Jaargang 27 l September 2010

Tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart

| September 2010 1

Nieuw: Light Aircraft Pilot Licence l Luchttoerisme 40 jaar ALA! l Dagje Modelvliegkamp EibergenZuinig op Zoutelande l Glow in the dark balloon

KoM NAAr hEt Nationaal Luchtsportcongres

| September 20102

3 Voorwoord Frits Brink, Voorzitter KNVvL

4 Light Aircraft Pilot Licence

5 Bijeenkomst FAI/CIMP

6Luchttoerisme

7 Zeppelin exit40 jaar ALA!

8 Zweefvliegen in beeld 9 Column Kunstvliegen of stunten?

10Zuinig op Zoutelande

11 Glow in the dark balloon Dutch Open boven Italiaanse Bergen

12Een dagje mee naar…Modelvliegkamp Eibergen

15Agenda en verderRectificatie Brevet aanvragen

16 Kom naar het Nationaal Luchtsportcongres

verschijnt 5X per jaar en is een uitgave van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL). KvK 40409050 ‘s-Gravenhage. NE ISSM 0040/6023 Adres: KNVvL, Houttuinlaan 16A, 3447 GM Woerden, T: (0348) 437 060, F: (0348) 437 069, E: info@knvvl.nl

Redactie en acquisitie: Veva Ekkelenkamp, Marijke van Geem, Bart Pelt Aan dit nummer werkten mee: Tekst: Frits Brink, Rutger Coucke, Marijke van Geem, Harm J. Hazewinkel, Erik Louwes, Marja Osinga, Ronald Overdijk, Frits Snijder, Roger Soupart, Gijs Wanders Foto’s: Paul Beks, Ben Bläss, Jan Dekker, Marijke van Geem, Harm J. Hazewinkel, René Hoogland, Alex Janssen, Jeroen Kroon, Patrick Krooshof, Roger Soupart, Frits Snijder, Kyra Versteege, Robert de Vries, Gijs Wanders Foto voorpagina: Robert de Vries Grafiek: Steve Longland Ontwerp en vormgeving: VerheulCommunicatie.com Alphen aan den Rijn. Druk en verzending: Thieme MediaCenter Rotterdam. Kopij: aanleveren in Word (*.doc) als ‘platte tekst’ (= zonder enige opmaak). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij te corrigeren, in te korten of niet te plaatsen. Geplaatste artikelen geven niet noodzakelijk de mening weer van redactie en uitgever (KNVvL), tenzij zij expliciet in functie zijn onderschreven. Anonieme bijdragen worden niet geplaatst, evenals bijdragen met lasterlijke uitlatingen jegens personen of instanties. Beeldmateriaal: van digitale foto’s het onbewerkte bronbestand uit de camera aanleveren. Bestandgrootte 1 MB, liefst groter, vanwege de voor druk vereiste resolutie (300 dpi). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden beeld-materiaal op kwaliteit te beoordelen, te selecteren of niet te plaatsen.

Publicatierechten: tenzij de inzender anders aangeeft, gaan redactie en uitgever (KNVvL) er vanuit dat ingezonden tekst en beeld-materiaal vrij van rechten in ‘Air Sports Mail’ gepubliceerd kunnen worden en ook ter beschikking staan voor gehele of gedeeltelijke publicatie op officiële websites van de ‘KNVvL’. Voor het overige mag niets uit deze uitgave op enigerlei wijze worden gereproduceerd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ©All rights reserved. No part of this magazine may be reproduced in any form or by any means without prior permission from the publisher. Advertenties: tarieven voor zakelijke advertenties zijn opvraag-baar op het redactieadres, zie boven.

iNhouDSeptember 2010

Het laatste nieuws via

www.knvvl.nl

| September 2010 3

Frits Brink, Voorzitter KNVvL

Ontwikkelen met overtuiging

Een hele week was hij in Heerenveen, vloog in totaal 9 keer en brak met één van zijn vluchten een record: hij maakte een vlucht van 27 minuten en 59 seconden! Het bedrag dat de sponsoren hem als tegenprestatie overhandigden was 3500 gulden.

Ik heb het over Clement van Maasdijk. Onze eerste officiële aviateur. Op 31 juli 1910 vloog hij voor de eerste keer in ons land. Heerenveen was ‘the place to be’. Notabelen uit deze gemeente haalden hem binnen. Dat was de reden dat een bijzonder gezelschap op 31 juli 2010, exact 100 jaar na de gedenkwaardige eerste vlucht in Heerenveen bijeen kwam. Goed georganiseerd door onze ‘eigen’ Paul Vlootman vond een herdenking plaats die recht deed aan dit historisch hoogtepunt. Er werd een krans gelegd door de burgemeester bij het Van Maasdijk-monument. Een van de nazaten van Van Maasdijk hield een toespraak zoals zijn roemruchte voorvader dat deed vanaf het balkon van een hotel. Toen voor een uitzinnige menigte; maar liefst 100.000 mensen waren immers getuige van de vluchten van Clement geweest. Wat ik vooral ook bijzonder vond aan de bijeenkomst was een boeiende toespraak van Martin Schröder. Zijn visie op de ontwikkelingen in de luchtvaart in de afgelopen decennia is alleen al bijzonder vanwege het feit dat hij zelf een belangrijk deel van de ontwikkelingen heeft neergezet. En overigens nog steeds doet. Terecht dat deze man een ereplaats kreeg bij deze herdenking!

Op het moment waarop ik dit voorwoord schrijf hangt de ontwikke-ling van de luchtsport mede af van de formatie van het kabinet. Goede herinneringen bewaren we aan de liberale staatssecretaris in

de kabinetten Balkenende I en II, Melanie Schultz van Haegen, doortastend en vooral wars van overregulering. Ook de christen- democraat Camiel Eurlings heeft een warm hart voor de luchtsport getoond. Dat was duidelijk te merken tijdens het vliegen op Terlet op 25 augustus jl. Wat mij betreft is het spijtig dat hij niet meer beschikbaar is. Hoe de besprekingen zich ontwikkelen zullen we weldra weten. Voor ons is het van groot belang dat de KNVvL als koepel voor de niet-commerciële luchtvaart een serieuze en gezaghebbende overlegpartner is en blijft. Dat vooral zelfregulering een item is dat hoort bij een organisatie die bewezen heeft verantwoordelijkheid voor de eigen sector aan te kunnen.

Ongetwijfeld zal in november het nieuwe kabinet zijn geformeerd. Een mooie geste zou het zijn als we een bewindspersoon op ons Nationaal Luchtsportcongres op 13 november kunnen verwelkomen. ‘Luchtsport, ja natuurlijk!’ is het thema waarover wij in Casino Soesterberg van gedachten zullen wisselen. Ontwikkelingen van de afgelopen maanden geven meer dan voldoende input voor een discussie die mede de agenda voor de komende jaren zal bepalen. Luchtsport verdient in ons land een benadering die verder gaat dan het faciliteren van een randverschijnsel. Grote belangen staan op het spel. De juiste balans tussen die belangen van militaire, commerciële en recreatieve luchtvaart moet op sommige punten weer worden herontdekt. In dat proces claimen wij met overtuiging onze rol.

FotoFrits Snijder

| September 20104

V oor kl. 1, de professionele en

commerciële luchtvaart, dus voor

houders van een CPL of een ATPL,

blijven de keuringseisen ongeveer gelijk.

Dit geldt ook voor kl. 2, voor houders

van een PPL, SPL of BPL (commercieel).

De grote verandering vindt plaats bij de

Light Aircraft Pilot Licence

NiEuw coNcEPt MEDiSchE KEuriNGEN

EiND juNi 2010 iS, NA EEN LANGE PErioDE VAN coMMENtAAr VErwErKEN oP hEt

EErStE coNcEPt, hEt NiEuwE coNcEPt Voor DE MEDiSchE KEuriNGEN Voor

ALLE VorMEN VAN LuchtVAArt GEPubLicEErD. Voor DE rEcrEAtiEVE Lucht­

VAArt StAAt EEN GrotE VErANDEriNG oP DE PLANNiNG, DiE NAAr VErwAchtiNG

iN APriL 2012 ZAL iNGAAN. tekstMarjaOsinga,VliegmedischeAdviescommissie

recreatieve luchtvaart, met de invoering

van een nieuwe categorie brevetten: het

Light Aircraft Pilot Licence (LAPL). Dit

brevet zal van toepassing zijn voor vliegen

met luchtvaartuigen onder de 2000 kg.

Naast zweefvliegen, ballonvaren

(recreatief), ULA, motorvliegtuigen, TMG

en paramoteur vallen hier ook de twee­

motorige kleinere vliegtuigen onder!

KEuriNGSEiSEN

Voor het LAPL geldt een nieuwe keurings­

regeling, waarvoor nieuwe eisen zijn

vastgesteld. De Vliegmedische Advies­

| September 2010 5

commissie van de KNVvL heeft hier een

groot aandeel in gehad. De keuringseisen

zijn grotendeels vergelijkbaar met de eisen

zoals die gelden voor de huidige zweef­

vliegkeuring. Op sommige punten iets

milder, op andere punten iets strenger.

Een aanzienlijke wijziging betreft de

frequentie van keuringen: tot het 50e jaar

is dit 60 maanden (5 jaar), tussen het 50e

en 70e jaar twee jaar en boven het 70e jaar

één jaar. Voor vliegers die geen PPL nodig

hebben maar kunnen volstaan met een

LAPL kan deze regeling gunstig uitpakken.

uitVoEriNG

Een volgend cruciaal punt is wie de keu­

ringen voor het LAPL mag gaan uitvoeren.

Op dit moment mogen in Nederland de

sportartsen, aangesloten bij de Federatie

Sport Medische Instellingen, de keuringen

uitvoeren voor zweefvliegen, recreatief

ballonvaren en paramoteur vliegen.

Daarnaast is een aantal AME’s (lucht­

vaart geneeskundigen) hiertoe bevoegd.

Voor de LAPL keuring is onder EASA

toegestaan dat naast de AME’s ook GMP’s

(huisartsen) de keuring uitvoeren.

De GMP’s moeten wel een training in

luchtvaartgeneeskunde hebben gevolgd

óf zelf een vliegbrevet hebben (gehad).

Bovendien is het een voorwaarde dat de

GMP kan beschikken over de volledige

medische voorgeschiedenis van de kandidaat.

Dit is echter niet in elk land mogelijk.

De medische commissie is momenteel in

overleg met IVW en de FSMI om te kijken

naar de mogelijkheden om de sportartsen

te handhaven als keuringsartsen voor het

LAPL. Dit systeem functioneert reeds jaren

naar tevredenheid en is gebleken veilig,

effectief en relatief goedkoop te zijn.

In september zal de definitieve regeling

gepubliceerd worden, zodat deze in april

2012 zal kunnen ingaan.

VOOR heT LAPL GeLDT eeN Nieuwe KeuRiNGsReGeLiNG, wAARVOOR Nieuwe eiseN zijN VAsTGesTeLD

bijEENKoMSt FAi/ciMPDe Commission internationale Médico-Physiologique van de Fédération

Aéronautique internationale (FAi/CiMP) is een technische commissie die zich

bezig houdt met de studie van de medische en fysiologische factoren die de

veiligheid, prestaties en het gedrag in de luchtsporten beïnvloeden. Tijdens de

jaarlijkse meeting in Lausanne komen afgevaardigden van 36 landen bijeen om

wetenschappelijke bijdragen te presenteren en te discussiëren over diverse

onderwerpen. Dit jaar werd er van 18 tot en met 20 juni gesproken over de

volgende bijdragen:

• wADA-antidoping procedure en wijzigingen, een jaarlijks terugkerend

onderwerp. Van nieuwe medicijnen wordt beoordeeld of deze onder het

dopingreglement moeten vallen. indien een middel dat op de verboden lijst

staat toch om medische reden noodzakelijk is voor een (model)vlieger, wordt

dit op individuele basis door de CiMP beoordeeld.

• Verenigd Koninkrijk: Ongevallen in de sportluchtvaart, met name een sinds

2005 stijgend aantal zweefvliegongevallen tijdens de lierstart. De oorzaak

hiervan is nog in onderzoek.

• spanje: Vergelijking tussen spanje en Frankrijk wat betreft aantal ongevallen,

gerelateerd aan aantal piloten, soort vliegtuig en vliegmedische keuringen.

er lijkt geen duidelijk verschil te bestaan.

• zweden: De zweedse Aeroclub heeft een intensief trainingsprogramma

opgezet omdat door de afname van vliegactiviteiten de ervaring - nodig om

veilig te vliegen - dalend is.

• Verenigde staten: Veiligheid bij commerciële air racing evenementen. een

toename in G-krachten hierbij zou mogelijk tot meer ongevallen kunnen leiden.

Verder onderzoek zal uitwijzen of extra veiligheidseisen nodig zijn.

• Nederland: G-load metingen tijdens steilspiralen bij parapenters, op vliegbasis

De Peel in 2009. hieruit bleek dat ook bij milde steilspiralen G-krachten tot 4 G

kunnen optreden, met mogelijk G-LOC (bewusteloosheid) tot gevolg. Van dit

onderzoek is een uitvoerig rapport verschenen, zowel op papier als op CD.

Voor informatie: medicalboard@knvvl.nl.

• Duitsland: bespreking van concept hFACs (human Factors Analysis and

Classification system) en een nieuw Accident Prevention programma voor de

General Aviation. Dit is in syllabusvorm verschenen.

• japan: Ruimtevaart en veiligheidsmanagement systemen in het iss programma.

• italië: Cockpit design en beperking van lichamelijk letsel bij ongevallen. Door

Prof. Antonio Dal Monte is een veiligheidscockpit voor zweefvliegtuigen en

motorvliegtuigen ontworpen. Bij een botsing komt de cockpit, inclusief piloot,

los van de rest van het vliegtuig. Dit concept is ook gepresenteerd op het

OsTiV congres in 2009 op Terlet. De mogelijke implementatie hiervan

is onderwerp van vervolgdiscussies.

Daarnaast presenteert ieder land een National report, waarin de laatste

ontwikkelingen op het terrein van luchtvaartgeneeskunde en veiligheid staan.

De Nederlandse afvaardiging, bestaande uit Marja Osinga en Paul Michel de

Grood (KNVvL Vliegmedische Adviescommissie), presenteerde dit rapport dat

als download beschikbaar is op www.knvvl.nl.

TekstMarja osinga, Vliegmedische Adviescommissie

| September 20106

t oen Fokker, nog maar net teruggekeerd uit Duitsland, in

1919­1920 vliegtuigen liet rondvliegen met het opschrift

‘Fokker’s Luchttourisme’, was het maken van uitstapjes

door de lucht niet alleen nieuw, maar vloog men ook nog niet

zo ver en zeker niet zo goedkoop. Fokker was overigens niet de

enige die dergelijke diensten aanbood, maar de ondernemingen

die zich destijds hierop toelegden hebben geen lang leven gehad.

Voor de KNVvL was dat overigens geen reden zich hier niet mee

bezig te houden. Onze vereniging kende in de jaren na de Eerste

Wereldoorlog een ‘Commissie voor Luchttoerisme’, die in 1921

een ‘Handboek voor Luchttoerisme’ uitgaf. Kennelijk werd er

vanuit gegaan dat vele leden zich door de lucht gingen verpozen.

In het boekje, dat toen voor leden 50 cent kostte maar nu

antiquarisch en zeldzaam verkrijgbaar is, staan slechts twee

sportvliegtuigen in privébezit vermeld. Waarschijnlijk zal het

ook mogelijk zijn geweest bij een van die kleine en kortstondige

maatschappijtjes een vliegtuig te huren.

Voor wie dat wilde – en het zich kon veroorloven – worden dan

ook leuke uitstapjes gesuggereerd. Zo leent een tochtje naar

Gilze­Rijen “zich er uitstekend toe, om ’s morgens heen te vliegen,

er de warme uren van de dag zoek te brengen in de bos­ en

heiderijke omgeving en ’s avonds weer te vertrekken.” Dit alles

met een bezoek aan “een typisch Brabants kroegje, met een zeer

bereidwillige kasteleines.” Maar ook “een tochtje langs het

Noordzeestrand met tot besluit een landing in De Kooy is een

uitstapje voor de toerist bij uitnemendheid.”

Of veel KNVvL leden het luchttoerisme op deze wijze beoefend

hebben, vermeldt de historie niet. Wel kon de secretaris van de

Commissie voor Luchttoerisme, mej. R. Fleck, in 1921 de leden

uit Amsterdam en omgeving aanbieden om zich met een van de

“bij uitstek moderne en betrouwbare toestellen” van de KLM naar de

jaarvergadering van de vereniging te Rotterdam te begeven. Dat

alles voor ‘slechts’ 35 gulden – vergelijkbaar met een kleine 200 euro.

U ziet: ook toen was het al de moeite waard om KNVvL lid te zijn!

Lucht­toEriSME

MiSSchiEN Zit uw VAKANtiE Er iNMiDDELS oP, oF GAAt u iN hEt NAjAAr

NoG oP rEiS. VELEN VAN u ZuLLEN Door DE Lucht NAAr VErrE EN

iNMiDDELS NiEt MEEr Zo VrEEMDE LANDEN ZijN GEwEESt. toEriSME

Door DE Lucht iS iN DE huiDiGE wErELD NiEt bijZoNDEr. DAt wAS EEN

KLEiNE EEuw GELEDEN wEL ANDErS! TekstenFotoharm j. hazewinkel

In 1919 -1920 maakte Fokker furore met het ‘luchttoerisme’

| September 2010 7

Op deze zondag wordt het jubileum van

de ALA gevierd met een bezoek aan de

musical ‘soldaat van Oranje’ op het

voormalig Marinevliegkamp Valkenburg

bij Leiden. De musical, die opgevoerd zal

worden in een voormalige hangar, belooft

een spektakel te worden. in en om de

hangar zullen voertuigen uit de Tweede

wereldoorlog te zien zijn en zoals u

waarschijnlijk al weet, speelt hierbij de

Dakota C47 ook een rol!

wilt u deze middagopvoering bijwonen

en de verjaardag van de ALA meevieren?

stuur dan vòòr 1 oktober 2010 een e-mail aan

andriessepr@xs4all.nl, voorzitter ALA. uiter-

aard is dit verjaardagsfeestje open gesteld

voor ALA leden en oud-ALA leden, belang-

stellenden van andere afdelingen en introdu-

cés. Ook voor informatie over de kosten van

deelname, kunt u contact opnemen.

40 jAAr ALA!

De ALGeMeNe LuChTVAART AFDeLiNG

VAN De KNVVL ALA VieRT hAAR 40sTe

VeRjAARDAG OP BijzONDeRe MANieR!

NATuuRLijK zAL 2011 heLeMAAL iN heT

TeKeN sTAAN VAN 40 jAAR ALA, MAAR De

‘eChTe’ VeRjAARDAG wORDT GeVieRD

OP zONDAG 12 DeCeMBeR AANsTAANDe.

DAN is heT PReCies 40 jAAR GeLeDeN DAT

De ALA OP sChiPhOL weRD OPGeRiChT!

Tekstenfotoroger Soupart

Het spektakel

zal plaats vinden

in een hangar

op het voormalig

MVK Valkenburg

Ronald Overdijk: “Via Peter Andriesse werd er contact gelegd met de uitvoerder

van de vluchten van de zeppelin en gelukkig was de reactie positief: eerste horde

genomen! Maar natuurlijk zijn er meer hordes en na enige tijd mailverkeer leek

het niet te gaan lukken. Totdat een week voor de voorgenomen datum een

PR-bureau belde of een sprong nog te regelen was, met daarbij een uitzending

via sBs6. Toen ging het balletje snel rollen!” Natuurlijk was er nog veel

administratief te regelen, zoals de NOTAM, toren Rotterdam Airport, sBs6 en

moest er ook nog rekening gehouden worden met de start van de Tour de France.

Maar uiteindelijk was het dan zover. “Op 3 juli kon ik met cameraspringer René

hoogland en de sBs6-crew instappen in een speciale paravlucht!

Na een bijzondere start - de motoren klinken als een klein brommertje - een

interview aan boord en het spotten naar het exitpunt was het zover. Deur open

en gaan! we moesten wel vrij snel de parachute opentrekken want we zaten

maar op 2600 voet. eenmaal onder de chute zag de zeppelin van 75 meter lengte

er toch wel imposant uit. De landing bij Delft zuid ging helemaal goed en sBs6

maakte er een leuke uitzending van, die ‘s avonds nog bij hart van Nederland te

zien was. een primeur in Nederland erbij!

Zeppelin exit

BeGiN juLi ORGANiseeRDe De ALGeMeNe LuChTVAARTAFDeLiNG VAN

De KNVVL (ALA) RONDVLuChTeN iN eeN zePPeLiN, MeT KORTiNG VOOR

LeDeN. Nu is VLieGeN iN eeN zePPeLiN NATuuRLijK eeN PRAChTiGe

eRVARiNG, MAAR eeN PARAChuTesPRiNGeR DeNKT DAN GeLijK AAN

hOe heT zAL zijN OM eRuiT Te sPRiNGeN. PARA’s RONALD OVeRDijK

eN ReNé hOOGLAND KReGeN De KANs OM DAT Mee Te MAKeN.

eN sBs6 hART VAN NeDeRLAND FiLMDe Deze NeDeRLANDse PRiMeuR!

Tekstronald overdijkFoto’srené hoogland

| September 20108

Zweefvliegen in beeld TekstFrits Snijder

Foto’sjeroen Kroon, Frits Snijder, Kyra VersteegeGrafiekSteve Longland

start Open klasse wK zweefvliegen 2010, szeged, hongarije. De resultaten

op de wK bleven achter bij wat velen hadden gehoopt. Geen podiumplaatsen;

wél twee top-10 noteringen. Ronald Termaat en Rien Bastiaanse eindigden

respectievelijk als 8e en 9e in de 18m klasse. De wereldkampioenen zijn:

stefano Ghiorzo (iT, 15m klasse), zbigniew Nieradka (PL, 18m klasse),

Michael sommer (De, Open klasse), sebastian Kawa (PL, standaardklasse),

Arndt hovestadt (De, Clubklasse), Laurant Couture (FR, wereldklasse).

Al bijna veertig jaar aan de basis van het wedstrijd-

vliegen, de Nationale junioren wedstrijd, georgani-

seerd door de Venlose zweefvliegclub. ervaren

wedstrijdvliegers vliegen mee als scouts. ’s Avonds

vluchtevaluatie en een hoop expert knowledge.

Nog nauwelijks ervaring, maar wel ambitieus, dan kan

je toch al meedoen, in een 2-zitter met instructeur.

junioren kampioen werd Floris Meinster.

zweefvliegers die ‘gewoon’ op vakantie gaan, of zakelijk onderweg zijn,

willen her en der nog wel eens naar een zweefvliegveldje afdraaien.

Daarvan zijn er best veel en hele leuke in de ons omringende landen.

Neem nou de Mittelmosel Flugplatz Traben-Trarbach, thuishaven

van de Deutsch Amerikanischer segelflug Club. Lijkt heel gewoon.

Maar aan het eind van de strip over de bomen hang je ineens in

een fantastisch panorama boven het Moezeldal. Kijk maar eens op

Google earth: 49° 57› 55›› / 7° 6› 55››

Grafische voorstelling

drukverdeling op profiel

Du97-127/15M bij 0,10

en 20 graden klepstand.

huh? Vliegen, leuk ja.

Maar aerodynamica…

De Facultieit Luchtvaart-

en Ruimtevaarttechniek

van de Tu Delft verricht

onder leiding van

universitair hoofddocent

Loek Boermans grens-

verleggend onderzoek

naar profielen voor o.a.

zweefvliegtuigen.

in zweefvliegmagazine

‘Thermiek’ verschijnen

van hem drie artikelen

over de laatste stand

van zaken. Download

de PDF versies op

www.thermiek-

fotowedstrijd.nl.

| September 2010 9

column

A ls vliegen een kunst is, is kunstvliegen daarvan de over­

treffende trap. Het vliegen van diverse figuren die veelal

oorsprong vinden in de strategie van het oorlogsvliegen,

of het vliegen in formatie is niet voor iedere vlieger weggelegd.

Het vergt veel discipline en vooral veel training, kennis en kunde.

Ben je gemotiveerd, heb je een dosis vrije tijd, ben je bestand

tegen een substantiële financiële aderlating en/of meerdere

ontberingen? Dan mag je er over nadenken. Maar als gewone

sterveling kun je meestal slechts getuige zijn van het eindproduct,

een gelikte show op een vliegfeest. Slechts weinigen is het gegeven

de harde werkelijkheid achter de demonstratie mee te beleven.

Als columnist en actief KNVvL lid kreeg ik de unieke kans daad­

werkelijk kennis te maken met deze Spartaanse wereld.

Zo mocht ik bij het demoteam DutchThunderYaks getuige zijn van

het voorvliegen voor het verlengen van de Display Authorisation

(DA), inclusief de preflightbriefing, de debriefing en de beoordeling

achteraf. Een exaltatische ervaring! Drie Yak­52’s in strakke formatie.

Drie Russische militaire lesvliegtuigen met driemaal negencilinder

radiaalmotoren van tien liter, 360pk, als aerobatictoestel met een

limiet van +7 en ­5 maal de zwaartekracht (G), Russisch geregi­

streerd. Indrukwekkend was de professionaliteit, de kwaliteit van

de briefing, de onderlinge communicatie, de ongeremde openheid

en kritiek, en het vertrouwen in elkaar. Als amateur auditeur

wordt een goed inzicht verkregen in het veiligheidsbesef dat samen

met de discipline vertrouwen geeft in de veiligheid bij het geven

van demonstraties op vliegshows. Als toetje mocht ik mee. Voor

een gepensioneerde straight en level vlieger een sensatie. In drie

series van zes loopings mocht moeder Aarde achttien keer onder

mij doordraaien. Links en rechts bekende actieve verkeersvliegers

en een natuurtalent sportvlieger in opperste concentratie

gefixeerd op de leider in het middelste toestel. Mijn maag kon

het aan, mijn geest werd verlicht en mijn vertrouwen gesterkt.

Tijdens de zoveelste draai bedacht ik mij dat het toch weinig had

gescheeld of er was een totaalverbod van het vertonen van deze

kunststunten op een luchtvaartshow. Daar hadden, zoals bij alles in

dit land op luchtvaartgebied, de bedenkers van de regelgeving veel

energie in gestoken. Kunstvliegen heeft geen politieke relevantie;

je komt het niet tegen in een partijprogramma of regeerakkoord.

Bijna was het gelukt de grootste publiekstrekker van de luchtvaart

de nek om te draaien. Enkele dappere lieden hebben de strijd

aangebonden en onder een gunstig politiek luchtvaartklimaat in

2004 een nieuwe regeling luchtvaart vertoningen afgedwongen.

Gelukkig maar, dacht ik, terwijl de Yak­52 een nieuwe bocht

inzette. Heden bestaat er een intensieve samenwerking tussen

de Air Display Association (ADA) en KNVvL, waarbij zaken,

zoals afgifte van autorisaties, beleid en overleg met de overheid,

gezamenlijk worden uitgevoerd. Helaas is van de toegezegde

ontwikkeling van de zelfregulering nog weinig terecht gekomen.

Ook de eenheid onder de DA­houders en de loyaliteit naar de

vertegenwoordigers laat nog wel eens te wensen over.

Eenmaal terug op de grond besef ik dat een ervaring als deze de

KNVvL sterkt om gefundeerd tegenwicht te geven aan ongenuan­

ceerde uitlatingen van de inspectie over luchtvaartvertoningen.

De stunts die worden uitgehaald op de burelen van het ministerie

zijn veel gevaarlijker en een stuk minder kunstzinnig. Eerder stuntelig.

En wij moeten de gevolgen daarvan met veel kunst en vliegwerk

bestrijden en weerleggen. Zo’n kijkje achter de schermen bij het

kunstvliegen is geen dagelijkse kost, maar eigenlijk wel noodzakelijk

voor beleidsmakers en verantwoordelijken voor de luchtsporten.

KuNStVLiEGEN oF StuNtEN?

www.dutchthunderyaks.nl

| September 201010

D e duinen zijn hier tussen de veertig en vijftig meter

hoog, dus met een zacht briesje van 18 km/u kun je

hier al lekker vliegen.” Jan Dekker vertelt over de moge­

lijkheden bij Zoutelande. “Je hebt hier een brede band om te

soaren. Voor beginners is het dus goed te doen, die kunnen

vertrouwen opbouwen met het soaren. Maar natuurlijk niet met

een te grote groep, daarvoor is de vliegbreedte te smal.”

Als stekbeheerder is Jan Dekker zuinig op Zoutelande.

“Met behoorlijk harde wind komen hier piloten met speed­

schermen vliegen. Onervaren soarders met gewone schermen

worden daarmee op het verkeerde been gezet.” Het gevolg hiervan

is dat meer piloten in de duinen belanden, hetgeen verboden is.

“ “Of onze Zuiderburen, die zonder veel kennis, ervaring en toe­

stemming vliegen zoals zij willen en daarmee schade aanrichten.

Je kunt dan wel als een politieagent gaan lopen controleren, maar

voor je het weet loopt dat hoog op. We kunnen beter als lid van

de KNVvL het goede voorbeeld geven.”

Voor de enige officieel erkende soarplek van Nederland heeft

Zoutelande een goede overeenkomst met de gemeente. “Dus

moeten we ons aan de regels houden, dan blijft die toestemming

zoals wij die nu hebben. Want, al ben ik een echte bergvlieger, het

is heerlijk om ’s avonds of in het weekeind een paar uurtjes bezig

te zijn langs de zee en de duinen. Zo te doen in Nederland. Daar

moeten we zuinig op zijn!”

ZuiNiGoP ZoutELANDE

TekstErik LouwesFoto’sjan Dekker

SoArEN iN NEDErLAND. hEt iS oP MEErDErE PLAAtSEN MoGELijK,

MAAr DE ENiGE oFFiciEEL ErKENDE SoArPLEK iS ZoutELANDE oP

wALchErEN. hiEr iS jAN DEKKEr NAMENS DE KNVVL bEhEErDEr VAN DE

SoArStEK, DiE PoPuLAir iS bij ErVArEN EN bEGiNNENDE PiLotEN.

| September 2010 11

in de ballonwereld zijn de grenzen weer eens verlegd. we waren

al bekend met de nachtvaarten; waarbij een ballon in de nacht start

en door de zonsopkomst heen vaart om met daglicht te landen.

zo’n landing is niet anders dan een normale ballonlanding. Maar

een nachtlanding, oftewel een landing in het donker, was nog niet

eerder gedaan. Nu is het niet zo dat bij een nachtlanding de piloot

bij wijze van spreken met zijn ogen dicht landt. Maar om een veilige

nachtlanding te maken, is een enorme voorbereiding nodig.

Naast de nodige vergunningen voor de betreffende ballon en de

ontheffingen van iVw, waren er dus ook allerlei extra voorzorgs-

maatregelen getroffen. zo reed de vrijwillige brandweer mee om

met de lampen van de brandweerauto te assisteren bij de landing

en werd de ballon zelf voorzien van allerlei verlichting. er mocht

alleen gevaren worden bij helder weer en weinig wind en passagiers

meenemen was niet toegestaan.

Toen op het Ballonfiësta Barneveld tijdens de finale van de

traditionele ‘night glow’ de ballon van Peter van harten en

Martijn de Vries zich uiteindelijk losmaakte, was het moment daar.

Als een reusachtige oranje lampion steeg de ballon op in de nacht.

Fotograaf Ben Bläss maakte deze foto en zei: “dit is uniek in

Nederland”. en voor één keer heeft hij gelijk.

VAN MAANDAG 9 AuGusTus TOT eN MeT zATeRDAG

14 AuGusTus VOND OP De MONTe CuCCO iN iTALië De

DuTCh OPeN PLAATs. Deze weDsTRijD, De DuTCh

OPeN BOVeN De BeRGeN Bij siGiLLO iN uMBRië, MAAKT

ONDeRDeeL uiT VAN heT NK zeiLVLieGeN 2010.

Er vlogen 20 Nederlandse en 60 internationale piloten mee

in deze open competitie. Totaal zijn er vier taken gevlogen,

van 86 tot 129 km lang. Dankzij de vele vrijwilligers liep de

organisatie van de wedstrijd helemaal naar wens. Aan het

einde van het open kampioenschap kon de Oostenrijker

Gerolf Heinrichs de hoofdprijs ophalen, gevolgd door de Rus

Vladimir Leuskov en de Belg Jochen Zeischka die respectievelijk

op de tweede en derde plaats eindigden. Voor het Nederlands

kampioenschap deed Koos de Keijzer goede zaken, hij was de

beste Nederlander met een zesde plaats. Rob in ’t Groen was

de tweede Nederlander (negende plaats) en Mart Bosman

volgde als derde (elfde plaats). In september vindt het tweede

deel van het NK plaats: het onderdeel slepen bij Deelen.

Hierna wordt duidelijk wie zich uiteindelijk Nederlands

Kampioen Zeilvliegen 2010 mag noemen.

KIJK VOOR UITSLAGEN EN LEUKE FILMPJES VAN HET NK OP DE

MONTE CUCCO OP WWW.ZEILVLIEGEN.NL.

TijDeNs heT BALLONFiësTA BARNeVeLD

OP 11 AuGusTus 2010 VOND eeN PRiMeuR

PLAATs! VOOR heT eeRsT MAAKTe eeN

BALLON eeN NAChTVAART MeT eeN

NAChTLANDiNG iN NeDeRLAND. De PiLOTeN

PeTeR VAN hARTeN eN MARTijN De VRies

wAReN De PiONieRs Die Deze

‘GLOw iN The DARK’ Missie AANDuRFDeN.

Tekst rutger coucke, met dank aan ballonstof Foto ben bläss

Glow in the darkballoon

TekstenFotoGijs wanders

Dutch oPEN

boVEN itALiAANSE bErGEN

| September 201012

o rganisator Paul Beks heette me

op deze 10e augustus van harte

welkom op het modelvliegkamp

dat voor het tweede achtereenvolgende

jaar gehouden werd in de Achterhoek bij

Eibergen. Na een vriendelijke ontvangst,

een rondje handen schudden en een rond­

leiding door het kamp keek ik uit naar

het modelvliegen zelf. Omdat de weers­

voorspellingen voor die middag niet zo

gunstig waren, werd het ‘limbovliegen’

naar voren geschoven. Ik keek hoe de

fanatieke jongens allemaal, binnen de

gestelde tijd, zoveel mogelijk rondjes onder

de limbo ­ een laag hangend lint ­ door

vlogen met hun model. Het lint moest het

af en toe flink ontgelden en hing aan het

eind van de wedstrijd nog nipt aan elkaar.

Ook menig vliegtuigje werd met wat

plakwerk weer een beetje bestuurbaar

gemaakt. De winnaar wist uiteindelijk

maar liefst 35 rondjes te maken!

ZELF AAN DE KNoPPEN

Tussen het limbovliegen door kreeg ik van

instructeur en aeromusicalvlieger Nando

te Riele mijn eerste modelvliegles. Na

uitleg over de knopjes en hendeltjes op de

controller ­ en vooral ook de dingen waar

ik NIET aan moest zitten ­ liet Nando de

EEN DAGjE MEE NAAr…

MEt EEN KLEiNE 170 KM rEiZEN Voor DE boEG, ProbEErDE iK ME Voor tE StELLEN

wAt iK VAN DEZE DAG VoL MoDELVLiEGSPort KoN VErwAchtEN. iS hEt EEN StoFFiGE

bEZiGhEiD Voor ouDErE hErEN ZoNDEr ‘EchtE’ hobby? oF iS hEt toch StiEKEM hiP,

bLitS EN VoorAL ErG cooL?! MijN ErVAriNG MEt MoDELVLiEGEN GiNG NiEt VErDEr

DAN hEt VouwEN VAN EEN PAPiErEN VLiEGtuiGjE EN KijKEN hoEVEr iK ‘M KoN GooiEN.

KortoM: hEt wAS DuS hooG tijD oM DAAr EENS VErANDEriNG iN tE brENGEN!

TekstMarijke van GeemFoto’sPaul beks, Alex janssen, Patrick Krooshof, Marijke van Geem

Modelvliegkamp

Air SPortS MAiL DuiKt

iN DE wErELD VAN

jouw LuchtSPort!

KNVVL MEDEwErKStEr

MArijKE VAN GEEM wErD

uitGENoDiGD oM EEN

DAGjE MEE tE LoPEN oP

hEt MoDELVLiEGKAMP iN

EibErGEN EN DEED DAAr­

VAN VErSLAG. wiL jij ooK

MEt jouw LuchtSPort

iN Air SPortS MAiL?

MAiL jouw iDEE NAAr

coMMuNicAtiE@KNVVL.NL.

| September 2010 13

EasyStar opstijgen en hoogte maken. Toen

overhandigde hij mij de controller… en

duurde het welgeteld 30 seconden voor mijn

eerste crash! Gelukkig was het robuuste

modelvliegtuig wel enigszins bestand tegen

nieuwelingen in de sport. ‘Subtiel’ is het

sleutelwoord! De hendeltjes op de controller

reageren heel snel op elke beweging, dus

lompe handelingen zijn niet handig. Na

die eerste crash stortte het model niet meer

neer, maar was Nando snel genoeg om de

bediening uit mijn handen te halen als de

grond te dichtbij kwam. Gelukkig voor alle

omstanders is iedereen ongedeerd gebleven.

De eerste ‘geplande’ landing liet ik daarom

ook maar aan Nando over.

iN hEt MAïSVELD

Tijdens de lunch schoof ik gezellig aan

bij een aantal heren van de Leidsche

Luchtvaartclub. Deze ‘Leidsche’ jongens

(o.a. Johan, Paul, Evert, Fedde) deden qua

kletsen zeker niet onder voor vrouwen!

Er werd druk gepraat over alles wat een

modelvlieger bezighoudt en natuurlijk

de laatste roddels. Na de lunch kwamen

er meer bezoekers kijken in het model­

vliegkamp. In de middag stond het

vrije vliegen op het progamma, dus de

deelnemers kregen alle kans om hun

vliegkunsten te tonen. Daarbij kwam een

zweefmodel in het nabij gelegen maïsveld

terecht en dus werden alle hulptroepen

ingeschakeld om het model terug te

vinden. Rob Waanders, de voorzitter

van de E.R.M.V.C., bestudeerde vanuit

de lucht het maïsveld, maar helaas mocht

dit niet baten. Via flessenpost stuurde

hij een briefje: ‘Niks te zien!’.

Daarna werder te voet nog gezocht in

het veld, maar één voor één keerden de

mannen onverrichter zake terug.

ELEGANtE LANDiNG

Ondertussen stond ik klaar voor mijn

tweede modelvliegles. Het besturen van

zo’n vliegtuigje is best lastig, zeker als de

thermiek dan ook nog eens om de hoek

komt kijken. Wegvliegen was niet een

probleem, maar het terugvliegen viel nogal

tegen. Uiteindelijk maakt ik een zeer

elegante landing (lees: plof), maar alles

was gelukkig nog heel.

Terwijl het gros van de deelnemers in het

maïsveld rondliepen, greep ik de kans om

Paul Beks, medeorganisator en voorzitter

van de Stichting Nationaal Modelvliegkamp,

even een paar vragen te stellen.

Eibergen

heT BesTuReN VAN eeN

MODeLVLieGTuiGje is BesT LAsTiG,

zeKeR ALs De TheRMieK DAN

OOK NOG eeNs OM De hOeK

KOMT KijKeN.

Rob Waanders stuurde via flessenpost een briefje:

‘Niks te zien in het maïsveld!’.

| September 201014

Hoe kom je bij de Stichting Nationaal Modelvliegkamp terecht? “Toen de KNVvL

het kamp nog organiseerde, zat ik al bij

de staf. Het was zonde om 60 jaar traditie

weg te gooien en er helemaal mee te

stoppen. Samen met John Gardeneers

heb ik hier over na zitten denken en in

de vorm van de Stichting het kamp nieuw

leven ingeblazen.”

Wat heb jij zelf met modelvliegen?“Mijn voormalige chef zat in het bestuur

van een modelvliegclub en zocht iemand

die het clubblad kon maken. Zo rolde ik

in de club via diverse bestuurlijke functies,

waaronder ook in het afdelingsbestuur

zelf. Ik vind vooral alles er omheen erg

leuk, met het modelvliegen zelf houd ik

me minder bezig.”

Hoe lang denk je nog de organisatie van het kamp in handen te houden? “Zolang ik er

nog zin in heb en het leuk blijf vinden ga

ik door. En natuurlijk ook zolang er nog

locaties zijn waar we terecht kunnen en

deelnemers ook blijven komen. Ik had ooit

gezegd dat ik het na 10 modelvliegkampen

voor gezien zou houden, maar dat komt

nu wel erg snel dichtbij en ik wil eigenlijk

nog geen afscheid nemen.”

Wat is er zo speciaal aan het modelvlieg-kamp? “Wat is er nu mooier dan een hele

week met je hobby bezig te zijn en tussen

andere liefhebbers te zitten? Bovendien

heb je dan ook niet het ‘gezeur’ van thuis

omdat je weer eens met modelvliegen bezig

bent. In deze week mag het gewoon. Het is

hier altijd gezellig en vorm je altijd weer een

hechte groep met elkaar waarbij niemand

beroerd is om een ander te helpen.”

Als je geen eigen model hebt, kun je dan ook aan dit kamp meedoen? “Ja, dat kan, ieder­

een mag meedoen, maar het gaat natuur­

lijk om modelvliegen en zonder model heb

je niets om mee te vliegen.”

Het stereotype idee dat mensen hebben van modelvliegsporters is een aantal oudere mannen die met vliegtuigjes in de weer zijn en half in hun jeugd zijn blijven hangen. Zit hier een kern van waarheid in? “Nee, zeker

niet. Natuurlijk, we zijn niet de meest

jeugdige afdeling, maar wat je hier aan

deelnemers ziet is best een redelijke

afspiegeling van de modelvliegsport.

De jongste hier is 12 en de oudste is de

70 wel gepasseerd, maar daartussen zitten

alle leeftijden.”

Waar zijn de vrouwelijke deelnemers?“We hebben ooit één vrouwelijke deel­

neemster gehad, zij was met haar gezin

mee en vloog af en toe, maar verder komt

de combinatie van techniek en luchtsport

toch meestal neer op mannen.”

Hoe ziet de toekomst van het modelvliegkamp er uit? “Voorlopig gaan we nog door.

Ik denk dat er wel weer een stijgende lijn

komt in het aantal deelnemers. Elk jaar

doen er toch weer nieuwe modelvliegers

mee. En deze week ook veel oud­deelnemers

die langs zijn gekomen en volgend jaar

toch wel weer gaan.”

Waar gaat het modelvliegkamp volgende jaar naar toe? “Volgend jaar wordt het kamp

gehouden in Sittard van 6 t/m 13 augustus,

iedereen is welkom!”

Na mijn gesprek met Paul werd het zoetjes

aan tijd voor het avondeten. Niet lang nadat iedereen zich in de grote tent had

verzameld, gingen de hemelsluizen open.

Toch goed uitgekiend, met het mooie

weer overdag! Voorzitter Arthur Werner

van de afdeling Modelvliegen was ook

aangeschoven en na de soep reikte hij de

prijzen uit voor de limbowedstrijd.

Met nog bijna 2½ uur reistijd voor de

boeg, besloot ik alle gezelligheid achter me

te laten om huiswaarts te keren. In de

auto bedacht ik dat ik tijdens deze dag vol

modelvliegen en drukte veel ontzettend

leuke en vooral enthousiaste mensen

had ontmoet. Nee, modelvliegen: dat is

helemaal niet stoffig!

Organisator Paul Beks

worD ‘VriEND VAN hEt

MoDELVLiEGKAMP’!

Voor € 15,­ PEr jAAr, GENiEt jE

VAN ALLErLEi LEuKE VoorDELEN.

AANMELDEN EN MEEr iNForMAtiE:

www.MoDELVLiEGKAMP.NL

juiStE GEGEVENS

Iedereen die bij het KEI een aanvraag

indient, wil natuurlijk zo snel mogelijk

zijn of haar nieuwe brevet in huis

hebben. Uiteraard is het KEI hier

volledig op ingesteld, maar gebeurt

het nog té vaak dat er onvolledige

of onjuiste aanvragen binnenkomen.

Met als gevolg dat, bijvoorbeeld bij

een niet volledig ingevuld formulier

of ontbrekende bijlage, het KEI achter

de aanvrager aan moet bellen om alle

papieren in orde te krijgen. Om nu tijd

en kosten te besparen, vraagt het KEI

u extra op te letten bij het aanvragen

van een brevet, verlenging of uit­

breiding, of alle gegevens correct zijn.

De aanvraag dient in zijn geheel

opgestuurd te worden. Dus niet pas

later nog het uitslagformulier via de

examinator. Ook zijn de formulieren

niet bedoeld voor adreswijzigingen.

brEVEt.AEro

Heeft u vragen over het KEI, of wilt

u een brevet, verlenging of uit­

breiding aanvragen? Op onze website

http://www.brevet.aero vindt u de

antwoorden waar u naar zoekt, plus

de nieuwste formulieren en tarieven.

Het komt nog geregeld voor dat het

KEI aanvragen ontvangt op oude

formulieren, waar niet de juiste

tarieven op vermeld staan.

Op de website vindt u tevens de

r eglementen die betrekking hebben

op de uitgifte van brevetten, inclusief

de eisen, uitzonderingen daarop en

eventuele vrijstellingen.

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OVER

BREVETTEN OP WWW.BREVET.AERO

Brevet aanvragen?heT KNVVL eXAMiNeRiNG iNsTiTuuT (Kei) GeeFT OP DiT MOMeNT

De BReVeTTeN uiT VOOR BALLONVAReN, zweeFVLieGeN eN

sNORVLieGeN. heT GAAT hieR OM heT BPL, GPL OF PGL BReVeT.

DAARNAAsT wORDeN OOK De BReVeTTeN VOOR heT sCheRM-

VLieGeN ViA heT ALGeMeeN seCReTARiAAT uiTGeGeVeN

(M.u.V. BReVeT-1). BiNNeNKORT zuLLeN Deze BReVeTTeN OOK iN

heT Kei-jAsje wORDeN GesTOKeN.

chEcKLiSt:

✓ heb ik alle (juiste) formulieren

volledig ingevuld?

✓ is het juiste bedrag voor het

nieuwe brevet overgemaakt?

✓ staan alle benodigde hand-

tekeningen (examinator) op het

uitslagformulier?*

✓ Voldoe ik aan de gestelde eisen?

✓ heb ik alle overige bijlagen

toegevoegd?

* indien van toepassing

| September 2010 15

agenda en verderEVENEMENtEN 2010Dutch Light Aircraft fly-in 2010 Wanneer: 17­09­2010

POPS Meet Jelenia Gora, PolenWanneer: 18­09­2010

Open dagen KunstzweefvliegenWanneer: 24­09­2010

NK-klassiek (schermvliegen); Falcon Air, HorstWanneer: 25­09­2010

WK Ballonvaren Wanneer: 02­10­2010

EPAC; EngelandWanneer: 09­10­2010

Nederlandse Zweefvliegdag, VolkelWanneer: 06­11­2010

Luchtsportcongres, Soesterberg Wanneer: 13­11­2010

Workshop: Simulators en andere synthetische hulpmiddelen Wanneer: 19­11­2010

NK modelvliegen Wanneer: 20­12­2010

Twee Zeeuwse meisjes voorzien de

Pander PH-AFM ‘vlinder’ van brandstof.

De oplettende lezer heeft het misschien

ontdekt; op pagina 8 van de vorige Air

Sports Mail stond er een foutief bijschrift

onder de foto van de Zeeuwse meisjes.

Zoals in de tekst wel vermeld stond,

is de foto op 26 augustus 1933 genomen

op het vliegveld van Vlissingen, ter

gelegenheid van de Tweede Nederlandse

Rondvlucht voor sportvliegtuigen.

oEPS, FoutjE!

oNDErwErPEN:

­ Vliegveiligheid

­ Natura 2000

­ Economische meerwaarde

van luchtsporten

­ Wat kan de KNVvL leren

van het watersportverbond op

het gebied van topsport?

ENtrEE:

€ 25,- bij voorinschrijving (inclusief lunch).

Houd www.knvvl.nl in de gaten voor het

aanmeldingsformulier en het laatste

nieuws over het congres!

Meer informatie over dit evenement

volgt via onze website en de nieuwsbrief.

Het Nationaal luchtsportcongres wordt op zaterdag 13 november gehouden in evenementen centrum CASINO te Soesterberg van 10.00 – 16.30 uur

LuchtSPort, jA NAtuurLijK!

hEt coNGrES ZAL iN hEt tEKEN StAAN VAN LuchtSPortEN Nu EN iN DE

toEKoMSt, AAN DE hAND VAN EEN AANtAL ActuELE oNDErwErPEN DiE

toEGELicht ZuLLEN worDEN Door ENKELE VoorAANStAANDE SPrEKErS.

NAtioNAAL

LuchtSPortcoNGrES

ZAtErDAG 13 NoVEMbEr

VAN 10.00 – 16.30 uur