1

De ontwikkeling van de adolescent

Beroep 2: ‘De ontwikkeling van de adolescent’

Naam: Carmen van der Sluis & Nick den Adel

Studentnummer:1692226 & 1622360

Docent: Sela Zorlu

Datum: 15-03-2016

2

Inhoudsopgave Onderzoeksverslag 3

Samenvatting 4

Inleiding 6

Methode 8

Resultaten 14

Evaluatie 20

Literatuurlijst 21

Bijlage 1: interviewleidraad 22

Bijlage 2: Interview met Danielle Leenes 24

Bijlage 3: Interview Lisa van der Steen 27

Adolescentenportret 30

3

Onderzoeksverslag

Hoe ervaren jongeren de invloed van social media op hun eigen

identiteitsvorming?

Carmen van der Sluis

Nick den Adel

Onderzoek in kader van

de module beroep 2:

de ontwikkeling van de adolescent.

9-3-2016

4

Samenvatting

Uit onderzoek is gebleken dat in de laatste tien jaar het gebruik van social media explosief is

gestegen.

Jongeren tussen de 15 en 19 jaar zijn bijna allemaal op een van de social media platforms

(Facebook, Twitter, Instagram en Snapchat) te vinden. Echter geeft een nieuw onderzoek uit

2015 aan dat de leeftijdscategorie meer tussen 15 en 24 jaar ligt. Uit dat onderzoek blijkt

ook dat jongeren massaal afhaken op Twitter. Jongeren worden steeds banger voor het door

doorverkopen van gegevens naarmate ze ouder worden. (Newcom Research &

Consultancy).

Door de jaren heen is er al erg veel geschreven op het gebruik van social media door

jongeren maar ook over de invloeden van het gebruik van social media, positieve effecten en

negatieve effecten van social media. Echter dit onderzoek is gericht op een wat

gespecificeerde vraag wat betreft de beïnvloeding van jongeren in hun eigen

identiteitsvorming door het gebruik van social media.

In dit onderzoek staat er één vraag centraal: ‘Hoe ervaren jongeren de invloed van social

media op hun eigen identiteitsvorming?’ Naast de hoofdvraag zijn er vier deelvragen. De

deelvragen zijn: ‘Welke social media worden gebruikt en wat doen adolescenten hiermee?’,

‘Hoe ervaren adolescenten de invloed van social media op het experimenteren met hun

eigen identiteit?’, Hoe ervaren de adolescenten de invloed van social media op het zichzelf

vergelijken met anderen?’ en als laatste ‘Hoe ervaren de adolescenten de invloed van social

media op het besef van herkenning en erkenning?’

Tijdens het onderzoek ga ik door middel van twee interviews met verschillende adolescenten

bekijken en onderzoeken hoe social media de adolescenten beïnvloeden tijdens hun eigen

ontwikkeling. Tijdens het onderzoek ga ik de antwoorden over het gebruik van social media

vergelijken. Tijdens het onderzoek heb ik Danielle Leenes, 16 jaar oud en vmbo-tl leerling

Sondervick College Veldhoven, en Lisa van der Steen, 18 jaar en vwo leerling Candea College

Duiven, geïnterviewd. Aan de hand van hun antwoorden ga ik antwoord geven op de vraag:

‘Hoe ervaren jongeren de invloed van social media op hun eigen identiteitsvorming?’.

Naar aanleiding van het onderzoek kan ik concluderen dat jongeren anders kijken op de

invloed van social media. En al helemaal over de invloed van social media op hun eigen

identiteitsvorming. Het is belangrijk dat je zelf goed weet met welk doel je social media

gebruikt. Leenes geeft aan dat ze veel anderen mensen bekijkt maar dat ze zich niet laat

beïnvloeden wat ze leest of ziet. Van der Steen geeft aan dat ze zich wel laat beïnvloeden

door bepaalde rolmodellen die ze tegenkomt tijdens het gebruik van Instagram of Facebook.

Ze geeft daarbij ook aan dat ze graag net uit wil zien als de rolmodellen die zij bekijkt.

5

Inhoudsopgave Onderzoeksverslag 3

Samenvatting 4

Inleiding 6

Methode 8

Resultaten 14

Evaluatie 20

Literatuurlijst 21

Bijlage 1: interviewleidraad 22

Bijlage 2: Interview met Danielle Leenes 24

Bijlage 3: Interview Lisa van der Steen 27

6

Inleiding

Volgens Erikson (in Van der Wal & De Wilde, 2011 ) ziet de jongere zich in de

adolescentiefase geplaatst voor de uitdaging zijn eigen identiteit te ontwikkelen. Identiteit is

volgens Van der Wal en De Wilde (2011) de ervaring van jezelf als unieke persoon met

innerlijke samenhang die zich herkenbaar onderscheidt van anderen. Erikson (in Van der Wal

& De Wilde, 2011) onderscheidt vier aspecten aan identiteit: 1. Het besef van continuïteit; 2.

Het besef van herkenning en erkenning; 3. Het besef van innerlijke vrijheid in

onafhankelijkheid en 4. Het besef van een zinvolle toekomst. Het besef van continuïteit is het

gevoel dat je in verschillende situaties dezelfde persoon bent. Het besef van herkenning en

erkenning gaat om het gevoel dat je omgeving je herkent en erkent als een unieke persoon

met eigen kenmerken en karakteristieken. Het besef van innerlijke vrijheid in

onafhankelijkheid is een goed zicht hebben op dat wat je kan en niet kan, dat accepteert en

de ruimte ziet van waar ontwikkeling en groei is. Het besef van een zinvolle toekomst is het

hebben van doelen en idealen die je keuzes en het nemen van verantwoordelijkheid bepalen.

In al deze aspecten wordt duidelijk dat interacties met anderen een grote rol spelen in de

vorming van de eigen identiteit.

In de laatste tien jaar is het gebruik van social media explosief gestegen waarbij de jongeren

tussen de 15-19 jaar bijna allemaal op één van de sociale platforms (Facebook, Twitter,

Instagram, etc.) te vinden zijn (Newcom Research & Consultancy, 2014). Er wordt veel

geschreven over het gebruik van social media door jongeren en de positieve en negatieve

effecten daarvan.

Uit onderzoek van De Vries (2014) blijkt dat social media het zelfbeeld van mensen kunnen

beïnvloeden. Onder de dames kan het zelfobjectivering veroorzaken. Ze worden dan

blootgesteld aan media waarin het uiterlijk centraal staat. Ook blijkt dat de wens om iets aan

het uiterlijk te verbeteren, wordt beïnvloed door social media. Hoe vaker iemand daarmee

blootgesteld wordt, hoe groter de neiging is om een operatieve behandeling te ondergaan.

Ook beveelt De Vries (2014) aan om te kijken naar het gebruik van social media onder

adolescenten indien zij een negatief zelfbeeld hebben. En ook de gevolgen die daarvan

ontstaat. Het is echter nog niet duidelijk welke doelgroep ofwel welke type adolescent het

meest kwetsbaar is voor de negatieve effecten van social media.

In een literatuuronderzoek geeft Rave (2013) een beschrijving van de mogelijke invloed van

social media op de vorming van de identiteit. Zij geeft aan dat social media zowel een

positieve als negatieve invloed kan hebben op de identiteitsvorming. Daarbij zijn er twee

belangrijke onderliggende processen:

1. Jongeren kunnen op sociale platforms zoals Facebook

experimenteren met hun identiteit. Je kunt laten zien wie je bent en waar je voor

staat door bijvoorbeeld het plaatsen van foto’s. Omdat anderen hierop kunnen

reageren krijg je op deze manier positieve of negatieve feedback wat van invloed is

op de vorming van de identiteit. Je kunt dit gemakkelijker manipuleren dan in het

dagelijkse leven waardoor experimenteren veiliger kan voelen.

7

2. Voor jongeren is de peergroup erg belangrijk. Social media

geeft een grotere mogelijkheid om je te vergelijken met anderen en zo een beeld te

krijgen van wat wel en niet wenselijk is. Ook dit kan zowel een positieve als

negatieve invloed hebben.

In termen van de theorie van Erikson zou je dus kunnen zeggen dat social media positief of

negatief kunnen uitwerken op het besef van continuïteit doordat jongeren experimenteren

met hun identiteit en daarmee wel of niet een stuk herkenning en erkenning krijgen. Daarop

richt zich dit onderzoek. Hierbij staat niet zo zeer centraal of social media invloed heeft, daar

is al veel onderzoek naar gedaan maar richten we ons op de vraag hoe jongeren zélf de

relatie tussen social media en hun identiteitsontwikkeling ervaren. De onderzoeksvraag van

dit onderzoek is:

Hoe ervaren adolescenten de invloed van social media op hun identiteitsontwikkeling?

Hieraan koppelen we de volgende deelvragen:

1. Welke social media worden gebruikt en wat doen

adolescenten hiermee?

2. Hoe ervaren zij de invloed van social media op het

experimenteren met hun eigen identiteit?

3. Hoe ervaren zij de invloed van social media op het zichzelf

vergelijken met anderen?

4. Hoe ervaren zij de invloed van social media op het besef

van herkenning en erkenning?

8

Methode

Tijdens dit onderzoek hebben wij, Carmen van der Sluis & Nick den Adel, twee adolescenten

geïnterviewd. Het interview is uitgevoerd met Danielle Leenes. Leenes is een adolescent van

16 jaar, zij zit in het 4de leerjaar van het vmbo op het Sondervick College in Veldhoven.

Daarnaast is er een interview uitgevoerd met Lisa van der Steen. Van der Steen is een

adolescent van 18 jaar, zij zit in het 6de leerjaar van het vwo op het Candea College in

Duiven.

Deze keuze is gemaakt omdat we er van overtuigd zijn, dat wij twee verschillende typen

personen zou moeten interviewen om een goed beeld te krijgen van het social media

gebruik. Ook hebben wij de keuze gemaakt om twee adolescenten van verschillend niveau te

interviewen omdat wij denken dat er bij bepaalde niveaus meer gebruik gemaakt wordt van

social media. Verder hebben wij deze personen bewust gekozen omdat Leenes familie van

de vriend van Carmen is. Dit is niet de enige reden maar het is bij Carmen bekend dat ze erg

veel gebruik maakt van Social Media. Van der Steen hebben we gekozen omdat zij en een

andere dame aanbevolen was door een docent van het Candea College. Zij was dan ook

bereid om mee te werken aan het interview.

Het interview met Leenes vond plaats op woensdag 17 februari 2016. Het interview is

afgenomen op haar slaapkamer zodat we de tijd hadden en niet gestoord zouden kunnen

worden door iemand. Verder vond ik het erg belangrijk dat Leenes geïnterviewd zou worden

in haar eigen omgeving. Als Leenes zich op haar gemak voelt, praat ze namelijk wat

makkelijker.

Het interview met van der Steen vond plaats op woensdag 24 februari 2016. Het interview is

afgenomen in een lerarenkamer van de school. Tijdens het interview waren Van der Steen

en ik alleen in de kamer. Verder zijn we niet gestoord door een leraar waardoor het

interview goed doorlopen kon worden.

Er is gebruik gemaakt van een interviewleidraad (zie bijlage 1). Bij de eerste vraag in het

interview is gebruik gemaakt van een stimulus in de vorm van een afbeelding waarin allerlei

mogelijke vormen van sociale media zijn weergegeven (zie

http://numrush.nl/2014/04/29/infographic-laat-zien-hoe-het-social-media-landschap-er-

2014-uit-ziet/) Aan de hand van deze afbeelding is van de adolescent gevraagd om aan te

geven van welke social media er met name gebruik gemaakt wordt en welke rol dit soort

media speelt in het dagelijkse leven.

In de interviewleidraad zijn ook momenten opgenomen waarin een samenvatting kan

plaatsvinden van hetgeen tot dan toe gezegd is. Ten behoeve van de betrouwbaarheid van

het onderzoek zal de jongere expliciet gevraagd worden of deze samenvatting volgens

hem/haar juist is. De jongere krijgt nadrukkelijk de mogelijkheid zaken eventueel te

verduidelijken of aan te vullen.

Er is van het interviews een geluidsopname en transcriptie gemaakt. De transcripties zijn

toegevoegd als bijlagen aan dit onderzoeksverslag. In de analyse van de interviews zijn

betekenisvolle fragmenten, die duidelijk een relatie hebben met de deelvragen of hoofdvraag

9

van het onderzoek geselecteerd en uitgeschreven. Tekstfragmenten die niet relevant of

betekenisvol worden geacht, zijn verder achterwege gelaten (Van der Donk en Van Lanen,

2013). Helder is gehouden van welke adolescenten welke tekstfragmenten afkomstig zijn.

De tekstfragmenten hebben naar aanleiding van de betekenis die zij hebben, een label

toegekend gekregen. Een voorbeeld van een label is ‘foto’s plaatsen’. Tekstfragmenten die

op hetzelfde betrekking hebben, en dus eenzelfde label kennen, zijn samen gebracht. De

labels sluiten inhoudelijk aan bij één of meerdere deelvragen. De gelabelde tekstfragmenten

(of groepen tekstfragmenten) vormen samen (een deel van) het antwoord op de deel- en

hoofdvraag. Onderstaand schema is gebruikt bij de analyse van de tekstfragmenten (Van der

Donk en Van Lanen, 2013).

Onderzoeksvraag/

Deelvraag

Label Tekstfragment

adolescent1

Tekstfragment

adolescent2

Opmerkingen

(vd

onderzoekers)

Hoe ervaren

adolescenten de

invloed van social

media op hun

identiteitsontwikkeling?

Welke social media

worden gebruikt en

wat doen adolescenten

hiermee?

Gebruik je

social media?

Welke soorten

social media

gebruik je?

Waarvoor?

Ja natuurlijk

Whatsapp

Facebook

Instagram

Snapchat

Twitter

Ik gebruik

Whatsapp om te

communiceren.

Via Facebook

bekijk ik wat

anderen mensen

hebben gedaan

maar daar laat

ik anderen ook

weten wat ik

heb gedaan.

Via Instagram

volg ik vooral

Gigi Hadid, zij is

mijn grote

Ja

Whatsapp

Facebook

Ik gebruik

Whatsapp vooral

om snel een

berichtje te

sturen. Iedere

dag app ik

sowieso mijn

moeder om te

vragen wat en

hoe laat we gaan

eten. Facebook

gebruik ik

voornamelijk om

in contact te

blijven met oude

Eigenlijk is het

vragen naar de

bekende weg,

maar de vraag

is om het eis te

breken

Opvallend dat

iemand van 16

jaar meer

gebruik maakt

van

verschillende

soorten social

media kanalen.

10

Hoelang per

dag wordt er

gebruik

gemaakt van

social media?

voorbeeld.

Snapchat

gebruik ik om

foto’s te delen

met mijn

vriendinnen.

Twitter gebruik

ik om dingen op

te zoeken en te

lezen.

Dat weet ik niet

precies, maar ik

check wel vaak

per dag

Facebook,

Snapchat en

Whatsapp. Ik

denk in totaal

wel zo’n 6 uur

per dag.

vriendinnen en

vakantievrienden.

Ik schat

ongeveer 1 of 2

uurtjes per dag.

Ik kijk ’s morgens

bij het opstaan,

in de pauzes van

school en na

school even of ik

berichtjes heb.

Soms voordat ik

ga slapen scroll

ik door Facebook

heen.

Groot verschil in

gebruik.

Hoe ervaren zij de

invloed van social

media op het

experimenteren met

hun eigen identiteit?

Experimenteren

met social

media

Whatsapp: Veel

contact met

klasgenoten,

vriendinnen en

mijn ouders. Ik

vraag wel vaak

om feedback via

Whatsapp en

wordt ook wel

eens

gecorrigeerd.

Facebook: Als

iemand iets op

Facebook zet

wat ik leuk of

mooi vind, denk

ik er wel vaak

over na om

hetzelfde te

komen.

Twitter: Dit

gebruik ik

voornamelijk om

dingen op te

Whatsapp: Ik

heb vooral veel

contact met mijn

familie en

vriendinnen.

Maar toch vraag

ik vaker of mijn

vriendinnen of

klasgenoten naar

me toe komen

als ik hulp nodig

heb. Dit vind ik

fijner dan alles te

moeten typen.

Facebook: Ik

vind het irritant

dat het lijkt alsof

Facebook weet

wat ik allemaal

leuk vind.

Facebook komen

met van die

voorgestelde

berichten

Degene van wie

ik het niet

verwachtte, is

meer

beïnvloedbaar

door social

media dan de

andere

adolescent.

11

Online gedrag

zoeken en

nieuwsberichten

uit de omgeving

te lezen.

Instagram:

Voornamelijk

het volgen van

Gigi Hadid. Ze is

mijn voorbeeld

persoon maar

tóch zou ik niet

op haar willen

lijken. Snapchat:

ik neem er niets

van over. Maar

ik denk er wel

over na wat ik

erop zet.

Mijn posts zijn

altijd direct.

Vaak maak ik

een opmerking

waar ik daarna

spijt van heb

omdat het dan

lullig overkomt

terwijl dat niet

de bedoeling

was. Dat doe ik

als ik iemand

gewoon zie

nooit.

waardoor ik

denk; ‘Oh, dat is

leuk, dat wil ik

wel hebben.’ Ik

kijk dan

automatisch op

de

desbetreffende

Facebook. En als

ik niet uitkijk,

ben ik zo

verkocht. Ook

komen er vaak

hele mooie

vrouwen langs.

Ik zou daar wel

echt op willen

lijken. Ik denk

soms wel; ‘Als ik

nou ga afvallen,

dan zie ik er ook

zo uit.’

Ik reageer bijna

nergens op. Maar

ik denk wel over

heel veel na wat

ik gelezen heb.

Hoe ervaren zij de

invloed van social

media op het zichzelf

vergelijken met

anderen?

Volgers

Waarom?

Klasgenoten

Vriendinnen

Beroemde

personen

Knappe jongens

Nieuws pagina’s

Ik volg mijn

klasgenoten en

vriendinnen

zodat ik op de

Knappe of

Beroemde

personen

Oude

vriendinnen

Vakantie

vrienden

Vriendinnen

Knappe of

beroemde

Is het volgen

van de

nieuwspagina’s

niet een reden

om je telefoon

12

Het overnemen

van gedrag

hoogte blijf van

hun leven. Maar

ook hebben zij

vrijwel allemaal

altijd leuke

dingen.

Beroemde

personen volg ik

omdat ik vooral

een passie heb

voor Gigi Hadid.

Knappe jongens

volg ik omdat ik

daar graag mee

bezig ben.

Nieuws pagina’s

volg ik omdat ik

graag op de

hoogte blijf van

het nieuws.

Ik neem vooral

veel nieuws op.

Maar ook

kleding of

haartips. Soms

lees ik iets en

dan denk ik

wel; ‘Dat kan ik

ook beter op die

manier doen. ‘

Soms zegt

iemand iets over

mijn scherpe

posts. Ik

probeer mezelf

personen volg ik

omdat ik vaak

graag op deze

personen wil

lijken. Ik zou

mijn lichaam

graag anders

willen doen, dus

zo kan ik ideeën

op doen.

Oude

vriendinnen volg

ik omdat ik het

zonde vind als

bepaalde

contacten zouden

verwateren.

Vakantie

vrienden blijf ik

vaak volgen

omdat het dan

leuke herinneren

bij me oproept.

Vriendinnen wil ik

ook volgen

omdat ik denk

dat ik anders

achterblijf.

Iedereen

gebruikt

Facebook. En het

is leuk om te zien

wat ze zo al

doen.

Ik neem heel

veel over wat ik

lees. Van make-

up tips, kleding

tot hoe mijn

lichaam uit zou

moeten zien.

te gebruiken en

je af te sluiten

van je

omgeving?

13

dan wel aan te

passen.

Hoe ervaren zij de

invloed van social

media op het besef

van herkenning en

erkenning?

Door wie

worden ze

gevolgd?

Is gevolgd

worden

belangrijk?

Is het aantal

likes

belangrijk?

Vooral door

vriendinnen,

klasgenoten en

familie. Enkele

jongens hebben

me geliked, die

ik eerder geliked

heb omdat ik ze

knap vond.

Ik vind het wel

erg leuk als ik

gevolgd word

door onbekende

mensen. Ik kan

dan ook een

tijdje op hun

profiel

rondkijken.

Ik vind het erg

leuk om geliked

te worden.

Vooral als ik een

mooie foto op

Instagram of

Facebook deel.

Het geeft me

wel een goed

gevoel.

Ik word

voornamelijk

gevolgd door

vakantie en oude

vriendinnen,

vriendinnen van

nu en familie.

Nee, dat vind ik

niet zo

belangrijk.

Ja, ik vind het

aantal likes en de

persoon die liked

wel belangrijk. Ik

krijg bij iedere

like wel een

beetje meer

zelfvertrouwen.

Het gevoel dat ik

er mag wezen

komt naar boven.

14

Resultaten

Op 17 Februari 2016 heeft Carmen het eerste interview afgenomen. Het eerste interview

was met Danielle Leenes (adolescent 1). Het interview verliep in het begin vrij

ongemakkelijk. Leenes was veel aan het giechelen en aan het friemelen aan haar elastiek en

armbanden. Het was niet dat het ongemakkelijk was, want ik ken Leenes persoonlijk erg

goed. Maar ze vond het spannend om geïnterviewd te worden. Ze wist niet helemaal wat ze

kon verwachten. Naarmate het gesprek vorderde ging het zenuwachtige gedrag over.

Tijdens het interview zijn we niet gestoord. Tijdens het interview waren er ook geen

stoorzenders aanwezig. We zaten op haar slaapkamer, in haar vertrouwde omgeving. We

hebben samen gekozen voor deze omgeving omdat ik het belangrijk vond dat ze in haar

vertrouwde omgeving was maar zij vond het ook fijn dat ze antwoord kon geven zonder dat

iemand daar commentaar op zou kunnen geven.

Op 24 Februari 2016 heeft Carmen het tweede interview afgenomen. Nick heeft de

aantekeningen gemaakt en transcriptie geschreven over het interview. Het tweede interview

was met Lisa van der Steen (adolescent 2). Het interview verliep niet ongemakkelijk en het

was net alsof Lisa en ik vriendinnen waren en elkaar al jaren kennen. Van der Steen is

aanbevolen door mijn leerwerkplekbegeleider. Van der Steen was zeer correct en netjes in

het antwoorden. Ze was niet gespannen. Tijdens het interview zijn we niet gestoord. Tijdens

het interview waren er ook geen stoorzenders aanwezig. We zaten in een lerarenkamer waar

het vrijwel altijd rustig is. De lerarenkamer is achterin de school en het is daar niet zo druk.

Lisa heeft de omgeving zelf uit mogen kiezen. Ze wilde graag ergens gaan zitten waar het

rustig zou zijn. In dit gedeelte van de school is het altijd rustig.

Beide adolescenten maken gebruik van Whatsapp en Facebook. Adolescent 1 is echter wel

actiever met social media. Zij gebruikt ook nog Twitter, Snapchat en Instagram. Beide

adolescenten hebben hetzelfde idee achter het gebruik van Whatsapp, namelijk: berichten

versturen, communiceren met de omgeving. Beide adolescenten gebruiken Facebook

voornamelijk om op de hoogte te blijven van alles wat om hen heen gebeurd. Echter

gebruikt adolescent 1 daar meerdere platforms voor.

15

Deelvraag 1 Welke sociale media worden gebruikt en wat doen adolescenten hiermee? Beide geïnterviewde adolescenten maken gebruik van Whatsapp en Facebook. Echter gebruikt Leenes (adolescent 1) ook gebruik van Twitter, Instagram en Snapchat. Beide adolescenten gebruiken social media vooral om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes. In principe ontvangen beide adolescenten meer informatie dan dat zij versturen. Ze lezen wat familie en vrienden delen. Leenes geeft wél aan dat, als ze reageert, soms op een directe en scherpe manier zou kunnen reageren. Ook geeft ze aan dat ze daar soms commentaar op krijgt. Via Whatsapp hebben de adolescenten ook een zendfunctie. Ze gebruiken Whatsapp beide om te kunnen communiceren met de omgeving. Beide adolescenten gebruiken social media om op de hoogte te blijven. Ze hebben beide een raakvlak op het gebied van ‘interessante’ personen. Ze bekijken graag de profielen van ‘mooie’ personen. Tussen de bedrijven door ‘checken’ beide adolescenten hun tijdlijn van Facebook. Bij beide adolescenten is er een behoefte aan informatie op bepaalde gebieden. Leenes geeft hierbij aan dat ze wel erg vaak en veel haar tijdlijn ‘checkt’. Verder is Leenes zich er van bewust dat ze niet meer zonder social media kan. Leenes gebruikt social media met name om te kijken wat andere mensen bezighoudt. Vooral het model Gigi Hadid is erg belangrijk in het gebruik van social media. Gigi Hadid is de voorbeeld persoon van Leenes. Ook ‘knappe’ jongens leveren een groot aandeel in het gebruik van social media. Ze bekijkt graag profielen van ‘knappe’ jongens. Leenes geeft aan dat ze het belangrijk vindt dat ze op de hoogte blijft van de gebeurtenissen om zich heen. Doordat ze op een bepaalde manier kan reageren, op een minder tactische manier, krijgt ze wel eens commentaar van familie of vrienden. Indien ze commentaar krijgt, wordt ze eerst boos. Achteraf ziet ze dat de ander gelijk heeft. Ze krijgt zo min of meer een spiegel voorgehouden: ik moet niet zo lullig reageren, dat zou ik ook niet leuk vinden. Maar die spiegel wordt vaker voorgehouden. Vooral door vriendinnen in de gaten te houden denkt ze na over het feit of haar vriendinnen met dezelfde dingen bezig zijn als dat zij is. Ze kan dit op meerdere manieren checken door middel van foto’s die ze binnen krijgt via Snapchat, Instagram en Facebook. Twitter wordt vooral gebruikt voor het inwinnen van informatie en nieuwsberichten. Van der Steen gebruikt social media met name om te kijken naar andere mensen, net zoals bij Leenes. Echter is zij minder actief. ‘Knappe en slanke’ vrouwen zijn voor haar belangrijk. Zij ziet deze dames als voorbeeldpersonen. Verder vindt ze het belangrijk dat contact met mensen die niet in haar omgeving wonen te behouden. Ook Van der Steen krijgt een spiegel voorgehouden: Ik wil er op dezelfde manier uit zien als die vrouwen, wat zou ik moeten doen? Zou het mij ook lukken? Verder staat bij Van der Steen tips over make-up, kleding en haren centraal bij het ‘checken’ van haar tijdlijn. Als ik ga kijken naar beide adolescenten, zie ik dat niet alle adolescenten dezelfde social media platforms gebruiken. Maar ook niet alle adolescenten doen met social media hetzelfde. Iedere adolescent heeft een andere reden om social media te gebruiken.

16

Deelvraag 2 Hoe ervaren adolescenten de invloed van sociale media op het experimenteren met hun eigen identiteit? Beide adolescenten geven in het interview aan dat ze Whatsapp gebruiken om mee te communiceren. De communicatie verloopt vrijwel altijd met familie en vrienden. De gesprekken die daar plaatsvinden zijn voornamelijk privé gesprekken. De buitenwereld hoeft niet te weten wat er allemaal besproken wordt. In eerste instantie geven beide adolescenten aan dat ze op Facebook alleen maar hun tijdlijn ‘checken’. Maar gedurende het interview blijkt dat Leenes ook berichten verstuurd via Facebook. Van der Steen blijft bij het standpunt dat ze alleen haar tijdlijn ‘checkt’. Maar Van der Steen geeft aan dat ze zich laat beïnvloeden. Doordat Van der Steen onzeker is over hoe ze eruit ziet, gaat ze zich vergelijken met de ‘knappe en slanke’ vrouwen. Van der Steen geeft in het interview aan dat ze er graag uit wil zien zoals die dames. Van der Steen geeft verder ook aan dat ze wel eens aankopen doet doordat ze via Facebook voor worden gesteld. Leenes geeft aan dat ze het belangrijk vindt om te weten wat haar vriendinnen doen en zeggen via social media. Ze volgt haar vriendinnen dan ook op de voet door middel van Instagram, Facebook en Snapchat. Leenes geeft ook aan dat ze niet echt bezig is met haar uiterlijk te vergelijken met die van anderen. De mening van anderen vindt ze daar in tegen wel erg belangrijk. Wat haar voorbeeldpersoon Gigi Hadid bezighoudt, is ook een belangrijk onderdeel. Adolescenten vormen hun eigen identiteit middels kopieergedrag en afkijken bij mensen tegen wie ze opkijken. Leenes geeft aan dat ze tegen Gigi Hadid opkijkt, maar ze benadrukt dat ze niet op Gigi Hadid wil lijken. Echter de mening van anderen is wel belangrijk voor haar. Doordat ze tips krijgt over haar gedrag, vormt ze tot op zekere hoogte een eigen identiteit. Zelf denk ik dat ze daar nog mee aan het experimenteren is en dat ze zich nog niet volledig overgeeft aan de identiteitsontwikkeling die er gaande is. Van der Steen verzendt vrijwel niets via social media, maar ze denkt wel veel na over hoe het zou als ze anders is. Ze heeft een bepaalde houding tegenover een ander lichaam, dus ook een andere persoon of identiteit. Ze kijkt veel af bij anderen mensen en geeft daar zelf een invulling aan. Zelf denk ik, doordat ze niet veel bevestiging krijgt van haar volgers, dat ze zeker wel op zoek is naar erkenning. De houding die adolescenten online hebben, is waarschijnlijk wel gebaseerd op het gedrag dat ze in het echt vertonen. Maar toch denk ik dat adolescenten wel meer beïnvloedbaar zijn via social media dan in het echt. Dit denk ik doordat ze erg veel te maken krijgen met ideaalbeelden van personen. Het zou de adolescenten onzeker of ontevreden kunnen maken.

17

Deelvraag 3 Hoe ervaren adolescenten de invloed van social media op het zichzelf vergelijken met anderen? Als je de vraag op deze manier stelt, geven beide adolescenten aan dat ze zich niet vergelijken met anderen. Echter als je verder het interview in gaat, komt er toch naar voren dat beide adolescenten zich vergelijken met bepaalde personen. Leenes vergelijkt zich tot op zekere hoogte met Gigi Hadid en Van der Steen geeft aan dat ze voorbeeldpersonen heeft waar ze op zou willen lijken. Beide adolescenten geven aan dat ze benieuwd zijn naar hetgeen wat haar vriendinnen en anderen doen en hebben. Het is echter wel zo dat social media door Van der Steen niet zo uitbundig gebruikt wordt als dat door Leenes. Tijdens de interviews is gebleken dat er wel een overeenkomst is in het gebruik van social media. Die overeenkomst is op het gebied van vriendschappen. Beide adolescenten gebruiken Whatsapp om contacten te onderhouden, maar andere soorten social media wordt gebruikt om te zien wat mensen bezighoudt. Beide adolescenten volgen vrienden, omdat ze dan op de hoogte blijven van wat mensen in het dagelijks leven doen. Vaak gaat het hierover vriendinnen die dichtbij staan maar vooral over mensen die ze niet meer dagelijks spreken. Een ding valt me echter heel erg op en dat is dat ondanks dat Leenes meer vormen van social media gebruikt, minder beïnvloedbaar is dan Van der Steen. Van der Steen bekijkt bewust naar dingen die in de mode zijn en die ze zou kunnen kopen via social media. Het gaat hierbij vooral om kleding maar ook om haar- en make-uptips. Het is echter ook zo dat Van der Steen minder zeker over zichzelf is, dus ze heeft de neiging om dingen aan te passen aan de mode en aan haar omgeving.

18

Deelvraag 4 Hoe ervaren adolescenten de invloed van social media op het besef van herkenning en erkenning? Bij het bekijken naar de antwoorden die gegeven zijn tijdens het interview, valt mij op dat beide adolescenten een ander antwoord geven. Waar Van der Steen op zoek is naar herkenning en erkenning over haar uiterlijk, is Leenes meer op zoek naar een rolmodel in haar leven. Leenes is graag op de hoogte hoe haar voorbeeldpersoon Gigi Hadid dingen aanpakt. Ze vergelijkt zichzelf ermee maar doet er niet alles aan om op haar te lijken. Van der Steen daar in tegen doet er alles aan om herkenning en erkenning te krijgen. Ze zorgt ervoor dat ze kleding, haar- en make-up aan laat sluiten op de mode en daarbij ervoor te zorgen dat ze gezien wordt. Qua uiterlijk is Van der Steen erg bewust bezig. Ze wil het ‘strakke en mooie lichaam’ hebben die al die mooie vrouwen op Facebook ook laten zien. Doordat ze minder zeker is van zichzelf zoekt ze wel naar bevestiging. Leenes daar in tegen is ook op zoek naar bevestiging maar dan op een andere manier. Ze houdt zich bezig met het feit wat andere mensen van haar vinden op de manier dat ze iets zegt. Ze hecht veel waarde aan het feit als ze commentaar krijgt op de manier waarop ze dingen zegt via social media. Maar ze wil dan ook laten zien dat ze in de toekomst op een andere manier kan reageren. Voor de geïnterviewden geldt dus dat ze op het gebied van onzekerheden bevestiging willen hebben van het feit dat die onzekerheden er mogen zijn. Voor Leenes geldt weer: verzenden en bevestiging krijgen. Voor Van Egmond geldt in dit geval: zoeken, kopen, aanpassen en bevestiging krijgen.

19

Hoofdvraag Hoe ervaren adolescenten de invloed van social media op hun identiteitsontwikkeling? De invloed die social media heeft op identiteitsontwikkeling van adolescenten verschilt sterk. Het is belangrijk om te kijken wat het doel is voor het gebruik van social media. Je ziet wel terug dat bevestiging vaak belangrijk is in het gebruik van social media. Indien je social media gebruikt om informatie op te nemen en vooral het volgen van anderen, dan is invloed van social media aanwezig. Als je net als Van der Steen social media alleen gebruikt om te volgen en informatie op te nemen, dan is voornamelijk sprake van eenrichtingsverkeer. Van der Steen neemt voornamelijk dingen op, en wilt bepaalde veranderen aan zichzelf. Echter is er dan nog steeds sprake van beïnvloed worden door social media. Leenes verzendt ook berichten via social media waardoor bevestiging van anderen belangrijk is. Van der Steen zal niet snel een andere houding aannemen op internet dan ‘in het echt’, omdat dit niet van toepassing op haar. Echter zou Leenes zichzelf wel anders kunnen gedragen, al geeft ze aan dat ze dit niet doet. Het is wel zo dat ze zegt dat ze wel eens aangesproken wordt op haar gedrag naar anderen toe. Dus hieruit kan ik op maken dat Leenes zichzelf wel anders voor zou kunnen doen dan dat ze in het echt zou doen. Uit onderzoek van De Vries (2014) blijkt dat sociale media het zelfbeeld van mensen kunnen beïnvloeden. In het geval Van der Steen is dit sowieso het geval. Ze wil zichzelf veranderen door dingen aan te passen in kleding en make-up. Maar ook door tips aan te nemen over hoe ze het perfecte lichaam creëert, laat ze zich beïnvloeden. Van der Steen is niet tevreden met haar lichaam waardoor ze zich laat beïnvloeden door wat er op social media gezegd wordt over het perfecte lichaam. Leenes geeft aan dat ze haar zelfbeeld niet wil aanpassen en dat ze niet op iemand anders wil lijken. Maar echter door haar ‘voorbeeld persoon’ te volgen, gebeurd dit toch onbewust. Valkenburg en Peter (2011) ontdekten dat er aan gebruik van social media zowel positieve als negatieve effecten zijn verbonden. Gebruik van online communicatiemiddelen zou het zelfvertrouwen ten goede komen en het zou bij kunnen dragen aan het vormen en onderhouden van vriendschappen. Het laatste, het vormen en onderhouden van vriendschappen, is bij beide adolescenten van toepassen, aangezien zij aangeven dat ze beiden Whatsapp en Facebook gebruiken om in contact te blijven met mensen.

20

Evaluatie

Voor de cursus Beroep 2 ,die wij volgen voor de opleiding Docent Gezondheidszorg &

Welzijn, hebben wij twee adolescenten geïnterviewd. Tijdens Beroep 2 is het de bedoeling

dat wij een adolescentenportret maken en een onderzoek uitvoeren naar de invloed van

social media op de identiteitsontwikkeling van adolescenten. Wij hebben gekozen voor dit

onderzoek omdat wij zelf problemen heb ervaren door het gebruik van social media. Met

problemen bedoelen wij door het gebruik van social media commentaar op school en het

werk hebben gehad. Tijdens het werk keken we dan liever op Facebook of Instagram dan

dat we onze taken uitvoerde. Nadat er een spiegel voor gehouden is, zijn we minder gebruik

gaan maken van social media. Maar de grootste reden waarom wij gekozen hebben voor dit

onderzoek is omdat social media erg in trek is bij de adolescenten van nu.

Tijdens het onderzoek hebben wij gekozen om twee verschillen personen te pakken. Twee

adolescenten, een van 16 jaar oud en een van 18 jaar oud. Het niveau verschilt ook per

persoon, adolescent 1 zit op het vmbo en adolescent 2 zit op het vwo. Tijdens het interview

zagen wij ook best wel veel verschil doordat adolescent 1 nog aan het giechelen was tijdens

het onderzoek, terwijl adolescent 2 serieus antwoord gaf. Toch vonden wij het onderzoek

toch interessant omdat de adolescenten beide in een andere fase van identiteitsontwikkeling

zitten. Verder is adolescent 1 erg actief met social media en adolescent 2 is niet heel actief

op social media. Persoonlijk denk ik dat het toch wel een beetje aan de leeftijd en het niveau

ligt. Adolescent 2 is serieuzer bezig met de toekomst dan adolescent 1, dit zou ook van

invloed kunnen zijn op het gebruik van social media.

Als we kijken naar de vraagstelling van dit onderwerp was het aan de ene kant fijn dat de

vragen van te voren al vast stonden. Echter was het toch wel moeilijk om mee te werken,

want automatisch ga je toch nog andere vragen stellen. Doordat je een beeld wil krijgen van

een adolescent en het gebruik va n social media, wil je zoveel mogelijk informatie los krijgen.

Als we kijken naar de vragen die vooraf bepaald waren, wordt het beeld toch al beïnvloedt

door de manier waarop de vragen gesteld zijn. Zelf hebben we ons niet geheel gehouden

aan de vragen die voorgeschreven werden, want op sommige punten hebben we

doorgevraagd. Doordat we dus niet geheel aan de opdracht konden houden, willen we de

volgende aanbeveling doen: Probeer om niet te streng te zijn met de vraagstelling en laat de

studenten de vraag stellen op zijn/haar eigen manier. Een van de leerdoelen van deze cursus

is dat studenten moeten leren interviewen, echter is de voorbereiding voor het interview ook

echt van belang. Geef voorbeeldvragen die gebruikt mogen worden, maar laat de studenten

ook minimaal drie vragen zelf bedenken. Hier zouden studenten veel van kunnen leren.

In de bijlage (bijlage 2 en 3) heb ik het interview uitgeschreven. De transcriptie is een

letterlijke transcriptie. Voor de transcriptie in de bijlage geldt:

Cursief = De student stelt open vragen

Vet = De student geeft aan actief te luisteren

Onderstreept = De student checkt wat ze denkt dat de adolescent bedoelt

Doorhalen = Student geeft geen mening, oordeel of advies.

21

Literatuurlijst

(2014). Opgeroepen op Februari 25, 2016, van Newcome Research & Consultancy:

https://newcom.nl/social-media-jongeren-onderzoek2014

Calis, M. &. (2013). Socialbesitas. Middelbeers: Uitgeverij Innodoks.

Delfos, M. (2008). Virituele ontwikkeling van de jeugd. Amsterdam: SWP.

Donk, C. &. (2012). In Praktijkonderzoek in de school. Bussem: Coutinho.

Ebbens, S. &. (2013). Effectief leren. Groningen-Houten: Noordhoff Uitgevers.

Feldman, F. (2015). Ontwikkelingspsychologie 2: levensloop vanaf de jongvolwassenheid.

Amsterdam: Pearson.

Feldman, R. (2012). Ontwikkelingspsychologie. Amsterdam: Pearson.

Rave, J. (sd). Opgeroepen op Februari-Maart 25-01, 2016, van

https://arno.uvt.nl/show.cqi?fid=131198

van Westerhoven, R. &. (2010). Een kennismaking met transactionele analyse. Opgeroepen

op Maart 01-15, 2016, van https://hubl.hu.nl/sites/hu.learn.mentorix.dk/files/user-

files/u2504/documents/Artikel%20TA%20en%20onderwijs.pdf

Wilde, v. d. (2011). Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding. Bussum: Coutinho.

22

Bijlage 1: interviewleidraad

Ten behoeve van vraag 1 wordt als input een plaatje van allerlei social media gebruikt.

http://numrush.nl/2014/04/29/infographic-laat-zien-hoe-het-social-media-landschap-er-

2014-uit-ziet/

Deelvraag 1. Welke social media worden gebruikt en wat doen adolescenten hiermee?

1) (de adolescent krijgt de tijd om het plaatje te bekijken)

2) Welke social media gebruik jij?

3) Kun je aangeven hoe vaak en hoe lang je per dag gebruik

maakt van (vul een genoemd medium in en herhaal deze vraag voor alle genoemde

media)?

4) Kun je aangeven wat je precies doet met (vul een

genoemd medium in en herhaal deze vraag voor alle genoemde media)?

Geef in kernachtige woorden terug wat er tot nu toe volgens jou gezegd is over dit

onderdeel en check of de jongere dit herkent.

Deelvraag 2. Hoe ervaren zij de invloed van social media op het experimenteren met hun

eigen identiteit?

1) Kun je vertellen op welke manier jij jezelf presenteert op

social media? (mocht de respondent hier niet uitkomen dan kun je doorvragen met

voorbeelden zoals ‘post je vooral veel grappige dingen’, ‘wat zeg je wel/niet in

communicatie met vrienden?)

2) Is de manier waarop jij jezelf presenteert op social media

ook hoe jij bent of doe jij jezelf anders voor dan wie je eigenlijk bent?

3) Welke rol speelt sociale media in de manier waarop jij

jezelf presenteert naar anderen? Is dat heel anders dan face-2-face of maakt dat niet

uit?

Geef in kernachtige woorden terug wat er tot nu toe volgens jou gezegd is over dit

onderdeel en check of de jongere dit herkent.

Deelvraag 3. Hoe ervaren zij de invloed van social media op het zichzelf vergelijken met

anderen?

1) Wie volg je op social media? (mocht de respondent hier

niet uitkomen dan kun je doorvragen naar zaken als ‘volg je vooral vrienden of ook

bekende Nederlanders, vloggers?’.

2) Kun je vertellen wat je aantrekt in het volgen van deze

personen?

3) Zijn er dingen die jij overneemt van anderen die je op

social media volgt? (mocht de respondent hier niet uitkomen dan kun je doorvragen

naar zaken als ‘koop je dingen die anderen hebben, ga je dezelfde kleding, make-up

dragen’).

Geef in kernachtige woorden terug wat er tot nu toe volgens jou gezegd is over dit

onderdeel en check of de jongere dit herkent.

23

Deelvraag 4. Hoe ervaren zij de invloed van social media op het besef van herkenning en

erkenning?

1) Wie volgen jou op social media? (mocht de respondent hier

niet uitkomen dan je doorvragen naar hoeveel bekenden en onbekenden er de

betreffende respondent volgen).

2) Hoe belangrijk is het voor jou om gevolgd te worden?

3) Hoe belangrijk is het voor jou om geliked te worden?

Geef in kernachtige woorden terug wat er tot nu toe volgens jou gezegd is over dit

onderdeel en check of de jongere dit herkent.

24

Bijlage 2: Interview met Danielle Leenes

Voorafgaand aan het officiële interview heb ik uitgelegd waarom ik het interview

moest doen en wat het vak ‘beroep 2’ precies in hield. Daarop volgend zijn we het

interview gestart.

Interview met Danielle Leenes – woensdag 17-02-2016, 16:30- 16:55

C: Hey, Hoe is het? D: Hallo! Goed hoor en met jou?

C: Ja ook goed D: Mooi zo, hihi C: Voordat we beginnen, wil ik graag even zeggen dat het interview anoniem is, tenzij je aangeeft dat ik je naam mag gebruiken in het project. Ik had aan de telefoon al een beetje verteld hè? Het interview is bedoeld voor mijn opleiding. En het gaat over het gebruik van social media. D: Oh, eh.. Ja je mag me naam wel gebruiken hoor. C: Oke, fijn om te weten! Zullen we dan maar beginnen? D: Ehh, ja is goed. Hihi C: Zou je je even willen voorstellen? D: Ja, ik ben Danielle Leenes, ben 16 jaar. Ik woon bij mijn vader en stiefmoeder in Veldhoven. Ik zit nu nog op het Sondervick College in Veldhoven. Maar ik moet bijna examen doen en daarna ga ik naar het Summa College in Eindhoven. C: Oke, dank je wel. Ik zal maar meteen met de eerste vraag beginnen. Welke sociale media gebruik jij, en als je wil zet ’t maar meteen in de volgorde van vaak naar minder gebruik? D: Facebook check ik meerdere keren per dag, Whatsapp natuurlijk, Instagram, Twitter en Snapchat. C: Facebook gebruik je het meest? En hoe vaak is dat dan? D: Pff, dat weet ik echt niet hoor.. Meerdere keren per dag. Zo tussendoor als ik thuis heb. Ja en snapchat ook wel vaak eigenlijk. Even kijken of iemand nieuwe foto’s heeft. Berichtjes lezen.. En op Instagram of Gigi nog iets erop heeft gezegd. C: Gigi? Wie is Gigi? D: Dat is een model.. Zij is ‘the bom’. Ik vind haar zo’n stoer mens. C: Oke.. Maar Is dat het? In de gaten houden? D: Ja denk ik wel. Weet je een beetje wat iedereen doet, of iemand nog iets leuks aan het doen is. Beetje het nieuws lezen.. Heel soms reageer ik wel, maar das meestal op of het verkeerde moment.. Of ik zeg iets verkeerds.. C: Hoezo zeg je iets verkeerds of reageer je op het verkeerde moment? D: Ja, je weet wel.. Dingen zeggen die je niet moet zeggen.. Of dingen die niet op het goede moment zijn enzo… C: noem eens een voorbeeld D: Ehh… C: Of misschien een gelijksoortige situatie? D: Ehh.. Bijvoorbeeld iemand zegt dat die gevallen is en dat zijn telefoon daardoor kapot is.. C: Wat zeg je dan? D: Ehh.. Ja, vaak maak ik dan een opmerking zoals: Kut voor je… Doe niet zo moeilijk, koop gewoon een nieuwe.. C: Hmm-hmmm D: Ja, mensen zeggen dan dat ik niet zo lullig moet doen.. En dat diegene misschien geen nieuwe kan kopen.. Dan krijg ik een spiegel voor me en soms schrik ik daar wel van ja..

25

C: Hmm-hmmm. Is dat dan moeilijk voor jou? Dat je commentaar krijgt? D: Het is soms wel pijnlijk, maar ik leer er ook weer van natuurlijk C: Maar welke gebruik je nog meer? Twitter zei je net? D: Ja, Twitter en Instagram, Whatsapp, Snapchat of is dat geen sociaal medium? C: Jawel. D: Naja, Whatsapp gebruik ik wel het meest C: En wat doe je dan bijvoorbeeld op Twitter? D: Niet zoveel, een beetje kijken naar de mensen die ik volg, nieuws lezen C: Daar wil ik het later nog eens over hebben. D: Oh, ok. *gniffelt* C: Maar je Twittert dus. En Instagram, zet je er wel eens wat op? D: Ja, Instagram zet ik ook wel eens wat op, maar niks serieus ofzo. C: Oh, ok. D: Ja, daar lees ik meer, en bekijk foto’s.. Ja Gigi Hadid volg ik op Instagram.. C: Waarom volg je haar eigenlijk? D: Gewoon, ik vind het leuk wat ze schrijft over haar leven en haar werk. Ik vind het gewoon interessant wat zij allemaal doet aan de andere kant van de wereld. Ze lijkt zichzelf te zijn en ze is natuurlijk heel mooi. C: Zichzelf, denk je dat? D: Ja, ze laat wel dingen van haar huis, haar vriend en haar werk zien. C: Maar alleen de leuke dingen misschien? D: Oh, ja zo had ik er nog niet echt over gedacht haha. C: Maar even terug naar Facebook enzo. Hoelang denk je dat je die dingen gebruikt? D: Ehh ja, Facebook denk ik een uur ofzo en Whatsapp eigenlijk wel de hele dag door met al die berichtjes telkens. En Instagram ook wel. Dus ik denk misschien wel vijf of zes uur. Wow echt veel als ik het zo zeg. C: Maar niet aan een stuk, of ook wel eens? D: hihi in het weekend soms wel hele lange periodes achter elkaar.. maar door de weeks niet. C: Dus Facebook het meest, of misschien Whatsapp en dan pas Twitter en Instagram. En dan eens per dag of vaker snapchat? D: Nee wel vaker denk ik, ligt eraan wat erop staat. Maar ja, Facebook wel het meest. Tenminste, langer dan al die keren Whatsapp. Of misschien ook niet. Ik heb nog nooit echt bijgehouden ofzo hihi. C: Ehh, ja we hebben een lijstje met vragen, dus deze vraag komt misschien heel onverwachts: Denk je dat je je online ook anders voordoet, dan in het echt? D: Hmm, nee denk het niet. Op Facebook soms wel denk ik, ik weet het niet. Maar Twitter niet want daar reageer ik eigenlijk niet. Instagram misschien een beetje, want daar zet je dan alleen de mooiste foto’s op maar ook daar volg ik eigenlijk alleen maar. Ja op Snapchat ook niet echt. Daar stuur ik ook alleen mooie foto’s en naar me vriendinnen wel hele gekke foto’s hihi. C: Maar gekke foto’s? alleen naar je vriendinnen? D: ja, naar mijn vriendinnen alleen gekke foto’s. Beschamende dingen die ik niet met de rest zou durven delen hihi. Op Facebook kan je dan taggen bij van die plaatjes en dat gebeurt de hele tijd. Maar ik reageer ook wel ’s van leuk shirtje of als iemand iets vraagt. En ik like dan foto’s. Maar ik doe me niet echt anders voor. Alleen qua reacties is het misschien soms anders. C: Dus eigenlijk hoef je je helemaal niet voor te doen als iemand anders, omdat je toch bijna nooit iets op Twitter zet ofzo. En voor je vrienden doe je je niet anders voor. D: Nee precies. C: Oke. Volgende de volgende vraagL Wie volg jij op Twitter en Instagram?

26

D: ehhh vriendinnen dan. Mensen die ik leuk vind. Knappe jongens.. *gniffelt*. Bekende Nederlands hihi. Bekende sterren en modellen. Vooral.. ja, nieuws bijvoorbeeld rtl boulevard, het weer, Geordie Shore uit Engeland. Maar het meeste wel Gigi Hadid. C: En waarom dan juist die mensen? D: nouja, omdat het interessant en leuk .. C: En vrienden en nieuws en Bekende sterren, haha? Waarom die? D: Haha, nou vrienden dus omdat ik wil weten wat ze doen of ik dat ook leuk vind, vaak wel. C: En nieuws? D: Nieuws omdat ik toch wel op de hoogte wil blijven dat je wel een beetje kan meepraten ofzo. En bekende sterren dus omdat ik dat interessant vind. C: En heb je dan het idee dat je weleens dingen van ze overneemt bewust of onbewust? D: Ja soms wel.. Qua kleding. Maar qua uiterlijke dingen helemaal niet. Ik ben tevreden over mijn lichaam gelukkig . C: Oke… en wie volgen jou eigenlijk? D: Eh, wie volgen mij. Vooral vrienden. Ehh.. Ja ik denk alleen vrienden en familie.. C: Maakt dat je niet zo uit? D: Nee, eigenlijk niet. Ik zou niet weten wat onbekenden aan mijn profiel zouden moeten volgen.. Zou ik best spannend of raar ofzo vinden. Eigenlijk vind ik die dingen alleen maar leuk omdat ik dan beetje kan kijken wat hun bezighoudt. C: Interesseren likes jou? Maakt het uit hoeveel likes je krijgt? D: Ehh, nee eigenlijk niet. Ik vind het wel belangrijk wat voor commentaar mensen geven op mijn foto’s. Ik zou het niet leuk vinden als er ‘kut’ opmerkingen bij komen te staan. C: En je zei dus net dat je vaak de pagina van Gigi Hadid kijkt, wat doe je met die info dan? D: Ja ik vind het leuk om te weten wat ze met haar leven doet. C: Maar niet met kleren of dat je over iets denkt waar jij een beetje op Gigi Hadid lijkt? D: qua uiterlijk bedoel je? Ja soms. Ze had laatst een foto van zichzelf in bikini op Instagram gezet. En toen dacht ik wow: dat je dat durft… zou ik echt nooit doen. Verder doe ik haar niet na met kleren ofzo. C: En hoe zat dat nou met die knappe jongens waar je het over had? D: Ehh.. Nou ja als ik iemand tegen kom op Facebook of Instagram.. Dan like ik die pagina.. En dan komen ze op m’n tijdlijn voorbij.. En ja…. Dan zit ik vaak een beetje te staren naar die foto’s.. C: Oke, maar verder doe je daar niks mee? Je stuurt geen berichtjes ofzo naar die jongens? D: Nee, eigenlijk niet nee.. C: Oh oke dus eigenlijk voeg of like je mensen die je mooi vindt en daar ga je dan naar zitten kijken? D: Ja, als je het zo zegt.. Klopt dat wel! C: Oh oke, nouja.. Ik heb in ieder geval alle dingen gevraagd die ik wil weten. Hopelijk vond je het niet vervelend dat ik al die vragen stelde. D: Nee hoor, vond het wel leuk om eens geïnterviewd te worden.. Ik was nog nooit geïnterviewd. C: Oke.. Nou fijn dat je het leuk vind. Heel erg bedankt voor het meewerken aan het interview! D: Graag gedaan. Kwam dit ook nog ergens online of? C: Nee joh, ik gebruik het alleen voor de schoolopdracht.. Als je wilt, mag je het nog eens nalezen als het af is. D: Ohh jaa.. Cool! Dat wil ik wel. C: Is goed. Ik laat weten als het af is. D: Oke. C: Nogmaals bedankt. Doei! D: Doei.

27

Bijlage 3: Interview Lisa van der Steen

Voorafgaand aan het officiële interview heb ik uitgelegd waarom ik het interview moest doen en wat het vak ‘beroep 2’ precies in hield. Daarop volgend zijn we het interview gestart. Interview met Lisa van der Steen – woensdag 24-02-2016, 11:20-11:35

C: Hoi Lisa, hoe is het? L: Hallo! Goed en met jou? C: Ja ook goed! Ik ben erg blij dat je mij wil helpen met dit onderzoek. L: Oh, ja geen probleem hoor. Nu hoef ik tenminste even niet naar de les. Al vind ik dat niet heel erg hoor. C: Haha, oke. Voor ik met de vragen begin, wil ik nog even iets benadrukken. Ik heb het al eerder aangegeven maar nu nog even officieel. Het interview is geheel anoniem. De enige die een uitgebreid overzicht van dit interview te zien krijgen zijn: mijn docent van dit vak en Nick, mijn klasgenoot. L: Uhh, Ja ik heb er geen problemen mee als ik maar niet ergens openbaar op internet kom. C: Nee nee, je komt niet ergens openbaar op internet. Het wordt alleen gebruikt voor ons onderzoek. L: Oh, dat is prima. C: Zullen we dan maar gaan beginnen? L: Oh das goed hoor. C: Oke, Zou je je willen voorstellen? Wie ben je? Waar woon je? L: Nou, uhh ik ben Lisa van der Steen. Ik ben 18 jaar oud en ik woon in Duiven. Ik zit in 6 VWO op de het Candea College. C: Oke, dank je wel! Ik heb een aantal vragen zoals ik al verteld had en de eerste is: Welke social meida gebruik jij, en als je wil mag je het al in de goede volgorde van vaak naar minder vaak zetten. L: Ja.. Ik gebruik Whatsapp en Facebook. C: Je geeft aan dat je Whatsapp het meest gebruikt. Hoe vaak is het meest? L: Ik schat ongeveer 1 of 2 uurtjes per dag. Ik kijk ’s morgens bij het opstaan, in de pauzes van school en na school even of ik berichtjes heb. Soms voordat ik ga slapen scroll ik door Facebook heen. C: uhu, dus als ik het goed begrijp, gebruik je social media niet heel erg veel? L: Nee, inderdaad. C: Oke, waar gebruik je social media voor? Ofja, experimenteer je veel met social media? L: Whatsapp gebruik ik vooral om contact te hebben met mijn familie en met mijn vriendinnen. Facebook bekijk ik niet heel veel want ik vind het super irritant dat ze met van die voorgestelde berichten komen. Maar in principe gebruik ik het om met vriendinnen, vakantievrienden en oude vriendinnen in contact te blijven. Soms koop ik iets via Facebook. C: Hmm, laat je je beïnvloeden door Facebook? Door iets wat je ziet op facebook? L: Ja! Het lijkt soms net alsof Facebook precies weet wat ik leuk vind. Via Facebook komen er van die ‘voorgestelde berichten’ voorbij en dan denk ik wel eens; ‘Oh, dat is leuk..’ Ik ga dan naar de voorgestelde Facebook en dan denk ik : ‘dat wil ik wel graag hebben.’ Ik moet wel uitkijken dat ik niet teveel koop. C: Oke, dus even samengevat. Je koopt ook wel eens dingen via Facebook omdat je je laat leiden door berichten die op Facebook voorbij komen? L: Ja, dat klopt. C: Enne.. Heb je dat alleen met kleren of ook met andere dingen?

L: Nou ja.. Uhh.. Ik zie ook vaak ‘mooie’ vrouwen voorbij komen. Ik kijk dan mijn ogen uit.

Ik denk wel vaak; ‘Als ik nou ga afvallen… dan zie ik waarschijnlijk ook zo uit.’

C: Aha oke oke, en hoe bepaal je nou of die vrouwen ‘mooi’ zijn?

L: Uhh.. die vrouwen zijn slank, bruin en mooi..

28

C: Oke.. Als ik het goed begrijp.. zeg je in het begin dat je Facebook niet veel gebruikt.

Maar eigenlijk gebruik je het toch wel ‘veel’ . Of begrijp ik het verkeerd?

L: Ja.. Nee.. Ja.. hoe moet ik dat zeggen?

mooie vrouwen langs. Ik zou daar wel echt op willen lijken. Ik denk soms wel; ‘Als ik nou ga

afvallen, dan zie ik er ook zo uit.’

C: uhu

L: Maar Ik reageer bijna nergens op maar ik denk wel na over de dingen die ik gelezen of

gezien heb. Ik neem die dingen over.. Zoals make-up tips, kledingtips en hoe mijn lichaam er

mooi uit zou kunnen zien door bepaalde groenten of fruit te gaan eten.

C: Oke.. dus je reageert weinig maar ‘spot’ wel een beetje wat er op Facebook gaande is?

L: Ja, klopt.

C: Oke, Nu dan de volgende vraag.. We hebben het er al een beetje over gehad.. Hoe ervaar

je de invloed van social media op het zichzelf vergelijk met anderen?

L: Ja, klopt. Maar ja ik denk zelf dat social media niet echt invloed erop heeft.. Ik denk zelf

dat ik het meeste nog altijd zelf beslis.

C: Oke.. Maar je zegt net dat je ‘mooie’ vrouwen volgt en zo zou ook willen zijn..

L: Maar die hebben daar toch geen invloed op? Of begrijp ik het verkeerd?

C: Doordat zij hun foto’s posten op Facebook., wil jij afvallen zodat je misschien op hun gaat

lijken? Ik denk dat het ook een soort van invloed uitoefenen is.

L: Ja, als je het zo gaat bekijken heb je misschien wel gelijk.

C: Wie volg je allemaal op Facebook?

L: Knappe of Beroemde personen, oude vriendinnen, vakantie vrienden en vriendinnen.

C: Beroemde en knappe personen? Legt uit?

L: Ja, de ‘mooie’ vrouwen waar ik het over had zijn vaak beroemd en/of knap.

C: Oke. En waarom volg je vriendinnen, oude vriendinnen en vakantie?

L: Oude vriendinnen volg ik omdat ik het zonde vind als bepaalde contacten zouden

verwateren.

C: Hmm

L: Vakantie vrienden blijf ik vaak volgen omdat het dan leuke herinneren bij me oproept.

C: Hmm

L: Vriendinnen wil ik ook volgen omdat ik denk dat ik anders achterblijf. Iedereen gebruikt

Facebook. En het is leuk om te zien wat ze zo al doen.

C: Oke. Je wilt er dus een beetje bij horen en mee kunnen praten? Of klopt mijn

beredenering niet?

L: Ja in principe wel.

C: Oke.. Door wie wordt jij eigenlijk gevolgd?

L: Eigenlijk word ik alleen door oude vriendinnen, vakantie vrienden en mijn huidige

vriendinnen gevolgd. Misschien hier en daar een vage kennis.

C: Aha, is het voor jou belangrijk om gevolgd te worden?

L: Uhh.. nee eigenlijk niet..

C: Oke oke Dus gevolgd worden is niet belangrijk.. Is het aantal likes dat je ergens op krijgt

dan wel belangrijk?

L: Ja, dat vind ik wel belangrijk. ik vind het aantal likes en de persoon die liked belangrijk. Ik

krijg bij iedere like wel een beetje meer zelfvertrouwen. Het gevoel dat ik er mag wezen

komt naar boven.

29

C: Oke.. prima.. nou we zijn door de vragen heen zo te zien.

L: Nu al, dat is vroeg!

C: Oke.. Dan nog een vraag.. Watt vond je van het interview?

L: Jaa.. leuk dat je mij gekozen hebt voor dit interview. /En je praat ook lekker door.. Niet saai ofzo..

C: Hoezo?

L: Nou ja, je laat niet duidelijk merken of je het ergens wel of niet mee eens bent.. Je zorgt ervoor dat

het gesprek goed verloopt..

C: Dat is aardig van je.

L: Ik meen het echt hoor!

C: Dat doet me goed . Bij deze wil ik je in ieder geval heel erg bedanken voor je medewerking.

L: Geen dank. Werkze vandaag.

C: Haha bedankt! Nog veel leerplezier vandaag.

L: Doei

C: Doei!

30

Adolescentenportret

Als je klikt op de volgende link, dan ga je naar ons adolescentenportret:

https://adolescentenberoep2.wordpress.com/

Op deze website vindt je de volgende punten:

- biologische ontwikkeling

- morele ontwikkeling

- seksuele ontwikkeling

- psychosociale ontwikkeling

- morele ontwikkeling

- transactionele analyse

Overal wordt gebruik gemaakt van visuele voorbeelden maar docentgedrag is ook omschreven.