies betreffende onderwerpen aangaande de bouw.Advies uitbrengen over onderwerpen aangaande de bouw, waarbij een verschil van inzicht bestaat bin-nen (een deel van) de lijnorganisatie en de bouwco-ordinatie en dit niet in onderlinge afstemming kan worden opgelost.Advies uitbrengen bij verschil van mening tussen een gebruikersgroep en (een deel van) de bouwcoör-dinatie indien dit niet in onderlinge afstemming kan worden opgelost.Voorbereiden communicatie met de ziekenhuisorga-nisatie betreffende de bouw.Onder de aandacht brengen bij de Raad van Bestuur van al die zaken die vanuit de organisatie onder de aandacht komen en die niet of nog onvoldoende via de projectorganisatie (kunnen) worden ingebracht.

*)Jack Thiadens is na vijf jaar Laurentius en de

viering van het hoogste punt van de nieuwbouw

in december 2014, op 1 januari 2015 gestart in de

functie van voorzitter Raad van Bestuur van de An-

tonius Zorggroep te Sneek-Emmeloord.


ge benadering. Als je bedrijfsvoering niet goed is,

kun je failliet gaan. Dat betekent ook dat je voor

je plan goede afspraken met banken moet maken.

Dat maakt het ook complex, want vroeger had je

één thuisbank. Het Waarborgfonds voor de zorg

dekt nog maar 70 procent af in plaats van 100

procent. Zo moet je goede afspraken maken met

al je stakeholders en banken.”

aaNGepasT bouwTeamIn de filosofie van Laurentius verandert een

bouwteam tijdens het gehele proces, door de ver-

schillende accenten in iedere fase. Maar omdat de

plannen zich in het geval van Laurentius zo in-

grijpend veranderden, was een andere invulling

van het bouwteam extra noodzakelijk. Een goede

mix van interne en extern deskundigen, waarbij

Kriek en Afink de expertise van buitenaf inbrach-

ten. Thiadens, Biesmans en Ehlen zijn direct aan

het ziekenhuis verbonden. De samenstelling van

het bouwteam met interne deskundigen en exter-

ne adviseurs is niet uniek, maar zorgt wel voor

een goede intensiteit waarmee het bouwproces

begeleid wordt. Ger Biesmans: “We hebben een

miNdseTMaar ook de financiering met de daarbij verande-

rende verantwoordelijkheden zorgde ervoor dat

plannen moesten worden aangepast. Ger Bies-

mans: “Tegenwoordig beslis je als ziekenhuis veel

meer zelf hoe je bouwt, maar je moet je zieken-

huis wel zelf exploiteren en zorgen dat het finan-

ciële plaatje klopt. Dit is het eerste ziekenhuis in

Nederland dat niet bouwt op basis van groei. Ook

bij 0 procent groei hoeven we ons als ziekenhuis

geen zorgen te maken. Dat vraagt om een ande-

re mindset, maar ook andere expertise binnen je

bouwteam. We hebben gekeken naar de produc-

tiecijfers in 2010. We hebben de demografische,

zorg en medisch technologische ontwikkelingen

in onze regio onder de loep genomen en gekeken

welke zorg er verder wordt aangeboden in deze

regio. Zo zijn we uiteindelijke uitgekomen bij het

definitieve plan.” Vooral die financiële onderbou-

wing is een stuk complexer dan vroeger, toen par-

tijen, bij groen licht van het Bouwcollege, zonder

problemen de begroting konden overschrijden,

omdat ze financieel altijd gedekt werden. Gerrit

Afink: “Nu is sprake van een meer bedrijfsmati-

hoge frequentie van overleg. We komen tweewe-

kelijks bij elkaar en als het moet iedere week. We

hebben daarmee de mogelijkheid om heel snel bij

te sturen en accenten te verleggen. Bij veel bouw-

teams is er tweemaandelijks overleg. Met die fre-

quentie ontstaat er in onze filosofie een afstand

tussen bestuur en het project. Wij vinden dat niet

wenselijk.”

Projectmanager bouw Rutger Kriek is als extern

expert binnengehaald. Hij heeft meerdere zie-

kenhuis-bouwprojecten achter de rug en weet

dat het vaak zo gaat: “Je ziet vaak dat de bouw

wordt overgedragen aan externe partijen. ‘Regel

het maar’. Bij het Laurentius zitten we er allemaal

veel meer bovenop. Dat zorgt dat je sneller kunt

reageren op ontwikkelingen uit het ziekenhuis en

sneller kunt bijsturen. Vroeger werd een bouw-

proces aangestuurd als een proces dat los stond

van de eigen ziekenhuisorganisatie. Pas vlak voor

het moment dat het gebouw klaar was, kwamen

de gebruikers van het ziekenhuis om de hoek kij-

ken. Bij het Laurentius hebben we de bouw en de

organisatie geïntegreerd. Hier praten alle partij-

laurentius; bouworganisatie

Laurentius ZiekenhuisRevitalisatie door zorgvuldige uitbreiding

3574_Laurentius_advert197x128mm_Wiegerinck01.indd 1 9-2-2015 14:14:24


ne aangetrokken als projectmanager. Samen met

Biesmans was hij degene die vooral in het voor-

traject om tafel ging met de architect om te ko-

men tot een ontwerp en bestek.“De vraag hoe je

een ziekenhuisbouwplan gaat aanbesteden is heel

belangrijk. Uiteindelijk zijn we uitgekomen bij

Heijmans. Deze partij heeft de expertise in huis

en wist goed wat de bedoeling van het bouw-

team was. Daarnaast ruimt Heijmans plek in

voor plaatselijke onderaannemers”, zeggen Bies-

mans en Kriek.” “We kijken hier per fase welke

inzet nodig is in het project. Onze kracht is dat

we doorlopend evalueren. Steeds weer kijken hoe

is het gegaan, wat is onze volgende stap en welke

competenties zijn daarbij nodig. Bij veel andere

projecten wordt er gestart met een projectteam

en projectorganisatie en gaat men gewoon ver-

der en wordt de projectorganisatie niet aangepast

aan de fase waarin het project verkeert. Hier kij-

ken we doorlopend of we op de goede weg zijn

en of bijsturing gewenst is.” Kriek: “Ik maak ook

de onafhankelijke kwartaalrapportages over de

vorderingen van de bouw en de projectfinanci-

en. Daarbij probeer ik de grote lijnen te bewaken.

Soms maan ik de partijen om gas te geven. Soms

sta ik op de rem. Ik spar veel met Biesmans over

keuzes die er gemaakt moeten worden. Ger doet

dat dan meer vanuit het ziekenhuis. Ik kijk of het

bijvoorbeeld ook financieel haalbaar is en niet in-

gaat tegen eerder gemaakt afspraken. Zo houd je

elkaar scherp.”

archiTecTWat verder opvalt bij de samenstelling van het

kernbouwteam is dat de architect van de nieuw-

bouw Frank Pörtzgen, van Wiegerinck architec-

tuur en stedenbouw, geen deel uitmaakt van het

kernbouwteam. Thiadens: “Hij heeft heel goed

de hoofdlijnen neergezet en neemt straks bij de

renovatie natuurlijk weer een andere rol in, die

hoort bij de fase waarin we dan weer acteren,

maar steeds met de gedachte in het achterhoofd

dat we hier bouwen voor de patiënt en de gebrui-

kers.” <

ren. Financiën spelen daarbij een rol, maar elke

fase heeft wel een vastgelegd budget. Als vanuit

de zorg en/of de businesscase aanpassingen no-

dig zijn, dan kunnen deze in de volgende fase

nog verwerkt worden. Zo is het niet nodig om

alles vooraf te beslissen en kun je snel reageren

op nieuwe ontwikkelingen in de zorg”, zegt Ger-

rit Afink, wiens rol als extern adviseur je bij veel

bouwprojecten niet ingevuld ziet . “Banken vra-

gen tegenwoordig vaak om een extern toezicht. Ik

kijk of de plannen goed in elkaar steken en of het

bestede geld in overeenstemming is met hetgeen

geleverd wordt.”

bijsTuriNGIn 2010 werd ook Rutger Kriek van AT Osbor-

en mee. Van gebruiker, tot en met patiënt en om-

wonenden. Dat maakt het complexer, maar het

voorkomt wel dat je gedurende het proces de ver-

binding met het ziekenhuis en omgeving los laat.

Dat komt ook omdat de maatschappij van ons

vraagt om er dichter op te staan.”

Gefaseerd bouweNOm overzicht te houden op de bouw heeft het

kernbouwteam gekozen om gefaseerd te bouwen.

Als basis is er wel een totaalbeeld van nieuwbouw,

renovatie en de financiën, maar in 2012 zijn de

plannen voor 2017 nog niet allemaal vastgelegd.

Gaandeweg het proces heeft het team de moge-

lijkheden om bij te sturen. “Dat kan zijn omdat

bijvoorbeeld de vragen vanuit de zorg verande-

“Iedere euro moet terugverdiend worden. Het is belangrijk dat het bouwteam zich daarvan bewust is”


Door: Wilma Schreiber

laurentius; bouw

Bouw in uitvoering

van de bouw, met name vanwege de nieuwe hot-

floor”, vertelt Biesmans.

Uit de selectie van bouwpartijen kwam uitein-

delijk Heijmans uit de bus als economisch meest

voordelige aanbieder. “We hadden voor het

Laurentius een verificatietraject ingericht, vier

sessies waarin ze vragen konden stellen over de

aanbieding omtrent de W- en E-installaties en

bouwkundige werkzaamheden”, zegt Sweegers.

Niet zonder reden, aldus Biesmans. “Aannemers

schrijven doorgaans scherp in, wij wilden gewoon

Al in 1999 werd begonnen met de bouw-

plannen voor het Laurentius. Het mas-

terplan werd door de jaren heen de no-

dige keren gewijzigd, onder meer vanwege de

economische omstandigheden en een snel veran-

derend zorglandschap. Via een marktconsultatie

kwam Laurentius destijds in contact met onder

meer Huygen/Haskoning vof, de partij die nu

verantwoordelijk is voor de technische installa-

ties, bouwfysica, akoestiek en brandveiligheid van

het project. “Ik was gecharmeerd van hun voor-

stel om de techniek leidend te laten zijn in plaats

De grootscheepse nieuw-

bouw bij het Laurentius in

roermonD, Doet een beroep

op De fLexibiLiteit en het

Doorzettingsvermogen van

aLLe partijen. ger biesmans

(bouwmanager), johan

sweegers (senior projectma-

nager w, e en bouw

vanuit heijmans) en gerarD

janssen (huygen instaLLatie

aDviseurs, aLgeheLe

Directievoering) over De

geheimen van een goeDe

samenwerking.

de mannen op de bouw (vlnr): Ger biesmans, johan sweegers en Gerard janssen.


en, zodat we het klimaat onder controle kregen.

Daardoor konden we het ontwerp van de archi-

tect volgen, essentieel vanwege beleving en uit-

straling.”

Vanuit Heijmans werden themasessies georga-

niseerd voor dak, gevel, afbouw en constructie,

waarin zaken integraal en heel gedetailleerd be-

sproken werden. “Dat dwingt onze werkvoorbe-

reiders om al vroeg in het traject over zaken als

type deurdrangers na te denken. Daar hebben we

later in het traject heel veel baat bij”, aldus Swee-

gers. Ook Janssen is te spreken over deze aanpak.

“Het geeft structuur aan het werkoverleg en le-

vert veel vragen op van de aannemer, die meteen

in het gesprek met het Laurentius kunnen wor-

den opgelost.” Tijdigheid is een must, zegt Jans-

sen: “We hebben bijvoorbeeld een mock-up van

de gevel op locatie getest op lucht- en waterdicht-

heid. Dat moet je doen op een moment in de

bouw dat je er nog zaken aan kunt verbeteren.”

GebruiKer ceNTraaLOndanks alle vooruitdenken zijn wijzigingen in

de bouw onvermijdelijk. “Je hebt niet alles in de

hand en het ontwikkeltempo van de medische

techniek ligt hoog. Na drie jaar bouwen zijn er

allicht betere machines op de markt en dan kun

je niet zeggen dat het niet meer kan”, zegt Jans-

sen. De gebruiker blijft bij alles centraal staan, al-

dus Biesmans. “Ze zien de werktekeningen, testen

de opzet. Want als er net een nieuwe werkwijze

is ontwikkeld, kan er maar zo een extra aansluit-

punt noodzakelijk zijn.” Niet altijd even pret-

tig, erkent Janssen. “Op tekeningen is het relatief

makkelijk wijzigen, in de bouw is dat veel lastiger.

Neem een nieuwe ontwikkeling als videomonito-

ring op OK’s, dat is een grote technische wijzi-

ging, maar als het in de engineering meegenomen

kan worden, is het te realiseren.”

Wat Janssen ook nog lang zal heugen, was dat

de nieuwbouw gepland was over de leidingtun-

nel heen, pal naast de transformatoren - de op-

timale oplossing vanuit oogpunt van de zieken-

huislogistiek. Lachend: “Dat was voor ons wel de

meest ongelukkige plek die je kon kiezen. Want

hoe doe je dat en hoe doe je dat veilig?” Sweegers

sluit zich hierbij aan: “Het was een grote uitda-

ging, want het aanbrengen van een betonmeng-

sel op de bestaande fundering vergde een aparte

techniek. Daar moet je de tijd voor nemen om het

heel zorgvuldig te doen.” En zo komt het nieuwe

Laurentius steeds een stapje dichterbij. <

De aansluitingen moeten bouwkundig passen.

Dus op tijd besteld, gegevens beschikbaar en dan

simpel te integreren in het bouwproces.”

De bouwdirectie zit extern. Een bewuste keus,

verklaart Biesmans. “Als dat intern wordt opge-

pakt, is het halve huis ermee bezig. We hebben

nu één kanaal en dat is Gerard. Hij onderhoudt

contact met Heijmans over de voortgang, kwali-

teit en wijzigingen en adviseert mij in de besluit-

vorming omtrent bijvoorbeeld investering en te-

rugverdientijd van duurzame opties. Tijdens de

tweewekelijkse voortgangsvergaderingen komen

alle belangrijke punten aan de orde.” Daarnaast

heeft de omgevingsmanager van het Laurentius

dagelijks contact met Heijmans voor de opera-

tionele afstemming.” Voor Heijmans werkt deze

opzet prima. “Hoe beter je met elkaar praat, hoe

beter zo’n bouwproject loopt, hoe beter eindpro-

duct je krijgt”, stelt Sweegers.

iNTeGraLiTeiTVoor Janssen is integraliteit in een gebouw een

belangrijk streven en tegelijk een flinke opgave.

“Het ontwerp heeft een binnenstraat van glas en

een grote hal van steen en glas. Dan heb je te ma-

ken met extra warmte en nagalmtijd. Dat was een

complex punt, want alle drie de factoren optima-

liseren is onmogelijk. Het gaat dan om het opti-

male eindresultaat van het totaal”, zegt hij. “Dus

voorzagen we de dichte (akoestische) delen in het

dak met daarop zonnepanelen die zo veel stroom

leveren dat daar de nachtventilatie op kan draai-

kwaliteit. Uit de consultatie werd duidelijk wat

wij niet goed beschreven hadden en de aannemer

vervolgens verkeerd had geprijsd.” Duidelijkheid

blijkt een rode draad. “We wilden in de bouw

geen engineering meer en discussies over het be-

stek en de financiën moesten afgerond zijn”, ver-

klaart Janssen. “Daar komt bij dat het Laurentius

heel betrokken is, dat is goed want vier ogen zien

meer dan twee. Maar die betrokkenheid moet je

ook kanaliseren, zodat de aannemer niet van ie-

dereen opdrachten krijgt.”

oVerLeGNiVeausHet financiële plaatje was leidend bij het ontwerp.

“Bij elke faseovergang wilden we een plan dat bin-

nen budget paste. Bezuinigingen hebben we zo

al in het voortraject uitgevoerd”, stelt Biesmans.

Sweegers: “We maken weleens mee dat er na het

winnen van de aanbesteding nog bezuinigd moet

worden. Dan heb je samen een probleem.” Voor

de communicatie werden diverse overlegniveaus

gecreëerd. Eens per maand een bouwvergadering,

eens per 14 dagen een werkvergadering en elke

week contact tussen de uitvoerders. Het integrale

karakter van Heijmans is een plus, aldus Janssen:

“In andere gevallen gaat er wel eens iets mis waar

W- en E-installatie en bouw elkaar raken, maar

daar hebben wij totaal geen last van. En je hebt

maar met één winst-en-verliesrekening te ma-

ken voor E, W en bouw, dus samenwerking is een

must om het optimale resultaat te bereiken. Bo-

vendien ben je al een stap verder qua communi-

catie met leveranciers van medische apparatuur.

“hoe beter je met elkaar praat, hoe beter zo’n bouwproject loopt, hoe beter eindproduct je krijgt.”



laurentius; bouwfinanciëring

Kansen pakken, bedreigingen afdekkenbouwpLannen hebben is één. meteen gevoLgD

Door twee essentiëLe voorwaarDen:

1. bepaLen weLke financiëLe miDDeLen Daar-

voor noDig zijn; en

2. onDerzoeken of De pLannen ook op

termijn betaaLbaar zijn.

aLDus michaeL ehLen, manager finance &

controL bij het Laurentius ziekenhuis

in roermonD.

Al bij de planontwikkeling start het rekenen. Hoeveel budget is er?

Maar ook: hoe ziet het Laurentius er over vijf tot tien jaar uit? Wat

is dan de zorgbehoefte, hoe ontwikkelt de omzet van het zieken-

huis zich, wat kan het ziekenhuis financieel dragen? “Voor de businesscase

hebben we een vijftiental scenario’s doorgerekend. Uitgaand van een basis-

scenario bekeken we wat er gebeurde als we de vier belangrijkste financiële

variabelen in een ziekenhuis veranderden: aantal patiënten/omzet, perso-

neelskosten, materiële kosten en kapitaalslasten”, vertelt Ehlen. Vervolgens

werden nog veertig minder ingrijpende variabelen meegenomen voor het

opstellen van de businesscase. Naast bouwplan en strategie vormden de me-

ning en behoeften van stakeholders een derde bepalende factor.

In geval van nieuwbouw en/of renovatie is het belangrijk om zo goed mo-

gelijk te financieren én zeker te weten dat je het kunt terugbetalen, aldus

Ehlen. “Uit de aanbesteding die we uitschreven, rolde een consortium van

Rabobank, ook onze huisbankier, en de BNG. Daarbij hebben we gelet op

bijvoorbeeld rentepercentage maar ook op zachtere kanten: de relatie, het

meedenken. Kwaliteit ging daarbij voor prijs.” In tweede instantie klopte het

Laurentius ook aan bij het Waarborgfonds. “Als zij je plannen steunen, ge-

ven ze een borgstelling af zodat je goedkoper kunt financieren. En ze leveren

echt meerwaarde door kritisch mee te kijken.”

sTressTesTsHet feit dat ook zorgverzekeraar CZ zijn steun uitsprak voor de plannen,

verstevigde de positie van het Laurentius bij banken en het Waarborgfonds.

Ehlen: “De verzekeraar is uiteindelijk toch je financierder. Zonder hun steun

zou het een veel moeilijker verhaal geweest zijn, in de huidige tijd zelfs een

onmogelijk verhaal.” Uiteindelijk financiert het Waarborgfonds 75 procent;

de banken 25 procent. Dankzij een goede voorbereiding - businesscase, stra-

tegie en plannen lagen klaar - werd het traject met het Waarborgfonds in

drie maanden tijd doorlopen.

De businesscase voor de nieuwbouw en renovatie is gebaseerd op 0 pro-

cent groei. Ook werden diverse stresstests uitgevoerd op de investering van

michael ehlen, manager finance & control


150 miljoen euro voor de komende vijf jaar. “Het financieringsarrangement

kwam uit op 101 miljoen euro, maar op basis van de laatste inzichten is de

verwachting dat we 60 miljoen zelf kunnen investeren en waarschijnlijk die

101 miljoen niet volledig zullen benutten”, stelt Ehlen. “In 2019 is er 150

miljoen geïnvesteerd en moeten we rente en aflossing gaan terugbetalen. Nu

is er niets onzekerder dan de zorg. Dus hebben we gekeken welke omzet we

dan minimaal moeten hebben om aan onze verplichtingen te kunnen vol-

doen.” Hiervoor onderzocht het Laurentius de ontwikkeling van de zorg-

vraag op basis van demografische ontwikkelingen, incidentie en prevalentie

en substitutie (huisarts), onder andere aan de hand van verkenningen van

het RIVM. “Dan zie je dat de zorgvraag tot 2025 toeneemt, even stabiel blijft

en dan afneemt. We willen niet bouwen voor de piek, maar op de gemid-

delde groei. Niet te groot, maar ook niet te klein want bijbouwen is duur. En

altijd voorzichtig zijn: jezelf niet rijk rekenen met toekomstige meevallers,

maar ze eerst realiseren.”

KeuzeVrijheidDe businesscase is vastgesteld en borging is verkregen. Nu is het zaak om

plannen in de praktijk te brengen en de organisatie daarin mee te nemen.

Ehlen is positief. “Medewerkers laten zien dat het kan. Zij werken hard om

zorg binnen de financiële kaders te realiseren.” Het afgelopen jaar liet een

lichte krimp in aantal patiënten en omzet zien, en zo zijn er meer variabelen

waar een ziekenhuis mee moet leven: veranderend inkoopbeleid van zorg-

verzekeraars, substitutie in de zorg. “Elke dag wijzigen je inzichten. Van alles

wat we bedacht hebben, weten we één ding zeker: het zal anders uitpakken.

Het gaat erom de veranderingen zo snel mogelijk door te vertalen naar je

organisatie. Dat is een continu proces.”

Faseren in de bouw is een van de manieren om grip te houden op ontwik-

kelingen in het zorglandschap. Het Laurentius kiest er bewust voor eerst

nieuwbouw te plegen en vervolgens bestaande panden te renoveren. “Dat

biedt ons keuzevrijheid: wat moet er echt gebeuren, wat kan nog even wach-

ten? Wat moet je minimaal aanpakken, hoe kun je het maximaal goed doen?

We hebben ons niet voor jaren willen vastzetten qua bouw.” Daar komt bij

dat volledige nieuwbouw van een ziekenhuis in deze tijd bijna niet meer

verantwoord is in zijn ogen. “Wat wij hier doen is de toekomst, want gehele

nieuwbouw is amper nog te financieren en bovendien moet je dan versneld

bestaande bouw afschrijven. Voordat je dat terugverdiend hebt...”

Wat Ehlen tijdens het bouwtraject steeds op het netvlies heeft, is het feit dat

de financiering in 2019 op een piek belandt. “De kunst is om kansen zoals

goedkope financiering te pakken en bedreigingen af te dekken. Dat kun je

als ziekenhuis niet alleen, daar heb je partners voor nodig. Samenwerken

met huisartsen, collega-ziekenhuizen, derdelijnszorg, samen nadenken over

nieuwe zorgconcepten, continu verbeteren. Alleen dan kunnen we duurza-

me zorg in deze regio realiseren.” De druk op de zorg wordt steeds groter en

daarmee ook het belang van prognoses, aldus Ehlen. “Als we morgen te ma-

ken krijgen met een omzetdaling, is het te laat en kunnen we er niks meer

aan doen. Zien we aankomen dat we over drie jaar 10 procent minder omzet

hebben, dan kunnen we daar op reageren en een transitie in gang zetten.” <

michael ehlen.

“Medewerkers laten zien dat het kan. Zij werken hard om zorg binnen de financiële kaders te realiseren.”


laurentius; financieel risicomanagemnt


“We nemen alle risico’s onder de loep”

een groot bouwproject zoaLs momenteeL

pLaatsvinDt bij het Laurentius in roermonD,

kan niet zonDer risicomanagement op aLLe

terreinen, uiteenLopenD van financiën en

veiLigheiD tot communicatie. Dat vraagt

vertrouwen tussen aLLe teamLeDen en een

open, eerLijke en transparante werkwijze.

Een eerste, zeer denkbeeldig, risico is dat het project financieel uit de

klauwen loopt. Om dat te voorkomen, werkt Laurentius met een

strikt protocol rond budgetvrijgave, de autorisatie en betaalbaarstel-

ling van facturen en het doen van aanbestedingen. Michael Ehlen is als ma-

nager Finance & Control het meest geïnteresseerd in de prognoses. “Als er

iets tussendoor komt, moet je dat tijdig zien aankomen zodat je kunt bijstu-

ren. Vandaar dat onderling vertrouwen tussen teamleden zo belangrijk is”,

zegt hij. “Vooraf heb ik geen inhoudelijke kennis, de bouwmanager, direc-

tievoerder of aannemer moet mij dat willen vertellen. Achteraf weet ik alles,

want dan krijg ik de factuur. Maar dan is het ook te laat om nog in te grij-

pen.” Bouwmanager Ger Biesmans sluit zich bij zijn woorden aan: “Vaak is

aan de voorkant al duidelijk dat het uit de hand loopt. Als ik drie maanden

onder de pet houdt dat we een bedrag tekort komen, hebben we pas echt

een probleem.”

Een andere afspraak is om alles binnen budget te realiseren. “Het oormer-

ken van bijvoorbeeld aanbestedingsgelden leidt tot zuivere discussies. Als je

op dat vlak een meevaller hebt, is het belangrijk dat dat geld niet geclaimd

wordt door de organisatie voor andere doeleinden. De vraag naar goede

zorg is eindeloos, maar het hoeft niet op”, aldus Ehlen. “Afromen van mee-

vallers is echter eveneens uit den boze, je moet transparant zijn, net als over

tegenvallers.” Alles staat of valt met de samenwerking binnen het team. “Af-

stemming is het sleutelwoord. Mijn afdeling moet weten wanneer er geld

nodig is en zorgen dat rekeningen op tijd worden betaald”, stelt Ehlen. “En

als aannemer Heijmans zijn best doet om faalkosten te voorkomen, is het

niet meer dan normaal dat wij hun facturen op tijd betalen.”

beheersbaarDe missie qua financieel risicomanagement luidt dan ook: project binnen

budget realiseren, met de mogelijkheid om tegenvallers op te vangen. Bies-

mans: “Vanaf dag 1, bij het PvE, voorlopig en definitief ontwerp kijken we:

past het plaatje in de begroting of is bijstelling nodig?” Gefaseerd bouwen is

een ander instrument om binnen budget te blijven. “Bij de renovatie werken

michael ehlen (links) en Ger biesmans: “steeds kijken we: hoe kunnen we risico’s beheersen dan wel verzekeren, hoewel natuurlijk niet alles is te voorzien.”


we met vier of vijf blokken, zo houd je het beheersbaar. Ook gaan we qua

projectontwerp en directievoering meer zelf doen, omdat onze mensen het

gebouw van haver tot gort kennen.”

In samenwerking met Deloitte is een risicomatrix opgesteld, waarbij alle ri-

sico’s onder de loep zijn genomen. Te denken valt aan bouwrisico’s, brand,

faillissement van de aannemer en zaken die impact hebben op het imago

van het ziekenhuis. “Steeds hebben we daarbij gekeken: hoe kunnen we deze

risico’s beheersen dan wel verzekeren. We accepteren geen enkel risico, hoe-

wel natuurlijk niet alles is te voorzien. Van belang is dat iedereen dezelfde

perceptie heeft van risico’s, daartoe hebben we een aantal sessies gehouden

om bewustwording te bevorderen”, zegt Ehlen.

Om risico’s met betrekking tot veiligheid op de bouw te ondervangen, wordt

er, naast het standaard veiligheidsplan van de aannemers zelf, gewerkt met

een werkplan voor risicovolle werkzaamheden. Hierin staan voorzorgs- en

toetsingsmaatregelen beschreven. Dit gold bijvoorbeeld voor de leidingen-

tunnel. “Het is de levensader van het ziekenhuis, dus vroegen we expliciet

hoe aannemers daarmee om dachten te gaan”, vertelt Biesmans. Omdat de

nieuwbouw op 2 meter afstand van allerlei kabelbedden komt te staan, wer-

den de kabelbedden uit voorzorg vrijgemaakt en vastgelegd ter informatie

voor de aannemer. “En als de aannemer daar aan de slag gaat, staat er altijd

iemand van onze Technische Dienst bij. Als ze dan kabel A te pakken heb-

ben, dan weten we tenminste wat er binnen gebeurt”, zegt Biesmans.

exTra VoorzorGGeen bouw zonder bouwoverlast, derhalve een belangrijk aandachtspunt in

het kader van risicomanagement. Biesmans: “We hebben een omgevingsma-

nager aangesteld, die dagelijks contact heeft met Heijmans en de commu-

nicatie verzorgt met het ziekenhuis en omwonenden. Hij meldt momenten

van overlast en zorgt indien nodig ervoor dat werkzaamheden onmiddel-

lijk worden stopgezet. De zorg gaat door, maar alles wordt overlegd.” Niet

alle risico’s zijn te voorzien. Bij het injecteren van beton ter versteviging van

de bestaande fundering meldde de aannemer dat door verdringingen in de

grond, het gebouw 2 centimeter hoger of lager zou kunnen komen te liggen

- onacceptabel, aldus Biesmans. “Uiteindelijk is een andere techniek toege-

past. Uit voorzorg zijn trillingsmeters geplaatst met 1 millimeter beweging

als acceptabele grens, en extra stempels aangebracht ter versteviging van het

gebouw. Al met al is de operatie zonder problemen afgerond.”

April dit jaar gaat het eerste deel van de renovatiefase van start. Die wordt

een stuk complexer qua financiële beheersing en uitvoering, verwachten

Ehlen en Biesmans: “Je kijkt aan tegen minimaal twee jaar overlast voor me-

dewerkers, patiënten en bezoekers. Dat proberen we uiteraard tot een mini-

mum te beperken. De zorg moet gewoon doorgaan. Voor de veiligheid moet

voor alle werkzaamheden een werkvergunning worden aangevraagd. Daar-

bij wordt samen met technische dienst en de medici gekeken welke risico’s

deze met zich meebrengen en hoe die te beheersen zijn.” <

De nieuwe SPEED bedrĳfsafwasautomaten

Alleenbĳ Miele

Bedrĳfsafwasautomaten met verswatersysteem!• Kortste programmaduur 5 minuten•

beladingsniveau‘s• Geschikt voor twee korven 500 x 500 mm• Reiniging conform HACCP DIN 10512

Info: (0347) 37 88 84www.miele-professional.nl

www.mĳnvaatwasserkiezen.nl

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

“bij de renovatie werken we met vier of vijf blokken, zo houd je het beheersbaar”


laurentius; royal haskoningDHV

Topcomfort dankzij techniek

van een uitermate hoog ambitieniveau. En dit is

terug te zien in de technische oplossingen die wer-

den gekozen. “De nieuwbouw is bedoeld om alle

‘zware’ functies van het ziekenhuis een nieuwe

huisvesting te geven. Bij die zware functies, zoals

de OK-afdeling en de IC, is technische betrouw-

baarheid natuurlijk van groot belang”, aldus Jans-

sen. “Daarom zijn alle voor het proces belangrijke

installaties vanzelfsprekend redundant.” De tech-

nische bemoeienissen gingen natuurlijk verder

dan het redundant maken van de technische in-

stallaties. Want ook het geambieerde hoge com-

fortniveau in het ziekenhuis wordt deels gerea-

liseerd middels technische oplossingen. Lenting:

“Er is bijvoorbeeld veel aandacht besteed aan het

binnenklimaat, onder meer door de ventilatie op

een slimme manier aan te pakken.” Wellicht het

meest opvallende aspect in dit opzicht is het feit

dat de moederinstallatie voorzien is van HEPA-

filters, waardoor de luchtkwaliteit in de nieuw-

bouw zeer hoog is. “En dan hebben we het dus

niet alleen over ruimtes als de OK, maar over het

héle gebouw”, benadrukt Lenting. Volgens Gerard

Janssen loopt het Laurentius hiermee vooruit op

de regelgeving. “Infectiegevaar is een steeds be-

langrijker onderwerp in de zorgomgeving. TNO

heeft bijvoorbeeld al aangegeven dat dit in de toe-

komst tot aanvullende maatregelen moet leiden.

Het Laurentius voldoet nú al aan de verwachte

toekomstige eisen.”

Andere maatregelen die het binnenklimaat en het

comfort op een bovengemiddeld niveau brengen,

Beide bedrijven richtten een gezamenlijke

vof op, die verantwoordelijk is voor de

technische advisering. Gerard Janssen

van Huygen en Frans Lenting van Royal Hasko-

ningDHV geven tekst en uitleg over het bijzon-

dere project.

Het Laurentius Ziekenhuis in Roermond onder-

gaat een ingrijpende metamorfose. En die ge-

daanteverwisseling gaat veel verder dan alleen het

uiterlijk van het complex. Ook op technisch ge-

bied verandert er nogal wat. Frans Lenting, Seni-

or Expert Health Care bij Royal HaskoningDHV,

en Gerard Janssen, Senior Adviseur/Technisch

Directeur bij Huygen Installatie Adviseurs, weten

er alles van. Beiden zijn nauw betrokken bij het

ontwerpen realisatieproces van het Roermond-

se ziekenhuis. Zij doen dat via een gezamenlijke

vof, die bij het Laurentius fungeert als adviseur

op het gebied van technische installaties. “We

hebben vanaf het begin meegedacht”, zegt Ge-

rard Janssen over dit project. “Samen met de an-

dere partijen hebben we gekeken naar manieren

om een compact ziekenhuis te realiseren, waarbij

de bestaande bouw en de nieuwbouw met elkaar

vervlochten worden.” Lenting knikt. “Het ging in

dit project om de nieuwbouw voor de hotfloor-

functies met een hoog comfortniveau, die het

werkproces op duurzame en efficiënte wijze fa-

ciliteert.”

iNfecTieGeVaarAl vanaf het begin van het project was er sprake Door: Henk-Jan Hoekjen

in roermonD vinDt momen-

teeL De renovatie

en nieuwbouw van het

Laurentius ziekenhuis pLaats.

bij Dit bijzonDere project

speLen huygen instaLLatie

aDviseurs en royaL

haskoningDhv een

beLangrijke roL.

Goede samenwerking maakt Laurentius tot voorbeeldproject


natuurlijk regelmatig handmatig testen. Dat legt

veel druk op de technische dienst en kan gemak-

kelijk tot fouten leiden. Omdat de motorgestuur-

de brandkleppen in het Laurentius eenvoudig via

de PC getest kunnen worden, vraagt deze testpro-

cedure weinig tijd en is de kans op fouten vele

malen kleiner. En dat maakt het gebouw dus vei-

liger en onderhoudvriendelijker.”

bouwfysische aspecTeNLenting en Janssen benadrukken dat alle techni-

sche maatregelen in nauwe samenwerking met

alle andere partijen in het bouwproces genomen

zijn. “De kwaliteit van het binnenklimaat hangt

bijvoorbeeld nauw samen met bouwfysische as-

pecten zoals de keuze voor de gevel”, vertelt Jans-

sen. “Hieraan worden in dit project zeer hoge ei-

sen gesteld: de gevel is luchtdicht en uitgevoerd

met zonwerend glas en screens. Dankzij een inte-

grale benadering van bouwfysische en technische

aspecten is het ons gelukt om het binnenklimaat

in het Laurentius vrijwel volledig onafhankelijk te

maken van het buitenklimaat.”

Teneinde de samenwerking te optimaliseren,

werd gedurende het ontwerpproces met gro-

te regelmaat werkoverleg gevoerd met betrok-

ken partijen zoals de architect, de construc-

teur, en de opdrachtgever. “En dat begon al

in de fase waarin het Programma van Eisen

werd opgesteld”, aldus Lenting. “Dat is belang-

rijk. Want alleen wanneer je met alle partij-

en al vanaf het begin van een project aan tafel

zit, kun je tot een optimaal resultaat komen.”

Dit resultaat kwam mede tot stand dankzij het

gebruik van moderne overleg- en ontwerptech-

nieken. Bij het werkoverleg tussen de betrokken

partijen werd gebruik gemaakt van een groot

scherm, waarop het ontwerp voor ieder zichtbaar

in 3D getoond werd. “Dat bood vele voordelen”,

vertelt Lenting. “We hebben er in dit project voor

gekozen om alle technische installaties – zo com-

pact mogelijk – op het dak van het Laurentius te

plaatsen. Dit leverde echter problemen op met

betrekking tot de schachtenstructuur. Doordat

we ons ontwerp in 3D aan de architect konden

laten zien, werd het probleem meteen inzichte-

lijk. Bovendien snap je zo veel beter de belangen

van de verschillende partijen in het ontwerppro-

ces, wat het makkelijker maakt om gezamenlijk

tot een oplossing te komen.”

De samenwerking verloopt mede dankzij deze

slimme manier van overleggen zeer goed. Ook de

rol van aannemer Heijmans wordt in dit kader

nadrukkelijk genoemd. Janssen: “Voordat de aan-

treffende ruimte gedurende langere tijd niet in

gebruik zijn. De keuze maakt het ziekenhuis on-

derhoudsvriendelijker en veiliger.”

Ook de keuze voor motorgestuurde brandklep-

pen is opvallend. “Brandkleppen worden in an-

dere projecten vaak uitgevoerd met een smelt-

loodje”, legt Lenting uit. “Maar kleppen met

smeltloodjes – die in élke klep zitten – moet je

zijn de toepassing van klimaatplafonds op de IC

en de maatregelen die getroffen zijn tegen legi-

onella-besmetting. “Tappunten die een tijd niet

gebruikt zijn, worden automatisch gesignaleerd

en doorgespoeld”, zegt Lenting over deze laatstge-

noemde maatregel. “Op die manier wordt voor-

komen dat de onderhoudsdienst voortdurend

deze tappunten moet doorspoelen zodra de be-

de nieuwbouw van het Laurentius ziekenhuis is bedoeld om alle ‘zware’ functies een nieuwe huis-vesting te geven.

frans Lenting: “het ging in dit project om de nieuwbouw voor de hotfloor-functies met een hoog comfortniveau.”


gekomen. Dat is redelijk uniek.”

duurzaamheidHet nieuwe Laurentius is niet alleen een efficiënt,

veilig en comfortabel gebouw, maar bovendien

zeer duurzaam; het Roermondse Ziekenhuis is

beoordeeld via de BREEAM-methodiek en scoort

Very Good. Dit is onder meer te danken aan de

toepassing van een energiedak, energiezuinige

pompen, energiezuinige ventilatoren en daglicht-

afhankelijke LED-verlichting met aanwezigheids-

besteding werd vergund aan deze aannemer werd

er eerst nog een verificatieproces doorlopen door

Heijmans, waarin alle aspecten van het ontwerp

nog eens werden nagekeken. Hierdoor kreeg He-

ijmans inzicht in het waarom bij de gepasseerde

ontwerpkeuzes, worden knelpunten tijdig gede-

tecteerd en voelt de aannemer zich medeverant-

woordelijk voor het ontwerp. Daardoor kunnen

er kosten bespaard worden.” De Huygen-advi-

seur glimlacht. “Tot op dit moment zijn we in het

bouwproces niet één echt groot probleem tegen-

detectie. “We hebben een aantal prachtige inte-

grale oplossingen gevonden”, zegt Janssen. Hij

wijst onder meer op de toepassing van zonnecel-

len op het dak, die op hun beurt energie leveren

voor het ventilatiesysteem. “Ook belangrijk is dat

de luchtbehandelingkasten overgedimensioneerd

zijn”, vult Lenting aan. “Alle drie de kasten draai-

en op 66 procent, waardoor de weerstand lager is.

Dit scheelt een slok op een borrel voor wat betreft

het energieverbruik en de kosten, zeker wanneer

je kijkt naar de Total Cost of Ownership (TCO).”

Al met al kijken Janssen en Lenting met tevre-

denheid terug op het Laurentius-project. “Overi-

gens is het project nog in volle gang”, benadrukt

Janssen. “De eerste fase van de bouw wordt op-

geleverd op 15 oktober. “Een half jaar later be-

ginnen we met de tweede fase, die begin 2017

gereed moet zijn.” Eventuele toekomstige ge-

zamenlijke projecten zien beiden met vertrou-

wen tegemoet. Lenting: “We hebben hier bij Ro-

yal Hasko ningDHV in Nijmegen net weer een

nieuwe ‘iRoom’ met drie grote actieve schermen

in gebruik genomen, waarmee het nog efficiën-

ter wordt om met een ontwerpteam gezamenlijk

aan een project te werken. Deze iRooms worden

gebruikt voor vooral zogenaamde VDC-sessies

(Virtual Design & Construct), waarin ontwerpen

multidisciplinair in een soort ‘snelkookpan’ tot

stand komen. Deze manier van werken is sterk in

opkomst in de bouwsector.” Janssen knikt: “Inte-

graal werken is de toekomst.” <

laurentius; royal haskoningDHV

Gerard janssen: “integraal werken is de toe-komst.”

een 3d-impressie van de techniekruimte, zoals deze geplaatst zal worden op het dak van het Laurentius ziekenhuis.

dankzij een integrale benadering van bouwfysische en technische aspecten is het gelukt om het binnenklimaat vrijwel volledig onafhankelijk te maken van het buitenklimaat.

’s-HertogenboschHambakenwetering 5-J5231 DD ’s-Hertogenbosch

Postbus 23095202 CH ’s-Hertogenbosch

HertenSchoolstraat 8

6049 BN Herten

Postbus 146040AA Roermond

Kragten gaat op zoek naar innovatieve zorgconcepten, nieuwe mogelijkheden om het genezingsproces van de betreffende zorgconsument te bevorderen en in het welbevinden van de mens te voorzien.

T 088 - 3366333F 088 - 3366099

[email protected]


laurentius; patiëntveiligheid

Door: AT Osborne

Patiëntveiligheid in bouwprojecten

een groot aantaL bouwprojecten in De

zorg worDt uitgevoerD terwijL ‘De winkeL

openbLijft’. het operatiecentrum, De seh

kunnen niet worDen stiLgeLegD tijDens een

verbouwing. patiëntenzorg en bouw naast

eLkaar, fysiek vaak aLLeen gescheiDen Door

een wanD.

Consequentie is dat patiëntveiligheid een belangrijk aandachtspunt

van een bouwproject moet zijn. Dat weten projectmanagers, bou-

wers, directieleveranciers en gebruikers ook. Toch is er een pro-

bleem. Er is onvoldoende besef dat de huidige manier waarop patiënt-

veiligheid wordt geborgd, tekortkomingen heeft. Dat stelt Ingrid de Jong,

risicomanager bij AT Osborne en pleitbezorger voor een betere aanpak van

patiëntveiligheid in bouwprojecten. “Maar niet in onze projecten, wij heb-

ben er echt veel aandacht voor”, is een reactie die ze vaak hoort. Die over-

tuiging is er ook oprecht en de wil om veilig te bouwen al helemaal, maar

echt veilig wordt het pas wanneer we minder afhankelijk worden van de

verdienste van individuen op het juiste moment, op de juiste plaats, of soms

gewoon van een beetje geluk.

Het probleem zit dan ook niet zozeer in het niet willen, maar in het niet zien

van de tekortkomingen van de huidige aanpak en hoe dat kan worden ver-

beterd. “Ik zie het als mijn taak om projectmanagers, bouwers en gebruikers

dat inzicht te geven en om handvatten aan te reiken voor hoe patiëntveilig-

heid in bouwprojecten in de toekomst beter kan worden geborgd”, aldus

Ingrid de Jong. “In diverse projecten worden inmiddels mooie resultaten

bereikt, maar ik ben pas tevreden wanneer de noodzakelijke verbeteringen

een vanzelfsprekendheid zijn in ieder bouwproject binnen de muren van

een zorginstelling”.

meriTes VaN de huidiGe aaNpaKBestekteksten, huisregels, enz. worden contractueel van toepassing verklaard

tussen bouwer en zorginstelling. Daarmee is, zo is nu de veronderstelling,

een goede basis gelegd. Patiëntveiligheid is geregeld in de meest letterlijke

zin van het woord. De opdrachtgever legt de ‘spel’regels op en de opdracht-

nemer dient ze na te leven. Van een gezamenlijke aanpak is nauwelijks spra-

ke.

Een voorbeeld uit de praktijk: ‘Indien door werkzaamheden een verhoogde

kans op brandgevaar bestaat… dient de aannemer de nodige brand- en scha-

depreventie maatregelen te treffen’.

zorgen we er echt goed genoeg voor


Nog zo’n voorbeeld: ‘Bij toepassing van stoffen en materialen die een verhoogd

risico kunnen veroorzaken, dienen maatregelen te worden getroffen om deze

stoffen op veilige wijze te kunnen toepassen’.

In diezelfde bestekteksten, huisregels ontbreekt het ook aan concreetheid.

Bijna komisch is de volgende tekst uit de huisregels van een ziekenhuis: ‘At-

tentie!, de opdrachtnemer dient zich te realiseren dat werkzaamheden aan in-

stallatieonderdelen ernstige gevolgen kunnen hebben voor het bedrijfsproces

van het ziekenhuis’. Nog een, waar wel dieper op wordt ingegaan: ‘Indien zich

gevaar voor de patiënt voordoet, neemt de aannemer in afwachting van nadere

orders en aanwijzingen de nodige maatregelen om dit gevaar af te wenden’.

Wat staat daar nu eigenlijk? Toch niet meer en niet minder dan dat wanneer

zich een ongewenste topgebeurtenis (OGT) voordoet, ‘gevaar’ voor de pa-

tiënt, dat dan de ‘nodige’ maatregelen moeten worden getroffen. (Zie ook

figuur 1).

Wat het daadwerkelijke risico is en wat de oorzaken daarvan zijn, is vol-

strekt onduidelijk. De bouwer moet vanuit deze black box (reactief!) ge-

woon de ‘nodige’ maatregelen nemen. Naast het gebrek aan concreetheid

moet de volledigheid van de huidige aanpak in twijfel worden getrokken.

Vaak beperken de regels zich tot standaardonderwerpen als geluidsoverlast,

brandgevaar en logistiek. Maar zijn daarmee alle patiëntveiligheidsrisico’s

beheerst? Het antwoord is nee. Wel eens gedacht over het risico van het bij

de oplevering niet fysiek testen van een calamiteitenknop in verband met de

impact op de organisatie en het treffen van maatregelen om wel zeker te zijn

van de werking?

Interessant is dat wanneer ik projectmanagers, bouwers en gebruikers dit

laat zien, ze zelf ook tot de conclusie komen dat van een effectieve en be-

trouwbare aanpak geen sprake is. Vervolgens vragen ze wel hoe het beter

moet. “Een enkeling blijft erbij dat patiëntveiligheid tijdens de bouw alleen

de verantwoordelijkheid van de bouwer is en dat de regels duidelijk zijn”,

concludeert Ingrid de Jong met een glimlach.

haNdVaTTeN Voor eeN beTere aaNpaKDe handvatten voor een betere aanpak zijn te verdelen in twee categorieën:

• Een gezamenlijke aanpak met behoud van ieders eigen verantwoordelijk-

heid.

• Concretiseren en volledig maken.

Aan beide knoppen zal gedraaid moeten worden. Ze versterken elkaar en

zijn elkaars noodzakelijke voorwaarde voor succes.

Een gezamenlijke aanpak met behoud van ieders eigen verantwoordelijkheid

Patiëntveiligheid tijdens bouwprojecten is gebaat bij een gezamenlijke aan-

pak met behoud van ieders eigen verantwoordelijkheid. Het is niet alleen

de opdrachtnemer of de opdrachtgever die verantwoordelijk is, al ligt de

contractuele verantwoordelijkheid jegens de patiënt wel volledig bij de op-

drachtgever. Die is vanuit de behandelovereenkomst verplicht verantwoor-

de, dus ook veilige, zorg te leveren. Voor veilige zorg heeft de zorgverlener

ook een veilige infrastructuur nodig waarvoor de projectmanager tijdens de

bouw moet zorgdragen. De contractuele én primaire verantwoordelijkheid

jegens de patiënt voor patiëntveiligheid is hiermee een vaststaand feit. Daar-

naast is er de aanneemovereenkomst tussen bouwende partij(en) en zorgor-

ganisatie. Op basis daarvan is de bouwende partij verplicht conform bestek

en andere contractuele afspraken te werken. Een verplichting die daaruit

volgt is dat de bouwende partij de opdrachtgever moet waarschuwen als

hij ziet dat er fouten gemaakt dreigen te worden bij de uitvoering van het

bouwproject. Bijvoorbeeld fouten rondom de voorgeschreven werkwijze op

de bouw en orders en aanwijzingen die de bouwende partij krijgt. Anders

gezegd, de bouwende partij moet meedenken vanuit zijn vakmanschap.

Een soortgelijke verplichting volgt ook uit de vaak van toepassing verklaarde

UAV 2012. Die verplicht de bouwende partij ook de orders en aanwijzingen

op te volgen die door de directie worden opgelegd én dus ook te waarschu-

wen wanneer ze fouten of onjuistheden bevatten.

De bouwende partij is ook verplicht al datgene te verrichten, wat naar de

aard van de overeenkomst door de wet, de billijkheid of het gebruik wordt

gevorderd. Het meest concreet is paragraaf 6.6 UAV 2012. Daarin staat dat

de wijze van uitvoering van het werk zodanig moet zijn, dat voor de op-

drachtgever dan wel voor derden geen nodeloze hinder is te duchten. De

aannemer dient het werk zodanig uit te voeren, dat daardoor schade aan

personen, goederen of milieu zoveel mogelijk wordt beperkt. Daarmee is

het nog geen contractuele verplichting jegens de patiënt, maar uitsluitend

jegens de zorgorganisatie op grond van de aanneemovereenkomst. Jegens

de patiënt hebben bouwende partijen alleen een niet contractuele plicht het

werk zo uit te voeren dat er geen schade aan de patiënt ontstaat. Feitelijk

is dat een plicht die wij in het dagelijks leven allemaal hebben jegens onze

medeburgers, waarmee wij ook geen contractuele relatie hebben. (Zie ook

figuur 2).

De huidige aanpak waarbij zorgorganisaties zich vaak beperken tot het con-

tractueel opleggen van geboden en verboden, is dan ook niet correct. Het

bovenstaande bevestigt dat alle betrokken partijen een eigen, deels niet eens

contractuele verantwoordelijkheid hebben jegens de patiënt én jegens el-

figuur 2. Verantwoordelijkheid voor patiëntveiligheid tijdens bouwprojec-ten.

figuur 1. analyse van een contractuele bepaling.


laurentius; patiëntveiligheid

kaar. Daarom moet samen worden bepaald wat gedaan en gelaten wordt,

welke veiligheidsdoelen worden behaald. Dit moet samen met de processen

die nodig zijn om gestelde doelen te halen, contractueel worden vastgelegd.

Niet langer in de vorm van geboden en verboden, maar in termen van con-

crete doelen en bijbehorende processen. Na de contractuele fase is het zaak

de afgesproken doelen te halen met de inbreng van ieders specifieke des-

kundigheid.

Concretiseren en volledig maken

Het tweede handvat voor een betere aanpak van patiëntveiligheid in bouw-

projecten is het concreter en vollediger maken van de informatie die nodig

is om risico’s daadwerkelijk te beheersen. Worden wel de risico’s onderkend,

maar wordt niet uitgezocht wat de oorzaken zijn, dan worden niet de juiste

beheersmaatregelen genomen. Zijn niet alle risico’s in kaart gebracht, dan

worden de belangrijksten misschien niet eens beheerst. Zijn ze wel allemaal

in kaart gebracht, maar is niet nagedacht over welke risico’s acceptabel zijn,

dan wordt er veel meer effort ingestopt dan nodig is.

Met het uitvoeren van een gezamenlijke risicoanalyse kan op relatief een-

voudige wijze de noodzakelijke informatie worden verkregen betreffende:

• Alle risico’s die zich bij de verbouw en renovatie kunnen voordoen;

• De oorzaken die daaraan ten grondslag liggen;

• De ernst van het risico, de kans dat het risico zich voordoet en de detec-

tiekans;

• De te treffen beheersmaatregelen om:

- het risico te voorkomen (een brand voorkomen door te werken in een

schoon werkgebied);

- de gevolgen te beperken (een brand beperken door aanwezigheid van

brandblussers).

Wat alle risico’s zijn, is een vraagstuk dat beantwoord moet worden vooraf-

gaand aan de analyse. Wat is het doel (OTG) van het risicomanagement? Is

het doel realisatie van het project binnen budget dan zullen er andere risico’s

zijn dan wanneer het doel het garanderen van patiëntveiligheid is.

Wat de juiste beheersmaatregelen zijn, is in de eerste plaats afhankelijk van

de aard van het risico, maar het beïnvloeden van menselijk gedrag verdient

expliciet aandacht. Het heeft nauwelijks zin om in een protocol op te schrij-

ven dat bouwers de vloer als vluchtweg voor bedden vrij moeten houden.

Het heeft zin om die vluchtroute met rode belijning op de vloer zichtbaar te

maken. Het heeft nog meer zin om bij wijze van oefening ook daadwerkelijk

een keer met bedden over het bouwgebied te vluchten. Beelden zeggen meer

dan duizend woorden.

De uitkomsten van de analyse vormen de basis van het risicodossier. Daarin

wordt ook vastgelegd waar het risico wordt besproken en hoe de effectiviteit

van de maatregelen wordt getoetst. Een mooie ontwikkeling is dat opdracht-

gevers steeds meer overgaan tot systeemgerichte contractbeheersing (SCB).

Het risicodossier speelt daarbij een cruciale rol als input voor de contract-

beheersing.

erVariNGeN iN de praKTijKDe aanpak is inmiddels in diverse ziekenhuizen toegepast. De ervaringen

zijn positief. Door de gezamenlijke aanpak ontstaat een bron van informatie

waarmee partijen bij het beheersen van de risico’s hun voordeel doen. Soms

gaan er letterlijk ‘werelden open’, zowel bij de zorgprofessional als de bou-

wende partijen. Tegelijkertijd is die gezamenlijkheid voor opdrachtgevers

schakelen. Het is belangrijk daarvoor voldoende tijd en aandacht te hebben

en elkaar te respecteren. Een ding mag nooit uit het oog worden verloren en

dat is waar het om gaat: de veiligheid van de patiënt. <

beelden zeggen meer dan duizend woorden.


laurentius; communicatie

Nieuwbouw vereist zorgvuldige communicatie op veel fronten

FMT Gezondheidszorg sprak met Ger Bies-

mans, manager bedrijfsvoering Facilitair

Bedrijf en Bouw, en communicatieadvi-

seur Ingrid Janssens van het Laurentius Zieken-

huis in Roermond (LZR).

De nieuwbouw van het LZR heeft voor omwo-

nenden de nodige consequenties. Er is niet alleen

tijdens de bouw sprake van overlast door bouw-

verkeer, maar er is ook sprake van bijvoorbeeld

tijdelijke parkeervoorzieningen. Daarnaast hou-

den sloopactiviteiten altijd een risico in op scha-

de voor gebouwen in de omgeving. Ger Biemans:

‘Door mensen goed te informeren zijn ze voor-

bereid op hetgeen er gaat komen. Voor een aantal

omwonenden betekent de nieuwbouw een defi-

nitieve verandering in hun woonomgeving om-

dat de route voor ambulances en het parkeerter-

rein voor medewerkers op andere locaties komen.

Vanaf het begin zijn de omwonenden meegeno-

men in de bouwplannen. We hebben een speci-

aal telefoonnummer geïntroduceerd voor vra-

gen. Transparantie is het toverwoord als het om

communicatie gaat. Nadat we een eerste omwo-

nendenbijeenkomst hadden georganiseerd bij

de aankondiging van onze nieuwbouwplannen,

zijn we regelmatig afzonderlijke avonden blijven

organiseren voor de direct omwonenden. Daar

komt in de regel een kerngroep van 15 mensen

op af. Zij vormen tevens de Omwonendenraad,

die we hebben ingesteld als vertegenwoordiging

van de buurt. Zij behartigen belangen van alle di-

rect omwonenden. Behalve via dergelijke bijeen-

komsten informeren we alle direct omwonenden

ook over aanstaande werkzaamheden via folders

die aan huis aan huis worden bezorgd.’

oNLiNeVier keer per jaar organiseert het ziekenhuis pu-

blieksavonden. Hier is iedereen uit de regio die

geïnteresseerd is in het ziekenhuis welkom. Er

worden verschillende onderwerpen besproken en

mensen kunnen hun vragen stellen. De nieuw-

bouw kan altijd op veel belangstelling van de aan-

wezigen rekenen. ‘Voor het publiek is alle infor-

matie over onze nieuwbouw, van onze bouwvisie

en zorg in de nieuwbouw tot planning en voort-

gang, ook beschikbaar via een speciale pagina

op de website van ons ziekenhuis’’, vertelt Ingrid

Janssens. ‘Zowel op de publiekswebsite als ook op

het intranet voor medewerkers is een button voor

actueel bouwnieuws. Via een “bouwcam”, beves-

tigd op de naastgelegen kerk, maken we ook beel-

den over de voortgang; beelden die tussentijds en

na realisering voor een film worden gebruikt.’

Daarnaast verstuurt het ziekenhuis regelmatig

Door: Cor van Litsenburg

communicatie is een

beLangrijk onDerwerp voor-

afgaanD en tijDens De

nieuwbouw van een

ziekenhuis. Dat geLDt niet

aLLeen voor communicatie

met Direct betrokkenen zo-

aLs bouwpartners en

Leveranciers, maar ook

voor patiënten, meDewerkers,

bezoekers en omwonenDen.

persberichten en publiceert het in het eigen pa-

tiënten- en publieksmagazine “Laurierblad” arti-

kelen over de bouw.

De interne communicatie in directe relatie tot de

bouw is in handen van omgevingsmanager Frank

Houben van de afdeling Techniek. Biemans: ‘Ui-

teraard is dat communicatietraject zeer belang-

rijk. Er gaat nogal wat veranderen voor de me-

dewerkers. Als ik alleen al kijk naar de OK’s. De

oppervlakte wordt vergroot van 36 tot 50 vier-

kante meter. In de nieuwe situatie wordt alles on-

dergebracht in balken in plaats van pendels. Om

al die veranderingen in goede banen te leiden, is

goede communicatie een vereiste. Ook in de fase

dat we de faciliteiten in gebruik gaan nemen. De

bouw van een nieuw ziekenhuis betekent veel

luisteren en overleg.’

GeeN VechTprojecTCommunicatie is ook van essentieel belang in de

voorbereidingsfase. Ger Biesmans: ‘Tussen het

moment van openbare aanbesteding en gunning

hebben we een verificatieperiode ingebouwd. In

deze periode hebben we het bestek gedetailleerd

besproken om verrassingen uit te sluiten. Vaak

zie je dat zulke grote projecten vechtprojecten

worden omdat de partijen zo laag mogelijk in-

schrijven en dat voor elke wijziging een meerprijs

wordt berekend. Door een uitgebreide communi-

catie vooraf kun je dat voorkomen. Bij de bouw

van dit ziekenhuis is sprake van een constructieve

samenwerking waarin veel tijd is gestoken in de

voorkant van het traject.’ <


laurentius; architectuur

‘Het werk maakt de architect’

moeten zien terug te verdienen. Anders gezegd: te

hoge investeringskosten kunnen je tientallen ja-

ren achtervolgen. Dat vraagt om een andere aan-

pak, een andere rol ook van de architect. Een rol

die Wiegerinck architectuur stedenbouw op het

lijf is geschreven.

Tot circa 2006 werden zorgprojecten voor-

al gebouwd op basis van nacalculeerbare

rente en afschrijving. Sindsdien geldt een

compleet ander verhaal bij de realisatie van der-

gelijke projecten: ziekenhuizen krijgen niet meer

alles vergoed, maar zijn inmiddels zelf verant-

woordelijk voor de kapitaallasten, die ze ook zelf

Door: Ton Brands

“het is niet De architect Die

het werk maakt; het werk

maakt De architect.”

Dit motto van ir. frank pörtz-

gen, architect en

senior partner bij

wiegerinck architectuur

steDenbouw, komt

naDrukkeLijk tot uiting bij

De revitaLisering van het

Laurentius ziekenhuis in

roermonD. aLs ergens De

veranDerDe tijDgeest van het

bouwen binnen De zorgsec-

tor aanwijsbaar is, Dan is

het in Dit project.

Laurentius roermond:

ontwerpschema van het masterplan.


zitter van de Raad van Bestuur in nr. 3-2014 van

FMT Gezondheidszorg. (Thiadens is sinds 1 ja-

nuari 2015 de nieuwe bestuursvoorzitter van de

Antonius Zorggroep Sneek-Emmeloord, red.).

Pörtzgen: “Het Laurentius Ziekenhuis is een pro-

ject dat de actualiteit goed weergeeft. De betrok-

kenen hebben heel bewust gekeken naar wat de

financieringslast voor de bedrijfsvoering bete-

kent. Er is daarbij niet gekozen voor slopen, maar

met uiterste precisie gekeken naar hoe je de be-

staande gebouwen nieuw leven kunt inblazen.

Deze wijze van benadering is exemplarisch voor

bouwprojecten in de zorg anno nu en ik verwacht

ook voor de nabije toekomst.”

Nieuwe impuLseNWat was de rol van Wiegerinck architectuur ste-

denbouw bij het ‘kantelen’ van de oorspronkelijk

ingezette koers? “De beslissing om te gaan reno-

veren in plaats van nieuw te gaan bouwen was al

genomen. De credits daarvoor komen vooral op

het conto van Jack Thiadens”, zegt Pörtzgen be-

scheiden. “Wat wij hebben ingebracht is het lo-

gistieke masterplan. Daarin is de nieuwe hotfloor

heel dicht tegen het bestaande gebouw aange-

schoven in plaats van op afstand geplaatst. Hier-

door waren we in staat nieuwe mogelijkheden te

schetsen die revitalisering van de bestaande ge-

bouwen biedt. In die zin hebben we het proces

iets kunnen bijsturen en van nieuwe impulsen

voorzien.”

Het ‘ontrafelen’ van het bestaande gebouwen-

complex noemt Pörtzgen ‘een geweldige uitda-

ging’. “Alle puzzelstukjes moeten passen en teza-

men leiden tot een helder concept en een gebouw

wat weer 20 tot 30 jaar meekan. In mei ging de

delijk te vervangen en te slopen. Zo’n vijf jaar ge-

leden kwam de ommezwaai. “We waren ingehaald

door de tijd. Dus moest de nieuwbouw anders en

slimmer”, zei Jack Thiadens, de toenmalige voor-

De veranderde marktvraag vormde voor Pörtz-

gen geen verrassing. Hij heeft binnen Wiegerinck

architectuur stedenbouw tientallen jaren erva-

ring met bouwprojecten, waaronder een indruk-

wekkend aantal zorggebouwen. “Sinds het ‘kan-

telpunt’ in 2006 komt het steeds vaker voor dat

de keus valt op renovatie, of een combinatie van

renovatie en nieuwbouw. Overigens is volledige

nieuwbouw soms nog steeds de beste optie, maar

vanaf 2006 komt dit beduidend minder voor”,

vertelt de ontwerper van het project Laurentius.

“Door te kiezen voor renovatie en een fasegewijze

benadering is het in veel gevallen mogelijk om de

financieringslasten te spreiden.”

ommezwaaiBij het eerste plan van aanpak voor het vastgelo-

pen gebouwen complex dat het Laurentius Zie-

kenhuis in de loop der jaren was geworden, ging

men ervan uit om de bestaande gebouwen gelei-

ir. frank pörtzgen: “door te kiezen voor nieuwbouw in combinatie met renovatie en een fasegewijze benadering is het in veel gevallen mogelijk om de financieringslasten te spreiden.”

overzicht terrein Laurentius ziekenhuis roer-mond.


der OK’s, IC, MC, EHH, Hartbewaking en SEH.

Maar bijvoorbeeld ook CSA, centrale keuken en

restaurant vinden hun plaats in de hotfloor. “Tus-

sen de hotfloor en het bestaande gebouw hebben

we een nieuwe binnenstraat gecreëerd, die als de

nieuwe ruggengraat van het Laurentius Zieken-

huis werkt”, legt Pörtzgen uit. Deze binnenstraat

brengt gebouwen van verschillende datering bij

elkaar: oude gedeelten van het klooster uit de ja-

ren ’30, maar ook panden uit de jaren ’60 tot en

met ’90. “De hotfloor omarmt het bestaande ge-

bouw en vormt daarmee een impuls voor revita-

lisering van het totale complex.”

De logistieke structuur is even logisch als klant-

vriendelijk. Pörtzgen wijst op de overzichtelijk-

heid: “Twee keer links of rechts en je bent waar

je moet zijn. Noem het gerust een dienstbaar ge-

bouw, geen podium voor zichzelf.”

Kenmerkend is verder dat het project in sa-

menhang is bekeken: interieur, exterieur, land-

eerste schop de grond in. Het project loopt op

schema en naar verwachting zal het nieuwbouw-

gedeelte van het Laurentius Ziekenhuis eind 2015

gereed zijn.”

Na nieuwbouw en renovatie zal de oppervlakte

gereduceerd zijn van 53.000 tot 42.000 vierkan-

te meter. “Deze reductie is een gevolg van enkele

van de uitgangspunten: een compactere, slimme

logistiek bijvoorbeeld en het verbinden van ge-

bouwen van verschillende datering.”

biNNeNsTraaT aLs ruGGeNGraaTFase 1 van het project is de nieuwbouw van een

hotfloor, onderdeel van het programma van ei-

sen wat is voortgekomen uit TNO-onderzoek. In

fase 2 en 3 worden bestaande gebouwen, waar-

onder de beddenruimten, gerenoveerd. De sig-

natuur van Wiegerinck architectuur stedenbouw

zit ‘m onder meer in de situering van de hotfloor

– nóg dichter bij de bestaande structuur – en in

de logistiek van de diverse onderdelen, waaron-

schapsarchitectuur, maar ook zaken als welzijn,

patiëntvriendelijkheid en regionale uitstraling

zijn nadrukkelijk meegenomen; alle disciplines

hadden hun inbreng. Het delen van het ontwerp

met de betrokkenen, onder wie een cliëntenpanel,

noemt Pörtzgen een belangrijk onderdeel van het

totale proces. “Naast het primaire bouwproces

hebben we structureel momenten ingeruimd om

onze ideeën te delen. Aan specialisten én aan ge-

bruikers van het gebouw werden vragen gesteld

als: hoe ontwikkelt de zorgvraag zich volgens

jou? Wat is er over 10 jaar nodig? Dat alles met

als doel: hoe kunnen we het gebouw optimaal

inrichten en hoe kunnen we de ‘gebruiksaanwij-

zing’ van het gebouw meer laten zijn dan een the-

oretisch concept?”

heaLiNG eNViroNmeNTEen voorbeeld van niet-alledaagse samenwerking

is het inzetten van een omgevingspsycholoog en

een kleurendeskundige. “Fiona de Voss van Stu-

laurentius; architectuur

Tussen de hotfloor en het bestaande gebouw is een nieuwe binnenstraat gecreëerd, die als de nieuwe ruggengraat van het Laurentius ziekenhuis fungeert.


kom zijn en voor patiënten, ondersteund door

familie, dat ze zelf de regie in handen hebben.

We wilden voorkomen dat de patiënt bij binnen-

komst zijn identiteit kwijtraakt. Het gaat uitein-

delijk om stressreductie bij mensen die niet ge-

heel zichzelf zijn.”

In de routing van de hotfloor en de overige ge-

bouwen keren deze elementen – licht en welzijn

– voortdurend terug. “Overal in het ziekenhuis

kun je naar buiten kijken. En centraal in de hot-

floor bevindt zich een patio. Waar nodig versterkt

kunstlicht het daglicht. Voor de routing van de

ingang naar de beddenkamer is gewerkt met spe-

cifieke kleuren en kunst. Daarbij kun je gebruik

maken van plaatselijke kunstenaars. Op die ma-

nier wordt de band met de stad onderstreept. Het

Laurentius is nadrukkelijk een ziekenhuis van de

stad Roermond.”

Maar ook buiten staan het open karakter en het

welzijn van de gebouwgebruikers centraal in het

ontwerp. Zo wordt de open, optimistische sfeer

versterkt door de nieuwe gevels, waarin de ho-

rizontale ramen met veel metselwerk uit de be-

staande bouw terugkomen. De ‘Limburg-factor’

komen we opnieuw tegen in de gebruikte mate-

rialen. Zo is bijvoorbeeld gekozen voor een steen

uit Brunssummer klei en voor Limburgs eiken

voor de balies en andere houten onderdelen in

het interieur. Pörtzgen: “De omgeving dient de

patiënt tegemoet te komen in wie hij als mens is.

‘Family care’ maakt een onlosmakelijk onderdeel

uit van het geheel. Dat zie je bijvoorbeeld terug

in familiekamers en in een overnachtingsgelegen-

heid voor familie. Al die facetten tezamen moeten

eraan bijdragen dat bezoekers en patiënten zich

gerustgesteld voelen.” <

eren van een ‘healing environment’. Het werken

met zo’n kleurenpalet hadden we nog niet eerder

meegemaakt. Wij hebben het ervaren als een ver-

rijking voor het project”, aldus Pörtzgen.

De ‘helende omgeving’ vertaalt zich direct bij

binnenkomst in een transparante, open entree.

“Dit moet voor bezoekers uitstralen dat ze wel-

dio dVO is gepromoveerd in dit vakgebied en

zorgde voor een reeks handvatten, soms logisch,

soms verrassend. Denk bijvoorbeeld aan daglicht

in elke gang, contrastkleuren tussen wand en

vloeren, geen wit sanitair bij witte tegels. Bart Vos

van Vos Maupertuus tekende voor de interieur-

architectuur. Uitgangspunt bij het interieur was

een kleurenpalet van Peter Struycken en het cre-

Betrokken partijenArchitect: Wiegerinck architec-

tuur stedenbouwProjectleiding (nieuw)bouw: AT OsborneKleurenpalet: Peter StruyckenHealing environment: Fiona de Vos, Studio

dVOInterieurinrichting: Bart VosLandschapsarchitectuur: Michael van GesselTechnische installaties: Huygen en Royal Has-

koningConstructies: ArcadisAdviseur OK: TNO Dutch Centre for

Health Assets

de ‘helende omgeving’ vertaalt zich bij binnenkomst in een transparante, open entree.

in de routing van de hotfloor en de overige gebouwen keren elementen als licht en welzijn voortdu-rend terug. zo is bijvoorbeeld centraal in de hotfloor een patio gerealiseerd.


laurentius; zorghotel

Profiteren van elkaars expertise

van der Heide, lid van de Raad van Bestuur van

De Zorggroep. In het kader van de reeds geschets-

te maatschappelijke ontwikkeling was de organi-

satie op zoek naar vervangende huisvesting voor

de revalidatieafdeling van verpleeghuis Camil-

lus in Roermond. “Een andere belangrijke fac-

tor is dat we als organisatie graag vernieuwen”,

aldus Van der Heide. “Er zijn momenteel allerlei

inhoudelijke ontwikkelingen gaande in de zorg-

sector. Zo is er een toenemende vraag naar kwa-

liteit en een ‘healing environment’. Wij willen

dergelijke actuele veranderingen vertalen in onze

bouwkundige voorzieningen, zodat we optimaal

kunnen voldoen aan onze missie om betrokken,

betrouwbaar en bekwaam te zijn.”

KeTeNzorGKomende zomer wordt begonnen met de bouw

van het zorghotel; naar verwachting zal de instel-

ling in het derde kwartaal van 2016 de deuren

openen. Zorghotel De Bron zal met name gericht

zijn op geriatrische revalidatie. Zo zal in het zorg-

hotel het Centrum voor Beweging, Revalidatie en

Sport (CBRS) worden gehuisvest. “Om een spe-

cifieke groep cliënten – veelal ouderen met be-

perkte fysieke mogelijkheden – zo goed mogelijk

te kunnen bedienen, hebben we er in overleg met

het Laurentius Ziekenhuis voor gekozen om het

zorghotel op het terrein van het ziekenhuis te ves-

tigen”, vertelt Van der Heide over de opvallende

locatie van het nieuwe zorghotel. “Want de kwali-

teit in de zorg is gebaat bij een zo goed mogelijke

invulling van de ketenzorg. Bij het bedienen van

Dit bijzondere zorgconcept is een initia-

tief van de Zorggroep. Deze organisa-

tie werkt hiertoe nauw samen met het

Laurentius Ziekenhuis. Johan van der Heide van

de Zorggroep en Freek Korver van het Laurentius

Ziekenhuis geven tekst en uitleg over de totstand-

koming en het doel van Zorghotel De Bron.

De zorgsector verandert. De onafwendbare ver-

grijzing van de Nederlandse bevolking alsmede

het besef dat de toekomst in toenemende mate

bepaald wordt door ‘maatwerk’, noopt menige

zorgorganisatie ertoe na te denken over de wij-

ze waarop de cliënten in de toekomst op de best

mogelijke manier bediend kunnen worden. Bij

de Zorggroep weet men er alles van. In 2008

ontstaan uit een fusie tussen de zorgorganisa-

ties Thuiszorg Midden-Limburg, Stichting Land

van Gelre en Gulick en Zorggroep Noord-Lim-

burg, biedt de organisatie een keur aan zorgdien-

sten en vele woon- en zorgcentra voor iedereen

in Noord- en Midden-Limburg die zorg nodig

heeft. Om tegemoet te komen aan de actuele ont-

wikkelingen in de zorgsector breidt de Zorggroep

haar dienstenpakket binnenkort uit met Zorgho-

tel De Bron, dat zal verrijzen op het terrein van

het Laurentius Ziekenhuis in Roermond.

Het door Van Aken Architecten uit Eindhoven

ontworpen complex zal acht verdiepingen tellen

en beschikken over in totaal zestig kamers. “Het

idee om een zorghotel te ontwikkelen is ontstaan

door een combinatie van factoren”, vertelt Johan Door: Henk-Jan Hoekjen

het terrein van het

Laurentius ziekenhuis in roer-

monD bruist van De bouwac-

tiviteiten. momenteeL worDt

er gewerkt aan De eerste

fase van De renovatie en

nieuwbouw van het

ziekenhuis. maar vanaf

komenDe zomer zaL er op het

terrein ook gebouwD

worDen aan een innovatief

‘zorghoteL’.

de zorggroep ontwikkelt zorghotel op terrein Laurentius


een belangrijk facet in de zorgketen. Doordat het

zorghotel op hetzelfde terrein wordt gevestigd als

het ziekenhuis, en doordat er een fysieke verbin-

ding zal komen tussen beide gebouwen, kunnen

we optimaal profiteren van elkaars expertise. En

daarmee kunnen we de kwaliteit van de zorg nog

verder vergroten. Overigens zal naast geriatrische

revalidatie ook andere revalidatiezorg en sportge-

neeskunde van ons ziekenhuis in het CBRS wor-

den gehuisvest.”

sTuurGroepZowel voor wat betreft medisch specialistische

zorg als therapeutische zorg, zullen het Lauren-

tius Ziekenhuis en de Zorggroep gaan samenwer-

ken. De beoogde wijze van samenwerking tussen

beide instellingen is overigens nog niet helemaal

uitgekristalliseerd. Momenteel is er een stuur-

groep actief, die inventariseert hoe de beschik-

bare expertise bij het Laurentius Ziekenhuis en

de Zorggroep precies kan worden uitgewisseld.

Johan van der Heide: “Er is veel enthousiasme

bij beide partijen omdat het zorghotel een be-

langrijke aanvulling vormt op het zorgaanbod in

Roermond. Om dit aanbod zo goed mogelijk te

laten aansluiten op de wensen van cliënten, heb-

ben we samen met het Laurentius Ziekenhuis een

stuurgroep gevormd, bestaande uit onder meer

Freek Korver, ad interim bestuurder bij het

Laurentius Ziekenhuis, kan zich helemaal vin-

den in deze analyse: “Geriatrische revalidatie is

onze cliënten is er een grote overlap met de ex-

pertise die binnen het ziekenhuis aanwezig is. En

daarom ligt samenwerking voor de hand.”

het door Van aken architecten ontworpen zorghotel de bron zal binnenkort verrijzen op het terrein van het Laurentius ziekenhuis in roermond.

johan van der heide: “er is een toenemende vraag naar kwaliteit en een ‘healing environ-ment’.”


de samenwerking met de Zorggroep ons dus de

mogelijkheid om onze dienstverlening op een

nog hoger niveau te brengen.”

Gevraagd naar zijn opvatting over de wijze waar-

op de samenwerking ‘aan het bed’ precies gestalte

zal krijgen, wil de Laurentius-bestuurder best een

voorzet geven: “Natuurlijk zal de stuurgroep hier

definitief handen en voeten aan moeten geven.

Maar ik kan me voorstellen dat de patiënten in

die bedden een deel van de zorg gaan ontvangen

van de Zorggroep, maar daarnaast bijvoorbeeld

ook visites krijgen van de behandelend specialis-

ten uit het ziekenhuis.”

heaLiNG eNViroNmeNTIn Zorghotel De Bron zal cliënten een omgeving

geboden worden die in weinig meer doet denken

aan een traditionele zorginstelling. “Natuurlijk

wordt er ook in het Laurentius Ziekenhuis vol-

op aandacht besteed aan het realiseren van een

zo prettig mogelijke binnenruimte”, zegt Korver

hierover. “Maar het is duidelijk dat onze functio-

nele afdelingen een praktischer sfeer hebben dan

het zorghotel. Precies daarom gaan beide instel-

lingen elkaar ook zo goed aanvullen.”

Het ambitieniveau van Zorghotel De Bron is in-

derdaad zeer hoog; in het kader van het realiseren

van een ‘healing environment’ wordt werkelijk

alles uit de kast gehaald. “De Bron zal zich gaan

onderscheiden door het hoge service-level en de

bijbehorende uitstraling”, zegt Jean Egtberts, vast-

bestuurders van beide instellingen, medici en

vastgoedmensen. Op die manier bekijken we alle

aspecten in nauwe samenhang en kunnen we met

elkaar tot een goede afstemming komen.”

Naar verwachting is de finale uitkomst van de in-

spanningen van de stuurgroep tegen het einde

van 2015 bekend. Momenteel is echter al duide-

lijk dat het Laurentius Ziekenhuis permanent een

tiental bedden zal huren in Zorghotel De Bron.

Freek Korver: “Dankzij het huren van die bedden

kunnen wij plaats bieden aan een groep patiën-

ten die niet noodzakelijkerwijs meer in het zie-

kenhuis hoeft te blijven, maar die aan de andere

kant ook nog niet naar huis kan. In die zin biedt

goedadviseur bij De Zorggroep. “We willen De

Bron de uitstraling geven van een vier sterren-

hotel. Dat betekent dat we aan allerlei vastgelegde

voorwaarden moeten voldoen voor wat betreft

de invulling van het interieur.” Ook de buitenzij-

de van het zorghotel zal kwaliteit uitstralen, be-

nadrukt Egtberts: “De gevel is heel speciaal. Het

gebouw wordt bekleed met speciale keramische

panelen, die niet alleen mooi zijn, maar die tege-

lijkertijd ook dienst doen als zonwering.”

Het hoge serviceniveau komt voorts tot uiting

in het feit dat er allerlei wellness-voorzieningen

in het hotel opgenomen worden. Van der Heide:

“We hebben er nadrukkelijk voor gekozen om

zo’n prettig mogelijke omgeving te creëren voor

onze cliënten. Dat betekent dat we, ondanks de

daarbij behorende hoge kosten, bewust gekozen

hebben voor het toepassen van een wellness-

concept. Ook besteden we bijvoorbeeld veel aan-

dacht aan zaken als de catering. Want in een ‘hea-

ling environment’ zijn al die invalshoeken van

belang. Alleen wanneer al dit soort aspecten in

samenhang gerealiseerd worden, kunnen we op

een optimale manier invulling geven aan onze

missie.” <

laurentius; zorghotel

freek Korver: “samenwerking met de zorggroep biedt ons de mogelijkheid om onze dienstverle-ning op een nog hoger niveau te brengen.”

mede doordat er een fysieke verbinding zal komen tussen beide gebouwen, kunnen zorghotel de bron en het Laurentius ziekenhuis optimaal profiteren van elkaars expertise.

“Er is een toene-mende vraag naar kwaliteit en een healing environment”

www.vanguardhs.com+31 6 5478 5876

Vanguard Healthcare is een pionier in het leveren van flexibele faciliteiten en steunt Europese zorginstellingen met de levering van innovatieve, mobiele gezondheidszorg oplossingen.

Voor het vinden van meer informatie of het verkrijgen van een toegespitste aanbieding kunt u onze website bezoeken via:

Een veranderende zorgvraag, vraagt om een flexibele levering van gezondheidszorg

Of uw ziekenhuis nu een tijdelijke capaciteitsverhoging moet doorvoeren, capaciteit moet onderhouden tijdens renovatie werkzaamheden of moet reageren op onvoorziene calamiteiten, Vanguard kan een snelle en toegespitste oplossing leveren. Onze meer dan 37 algemene en specifieke units kunnen assistentie leveren bij tal van capaciteitsvragen. Een greep uit onze mogelijkheden:

• Standaard en laminaire flow operatiekamers (Klasse 1 en 2)• Verpleegunits met 8 bed-plaatsen en utiliteit ruimtes• Stand-alone endoscopie suites• Stand-alone dag-chirurgie suites• Stand-alone klinieken

www.swisslog.com

HEALTHCARE SOLUTIONS

TRANSCHECk vALIdATIE SERvICEDoor de inzet van een TransCheck patroon analyseert en valideert TransCheck de kwaliteit van de medische transporten via pneumatische buissystemen door het meten van een brede reeks van fysische parameters binnen het systeem, zoals g-krachten,trillingen, temperatuur, snelheid en versnellingen. Deze gegevens kunnen worden gebruikt voor technische validatie, kwaliteitsverbetering en aanbevelingen.

TRANSCHECk vALIdATIE SERvICETransCheCk serviCe helpT De inTerne kwaliTeiTszorg in ziekenhuizen


zorgtotaal

Overheveling AWBZ-zorg

over vijf jaar zou weL eens kunnen bLijken

Dat De keuze om een DeeL van De awbz-zorg

over te heveLen naar De gemeenten een juiste

is geweest. De huiDige situatie is financieeL

eenvouDigweg onhouDbaar.

Een ruime meerderheid (58%) van de zorgbestuurders ondersteunt

de overheveling. Dit blijkt uit het onderzoek de ‘Nieuwe werkelijk-

heid’ dat Jaarbeurs aan de vooravond van Zorgtotaal heeft uitge-

voerd onder zorgbestuurders.

Tijdens seminars, workshops en congressen op Zorgtotaal wordt uitge-

breid aandacht besteed aan de decentralisatie van zorg. Ook exposanten

zullen daarop inspelen. Zorgtotaal wordt op 18, 19 en 20 maart gehouden

in de Jaarbeurs in Utrecht. De beurs richt zich op professionals in de zorg

Bestuurders hebben de komende jaren vooral behoefte aan continuïteit. De

sector is in dit opzicht niet hoopvol. 95 Procent verwacht dat een nieuwe,

grote stelselwijziging zich binnen tien jaar aandient. De ondervraagden zijn

ook kritisch over de eigen sector. Zeven van de tien ondervraagden vinden

de sector reactief. Over het algemeen vinden ze dat de machtsbalans te ver is

doorgeslagen naar de kant van de overheid en zorgverzekeraars.

Veel aandacht op zorgtotaal voor


sTeuN Voor KoersDe zorgbestuurders steunen in meerderheid de koers van het ministerie van

WVS. Men erkent dat externe prikkels nodig zijn om tot de benodigde tran-

sitie te komen. Dat neemt niet weg dat er sprake is van een gefrustreerde

relatie zorgaanbieders enerzijds en overheid anderzijds. De ondervraag-

den pleiten voor minder tegenstrijdigheid en meer continuïteit. De snel-

heid waarmee het beleid verandert maakt lange termijn strategieën en in-

vesteringen nauwelijks mogelijk. Bovendien vrezen ze regionale verschillen

in het zorgaanbod. Inconsistentie in regelgeving is een doorn in het oog.

Perverse financiële prikkels moeten volgens de ondervraagden zo snel mo-

gelijk worden afgeschaft. Het loont nog steeds toegewezen budgetten op te

maken. De bekostiging is nog altijd gericht op output en niet op zorgop-

brengst.

posiTieVe impuLsWat kan de zorg doen om sector zelf een positieve impuls te geven? Pro-

actief handelen, waarbij de standaarden van de inspectie gezien moe-

ten worden als minimumeisen. In financieel opzicht is ook binnen de

sector meer kostenbewustzijn gewenst. Het gaat er niet om het bud-

get op te maken, maar om kwalitatieve zorg te verlenen tegen de laagst

mogelijke kosten, waarbij het eigen bestaansrecht niet leidend is.

Het woord Schaalvergroting komt steeds minder voor in het woordenboek

van de zorgbestuurders. Zeven van de tien zien daar helemaal niets meer in.

“Dit heeft nooit een aantoonbaar effect gehad op de patiënt. Ik ben echt te-

rug gekomen van de gedachte dat schaalvergroting goed is.’

VrijwiLLiGer oNmisbaar iN iNsTeLLiNGDe Jaarbeurs heeft ook onderzoek laten verrichten onder potentiele bezoe-

kers van de beurs Zorgtotaal die werkzaam zijn in het brede werkveld van de

zorg, variërend van verpleeghuizen , thuiszorg tot GGZ en gemeenten. Acht

van de tien ondervraagden (84%) geven desgevraagd aan dat de rol van de

zorgvrijwilliger en mantelzorger binnen de eigen organisatie steeds groter

zal worden.

De veranderingen in de langdurige zorg dwingt organisaties bovendien om

veel nauwer te gaan samenwerken met gemeenten en welzijnsorganisaties,

althans dat is de verwachting van 84 procent van de ondervraagden. Des-

ondanks verwacht één op de vijf werkers in de zorg dat het door alle bezui-

nigingen niet meer lukt de patiënt centraal te stellen. De oplossing moeten

deels komen uit digitalisering, vindt 61 procent van de potentiele bezoekers

van Zorgtotaal. De leegstand in instellingen groeit, ook dat blijkt uit het on-

derzoek. Een op de vijf respondenten geeft desgevraagd aan dat inmiddels

een deel van het gebouw waarin zij werken leeg staat.

zorGToTaaL 2015Zorgtotaal wordt gehouden van 18 tot en met 20 maart in de Jaarbeurs in

Utrecht. De beurs richt zich op zorgprofessionals. De beurs kent een uitge-

breid inhoudelijk programma. <


communicatie

Door: Verkerk Service Systemen

Prettig langer thuiswonendankzij VSS LIFEconnection

in De toekomst zuLLen senioren steeDs Langer

zeLfstanDig bLijven wonen. niet aLLeen

omDat De overheiD verDer bezuinigt op De

zorg, maar ook omDat ouDeren zeLf Die

keuze maken.

Om zelfstandig te blijven wonen, maken ouderen steeds vaker ge-

bruik van slimme domotica- en communicatieoplossingen. Ver-

kerk Service Systemen introduceert VSS LIFEconnection, een per-

soonlijk online platform voor service, welzijn, veiligheid en zorg.

Martin Wervenbos, manager bij Verkerk Service Systemen legt uit wat het

systeem uniek maakt ten opzichte van andere online communicatiesyste-

men. “VSS LIFEconnection is een platform, waarbij de oudere een veilig en

comfortabel netwerk exact op maat om zich heen creëert. Via tablet of pc

staat de gebruiker doorlopend in contact met bijvoorbeeld familie, mantel-

zorg of professionele zorgverleners. We komen oorspronkelijk uit de intra-

murale zorg, maar leveren deze systemen nu ook voor de extramurale zorg.

Met onze lange ervaring heeft Verkerk Service systemen dit nieuwe concept

ontwikkeld om de verschuiving in de zorg die momenteel gaande is op te

kunnen vangen. Zorgorganisaties kunnen het systeem bij ons aanschaffen,

maar daarnaast gaat onze focus langzamerhand ook richting particulieren.

Op het moment dat het particulieren betreft dan hoeft de partij aan de an-

dere kant alleen maar in het bezit te zijn van een smartphone, tablet of pc.”

eeNVoudiGe iNsTapBinnen VSS LIFEconnection zijn allerlei slimme technieken samengebracht.

Het platform kan servicediensten combineren met welzijnsdiensten, veilig-

heid en zorg. De gebruiker kan daarbij zelf bepalen van welke diensten hij

gebruik wil maken. Wervenbos: “Het systeem wordt geïnstalleerd op de ta-

blet of PC van de gebruiker. Heeft deze cliënt niet veel ervaring met com-

puter of tablet, dan begint hij eenvoudig en overzichtelijk met één of twee

diensten, bijvoorbeeld een lijn met de familie of mantelzorger. ” Vooral het

stapsgewijs uitbreiden van de diensten is volgens Wervenbos een groot voor-

deel. “Veel ouderen beginnen dus met de mogelijkheid om contact te onder-

houden met de kinderen of familie. Wij bieden met dit systeem dan ook een

ongelimiteerd aantal mogelijkheden om te beeldbellen. Vaak is dit de eerste

kennismaking met het systeem. Vaak komen op een later moment daar ook

onderdelen uit het welzijns-, het veiligheids- en het zorgpakket bij.”

De mogelijkheden om het pakket uit te breiden zijn volgens Wervenbos ein-

maximale zorg, service, veiligheid en welzijn


deloos, waarbij steeds de persoonlijke voorkeur van de gebruiker bepalend

is. “Neem de veiligheid. Men kan aan de hand van een camera zien wie er bij

de deur staat. Een andere mogelijkheid is om een geselecteerde groep toe-

gang te geven tot de woning. Dat kan verpleging zijn, maar ook familie of

een mantelzorger. Een ander voorbeeld is ‘agendabeheer’. In de agenda wor-

den allerlei herinneringen opgeslagen. Dat kunnen verjaardagen zijn, maar

ook een dagelijkse herinnering aan de medicijnen. Het is maar één van de

talloze voorbeelden.”

aLarmOp deze manier ontstaat er altijd een pakket op maat. “Een prettig idee ook

voor familie en kennissen op afstand, omdat zij op deze manier altijd con-

tact kunnen zoeken met hun naasten. “We kunnen het systeem bijvoorbeeld

uitrusten met een pieper die de cliënt altijd bij zich draagt. Op het moment

dat er iets gebeurt kan hij alarm slaan”, aldus Wervenbos, die vervolgens di-

rect overstapt op een andere interessante optie. “De klant kan het systeem

ook gebruiken voor ontspanning. Om bijvoorbeeld een spelletje te spelen

of de krant te lezen, maar oma kan ook aan haar kleindochter vragen of zij

de vakantiefoto’s wil doorsturen. Nogmaals, de mogelijkheden zijn legio.”

iNsTeLLiNGeNHet VSS LIFEconnection online platform kan zowel voor de intramurale

zorg alsook voor de extramurale zorg worden ingezet. Met dit systeem kun-

nen instellingen maximaal zorg leveren aan hun cliënten, maar ook het per-

soneel maximaal inzetten. “Op het moment dat een cliënt een hulpvraag

heeft, kan het systemen bepalen welke medewerker op dat moment in de

buurt is of tijd heeft in zijn agenda. Zo is hulp altijd snel ter plekke.”

“Ook toepasbaar in het concept is het zogenaamde ‘lifestyle monitoring’.

Via sensoren worden bewegingen van een cliënt geregistreerd. Op het mo-

ment dat de cliënt in meer of mindere mate afwijkt van een vooraf ingestel-

de waarde of patroon, zoals ’s nachts veel uit bed komen, dan signaleert het

systeem dit. Dat kan dan voor de zorginstelling een aanwijzing zijn dat er

iets aan de hand is. Op dat moment kan de instelling of organisatie contact

opnemen met de cliënt. Maar nogmaals, dit zijn alleen diensten die worden

opgenomen in het pakket na uitvoerig overleg met de cliënt en de familie.

Met dit systeem kunnen we veel monitoren, maar de privacy staat te allen

tijde voorop”, zegt Wervenbos, die tot slot aangeeft dat het installeren super-

eenvoudig is. “Uiteraard moet je in het bezit zijn van internet, maar vervol-

gens is het alleen nog maar de stekker in het stopcontact steken en daarna

wordt de gebruiker stapsgewijs door het menu geleid. En komt hij er hele-

maal niet uit, dan kan men altijd nog contact opnemen met onze helpdesk.”

VSS LIFEconnection werkt via een private cloudomgeving die speciaal is

ontwikkeld voor de gezondheidszorg. Elke organisatie heeft een eigen, unie-

ke, maximaal beveiligde cloud, waarin alle specifieke verzoekafhandelingen

worden bewaard. Alleen diegene die de organisatie of de gebruiker specifiek

heeft toegewezen heeft toegang tot deze gegevens.

Meer informatie?

Kijk op www.zorgeloosverbonden.nl <

martin wervenbos toont de functie beeldbellen.

het home-scherm van het Vss Lifeconnection –systeem.

“VSS LIFEconnection is een platform, waarbij de oudere een veilig en comfortabel netwerk exact op maat om zich heen creëert.”


medische techniek

De TNO OK-simulator

rovend. Zolang de ruimte nog niet is gebouwd en

ingericht, is het lastig om alle consequenties van

keuzes te overzien. Met de OK-simulator in Soes-

terberg kan TNO iedere bestaande of toekomsti-

ge OK nabouwen om de gebruikers, leveranciers

en ontwerpers snel en levensecht te laten erva-

ren hoe hun OK in de praktijk gaat functioneren.

Aanpassingen in het ontwerp zijn snel door te

voeren en de consequenties daarvan te overzien

en te beleven. Dat scheelt veel tijd en kosten. De

OK-simulator is uniek in Europa. De belangstel-

ling vanuit Nederlandse ziekenhuizen voor de fa-

ciliteit is groot, dat blijkt onder meer uit de hoge

opkomst voor de officiële ingebruikname. Ook

Broeders noemt de simulator een gewel-

dige mogelijkheid om nieuwe OK’s te

ontwikkelen. Hij beaamt dat de simula-

tor wel eens de kraamkamer voor de OK van de

toekomst zou kunnen worden.

Bij de bouw van elke nieuwe OK wordt vaak het

wiel opnieuw uitgevonden. De simulator laat ge-

bruikers, leveranciers en ontwerpers snel en le-

vensecht ervaren hoe hun OK in de praktijk gaat

functioneren.

simuLaTorEen operatiekamer en operatieafdeling ontwer-

pen, inrichten en verbeteren is kostbaar en tijd-

Door: Cor van Litsenburg

onLangs werD De

ok-simuLator van tno

officieeL in gebruik geno-

men. prof. Dr. ivo broeDers,

hoogLeraar robotica en

minimaaL invasie technieken

aan De universiteit twente

en chirurg in het meanDer

meDisch centrum was één

van De inLeiDers tijDens De

presentatie.

Kraamkamer oK van de toekomst?

opbouw van de oK-simulator TNo.


sche apparatuur – inclusief innovatieve concep-

ten – in de ruimte worden geplaatst.

De flexibiliteit van de OK-simulator, met een af-

meting van circa 8 bij 9 meter, stelt stakeholders

in staat de ruimte met inrichting en ict-onder-

steuning te zien en beleven. Voldoet de OK aan de

bij het ontwerp gestelde eisen? Wat is wel of niet

mogelijk? Wat is handig of juist vreselijk onhan-

dig? Er staan, het voelen, het zien en de setting ter

plekke aanpassen helpt architecten, leveranciers,

hoofden OK, medisch personeel en ieder ander

die bij het ontwerp is betrokken het ontwerp te

evalueren en de juiste keuzes te maken

KeNNisceNTrumTNO gaat de ervaringen met deze nieuwe OK-

omgeving combineren met haar jarenlange ex-

pertise op het gebied van patiëntveiligheid, eisen

rond infectiebestrijding, teampresteren, discipli-

ne, logistiek en Evidence Based Healthcare De-

sign. Het wordt daarmee een kenniscentrum waar

we de inzichten en ervaringen van ziekenhuizen,

architecten en leveranciers bundelen en we deze

partijen vanuit een wetenschappelijke basis on-

dersteunen bij het ontwerp en de inrichting van

een geschikte OK voor nu en in de toekomst. <

internationaal kan er veel belangstelling zijn voor

de simulator.

Roberto Traversari van TNO stelt dat hij zich al-

tijd verwonderd heeft dat er in OK’s altijd zoveel

high tech wordt binnengebracht, maar dat voor

de realisering van een nieuwe OK elke keer vanaf

scratch wordt begonnen. Op het gebied van OK-

inrichting bestaat weinig evidence. De OK-simu-

lator is een experimenteeromgeving voor zieken-

huizen, adviseurs en bedrijfsleven. De simulator

zal bijdragen aan het ontwikkelen van een ken-

niscentrum voor de ontwikkeling van OK’s. De

simulator is echter ook een prima experimen-

teeromgeving voor bijvoorbeeld opdek, holding/

verkoever, patiëntenkamer, onderzoeksruimte,

SEH, IC en 1,5 lijnszorg. De simulator kan vol-

gens Traversari eveneens worden ingezet voor het

analyseren en trainen van teams en evenals voor

verbetering van processen.

De flexibele opzet maakt het mogelijk om de OK

groter of kleiner te maken en de werking van pen-

dels en operatielampen op elke gewenste plek te

beproeven. In samenwerking met leveranciers

kan bovendien alle denkbare inrichting en medi-

medische technologie

Groot aantal partnersDe OK-simulator is tot stand gekomen in samenwer-king met een groot aantal partners. De grondleggers van de OK-simulator zijn naast TNO: Bussman, CFP Engineering, Elektro Klessens & de Koning, G & A interieurbouw, Lycalux, Medexs, Metaflex Siemens, SIMED, Stöpler en UMC Utrecht. Op een later mo-ment hebben de volgende partijen zich ook nog bij het initiatief aangesloten: NewCompliance, Light-house Benelux en BAM Interflow door materialen en systemen beschikbaar te stellen. Deze partners ma-ken het mogelijk de ruimte, de inrichting en de ge-plaatste medische apparatuur steeds aan te passen aan de laatste innovatieve concepten en de wensen van de gebruikers. De OK-simulator stelt bedrijven in staat in een experimenteeromgeving samen met TNO en gebruikers te werken aan productontwikke-ling en innovaties. Opmerkingen van aanwezigen waren dat er in de wanden en plafond geen tech-niek is verwerkt. Een andere opmerking was dat de bouwtechnologie innovatiever zou kunnen.Roberto Traversari van TNO onderstreept dat het om een eerste stap gaat. De OK-simulator is wel een belangrijke stap.

oK-simulator TNo in bedrijf.

Lighthouse Worldwide Solutions Benelux BVVan Heemstraweg 19A • NL-6657 KD Boven Leeuwen

Tel. +31 (0)487 56 08 11 • Fax +31 (0)487 56 00 [email protected] • www.golighthouse.nl

Parameters voor monitoring: • Drukverschil • Deeltjesconcentratie • Kiemenconcentratie • Temperatuurverschillen • Luchtvochtigheid • Luchtsnelheid • Deurbewegingen • Kwaliteit van medische gassen

Koppelingen met: • EPD voor o.a. start/stop ingreep • GBS voor data vergelijk en relevante informatie • Systeem voor medische gassen

Presentatie mogelijkheden: • Touchscreens

• Beletschermen

• Schermen van het EPD of GBS

• Alarmbeacons voor visuele signalering

• Diverse real-time en historische rapportages

zoals trend grafieken, grid views met alarmering

• Rapportages op maat naar wens

Lighthouse OK Monitoring SystemenVoor de bewaking van de lucht kwaliteit in OK’s, opdekruimtes, CSA’s en isolatiekamers

Lighthouse Benelux is adviseur en leverancier van OK Monitoring Systemen, Cleanroom meetapparatuur en GMP monitoring systemen. Naast technische ondersteuning bieden we ook alle benodigde kennis op het vlak van normen en richtlijnen voor OK’s en cleanrooms.

• OKmonitoringsystemen• GMPmonitoringsystemenvoorapotheek,pharma, laboratoriaenindustrie• Airborneenvloeistofdeeltejstellers(portableen remote)• Oppervlaktedeeltjesmeting• Environmentalsensoren(drukverschil,temperatuur, luchtvochtigheid,luchtsnelheid)

U kunt bij ons terecht voor levering, service en advies van:

• Microbiologischeairsamplers(ookinmonitoringsystemen)• HEPA/ULPAFiltertestapparatuur• On-sitekalibratieservicesvoorallemerkenproductenen monitoringsystemen• Verhuurvancleanroommeetapparatuurenmonitoring systemen• Cleanroom,product-ensoftwaretrainingen

Stöpler Instrumenten en Apparaten B.V.Middenwetering 1, 3543 AR Utrecht T (030) 264 49 11 www.stopler.nlshop.stopler.nl

Uw contactpersoon: Peter van der Hoorn,Project ManagerM +31 6 46 42 23 [email protected]

Intelligente productinnovatie

Voordelen voor zowel patiënt als chirurgische teams

Iled 7 van Trumpf MedicalDe iLED 7 is wereldwijd de eerste operatielamp met ingebouwde intelligentie. Hij beschikt over een 3D-sensorsysteem dat voortdurend de omgeving analyseert. Deze informatie wordt geëvalueerd en doorgegeven aan het lichtbesturingssysteem. Met als resultaat dat de iLED 7 zich zelf automatisch aanpast aan de behoeften van de individuele chirurg die zich hierdoor volledig kan concentreren op zijn taken en processen.

Intelligente aanpassing van het lichtveldMet zijn licht- en schaduwbeheer detecteert de iLED 7 obstakels binnen het belichte veld met automatische aanpassingen als gevolg waarvan handmatige aanpassingen overbodig worden. In combinatie met het intelligente afstandmeetsysteem garandeert de lamp een constante lichtintensiteit, tussen 80 en 130 cm. De diameter van het lichtveld blijft eveneens consistent, zelfs wan-neer de omgeving verandert tijdens de operatie, bijvoorbeeld bij verstorende handen armbewegingen. Op deze manier biedt de iLED 7 de meest optimale lichtopbrengst in het operatiegebied ongeacht de situatie.

Bediening en Wireless CameraElke iLED 7 is standaard uitgerust met cameravoorbereiding met een universeel handvat. De nieuw ontwikkelde TruVidia Wireless-technologie betekent dat achteraf de camera kan worden ingeklikt/geïnstalleerd in de lamp zonder dat de lamp van extra bekabeling voorzien moet worden. De operatielamp kan op traditionele manier op de lampkop worden bediend of op een onafhankelijk touch screen, tablet PC.

VCCN-Richtlijn 7Door de overzichtelijke omvang, het lage gewicht, lage energieverbruik en de aerodynamische vorm volgens VCCN-Richtlijn 7 is de iLED 7 de operatielamp waar men niet meer omheen kan. De iLED 7 voldoet aan de huidige eisen voor laminaire downfl ow.

Trumpf Medical heeft vier nieuwe baan-brekende oplossingen. De functionele intelligentie van deze innovaties biedt chirurgische teams onder-steuning op topniveau: een zelfregulerende OK-lamp iLED 7, het intuïtieve controle- en trainingssysteem TruConnect en de nieuwste generatie fl exibele OK-tafelsystemen TruSystem 7500 en TruSystem 7000dV.

De nieuwe intelligente OK-lamp, iLED 7, analyseert zijn omgeving en past zich automatisch aan de omgevingsomstandigheden aan.



Intelligente productinnovatie

Voordelen voor zowel patiënt als chirurgische teams

Iled 7 van Trumpf MedicalDe iLED 7 is wereldwijd de eerste operatielamp met ingebouwde intelligentie. Hij beschikt over een 3D-sensorsysteem dat voortdurend de omgeving analyseert. Deze informatie wordt geëvalueerd en doorgegeven aan het lichtbesturingssysteem. Met als resultaat dat de iLED 7 zich zelf automatisch aanpast aan de behoeften van de individuele chirurg die zich hierdoor volledig kan concentreren op zijn taken en processen.

Intelligente aanpassing van het lichtveldMet zijn licht- en schaduwbeheer detecteert de iLED 7 obstakels binnen het belichte veld met automatische aanpassingen als gevolg waarvan handmatige aanpassingen overbodig worden. In combinatie met het intelligente afstandmeetsysteem garandeert de lamp een constante lichtintensiteit, tussen 80 en 130 cm. De diameter van het lichtveld blijft eveneens consistent, zelfs wan-neer de omgeving verandert tijdens de operatie, bijvoorbeeld bij verstorende handen armbewegingen. Op deze manier biedt de iLED 7 de meest optimale lichtopbrengst in het operatiegebied ongeacht de situatie.

Bediening en Wireless CameraElke iLED 7 is standaard uitgerust met cameravoorbereiding met een universeel handvat. De nieuw ontwikkelde TruVidia Wireless-technologie betekent dat achteraf de camera kan worden ingeklikt/geïnstalleerd in de lamp zonder dat de lamp van extra bekabeling voorzien moet worden. De operatielamp kan op traditionele manier op de lampkop worden bediend of op een onafhankelijk touch screen, tablet PC.

VCCN-Richtlijn 7Door de overzichtelijke omvang, het lage gewicht, lage energieverbruik en de aerodynamische vorm volgens VCCN-Richtlijn 7 is de iLED 7 de operatielamp waar men niet meer omheen kan. De iLED 7 voldoet aan de huidige eisen voor laminaire downfl ow.

Trumpf Medical heeft vier nieuwe baan-brekende oplossingen. De functionele intelligentie van deze innovaties biedt chirurgische teams onder-steuning op topniveau: een zelfregulerende OK-lamp iLED 7, het intuïtieve controle- en trainingssysteem TruConnect en de nieuwste generatie fl exibele OK-tafelsystemen TruSystem 7500 en TruSystem 7000dV.

De nieuwe intelligente OK-lamp, iLED 7, analyseert zijn omgeving en past zich automatisch aan de omgevingsomstandigheden aan.



Flexibel gebruikTruConnect stelt het OK-team in staat om verschillende componenten zoals video management, OK- verlichting, camera’s etc. te bedienen. TruConnect herkent niet alleen de verschillende apparaten in elke kamer en hun specifi eke confi guratie, het grafi sche display zorgt er ook voor dat deze veilig kunnen worden bediend.

3D-visualisatie-technologie/e-learningGeïntegreerde apparaten worden via de realistische user interface op het tablet weergegeven en verplaatst/bewogen via hettouch screen. Als het OK-team bijvoorbeeld het linkerbeendeel van de OK-tafel wil verlagen, hoeft de gebruiker alleen maar het betreffende beendeel op de 3D-afbeelding naar beneden te verplaatsen. Voor elk apparaat is een uitgebreide handleiding/ bedieningsinstructie direct op het bedientablet beschikbaar.

Klaar voor de toekomstTruConnect is gebaseerd op een fl exibel, upgradable app-concept. Het vergemakkelijkt de controle over OK-tafels, verlichting en camera’s. Zelfs de muziek kan persoonlijk worden geselecteerd. Met een app-concept dat is ontwikkeld voor de integratie van andere functies, kan het systeem ook eenvoudig worden uitgebreid en is het geschikt voor de toekomst.

Operatietafel TruSystem 7000dVDeze mobiele OK-tafel combineert optimale docking en mogelijk-heden voor de positionering van de patiënt met cutting-edge robot-technologie. Extreme positionering van de patiënt is mogelijk met

TruConnect, een intuïtief en revolutionair controle- en trainingssysteem van Trumpf. Het beheert meerdere apparaten en verzamelt informatie voor de gebruiker op een centrale locatie. Touch-bediening op een tablet based pc.

dubbelzijdige Trendelenburg-aanpassing tot een hoek van 45°. Een uitzonderlijk lage hoogte van slechts 580 mm maakt onbeperkte toegang mogelijk bij robot geassisteerde chirurgische procedures en laparoscopie - tot een maximum gewicht van 450 kg.

Operatietafel TruSystem 7500De nieuwe generatie van het intuïtief te bedienen OK-tafelsysteem beschikt over een vrijwel onbeperkt aantal mogelijkheden voor positionering van de patiënt. Het beschikt ook over een extreem hoog draagvermogen - tot 400 kg. Dit OK-tafelsysteem voldoet aan de hoogste eisen voor functionaliteit, gebruiksvriendelijkheid, materiaaleigenschappen en design. Het TruSystem 7500 Sensorline met anti-collision pakket in combinatie met het intuïtieve bedieningsconcept zet een nieuwe maatstaf neer voor veiligheid in de operatiekamer.

Verbetering op medische procedures in OK-complex

INNOVATIEF & ACTUEEL

assa abloy introduceert een Pinpad-variant van het draadloze aperio® L100 slot. Dit bat-terij gevoede slot maakt het eenvoudig om vei-ligheidsdeuren te integreren en de beveiliging op te waarderen in een (bestaand) toegangs-controlesysteem. Het L100-slot vervangt het bestaande slot en communiceert draadloos en real-time over de deurstatus van- en naar het toegangscontrolesysteem. De Pinpad- variant biedt een hoger beveiligingsniveau door een combinatie van kaartlezer én Pin-pad. er zijn drie niveaus van authenticatie: en-kel pincode, enkel kaart, pincode en kaart. De unieke combinatie tussen kaart en pincode geeft security managers de mogelijkheid om naast bestaande kaarten en codes deuren ex-tra te beveiligen en nog flexibelere om te gaan

met tijdelijk toegangsbeheer. sleutels zijn niet langer nodig. informatie: www.assaabloy.nl/aperio <

VEILIGHEIDSDEUREN WORDEN DRAADLOOS

tno heeft samen met bna onderzoek een eerste model ontwikkeld dat de effecten voor-spelt van het ontwerp van een ziekenhuis op de prestaties van dat ziekenhuis. in dit onder-zoek is aangetoond dat het welzijn van pati-enten te voorspellen is door ontwerpkeuzes van de patiëntenkamer. bij meer onderzoek

naar het effect van ontwerpkeuzes wordt het mogelijk vooraf ontwerpkeuzes integraal af te wegen op de effecten op meerdere pres-tatie-indicatoren. Het doel van het project ‘evidence-based Healthcare Design’, was om een model te ontwikkelen dat prestaties van een ziekenhuisgebouw kan voorspellen aan de hand van het ontwerp en wetenschappe-lijke kennis. met dit model is het ontwerp van een architect ‘evidence-based’ tijdens het ontwerpproces te verbeteren, op basis van doelstellingen van verschillende belangheb-benden, en dus niet pas nadat het gebouw is gerealiseerd. Vragen die een rol speelden bij het onderzoek: is er een ziekenhuis te bouwen waarin patiënten zich prettiger voelen door de manier waarop het is gebouwd? een zieken-huis dat bovendien het personeel optimaal ondersteunt in hun werk? en is dat te com-bineren met andere ontwerpeisen, zoals een gebouw dat zo laag mogelijke exploitatiekos-ten heeft en een laag energieverbruik? meer informatie: www.tno.nl/nl/over-tno/nieuws. <

GEBOUWONTWERP VAN IN-VLOED OP WELzIJN PATIëNT

Kenmerkend voor de nieuwe aquasnap met greenspeed® intelligence technologie zijn de verbeterde scrol compressoren, welk zijn ontworpen voor een beter vollastrendement bij het werkpunt van een luchtgekoelde koel-machine. bovendien maakt de unit gebruik van zeer efficiënte toerengeregelde conden-sorventilatoren, die dankzij een ventilatoraan-sturing voor een optimale luchtstroom in de condensor zorgen, waardoor een hoger ren-dement wordt verkregen in deellastcondities. Hiermee kan de 30rbP een seizoensgebon-den energie-efficiëntie (eseer) tot 4,3 be-halen. De aquasnap met greenspeed® in-telligence technologie gebruikt ook nieuwe software die speciaal ontwikkeld is om het gebruik van de compressoren, ventilatoren

en circuits te optimaliseren. Die nieuwe soft-ware berekent voortdurend de meest effici-ente ventilatorsnelheid en het meest efficiën-te waterdebiet op basis van de belastings- en omgevingscondities en stelt die, in functie van die condities, nauwkeurig in door permanente feedback en bijsturing. informatie: www.carrier.nl <

AqUASNAP CHILLER


ADVIESBUREAU

A. P. (Alex) de Blockde Block ConsultantDuizendblad 16 - 8607 EA SneekT: +31 (0)6 417 480 88F: +31 (0)8 471 990 78E: [email protected]: www.deblockconsultant.nl_______________________________

Europalaan 12g5323 BC ‘s-Hertogenbosch

T: (073) 641 13 00 / F: (073) 642 43 16I: www.swebru.nl______________________________________________________________

Valstar SimonisVeraartlaan 42288 GM RijswijkT: 070 307 22 22F: 070 307 22 07E: [email protected]: www.valstar-simonis.nl_______________________________

VAN LOOY GROUP NVNoordersingel 19, B – 2140 AntwerpenT: +32 3 235 35 08E: [email protected]: www.vanlooy.com_______________________________

EGM adviseursWilgenbos 20, 3311 JX DordrechtT: +31(0)78 633 06 60E: [email protected]

I: www.egm.nlT: [email protected]_______________________________

OK Consultancy Nederland (OKCN)Postbus 2102, 5202 CC ’s-HertogenboschT: (0)73 62 34 381E: [email protected]: www.okcn.nl_______________________________

2 double you bvNieuweweg Noord 314B-15 3905 LX Veenendaal Tel. 0318-66 88 44Mail: [email protected]: www.2doubleyou.nl_______________________________

Smits van BurgstRaadgevend IngenieursbureauBaron de Coubertinlaan 82719 EL zoetermeerT: 079-3427147E: [email protected]: smitsvanburgst.nl

AIRCONDITIONING

Trane Airconditioning B.V.Postbus 583760 AB SOESTT: +31 35 6039 300E : [email protected]: www.trane.com/commercial/europe/nl/en.html_______________________________

Carrier Airconditioning Benelux BV Rijndijk 141

2394 AG Hazerswoude-Rijndijk T: +31 (0) 71 – 341 71 11 E: [email protected] I: www.carrier.nl/klimaatoplossingen

ARCHITECTEN

EGM architectenWilgenbos 20, 3311 JX DordrechtT: +31(0)78 633 06 60E: [email protected]: www.egm.nlT: [email protected]_______________________________

de Jong Gortemaker AlgraLas Palmas, Wilhelminakade 3103072 AR RotterdamPostbus 51113, 3007 GC RotterdamT: 0102973030E: [email protected]: www.djga.nl_______________________________

2 double you bv Nieuweweg Noord 314B-15 3905 LX Veenendaal Tel. 0318-66 88 44Mail: [email protected]: www.2doubleyou.nl

BESCHERMINGS-TRANSFORMATOREN

Geveke BesturingstechniekKabelweg 21 - 1014 BA AmsterdamPostbus 820, 1000 AV AmsterdamT: 020-5829111 / F: 020-5822496E: [email protected]

BOUWMANAGEMENTBUREAU

InterBouwconsult bv.Duwboot 9 - 3991 CD Houten

T: 030 6361009E: [email protected]: www.interbouwconsult.nl

BRANDWEREND GLAS

VETROTECH SAINT-GOBAIN BENELUXHulsenweg 21, 6031 SP NederweertPostbus 15, 6000 AA WeertT: +31 (0)495-57 44 35F: +31 (0)495-57 44 36I: www.vetrotech.nl

CLEANROOMS

Ropa Systems BVBelleweg 9, 5711 DH SomerenT: +31 (0)493 [email protected]_______________________________

Cadolto Benelux BVDorpsstraat 8a, 4181 BN WaardenburgT: +31 418 651 544, F: +31 418 651 936M: +31 61066 4074E: [email protected]: www.cadolto.nl

DEUREN

Vestiging DoorwerthRecord Automatische Deuren B.V.Cardanuslaan 30Postbus 67, 6865 zH DoorwerthT 026-3399777 F 026-3399770info@record-automatischedeuren.nlwww.record-automatischedeuren.nl

Vestiging OosterhoutRecord/Van Nelfen DeurtechniekHoutduifstraat 6Postbus 565, 4900 AN OosterhoutT 0162-447720 F 0162-447730

BEDRIJVENINDEX


Metaflex Doors EuropePostbus 300 - 7120 AH Aalten Nederlandtel: +31 (0)543-477333fax: +31 (0)543-477222I: www.metaflex.nl_______________________________

Ropa Systems BVBelleweg 9, 5711 DH SomerenT: +31 (0)493 [email protected]

DOMOTICA

Van Dorp zorg en welzijn Koraalrood 161 - 2718 SB zoetermeer0900-9070707I: www.vandorpzorgenwelzijn.nl

GEBOUWBEHEERSYSTEMEN

Sauter Building Control Nederland BVPostbus 20613, 1001 NP AmsterdamT: 020 - 587 67 00I: www.sauter-controls.com______________________________

Honeywell Building SolutionsLange Amerikaweg 55, 7332 BP ApeldoornPostbus 243, 7300 AE ApeldoornT: + 31 (0) 55 549 499F: + 31 (0) 55 542 728E: [email protected]: www.honeywell-buildingsolutions.nl

GROOTHANDEL

Technische Unie B.V. Bovenkerkerweg 10-12 1185 XE Amstelveen Postbus 900 1180 AX Amstelveen T: 020 - 545 03 45 F: 020 - 545 02 50 E: [email protected] I: www.technischeunie.com

HUISVESTING

Bussman Verhuur B.V. IJzerwerf 1 - 6641 TK BeuningenT: 024 - 6790100F: 024 - 6790101E: [email protected]: www.bussman.nl_______________________________


INGENIEURSBUREAUS

Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V.Rijksstraatweg 59 -7231 AC WarnsveldT: 0575 - 58 15 00F: 0575 - 52 91 22 I: www.wolterendros.nl

IT & SOFTWARE

Ultimo Software Solutions bvWaterweg 3 - 8071 RR NunspeetT: +31(0)341 – 423737F: +31(0)341 – 421172E: [email protected]: www.ultimo.net/nl

LANDSCHAPSARCHITECTEN

MTD LandschapsarchitectenPostbus 5225, 5201 GE ’s-HertogenboschT: 073-6125033F: 073-6136665Contact: Han ThijssenE: [email protected]: www.mtdls.nl

LUCHTBEHANDELING

Blygold Nederland B.V.Postbus 10,3991 KA Houten,T: 030 634 43 10F: 030 634 43 11

MEDISCHE PERSLUCHT

Berko KompressorenHavenweg 14 - 6603 AS WijchenT: 024 - 641 11 11 - F: 024 -642 15 72E: [email protected]: www.berko.eu______________________________

Partner van DrägerBOGE KOMPRESSOREN B.V.Spaceshuttle 8B, 3824 ML AmersfoortT: +31 33 456 15 86F: +31 33 453 01 36E: [email protected]: http://www.boge.com/nl_______________________________

C-AIR Technics BVElleboog 12 - 6713 KP EdeT: 0318-647115 - F: 0318-647713E: [email protected]: www.c-air.nL

MEDISCHE GASSEN

Linde Healthcare BeneluxDe keten 7Postbus 325, 5600 AH EindhovenT: +31 40 28 25 825 - F: +31 40 28 16 875I: www.linde-healthcare.nl

MEDISCHE GASSENDISTRIBUTIE SYSTEMEN

Dräger Medical Netherlands B.V.Postbus 874 2700 AW zoetermeerT: +31 793 464 800F: +31 793 422 747E: [email protected]: www.gasmanagementsystems.nl

MODULAIRE BOUW


NOODSTROOM

Geveke BesturingstechniekKabelweg 21 - 1014 BA AmsterdamPostbus 820, 1000 AV AmsterdamT: 020-5829111 / F: 020-5822496E: [email protected]


BEDRIJVENINDEX

OPLEIDINGEN

Hogeschool RotterdamG.J. de Jonghweg 4-63015 GG RotterdamT: 010 794 48 90I: http://gezondheidszorgtechnologie.nl

OPERATIEKAMERS

Brecon InternationalPostbus 5554870 AN Etten-LeurT: 31 (0)88 287 46 46E: [email protected]: www.breconinternational.com

_______________________________

InterflowDe Stek 15, 1771 SP WieringerwerfT. (0227) 60 28 44 F. (0227) 60 31 [email protected]_______________________________

MANN+HUMMEL Vokes Air BVNijverheidsweg 15, 3401 MC IJsselsteinPostbus 309, 3400 AH IJsselsteinT: 088-8653724- F : 088-8653400E : [email protected]______________________________

Vanguard HealthcareRob van LieflandBenelux & NordicE: [email protected]: +31 6 54 78 58 76W: www.vanguardhs.com

PARKEER VOOR zIENINGEN

SparkNieuwstraat 4 - 2266 AD LeidschendamT: 070-3177005E: [email protected]: www.spark-parkeren.nl

PERSOONSBEVEILIGING SYSTEMEN

OoperonMijkenbroek 254824 AA BredaT: + 31 76 57 230 30E: [email protected]: www.ooperon.nl

SANITAIR

Sanitair Consultancy NederlandVan Abcoudehof 733911 BM RHENENT: 06 -204 241 [email protected]

STRALINGSWERING

Tinnemans Medical Design BVBelleweg 9, 5711 DH Someren T: +31 (0) 493 472399

F: +31 (0) 493 473299 I:www.4medicaldesign.comE:[email protected]

Tinnemans Medical Design BVBAGildenstraat 41,B-2470 RetieT: +32 (0) 14 717919 I: www.4medicaldesign.comE:[email protected] Volg ons zusterbedrijf op twitter: @RopaSystems

TELECARE SYSTEMEN

Tunstall HealthcareOslo 28 - 2993 LD BarendrechtT :0180-696 696 / F: 0180- 696 699E: [email protected]: www.tunstall.nl

TOTAALINRICHTING

Heijneman Medical BVPostbus 4083400 AK IJsselsteinT: 088 11 81 000 / F: 088 11 81 081E: [email protected]: www.heijnemanmedical.nl

VLOEREN

Nora flooring systems B.V.Belgiëstraat 14 5171 PN KaatsheuvelT: 0416-286140I: www.nora.com/nl

WANDBEKLEDING

Vescom Nederland B.V.Sint Jozefstraat 20, 5753 AV DeurnePostbus 70, 5750 AB DeurneT: +31 493 350 767F: +31 493 350 779E: [email protected]: www.vescom.nl

WASMACHINES

Miele ProfessionalPostbus 166, 4130 ED VianenT: 034-73 78 884F: 034-73 78 429www.miele-professional.nlE: [email protected]

WATERBEHANDELING

BWT Nederland B.V.Energieweg 9, 2382 NA zoeterwoudeT +31 (0)88 750 90 00F +31 (0)88 750 90 90www.bwtnederland.nl_______________________________

Pure Water GroupKorte Hei 34714 RD SprundelT: 0165 348 252F: 0165 348 254I: www.purewatergroup.com


adVerTeNTie-iNdex

AGENDAMAARTNEN Wintercourses Condi-tiemeting van gebouwen2 – 5 maart 2015, woerdeninlichtingen: www.nen.nl/training-advies

Collegereeks Management in de Zorg9 maart t/m 20 april 2015, nyenrode business universiteitinlichtingen: www.zorgvisie.nl/academy/collegereeks-manage-ment-in-de-Zorg-/inschrijven/

Vakbeurs ISH “Comfort ontmoet technologie”10 – 14 maart 2015, frankfurt am main, Duitslandinlichtingen: www.ish.messefrankfurt.com

Aqua Nederland Vakbeurs17 – 19 maart 2015evenementenhal gorincheminlichtingen: www.evenementenhal.nl

Elektro Vakbeurs17 – 19 maart 2015, evenementenhal Venrayinlichtingen: www.evenementenhal.nl

Zorg & ICT 201518 – 20 maart 2015, Jaarbeurs, utrechtinlichtingen: www.zorg-en-ict.nl

Zorgtotaal 201518 – 20 maart 2015, Jaarbeurs, utrechtinlichtingen: www.zorgtotaal.nl

Infosecurity.be 201525 – 26 maart 2015, Jaarbeurs, utrechtinlichtingen: www.infosecurity.be

Health, Safety & Security at Work25 – 27 maart 2015, brussels expoinlichtingen: www.secura-expo.be

APRIL NVTG congres, “Verstaan wij elkaar in de zorg nog wel?” 9 – 10 april 2015, nH eindhoven conference centre Koningshof, Veldhoveninlichtingen: www.nvtg.nl

Materials 201522 – 23 april 2015, Koningshof, Veldhoveninlichtingen: www.materialenbeurs.nl

MEIVTDV congres 2015: Totaal-beleving van onze “Klant”, zijn we er klaar voor?7 – 8 mei 2015, antwerp expo, antwerpeninlichtingen: www.vtdv.be

Smart Lighting 201520 – 21 mei 2015, citycube berlijn inlichtingen: www.smartlighting.org

JUNIIFHE-EU congres 20152 – 5 juni 2015, turku, finlandinlichtingen: www.eche2015.fi

SEPTEMBERSafety en Security 201522 – 25 september 2015, rai, amsterdaminlichtingen: www.rai.nl

Elektrotechniek 201529 – september – 2 oktober 2015, Jaarbeurs, utrechtinlichtingen: www.elektrotechniek-online.nl

OKTOBERNVTG Najaarsstudiedag1 oktober 2015, ampt van nijkerk, nijkerkinlichtingen: www.nvtg.nl

Energie 20156 – 8 oktober 2015, brabanthallen, Den boschinlichtingen: www.energievakbeurs.nl


ALHO Systeembouw Nederland 2AT Osborne 202 double you bv 43Bender Benelux BV 44Berko Kompressoren 44Blygold Nederland BV 44Boge Kompressoren BV 44Brecon International 45Bussman Verhuur BV 33Bussman Verhuur BV 44BWT Nederland BV 45C-AIR Technics BV 44Cadolto Benelux BV 43Carrier Airconditioning Benelux BV 43de Block Consultant 43de Jong Gortemaker Algra 43Dräger Medical Netherlands BV 45

EGM adviseurs 43EGM architecten 43Geveke Besturingstechniek 43GMC Instruments Nederland bv 37Heijneman Medical BV 45Hogeschool Rotterdam 45Honeywell Building Solutions 44Ingenieursbureau Wolter & Dros bv 44InterBouwconsult bv. 43Interflow 45Kragten 18Lighthouse Worldwide Solutions BV 39Linde Healthcare Benelux 44Mann+Hummel Vokes Air BV 45Metaflex Doors Europe B.V. 44Metaflex Doors Europe B.V. 48Miele Professional 15, 47

Miele Professional 45MTD Landschapsarchitecten 44nora flooring systems BV 45OK Consultancy Nederland (OKCN) 43Ooperon 45Pure Water Group 45Record Automatische Deuren BV 43Ropa Systems BV 43Ropa Systems BV 44Royal HaskoningDHV 16Sanitair Consultancy Nederland 45Sauter Building Control Nederland bv 44Smits van Burgst 43Spark 45Stöpler Instrumenten enApparaten BV 40, 41 Sweegers en de Bruijn 43

Swisslog 31Technische Unie B.V. 44Tinnemans Medical Design BV 45Trane Airconditioning B.V. 43Tunstall Healthcare 45Ultimo Software Solutions bv 44Valstar Simonis 43Van Dorp zorg en welzijn 44Van Looy Group NV 43Vanguard Healthcare Solutions Ltd. 31Vanguard Healthcare Solutions Ltd. 45Verkerk Groep 34Vescom Nederland B.V. 45Vetrotech Saint-Gobain Benelux 43Wiegerinck architecten 8

Eén systeem. Eén partner.Totaal leverancier voor de CSA.

Efficiënt.

Systeemoplossingen voor de onreine en reine zijde

Minder kosten.

Lage total cost of ownership

Innovatief.

Gepatenteerd reinigingsproces voor complexe en

kritisch instrumentarium

Meer service.

Uitgebreide dienstverlening van de hoogste

Miele kwaliteit

Voor meer informatie: www.miele-professional.nlTelefoon: (0347) 37 88 84

Reinigen/DesinfecterenSteriliserenDocumenterenGaranderen

De nieuwe SPEED bedrĳfsafwasautomaten

Alleenbĳ Miele

Bedrĳfsafwasautomaten met verswatersysteem!• Kortste programmaduur 5 minuten•

beladingsniveau‘s• Geschikt voor twee korven 500 x 500 mm• Reiniging conform HACCP DIN 10512

Info: (0347) 37 88 84www.miele-professional.nl

www.mĳnvaatwasserkiezen.nl

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

imagine...... Spring is in the air!

100% ontwerpvrijheid Metaflex Doors introduceert een nieuw schuifdeurconcept. De af-werking met hoogwaardige 3M DI-NOC folie, biedt diverse kleuren, prints en foto’s. Ook kunnen wij een volledig eigen ontwerp voor u verzorgen.

Onbegrensde mogelijkhedenOnze schuifdeurconcepten wor-den wereldwijd toegepast binnen de sectoren Healthcare, Food & Pharma. Daarbij bieden we de juiste balans tussen functionali-teit, esthetica en efficiëntie.

Wilt u meer weten over onze mo-gelijkheden? Neem contact met ons op of bezoek de website.

Metaflex Doors EuropeAmbachtsstraat 117122 MP AaltenThe Netherlands+31 (0)543 477 333www.metaflex.nl

FMT: Laurentius special(pdf)

Documents

Transcript of FMT: Laurentius special(pdf)